GIS-Magazine 01-2012. - StrateGis
GIS-Magazine 01-2012. - StrateGis
GIS-Magazine 01-2012. - StrateGis
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
1 • Januari/Februari 2<strong>01</strong>2 • jaargang 10<br />
● Elektrisch rijden en Smart Grids bij Logica<br />
● iLocator voor ondernemers<br />
● Openbare Orde en Veiligheid: de stand<br />
● <strong>GIS</strong> en de business case<br />
O n t w i k k e l i n g e n i n R u i m t e l i j k e I n f o r m a t i e & G e o - I C T<br />
www.gismagazine.nl
Slim gebruik van BGT,<br />
BOR en GeoWeb<br />
Slim gebruik van v an BGT BGT, T, , BOR en G GGeoWeb<br />
eoWeb<br />
Grontmij Gron<br />
tmij Neder Nederland land BB.V.<br />
.V.<br />
ccombineert<br />
ombineer t ingenieurskennis met sof software. t w ware.<br />
EEen<br />
en unieke ccombinatie<br />
ombina ombinatie<br />
die wwerkt!<br />
erkt!<br />
Gebruik Gebruik<br />
de jar jarenlange enlange er ervaring varing<br />
vvan<br />
an Gr Grontmij on ontmij<br />
op het gebied vvan<br />
an BGT BGT, T, , BOR en G GGeoWeb<br />
eoW eb om t tte<br />
e komen<br />
tot tot<br />
pr praktisch aktisch w wwerkbare<br />
erkbare<br />
oplossingen. MMet<br />
et onz onze e kennis en sof software tw<br />
ar are<br />
staan wij vvoor<br />
oor u kklaar!<br />
laar!<br />
soft software.grontmij.nl<br />
tw<br />
ar are.grontmij.nl
<strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> informeert<br />
over ontwikkelingen op het<br />
gebied van ruimtelijke<br />
informatie en Geo-ICT. De<br />
redactie van <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong><br />
verslaat actuele evenementen<br />
op <strong>GIS</strong>-gebied, ondervraagt ervaren gebruikers<br />
en andere betrokkenen uit het onderwijs,<br />
de overheid en het bedrijfsleven. Verder is er<br />
nieuws van hard- en softwareleve ranciers, leveranciers<br />
van diensten en andere relevante organisaties.<br />
<strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> verschijnt acht maal per<br />
jaar in Nederland en België.<br />
Hoofdredacteur<br />
Remco Takken<br />
rtakken@gismagazine.nl<br />
Eindredactie:<br />
Eric van Rees<br />
evanrees@gismagazine.nl<br />
Lambert-Jan Koops<br />
lkoops@gismagazine.nl<br />
Met dank aan:<br />
Alfen Almere, Jan Blaauboer, Patrick Brooijmans,<br />
Thorvald de Goede, Wilfred Hermans, Michi Meier,<br />
Jan Roodzand, Gerrit Serné, Henk Scholten, Bert Vermeij,<br />
Hans Vos, Guido Ypenburg en Erik van der Zee.<br />
Copy Editor<br />
Lammy Pels<br />
lpels@gismagazine.nl<br />
Financiën<br />
finance@cmedia.nl<br />
Advertentie-exploitatie<br />
Ruud Groothuis<br />
rgroothuis@gismagazine.nl<br />
Abonnementenservice<br />
services@gismagazine.nl<br />
Website<br />
www.gismagazine.nl<br />
Abonnementen:<br />
Uitgebreide informatie over een abonnement op<br />
<strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> vindt u in de rubriek Lezersservice.<br />
Vormgeving<br />
Sander van der Kolk<br />
svanderkolk@gismagazine.nl<br />
Uitgever<br />
CMedia B.V.<br />
Ecopark 15, 8305 BJ Emmeloord<br />
Postbus 231, 8300 AE Emmeloord<br />
ISSN 1571-7194<br />
Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit magazine mag,<br />
op welke wijze dan ook, worden vermenigvuldigd, opgeslagen<br />
of overgeleverd zonder schriftelijke toestemming<br />
van de uitgever. De inhoud is met de grootst mogelijke<br />
zorg samengesteld. Uitgever en medewerkers aanvaarden<br />
geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten of omissies.<br />
Geuite meningen zijn persoonlijk, en komen niet noodzakelijk<br />
overeen met die van de redactie of uitgever.<br />
© Copyright 2<strong>01</strong>2<br />
Lid van:<br />
Hoe groot is die van jou?<br />
Geo-ICT’ers zijn het al wel gewend: de vertwijfelde blikken van systeembeheerders die de omvang<br />
van de gebruikte datasets in Geografische Informatie Systemen maar niet kunnen bevatten. Het werken<br />
met digitale kaarten vergt nogal wat van de ICT-omgeving.<br />
Niet alleen bevat een kaart zelf veel grenzen, punten, lijnen en cirkels die informatie in zich dragen.<br />
Er hangen meestal ook grote administratieve databases aan, om gedetailleerde antwoorden te kunnen<br />
geven op allerhande ‘waar?’ vragen. Geodatabases zijn dus per definitie ‘groot’, zeker in combinatie<br />
met de gegevens die nodig zijn om thema’s, vraagstukken en beleidsvoornemens te toetsen.<br />
Alle informatie die in verband staat met een plek, is immers te koppelen aan een kaart of een gebied.<br />
Er zijn inmiddels meer sectoren die te maken hebben met onoverzienbare<br />
data-bergen. Het wordt de ‘data-explosie’ genoemd, en op het<br />
moment dat de situatie onwerkbaar wordt, spreekt men van ‘Big<br />
Data’. Deze term, ik hoorde hem onlangs<br />
voor het eerst, blijkt gewoon vindbaar te zijn<br />
op Wikipedia. Al lezende wordt snel duidelijk<br />
dat aan geo-informatie aanpalende sectoren<br />
een belangrijk aandeel vormen in de oerknal<br />
van data die momenteel gaande is. Ik<br />
herinner mij de eerste keren dat ik grootheden<br />
als gigabytes en terabytes tegenkwam.<br />
Inmiddels gaat het om petabytes, exabytes<br />
en zettabytes.<br />
Onder de slachtoffers van Big Data bevinden<br />
zich analisten die zich bezighouden met business-trends, ziektepreventie<br />
en criminaliteitsbestrijding, weersvoorspellingen<br />
en milieuonderzoek. De gigantische opstapeling van gegevens<br />
via real-time sensors, lucht-, satelliet- en videobeelden<br />
draagt hier volgens Wikipedia aan bij. Het gebruik van<br />
relationele databases wordt genoemd in een zin die ook<br />
statistische en visualisatiepakketten aanstipt.<br />
Voor een <strong>GIS</strong>’er is dit een herkenbaar rijtje aan termen<br />
en probleemstellingen. Echter, voor Wikipedia is<br />
het aanleiding om te waarschuwen dat ‘dit lemma in te<br />
veel verschillende categoriëen en/of subcategorieën is ondergebracht,<br />
en misschien te breed is opgesteld’. Dat klopt natuurlijk<br />
ook wel. Weinig tot geen <strong>GIS</strong>’ers zijn zowel milieudeskundige,<br />
terrorismebestrijder als planoloog. En: een gemakkelijke<br />
definiëring van het vakgebied zit de sector al jaren in de weg.<br />
Dankzij het probleem van de Big Data zal er echter steeds<br />
meer begrip komen voor de veelheid, de breedheid en de<br />
diepgang van het werkveld van de <strong>GIS</strong>’er.<br />
Remco Takken,<br />
Hoofdredacteur <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong><br />
Fotografie: © www.bestpictures.nl
I N H O U D<br />
G I S<br />
Wasje draaien met elektrische auto 6<br />
Monitoren en afstemmen bedrijfslocaties 10<br />
BGT Services en meer 14<br />
Geomarketing van locatie naar gebied 16<br />
Be INSPIREd Awards 2<strong>01</strong>1: innovatie op alle continenten 18<br />
<strong>GIS</strong> en de business case 20<br />
Sensorennetwerken in Zoetermeer 22<br />
Basisvoorwaarden voor veiligheidsvraagstuk 26<br />
C o l u m n s<br />
Wat wordt ons volgende succes? 13<br />
K3 in Open Data Land 24<br />
D a t a - i n w i n n i n g<br />
Onbemande luchtfotografie 32<br />
E v e n e m e n t e n<br />
FME Days 34<br />
Geo onder Rutte 1 36<br />
Doelgericht verkavelen 38<br />
Intergraph GeoForum 42<br />
Congres Kabels en Leidingen 46<br />
Z o a l s A l t i j d<br />
Draaien onze wasmachines in 2020 op de accu’s van onze elektrische<br />
auto? En wat heeft dit te maken met <strong>GIS</strong>? Logica’s Jos Siemons legt het<br />
uit. Zie het artikel op pagina 6.<br />
foto © Alfen, Almere<br />
Adverteerdersindex 50<br />
Agenda 28<br />
De Geograaf 39<br />
Trainingswijzer 44<br />
In het volgende nummer 50
Het starten van trajecten<br />
om een nieuwe <strong>GIS</strong>-toe-<br />
passing te realiseren is<br />
20<br />
vaak een proces op zich.<br />
Zeker in een tijd waarin<br />
we elke euro tien keer om-<br />
draaien voor we er af-<br />
scheid van nemen, heb-<br />
ben we de nodige barriè-<br />
res te doorbreken.<br />
32<br />
Het ziet eruit als een boeme-<br />
rang en het klinkt als een mug<br />
tijdens een zwoele zomer-<br />
nacht. In werkelijkheid is het<br />
de GeoSkyHawk, een modern<br />
zelfstandig-opererend onbe-<br />
mand vliegtuig.<br />
De vastgoedsector ontdekt<br />
dat Ruimtelijke Informatie<br />
doorslaggevend kan zijn in<br />
10<br />
de beleidsbeslissingen. De<br />
regionale ontwikkelingsmaat-<br />
schappij iLocator gebruikt<br />
geo-informatie om de vraag<br />
en het aanbod van bedrijfslo-<br />
caties binnen werkgebieden<br />
op elkaar af te stemmen.<br />
Het elfde jaarcongres<br />
Kabels en Leidingen van<br />
46<br />
Reed Business Events<br />
belichtte de wet voor<br />
veilig graven (WION) in<br />
de praktijk: meer samen-<br />
werking is gewenst om<br />
graafschades verder te<br />
verminderen.<br />
Ingenieursbureau Coenradie<br />
breidt in 2<strong>01</strong>2 zijn diensten en<br />
producten uit op verschillende<br />
14<br />
gebieden, zoals advies en be-<br />
geleiding bij de implementatie<br />
van de Wet Basisregistratie<br />
Grootschalige Topografie<br />
(BGT), tot investeringen in<br />
nieuwe technieken en<br />
software.<br />
18<br />
Op 8 en 9 november 2<strong>01</strong>1 werd<br />
in het Okura hotel in Amsterdam<br />
door Bentley Systems een evene-<br />
ment georganiseerd onder de<br />
noemer: Be INSPIREd: Thought<br />
Leadership in Infrastructure.<br />
6<br />
Wat nu als alle bezitters van<br />
een elektrische auto tegelij-<br />
kertijd (rond etenstijd) hun au-<br />
to’s opladen? Nieuwe tijden<br />
vragen nieuwe manieren om<br />
met energie om te gaan.<br />
Onder de aansprekende titel<br />
‘Geo onder Rutte 1’ vond<br />
36<br />
eind 2<strong>01</strong>1 de laatste thema-<br />
middag plaats van<br />
GeoBusiness Nederland.
G I S<br />
Smart Grids & elektrisch rijden<br />
Wasje draaien met elektrische<br />
De traditionele energievoorziening verandert. Fossiele brandstoffen zijn eindig. Wie zonnepanelen of<br />
windmolens bezit, heeft mogelijk energie over. En wat nu als alle bezitters van een elektrische auto<br />
tegelijkertijd (rond etenstijd) hun auto’s opladen? Nieuwe tijden vragen nieuwe manieren om met<br />
energie om te gaan.<br />
Door Wilfred Hermans<br />
Jos Siemons is managing consultant Smart<br />
Energy bij ICT-dienstverlener Logica.<br />
Eind vorig jaar presenteerde hij tijdens<br />
de jaarlijkse <strong>GIS</strong>-conferentie de ideeën van<br />
Logica over energienetten in de toekomst<br />
aan de hand van de thema’s ‘elektrisch rijden’<br />
en ‘Smart Grids’. Met Smart Grids<br />
wordt er een ICT-laag over het elektranetwerk<br />
heen gelegd, waarmee het netwerk<br />
optimaal bestuurd en daarmee beter benut<br />
kan worden. Het zijn aansprekende thema’s,<br />
volgens Siemons. “Elektrisch rijden en<br />
grote veranderingen in de toekomstige energievoorziening<br />
zijn onderwerpen die dicht<br />
bij de mensen staan. Als ik op een feestje<br />
vertel wat ik in een regulier ICT-project doe,<br />
zegt dat mensen niet zoveel. Maar als ik<br />
over elektrisch rijden of Smart Grids vertel,<br />
hebben mensen al snel een mening en volgt<br />
een boeiend gesprek. Of ik zelf elektrisch<br />
rijd? Nog niet, maar de elektrische Opel<br />
Ampera zit eraan te komen. Wel heb ik een<br />
duurzame hobby: zeilen.”<br />
Energie opslaan in auto’s<br />
Siemons poneert aan het begin van zijn presentaties<br />
graag een pittige stelling. Die van<br />
Een e-Laad car.<br />
De eerste Nissan Leaf bij het hoofdkantoor van Logica.<br />
© Alfen, Almere.<br />
de afgelopen <strong>GIS</strong>-conferentie luidde: Draaien<br />
onze wasmachines in 2020 op de accu’s van<br />
onze elektrische auto? Aan hem de vraag wat<br />
er in Nederland moet gebeuren om dit mogelijk<br />
te maken. “De energievoorziening gaat<br />
6<br />
er binnen tien of twintig jaar anders uitzien<br />
doordat er steeds meer decentrale energieopwekking<br />
plaatsvindt door zonnepanelen<br />
en windmolens. Hierdoor verandert het energieaanbod:<br />
zon en wind bepalen het energieaanbod.<br />
Die wasmachines moeten in de<br />
toekomst dus draaien als de zon schijnt, en<br />
niet ’s nachts omdat het dan goedkoper is.<br />
Bovendien kan de vraag groter zijn dan het<br />
aanbod. Daarom is het belangrijk om energie<br />
op te slaan, bijvoorbeeld in auto’s. Daar<br />
kan je dan de energie uit trekken op de<br />
momenten dat er energie nodig is. Ik ga<br />
ervan uit dat iedereen tegen die tijd zijn auto<br />
thuis of op het werk kan opladen. Er zijn al<br />
veel laadpunten, maar dat aantal moet<br />
omhoog.”<br />
Elektrisch rijden belast volgens Siemons het<br />
elektranetwerk niet. “Als je lokaal opwekt én<br />
lokaal gebruikt, vermindert dit de belasting<br />
zelfs.” Goedkoper is het wel. “Elektrisch rijden<br />
is in aanschaf duur omdat het accupakket<br />
duur is, maar in verbruik zijn elektrische<br />
auto’s aanzienlijk goedkoper – zowel qua<br />
energieverbruik als onderhoud. Er zijn minder<br />
bewegende onderdelen, een uitlaat vervangen<br />
is bijvoorbeeld nooit nodig.”<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
auto<br />
Financiële uitdaging<br />
Siemons beschouwt Smart Grids als een ‘enabler’<br />
voor de duurzame energievoorziening.<br />
De economische crisis hoeft daarbij geen<br />
beperking te zijn. “Door nieuwe dingen te ontwikkelen,<br />
ontwikkel je de economie ook verder.<br />
Een mooi voorbeeld is Engeland. De<br />
auto-industrie is daar flink gekrompen. Zij<br />
gebruiken de productie van elektrische auto’s<br />
zoals de Nissan LEAF als drive om de autoindustrie<br />
weer op te krikken.”<br />
De Logica-man blijft reëel en noemt duurzame<br />
energievoorziening een financiële uitdaging.<br />
“Zonnepanelen op je dak vergen een<br />
financiële investering en dat is voor veel mensen<br />
een grote drempel, maar er zijn constructies<br />
van aanbieders waar ik in geloof.<br />
Overigens hoorde ik op BNR dat wanneer je<br />
ieder huis zou bedekken met zonnepanelen,<br />
je voldoet aan veertig procent van de energievraag.”<br />
Subsidiepotten<br />
Nederland loopt qua ontwikkeling van elektrische<br />
auto’s wellicht voorop, andere landen<br />
doen dat op het gebied van Smart Grids en<br />
Bij ons in goede handen<br />
“Het is belangrijk om<br />
energie op te slaan,<br />
bijvoorbeeld in auto’s.”<br />
Laadpunt in het Logica Spark Center.<br />
slimme meters. Zo moet vanaf 2<strong>01</strong>9 ieder<br />
Brits huishouden voorzien zijn van een slimme<br />
meter. In Nederland is men bang voor pri-<br />
advertentie<br />
7<br />
vacy-issues, en is er nu gekozen voor een nietverplichte<br />
uitrol. Lopen wij achter? “Australië<br />
en Amerika lopen in ieder geval voor. Zij zijn<br />
vooral bezig met Smart Grids op het gebied<br />
van grootverbruikers, zoals airconditionings.<br />
Portugal is voorloper. Daar worden energy<br />
boxes uitgerold die een Smart Meter bevatten<br />
én zijn voorbereid op slimme apparaten in<br />
huis, noem het een gateway voor het aansturen<br />
van deze apparaten. Dan hoef je dus<br />
maar één keer iets te installeren in huis.<br />
Momenteel doen we hiermee als onderdeel<br />
van een consortium ervaring op, en rond<br />
2020 verwacht ik dat dit soort ontwikkelingen<br />
serieus vorm hebben gekregen. De politiek<br />
steunt ons met subsidiepotten voor bijvoorbeeld<br />
intelligente netten.”<br />
Tachtig procent elektrisch<br />
Ligt het in lijn der verwachting dat een deel<br />
van onze huidige bovengrondse en ondergrondse<br />
kabels vernieuwd moeten worden om<br />
een Smart Grid mogelijk te maken? “Elke veertig<br />
jaar moet een netwerk worden vervangen.<br />
In de jaren zeventig is een groot deel van ons<br />
netwerk aangelegd. Dat betekent dus dat er<br />
NedGraphics BV<br />
T + 31 (0) 347 32 96 00 cadgis.info@nedgraphics.nl www.nedgraphics.nl<br />
G I S<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
G I S<br />
momenteel veel moet worden vervangen. De vraag is hoe, want hoe<br />
ziet de wereld er tussen nu en veertig jaar uit? Een uitdagend vraagstuk<br />
voor netbeheerders. Qua elektrisch rijden ontstaan er problemen<br />
als we meer dan vijf procent van de auto’s elektrisch maken en iedereen<br />
laadt deze om zes uur ’s avonds op. Dit lossen we op met slimme<br />
ICT-sturing en door het spreiden van de laadmomenten is het mogelijk<br />
om grofweg tachtig procent van de auto’s elektrisch te maken zonder<br />
additionele investeringen in het elektranet te doen.”<br />
<strong>GIS</strong> onmisbaar<br />
De raakvlakken tussen Smart Grids en geo-informatie leidden tijdens<br />
de <strong>GIS</strong>-conferentie aanvankelijk tot onbegrip, omdat de term ‘Grid’ in<br />
de geo-informatie een andere betekenis heeft. Maar raakvlakken zijn<br />
er, bijvoorbeeld op het gebied van lokale opwekking. Siemons: “De<br />
uitdaging daarbij is: hoe komt de informatie van wat de consument op<br />
zijn dak heeft gelegd bij de netbeheerder terecht?”<br />
Siemons meent dat <strong>GIS</strong> verder wordt gebruikt om de juiste locaties te<br />
bepalen voor zonnepanelen en laadpunten voor elektrisch rijden, en<br />
daarnaast om toekomstige scenario’s te kunnen analyseren. “Logica<br />
heeft een tool ontwikkeld waarbij je diverse open data-bronnen combineert,<br />
waardoor je kunt berekenen welke daken<br />
in een bepaald gebied lucratief<br />
geschikt zijn voor zonnepanelen.<br />
Gemeenten<br />
kunnen daar gebruik van<br />
maken.<br />
Promotiecampagnes moeten<br />
burgers vervolgens<br />
triggeren om tot actie over<br />
te gaan. Met eenzelfde<br />
soort tool kun je kijken<br />
welke plek geschikt is als<br />
laadpunt voor elektrisch rijden.<br />
Aan de hand van de<br />
aanvraag, data van het<br />
elektranetwerk en de gegevens<br />
van de Openbare<br />
Ruimte kun je bepalen<br />
welk punt geschikt is. De<br />
netbeheerder heeft veel<br />
gegevensbestanden,<br />
waaronder <strong>GIS</strong>-bestanden,<br />
waarmee je kunt<br />
zien waar kabels liggen<br />
en hoe oud ze zijn. Door<br />
data te combineren en<br />
toekomstscenario’s daarop<br />
los te laten, kun je<br />
mooie analyses maken<br />
van hoe je kunt investeren<br />
in je net. <strong>GIS</strong>-bestanden<br />
zijn voor deze analyses<br />
onmisbaar.”<br />
www.logica.nl<br />
8<br />
In 2009 opende Ruud Lubbers het eerste<br />
oplaadpunt voor elektrische auto’s.<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
Nieuwsbrief GDMC<br />
De Sectie <strong>GIS</strong>technologie<br />
van<br />
de TU Delft stelt<br />
zich aan u voor<br />
Vaste staf<br />
Prof.dr.ir. Peter van Oosterom (Hoogleraar/Sectieleider<br />
<strong>GIS</strong>-technologie) legt bij<br />
zijn onderzoek het accent op ruimtelijke databases,<br />
performance, geldigheidscondities,<br />
temporeel en vario-schaal modelleren.<br />
Dr.dipl.-ing. Sisi Zlatanova (UHD/Themaleider<br />
Geo-informatie voor rampenbestrijding)<br />
concentreert zich op BIM-<strong>GIS</strong> integratie,<br />
3D-indoornavigatie en 3D geo-informatie<br />
voor rampenbestrijding.<br />
Dr. Jantien Stoter (UHD/Themaleider<br />
Geo-informatie infrastructuur) richt zich op<br />
generalisatie van topografische data en<br />
5D-datamodellering.<br />
Dr.ir. Tjeu Lemmens (UD) is lid van de<br />
Examencommissie. Hij is Geomatics-consultant,<br />
senior-editor van GIM International en<br />
auteur van ‘Geo-information – Technologies<br />
Applications and the Environment’.<br />
Dr. Hugo Ledoux (UD) concentreert zich<br />
op drie- en hogere dimensionale modellering<br />
van geo-informatie en het gebruik van triangulaties<br />
om <strong>GIS</strong>-problemen op te lossen.<br />
Dr.ir. Martijn Meijers (Postdoc) verricht<br />
onderzoek op het terrein van generalisatie,<br />
vario-schaal en ruimtelijke datastructuren.<br />
Drs. Wilko Quak (Onderzoeker) houdt zich<br />
bezig met modelleren en harmoniseren van<br />
ruimtelijke gegevens en performance van<br />
DBMS. Wilko is gedeeltelijk gedetacheerd bij<br />
Geonovum (adviseur standaarden).<br />
Drs. Theo Tijssen (UD) richt zich op ruimtelijke<br />
databases, performance, gegevensvalidatie en<br />
geavanceerde gegevensstructuren.<br />
Ir. Edward Verbree (UD). Edward is opleidingsdirecteur<br />
van de MSc Geomatics. Zijn onderzoeksbelangstelling<br />
ligt op het terrein van 3D datarepresentatie en<br />
-opslag op basis van Delaunay Tetrahedralisatie.<br />
Drs. Marian de Vries (Onderzoeker) werkt aan<br />
webservices, geodata integratie, interoperabiliteit,<br />
semantisch web en linked data.<br />
Elfriede M. Fendel is projectmanager. Verder is zij<br />
actief als editor en organiseert congressen.<br />
Redactie<br />
Elfriede M.Fendel, (projectmanager sectie <strong>GIS</strong>-technologie);<br />
tel. <strong>01</strong>5-278 4548, e-mail e.m.fendel@tudelft.nl<br />
www.gdmc.nl<br />
GDMC & Sectie<br />
<strong>GIS</strong>-technologie<br />
GDMC<br />
In 2000 is het Geo-Database Management Center (GDMC)<br />
opgericht. Het doel hiervan was en is een unieke samenwerking<br />
te creëren tussen de universiteit (TU Delft – Sectie <strong>GIS</strong>-technologie)<br />
en de hard- en software industrie op het gebied van <strong>GIS</strong>technologie.<br />
In het GDMC participeren vanuit de industrie op<br />
dit moment Bentley, Oracle en Safe Software, waarmee intensief<br />
wordt samengewerkt. Het GDMC is het enige ‘Oracle Spatial<br />
DBMS Center of Excellence’ in Europa. Voor meer informatie<br />
zie: www.gdmc.nl.<br />
Het OTB: onze thuisbasis.<br />
Januari 2<strong>01</strong>2<br />
Onderzoeksprogramma <strong>GIS</strong>-technologie<br />
Op de lange termijn richten wij ons op een ’5D super model’<br />
(diepe integratie van 3D + tijd + schaal) voor zowel de discrete<br />
als de continue ruimtelijke fenomenen als basis voor de Geoinformatie<br />
infrastructuur. Het onderzoek is onderverdeeld in vijf<br />
generieke onderwerpen: Geo-DBMS; Beheren van 3D-, 4D- en<br />
5D-informatie; Computationele geometrie; GeoWeb; Mobiel <strong>GIS</strong><br />
(LBS) en georganiseerd rond twee themagroepen ‘Geo-informatie<br />
voor rampenbestrijding’ en ‘Geo-informatie infrastructuur’.<br />
Voor meer informatie zie: www.otb.tudelft.nl.<br />
Onderwijs<br />
Alle vaste medewerkers zijn betrokken bij de MSc-opleidingen<br />
Geomatics en/of GIMA.<br />
Vaste promovendi<br />
Ken Arroyo Ohori, MSc voert onderzoek uit op het<br />
terrein van hogere dimensionale gegevensmodellen,<br />
gegevensstructuren en <strong>GIS</strong>.<br />
Amin Mobasheri, MSc richt zich op ontwerp en<br />
gebruik van formele semantiek tbv rampenbestrijders.<br />
Liu Liu, MSc onderzoekt 3D indoornavigatie ter ondersteuning<br />
van hulpverleners bij rampenbestrijding.<br />
Zhiyong Wang, MSc oriënteert zich op agent-technologie<br />
gebaseerde simulaties en navigatie in noodsituaties.<br />
Onze externe promovendi en gastonderzoekers komen aan bod in de volgende nieuwsbrief.
G I S<br />
iLocator<br />
Monitoren en afstemmen<br />
De vastgoedsector ontdekt dat Ruimtelijke Informatie doorslaggevend kan zijn in de beleidsbeslissingen.<br />
De regionale ontwikkelingsmaatschappij iLocator uit de Gooi en Vechtstreek gebruikt geo-informatie om<br />
de vraag en het aanbod van bedrijfslocaties binnen werkgebieden op elkaar af te stemmen.<br />
Door Guido Ypenburg<br />
Beleidsmakers (voornamelijk gemeenteambtenaren) raadplegen deze kaarten om visies voor de werkgebieden op te stellen. In dit voorbeeld zijn<br />
de oppervlaktegegevens te zien van het werkgebied Mediapark in Hilversum.<br />
Met de monitor ‘gebruik en aanbod<br />
werkgebieden’, een web-based<br />
<strong>GIS</strong>-applicatie, wil iLocator de ontwikkelingsmogelijkheden<br />
voor de ondernemingen<br />
in de regio verbeteren. “Een goede<br />
informatievoorziening op kaartniveau is zo<br />
veel helderder dan de vele tabellen en rapporten<br />
die heen en weer gestuurd worden”,<br />
aldus Ed Heijstee, directeur van iLocator.<br />
Hiermee verklaart hij meteen het belang van<br />
de monitor. “Herontwikkeling is alleen zinvol<br />
en haalbaar als er urgentie en potentie<br />
is, en als dit wordt erkend door overheid,<br />
eigenaren van vastgoed en ondernemers.<br />
Alle spelers moeten dus optimaal geïnformeerd<br />
zijn.”<br />
Bedrijvigheid en ruimte<br />
iLocator is een regionale ontwikkelingsmaatschappij<br />
met als doelstelling het in stand houden<br />
en verbeteren van werkgebieden in de<br />
regio Gooi en Vechtstreek. Deze regio heeft<br />
een aanzienlijke opgave om nieuwe ruimte<br />
voor bedrijvigheid te ontwikkelen. Er zijn<br />
echter weinig nieuwe locaties beschikbaar.<br />
Bovendien staat het bestaande aanbod van<br />
werklocaties onder druk door woningbouwplannen.<br />
Door aan alle spelers een structureel<br />
inzicht te geven in gebruik, aanbod en<br />
vraag naar bedrijfsruimte, verbindt iLocator<br />
de belangen van de ondernemers enerzijds<br />
met de belangen van de gemeenten, ontwikkelaars<br />
en beleggers anderzijds.<br />
De bestuurlijke organisatie van iLocator<br />
bestaat uit een participantenraad met ondernemers,<br />
kennisinstellingen en overheid, een<br />
bestuur en een uitvoerend directeur. iLocator<br />
is dus echt voor en door de ondernemers. In<br />
de regio stelt iLocator zich op als organisatie<br />
die de belangen van ondernemers, overheden<br />
en overige bij werklocaties betrokken<br />
organisaties wil verbinden om zo tot concrete<br />
projecten te komen om werkgebieden te<br />
verbeteren.<br />
10<br />
Monitor gebruik en aanbod<br />
iLocator ontwikkelde samen met <strong>StrateGis</strong><br />
de bedrijvenmonitor. Deze applicatie houdt<br />
het midden tussen een digitale kaart en een<br />
informatiesysteem. Het is helder opgebouwd,<br />
gebruikersvriendelijk en zit vol eenvoudig<br />
benaderbare informatie. De belangrijkste<br />
functie is binnen de ruimtelijke context<br />
van de werkgebieden inzicht te geven in<br />
onder meer eigendom, bedrijfsactiviteiten,<br />
het aantal werkzame personen en de leegstand.<br />
Op de eerste plaats is de monitor een<br />
instrument om per werkgebied, per gemeente<br />
en voor de regio als totaal, een visie te<br />
maken. Ten tweede is de monitor een middel<br />
om ondernemers bewuster te maken van<br />
hun bedrijfsomgeving en de betrokkenheid<br />
te vergroten. Met de monitor kunnen ze zien<br />
of er bedrijven wegtrekken, de werkgelegenheid<br />
daalt, of andere doelgroepen zich<br />
er vestigen, hoe de waarde-ontwikkeling<br />
van het vastgoed is et cetera. Gemeenten<br />
gebruiken op hun beurt de gegevens voor<br />
het opstellen en uitvoeren van beleid.<br />
Bottom-up<br />
Informatie in de monitor heeft een bottomup<br />
karakter: zij creëert vanuit feitelijke kenmerken<br />
zoals het aantal bedrijven, aantal<br />
medewerkers of leegstand inzicht op verschillende<br />
schaalniveaus: kavel, werkgebied,<br />
gemeente en regio. Veranderingen in<br />
deze gegevens door de jaren heen worden<br />
met de monitor gevonden en gevisualiseerd.<br />
De monitor moet bruikbaar zijn voor actoren<br />
in de Ruimtelijke Ordening, van gemeentelijke<br />
beleidsmakers tot medewerkers<br />
Ruimtelijke Ordening. “Gebruikers hebben<br />
met de bedrijvenmonitor een laagdrempelige<br />
toegang tot een integrale set van gegevens.<br />
Gegevens van onder meer het<br />
Kadaster zijn gecombineerd met vastgoeden<br />
bedrijfsgegevens van de collega-bedrijven<br />
binnen het werkgebied”, geeft Hans<br />
Schevers van <strong>StrateGis</strong> aan. “We zien dat<br />
gebruikers aspecten zoals de laagdrempeligheid,<br />
bottum-up feiten aggregeren, in<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
edrijfslocaties<br />
“Helderder dan de vele tabellen<br />
en rapporten die heen en weer<br />
gestuurd worden.”<br />
De Top 10 van eigenaren in het Hilversumse Mediapark.<br />
De twee pinpoints geven de huursom weer van een perceel.<br />
11<br />
G I S<br />
combinatie met een set van geïntegreerde<br />
gegevens erg waarderen. “We creëren met<br />
dit instrument een vraag naar meer”, aldus<br />
Schevers. De monitor is opgebouwd vanuit<br />
het perspectief van de werkgebieden zelf.<br />
De applicatie is generiek, terwijl de inhoud<br />
optimaal afgestemd is op het werkgebied<br />
zelf. Uitbreidingen met betrekking tot thema’s<br />
zoals duurzaamheid zijn daardoor<br />
mogelijk.<br />
Met de monitor krijgen de lokale spelers<br />
meer inzicht in de feitelijke situatie van een<br />
werkterrein. Er kan een goed beleid mee<br />
geformaliseerd worden. Tevens creëert de<br />
monitor een gemeenschap van spelers die<br />
geïnteresseerd zijn in hetzelfde werkgebied.<br />
Door meer inzicht in het gebied krijgt die<br />
gemeenschap meer vertrouwen om met<br />
elkaar samen te werken. Immers, iedereen<br />
heeft de beschikking over dezelfde informatie.<br />
Versie 2.0<br />
iLocator introduceerde de monitor (versie<br />
1.0) in eerste instantie op basis van de werkgebieden<br />
in de gemeente Weesp. In januari<br />
2<strong>01</strong>2 is de versie 2.0 officieel gelanceerd,<br />
waarin alle werkgebieden binnen de<br />
regio Gooi en Vechtstreek verwerkt zijn (te<br />
weten 29 bedrijventerreinen).<br />
www.ilocator-gooienvechtstreek.com<br />
www.strategis.nl<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
GeoBusiness OPEN<br />
Het Golf Event van 2<strong>01</strong>2<br />
Op donderdag 14 juni 2<strong>01</strong>2 zal voor de derde maal<br />
het exclusieve GeoBusiness OPEN Golf Event<br />
plaatsvinden op de prachtige baan van het<br />
Golfcentrum “de Batouwe” in Zoelen.<br />
Een bijzonder golftoernooi en clinic<br />
(voor beginners) inclusief lunch en<br />
diner, gericht op het (senior)<br />
management van aanbieders en<br />
gebruikers van GEO-toepassingen.<br />
Een gezellige sportieve dag,<br />
waarbij de sociale en informele<br />
contacten voorop staan.<br />
U bent van harte uitgenodigd zich<br />
hiervoor in te schrijven.<br />
Omdat het aantal plaatsen<br />
beperkt is, kunnen wij niet<br />
iedereen een plaats voor dit<br />
unieke evenement garanderen.<br />
Dus schrijf u snel in via:<br />
w w w . g e o b u s i n e s s o p e n . n l
Wat wordt ons<br />
volgende succes?<br />
De jaarwisseling… Op de tv is het weer druk met allerlei terugblik-<br />
programma’s. Terugblikken is niet mijn ding. Aan gisteren doe je niet<br />
meer zoveel… Ik ben meer iemand van morgen: vooruitblikken dus.<br />
Natuurlijk is dit ook de<br />
tijd van de goede voornemens.<br />
Een mooi voornemen<br />
voor de <strong>GIS</strong>-wereld<br />
lijkt mij het meer en verder<br />
populariseren van<br />
<strong>GIS</strong>-data. Het navigatiesysteem<br />
is zeer waarschijnlijk<br />
het meest gebruikte <strong>GIS</strong>-product van<br />
dit moment.<br />
Toen mijn loopbaan begon, bestond het begrip<br />
<strong>GIS</strong> nog niet. Landmeten was een onbekend en<br />
onbemind vak – voor het grote publiek ‘de<br />
mannen met de rood-witte stokken’. Het meest<br />
populaire <strong>GIS</strong>-product was toen waarschijnlijk<br />
de wegenkaart, de voorloper van het navigatiesysteem.<br />
Is dit het enige wat het grote publiek<br />
heeft zien veranderen in onze branche? Er worden<br />
allerlei interessante analyses gedaan met<br />
behulp van <strong>GIS</strong>-data, die dertig jaar geleden<br />
niet mogelijk waren. Dit zijn echter geen zaken<br />
die een massaal publiek aanspreken.<br />
Ik geloof dat een industrie pas echt kan groeien<br />
als je producten levert die de consument aanspreken.<br />
Routenavigatie is daar dus een mooi<br />
voorbeeld van. Mijn vraag is: wat wordt het<br />
volgende vergelijkbare succes? Is dit Aug ment -<br />
ed Reality?<br />
“Ik droom van een<br />
navigatiesysteem dat<br />
nog veel meer kan.”<br />
Ik hoop dat u het met mij<br />
eens bent als ik zeg dat<br />
hier grote mogelijkheden<br />
liggen. Misschien ontmoet<br />
ik de verkeerde<br />
mensen op de gemiddelde<br />
verjaardagsborrel,<br />
maar het valt mij op dat<br />
Augmented Reality niet hoog op de agenda<br />
staat. Zeker niet vergeleken met de iPad.<br />
Laatst zou ik een collega ontmoeten bij een<br />
McDonald’s. Ik kende de locatie, maar hij niet.<br />
Als fanatiek iPad-gebruiker rommelde hij wat<br />
op dat ding, liet het zoekresultaat zien en vroeg<br />
of hij de Mac had gevonden die ik bedoelde.<br />
Inderdaad – dat was ‘m. Voor het eerst was ik<br />
onder de indruk van een iPad…<br />
Zelf droom ik van een navigatiesysteem dat<br />
nog veel meer kan. Ik rij graag toeristische routes,<br />
en dan is een navigatiesysteem vaak toch<br />
een stuk minder bruikbaar. Het domweg vermijden<br />
van snelwegen of het kiezen van de kortste<br />
route is dan niet voldoende. Ik zou ook graag –<br />
automatisch – worden getipt over dat leuke restaurant<br />
in het dorp dat net naast mijn route<br />
ligt…<br />
Ik heb tegenwoordig ook weer een wegenkaart<br />
in mijn auto liggen… Voor als ik eens echt leuk<br />
wil rijden.<br />
“Op de verjaardagsborrel staat de iPad hoger op<br />
de agenda dan Augmented Reality.”<br />
13<br />
C o l u m n<br />
Jan Blaauboer<br />
jan.blaauboer@bentley.com<br />
is industry sales directeur bij Bentley<br />
Systems<br />
C O L U M N<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
G I S<br />
Ingenieursbureau Coenradie kijkt verder<br />
BGT Services en meer<br />
Ingenieursbureau Coenradie breidt in 2<strong>01</strong>2 zijn diensten en producten uit op verschillende gebieden,<br />
zoals advies en begeleiding bij de implementatie van de Wet Basisregistratie Grootschalige Topografie<br />
(BGT), tot investeringen in nieuwe technieken en software.<br />
Door Wim van Nunen<br />
Wouter Coenradie, eigenaar van<br />
het gelijknamige ingenieursbureau,<br />
vertelt over de laatste ontwikkelingen.<br />
“We hebben een visie geformuleerd<br />
richting 2020, waarbij we ons<br />
focussen op meetwerk. Meten is immers ons<br />
vak. Slim meetwerk, met behulp van de<br />
nieuwste technieken en de beste mensen,<br />
daar gaan we voor.” Op het gebied van<br />
software wordt sinds kort samengewerkt met<br />
andere partijen. “Waar nodig nemen we<br />
Wouter Coenradie en Silvy Horbach helpen gemeenten en andere bronhouders met de implementatie van de BGT.<br />
partners en consultants in de arm om ons te<br />
helpen en samen op te trekken richting de<br />
toekomst. We werken graag samen met<br />
andere specialisten waar het nodig is, maar<br />
meten en inwinnen van data – 2D of 3D, op<br />
land, zee of in de lucht – dat blijven we zelf<br />
doen.”<br />
Software<br />
Binnenkort komt Coenradie met nieuwe software<br />
en tools om inwinnen van data gemak-<br />
14<br />
kelijker en sneller te maken. Het GBKNbeheerpakket<br />
GTC-Key wordt vervangen<br />
door het in samenwerking met <strong>GIS</strong>kit ontwikkelde<br />
BGT-beheerpakket BGT-Key. GTC-<br />
Tachyman & GTC-Veldman (bedoeld om<br />
metingen te verwerken) worden vervangen<br />
door MobiMate, waarmee het makkelijker<br />
wordt om als eenmansploeg te meten, hetgeen<br />
zich vertaalt in efficiency en bijbehorende<br />
voordelen. Coenradie legt uit: “Victis<br />
heeft nauw met ons samengewerkt aan<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
MobiMate. Dit meetapparaat kan op<br />
afstand worden bediend, waardoor het<br />
onmogelijke - de ‘eenmansploeg’ - nu een<br />
heel reële optie wordt.”<br />
BGT Services<br />
Tijdens de aankomende gebruikersdagen zal<br />
Silvy Horbach van adviesbureau BGT<br />
Services aanwezig zijn en toelichten hoe zij<br />
gemeenten en andere bronhouders helpt met<br />
de implementatie van de BGT. Ze heeft daarmee<br />
ruime ervaring, bijvoorbeeld binnen de<br />
gemeente Schijndel, maar ook met andere<br />
klanten. BGT Services biedt diverse producten<br />
en diensten, bijvoorbeeld de ‘Workshop<br />
Quick Scan’ en de ‘Big Scan’.<br />
Weliswaar presenteert Hor -<br />
bach haar BGT Services tijdens<br />
de klantendag ‘in huis’<br />
bij Ingenieursbureau Coen ra -<br />
die, ze benadrukt vooral haar<br />
onafhankelijkheid. “Daar ben<br />
ik heel principieel in. Ik werk<br />
graag met Coen radie samen,<br />
maar ik ben een onafhankelijke<br />
consultant en zal altijd meedenken<br />
met mijn klanten om<br />
het door hen gewenste niveau<br />
zo efficiënt mogelijk te bereiken.”<br />
Workshop Quick Scan<br />
Horbach legt in het kort uit hoe<br />
haar BGT-scans in elkaar zitten:<br />
“De naam Workshop Quick Scan zegt<br />
het eigenlijk al. Hierbij ligt de nadruk op het<br />
samen met andere bronhouders maken van<br />
een projectplan. Dat wordt gebaseerd op een<br />
snelle inventarisatie. Deze is gericht op vier<br />
aandachtsgebieden. Allereerst bepalen we<br />
welke data er al in huis zijn en wat de generieke<br />
kwaliteit hiervan is. Daarna kijken we<br />
naar de aanwezige processen. Die zijn<br />
belangrijk voor een goede invoering van de<br />
BGT, maar misschien nog wel belangrijker is<br />
stap drie: een inventarisatie van de aanwezi-<br />
ge medewerkers en organisatie. Veel veranderingen<br />
stuiten op organisatorische of attitude-gerelateerde<br />
aspecten. Daar ben ik heel<br />
alert op.”<br />
Ten slotte onderzoekt BGT Services hoe een<br />
nieuwe beheer-applicatie past in de bestaande<br />
applicatie-infrastructuur, of hoe die<br />
gekoppeld kan worden aan de bestaande be -<br />
heerprogrammatuur. Zo wordt door de in ven -<br />
tarisatie inzichtelijk welke activiteiten uitgevoerd<br />
moeten worden. Afhankelijk van het<br />
ambitieniveau van de bronhouder wordt uiteindelijk<br />
dan ook duidelijk welk kostenplaatje<br />
eraan hangt. “Dat is veel value for money”,<br />
vindt Horbach, “en dat is wat klanten willen.”<br />
”Eerst komt de BGT, en daarna de toekomst”, aldus Wouter Coenradie.<br />
Big Scan<br />
Horbach vervolgt dat BGT Services ook een<br />
‘Big Scan’ ter beschikking heeft, waarbij<br />
alles grondiger wordt aangepakt en waar<br />
dieper ingegaan wordt op de kwaliteit van<br />
de aanwezige data. “Bij de Big Scan worden<br />
ook ingenieursbureaus betrokken om de<br />
data te analyseren. We leggen daarbij verschillende<br />
kaarten over elkaar en zien waar<br />
fouten, hiaten en andere gebreken optreden,<br />
die opgelost moeten worden om te<br />
komen tot het gewenste kwaliteits- en detail-<br />
15<br />
G I S<br />
niveau. Ook kan een pilot-gebied direct<br />
worden omgezet naar BGT- of IMGeo-formaat.<br />
Het uiteindelijke doel is om inzichtelijk<br />
te maken hoeveel tijd en geld met de<br />
transitie gemoeid is. Ik werk graag met<br />
Coenradie samen, maar ik ben een onafhankelijke<br />
consultant en zal altijd meedenken<br />
en meewerken met mijn klanten om het<br />
door hen gewenste niveau zo efficiënt<br />
mogelijk te bereiken.”<br />
De toekomst in 3D<br />
Ingenieursbureau Coenradie gaat met het<br />
genereren en beheren van correcte en voor<br />
de wetgeving benodigde kaarten nog een<br />
stapje verder dan de BGT. Het<br />
bureau werkt mee aan de 3Dpilot,<br />
en er worden regelmatig<br />
vluchten gemaakt met helikopters<br />
om 3D-materiaal te creëren<br />
op basis van foto’s. Wouter<br />
Coenradie: “Ik ben ervan overtuigd<br />
dat 3D en fotografisch<br />
realistische kaarten de toekomst<br />
worden. We zijn nu al<br />
volop bezig met 3D-kaarten,<br />
met daaraan gekoppeld alle<br />
benodigde intelligentie.”<br />
Coenradie besluit: “Als je ziet<br />
wat je al allemaal kunt vastleggen<br />
op een iPhone, en wat we<br />
aan data binnenkrijgen met de<br />
Octocopter, een op afstand<br />
bedienbare kleine helikopter<br />
met software en fotocamera aan boord, dan<br />
kan ik niet ophouden met denken over wat<br />
de toekomst gaat brengen. Daar raak ik zo<br />
enthousiast van, dat ik mezelf moet afremmen.<br />
Maar eerst komt de BGT, en daarna<br />
de ‘echte’ toekomst. Die toekomst is echter<br />
nog nooit zo dichtbij geweest als nu.”<br />
Wim van Nunen win@winwinmanagement.nl is oprichter/eigenaar<br />
van Win-Win Marketing & Branding. Tijdens Coenradie’s contact-<br />
of gebruikersdag op 16 februari 2<strong>01</strong>2 in Oirschot, worden alle<br />
in dit artikel genoemde vernieuwingen op BGT-, software- en<br />
meetgebied nader toegelicht.<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
G I S<br />
Insights Geo-marketing<br />
Van locatie naar gebied<br />
Als het gaat over geo-marketing komen er altijd leuke voorbeelden voorbij. Achtergronden rondom<br />
een nieuwe McDonald’s of een Giant Bike Store, een ballonwedstrijd op windenergie van Eneco, of de<br />
vaststelling dat de Primark in Rotterdam de grootste winkel is van Nederland.<br />
Door Remco Takken<br />
Pitney Bowes Software, leverancier van<br />
onder andere MapInfo, heeft in de<br />
Benelux de beste kaarten op tafel als<br />
het gaat om geomarketing. Met grote, aansprekende<br />
klanten als Scania en Ahold en<br />
terzake kundige partners als Gfk, Geodan<br />
en Locatus is het niet zo heel moeilijk om<br />
een informatieve dag te organiseren rondom<br />
dit thema. In het Rosarium te Amsterdam<br />
kwamen de belangstellenden bijeen.<br />
McDonald’s<br />
De gedoodverfde keynote speaker was Aart<br />
Labee, verantwoordelijk voor ‘business<br />
insight’ en vestigingsplaatsonderzoek bij<br />
McDonald’s. Hilariteit alom bij de professioneel<br />
uitgevoerde Burger King-themakaart:<br />
waar zit de concurrent? Ook gaat Labee<br />
dieper in op de kennis rondom het type klant<br />
dat iedere McDonald’s-vestiging bezoekt.<br />
Enkele categorieën: Lokale bevolking,<br />
Werkgerelateerd, School, Recreatie, Pas -<br />
serend. Na enige theoretische uitleg omtrent<br />
het verkrijgen van ‘business insight’ middels<br />
gestandaardiseerd informatiemanagement,<br />
komt hij al snel op een praktijkvoorbeeld.<br />
Ongeveer veertien jaar geleden kreeg<br />
Labee de tip van McDonald’s vastgoedafdeling<br />
dat er een toplocatie langs de snelweg<br />
Linda Kallen van Geodan en Aart Labee van McDonald’s over geomarketing.<br />
te koop zou staan in de buurt van<br />
Amersfoort. Labee: “Bij aankomst stond er<br />
enkel een mast. Toegegeven, het perceel lag<br />
aan de snelweg, nabij enkele andere aanvalswegen.<br />
We hebben toch toegehapt, en<br />
inmiddels staan er twee grote woonwijken<br />
en een Ikea. Dus: plan altijd ver vooruit.”<br />
Geodan<br />
Ook Linda Kallen, business consultant<br />
Geomarketing bij Geodan, geeft uitleg over<br />
de uitgangspunten van geo-marketing. Zij<br />
beschrijft hoe het vakgebied door de aanwezigheid<br />
van meer en betere data tegenwoordig<br />
werkelijk klantgedrag bestudeert in<br />
plaats van een ‘look-a-like strategie’, waarbij<br />
hele groepen over een kam worden<br />
geschoren. Niet alleen wordt gekeken naar<br />
de locatie voor een nieuwe vestiging, maar<br />
naar het hele verzorgingsgebied. Kallen<br />
werpt een nieuw licht op de marketingcampagne<br />
Hollandse Wind van Eneco. Op de<br />
website is een ballonwedstrijd georganiseerd<br />
waaraan iedereen kan meedoen.<br />
Wanneer het in Nederland harder waait, is<br />
dit merkbaar aan de gevlogen afstanden<br />
van de deelnemers. Waar zit hier de geomarketing?<br />
Eneco kent de opgegeven adressen<br />
van alle deelnemers en kan in een oog-<br />
16<br />
opslag zien in welke gebieden minder klanten<br />
zitten. Daar is meer aandacht nodig.<br />
Locatus<br />
Peter Nieland van Locatus beschikt niet<br />
alleen over een enorme databank met winkelgegevens,<br />
hij is ook een aangenaam verteller,<br />
die de bij Locatus aanwezige informatie<br />
losjes betitelt als ‘een soort<br />
winkel-kadaster’. Hij vertelt over de specifieke<br />
afwegingen van ‘brand stores’, zoals die<br />
van fietsenfabrikant Giant, en hij gaat in op<br />
de opdracht van winkelketen Primark, die<br />
met de vraag kwam: “Waar in Nederland<br />
kan onze winkel van 5000 vierkante meter<br />
het beste komen te staan?”. Voor niet-ingewijden:<br />
de gemiddelde winkelgrootte in<br />
Nederland is 263 vierkante meter, met uitschieters<br />
naar boven voor supermarkten<br />
(876 vierkante meter). Het antwoord is<br />
inmiddels bekend: Rotterdam.<br />
Ook leegstandsgegevens zijn bekend.<br />
14.000 van de 222.000 winkels staan<br />
momenteel leeg. Samen met teruglopende<br />
‘passantencijfers’ kunnen deze cijfers het<br />
gevoel geven dat Locatus in crisistijd ‘brenger<br />
is van het slechte nieuws’, aldus<br />
Nieland. Nieland geeft aan met instemming<br />
te hebben gekeken naar de professionele<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
insteek van McDonald’s en signaleert dat<br />
Nederlandse retailers en middenstanders<br />
nog steeds vooral op hun gevoel afgaan.<br />
Met gevoel voor understatement sluit hij af:<br />
“Het ‘onderbuikgevoel’ is natuurlijk prima,<br />
het lijkt me echter ook van groot belang dit<br />
gevoel eerst te staven met enkele cijfers.”<br />
De plaats van geo-marketing<br />
Met betrekking tot de eigen producten stelde<br />
Pitney Bowes zich bescheiden op tijdens<br />
Als er een thema is dat zowel maatschappelijk als politiek<br />
gezien veel aandacht krijgt, is het veiligheid. Van verkeersongeluk<br />
tot dijkdoorbraak en vliegramp: betrouwbare<br />
en actuele geo-informatie helpt politie, brandweer en<br />
ambulance de ramp te bestrijden en crisis te bezweren.<br />
Geo-informatie wijst niet alleen de weg, het verbindt de<br />
partijen in de veiligheidsketen.<br />
Samen kom je verder<br />
Geodan bestaat uit meer dan 120 creatieve, kwaliteitsgerichte<br />
geo-ICT professionals met kennis op het gebied<br />
www.geodan.nl<br />
deze conferentie. Michiel Wentzel gaf uitleg<br />
rondom het betrekken van geo-informatie<br />
bij traditionele vormen van marketing,<br />
zoals adverteren. Emil Zegers besprak de<br />
webgebaseerde rapportage-tool Optic<br />
2000, waarna systems engineer Frank Salet<br />
een sprong waagde in de richting van georapportages<br />
binnen de zorg. Mogelijk is<br />
deze nieuwe markt in de toekomst goed<br />
voor een conferentie die zich richt op de<br />
zorgsector. Het nog altijd groeiende bewust-<br />
advertentie<br />
17<br />
G I S<br />
“Waar zet ik mijn winkel<br />
van 5000 m 2 ?”<br />
zijn rondom de bruikbaarheid van klantgegevens<br />
en locatiegebonden informatie uit<br />
mobiele telefoons of ‘zelftellende camera’s’,<br />
een afstudeerrichting aan de economische<br />
faculteit van de VU in Amsterdam doen vermoeden<br />
dat dit zeker niet de laatste conferentie<br />
zal zijn over geo-marketing.<br />
de reddende kracht van locatie<br />
van data, technologie, beleidsdossiers, projectmanagement<br />
en planprocesbegeleiding. U bent bij Geodan aan het juiste<br />
adres voor advies, interim management, maatwerk <strong>GIS</strong>oplossingen,<br />
geografi sche data, internetoplossingen en<br />
<strong>GIS</strong>-opleidingen.<br />
Meer informatie?<br />
Benieuwd naar de toegevoegde waarde van geo-informatie?<br />
Neem dan contact met ons op:<br />
E info@geodan.nl<br />
T 020-5711 311<br />
www.pbinsight.nl<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
G I S<br />
Azië levert gros van infrastructuurprojecten<br />
Be Inspired Awards 2<strong>01</strong>1: in<br />
Op 8 en 9 november 2<strong>01</strong>1 werd in het Okura Hotel in Amsterdam door Bentley Systems een evenement<br />
georganiseerd onder de noemer: Be Inspired: Thought Leadership in Infrastructure. Daarbij ging<br />
het voornamelijk om de presentaties van de bedrijven die finalist waren voor een van de Be Inspired<br />
Awards en de uitreiking van de Awards aan de winnaars aan het eind van het congres.<br />
Door Lambert-Jan Koops en Remco Takken<br />
De uitreiking van de Be Inspired<br />
Awards vindt jaarlijks plaats. Waar<br />
de uitreiking vroeger nog deel uitmaakte<br />
van een grotere conferentie, is het<br />
nu een op zichzelf staand evenement. Dat is<br />
geen overbodige luxe: er wordt gestreden in<br />
twintig categorieën en daarnaast wordt ook<br />
nog een handvol special awards uitgereikt,<br />
bijvoorbeeld voor Educator of the Year.<br />
Dit jaar waren er 270 organisaties uit 42<br />
verschillende landen die een project indienden.<br />
De inzendingen kwamen van alle continenten,<br />
maar opvallend was de inbreng uit<br />
Azië. De industriële ontwikkeling gaat dusdanig<br />
hard dat er inmiddels al net zo veel<br />
Aziatische genomineerden komen als uit<br />
Noord-Amerika, van oudsher het continent<br />
dat de meeste finalisten levert voor de Be<br />
Inspired Awards. In een categorie als<br />
Innovation in Power Generation kwamen<br />
zelfs alle drie de finalisten uit Azië.<br />
Bovendien zijn het niet alleen maar India,<br />
18<br />
China en Japan waar de infrastructuur<br />
wordt uitgebreid, er stond zelfs een project<br />
uit het nietige Nepal in de finale. En wat<br />
voor project: een 9,8 miljard kostend treintraject<br />
tussen Oost- en West-Nepal van<br />
1218 kilometer lang, inclusief 154 kilometer<br />
tunnel en 4<strong>01</strong> bruggen. Dat is toch net<br />
even een iets andere schaal dan de Betuween<br />
HSL-lijnen die we in Nederland al als<br />
megaprojecten bestempelen.<br />
Expansie Panamakanaal<br />
Wie als civiel ingenieur echt lol wil hebben,<br />
moet dus projecten oppakken in het buitenland.<br />
Dat was dan ook precies datgene wat<br />
de Vlamingen van Jan de Nul Groep hebben<br />
gedaan. Zij waren finalist én de uiteindelijke<br />
prijswinnaar in de categorie<br />
Innovation in Geotechnical and Geo environ -<br />
mental Engineering met een project dat<br />
meteen tot de verbeelding spreekt: de<br />
expansie van het Panamakanaal. De bedoeling<br />
van dit project is dat de schepen die<br />
Greg Bentley (links) was ook van de partij in Amsterdam. Hierboven: een indrukwekkend railproject uit Nepal,<br />
gepresenteerd tijdens Be Inspired 2<strong>01</strong>1.<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
novatie op alle continenten<br />
door het Panamakanaal varen straks 50 procent<br />
breder en 25 procent langer zijn dan<br />
nu het geval is. Dat betekent dat de zogenaamde<br />
Panamax zal toenemen, een<br />
samenvoeging van ‘Panama’ en ‘maximum’.<br />
Het beschrijft de maximale afmetingen van<br />
een schip waarmee het nog net gebruik kan<br />
maken van de sluizen in het Panamakanaal.<br />
Panamax<br />
Schepen die het Panamakanaal door willen,<br />
moeten binnen de maten vallen, maar een<br />
gevolg is geweest dat schepen tot op de<br />
Panamax-maten worden gebouwd. Naar<br />
huidige maatstaven is de Panamax-klasse<br />
echter een middelgroot schip. Veel containerschepen,<br />
tankers en carriers zijn te groot<br />
om door het Panamakanaal te kunnen<br />
varen. Deze moeten dus om Zuid-Amerika.<br />
Om de Panamax nu te vergroten, dienen<br />
verschillende sub-projecten te worden uitgevoerd,<br />
zoals het verwijderen van vijf miljoen<br />
kubieke meter rotsen aan de kant van de<br />
Stille Oceaan en het baggeren van vijftien<br />
miljoen kubieke meter zand aan de<br />
Atlantische kant. Tijdens hun presentatie vertelden<br />
de medewerkers van Jan de Nul dat<br />
ze de opdracht hadden binnengehaald,<br />
omdat ze in staat waren om een zeer nauwkeurige<br />
kostenschatting te maken. Hiervoor<br />
hadden ze het te verwijderen materiaal<br />
onderverdeeld in meer dan tien verschillende<br />
soorten en in een 3D-model uiteengezet<br />
hoeveel er van elke soort aanwezig was. Elk<br />
materiaal kreeg vervolgens zijn eigen kostprijs<br />
en zo was zeer precies uit te rekenen<br />
wat de exacte kosten zouden worden. Op<br />
19 oktober 2<strong>01</strong>1 is de eerste mijlpaal<br />
bereikt in het project. De Administración del<br />
Canal de Panama, de controlerende instantie<br />
van het kanaal, zette de sluizen open van<br />
de eerste sectie van de nieuw uitgegraven<br />
gedeeltes aan de kant van de Stille Oceaan.<br />
Het werk dat hiervoor door Jan de Nul was<br />
uitgevoerd, was maar liefst vier en een halve<br />
maand eerder klaar dan het schema.<br />
Voor hun Panamakanaal-project ontvangen medewerkers van Jan de Nul Groep een BE Inspired Award in het Okura Hotel.<br />
Duurzame finalist gebouwen<br />
Wie dichter bij huis wil blijven voor grote<br />
en aansprekende projecten kan natuurlijk<br />
nog wel terecht in de bouw en architectuur:<br />
ook in Nederland wordt er nog genoeg<br />
fraais gebouwd. De Nederlandse finalist in<br />
de categorie Innovation in Building,<br />
UNStudio uit Amsterdam, ontwierp bijvoorbeeld<br />
het 142,5 miljoen dollar kostende<br />
gebouw voor de gezamenlijke huisvesting<br />
van de Dienst Uitvoering Onderwijs (voorheen<br />
IB-Groep) en de Belastingdienst. Ook<br />
deze Benelux-inzending viel in de prijzen.<br />
Nederland in 2<strong>01</strong>2 in de prijzen?<br />
Bovenstaande projecten uit Nederland en<br />
België laten zien dat er nog geen reden is<br />
om te wanhopen voor inwoners uit de Lage<br />
Landen die zich op infrastructuur willen storten.<br />
Ondanks alle activiteit uit Azië gingen<br />
beide projecten namelijk wel naar huis met<br />
de eerste prijs in hun categorie. En dat is<br />
natuurlijk goed nieuws: getalsmatig moeten<br />
we het dan misschien afleggen tegen de<br />
19<br />
G I S<br />
opkomende regio’s, maar met de kwaliteit<br />
van de projecten uit de Benelux zit het wel<br />
goed. Onder de aanwezige bezoekers<br />
bevonden zich overigens alweer enkele<br />
gedoodverfde kanshebbers op een Be Inspired<br />
Award in 2<strong>01</strong>2: TU Delft- en Kadasterwetenschapper<br />
Jantien Stoter van de spraakmakende<br />
3D Pilot NL werd gesignaleerd, en<br />
ook een eerdere winnaar liep op de conferentie<br />
rond. In 2009 was de gemeente Tiel<br />
nog goed voor een Be Inspired Award voor<br />
het integreren van Cyclorama’s (panoramafoto’s)<br />
in het gemeentelijke werkproces. Met<br />
hun inmiddels afgeronde BGT Pilot, waarin<br />
alle mogelijke soorten complexe infrastructuur<br />
aan bod komen, maken ze opnieuw<br />
een reële kans.<br />
www.bentley.com/nl-NL<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
G I S<br />
Meer dan FTE’s<br />
De business case<br />
Het starten van trajecten om een nieuwe <strong>GIS</strong>-toepassing te realiseren is vaak een proces op zich.<br />
Zeker in een tijd waarin we elke euro tien keer omdraaien voor we er afscheid van nemen, hebben<br />
we de nodige barrières te doorbreken. Het eigen enthousiasme over de mogelijkheden binnen ‘ons’<br />
geo-werkveld vinden we vaak lastig te verkopen aan de managers die de besluiten nemen.<br />
Door Jan Roodzand<br />
De kwantitatieve baten en kosten zijn overzichtelijk te presenteren. De Return On Investment en liquiditeitsbegroting zijn eenvoudig op te hoesten.<br />
Buiten de geo-sector ervaart men de evidente meerwaarde zoals<br />
wij die zien vaak toch als minder vanzelfsprekend. Dat noopt<br />
ons deze meerwaarde naar hun belevingswereld te vertalen<br />
om toch de handjes op elkaar te krijgen. Of anders gezegd, we<br />
moeten ‘de business case hard maken’ om ons doel te bereiken.<br />
Overigens: we zijn onbewust zelf al vanaf het eerste moment van<br />
een idee bezig met de business case. De volgende vragen zijn<br />
immers door onszelf al beantwoord: Hebben we er iets aan? Kunnen<br />
we ons dit veroorloven? Wat betekent het allemaal voor de organisatie?<br />
Vragen naar de zin van een business case lijkt dan ook overbodig.<br />
De wijze van uitvoering ervan verdient wel aandacht. Wat<br />
is wel zinvol en wat niet?<br />
20<br />
Kosten en baten<br />
Een business case is typisch opgebouwd uit een analyse van de verwachte<br />
baten en kosten.<br />
Kwalitatieve baten<br />
Het beschikken over kwalitatief goede en betrouwbare informatie;<br />
bijdragen aan bedrijfszekerheid en veiligheid; compliance, voldoen<br />
aan (wettelijke) eisen van derden; bijdragen aan imago; het borgen<br />
van kennis van de babyboom-generatie, het faciliteren van groeidoelstellingen…<br />
Kwantitatieve baten<br />
Deze zijn veelal efficiency-gerelateerd: doe hetzelfde werk in minder<br />
tijd. Maar ook met effectiviteit: ‘direct het goede doen’ onder-<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
steunt snelle en juiste besluitvorming. Kwantitatieve baten kunnen<br />
ook ontstaan door vervanging van bestaande kostenposten zoals<br />
het uitfaseren van informatiesystemen (organisatie- en licentiekosten),<br />
minder extern doen, of de reductie van out-of-pocket kosten.<br />
Initiële kosten<br />
Deze betreffen de aanschaf van bijvoorbeeld hardware, software of<br />
data, projectkosten, implementatie inclusief opleiding van de ondersteunende<br />
organisatie.<br />
Structurele kosten<br />
Deze bestaan uit onderhoudskosten, het jaarlijks change-budget en<br />
extra supportorganisatie.<br />
Haken en ogen<br />
Detailniveau<br />
Vanuit de globale initiële inschattingen kan een business case<br />
gemakkelijk vervallen in schijnnauwkeurigheid. Laten we als voorbeeld<br />
de implementatie bekijken van een organisatiebreed ingevoerde<br />
<strong>GIS</strong>-viewer met koppelingen naar verschillende gegevensbestanden.<br />
Qua efficiency resulteert dit in tijdwinst door de benodigde<br />
gegevens vanuit één omgeving direct te kunnen benaderen. Voor<br />
de afdeling Onderhoud verwacht men een besparing omdat ligging,<br />
asset- en werkorderinformatie direct beschikbaar zijn. Ook voor de<br />
afdeling Grondzaken is een besparing voorzien, omdat de juridische<br />
documenten via de locatie te achterhalen zijn. In beide gevallen<br />
bedraagt de verwachte besparing vijftien minuten per medewerker<br />
per dag…<br />
Een ‘drie cijfers achter de komma’ overzicht is via de geschetste<br />
benadering zo gemaakt… Kun je ook direct de interne rentabiliteit<br />
berekenen… Boekhoudkundig helemaal verantwoord, maar hoe<br />
nauwkeurig was die aanname van vijftien minuten ook weer?<br />
Business cases maken is geen exacte wetenschap!<br />
Concretisering<br />
De baten leunen kwantitatief vaak op FTE-besparingen. Maar hoe<br />
maak je die hard? De ervaring leert dat dit elke keer anders verloopt.<br />
Zeker op middelmanagement-niveau levert het soms kritische vragen<br />
op: “Een mooie besparing, maar wat gaan we met die medewerkers<br />
doen?”, of “Hoe ziet 0,313 FTE besparen er volgens jou uit?”<br />
Drie cijfers achter de komma boekhoudkundig helemaal verantwoord,<br />
maar kloppen de eerder gemaakte aannames wel?<br />
21<br />
G I S<br />
In groeiende organisaties is kapitaliseren mogelijk, door de besparing<br />
te vertalen naar het pas later instromen van extra capaciteit.<br />
Maar ook dat werkt niet altijd, bijvoorbeeld als het succesimago<br />
juist is gebaseerd op snel groeien… FTE-besparing is dus geen<br />
garantie voor groen licht. Echter: zonder FTE’s ontstaan onmogelijke<br />
business cases!<br />
<strong>GIS</strong> = Kwalitatieve bijdrage<br />
<strong>GIS</strong>-toepassingen leveren typisch een belangrijke kwalitatieve bijdrage.<br />
Het integreren van verschillende informatiebronnen levert<br />
een waardevol in- en overzicht, toont (data-)kwaliteitsaandachtspunten<br />
en ondersteunt de verbetering ervan. Kwaliteit laat zich evenwel<br />
lastig vangen in bedragen. Wat is de waarde van ‘betrouwbaarheid’<br />
of van het reduceren van de kans op fouten met mogelijk letselschade?<br />
Mede daarom worstelen wij in ons vakgebied vaak met<br />
‘boekhoudkundige’ benaderingen.<br />
Frustrerend is dat veel managers alle kwalitatieve baten plots vergeten<br />
lijken, als ze het euro-teken of de letters F T en E achter elkaar<br />
in een business case tegenkomen… Uiteraard kunnen ook wij schijnzekerheden<br />
leveren om ‘verantwoorde’ beslissingen te kunnen<br />
nemen. Spreadsheets zijn immers geduldig. Zegt u maar wat u er<br />
uit wil hebben. Hier wordt zin dus snel onzin!<br />
Sleutelbegrippen<br />
Hoe moet het dan wel? Communicatie is het sleutelbegrip, draagvlak<br />
creëren door met de juiste mensen de juiste zaken af te stemmen.<br />
Wat is de aanleiding voor het voorstel, wat zijn de afwegingen,<br />
wie is de belanghebbende, welk probleem wordt opgelost,<br />
welke gevolgen heeft het voor de organisatie? En ja, wat zijn de<br />
verwachte kosten en welke (indicatieve) baten worden voorzien?<br />
Maar ook vragen als: Wat gebeurt er als we het niet doen? Zijn er<br />
(goedkopere) alternatieven? Dat is zinvol.<br />
Jan Roodzand j.roodzand@ruimteschepper.nl heeft een ruime ervaring als ondernemer, adviseur en<br />
programmamanager in het implementeren van <strong>GIS</strong>-omgevingen. Kenmerkend daarbij is de integratie ervan<br />
met andere informatiesystemen. Hij is mede-oprichter van Vicrea, en is sinds 2008 als zelfstandig adviseur<br />
actief vanuit Roodzand Advice. Sinds het najaar van 2<strong>01</strong>1 is hij tevens mede-initiatiefnemer en<br />
partner in Ruimteschepper.<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
G I S<br />
Planning, toezicht en verantwoording<br />
Sensorennetwerken in Zoe<br />
Een goede planning voorkomt dat een reeds geveegde weg te snel opnieuw een beurt krijgt<br />
en de ene afvalbak altijd leeg is, terwijl de andere constant uitpuilt. Een waterdichte ritten- en<br />
routeregistratie is onmisbaar.<br />
Door Thorvald de Goede<br />
Openbare veiligheid en verantwoord<br />
gebruik van gemeenschapsgelden,<br />
dat zijn de<br />
twee basispijlers waarop de gemeentewerkers<br />
van Zoetermeer worden<br />
aangesproken. Een aanspraak die de<br />
gemeente waarborgt door planning,<br />
toezicht en verantwoording. Maar<br />
wat te doen als het registratiesysteem<br />
waarmee ge pland, toegezien en verantwoord<br />
wordt niet aan de normen<br />
voor openbare veiligheid en budgetverantwoording<br />
voldoet?<br />
Wie, waar en wanneer<br />
De gemeente Zoetermeer werd met<br />
deze vraag geconfronteerd. “Een<br />
waterdichte ritten- en routeregistratie is<br />
voor het plannen, bewaken en verantwoorden<br />
van werkzaamheden onmisbaar”,<br />
aldus Leo Post, hoofduitvoerder bij de gemeente<br />
Zoetermeer. Een goede planning voorkomt<br />
dat een reeds geveegde weg te snel opnieuw<br />
een beurt krijgt en de ene afvalbak altijd leeg<br />
is, terwijl de andere constant uitpuilt. De planning<br />
ligt tevens ten grondslag aan goed toezicht.<br />
Kennis over wie, waar en wanneer heeft<br />
gereden, wordt geverifieerd met de afspraken<br />
die met de betrokken medewerker zijn gemaakt.<br />
Minstens zo belangrijk is het verantwoorden van<br />
werkzaamheden naar de burger en andere<br />
overheidsdiensten, zoals de Belastingdienst.<br />
Post: “Omdat we verantwoordelijk zijn voor de<br />
openbare veiligheid binnen de gemeentegrenzen,<br />
moeten we bij klachten over bijvoorbeeld<br />
een gladde weg kunnen aantonen dat we er<br />
hebben gestrooid. Idem dito wil een instantie<br />
als de Belastingdienst een sluitende rittenregistratie<br />
van ons hebben als bewijs dat we verantwoordelijk<br />
omgaan met gemeenschapsgelden.”<br />
Planning, toezicht en verantwoording beginnen<br />
alle drie bij een correcte registratie van waar<br />
zich welk voertuig bevindt.<br />
GPS niet voldoende voor toezicht<br />
Het oude systeem registreerde de positie van<br />
de strooiwagens van de afdeling Stadsbeheer<br />
“Een waterdichte ritten- en routeregistratie is voor het plannen, bewaken en verantwoorden<br />
van werkzaamheden onmisbaar.”<br />
Uitvoering – verantwoordelijk voor het strooien<br />
van fietspaden – door middel van een GPS-zender<br />
die in ieder voertuig was geïnstalleerd. De<br />
zo verzamelde coördinaten werden opgeslagen<br />
in de database van de leverancier, die vervolgens<br />
op aanvraag van de gemeente handmatig<br />
pdf-rapporten samenstelde van de<br />
gereden routes. Post: “Voor de planning was<br />
dit voldoende, maar niet voor het toezicht, want<br />
wij wilden ook weten wie er had gereden. Het<br />
systeem hield alleen bij waar er was gereden.”<br />
Ook voor de verantwoording naar de burger<br />
was dit te weinig: bij een klacht over gladheid<br />
toonde de gemeente aan dat er een strooiwagen<br />
had gereden, maar niet dat er was<br />
gestrooid en hoewel de rittenregistratie voor de<br />
Belastingdienst toereikend was, kon de<br />
gemeente niet voorkomen dat auto’s voor privézaken<br />
werden gebruikt. Zodoende was de<br />
gebruikte oplossing voor het waarborgen van<br />
de openbare veiligheid en een verantwoorde<br />
omgang met gemeenschapsgeld voor verbetering<br />
vatbaar.<br />
Wagenpark met sensoren<br />
En de gemeente is ambitieus: naast strooiwagens<br />
wil zij haar hele wagenpark (waaronder<br />
veeg- en overige bedrijfswagens) met sensoren<br />
22<br />
uitrusten en dit sensorennetwerk verbinden<br />
met andere netwerken. Post:<br />
“Wij willen uiteindelijk één geïntegreerd<br />
systeem, waarin naast het<br />
beheer van ons wagenpark ook<br />
camerabewaking en deurbeveiliging<br />
zijn opgenomen.” De keuze voor een<br />
geïntegreerde oplossing is tweeledig;<br />
ten eerste is de aanschaf en het<br />
onderhoud van één systeem goedkoper<br />
dan bij drie afzonderlijke oplossingen<br />
en ten tweede is er bij storingen<br />
één aanspreekpunt. Daarnaast<br />
is de informatie die wordt verzameld<br />
door de verschillende sensoren (GPSdata,<br />
gebruikers- en cameraregistratie<br />
alsmede deurbeveiliging) met<br />
elkaar te verbinden. Post: “Als we op<br />
de camera een probleem constateren<br />
bij het innemen van bijvoorbeeld grof afval, is<br />
een blik op de monitor voldoende om te zien<br />
wie er actueel in de buurt is om een handje te<br />
helpen.” Aangezien de leverancier van het<br />
oude systeem de ontwikkeling van het sensorennetwerk<br />
in 2<strong>01</strong>0 stillegde, werd een nieuwe<br />
partij aangetrokken voor het realiseren van<br />
Zoetermeer’s ambities.<br />
Eén systeem<br />
In de nieuwe oplossing is rekening gehouden<br />
met de toekomstige uitbreidingen van het sensorennetwerk.<br />
In de eerste fase is ieder strooivoertuig<br />
uitgerust met een GPS-zender, ontvanger<br />
en een gebruikersregistratie. Laatste behelst<br />
een persoonsgebonden sleutel, waarmee de<br />
werknemer zich identificeert als de bestuurder<br />
van het voertuig. Het systeem meldt de gebruiker<br />
automatisch af als het voertuig twintig minuten<br />
stil heeft gestaan of als een nieuwe bestuurder<br />
zich aanmeldt. Hierdoor is altijd duidelijk<br />
wie, wanneer in welk voertuig heeft gereden.<br />
Via een hiertoe ingerichte webapplicatie ziet de<br />
hoofduitvoerder in één oogopslag waar zich de<br />
diverse gemeentewagens bevinden, welke routes<br />
er zijn gereden, welke er actueel gereden<br />
worden en welke nog op de planning staan.<br />
Ook bij de verantwoording naar de burger en<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
termeer<br />
andere overheidsinstanties is vooruitgang<br />
geboekt. De oplossing levert bij certificatie door<br />
de Belastingdienst een rechtsgeldige rittenregistratie<br />
op, die aantoonbaar aansluit bij het<br />
gebruik van de wagens. In de tweede fase<br />
wordt het netwerk uitgebreid met strooisensoren,<br />
die registreren waar en wanneer de strooi-installatie<br />
in werking is. Bij klachten over gladheid<br />
toont de gemeente met behulp van de planning<br />
en het strooi-overzicht aan te hebben voldaan<br />
aan haar plicht tot het handhaven van de openbare<br />
veiligheid.<br />
Sensorennetwerk in groei<br />
Ook de toekomst ziet Post positief tegemoet:<br />
“Zowel de hardware in de auto’s als de webapplicatie<br />
zijn berekend op de toekomstige<br />
groei van het sensorennetwerk. Hierdoor is de<br />
uitbreiding van het netwerk over het gehele<br />
wagenpark slechts een kwestie van tijd.” Terwijl<br />
aan het cameratoezicht de laatste hand wordt<br />
gelegd, is de volgende stap in voorbereiding:<br />
het uitrusten van de veegwagens. Daarnaast wil<br />
Zoetermeer op termijn de gereden strooiroutes<br />
23<br />
G I S<br />
ook via de gemeentelijke website openbaar<br />
maken. Het waarborgen van de openbare veiligheid<br />
en het verantwoord gebruik van gemeenschapsgelden<br />
is met de nieuwe oplossing duidelijk<br />
vooruitgegaan.<br />
GeoCensus, dé specialist in mutatiesignalering en actualisering<br />
Is uw kaart<br />
actueel genoeg<br />
voor de BGT?<br />
Een strooiroute in de Fleetmanager van de<br />
gemeente Zoetermeer.<br />
Meer informatie vindt u op www.geocensus.nl<br />
advertentie<br />
<br />
actueel<br />
Thorvald de Goede is copywriter<br />
bij Nazca IT Solutions.<br />
www.nazcai.nl<br />
nog niet actueel<br />
<br />
<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
C o l u m n<br />
Bert Vermeij<br />
manager business development<br />
bvermeij@esri.nl<br />
C O L U M N<br />
K3 in Open Data Land<br />
Als wij op vakantie gaan, koop ik altijd de meest gedetailleerde<br />
kaart van onze bestemming die er te krijgen is. Liefst al voor<br />
vertrek uit Nederland. Meestal is dit een topografische kaart (of<br />
een paar aansluitende bladen) of een wandelkaart met topo<br />
ondergrond. Ik kan er uren op kijken. Je vormt je een beeld van<br />
het landschap, van wandelmogelijkheden, van waar berghutten<br />
of andere gelegenheden om even ‘op te steken’ liggen en welke<br />
interessante dingen er onderweg te zien zijn. Een goede kaart is<br />
als een goed boek. Ik krijg dan ook wel eens te horen: “Zit je nu<br />
al weer op die kaart te staren”. Mijn antwoord is dan steevast:<br />
“Jij leest toch ook een boek”.<br />
Voor jullie, de lezers van <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong>, is<br />
het geen nieuws dat een kaart een ongelooflijk<br />
krachtig communicatiemiddel is. Een kaart<br />
informeert, maakt gegevens inzichtelijk, toont<br />
patronen en verbanden of presenteert verbindingen.<br />
Daarmee doen mensen hun werk efficiënter,<br />
bedienen ze hun klanten beter of<br />
nemen betere besluiten. Simpelweg omdat<br />
een kaart bergen gegevens in één afbeelding<br />
visualiseert en daarmee een onovertroffen<br />
instrument wordt voor het onderbouwen van<br />
beslissingen.<br />
Een kaart is zo meer dan een kaart. Buiten de<br />
vakwereld hebben kaarten soms nog wel<br />
eens een beetje een stoffig imago. Helaas, en<br />
onterecht natuurlijk. Maar in moderne ‘management<br />
speak’ (uiteraard in het Engels) is<br />
een kaart een ‘Spatial Risc Diagram’, of een<br />
‘Geographic Opportunity Ranking Matrix’, of<br />
een ‘Market Scenario Chart’, een ‘Physical<br />
Asset Register’, een ‘Maintenance Schedule’.<br />
Noem maar op.<br />
En nu naar Open Data. Wat mij betreft misschien<br />
wel de mooiste maatschappelijke trend<br />
tot nu toe in deze eeuw. Schatten aan gegevens<br />
worden onttrokken aan de relatieve duisternis<br />
van geïsoleerde toepassingen en afgesloten<br />
registraties, met de belofte van innovaties<br />
als drijfveer.<br />
Dat vergt echter nog wel een slag. Met data<br />
alleen ben je er niet. Toegevoegde waarde<br />
ontstaat als de bruikbaarheid centraal komt te<br />
staan en daarvoor ligt de bal bij ondernemende<br />
partijen. Pak de data, wees creatief en<br />
doe er mooie dingen mee, is het mantra.<br />
24<br />
Mijn pleidooi naar ons vakgebied is om in de<br />
context van Open Data nadrukkelijk uit te<br />
gaan van de kaart. Niet praten over polygonen,<br />
interfaces of welke vakterm dan ook,<br />
maar weer volop aandacht voor de kaart.<br />
Bied de gebruiker simpelweg oplossingen<br />
waarin kaarten centraal staan, verpakt in een<br />
app of een website.<br />
Bring your own device! Van Open Data naar<br />
kartografische informatiediensten of informatieproducten<br />
die een krachtige, voor de gebruiker<br />
betekenisvolle boodschap in zich hebben.<br />
Kaarten die gegevens verbeelden en in<br />
combinatie met onderliggende bewerkingen<br />
intelligentie met zich meedragen.<br />
Het mooie is nu, dat dit kan en als geo-experts<br />
weten we beter dan wie hoe dat kan.<br />
Doen dus.<br />
En zo ben ik dan bij de titel boven deze column.<br />
‘K3 in Open Data Land’ is niet het nieuwe<br />
avontuur van het Belgische zangtrio. K3<br />
slaat op 3 K's. De K van kracht, de K van<br />
kaart en de K van kapitaal.<br />
In de kracht van de kaart schuilt heel veel kapitaal.<br />
Aan de slag.<br />
En overigens blijf ik van mening dat je kartografie<br />
schrijft met een 'k', want een kartograaf<br />
maakt kaarten.<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
EINDELIJK SAMEN<br />
Remote Sensing en <strong>GIS</strong><br />
DE GEO-WERELD ZAL NOOIT MEER HETZELFDE ZIJN<br />
ERDAS en Integraph ® zijn samen gekomen en vormen een nieuwe organisatie, waarin beide portfollio’s een<br />
plek hebben. En beter nog, de producten worden geïntegreerd, waardoor u nu kunt proteren van het<br />
breedste aanbod van <strong>GIS</strong> en Remote Sensing functionaliteit onder één dak. Hierdoor wordt een krachtiger<br />
en meer gestroomlijnde geograsche workow mogelijk gemaakt.<br />
Intergraph ® GeoMedia ® biedt uitgebreide <strong>GIS</strong> analyses en databeheer. ERDAS IMAGINE ® omvat als<br />
marktleider in beeldverwerking en remote sensing een breed scala aan technieken en workows om uw<br />
rasterdata sneller en nauwkeuriger te verwerken. De combinatie zorgt voor een ongeëvenaarde set aan<br />
mogelijkheden binnen de geo-wereld.<br />
Imagem is en blijft uw aanspreekpunt voor advies en inzet van ERDAS technologie in de Benelux.<br />
De combinatie met Intergraph ® producten maken de mogelijkheden alleen maar groter. En daar zult u het<br />
komende jaar nog veel meer van zien!<br />
www.imagem.nl<br />
Intergraph, GeoMedia, ERDAS IMAGINE, en het Intergraph logo zijn geregistreerde handelsmerken van Intergraph Corporation. © 2<strong>01</strong>2 Intergraph Corporation.
G I S<br />
Geo-informatievoorziening in veiligheidsketen<br />
Basisvoorwaarde voor veilig<br />
Zonder kaarten is het moeilijk om overzicht en inzicht te krijgen in complexe rampsituaties. Anders<br />
gezegd, situational awareness is eigenlijk niet mogelijk zonder goede geo-informatie. Naast de<br />
informatie spelen andere elementen eveneens een cruciale rol, zoals de opleiding van mensen of de<br />
wetgeving met betrekking tot informatievoorziening.<br />
Door Patrick Brooijmans, Henk Scholten en Erik van der Zee<br />
Afbeelding 1: De uitbreiding van beschikbare<br />
datasets in 2<strong>01</strong>0-2<strong>01</strong>1.<br />
Momenteel spelen er twee ontwikkelingen in Nederland die<br />
de geo-informatievoorziening in het domein van Openbare<br />
Orde en Veiligheid (OOV) een belangrijke impuls geven.<br />
Enerzijds is er de sterke verbetering van het informatieaanbod en<br />
anderzijds de implementatie van een landelijk crisismanagementsysteem<br />
(LCMS 2.0) waarmee geo-informatie op een uniforme manier<br />
uitgewisseld en geïntegreerd kan worden. In beide ontwikkelingen<br />
spelen standaarden zoals het InformatieModel voor de Openbare<br />
Orde en Veiligheid (IMOOV) en de Open Geospatial Consortium<br />
(OGC) standaarden een cruciale rol.<br />
Informatiebehoefte in de veiligheidsketen<br />
De informatiebehoefte in de openbare orde en veiligheid kan worden<br />
gerelateerd aan de verschillende fasen in de veiligheidsketen. Er is een<br />
onderscheid tussen vier ‘koude’ fasen en één ‘warme’ fase (zie afbeelding<br />
1). In de warme (repressie) fase is er daadwerkelijk een incident<br />
of crisis en moet er worden ingegrepen. Ketenpartners in de veiligheidsketen<br />
zijn onder andere brandweer, politie, Geneeskundige<br />
HulpverleningsOrganisatie in de Regio (GHOR), veiligheidsregio’s,<br />
gemeenten, provincies, waterschappen, Landelijk Operationeel<br />
Coördinatie Centrum (LOCC), Nationaal CrisisCentrum (NCC) en de<br />
ministeries van Binnenlandse Zaken, Defensie, Veiligheid en Justitie.<br />
Tijdens de warme fase bepaalt de omvang van de ramp (GRIP-fasering)<br />
welke ketenpartners betrokken zullen zijn bij het bestrijden van<br />
de crisis. De dreigende overstroming in januari toonde bijvoorbeeld de<br />
belangrijke rol van de waterschappen.<br />
Tijdens de warme fase van een crisis is de behoefte aan informatie het<br />
grootst. Er is behoefte aan verschillende typen informatie. Om een ramp<br />
effectief en efficiënt te bestrijden, moet de beschikbaarheid en uitwisseling<br />
van deze vier typen data op orde zijn:<br />
Basisinformatie – De basisinformatie bestaat uit zowel statische als<br />
dynamische informatie en schetst een beeld van de realiteit, voor zover<br />
deze niet wordt beïnvloed door de ramp. Statische informatie blijft tijdens<br />
een rampsituatie stabiel. Denk hierbij aan topografie, luchtfoto’s, grenzen<br />
en thematische informatie zoals brandkranen en sirenes. Dynamische informatie<br />
verandert tijdens een rampsituatie. Het weer, twitter-feeds en files<br />
zijn hier voorbeelden van.<br />
Preparatieve informatie – Informatie die ter voorbereiding op<br />
26<br />
Afbeelding 3: De Veiligheidsketen.<br />
mogelijke rampsituaties in de preparatiefase is gegenereerd. Bereik -<br />
baar heidskaarten zijn hiervan een voorbeeld.<br />
Incidentinformatie – Informatie die gedurende de ramp door de<br />
deelnemers aan de bestrijding van het incident wordt gegenereerd en<br />
die specifiek betrekking heeft op de ramp zelf. Te denken valt aan incidentlocatie,<br />
posities van afzettingen, opvanglocaties voor gewonden,<br />
de markering van het rampgebied, logboek-acties, en diverse beelden<br />
(Meldkamer, COPI).<br />
Modelinformatie – Voorspellende (predictieve) informatie over de nabije<br />
toekomst in relatie tot de crisis. Dit kunnen voorspellingen zijn van het tijdstip<br />
van hoogwater in een rivier, de uitbreiding van een overstromingsgebied<br />
bij een dijkdoorbraak, de verspreiding van een giftige gaswolk of de<br />
voorspelling van files na een ongeval.<br />
Strategische Visie<br />
Om de informatievoorziening in de veiligheidsketen te verbeteren,<br />
heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) in 2009 het<br />
Informatiebeleid Veiligheid (IBV) opgesteld. Dit is een strategische<br />
visie met als doel een zo vrij mogelijke informatie-uitwisseling tussen<br />
de veiligheidsinstanties. Afbeelding 2 geeft het IBV-concept grafisch<br />
weer. De groene cirkel stelt de vrije uitwisseling van informatie voor.<br />
De centrale oranje cirkel representeert het gezamenlijke afsprakenkader<br />
om de vrije uitwisseling van informatie te bereiken. Deze<br />
afspraken leiden tot ICT-oplossingen, de blauwe cirkels. De afgelopen<br />
jaren zijn in Nederland concrete stappen gezet om deze strategische<br />
visie te vertalen naar verbeteringen op operationeel niveau.<br />
Verbetering van informatieaanbod<br />
De afgelopen twee jaar zijn er grote verbeteringen gerealiseerd, zowel<br />
in de informatievoorziening van de overheid in het algemeen als binnen<br />
het veiligheidsdomein. Concreet is er een zestal initiatieven tot<br />
bloei gekomen in deze periode, zie afbeelding 3. De Basisregistraties<br />
Afbeelding 2: Het informatiebeleid veiligheid als schotelmodel.<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
heidsvraagstuk<br />
De architectuur van LCMS 2.0.<br />
Adressen en Gebouwen (BAG), de Digitale Bereikbaarheidskaart en<br />
RO-Online zijn gereed, en er is een nationale geodata-infrastructuur<br />
(Publieke Dienstverlening Op de Kaart, PDOK) gerealiseerd. Via deze<br />
infrastructuur wordt topografische en thematische geo-informatie via<br />
OGC-webservices beschikbaar gesteld aan alle overheidsinstanties.<br />
Tot voor kort was het internationaal uitwisselen van informatie technisch<br />
en organisatorisch problematisch. Hierdoor was vaak geen informatie<br />
voorhanden of de beschikbare informatie was sterk verouderd.<br />
De Europese INSPIRE-wetgeving zorgt voor een verbetering in deze situatie.<br />
Ook de toepassing van ICT-standaarden is afgedwongen, waardoor<br />
interoperabiliteit gewaarborgd is. Door het beschikbaar komen<br />
van bovenstaande initiatieven is de informatievoorziening zowel kwantitatief<br />
als kwalitatief sterk verbeterd en voor de toekomst veiliggesteld.<br />
Het delen van informatie<br />
Naast de beschikbaarheid van de juiste informatie is ook het delen van<br />
informatie tussen ketenpartners van groot belang. Incident mel din gen<br />
komen binnen in het Gemeenschappelijk Management Systeem (GMS).<br />
Bij opschaling wordt het LCMS ingezet. Met de ontwikkeling van LCMS<br />
2.0 komt er een landelijke geodatabase beschikbaar die meer dan vijftig<br />
basiskaarten bevat die van belang zijn in crisisbeheersing. Door het<br />
centraal beschikbaar stellen van datasets hoeven de veiligheidsregio’s<br />
niet meer te shoppen bij de afzonderlijke data-providers. Dit leidt tot<br />
kostenbesparingen (het harvesten van datasets wordt eenvoudiger) en<br />
zorgt er ook voor dat data meer up-to-date zijn. De datasets worden<br />
beschikbaar gesteld via SOAP, Rest en OGC-webservices.<br />
LCMS 2.0<br />
Belangrijke ontwikkeling in 2<strong>01</strong>1-2<strong>01</strong>2 is de implementatie van LCMS 2.0<br />
bij vijfentwintig veiligheidsregio’s. Het Landelijk Crisis MeldSysteem bestaat<br />
uit een centrale voorziening en decentrale ‘clients’. Bij uitval van verbindingen<br />
kunnen de clients doorwerken, aangezien alle data ook lokaal aanwezig<br />
zijn. Bij herstel van verbinding worden data direct gesynchroniseerd<br />
De 50-kilometerzone om Nederland.<br />
27<br />
G I S<br />
door middel van een peer2peer-mechanisme. Met de komst van LCMS 2.0<br />
krijgt Nederland een crisismanagementsysteem dat is gebaseerd op OGCstandaarden.<br />
Door middel van deze standaarden wordt het mogelijk om<br />
gegevens van PDOK, INSPIRE en andere gegevensbronnen, zoals de<br />
Provinciale Risicokaart of de Digitale Bereikbaarheidskaart, te integreren in<br />
het crisismanagementsysteem.<br />
Innovatie in informatievoorziening<br />
Nieuwe technologische ontwikkelingen maken het mogelijk de informatievoorziening<br />
in de veiligheidsketen verder te verbeteren. Via een parallel<br />
innovatiespoor worden nieuwe concepten uitgeprobeerd. Bij bewezen<br />
meerwaarde worden de concepten als nieuwe functionaliteit in het LCMS<br />
opgenomen. Binnen i-Bridge 3.0 wordt momenteel aandacht besteed aan<br />
intelligente kaartlagen, ‘modellen als een service’ en het gebruik van social<br />
media.<br />
Nederland koploper?<br />
De informatievoorziening in Nederland is met de verbetering van het<br />
informatieaanbod en de komst van het LCMS 2.0 sterk verbeterd. Er is<br />
echter zeker ruimte voor verdere verbetering. Zo zou meer aandacht<br />
kunnen worden besteed aan kennis over onder andere de beschikbaarheid<br />
van INSPIRE-webservices en de gebruiksmogelijkheden van<br />
deze services ten bate van crisismanagement. Een ander aandachtspunt:<br />
de INSPIRE Annex III-thema’s zijn gericht op environmental data. In<br />
Europees verband zou ook een lijst van datasets kunnen worden samengesteld<br />
specifiek voor crisismanagement (Annex IV). Te denken valt<br />
aan bijvoorbeeld kwetsbare objecten, sirenes of brandkranen.<br />
Rol van de gebruiker<br />
Het allerbelangrijkst is echter niet de rol van het aanbod, maar de rol<br />
van de gebruikers. De mensen in de OOV-sector zijn over het algemeen<br />
geen geo-informatici, het zijn veelal zelfs geen informatici. Wil<br />
Nederland dan ook echt de rol van koploper gaan spelen, dan zullen<br />
de gebruikers moeten worden ondersteund in het uitoefenen van hun<br />
taak. De ervaringen in Veiligheids- en Gezond heidsregio Gelderland-<br />
Midden hebben aangetoond dat in circa een jaar tijd alle manschappen<br />
zijn opgeleid en getraind in een voor hen nieuwe omgeving.<br />
Daarna kan het oefenen beginnen, en gaan de grote voordelen optreden.<br />
Maar zonder het opleiden en trainen is het maar zeer beperkt<br />
mogelijk optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden van geoinformatie<br />
bij ingewikkelde processen die spelen in crisisbeheersing.<br />
Het buitenland kijkt met grote interesse naar deze ontwikkelingen in<br />
Nederland, en daarmee hebben we er een exportproduct bij dat perfect<br />
past bij de huidige discussie over de topsectoren in Nederland.<br />
In dit artikel is onder andere gebruikgemaakt van het artikel ‘Veiligheid bij BZK’ op de website van Binnenlands<br />
Bestuur http://bit.ly/ry6eMk.<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
A g e n d a<br />
Februari<br />
09 februari Symposium Actualisatie Bodeminformatie<br />
Alterra (Forumgebouw), Wageningen<br />
E-mail: symposiumbodeminformatie.alterra@wur.nl<br />
Internet: www.alterra.wur.nl/NL/nieuwsagenda/agenda/<br />
symposium_BIS_Nederland.htm<br />
09 februari Workshop: FARO Focus 3D scanner<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-faro-focus-<br />
3d-scanner<br />
09 februari Showroom Neuron ESB<br />
Vicrea-kantoor, Amersfoort<br />
Internet: www.vicrea.nl<br />
09 februari Dag van de Veiligheidsregio<br />
'Het spel en de knikkers'<br />
WTC, Rotterdam<br />
Internet: www.dagvandeveiligheidsregio.nl<br />
14 februari Workshop: FARO Focus 3D scanner<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-faro-focus-<br />
3d-scanner<br />
15 februari Workshop: Trimble GeoXR<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-trimble-geoxr<br />
16 februari Workshop: Rechtstreeks meten in CAD<br />
met een pencomputer<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-rechtstreeks-meten-in-cad-met-een-pencomputer<br />
16 februari Contactdag Software-gebruikers<br />
Ingenieursbureau Coenradie<br />
Coenradie Geo-Technisch Centrum, Oirschot<br />
E-mail: info@coenradie.nl<br />
Internet: www.coenradie.nl<br />
16 februari Showroom Neuron BGT, Verwerking van<br />
landmeetkundige gegevens<br />
Vicrea-kantoor, Amersfoort<br />
E-mail: s.hagenaars@vicrea.nl Sabine Hagenaars<br />
Internet: www.vicrea.nl<br />
16 februari Crotecdag 2<strong>01</strong>2<br />
Brabanthallen, congrescentrum '1931', 's-Hertogenbosch<br />
Internet: www.crotec.nl/agenda/crotecdag-2<strong>01</strong>2<br />
Maart<br />
05 maart Workshop: Trimble GeoXR<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-trimble-geoxr<br />
07 maart Workshop: Trimble Vision<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-trimble-vision<br />
Zie ook www.gismagazine.nl/agenda<br />
voor het laatste overzicht.<br />
08 maart Workshop: Geomeet software<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-geomeetsoftware-3<br />
08 maart Dag van de Sportaccommodaties<br />
Expo Houten, Houten<br />
Internet: www.dagvandesportaccommodaties.nl<br />
09 maart Workshop: Monitoring<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-monitoring<br />
13 maart Workshop: Geomeet software<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-geomeetsoftware-3<br />
14 maart Workshop: Grondradar<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-grondradar<br />
15 maart GBIdag 2<strong>01</strong>2<br />
De Reehorst, Ede<br />
E-mail: ineke.vanburum@oranjewoud.nl<br />
Internet: www.sfeervanbeheer.nl<br />
21 maart Workshop: Trimble GeoXR<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-trimble-geoxr<br />
22 maart Vicrea Klantendag<br />
Stadhuis, Den Bosch<br />
E-mail: s.hagenaars@vicrea.nl Sabine Hagenaars<br />
Internet: www.vicrea.nl<br />
22 maart Workshop: Grondradar<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-grondradar<br />
26-27 maart Free and Open Source Tools for <strong>GIS</strong><br />
Newcastle University, Newcastle, Groot-Brittannië<br />
E-mail: ceg.cpd@ncl.ac.uk<br />
Internet: www.ncl.ac.uk/cegs.cpd/cpd/osgis.php<br />
27 maart Workshop: Grondradar<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-grondradar<br />
28 maart Workshop: Eenvoudige hydrografische<br />
metingen<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-eenvoudige-hydrografische-metingen<br />
29 maart Kennisdag Inspectie Waterkeringen<br />
Burgers Zoo, Arnhem<br />
Internet: www.inspectiewaterkeringen.nl<br />
30 maart Workshop: Monitoring<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-monitoring<br />
28<br />
April<br />
05 april Workshop: Eenvoudige hydrografische metingen<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-eenvoudige-hydrografische-metingen<br />
10 april Bentley Benelux Summit<br />
Hotel Van der Valk Breukelen<br />
Internet: www.bentley.com/nl-NL<br />
10 april Workshop: Eenvoudige hydrografische<br />
metingen<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-eenvoudige-hydrografische-metingen<br />
11 april Workshop: Geomeet software<br />
Almere, Arnhem of Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/workshop-geomeetsoftware-3<br />
17 april <strong>GIS</strong> Tech 2<strong>01</strong>2<br />
World Trade Center, Rotterdam<br />
E-mail: gistech@esri.nl<br />
Internet: www.gistech.nl<br />
23-27 april Geospatial World Forum 2<strong>01</strong>2<br />
Amsterdam<br />
Internet: www.geospatialworldforum.org<br />
24-26 april Overheid & ICT 2<strong>01</strong>2: 'De elektronische<br />
overheid: Alive & Kicking!'<br />
Jaarbeurs Utrecht (hal 1), Utrecht<br />
Internet: www.overheid-en-ict.nl<br />
Mei<br />
06-10 mei FIG Working Week 2<strong>01</strong>2<br />
Rome, Italië<br />
Internet: www.fig.net/fig2<strong>01</strong>2<br />
07-11 mei 6de GeoWeek 2<strong>01</strong>2<br />
Internet: www.geoweek.nl<br />
Juni<br />
04-07 juni HEXAGON 2<strong>01</strong>2<br />
Las Vegas, NV, VS<br />
Internet: www.hexagonconference.com<br />
05 juni Workshop "Weet hoe je voor het Kadaster<br />
meet"<br />
Grontmij, De Bilt<br />
Internet: https://software.grontmij.nl/Over<strong>GIS</strong>ICT/nieuws/<br />
Pages/Workshop-Kadaster.aspx<br />
06 juni dg DIALOG Topografie gebruikersdag<br />
Beatrixgebouw, Utrecht<br />
Internet: https://software.grontmij.nl/Over<strong>GIS</strong>ICT/agenda/Pages/Gebruikersdag-dg-DIALOG-Topografie.aspx?date=2<strong>01</strong>2-06-06
26 juni Algemene ledenvergadering GeoBusiness<br />
Locatie: volgt<br />
Internet: www.geobusiness.nl<br />
07 juni Trimble Gebruikersdag 2<strong>01</strong>2<br />
Geometius, Alphen aan den Rijn<br />
Internet: www.geometius.nl/agenda/trimble-gebruikersdag-2<strong>01</strong>2<br />
26 juni Themabijeenkomst GeoBusiness<br />
Locatie: volgt<br />
Internet: www.geobusiness.nl<br />
Juli<br />
23-27 juli Esri International User Conference<br />
San Diego, VS<br />
Internet: www.esri.com/events/user-conference<br />
Zie ook www.gismagazine.nl/agenda<br />
voor het laatste overzicht.<br />
September<br />
07 september Directeurenbarbecue<br />
Locatie: volgt<br />
Internet: www.geobusiness.nl<br />
18 september NedGraphicsdag 2<strong>01</strong>2<br />
De Reehorst, Ede<br />
Internet: www.nedgraphics.nl<br />
26-27 september <strong>GIS</strong> Conferentie<br />
De Doelen, Rotterdam<br />
E-mail: gisconferentie@esri.nl (Debbie van Vliet)<br />
Internet: www.esri.nl<br />
Oktober<br />
09-11 oktober INTERGEO 2<strong>01</strong>2<br />
Hannover, Duitsland<br />
Internet: www.intergeo.de<br />
29<br />
10-11 oktober Dag van de Openbare Ruimte<br />
Nederland<br />
Expo Houten, Houten<br />
Internet: www.openbareruimte.nl<br />
November<br />
13 november Themabijeenkomst GeoBusiness<br />
Locatie: volgt<br />
Internet: www.geobusiness.nl<br />
22 november Verkeer & Mobiliteit België<br />
Antwerp Expo, Antwerpen, België<br />
Internet: www.verkeerenmobiliteit.be<br />
A g e n d a<br />
29 november Verkeer & Mobiliteit Nederland<br />
Expo Houten, Houten<br />
Internet: www.verkeerenmobiliteit.nl<br />
27-28 november Geo-Info Xchange<br />
Jaarbeurs,hal 9, Utrecht<br />
Internet: www.geoinfoxchange.nl/nl-<br />
NL/Exposant/Beursinformatie/Data%20en%20tijden.aspx<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
NedBGT! Dé oplossing<br />
voor bronhouders die<br />
kiezen voor kwaliteit!<br />
BGT Als het gaat om de invoering van Basisregistratie Grootschalige Topografi e (BGT), kunt u niet<br />
vroeg genoeg beginnen met de voor bereidingen. Er komt nogal wat bij kijken om bestaande informatie<br />
te laten voldoen aan de eisen van de BGT. NedGraphics (h)erkent uw problematiek.<br />
NedBGT NedGraphics heeft NedBGT ontwikkeld om u te ondersteunen bij alle komende fases van de<br />
BGT. Zowel voor ondersteuning in de transitiefase en ook alvast voorbereid op de beheer en distributiefase<br />
van de BGT bent u bij NedGraphics aan het juiste adres.<br />
Kwaliteit Een investering in de juiste software leidt tot betere dienstverlening, betere samenwerking<br />
en kostenbesparing. Dat is het voordeel van kiezen voor kwaliteit. Maakt u tevens gebruik van onze<br />
adviesdiensten (projectleiding, quick scan, conformiteitstoets, plan van aanpak, masterclass) dan heeft<br />
u werkelijk alle zekerheid dat u een rendabele en duurzame investering doet. Bel of mail ons voor een<br />
nadere kennismaking!<br />
Postbus 151, 4130 ED Vianen, (0347) 32 96 00<br />
info@nedgraphics.nl, www.nedgraphics.nl
D a t a - i n w i n n i n g<br />
Actueel, gedetailleerd, kostenefficiënt<br />
Onbemande luchtfotografie<br />
Het ziet eruit als een boemerang en het klinkt als een mug tijdens een zwoele zomernacht. In werke-<br />
lijkheid is het de GeoSkyHawk, een modern zelfstandig-opererend onbemand vliegtuig voor het kos-<br />
tenefficiënt maken van actuele en gedetailleerde luchtfotografie en 3D-modellen van kleine gebieden.<br />
Door de redactie<br />
De digitale terreinhoogtemodellen maken gedetailleerd de terreinhoogtevariaties<br />
in het onderzoekgebied zichtbaar en vormen de<br />
basis voor nauwkeurige hoeveelheidbepalingen.<br />
Luchtfotografie heeft al sinds jaar en dag<br />
een vaste plaats verworven in het ruimtelijk<br />
beheer en de ruimtelijke ontwikkeling.<br />
Echter, het gebruik van traditionele luchtfotografie<br />
als actuele informatiebron komt alleen<br />
tot zijn recht in relatief grote gebieden. Voor<br />
kleine gebieden zijn de kosten voor nieuw in<br />
te winnen traditionele luchtfotografie vaak te<br />
hoog en valt men doorgaans terug op veldmetingen<br />
of archief-luchtfoto’s. Obser vaties in<br />
het veld hebben als nadeel dat op slechts een<br />
beperkt aantal locaties informatie wordt verzameld.<br />
Het nadeel van archief-luchtfotografie,<br />
vaak afkomstig van landsdekkende fotovluchten,<br />
is dat het materiaal niet actueel<br />
en/of qua detailniveau niet optimaal is.<br />
Ecoflight, een bedrijf dat is gespecialiseerd in<br />
het ontsluiten van geo-informatie uit luchtfotografie<br />
en andere aardobservatiemethoden,<br />
richt zich in haar dagelijkse praktijk steeds<br />
meer op toepassingen waarvoor actuele en<br />
gedetailleerde geo-informatie van kleine<br />
gebieden essentieel is. In maart van dit jaar<br />
voerde Ecoflight een pilot uit met de<br />
GeoSkyHawk.<br />
GeoSkyHawk<br />
De GeoSkyHawk is een geminiaturiseerd<br />
onbemand vliegtuig, waarmee de nadelen<br />
van traditionele luchtfotografie in kleine gebieden<br />
opgevangen worden. De voorbereiding<br />
op een meetvlucht bestaat uit het uitzetten van<br />
‘vlieglijnen’ en fotolocaties. Het gaat hier om<br />
lijnen waarlangs het vliegtuig zal vliegen en<br />
posities langs die lijnen waarop de luchtfotografie<br />
zal wordt opgenomen in speciaal voor<br />
het vliegtuig geschreven controle software.<br />
Deze voorbereiding kan op kantoor gebeuren,<br />
maar doorgaans is het gemakkelijker en<br />
sneller in het veld. Eenmaal klaar worden de<br />
vlieglijnen en fotolocaties ‘geupload’ in<br />
GeoSkyHawks navigatiecomputer en is het<br />
systeem klaar om gelanceerd te worden. Het<br />
vliegtuig wordt vanuit de hand gelanceerd.<br />
Tijdens de vlucht vliegt de GeoSkyHawk volledig<br />
automatisch de vooraf geprogrammeerde<br />
vlieglijnen en neemt het tijdens de vlucht<br />
op de vooraf bepaalde fotolocaties hoge kwaliteit<br />
digitale luchtfoto’s op. Het speciale<br />
grondcontrole-station monitort het vliegtuig<br />
continu tijdens de vlucht en geeft aan hoe de<br />
32<br />
fotovlucht vordert. Na het opnemen van de<br />
laatste foto landt de GeoSkyHawk semi-automatisch<br />
op een vlak veld ter grootte van een<br />
half voetbalveld. Een gebied van één bij één<br />
kilometer kan in een ruim uur worden gefotografeerd.<br />
Eindproducten<br />
De tijdens de vlucht opgenomen individuele<br />
digitale luchtfoto’s vormen de basis voor<br />
GeoSkyHawks eindproducten: gedetailleerde<br />
ruwe luchtfotomozaïeken, digitale terreinmodellen<br />
en ortholuchtfotomozaïeken. De ruwe luchtfotomozaïeken<br />
zijn binnen dertig minuten na<br />
de vlucht beschikbaar en dus direct na de vlucht<br />
te gebruiken voor ruimtelijke analyses. De digitale<br />
terreinhoogtemodellen maken gedetailleerd<br />
de terreinhoogtevariaties in het onderzoekgebied<br />
zicht baar en vormen de basis voor<br />
nauwkeurige hoeveelheidbepalingen.<br />
Het ortholuchtfotomozaïek is, in tegenstelling<br />
tot het ruwe luchtfotomozaïek, gecorrigeerd<br />
voor terreinhoogtevariaties in het onderzoekgebied<br />
en vormt de meest waarheidsgetrouwe<br />
luchtfotografische representatie van het<br />
gebied.<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
Pilotprojecten<br />
Binnen de pilot wilde de handhavingsorganisatie<br />
van een provincie weten of een zandwinningbedrijf<br />
zich hield aan de eerder afgegeven<br />
vergunninggrenzen. In het veld was dat<br />
om allerlei redenen moeilijk vast te stellen. Met<br />
de GeoSkyHawk maakte Ecoflight een ortholuchtfotomozaïek<br />
van het betreffende terrein,<br />
projecteerde daarin de gedigitaliseerde vergunninggrenzen<br />
en toonde snel en efficiënt<br />
aan dat het bedrijf zich niet hield aan de grenzen,<br />
waar de probleemlocaties lagen en hoe<br />
ver buiten de vergunninggrens zand was<br />
gewonnen.<br />
Een tweede opdrachtgever binnen de pilot<br />
betrof de gemeente Borger-Odoorn, die plannen<br />
ontwikkelt voor de reconstructie van het<br />
centrumgebied. Voor de communicatie met<br />
belanghebbenden was men op zoek naar een<br />
actuele, gedetailleerde en gemakkelijk te interpreteren<br />
achtergrondkaart, waarin de plannen,<br />
al dan niet in 3D, geprojecteerd konden<br />
worden. Topo gra fische kaarten voldeden niet<br />
en de archief-luchtfotografie waarover de<br />
gemeente beschikte was verouderd en niet<br />
gedetailleerd genoeg. Met de GeoSkyHawk<br />
maakte Ecoflight een ortholuchtfotomozaïek<br />
van het centrumgebied. De gemeente was<br />
enthousiast over de gedetailleerdheid van het<br />
bestand en heeft aangegeven de gegevens in<br />
te zullen zetten bij de geplande reconstructie.<br />
De GeoSkyHawk is een geminiaturiseerd onbemand vliegtuig,<br />
waarmee de nadelen van traditionele luchtfotografie in kleine<br />
gebieden opgevangen worden.<br />
Wat heeft de pilot de gemeente Borger-<br />
Odoorn opgeleverd, naast de prachtige luchtfoto<br />
van het centrumgebied? Peter Vennink,<br />
coördinator Geo-informatie zegt: “De wetenschap<br />
dat dit een ideale oplossing is als we<br />
snel en tegen geringe kosten een hoge resolutie<br />
luchtfoto van een bepaald gebied willen<br />
hebben. Denk daarbij ook aan handhaving<br />
of calamiteiten.”<br />
Leermomenten<br />
De kernvoordelen van operaties met de<br />
GeoSkyHawk zijn:<br />
• Kostenefficiëntie. De kosten van Geo -<br />
SkyHawk-projecten kunnen voor kleine<br />
gebieden dalen tot vijftig procent van de<br />
kosten van traditionele luchtfotografie.<br />
Voor gebieden groter dan vijf à zeven vierkante<br />
kilometer is traditionele luchtfotografie<br />
kostenefficiënter.<br />
advertentie<br />
33<br />
D a t a - i n w i n n i n g<br />
• Inherent hoge resolutie. GeoSkyHawk<br />
maakt, op een standaard vlieghoogte van<br />
125 meter, luchtfotografie met een resolutie<br />
van 5 centimeter.<br />
• Actualiteit. Meetcampagnes vergen minimale<br />
voorbereidingstijd en de resultaten<br />
kunnen snel na opname geleverd worden.<br />
Toepassingsgebieden<br />
Ecoflight richt zich met de GeoSkyHawk op<br />
toepassingen waarbij kostenefficiënte, actuele<br />
en gedetailleerde luchtfotografie – die bovendien<br />
snel nodig is – van kleine gebieden van<br />
belang is. Denk daarbij aan: vergunning<br />
handhaving, ontwerp van infrastructurele werken<br />
(vastleggen van de nulsituatie), monitoring<br />
van bouwprojecten en hoeveelheidbepaling<br />
(zand, afval, opslag van goederen,<br />
ontgravingen).<br />
www.vb-ecoflight.nl<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
E v e n e m e n t<br />
Nederlandse bijdragen in Münster<br />
FME Days<br />
Tijdens de driedaagse FME-gebruikersdagen in Münster was één zaal ingericht voor Nederlandse<br />
bijdragen van RedGeographics, Vicrea en ‘power user’ Klaas Dijkstra.<br />
Door Remco Takken<br />
Don Murray bevestigt de uitkomst van<br />
een FME-analyse: tel alle vogelnesten<br />
in een afgebakend gebied, echter<br />
alleen die met eieren er in.<br />
De ‘Feature Manipulation Engine’ van Safe Software is een stuk<br />
gereedschap waarmee cartografen en CAD/<strong>GIS</strong>’ers bijna<br />
driehonderd datatypen, (3D-)bestandsformaten, webservices<br />
en databases uit de geo-ICT-wereld kunnen openen en omzetten. De<br />
nieuwe versie, FME2<strong>01</strong>2 kent twaalf nieuwe dataformaten die worden<br />
ondersteund. Enkele van de belangrijkste: Google Fusion Tables,<br />
Oracle Spatial puntenwolken, een text-reader en versie 1.1 van het<br />
CityGML-formaat. Voor Nederlandse gebruikers is de toevoeging van<br />
de objectgeoriënteerde TOP50NL een welkome aanwinst.<br />
34<br />
Nieuwe functionaliteit<br />
Tijdens de FME-bijeenkomst in het Duitse Münster, begin december<br />
2<strong>01</strong>1, zijn nieuwe functionaliteiten aan het publiek getoond en in<br />
workshops met de gebruikers doorgenomen. Dat de ongeveer 160<br />
aanwezigen ook zelf aan de slag konden, bleek van grote meerwaarde:<br />
het is prettig om het FME-programma goed in de vingers te<br />
hebben bij een eerste poging om zelf rasterdata, zoals een luchtfoto,<br />
middels XML/GML te combineren met een 3D-puntenwolk uit een<br />
laserscanner.<br />
FME Store<br />
In de onlangs geopende online FME Store kunnen derde partijen<br />
hun eigen, op FME gebaseerde transformers, templates en workspaces<br />
aan de man brengen, al dan niet tegen een vergoeding.<br />
Tijdens de FME Days werden ontwikkelaars actief aangemoedigd<br />
om hun kunststukjes op deze manier te delen met de andere gebruikers.<br />
Don & Dale<br />
Natuurlijk waren ook de oprichters van Safe Software, Don Murray<br />
en Dale Lutz van de partij. Zij lieten zien hoe FME2<strong>01</strong>2 omgaat met<br />
over het web gehoste data. FME-Server gaat het net op, bijvoorbeeld<br />
naar de Autodesk-website voor wat CAD-data. En dan, onder<br />
de rechtermuisknop: ‘view with FME Server’. De trots van Murray en<br />
Lutz was van hun gezichten af te lezen. Met hun inmiddels bekende<br />
lichtvoetige presentatie kregen de veelal technisch getinte nieuwtjes<br />
soms een hilarische wending. Middels ongelijkvormige datasets met<br />
vogelnesten en eieren werd bijvoorbeeld getoond hoe FME uit verschillende<br />
databases een analyse realiseerde waarin alleen nesten<br />
gevuld met eieren werden getoond. Ook was er de presentatie ‘Bad<br />
Things To Do With FME’. Uw verslaggever was niet meer aanwezig<br />
bij de karaoke-avond onder leiding van het duo Murray en Lutz. De<br />
met veel emotie gebrachte kreet ‘FME2<strong>01</strong>2 is de beste GML-reader<br />
ter wereld’ paste ongetwijfeld in die sfeer.<br />
Nederlandse inbreng<br />
De nauwe samenwerking van Safe Software met het Duitse Con<br />
Terra blijkt tijdens de FME Days vooral uit de vele Duitstalige presentaties<br />
van klanten en gebruikers. De overige, Engelstalige, presentaties<br />
bevatten traditiegetrouw inbreng van Nederlandse FMEgebruikers.<br />
Klaas Dijkstra is inmiddels ‘FME Certified Professional’<br />
en al jaren spreker in het ‘Holland Paviljoen’ van FME. Dijkstra’s<br />
bekendheid bood hem de vrijheid om zijn FME-collega’s te informeren<br />
over een toekomstdroom, het via FME visualiseren van ruimtelijke<br />
data, en wel in de vorm van Blender. Dit opensource-programma,<br />
dat 2D en 3D-animatiebeelden genereert uit vector- en<br />
rasterdata, is volgens Dijkstra mogelijk geschikt als editor voor FME,<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
“Vooral interessant is de<br />
combinatie met totaal<br />
verschillende, niet<br />
geo-gerelateerde<br />
datasets.”<br />
mits er een handige manier komt om CityGML via FME in te voeren<br />
in Blender. Vooral interessant is de combinatie met de totaal verschillende<br />
(niet geo-gerelateerde) datasets waaruit Blender normaliter<br />
put.<br />
Waterschap en FME<br />
Bij Waterschap Rivierenland werkte de Nederlandse FME-distributeur<br />
Vicrea mee aan een dataconversie van CAD naar <strong>GIS</strong>. Liefst<br />
2500 DWG-bestanden moesten naar een Oracle-database. De<br />
reden voor de conversie leek zo eenvoudig: de IRIS-software is<br />
immers ‘gewoon’ een vervolg op het waterschaps-<strong>GIS</strong> Intwis. Dat<br />
viel zwaar tegen, aldus Arjen de Boer van het Waterschap: “Toen<br />
we begonnen werkte er helemaal niets, voor niemand.” Erik-Jan<br />
Bodewitz van Vicrea ging in op de re-calculatie van de CAD-punten<br />
en lijnen naar X,Y,Z en het objectgericht maken van tekst in CADtekeningen.<br />
Uiteindelijk belandde in de Oracle-database: Esri<br />
ShapeFiles, een File Geodatabase, Binary Grid Rasters, Oracle<br />
Spatial en non-Spatial Objects, Excel Spreadsheets, een Access<br />
Database en een verzameling GeoTiffs.<br />
Tekstplaatsing<br />
Hans van der Maarel van RedGeographics gaf zijn toehoorders een<br />
kijkje in de keuken van tekstplaatsing op kaarten. Volgens hem<br />
bestaat er een typisch Nederlands verband tussen de lengte van een<br />
straat en de straatnaam, zodat de cartograaf altijd met zijn handen<br />
in het haar zit bij de onmogelijk lange naam van een onbeduidend<br />
steegje. Praktijkvoorbeelden zijn altijd leuk, zoals de tekstplaatsing<br />
van de Burgemeester Jonkheer Quarles van Uffordlaan en Jonkheer<br />
Meester G.W. Molleruslaan, beiden in Apeldoorn. Van der Maarel<br />
toonde zich een echte perfectionist, die niet tevreden was met de<br />
bestaande manieren om automatisch teksten te plaatsen. “De perfecte<br />
oplossing bestaat nog niet”, aldus Van der Maarel. Hij werkt<br />
aan een combinatie van verbeteringen die bestaan uit een tabel<br />
voor letterbreedte, meer controle over de volgorde in de plaatsingsregels<br />
en het automatisch in acht nemen van punt- en gebiedskenmerken.<br />
In de zaal zat Dale Lutz. Met gevoel voor ironie wilde hij<br />
weten of dit gereedschap-in-de-maak in de FME Store zou komen<br />
als het goed werkt, of pas wanneer het helemaal perfect is.<br />
De stand<br />
Hoewel de Nederlandse inbreng op FME-gebied al enige jaren constant<br />
is, is het goed voor te stellen dat er ook in eigen land een wat<br />
grootschaliger evenement van de grond komt. Vicrea en Red -<br />
Geographics verzorgen goedlopende cursussen en workshops, Esri<br />
Nederland geeft (ook online) ruchtbaarheid aan het feit dat FME<br />
eenvoudig is te activeren binnen Arc<strong>GIS</strong> Desktop, middels de reeds<br />
aanwezige FME Administrator. In Münster gaf Vicrea al aan dat<br />
35<br />
E v e n e m e n t<br />
Dale Lutz keurt de met FME2<strong>01</strong>2<br />
uitgevoerde <strong>GIS</strong>-analyse goed.<br />
actuele zaken zoals <strong>GIS</strong> bij het waterschap baat hebben bij FME.<br />
Ook 3D-visualisatie en de INSPIRE-wetgeving zouden naadloos passen<br />
in een toekomstig Neder landstalig evenement.<br />
Vicrea: http://bit.ly/wwMlqP<br />
RedGeographics: http://bit.ly/yEHjnp<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
E v e n e m e n t<br />
Themamiddag GeoBusiness Nederland<br />
Geo onder Rutte 1<br />
Onder de aansprekende titel ‘Geo onder Rutte 1’ vond eind 2<strong>01</strong>1 de laatste themamiddag plaats van<br />
GeoBusiness Nederland. Wat zijn de kansen en bedreigingen voor de geo-informatiesector nu de<br />
overheid afslankt en veel van haar taken afstoot?<br />
Door Guido Ypenburg<br />
Professor Peter van Oosterom<br />
van de TU Delft sprak over<br />
Maps4Science.<br />
Foto’s: Gerrit Serné.<br />
Traditiegetrouw wordt de algemene ledenvergadering van<br />
GeoBusiness Nederland gevolgd door een themamiddag. Ditmaal<br />
was het thema ‘Geo onder Rutte 1’. Want ook de geo-informatiesector<br />
ontkomt niet aan de gevolgen van een afslankende overheid die<br />
grote delen van haar taken afstoot. De Themamiddag stond onder leiding<br />
van Ed Nijpels, voorzitter van GeoBusiness Nederland.<br />
Gouden driehoek<br />
Het thema: ‘Geo onder Rutte 1’ werd belicht vanuit het gezichtspunt<br />
onderzoek en wetenschap, bedrijfsleven en overheid met drie korte<br />
presentaties gevolgd door een forumdiscussie.<br />
Uitgangspunt was het nationale innovatiebeleid. Dit beleid is gericht<br />
op de ‘topsectoren’. Dit zijn door de overheid gekozen sectoren<br />
waar Nederland wereldwijd in uitblinkt en waarvoor de overheid<br />
extra aandacht heeft. Binnen deze sectoren worden producten of<br />
technologieën ontwikkeld die bijdragen aan een oplossing van maatschappelijke<br />
vraagstukken. Een goede wisselwerking tussen bedrij-<br />
36<br />
ven, kennisinstellingen en de overheid, de zogenaamde ‘gouden<br />
driehoek’, en publiek-private samen werking is bij deze topsectorenaanpak<br />
het uitgangspunt.<br />
De overheid<br />
Theo Overduin van Geonovum presenteerde het thema vanuit de<br />
overheidskant. Hij benadrukte dat in het midden van de gouden<br />
driehoek de klant, ofwel de burger centraal staat. Samenwerken is<br />
het toverwoord en met het programma Gideon-I moest dit landelijk<br />
voor de geo-informatiesector gestalte krijgen. Enerzijds door ‘geo’<br />
in de e-overheid en de basisregistraties in te passen, anderzijds door<br />
INSPIRE landelijk te implementeren.<br />
Niet alle doelen zijn gehaald, maar Gideon-I plaatste Nederland<br />
op de Europese kaart. Gideon-II gaat verder waar Gideon-I eindigde.<br />
De doelstellingen van het eerste programma zijn nog steeds actueel,<br />
alleen zijn door de technologische ontwikkeling, de crisis en de<br />
opendata-discussie een aantal accenten verschoven.<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
Open data<br />
De al jaren slepende opendata-discussie is inmiddels beslecht. De<br />
overheid stelt vanaf nu een groot deel van haar data beschikbaar<br />
aan particulieren en bedrijfsleven. Geo-informatie is dus inmiddels<br />
beschikbaar en toepasbaar voor en door iedereen. De overheid<br />
maakt de data toegankelijk, de markt moet er vervolgens mee verder.<br />
Dat is het uitgangspunt van Gideon-II. De publieke sector stelt<br />
geo-overheidsdata beschikbaar via het programma Publieke Dienst -<br />
verlening Op de Kaart (PDOK), een samenwerking tussen een aantal<br />
overheidspartijen met als doel de uitwisseling van geo-informatie<br />
van de overheid te stroomlijnen en daardoor toegankelijker en meer<br />
toepasbaar te maken. In 2<strong>01</strong>3 zal mogelijk de Shared Services<br />
Organisatie Geo (SSO-Geo) van start gaan. Dit programma is een<br />
co-creatie van Rijkswaterstaat, TNO en de ministeries van EL&I en<br />
I&M en heeft een bredere scope dan PDOK en wil de efficiëntie voor<br />
de bronhouders vergroten en hergebruik van data stimuleren.<br />
Wetenschap<br />
Professor Peter van Oosterom van de TU Delft sprak over Maps4 Science.<br />
Dit is een onderzoeksvoorstel voor een grootschalige onderzoeksfaciliteit<br />
op het gebied van locatiegebonden data en geo-informatie, gericht<br />
op een samenwerking tussen onderzoek en wetenschapsinstellingen met<br />
ondersteuning vanuit de overheid en het bedrijfsleven. Van Oosterom<br />
geeft aan dat een kleinere eerste geldstroom vanuit de overheid een<br />
groot risico is voor de concurrentiepositie van Nederland als het gaat<br />
om onderzoek en innovatie. Op dit moment ligt al de beschikbare geoinformatie<br />
verspreid over verschillende universiteiten, overheden en andere<br />
bronhouders. Zelfs binnen de universiteiten is het vaak een zoektocht<br />
naar data. Dit belemmert onderzoek, ook in andere sectoren zoals<br />
gezondheid, veiligheid en cultureel erfgoed. Daarnaast moeten onderzoekers<br />
in staat zijn extreem grote hoe veel heden geo-data te verwerken<br />
en de nieuwste functionaliteiten als het geo-semantische web en<br />
3D/4D/5D-ondersteuning bieden.<br />
37<br />
E v e n e m e n t<br />
“Op dit moment ligt al de beschikbare<br />
geoinformatie verspreid over<br />
verschillende universiteiten,<br />
overheden en andere bronhouders.”<br />
Linksboven de forumdiscussie onder leiding van<br />
Ed Nijpels. Linksonder wijst Theo Overduin van<br />
Geonovum er op dat de burger hoe dan ook in<br />
het middelpunt staat van de gouden driehoek<br />
van overheid, bedrijfsleven en wetenschap.<br />
Lucratieve erfenis<br />
Volgens Gerben Koppelman van Arcadis trekt de overheid zich weliswaar<br />
terug, maar beschikt de geo-informatiesector over een lucratieve<br />
erfenis in de vorm van de BAG, BGT, BRT, BRO, WKPB,<br />
WABO, WOZ en WION. Het beleid achter deze serie afkortingen<br />
heeft een harde wettelijke verplichting als stok achter de deur voor<br />
de eindgebruiker. Deze vorm van wetgeving is dan ook al jaren de<br />
motor van de geo-markt. De markt vangt de data op en voegt er<br />
aanvullende informatie en toepassingsmogelijkheden aan toe. De<br />
private sector moet daarom deze kansen grijpen en inspelen op de<br />
mogelijkheden de data te voorzien van extra informatie en toepassingen.<br />
Het huidige kabinet stimuleert de ‘markt-tenzij-gedachte’.<br />
Deze werkwijze werkt echter alleen als er verandering komt in de<br />
aanbestedingsvormen in de markt. Ten eerste, zo zegt Koppelman,<br />
moet de markt toe naar een design-build-finance-maintenance vorm<br />
van aanbesteding voor data-opbouw en voor software-bouw. Ten<br />
tweede moeten deze aanbestedingen de creativiteit en het potentieel<br />
van de steeds groter wordende ZZP-markt benutten.<br />
Forumdiscussie<br />
Na de presentaties startte de forumdiscussie onder leiding van Ed<br />
Nijpels. Aan de hand van een aantal prikkelende stellingen en vragen<br />
werd uitgebreid ingegaan op de vraag hoe er kan worden<br />
samengewerkt binnen de driehoek en waar de beste kansen liggen.<br />
Een belangrijke vraag die hierbij aan de orde kwam, was wie binnen<br />
de geo-informatiesector de regie voert of de leiding heeft over<br />
deze zogenaamde gouden driehoek en de activiteiten hieromheen?<br />
Hierop hadden de panelleden geen eenduidig antwoord. Theo<br />
Overduin van Geonovum benadrukte dat de gouden driehoek serieus<br />
moet worden genomen, en pleitte voor een soort van Geo-SER<br />
(Sociaal Economische Raad).<br />
De conclusie van deze middag: de gouden geo-driehoek werkt al<br />
goed samen en men is het in grote lijnen eens over de volgende stap:<br />
een verdere institutionalisering van de samenwerking tussen overheid,<br />
kennisinstellingen en bedrijfsleven. De (consumenten-)markten kunnen<br />
daar als vierde hoekpunt of dimensie aan worden toegevoegd, waardoor<br />
de driehoek uiteindelijk zal veranderen in een vierkant.<br />
www.geobusiness.nl<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
E v e n e m e n t<br />
Welk instrument is meest geschikt?<br />
Doelgericht verkavelen<br />
Doel van het door het Kadaster en Dienst Landelijk Gebied (DLG) georganiseerde symposium<br />
Doelgericht Verkavelen was om de verschillende toepassingsmogelijkheden van het herverkavelinginstrumentarium<br />
onder de aandacht te brengen.<br />
Door de redactie<br />
Door de economische crisis<br />
staan de opgaven voor het<br />
landelijk gebied onder<br />
druk. De Eco logische Hoofd -<br />
structuur (EHS) moet kleiner worden<br />
dan oorspronkelijk gedacht.<br />
Er ligt een opgave voor een hogere<br />
waterkwaliteit en een kleinere<br />
kans op overstroming. Om haar<br />
concurrentiepositie te behouden<br />
moet de landbouw zich kunnen<br />
blijven ontwikkelen. Bij infrastructurele<br />
ingrepen is het van groot<br />
belang dat deze zorgvuldig in het<br />
aangrenzende gebied wordt ingepast.<br />
Voor al deze opgaven is<br />
door de bezuinigingen minder<br />
geld beschikbaar dan voorheen.<br />
In de Wet inrichting landelijk<br />
gebied (Wilg) worden twee instrumenten<br />
ge noemd: ka vel ruil en herverkaveling.<br />
Daarnaast zijn in de praktijk nog<br />
meer varianten ontwikkeld die,<br />
volgens de wens van provincies<br />
en waterschappen, bijdragen om<br />
in een relatief korte tijd een effectieve<br />
inrichting in het landelijk<br />
gebied te realiseren.<br />
Nieuwe coalities<br />
Door de huidige situatie en druk om doelen<br />
spoedig te realiseren, heeft men de neiging<br />
om weer sectoraal te gaan werken. Het<br />
waterschap gaat voor de waterdoelen, landbouw<br />
voor de landbouwstructuurverbetering<br />
et cetera. De boodschap op het symposium<br />
was echter om op zoek te gaan naar nieuwe<br />
coalities om doelen te bereiken. Integraal<br />
projecten oppakken levert kosten- en tijdsbesparingen<br />
op. Bij het realiseren van infrastructuur<br />
is bijvoorbeeld niet alleen het verkrijgen<br />
van gronden van belang, maar ook de<br />
gebiedsinrichting na realisatie van het tracé.<br />
Een goede concentratie van kavels en het<br />
wegvallen van het passeren van de weg, kan<br />
in bepaalde gevallen voor agrariërs twee tot<br />
drie uur omrijtijd per dag schelen. Reken<br />
minimaal zestig tot maximaal zevenhonderd<br />
euro, afhankelijk van de sector, voordeel per<br />
kilometer rijafstand per jaar en bereken de<br />
winst voor het betreffende bedrijf.<br />
Keuzes maken<br />
In de keuzes en overwegingen die voorafgaan<br />
aan een wettelijke herverkaveling of<br />
kavelruil dient vooraf goed gekeken te worden<br />
naar de situatie en/of het sentiment in<br />
het gebied. Daarna worden keuzes<br />
gemaakt op basis van inhoud, financiën en<br />
be stuurlijke overwegingen. Ofwel, welk instrument<br />
is het meest geschikt, hoe financieren<br />
we het en welke partijen kunnen en<br />
gaan het project uitvoeren.<br />
38<br />
Rol gemeente<br />
Veel aanwezigen hadden vragen<br />
over de rol van de gemeente<br />
in herverkavelingprojecten,<br />
het omgaan met<br />
eigendom; wel of niet onteigenen,<br />
welke werkwijzen ge -<br />
combineerd kunnen worden<br />
om zoveel mogelijk publieke<br />
doelen te realiseren, hoe moet<br />
de ‘grondpot’ gevuld worden,<br />
maar ook hoe beheer en<br />
onderhoud georganiseerd kan<br />
worden en met welke doorloop<br />
tijden en kosten men rekening<br />
dient te houden.<br />
Nieuwe methoden<br />
DLG en het Kadaster zijn doorlopend<br />
op zoek naar manieren<br />
om het herverkavelen beter,<br />
goedkoper en vooral sneller te<br />
laten verlopen. Door het toepassen<br />
van nieuwe technische hulpmiddelen<br />
en digitale werkwijzen<br />
worden de werkzaamheden<br />
sneller en toegankelijker verricht.<br />
Met de inzet van interactieve<br />
werkmethoden worden grondeigenaren en -<br />
gebruikers ook meer betrokken. Daarnaast<br />
kunnen, bij wettelijke herverkaveling, formele<br />
procedures nog versneld doorlopen worden.<br />
Hiervoor heeft het Kadaster onder andere de<br />
Snelle Sobere Herverkaveling bedacht waarbij<br />
herverkavelingsprojecten binnen 3 tot 4<br />
jaar afgerond kunnen worden en daardoor<br />
ook goedkoper zijn dan de traditionele landinrichtingsprojecten.<br />
De ontwikkelingen op het<br />
gebied van herverkavelen maken dat provincies<br />
alsnog, ook in deze economisch mindere<br />
tijden, hun plannen kunnen uitvoeren.<br />
Werk aan de winkel volgens<br />
de Verkavelingsbarometer.<br />
Rood is ‘slecht’.<br />
Alle presentaties die gehouden zijn op het symposium zijn te vinden<br />
op de website: www.kadaster.nl<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
UK vs NL Pag 2.<br />
Pagina 1. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong><br />
Religie, nostalgie<br />
en kaarten<br />
Expositie<br />
Beeldend kunstenaar Remy Jungerman maakt voor<br />
zijn kleurige collages vaak gebruik van landkaarten<br />
als ondergrond. Jungerman’s fascinatie voor afroreligie<br />
en zijn Surinaamse Maroon-achtergrond zet<br />
hij af tegen de kaart-grids door te werken in uitbundige<br />
kleuren en door altaarvormen en andere symbolen<br />
te laten terugkeren in zijn werk.<br />
Jungerman was eerder te zien in het Stedelijk<br />
Museum, de ARC Collectie (beiden in Amsterdam),<br />
Museum het Domein in Sittard, het Fries Museum,<br />
(Leeuwarden), Museum de Paviljoens (Almere) en<br />
het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem.<br />
Zowel ABN-Amro als het AMC hebben werk van<br />
hem aangekocht.<br />
De groepsexpositie Running Thread (Wakaman)<br />
van Remy Jungerman, Iris Kensmil, Charl<br />
Landvreugd en Kurt Nahar Group exhibition is nog<br />
tot 4 februari 2<strong>01</strong>2 te zien in C&H Art Space, 2e<br />
Kostverlorenkade 50, 1053 SB Amsterdam, geopend<br />
van donderdag t/m zaterdag van 10-18 uur.<br />
http://ch-artspace.com/exhibitions/running-thread-wakaman<br />
De Geograaf<br />
‘The World in a Shell’ is een uitklapbare mediainstallatie<br />
in een zeecontainer. Het is interactief en<br />
wordt gebruikt als een voertuig voor interculturele<br />
uitwisseling en kruisbestuiving. De installatie is<br />
gebouwd met behulp van de allerlaatste technologie.<br />
Het project bevindt zich op het terrein van de<br />
kunst, wetenschap, onderwijs, milieuzaken en<br />
humanitaire zaken, specifiek op het gebied van<br />
rampenman agement en plattelandsproblemen.<br />
The World in a Shell onderzoekt in hoeverre technologie<br />
kan helpen een autarktische of nomadi-<br />
sche levenstijl op te pakken. Het is de bedoeling dat<br />
The World in a Shell naar verschillende plaatsen in<br />
de wereld gaat. Ten eerste naar plattelandslocaties,<br />
waarbij de focus ligt bij de communicatie en<br />
betrokkenheid met de lokale bewoners; daarnaast<br />
naar stedelijke gebieden, met exposities en performances<br />
die een divers publiek zullen aanspreken.<br />
De plattelandsgemeenschappen zijn nomadische<br />
jager/verzamelaarsgemeenschappen, allereerst<br />
worden Ghanzi, Botswana, waar de San (Bushmen)<br />
wonen, en daarna Ilulissat in Groenland<br />
8 februari 2<strong>01</strong>2 | 5e jaargang | nummer 1<br />
N o m a d i s c h k u n s t w e r k<br />
The World in a Shell<br />
In je moers taal<br />
Kwettert u al?<br />
In Nederland wordt consumenten vaak gevraagd<br />
om mee te denken, bijvoorbeeld over een nieuwe<br />
smaak voor chips, wat vervolgens de smaak<br />
‘patatje Joppiesaus’ oplevert. Het werkt wel, zeggen<br />
marketeers: Nederlanders geven nu eenmaal<br />
graag hun mening. Wellicht verklaart dit ook het<br />
Onvolledige<br />
gegevens Pag 2<br />
bezocht. Kunstenaar Hans Kalliwoda werkte intensief<br />
samen met de TU Delft en de faculteit<br />
Natuurwetenschappen van de UvA. Steun voor het<br />
project kwam er van het Nederlands Architectuur<br />
Instituut; de Algemeen Secretaris van de UNESCO<br />
nam het project onder zijn hoede en daarnaast was<br />
er steun van 75 fondsen en sponsors, waaronder<br />
Eneco. Draka was verantwoordelijk voor de bekabeling<br />
van de zonnepanelen.<br />
www.worldinashell.net<br />
vroege succes van Twitter. Onze kwebbelzucht<br />
wordt hard gemaakt op verschillende<br />
Twitterkaarten die in het afgelopen jaar verschenen.<br />
Wat tot nu toe minder goed naar voren<br />
kwam, was de taalkeuze. Nederlanders twitteren<br />
veel, en ze doen dat in het Nederlands, aldus Mike<br />
Candless en Eric Fisher. Zij gebruikten Google’s<br />
open source-vertaalprogramma (Compact<br />
Language Detector, aanwezig in de Chrome-browser)<br />
en draaiden deze over Twitter. De trend:<br />
micro-bloggen, waaronder ook Twitteren valt,<br />
maakt de wereld minder Amerikaans, en minder<br />
anglofoon (Engelssprekend). Relatief gezien zijn<br />
Nederlanders samen met Brazilië de grootste twitteraars.<br />
Meer dan twintig procent van de internetbezitters<br />
doet er aan mee. Op de complete kaart is<br />
veel te zien: geen Twitteraars in Cuba. De vermeende<br />
Spaanstalige invasie in de VS lijkt ook mee<br />
te vallen; de Mexicaanse grens is nog altijd duidelijk<br />
gemarkeerd als taalgrens. België is natuurlijk<br />
verdeeld onder Nederlands- en Franstaligen.<br />
Google Chrome doet, in tegenstelling tot Mozilla<br />
Firefox, niet aan Fries.<br />
https://twitter.com/#!/gismagazine<br />
Foto: Michi Meier
Pagina 2. | Gratis verspreiding in iedere uitgave van <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong><br />
Stekker-standaardisering<br />
Socket to me baby<br />
Op internet wordt deze kaart aangeraden voor<br />
doorgewinterde reizigers van het type ‘het is nu<br />
dinsdag, dus ik zit in Wit-Rusland’. Deze kaart<br />
heeft de National Geographic gehaald, maar deze<br />
kaart moet absoluut niet serieus worden genomen.<br />
Volgens de ‘Socket Map of the World’ is de<br />
wereld in te delen in vijf stekker-zones, maar in<br />
werkelijkheid zijn er dertien geaccepteerde standaarden<br />
in actie. ‘Duidelijkheid boven volledig-<br />
UK vs NL<br />
Je leest wel eens dat de bevolkingsdichtheid van<br />
Groot-Brittannië momenteel hoger zou zijn dan<br />
die van Nederland. Wie uitgaat van 65,5 miljoen<br />
Britten op een oppervlakte van 244.000 vierkante<br />
kilometer, tegen 16,7 miljoen Nederlanders op<br />
41.500 vierkante kilometer, ziet dat dit niet kan<br />
kloppen. Lijsten op basis van gegevens uit 2009<br />
en 2<strong>01</strong>0 plaatsen Nederland op een 27e plaats, en<br />
het Verenigd Koninkrijk op nummer 50.<br />
Thematische kaarten verduidelijken de zaak<br />
helaas niet erg. Deze recente kaart van GfK<br />
GeoMarketing roept echter wel de vraag op of de<br />
mogelijke onafhankelijkheid van Schotland de<br />
doorslag kan geven na een eventueel referendum<br />
in 2<strong>01</strong>2 of 2<strong>01</strong>3. Het kan zijn dat de hoge bevolkingsdichtheid<br />
van bekende Britse steden een rol<br />
speelt bij het algemene gevoel dat Engeland ‘voller’<br />
lijkt. In lijsten met dichtbevolkte Europese steden<br />
staat Londen op de vierde plaats, en<br />
Manchester op nummer 18. Den Haag staat als<br />
eerste Nederlandse stad op 19. Wanneer de<br />
Randstad als entiteit zou worden meegerekend,<br />
zou deze echter eindigen als vijfde.<br />
www.gfk-geomarketing.com<br />
heid’ heet het dan. Zo blijft de vooral op campings<br />
veelgeprezen (en even vaak vervloekte) eurostekker<br />
ongenoemd. Wie deze blauwe jongen niet bij<br />
zich heeft, kan volgens de Camperleven-website<br />
alleen al binnen Europa vijf keer misgrijpen naar<br />
de verkeerde stekker.<br />
www.eurocom.com/support/plugs.htm<br />
www.camperleven.nl/index.php?doc=stekkers<br />
Bevolkingsdichtheid<br />
Onvolledige gegevens<br />
Rijksmuseumpje<br />
De Telegraaf plaatste op 3 november 2<strong>01</strong>1 een<br />
berichtje over de opmerkelijke oppervlakte van<br />
één vierkante meter die het Rijksmuseum volgens<br />
de Amsterdamse Basisregistraties Adressen en<br />
Gebouwen (BAG) zou hebben. Een ‘chaotische<br />
administratie’, aldus de krant van wakker<br />
Nederland. Volgens de richtlijnen van het ministerie<br />
worden de op dit moment nog ontbrekende<br />
gegevens voor de oppervlakte niet leeg gelaten<br />
maar ingevuld met ‘1m 2 ’. De gedachte is dat de<br />
afnemers van de gegevens begrijpen dat deze<br />
oppervlakte geen reëel getal is, en dat nader<br />
onderzoek nodig is. Iets dergelijks doet de<br />
Gemeente Amsterdam ook met onbekende bouwjaren;<br />
deze hebben de waarde ‘1005’ wat ook<br />
direct duidelijk maakt dat nader onderzoek volgt.<br />
Momenteel zijn er in Amsterdam ongeveer<br />
36.000 objecten (van de 560.000) met de lage<br />
oppervlaktewaarde. Het Ministerie van I&M heeft<br />
erkend dat het voor de gemeente een onevenredige<br />
inspanning is om deze 36.000 oppervlaktes te<br />
achterhalen. Berekend is dat het gemiddeld acht<br />
8 februari 2<strong>01</strong>2 | 5e jaargang | nummer 1<br />
uur per object zal kosten om de oppervlakte te<br />
achterhalen. De inspanning voor Amsterdam<br />
komt dan neer op 36.000 x 8 uur = 288.000 uur.<br />
Dit komt overeen met de inzet van 240 medewerkers.<br />
DPG heeft met het Ministerie afgesproken dat<br />
zij zich verplicht om met een evenredige inzet dit<br />
soort onvolledige detailgegevens te achterhalen.<br />
De deadline is bij de volgende audit in het 2e kwartaal<br />
in 2<strong>01</strong>4. Momenteel wordt gekeken of oppervlaktegegevens<br />
uit de WOZ-registratie over te<br />
nemen zijn, zodat de gegevens in de BAG kunnen<br />
worden gevuld. Gekoerst wordt op realisatie in<br />
2<strong>01</strong>2. Omdat de nationale wetgeving voor WOZ<br />
en BAG verschillende definities en voorwaarden<br />
kent, is dit geen één-op-één operatie. De WOZobjecten<br />
verschillen van verblijfsobjecten. De<br />
oppervlakte-gegevens uit de WOZ kennen daarom<br />
andere bronnen.<br />
Met dank aan Ad van der Meer en Ries Visser<br />
(Nieuwsbrief Stelselmatig Geo-Informatie, DPG<br />
Amsterdam).
www.overheid-en-ict.nl<br />
24 t/m 26 april 2<strong>01</strong>2<br />
Jaarbeurs Utrecht<br />
Overheid & ICT is hét platform voor ICT-toepassingen en -diensten voor de overheid<br />
Ga naar www.overheid-en-ict.nl<br />
voor gratis toegang<br />
Blijf op de hoogte van de laatste<br />
ontwikkelingen van uw vakgebied<br />
MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR<br />
KENNISPARTNER<br />
<br />
<br />
BRANCHEORGANISATIES<br />
MEDIAPARTNERS<br />
Donderdag<br />
26 april uitgebreid<br />
inhoudelijk<br />
programma rond<br />
Basisregistratie<br />
#OverheidICT12
E v e n e m e n t<br />
Gebruikers en productnieuws<br />
Intergraph GeoForum<br />
Tijdens het Intergraph GeoForum 2<strong>01</strong>1 maakten GeoMedia-gebruikers kennis met twee van haar<br />
zusters. Leica Geosystems was al lid en sinds kort kan ERDAS ook tot de familie van Hexagon<br />
Geosystems gerekend worden. Hexagon opereert zodoende in de hele keten, van sensoren tot<br />
kaarten en kaartsystemen.<br />
Door Guido Ypenburg<br />
Respublica van Intergraph:<br />
volledige <strong>GIS</strong>-functionaliteit op<br />
intranet of internet.<br />
Door de incorporatie van raster- en luchtfotospecialist ERDAS in<br />
Hexagon zijn ook de Nederlandse distributeur Imagem en<br />
Intergraph Benelux plotseling een beetje tot elkaar veroordeeld.<br />
Dit is zeker geen belemmering voor de twee, aldus Patrick de Groot<br />
van Imagem. Zowel wat betreft de technologie als de markt zijn de<br />
twee bedrijven complementair. Inter graph is sterk in de analyse en toepassing<br />
van vectoren (digitale kaarten in brede zin), ERDAS in de rasters<br />
(fotomateriaal). In Nederland is dat een interessante combinatie als je<br />
kijkt naar de processen rond de BAG/BGT, waar luchtfoto’s een rol<br />
spelen in de signalering van wijzigingen. Voor de gebruiker van<br />
Intergraph-software verandert er niet zoveel. De volgende versie van<br />
GeoMedia krijgt een betere aansluiting op de ERDAS-software. Dat<br />
Imagem ook platforms van concurrerende leveranciers ondersteunt, met<br />
name Esri’s Arc<strong>GIS</strong>, was deze ochtend in ieder geval geen issue.<br />
Product update<br />
Intergraph lanceerde het afgelopen jaar een serie nieuwe producten,<br />
variërend van integratie van video-opnamen (MotionVideo), 3D-modellen<br />
en visualisatie in GeoMedia, tot webservices en mobiele apps. Een<br />
van de belangrijkste troeven die Intergraph in de markt speelt is de<br />
GeoMedia Smart Client, voorheen enige tijd geleverd als GeoMedia<br />
ResPublica. Deze web-based <strong>GIS</strong>-omgeving kan worden uitgerust met<br />
volledige <strong>GIS</strong>-functionaliteit. Een concurrerend product dus, zeker in<br />
combinatie met GeoMedia SDI-oplossingen. Daarnaast speelt Intergraph<br />
in op de snelle ontwikkelingen op het gebied van de mobiele technolo-<br />
42<br />
gie. Zo ontwikkelde Intergraph Mobile Maps voor zowel de iPhone als<br />
voor de iPad. Deze applicaties maken gebruik van de aanwezige functionaliteiten<br />
van de apparaten, zoals de GPS-ontvanger en de camera.<br />
De volgende stappen laten zich raden: koppeling met QR-barcode-scanners,<br />
GPS-tracks bijhouden/invoeren en eigen data-invoer is slechts een<br />
greep uit de ambities die Intergraph heeft met haar Mobile Maps.<br />
De gebruikers<br />
De kracht van GeoMedia SmartClient wordt duidelijk uit de presentatie<br />
van Steven Loosman van <strong>GIS</strong>Care. Dit bedrijf uit Urk ontwierp met deze<br />
applicatie een maatwerk web-based <strong>GIS</strong> voor leidingenbeheer voor<br />
een aannemer. Het programma koppelt projectinformatie aan de locatie.<br />
Met een duidelijke workflow kan de klant het onderhoud van kabels<br />
en leidingen afstemmen op andere werken op dezelfde locatie. Dit<br />
scheelt een heleboel geld en ergernis van de burgers. De straat hoeft<br />
immers niet zo vaak opengebroken te worden.<br />
Annemiek de Moor van het Kadaster laat vervolgens zien hoe het<br />
Kadaster Geo Media desktop, het standaard <strong>GIS</strong>-systeem bij het<br />
Kadaster, gebruikt in land- en gebiedsontwikkeling. Specifiek voor het<br />
systeem Herverkaveling WILG was aanvullende functionaliteit nodig<br />
dat aansloot op de standaard van het kadaster. Met deze maatwerk<br />
GeoMedia-module kan het kadaster verschillende percelen tegen elkaar<br />
uitruilen met zo min mogelijk verlies van perceeloppervlakte voor de<br />
betreffende boeren.<br />
Tot slot laat Ulf Thor van Intergraph nog een staaltje moderne klanttoe-<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
“Samenwerken in de Cloud:<br />
dan heet het niet meer de<br />
‘Cloud’ maar de ‘Crowd’.”<br />
passingen zien met ‘BL!K op de buurt’. Intergraph ontwikkelde een app<br />
voor gemeenten voor de iPhone. Het stelt de burger in staat meldingen<br />
over de buitenruimte te plaatsen. Met een fotootje, de locatie en een<br />
korte beschrijving kan de gemeente een losse stoeptegel, overmatig<br />
onkruid of gevaarlijk loshangende takken aanpakken.<br />
In de wolken of down-to-earth<br />
Na de lunch ruimde de organisatie tijd in voor een drietal algemene<br />
toepassingen van <strong>GIS</strong>. Vanuit verschillende invalshoeken werd<br />
er naar de ontwikkeling van <strong>GIS</strong>-gebruik gekeken. Jan van Velsen<br />
van BGT Support gaf een toelichting op de Basisregistratie<br />
Grootschalige Topografie (BGT), een door <strong>GIS</strong> gefaciliteerde basisregistratie.<br />
Staat in de Basisregistraties Adressen en Gebouwen<br />
(BAG), het pand centraal, in de BGT staat deze in samenhang met<br />
de omgeving.<br />
Bart Kusse van Capgemini sprak tot de verbeelding met zijn verhaal<br />
over de Cloud, een ‘trending topic’ op dit moment. Ook in de ontwikkelingen<br />
op <strong>GIS</strong>-gebied speelt de Cloud een grote rol. Denk maar<br />
aan (Microsoft) Bing Maps en Google Maps. <strong>GIS</strong> in de Cloud is<br />
een evolutionair proces. Van het delen van informatie en kaarten in<br />
de Cloud is het maar een kleine stap naar samenwerken in de Cloud.<br />
Alleen heet dat dan niet meer de ‘Cloud’ maar de ‘Crowd’. Een<br />
andere, verwante ontwikkeling: de klant wil minder vaak betalen<br />
voor services waar hij niet om vraagt, maar alleen nog om functionaliteit<br />
waar hij wel om vraagt. Betaling naar gebruik dus.<br />
43<br />
E v e n e m e n t<br />
GeoMedia Professional<br />
3D Workshop.<br />
Parkeren<br />
Leo Runia van het Servicehuis Parkeren kwam met een wat meer<br />
aards thema: parkeren. Het Nationaal Parkeer Register (NPR) moet<br />
twee grote problemen rond het parkeerbeheer aanpakken. Ten eerste<br />
de fraudegevoeligheid van de traditionele systemen en ten tweede<br />
de kosten voor de handhaving. Door parkeerplekgegevens en<br />
autogegevens samen te brengen, worden ontheffingen centraal geregeld.<br />
Fraude met papiertjes en vergunningen is niet meer mogelijk.<br />
De beheerder ziet aan de combinatie parkeerplek/kenteken of de<br />
auto daar rechtmatig staat. Een volgende stap kan zijn dat parkeerinformatie<br />
onderdeel wordt van de routeplanner. Ook derden kunnen<br />
de informatie gebruiken om hun services uit te breiden. Denk<br />
aan bioscopen die ook parkeerontheffingen bij de kaartjes leveren.<br />
Tot slot<br />
Alle ingrediënten voor een geslaagde gebruikersdag waren aanwezig:<br />
heel veel uiteenlopende maar relevante informatie in korte tijd.<br />
De hoofdschotel werd duidelijk als eerste opgediend. Overigens is<br />
dat in dit geval niet onterecht. De recent gevormde constellatie van<br />
ERDAS, Leica en Intergraph binnen Hexagon, een van de grote spelers<br />
in de geomarkt, heeft grote invloed op deze markt.<br />
www.intergraph.com/global/nl/sgi<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
T r a i n i n g s w i j z e r<br />
Geo - opleidingen<br />
starters en gevorderden<br />
Cursussen en opleidingstrajecten:<br />
- (Avond-)opleiding Coördinatie <strong>GIS</strong> (post HBO of MBO)<br />
- Omscholingsopleiding Geo-informatie<br />
- E-learning modules <strong>GIS</strong><br />
- Pakkettrainingen <strong>GIS</strong> (Arc<strong>GIS</strong>, IRIS, Smallworld)<br />
- Datakwaliteit en metadata<br />
- Cartografie en grafische presentatie<br />
- Programmeren met Python<br />
- Geodatabases en Oracle Spatial<br />
De opleidingen verzorgen wij op één van onze vestigingen of bij u intern.<br />
Informatie: Peter Kaspers<br />
t: 0317 421711<br />
e: kaspers@nieuwland.nl<br />
i: www.opleidingengeo.nl<br />
geo.nieuwland.nl<br />
Realworld Systems verzorgt maatwerk opleidingen op het gebied van:<br />
• <strong>GIS</strong> Algemeen, introductie<br />
• <strong>GIS</strong> voor Managers: visie en inzicht in ontwikkelingen<br />
• <strong>GIS</strong> voor Gebruikers, Beheerders en Ontwikkelaars:<br />
• ESRI Desktop en Server producten (ArcMap, ArcSDE, Arc<strong>GIS</strong> Server, Arc <strong>GIS</strong> Mobiel)<br />
• GE Smallworld producten (NRM, Offices, Admin, User, PNI)<br />
• Realworld producten (ORCA, SyncManager, Testrunner)<br />
• Open Source producten (Openlayers, Quantum <strong>GIS</strong>, Ruby on Rails, Flamingo, MapServer)<br />
• Spatial Eye producten; Spatial Workshop, X&Y Server, WION (User, Config en analyse)<br />
• Geo data transformatie met behulp van Safe FME<br />
• Klant Applicaties: gericht op waar de gebruikers mee werken<br />
Meer informatie over onze maatwerkopleidingen en onze aanpak vindt u op:<br />
www.realworld-systems.com –> <strong>GIS</strong> Training –> Opleidingen op maat<br />
Interesse of meer weten? Neem contact op met Realworld Systems, Telefoon +31 (0) 345 614406<br />
of mail naar: opleidingen@realworld-systems.com<br />
www.realworld-systems.com<br />
<strong>GIS</strong> opleidingen NedGraphics<br />
<br />
<br />
Ir. D.S. Tuijnmanweg 10<br />
<br />
<strong>GIS</strong> opleidingen NedGraphics<br />
4131 PN VIANEN<br />
<br />
<br />
Ir. D.S. Tuijnmanweg 10 <br />
<br />
<br />
T: + 31 (0) 347 4131 329 PN 626 VIANEN <br />
<br />
F: + 31 (0) 347 329 666<br />
<br />
<br />
<br />
E: cursussen-gis@nedgraphics.nl<br />
T: + 31 (0) 347 329 626 <br />
<br />
W: www.nedgraphics.nl<br />
F: + 31 (0) 347 329 666 <br />
<br />
<br />
E: cursussen-gis@nedgraphics.nl <br />
<br />
Contactpersoon: W: www.nedgraphics.nl <br />
<br />
mevrouw K. van het Reve <br />
<br />
<br />
Contactpersoon: <br />
<br />
mevrouw K. van het Reve <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
www.nedgraphics.nl<br />
Master of Science GIMA<br />
De Master of Science opleiding GIMA is een gezamenlijk initiatief van vier samenwerkende<br />
Nederlandse instituten voor hoger onderwijs.<br />
Specifieke kenmerken<br />
• Voor studenten èn werkenden uit binnen-<br />
en buitenland<br />
• Voltijds en deeltijd programma<br />
• Blended learning = contactonderwijs +<br />
afstandsonderwijs<br />
• Modules + stage + thesis<br />
• Opleiding tot geo-informatie-manager<br />
en –specialist<br />
Geïnteresseerd?<br />
www.msc-gima.nl<br />
www.msc-gima.nl<br />
www.geodirect.nl<br />
www.esri.nl<br />
Vier samenwerkende universiteiten<br />
Basiscursus en maatwerk training<br />
• Introductiecursus digitaal inmeten (GPS)<br />
• Maatvoeren met (Robotic) Total Station<br />
• Penmap encore en Carlson SurvCE<br />
• Carlson Survey / <strong>GIS</strong> / Civil<br />
• AutoCAD Civil3D Survey<br />
De cursussen verzorgen wij in ons leslokaal of bij u op locatie.<br />
Interesse? Ga naar www.geodirect.nl of bel 0297 76 91 <strong>01</strong>.<br />
pen map.com<br />
Esri Nederland levert een groot<br />
aantal opleidingen over het gebruik<br />
en de mogelijkheden van <strong>GIS</strong> in<br />
het algemeen en de Esri-producten in het bijzonder.<br />
Esri In Nederland het succesvolle heeft in haar gebruik opleidingsprogramma<br />
van het Arc<strong>GIS</strong>-platform is de juiste<br />
MEER<br />
opleiding<br />
DAN ZEVENTIG<br />
of training essentieel.<br />
VERSCHILLENDE<br />
Esri Nederland<br />
OPLEIDINGEN<br />
voorziet, als hét<br />
staan waar deelnemers zich voor kunnen inschrijven.<br />
Alle Arc<strong>GIS</strong>-opleidingsinstituut, opleidingen worden gekenmerkt u en door uw een organisatie combinatie van graag lessen van de<br />
en praktische juiste kennis oefeningen. om optimaal Het opleidingsaanbod gebruik te maken varieert van van onze standaard software.<br />
inschrijfopleidingen tot opleidingen die op maat zijn gemaakt.<br />
E-mail Onze voor docenten meer informatie zijn door naar Esri opleidingen@esri.nl<br />
gecertificeerd en plaatsen, door<br />
hun brede kennis en ervaring, de lesstof in de context van uw<br />
werkzaamheden en organisatie. Laat u vrijblijvend adviseren<br />
over de beste route die u kunt nemen. Esri Nederland opleidingen<br />
helpt u graag verder met inschrijf-, groeps- en maatwerkopleidingen.<br />
Ga voor meer informatie naar www.esri.nl/opleidingen<br />
of e-mail naar opleidingen@esri.nl<br />
Uw trainingen een heel jaar lang in <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> en op www.gismagazine.nl voor slechts € 1300,–. Meer info? rgroothuis@gismagazine.nl
Intergraph Security, Government & Infrastructure – Leren,<br />
Bereiken en Groeien<br />
Intergraph biedt verschillende cursussen en workshops voor Geospatial toepassingen.<br />
Het doel van onze opleidingen is een succesvolle en effectieve<br />
implementatie en toepassing van onze producten. Deze omvatten praktisch<br />
cursusmateriaal en begrijpelijke documentatie.<br />
Overzicht van het open trainingsrooster voor de komende maanden. Hierin<br />
staan de trainingen waar de meeste vraag naar is. Maar we bieden veel<br />
meer dan de cursussen die we inroosteren.<br />
Voor meer informatie ga naar: www.intergraph.com.<br />
Voor meer informatie:<br />
Intergraph Benelux B.V.,<br />
Siriusdreef 2, 2132 WT Hoofddorp<br />
Tel: 023-5666616 of e-mail: marion.van.der.bent@intergraph.com.<br />
www.intergraph.nl<br />
www.msc-gima.nl<br />
www.gismagazine.nl<br />
GBKN<br />
WION<br />
advertentie<br />
T r a i n i n g s w i j z e r<br />
Maatwerk(klantspecifiek)- en standaardopleidingen<br />
AutoCAD Civil/<strong>GIS</strong> via CivilCenter<br />
Nederlandstalig lesmateriaal, mobiel opleidingscentrum<br />
Voor meer informatie: www.civilcenter.nl – opleidingen, of bel: 055 – 57 87 133<br />
www.civilcenter.nl<br />
GIMA feliciteert haar recent afgestuurde studenten:<br />
Eleni Boboti, George Divanis,<br />
Emiel Dopper, Miquel Ginard Ballester,<br />
Vicky Ionnidi, Jörg Mohring,<br />
Ariën Sikken<br />
<strong>GIS</strong><br />
Ruimtelijke Informatie<br />
Landmeetkunde BAG<br />
Mobile Mapping<br />
GPS<br />
BGT<br />
www.gisjobs.nl<br />
K a b e l s e n L e i d i n g e n<br />
O n t w i k k e l i n g e n i n R u i m t e l i j k e I n f o r m a t i e & G e o - I C T<br />
Het enige vaktijdschrift op het gebied van Geo-informatie<br />
en <strong>GIS</strong> in Nederland.<br />
• Tijdschrift: gedrukte en digitale versie (iPad vriendelijk)<br />
• Up-to-date website<br />
• Smartphone vriendelijke website<br />
• 2-wekelijkse digitale nieuwsbrief<br />
Praktische informatie over bestuurlijke, strategische, operationele en technische<br />
vraagstukken op GEO- en <strong>GIS</strong>-gebied.
E v e n e m e n t<br />
Vijf jaar WION<br />
Congres Kabels en Leidingen<br />
Het elfde jaarcongres Kabels en Leidingen van Reed Business Events belichtte de wet voor veilig<br />
graven (WION) in de praktijk: meer samenwerking is gewenst om graafschades verder te verminderen.<br />
Door Hans Vos<br />
Wat wordt ons pad naar 2020?<br />
Dat was het raamwerk van een<br />
discussie, waarmee het jaarlijkse<br />
Congres Kabels en Leidingen op 8 december<br />
2<strong>01</strong>1 begon. Aan het discussiepanel<br />
namen deel: Ben Aerts (ministerie van<br />
Economische Zaken), Richard Molenmaker<br />
(VolkerWessels), Peter Jansen (Dijkenteam<br />
van Waternet), Ad van Houtum (Kadaster)<br />
en Feyo Sickinghe (voorzitter Groep<br />
Graafrechten).<br />
Evaluatie WION<br />
Nu de WION bijna vijf jaar bestaat, wordt<br />
het tijd voor een evaluatie van de wet, met<br />
als belangrijkste vraag: heeft deze wet werkelijk<br />
geleid tot minder graafschade? Op<br />
zowel het bevestigende als ontkennende<br />
antwoord zal, zoals Aerts van het ministerie<br />
van Economische Zaken aangaf, altijd<br />
een bijstelling van de wet komen. Wanneer<br />
deze bijstellingen geen politiek gevoelige<br />
zaken bevat, kunnen verbeteringen en aan-<br />
De situatie tijdens het Congres Kabels en Leidingen 2<strong>01</strong>1 in het Holiday Inn te Leiden.<br />
passingen binnen een paar jaar zijn doorgevoerd.<br />
Op de vraag of er nu daadwerkelijk<br />
minder graafschades zijn, werd door<br />
Ad van Houtum van het Kadaster een percentage<br />
van tien procent genoemd. Dit<br />
getal is, gezien variabelen zoals vermindering<br />
van economische bouwactiviteiten en<br />
CROW-eisen voor ‘Zorgvuldig Graven’,<br />
niet echt hard te onderbouwen. Ook Arco<br />
van Emous, in de WION-wereld een<br />
bekend gezicht van het Agentschap<br />
Telecom, wist te melden dat de graafschades<br />
‘dalende’ waren. Exacte cijfers werden<br />
ook door hem niet verstrekt, maar de grafieken<br />
van het Agentschap schuiven ieder<br />
jaar netjes een stukje op in de goede richting.<br />
Raketboringen<br />
Een zorg van het Agentschap Telecom<br />
betreft raketboringen. De aanleg van de<br />
huisaansluitingen van glasvezelnetwerken<br />
wordt gerealiseerd door het ‘aanschieten’<br />
46<br />
van de woningen. Men hoeft hierdoor niet<br />
in de voortuinen van particulieren te graven.<br />
Daarbij worden echter nogal eens gasbuizen<br />
geraakt, uiteraard een ongewenste situatie.<br />
Wanneer men de betrokken personen<br />
vraagt waarom geen Klic-melding is gedaan,<br />
zijn de antwoorden/redenen die<br />
Emous citeert redelijk onthutsend: ‘dacht dat<br />
het niet nodig was’, ‘heb veel klusjes op één<br />
dag’, ‘heb gewoon de machine gepakt’.<br />
Verder bleek men nogal eens met eigen<br />
beheerkaarten te werken en geen informatie<br />
van derden in het terrein aanwezig te<br />
hebben.<br />
Ook met betrekking tot de terugmeldingen<br />
zijn er verbeteringen nodig. Er worden naar<br />
verhouding weinig afwijkende liggingen<br />
gemeld. “We willen een beter inzicht in de<br />
cijfers”, geeft Feyo Sickinghe tijdens dit congres<br />
aan namens de Groep Graafrechten.<br />
Hij wil harde cijfers zien, maar die kunnen<br />
hem op dit moment niet in voldoende mate<br />
worden gegeven.<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
Graafmeldingen<br />
• Aannemers • Netbeheerders • Ingenieursburo’s<br />
• Grondmechanische bedrijven • Particulieren<br />
• Dienstverleners • Drainage • Gemeenten<br />
Vragen over de WION<br />
Tijdens een Q&A over de WION fungeerden<br />
Bas van de Nieuwenhof, coördinator<br />
kabels en leidingen van Ballast Nedam,<br />
Feyo Sickinghe en Ad van Houtum als<br />
vraagbaak. Een prangende vraag uit het<br />
publiek: ‘wanneer de Z-waarde van de<br />
ondergrondse kabels en leidingen nu eens<br />
beschikbaar komen’. Immers, 3D-technologie<br />
en de bereidheid zijn aanwezig, dus<br />
waarom nog wachten? Het antwoord was<br />
even duidelijk als onbevredigend: “Z-waarden<br />
zijn er niet en áls ze er zijn, zijn ze niet<br />
betrouwbaar.” Wel wordt dit, volgens Ben<br />
Aerts, in de evaluatie van de WION ‘meegenomen’.<br />
Van raster naar vector<br />
Een andere wens uit het veld is om van rasterdata<br />
zonder intelligentie, over te kunnen<br />
gaan op vector (<strong>GIS</strong>-)data, die dichter staan<br />
bij de kwaliteit van de originele gegevens<br />
van de netbeheerder. Hier sloot een vraag<br />
op aan over de nauwkeurigheid van de gegevens.<br />
Het is bekend dat het Kadaster daar<br />
geen verantwoordelijkheid voor aanvaardt.<br />
Dit is een zaak van de netbeheerders.<br />
Eigenlijk ging de vraag dus over de werkelijke<br />
nauwkeurigheid van de brondata, maar<br />
de vraagsteller meldde zich niet opnieuw. En<br />
dus legde Ad van Houtum uit dat het<br />
Kadaster momenteel een rasterbeeld levert<br />
van 15 punten per meter. Op een schaal van<br />
1:500 is dat een redelijk strakke lijn. Bij een<br />
oriëntatiemelding zijn het nog slechts 3 punten<br />
per meter: behoorlijk korrelig dus.<br />
Betere communicatie<br />
Feyo Sickinghe van Groep Graafrechten wil<br />
dat er vóór 2020 meer samenwerking komt<br />
tussen de stakeholders bij projecten waar<br />
wordt gegraven. Deze samenwerking moet<br />
zich vooral richten op een betere communicatie<br />
over de ligging van kabels en leidin-<br />
Arco van Emous van het Agentschap Telecom,<br />
in de WION-wereld een bekend gezicht.<br />
47<br />
Oriëntatiemeldingen<br />
• Electriciteit/Gas • Telecom • Water<br />
• Kadaster • Gemeenten<br />
E v e n e m e n t<br />
gen. Algemeen was het panel het er over<br />
eens dat de wil tot samenwerking ook een<br />
kwestie is van mentaliteit. Projecten zijn<br />
soms al drie jaar of meer bekend. Feit is dat<br />
de grondroerder er pas in een laat stadium<br />
bij wordt betrokken. Een succesvol praktijkvoorbeeld<br />
is reeds voorhanden. Bij het project<br />
Maastricht (de A2 Ondergronds, red.)<br />
wordt er volgens Richard Molenmaker van<br />
VolkerWessels al in een vroeg stadium met<br />
elkaar overlegd en worden de gegevens in<br />
elke bouwvergadering over de bypass voor<br />
alle kabels en leidingen bij de A2, met<br />
elkaar doorgenomen. Een soort sub-Klic dus.<br />
Juridische toelichting<br />
Ancella Klunne, advocaat bij Severijn<br />
Hulshof Advocaten, presenteerde een juridische<br />
toelichting van de WION. Zij stelde de<br />
zaal diverse ja/nee-vragen om de aanwezige<br />
kennis omtrent de WION te toetsen. Zo<br />
kwamen daarbij onder andere de begrippen<br />
‘ondergrond’ en ‘maaiveld’ aan de<br />
orde. Volgens de rechter wordt onder<br />
‘ondergrond’ verstaan: alles vanaf het maaiveld<br />
tot tien kilometer diepte.<br />
Logische vervolgvraag is wat dan onder<br />
‘maaiveld’ wordt verstaan. Belangrijk om te<br />
weten wanneer je sleuven freest in het asfaltwegdek,<br />
of straatklinkers met een shovel van<br />
het zand af schraapt. Klaarblijkelijk is er<br />
voor het boren en sleuven frezen in asfalt<br />
geen Klic-melding nodig. Asfalt wordt<br />
gezien als een constructie op het maaiveld.<br />
Voor de wet hoeft het niet, maar het gezonde<br />
verstand zegt dat het voor de openbare<br />
veiligheid echter tóch wenselijk is om een<br />
Klic-melding te doen. Voor de vragen over<br />
het aantal proefsleuven en de lengte van<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
E v e n e m e n t<br />
proefsleuven verwees de advocate naar de<br />
instructiekaart van het CROW.<br />
Een ander juridisch gekleurd aspect betreft<br />
de verplichtingen van loonwerkers en onderaannemers.<br />
Hebben zij een onderzoeksplicht<br />
wanneer zij moeten graven? Zijn ze<br />
aansprakelijk voor (gevolg-)schade? Voor<br />
wat betreft het laatste hebben loonwerkers<br />
en onderaannemers dezelfde plichten als de<br />
aannemer. Van de loonwerker wordt door<br />
de rechter verwacht dat deze toch minstens<br />
informeert of er een Klic-melding is gedaan,<br />
hij hoeft dit echter niet zelf te doen. Naast<br />
dit alles staat het de netbeheerder vrij om<br />
advertentie<br />
48<br />
Een prangende vraag voor Bas van de Nieuwenhof, coördinator kabels en<br />
leidingen van Ballast Nedam, Feyo Sickinghe of Ad van Houtum tijdens<br />
de Q&A Session, oftewel het vragenrondje.<br />
via de civiele rechter schadevergoeding te<br />
eisen aan degene die schade heeft toegebracht<br />
aan het netwerk.<br />
www.reedbusinessevents.nl<br />
Een goede publieke dienstverlening is een belangrijk speerpunt van onze gemeente.<br />
De collega’s van de afdeling Facilitaire Diensten werken hard om die kwaliteit hoog<br />
te houden. De unit Informatiebeheer draagt onder andere de zorg voor het informatiebeheer<br />
op het gebied van Geo-Informatie. Hieronder valt het bijhouden van de<br />
Grootschalige basiskaart, beheer WKPB en BAG. Voor deze unit zijn wij op zoek naar<br />
een exibele en zelfstandige:<br />
Maximum salaris is € 3.436 bruto per maand (schaal 9) bij een 36-urige werkweek, 1fte<br />
Afhankelijk van je opleiding en ervaring begin je in aanloopschaal 8 (max. € 3.042 bruto per maand)<br />
Deze functie omvat een breed scala aan landmeetkundige werkzaamheden. In de buitendienst ben je verantwoordelijk<br />
voor de tweepersoons meetploeg. Dit betekent dat je meetopdrachten voorbereidt, inplant, uitvoert<br />
en verwerkt. In de binnendienst verzorg je de afhandeling van klantvragen in ons meldingensysteem en voer<br />
je zonodig tekenwerk uit. Je hebt een relevante opleiding op MBO/HBO-niveau en aantoonbare ervaring met<br />
landmeetkundige apparatuur en verwerkingssoftware (NedInwinning en MicroStation).<br />
Ben jij een landmeter die van aanpakken houdet en wil je een deskundige invulling geven aan deze veelzijdige<br />
functie? Kijk voor de volledige vacaturetekst op www.werkeninhetwesten.nl en stuur dan voor 10 maart 2<strong>01</strong>2<br />
het reactieformulier (met brief en CV) o.v.v. vacaturenummer FD 12-05. Voor meer informatie over<br />
deze functie kun je contact opnemen met Hans Vonk, unitleider informatiebeheer<br />
(<strong>01</strong>72 - 465 722) of Chris Hartman, projectleider<br />
Geo-informatie (<strong>01</strong>72 - 464 988).<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
R<br />
kadaster
Servicepagina<br />
Wat is <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong>?<br />
<strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> is een vaktijdschrift over geo-ICT met een praktische<br />
insteek. De wereld van de digitale kaart begint bij het inwinnen<br />
van ruimtelijke gegevens door een landmeter en eindigt bij ontsluiting<br />
via intra- of internet. <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> verschijnt acht maal per<br />
jaar in Nederland en België.<br />
Waar gaat <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> over?<br />
<strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> laat zien hoe geografische informatie zijn weg vindt<br />
naar de (eind-)gebruiker. <strong>GIS</strong> (Geografische Informatie Systemen)<br />
is meer en meer onderdeel van een groter geheel.<br />
Overheidsinstanties, maar ook het bedrijfsleven doen in toenemende<br />
mate hun voordeel met kaartgebaseerde ICT-oplossingen.<br />
Google Earth, (3D-)visualisatie, en virtual reality, het zijn allemaal<br />
ontwikkelingen die impact hebben op het denken en doen van de<br />
geo-informaticus. Digitale terreinmodellen, mobiele toepassingen<br />
en GPS-innovaties beïnvloeden doorlopend het werkproces.<br />
Abonnementen 2<strong>01</strong>2<br />
Een abonnement op <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> vraagt u aan via de website<br />
www.gismagazine.nl. U kunt kiezen uit twee abonnementsvormen: een<br />
abonnement op de gedrukte versie of een abonnement op de digitale<br />
bladerversie van <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
De prijs voor een jaarabonnement (acht opeenvolgende nummers) op<br />
de gedrukte versie van <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> bedraagt € 59,50 (exclusief<br />
6% btw). Deze prijs geldt voor verzending binnen Nederland. Voor<br />
verzending buiten Nederland bedraagt de prijs € 72,50. De prijs voor<br />
een jaarabonnement op de digitale bladerversie van <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong><br />
bedraagt € 17,50 per jaar. Abonnementen worden automatisch ver-<br />
In <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> 2 - 2<strong>01</strong>2<br />
Bebouwing op dijken<br />
Bebouwing kan de sterkte<br />
van een dijklichaam<br />
beïnvloeden.<br />
Ingenieursbureau Oranje -<br />
woud heeft een slimme<br />
methode bedacht om dit<br />
te inventariseren met<br />
behulp van de BAG en het AHN-2.<br />
Liander vervangt broze leidingen<br />
Netbeheerder Liander<br />
vervangt drieduizend<br />
kilometer broze, gietijzeren<br />
gasbuizen. Het<br />
eigen <strong>GIS</strong>-systeem<br />
helpt te bepalen welke<br />
leidingen het eerst<br />
geruimd moeten worden.<br />
<strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> verschijnt omstreeks 5 maart 2<strong>01</strong>2.<br />
50<br />
lengd. Opzeggingen, uitsluitend schriftelijk of via e-mail, dienen twee<br />
maanden voor het verstrijken van het abonnementsjaar in ons bezit te<br />
zijn. Voor informatie en aanvraag abonnementen:<br />
services@gismagazine.nl.<br />
Password website<br />
Profiteer van de voordelen van een abonnement op <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong>.<br />
U heeft als abonnee met uw debiteurennummer toegang tot de digitale<br />
bladerversie van <strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> alsmede het gehele nieuwsen<br />
artikelenarchief op de website.<br />
<strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> op Internet<br />
www.gismagazine.nl<br />
Meer nieuws, de actuele agenda en een online artikelenarchief<br />
vanaf 2009 vindt u op www.gismagazine.nl.<br />
Gegevens onjuist?<br />
Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van<br />
<strong>GIS</strong>-<strong>Magazine</strong> onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u deze adresdrager<br />
met gecorrigeerde gegevens in een gesloten envelop te<br />
retourneren aan:<br />
CMedia B.V.<br />
Bezoekadres<br />
Ecopark 15<br />
8305 BJ Emmeloord<br />
Adverteerdersindex<br />
Postadres<br />
Postbus 231<br />
8300 AE Emmeloord<br />
U kunt wijzigingen ook via e-mail verzenden naar<br />
services@gismagazine.nl<br />
Gemeente Alphen aan den Rijn www.werkeninhetwesten.nl 48<br />
GeoBusinessOPEN www.geobusinessopen.nl 12<br />
GeoCensus www.geocensus.nl 23<br />
Geodan www.geodan.nl 17<br />
GeoDirect www.geodirect.nl 33<br />
Geospatial World Forum www.geospatialworldforum.org 49<br />
<strong>GIS</strong> <strong>Magazine</strong> www.gismagazine.nl 45<br />
Grontmij www.software.grontmij.nl 2<br />
Imagem www.imagem.nl 25<br />
NedGraphics www.nedgraphics.nl 7, 31<br />
Oranjewoud www.oranjewoud.nl 29<br />
Overheid & ICT www.overheid-en-ict.nl 41<br />
Slagboom en Peeters www.mijncombinatievlucht.nl 51<br />
Vicrea www.vicrea.nl 52<br />
Januari/Februari 2<strong>01</strong>2-1
Change language