jaarverslag 2008

2.2
De kansen van
het FTK
Sinds 2007 is het nieuwe Financieel Toetsingskader
(FTK) voor pensioenfondsen van kracht, onderdeel
van de Pensioenwet. Het FTK stelt voorwaarden aan
de financiering van pensioenfondsen met als doel
het beschermen van de pensioentoezeggingen aan
de deelnemers. Om dat doel te bereiken eist het
FTK een realistisch beeld van de financiële positie
van pensioenfondsen. Dat realistische beeld wordt
volgens het FTK verkregen door de waarde van de
pensioenverplichtingen te berekenen aan de hand
van de actuele (lange) marktrente. Daarbij geldt
dat het risico- en vermogensbeheer zo moeten zijn
ingericht, dat de kans op een dekkingsgraad lager dan
105% niet groter is dan 2,5%. Met andere woorden:
een pensioenfonds moet financieel zo solide zijn, dat
gemiddeld slechts eens in de veertig jaar de situatie
van onderdekking kan optreden. Het FTK stelt daarvoor
eisen aan het niveau van de dekkingsgraad en de
mogelijkheid om een daling van de aandelenkoersen en
een rentedaling te kunnen opvangen. De Nederlandsche
Bank houdt hierop toezicht.
Met minder muntjes
‘Door de kredietcrisis is de kans dat
pensioenfondsen hun oorspronkelijke
indexatie-ambitie kunnen waarmaken,
kleiner geworden. Het toeslagenlabel zal
daardoor minder muntjes laten zien. Dat
ziet er straks niet zo goed uit op het UPO.
Je moet als pensioenfonds de waarheid
echter niet verbloemen, deelnemers
moeten goed worden geïnformeerd over
de kans op de verhoging van hun pensioen.
Het UPO mag van mij zelfs wel duidelijker.
Nu is het nog optioneel om in de rubriek
“maatregelen van de toezichthouder” de
herstelplannen te noemen. Wat mij betreft
is dit geen optie maar een verplichting.’
Uit de Koepelwerkgroep UPO
Geert Bierlaagh
Directeur · Stichting Pensioenfonds Unisys Nederland
Twee jaar na invoering van het FTK verkeert een groot
deel van de pensioenfondsen in de situatie die zich
slechts eens de veertig jaar voor mag doen. Statistisch
is dat natuurlijk mogelijk en de omstandigheden waren
in 2008 uitzonderlijk. Toch rijst de vraag of het model
van het FTK recht doet aan de robuustheid van het
Nederlandse stelsel.
Sinds pensioenfondsen hun dekkingsgraad moeten
berekenen volgens de nieuwe regels, beweegt die
dekkingsgraad heftiger dan ooit. De invloed van de zeer
dynamische rente is voor de meeste fondsen groter
dan die van de wisselende waarde van de beleggingen.
Of de veranderlijke rente van dag tot dag een zinnige
indicator is voor de financiële soliditeit van een
pensioenfonds met een verplichtingenhorizon van
zestig jaar of langer, is steeds vaker onderwerp van
discussie. Hoewel de nieuwe methodiek aansluit op wat
op de financiële markten ook internationaal gangbaar
is, lijkt herbezinning op de betekenis van de details van
het FTK voor het Nederlandse stelsel met zijn specifieke
kenmerken zinvol.
Haken en ogen
‘De kredietcrisis versnelt discussies in een rap tempo, ook over waardeoverdracht.
Een pensioenfonds met een te lage dekkingsgraad mag niet aan waardeoverdracht
meewerken. De vraag is alleen wat dit in de praktijk betekent. Moet het hele
overdrachtsproces worden stopgezet? Of mag alleen de overdrachtswaarde niet worden
overgemaakt? Over de diverse haken en ogen wordt op dit moment druk nagedacht. Wat
de uitkomst ook wordt, de klant moet duidelijk worden geïnformeerd. Communicatie is van
groot belang. De kredietcrisis dwingt ons na te denken over het nut en de noodzaak van
waardeoverdracht. Deze discussie zal in de komende periode worden gevoerd.’
Uit de Werkgroep Waardeoverdracht
Mark Boumans
Senior juridisch beleidsmedewerker · PGGM, Markt- en Productstrategie
Een giftige cocktail
De financiële crisis bracht een combinatie van een sterke
waardedaling van de pensioenbeleggingen en gelijktijdig
veel duurdere pensioenverplichtingen door de scherpe
daling van de lange rente. Voor pensioenfondsen
levert deze combinatie een giftige cocktail op. Het
uiteindelijke doel van het FTK is de belangen van
deelnemers en gepensioneerden te beschermen door
de aan hun gedane pensioentoezeggingen goed te
waarborgen. De praktische uitkomst van de nieuwe
berekeningsmethode is echter dat pensioenfondsen
zich gedwongen voelen hun beleid sterker op de korte
termijn te richten. Meer en meer bestuurt de rente
de fondsen. Dat leidt ertoe dat sneller dan voorheen
de verhoging van de pensioenen om ze in de pas te
laten lopen met de gestegen prijzen, achterwege moet
worden gelaten. Waar met de focus op de lange termijn
een dergelijke maatregel misschien niet direct nodig
lijkt, valt er onder het regime van het FTK kennelijk
niet aan te ontkomen. De gewenste bescherming van
werknemers en gepensioneerden leidt er daardoor
toe dat pensioenfondsen een grillig financieel beleid
voeren. Dat is niet alleen vanuit het oogpunt van
het bieden van zekerheid aan alle betrokkenen
onwenselijk. De onmogelijkheid om jaarlijks wisselende
beleidsuitkomsten aan deelnemers en gepensioneerden
uit te leggen, kan het draagvlak voor het Nederlandse
stelsel uiteindelijk schaden.
VB en haar leden zijn volstrekt overtuigd van de
noodzaak maatregelen te nemen die moeten leiden
tot herstel van de pensioenreserves. De sector pleit
er wel voor dat de maatregelen die genomen worden
in lijn zijn met de langetermijnbelangen van de
werkgevers, werknemers en gepensioneerden van de
betrokken fondsen. Dat is niet alleen in het belang van
de direct betrokkenen. Aantasting van de koopkracht
van gepensioneerden en werknemers door uitblijven
van indexatie en het fors verhogen van de premies,
leidt tot direct koopkrachtverlies. Dat verlies aan
koopkracht heeft negatieve effecten op de economie als
geheel. Dat geldt ook voor ondernemingen die worden
geconfronteerd met een hogere premie. Die hogere
kostenpost voor werkgevers kan ten koste gaan van
innovatie, investeringen en werkgelegenheid.
24 Risico · De kansen van het FTK
Risico · Een giftige cocktail
25
2.3