12.09.2013 Views

Schrijven - Zaans Medisch Centrum

Schrijven - Zaans Medisch Centrum

Schrijven - Zaans Medisch Centrum

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

SCHRIJVEN<br />

25 november 2011<br />

Soorten schrijfproblemen<br />

Doel workshop<br />

Handvatten om het schrijven te verbeteren<br />

25 november 2011<br />

Definitie van schrijven<br />

<strong>Schrijven</strong> is het op papier zetten van een boodschap<br />

Motorische vaardigheid<br />

Communicatiemiddel<br />

Expressiemiddel<br />

<strong>Schrijven</strong> blijft belangrijk, zelfs in het digitale tijdperk<br />

25 november 2011


Kinderen met schrijfproblemen<br />

5 tot 25 % van alle kinderen<br />

jongens > meisjes<br />

Speciaal basisonderwijs: 60%<br />

25 november 2011<br />

Schrijfprobleem<br />

Schrijfbeweging kan niet of beperkt aangeleerd worden<br />

Nauwelijks leesbaar handschrift (dysgrafisch schrift)<br />

Tempo te traag<br />

Verschillende processen:<br />

Cognitie<br />

Visuele perceptie<br />

Motoriek<br />

<strong>Schrijven</strong>↔lezen<br />

25 november 2011<br />

<strong>Schrijven</strong> is een complexe<br />

vaardigheid<br />

25 november 2011


A. Motorische probleem<br />

Soorten schrijfproblemen<br />

B. Cognitieve en/of gedragmatige problemen<br />

C. Didactische probleem<br />

D. Combinatie<br />

25 november 2011<br />

Goed onderzoek naar de oorzaak is belangrijk!!!!<br />

Wanneer schrijfproblemen:<br />

Overschrijven<br />

Dictee/spelling<br />

Zelf een tekst bedenken, opstel<br />

Langzaam, snel<br />

Invloed van liniering/ grootte<br />

Weinig / veel tekst<br />

IQ 71<br />

25 november 2011<br />

25 november 2011


Ruitenwisserbeweging vanuit de<br />

schouder (30 cm)<br />

Horizontale bewegingsrichting van<br />

uit de pols (+/-5 cm)<br />

Verticale bewegingsrichting vanuit<br />

de vingers (+/-15 mm)<br />

25 november 2011<br />

25 november 2011<br />

3 deelbewegingen<br />

25 november 2011


Kinderen die groot schrijven hebben vaak<br />

problemen met de vingermotoriek<br />

Liniering aanpassen (omgeving)<br />

Motoriek trainen (kind)<br />

25 november 2011<br />

De oplossing?<br />

Fijne motoriek<br />

Ergonomie, linkshandigheid<br />

Hulpmiddelen<br />

Tekenen/kleuren, voorbereidende<br />

schrijfoefeningen<br />

Extra aandacht voor schrijven, tips<br />

Blokschrift ↔ verbonden schrift<br />

Typen<br />

25 november 2011<br />

fijne motoriek<br />

Er is een matige relatie tussen<br />

fijne motoriek en schrijven.<br />

Deze relatie geldt voor:<br />

Vingertikken<br />

In de hand manipuleren<br />

25 november 2011


Zithouding<br />

Pengreep<br />

Papierligging<br />

Ergonomische aspecten<br />

25 november 2011<br />

Schrijfhouding<br />

Goede houding: ideale uitgangspositie<br />

voor de 3 deelbewegingen<br />

Schuin met een hoek van 20 tot<br />

30 graden<br />

De hand kan soepel over het<br />

papier glijden<br />

(ruitenwisserbeweging)<br />

25 november 2011<br />

Papierligging<br />

25 november 2011


Linkshandigheid<br />

Andere hellingshoek<br />

Potlood iets hoger vasthouden<br />

Plaats in de klas belangrijk<br />

Een duwende beweging/ vulpen<br />

Papierligging is essentieel<br />

25 november 2011<br />

Pengreep<br />

Statische 3-puntsgreep: 4-6 jaar<br />

Dynamische 3-puntsgreep: 95% van de kinderen ouder dan 6,5<br />

jaar<br />

Variatie van een goede 3 puntsgreep: lateraalgreep<br />

25 november 2011<br />

Geen relatie tussen de pengreep en de<br />

kwaliteit en kwantiteit van het schrijven<br />

De pengreep alleen corrigeren als het leidt tot<br />

een beter schrijfresultaat<br />

25 november 2011


Alle 3 de deel- bewegingen,<br />

nodig voor het schrijven, worden<br />

geoefend<br />

Doseren: licht en donker<br />

Stoppen en starten<br />

Verschillende richtingen<br />

Verschillende vormen<br />

Kleuren/tekenen,<br />

voorbereidende schrijfoefeningen<br />

25 november 2011<br />

Schrijfmateriaal en<br />

hulpmiddelen<br />

25 november 2011<br />

Schrijfmateriaal<br />

Aanbieden van verschillend materiaal<br />

→ kind leert zijn motoriek aan te<br />

passen aan het materiaal<br />

25 november 2011


Soorten schrijfmateriaal<br />

Kleine krijtjes: goede 3-puntsgreep<br />

Potlood: geschikt om te leren schrijven<br />

Balpen: punt kan wegglijden<br />

Viltstift: weinig weerstand op het papier<br />

Vulpen: vereist goede coördinatie<br />

25 november 2011<br />

Hulpmiddelen om de<br />

pengreep te verbeteren<br />

Het zijn goede hulpmiddelen om een kind<br />

een goede pengreep te laten ervaren<br />

Vanaf groep 4 is het lastig om de pengreep<br />

te verbeteren<br />

25 november 2011<br />

Hulpmiddelen en schrijfmateriaal blijft een<br />

kwestie van uitproberen<br />

Leidt een goede pengreep tot beter schrijven?<br />

Wat vindt het kind prettig?<br />

25 november 2011


Blokschrift↔ verbondenschrift<br />

De discussie wat beter is, is nog steeds gaande!!<br />

Blokschrift<br />

Eenvoudig<br />

Hetzelfde als leesletter<br />

Steeds optillen<br />

Schrijftempo lager<br />

Kans op spiegelen<br />

Onduidelijke spaties<br />

IQ < 70<br />

25 november 2011<br />

25 november 2011<br />

Problemen in de visuele perceptie<br />

Ernstige lees- en spellingsproblemen<br />

25 november 2011<br />

Verbondenschrift<br />

Complex<br />

Afwijkend van de leesletter<br />

Vloeiende beweging<br />

Schrijftempo hoger<br />

Minder kans op spiegelen<br />

Duidelijke spaties<br />

Wanneer blokschrift?<br />

Kleuterperiode → aanwijzingen voor schrijfproblemen in de<br />

toekomst<br />

Wisselen van schrift heeft een grote impact<br />

Soms de keuze aan het kind laten: als het maar leesbaar is


Mengvorm van blok- en<br />

verbondenschrift<br />

25 november 2011<br />

Typen<br />

Typen kan het schrijven niet vervangen<br />

<strong>Schrijven</strong> ondersteunt lezen beter dan typen<br />

Starten als het schrijven geautomatiseerd is<br />

Typen vraagt veel vaardigheden!!!<br />

Groep 8: typsnelheid = schrijfsnelheid<br />

Typeles noodzakelijk<br />

Elke dag 10 minuten oefenen<br />

25 november 2011<br />

Typen en schrijfproblemen<br />

Eerst werken aan het schrijven.<br />

Pas als schrijven niet lukt: typen<br />

Veel aandacht voor het leren typen!!!!<br />

25 november 2011


Het schrijven<br />

Het schrijven verbetert het beste door het schrijven te<br />

oefenen! Een taak- georiënteerde benadering<br />

<strong>Schrijven</strong> gecombineerd met taaltaken heeft een beter<br />

resultaat dan alleen schrijftaken<br />

Vloeiendheid<br />

Constantie<br />

Nauwkeurigheid<br />

Opvoeren snelheid<br />

25 november 2011<br />

Opbouw motorische<br />

uitvoering<br />

25 november 2011<br />

Gevarieerd oefenen. Er is een transfereffect van het<br />

oefenen van gelijkvormige letters.<br />

En het liefst zo snel mogelijk woorden oefenen<br />

Voorbeeld; Bel hek heb fel enz<br />

25 november 2011


Instructie tips<br />

Veel aandacht voor goed letterspoor<br />

Expliciete visuele aanwijzingen<br />

De beweging uit het geheugen uitvoeren<br />

25 november 2011<br />

Onleesbaar handschrift<br />

Een onleesbaar handschrift wordt bepaald door<br />

een gering aantal letters, vaak complexe letters.<br />

Het is belangrijk deze letters op te sporen en<br />

extra te gaan oefenen.<br />

Kind<br />

•Oefenen fijne motoriek<br />

•Extra schrijftraining<br />

25 november 2011<br />

Behandeling<br />

Theorie<br />

Activiteit<br />

schrijven<br />

Taak<br />

•Grotere liniering<br />

•Meer tijd<br />

•Minder schrijfwerk<br />

Omgeving:<br />

Rustige werkplek<br />

25 november 2011


samenvattend<br />

Goede analyse van het schrijfprobleem!!<br />

Hulp bieden daar waar de problemen zijn, vaak op meerdere<br />

gebieden!!<br />

De oplossing is er niet! Zoeken en uitproberen<br />

Een taakgeoriënteerde benadering werkt het beste<br />

25 november 2011<br />

Voorbeelden van kinderen met schrijfproblemen<br />

Groep 4<br />

IQ: 88<br />

25 november 2011<br />

Ramon<br />

Movement ABC 2: 0,1 percentile<br />

25 november 2011


25 november 2011<br />

25 november 2011<br />

25 november 2011


25 november 2011<br />

Anne<br />

groep 4, regulier onderwijs<br />

Spraak/ taalprobleem: rugzakje rec 2, oa.<br />

auditieve discriminatie<br />

IQ: 76<br />

Motoriek: movement- ABC: vooral problemen<br />

met de fijne motoriek<br />

25 november 2011<br />

25 november 2011


25 november 2011<br />

Jamie<br />

Groep 5, regulier onderwijs<br />

Bekend met ADHD<br />

Movement ABC test; problemen met de fijne motoriek<br />

Letterprogramma’s niet goed geautomatiseerd<br />

Onderzoek schoolbegeleidingsdienst;<br />

Vraagstelling: is er sprake van dyslexie?? Nee<br />

IQ: 84<br />

Lezen: achterstand van 1 jaar<br />

Spelling: niveau van begin groep 3. Leerrendement 8 %<br />

25 november 2011<br />

25 november 2011


25 november 2011<br />

Kinderrevalidatie<br />

Motorische schrijfproblemen en problemen met<br />

de lettervorming<br />

Individueel of schrijfgroep<br />

Onze hulp kan ook worden gevraagd voor een<br />

goede analyse van de schrijfproblemen en<br />

advies<br />

Vragen→ bel of mail ons!<br />

25 november 2011<br />

25 november 2011

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!