Jette - Paul Carga

JETTE
(een reisverhaal)
PAUL CARGA

Voor david merijn, de zeeman en jente kalle, de editor
© Paul Carga /Cargadvice/Henk Jan Kater, Goor,
1966, 1969, 1979/1981, 1989/1992, 1996/1998, 2006+
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
opgeslagen in een geautomatiseerde gegevensbestand, openbaar gemaakt, in
enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën,
opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
van de auteur
Henk Jan Kater Rietzangerstraat 6 7471 HE GOOR (NL)
+31(0) 6 55 72 56 89

Inhoudsgave
HOOFDSTUK I .................................................................................................................................... 7
het dorp .............................................................................................................................................. 7
het bos ................................................................................................................................................ 9
het dorp ............................................................................................................................................ 13
HOOFDSTUK II .................................................................................................................................. 21
het huis ............................................................................................................................................. 21
de brug.............................................................................................................................................. 31
de hooiwagen................................................................................................................................... 40
HOOFDSTUK III.................................................................................................................................. 43
de beeldhouwer ............................................................................................................................... 43
het puzzelstukje ............................................................................................................................... 53
HOOFDSTUK IV ................................................................................................................................. 55
de Stad.............................................................................................................................................. 55
de zwerver........................................................................................................................................ 60
het vlot.............................................................................................................................................. 66
HOOFDSTUK V ................................................................................................................................. 70
de Heer van Brok............................................................................................................................. 70
het puzzelstukje ............................................................................................................................... 72
het vertrek ........................................................................................................................................ 80
het bos .............................................................................................................................................. 82
HOOFDSTUK VI ................................................................................................................................. 85
de vogels........................................................................................................................................... 85
de adelaars ....................................................................................................................................... 90
de vergadering ................................................................................................................................. 99
HOOFDSTUK VII............................................................................................................................... 102
het onweer ..................................................................................................................................... 102
de tocht........................................................................................................................................... 107
de Heer van Brok........................................................................................................................... 111

prins Lador...................................................................................................................................... 118
HOOFDSTUK VIII............................................................................................................................... 123
Apkas............................................................................................................................................... 123
het afscheid .................................................................................................................................... 127
het beeld......................................................................................................................................... 128
de beeldhouwer ............................................................................................................................. 131
HOOFDSTUK IX ............................................................................................................................... 133
Spikas.............................................................................................................................................. 133
de beslissing ................................................................................................................................... 136
de sneeuw ...................................................................................................................................... 138
de adelaar....................................................................................................................................... 140
HOOFDSTUK X................................................................................................................................. 143
de stad ............................................................................................................................................ 144
de aankomst .................................................................................................................................. 146
Prins Lador ..................................................................................................................................... 149
de spoedvergadering .................................................................................................................... 150
de vraag.......................................................................................................................................... 153
de berichten................................................................................................................................... 154
de gevangene ................................................................................................................................ 156
de beeldhouwer............................................................................................................................. 159
HOOFDSTUK XI ............................................................................................................................... 161
het vredesvoorstel ......................................................................................................................... 161
de Heer van Moerkas.................................................................................................................... 164
Jette ................................................................................................................................................ 165
de Dondervogel ............................................................................................................................. 167
de beeldhouwer............................................................................................................................. 169
de Koning der Koningen............................................................................................................... 171
de nesten van de Dondervogel ................................................................................................... 176
de kroning ...................................................................................................................................... 177

het dorp
.........................HOOFDSTUK I..........................
Jette woonde met haar moeder die in het bos vlak bij een dorp en iedereen in het
dorp kende haar en haar moeder.
Men was maar wat blij dat zij en haar moeder een eind weg woonden en bijna nooit in
het dorp kwamen, want de mensen in het dorp waren bang voor Jettes moeder.
Ze fluisterden altijd als ze het over haar hadden en de verhalen die ze dan vertelden
waren zò eng, dat je er nachtmerries van kon krijgen.
Het dorp heette Boskas en grensde direct aan het bos.
Veel mensen geloofden dat het een toverbos was en dat Jettes moeder een heks was.
Hoe was het anders mogelijk dat Jette nog geen jaar geleden met een grote beer was
gezien?
Het was een prettig gevoel dat er een stevig hek om het bos was, want je kon nooit
weten wat er kon gebeuren - met een heks, een toverbos en een beer in je buurt.
Boskas was een klein dorp met weinig inwoners. Tien jaar eerder was er een
volkstelling gehouden en toen bleken er tweehonderdachtenzestig mensen te wonen.
In de tussentijd waren er uiteraard kinderen geboren, en waren er ook mensen
overleden.
Dat is normaal.
Minder normaal was het dat in die tien jaar heel veel mensen gevlucht waren.
Ze waren met hun hele hebben en houden weggevlucht, omdat ze voor de Heer van
Moerkas bang waren.
Je kon beter niet over de Heer van Moerkas praten.
De verhalen over hem waren nog griezeliger dan de verhalen over Jettes moeder. De
mensen waren veel minder bang voor Jettes moeder; dat waren ze wel voor de Heer
van Moerkas, maar dat zouden ze nooit toegeven. Je wist immers niet of je verraden
zou worden?
Je moest tegenwoordig altijd oppassen tegen wie je wat zei. Je kon niemand meer
vertrouwen en er gebeurden de laatste tijd in het dorp vreemde dingen.
Zo waren er op verschillende plaatsen plotseling branden uitgebroken. De meest
geheimzinnige brand had enkele maanden geleden plaatsgevonden.

Het jaarlijkse volksfeest was toen in volle gang gevoierd en juist op de eerste avond
van dat feest brandde de molen van Baas Proter.
Het was de mensen die avond niet echt opgevallen dat Baas Proter iets te diep in het
glaasje had gekeken. Men wist dat hij vaak te veel dronk, men was het drinken van
hem gewend.
Vooral op het jaarlijkse dorpsfeest werd gedronken, waarom dan niet door Baas
Proter?
Hij hield wel van een paar glaasjes stevige korenwijn en de korenwijn die je in de
herberg kon kopen was de beste in de wijde omgeving.
Op dat dorpsfeest had hij met dubbele tong enkele opmerkingen over de Heer van
Moerkas gemaakt.
Misschien was dat onverstandig geweest en misschien had hij dat niet moeten doen.
In elk geval brandde een paar uur later de molen af.
Dat was toeval, zei men.
Men durfde namelijk niet aan andere mogelijkheden te denken. Misschien hadden ze
dat wel moeten doen, want na die brand vonden een heleboel nare dingen tegelijkertijd
plaats.
Eerst kwamen er enorme zwermen grote en kwaadaardige vogels aan. Die onbekende
vogels vraten zich vol met het pas ingezaaide zaaigoed, zodat de oogsten mislukten.
Vervolgens werden de planten ziek en gingen schimmelen. De boeren wisten zich toen
helemaal geen raad meer.
Tenslotte werden regelmatig en heel hoog in de lucht adelaars gezien. Die cirkelden
over het land en verdwenen even onverwachts als ze waren gekomen.
Adelaars kwamen alleen maar in het noorden voor en dan moest je ook nog geluk
hebben.
De mensen sloten 's avonds hun huizen af.
Ze hoopten zo ongestoord te kunnen slapen.
Een dubbel nachtslot gaf de meesten een veilig gevoel en de dorpssmid maakte lange
dagen om overal tralies voor de ramen en deuren aan te brengen.
Natuurlijk hielpen deze maatregelen niet en regelmatig werd men door allerlei
vreemde geluiden buitenshuis wakker.
Midden in het dorp stond een school met twee lokalen. Het was aan het Oude
Bleekveld gebouwd. Nu bleekten de vrouwen hun wasgoed er niet meer, maar
speelden en ravotten de schoolkinderen in de schoolpauzes er.
De school heette 'Het Bleekveld'. Niemand wist een betere naam te verzinnen.
Het Oude Bleekveld was het centrum van het dorp en om het Bleekveld stonden
huizen, zodat de kinderen allemaal in de buurt van de school woonden.
Dat was makkelijk, maar toch werden de laatste maanden de kinderen naar school
gebracht en weer opgehaald.
Het was wel een groot verschil met een jaar geleden, toen konden de kinderen na
schooltijd nog vrolijk buiten spelen.
Opeens was de vrolijkheid afgelopen.
Dat was op de dag dat een zwerver in het dorp was gekomen.
Hij had allerlei vragen aan de kinderen gesteld.

De kinderen wisten geen antwoord op zijn vragen, die vooral over Jette en haar
moeder gingen.
De kinderen waren in paniek naar huis gerend, omdat de zwerver ook belangstelling
voor de Heer van Moerkas toonde.
De ouders waren kwaad geworden.
Waarom had deze zwerver hun kinderen aangesproken en niet hen?
Ze durfden het hem echter niet zelf te vragen en daarom riepen zij de enige
politieagent van het dorp erbij.
Die had zijn strengste gezicht getrokken en was op de zwerver toegelopen.
Op barse toon had hij hem duidelijk gemaakt dat hij in Boskas ongewenst was.
De zwerver had de agent verbaasd aangekeken. Hij had alleen maar zijn schouders
opgehaald en het dorp zonder iets te zeggen verlaten.
Het viel iedereen op dat hij een vrolijk wijsje floot toen hij de Zuidenweg opliep.
Hij was nooit meer teruggekomen. Wel had men de volgende morgen overal in de
dorp pootafdrukken van een grote beer aangetroffen en vanaf dàt ogenblik was het
hele bos verboden gebied.
Niemand mocht er meer in en dat was vooral voor avontuurlijke kinderen jammer.
Niet dat zij zich door zo'n verbod lieten afschrikken.
Als ze baldadig waren, klommen ze soms het hek over. Ze wilden hun vriendjes dan
tonen dat ze stoer waren en iets gevaarlijks durfden.
Ze verdwaalden meestal direct.
Gelukkig kwamen sommigen Jette tegen. Zij bracht hen dan altijd tot aan het hek en
zwaaide ze nog lang na.
Anderen kwamen er minder goed af. Zij werden door een beer achterna gezeten en
moesten het hek hard hollend proberen te bereiken.
De kinderen kregen geen straf, omdat ze al genoeg geschrokken waren. Wel moesten
ze op school hun hele avontuur in kleuren geuren navertellen.
Het viel eigenlijk niemand op dat de kinderen altijd harder dan de beer konden rennen
en dat ze steeds vlakbij het dorp weer over het hek konden klimmen.
In Boskas dacht je niet aan zulke dingen. Men wist immers allang dat het in het bos
niet pluis was? Wat had je er dan ook te zoeken?
het bos
Midden in het bos was een open plek. Het was er heuvelachtig en er stroomde een
beek met een kleine waterval.
Dichtbij de waterval stond een huis met een rieten dak en roodgele luiken. Hier
woonde Jette met haar moeder.
Aan de andere kant van de waterval was een hol, meestal sliep de beer daar.
Het huis was klein: het had een keuken, een woonkamer en een slaapkamer voor
Jettes moeder.

Jette sliep op de zolderkamer.
Ze ging niet naar school, omdat ze te ver van Boskas af woonde. Ze miste de school
helemaal niet. Ze kreeg elke dag van haar moeder enkele uren les en van sommige
zaken wist ze meer dan welk ander meisje van negen jaar dan ook.
Jette zat in een stoel bij de tafel met haar hoofd op haar handen.
Ze was verdrietig, omdat er iets gebeurd was dat ze niet begreep.
Er wàs werkelijk iets gebeurd, terwijl er bij hen nooit iets gebeurde.
Ook hier in het bos was de oogst opeens mislukt. Plotseling, zonder dat ze het had
gemerkt.
Gisteren was alles nog goed en vanochtend merkte ze dat de groenten, de aardappelen
en de bessen aan het rotten waren. De tarwestengels waren verpieterd en de
korrels in de halmen waren zwart en slijmerig.
Ze wist dat dit niet door vogels gekomen was, want ze hadden nooit last van
kwaadaardige vogels. Het leek of die vogels het bos vermeden.
Nee, volgens haar was het niet de schuld van dieren, maar kwam het door een man in
een lange jas.
Enkele maanden eerder had ze die man in een lange zwarte jas gezien en ze was daar
verbaasd over geweest.
Niemand kon zo maar het bos in, iedereen verdwaalde binnen enkele minuten.
Toch was er toen iemand tot vlakbij de open plek gekomen, want daar had ze hem
gezien.
De afstand was te groot geweest om hem te kunnen beschrijven. Alleen de lange jas
met de grote capuchon was haar nog bij gebleven, omdat ze door die capuchon zijn
gezicht niet had kunnen zien.
Ze was bang geworden en had zich voor hem verstopt.
Ze begreep dat niet, want ze was nog nooit bang in haar eigen bos geweest.
Gelukkig had de man haar niet opgemerkt en was hij doorgelopen.
Het leek of het bos weer tot leven kwam, toen de man uit het zicht was.
Het viel haar op dat de vogels weer begonnen te fluiten en ze was regelrecht naar huis
gerend, maar had niets tegen haar moeder gezegd en was zelfs zonder te zeuren op
tijd naar bed gegaan.
Het voorval was ze snel vergeten. Ze moest er pas vanochtend weer aan denken, toen
zij merkte dat de oogst mislukt was.
Zo snel mogelijk was ze naar huis teruggegaan en daar had ze haar moeder geroepen,
maar die was jammer genoeg nog niet terug.
Ze wist niet waar haar moeder kon zijn en besloot haar op haar te wachten.
Dit alles maakte haar verdrietig en ze zat al uren op de stoel bij de tafel te wachten.
Er hing een houten planke met een tekst aan de muur tegenover haar.
Terwijl ze op haar moeder wachtte, las ze de tekst enkele malen.
Ze probeerde de woorden ervan te begrijpen, maar dat lukte haar niet. Hoe zou dat
ook kunnen?
Haar vader had ooit een rijmpje bedacht en dat in een plankje hout gebrand. Drie
dagen later was hij vertrokken.
Over dit vertrekken hadden de mensen in Boskas lang gesproken. Ze wisten zeker dat
hij door Jettes moeder betoverd was.

Natuurlijk was dat natuurlijk onzin.
Haar vader was niet betoverd. Hij was alleen maar weggegaan.
Vaak had Jette haar moeder gevraagd waar hij naar toe was gegaan en waarom hij
hen verlaten had.
Op al haar vragen had haar moeder geen echt antwoord gegeven.
“Maar waarom is hij dan weggegaan? Zijn jullie dan gescheiden?"
“Nee," antwoordde haar moeder steeds, “We zijn niet gescheiden. Hij is weggegaan
omdat hij bang was dat er iets heel ergs zou gaan gebeuren."
“Wat dan?"
“Dat kan ik je nog niet goed uitleggen. Je bent er nog te klein voor."
Jette stoof op:
“Ik ben niet klein," zei ze verontwaardigd.
“Natuurlijk ben je niet klein, maar er zijn van die dingen die je echt nog niet kunt
begrijpen."
“Waar is hij dan nu?"
Haar moeder streelde door Jette's haar en zei:
“Ik wou dat ik dat wist. Hij heeft afscheid genomen en hij heeft beloofd weer terug te
komen."
“Komt hij wel terug?"
“Ja, natuurlijk komt hij weer bij ons. Waarom zou hij dat niet doen?"
Jette geloofde haar, ook al kende ze haar vader eigenlijk niet. Ze was pas twee jaar
toen hij wegging en een dag later had haar moeder het plankje aan de muur
gespijkerd.
Er stond op:
je kunt me ieder ogenblik,
zoveel je wilt, bekijken,
maar nader je, het helpt je niet,
je kunt me nooit bereiken
Eindelijk kwam haar moeder terug en riep van ver:
“Jette, waar ben je?"
Jette sprong van de stoel op en rende naar buiten. Bedremmeld en verbaasd bleef ze
staan. Ze wees naar een lege zak op de grond.
“Uw zak is nog leeg," stelde ze vast.
Haar moeder knikte:
“Ja, ik begrijp er werkelijk niets van. Gisteren was er nog meer dan genoeg en nu
blijkt alles verrot te zijn. In één nacht is alles kapot gegaan."
“Kapot? Verrot?" vroeg Jette geschrokken, “maar..."
“Wat is er met jou? Is er wat gebeurd?"
Hortend en stotend vertelde Jette wat ze enkele maanden geleden meegemaakt had.
Op het einde van haar verhaal vroeg ze:

“Is het de schuld van die man?"
Haar moeder gaf geen antwoord, maar zei:
“Je hebt dus iemand gezien en je werd toen bang. Kun je die man beschrijven, want
dat heb je nog niet gedaan? Hoe zag hij eruit?"
“Ik weet het niet zo precies meer. Ik kon zijn gezicht niet zien. Hij had ook zo'n rare
jas aan. Een zwarte jas met een capuchon. Een hele lange jas was het. Ik kon zijn
voeten niet eens zien, zo lang was die jas."
Haar moeder knikte nadenkend en ging op de houten bank tegen de muur zitten. Jette
zette zich naast haar.
“Jammer dat je me dat niet eerder hebt verteld."
“Ik durfde niet. Ik was zo bang."
“Dat kan ik me voorstellen en ik neem het je niet kwalijk. Toch is het jammer."
“Hoezo?"
“Volgens mij heb jij de Heer van Moerkas gezien en ik ben blij dat hij jou niet gezien
heeft; anders had hij jou zeker meegenomen."
Ze legde haar handen op Jettes knie en vervolgde op zachte toon:
“Weet je Jette, we kunnen nu hier niet meer blijven. We moeten hulp zoeken."
“Hulp?"
“Ja, hulp. Het lijkt me het beste als we met zijn tweeën naar de koning van de Stad
gaan. Hij kan ons waarschijnlijk helpen."
“De koning van de Stad?" vroeg Jette verbaasd.
Haar moeder leek de vraag niet te horen, want ze ging op dezelfde toon verder:
“We kunnen hier niet meer blijven. We moeten hulp zoeken. Laten we maar eerst naar
vrienden gaan. Zij kunnen ons helpen."
Het duizelde Jette.
Waarom konden ze hier niet meer blijven wonen? Wat bedoelde haar moeder
eigenlijk? Kende ze de koning dan zo goed, dat ze daar naartoe konden gaan?
Jette kon dat niet geloven, omdat haar moeder nooit eerder over de koning had
gesproken en ook nooit over vrienden.
Ze kon zich zelfs niet herinneren dat er ooit iemand bij hen op bezoek was geweest.
“We kunnen toch niet zo maar weggaan? Stel je voor dat pappa terugkomt. Hoe weet
hij dan waar we zijn?"
“Ik denk dat hij ons wel weet te vinden, want hij is juist hierom weggegaan. Jaren
geleden was hij er al bang voor en we hebben er toen heel lang over gesproken."
“Ik snap niet waar U het over heeft. Waarom heeft hij ons dan in de steek gelaten?"
“Hij heeft ons niet in de steek gelaten. Hij is weggegaan en ik wilde je er niet mee
belasten. Ik vond je nog te jong om je...," ze maakte haar zin niet af en zuchtte.
Jette schurftte zich tegen haar aan, waarna ze vervolgde:
“Je vader is weggegaan omdat hij wilde weten wat de Heer van Moerkas in zijn schild
voerde. We hadden regelmatig gehoord dat hij zijn macht aan het uitbreiden was en
we waren daar bang voor."
“Wie is die Heer van Moerkas?"
“Dat weet je toch wel? Dat heb ik je al vaker verteld. Er zijn in ons land nog maar
enkele oude families overgebleven en de Heer van Moerkas stamt van zo'n oude
familie af. Zijn voorouders regeerden honderden jaren geleden over een machtig rijk
en voerden vele bloedige oorlogen. Ze noemen zich al eeuwen Oorlogsheren en de
naam Moerkas is altijd gevreesd en gehaat geweest."
Haar moeder stond op en liep naar binnen. Jette volgde haar.

“Jette, ik ga alvast spullen inpakken. Als jij intussen wat boodschappen in Boskas
haalt, dan kunnen we snel vertrekken. Ik zal een lijstje voor je maken. Roep je de beer
even, dan kan hij je naar het hek brengen."
“Ik kan toch wel alleen naar het hek toegaan?"
“Liever niet."
“Waarom niet?"
Ze kreeg geen antwoord.
Jette ging daarom weer naar buiten. Ze klauterde over de stenen in het water naar de
overkant van de beek. Ze holde naar het hol en riep al vanuit de verte:
“Beer! Beer!"
Brommend kwam de beer zijn hol uitwaggelen.
“Mamma roept je. Kom je?"
Ze wachtte niet op hem, maar rende weer terug.
Binnen zei haar moeder zonder op te kijken:
“Ik ben bijna klaar met het lijstje. Op zolder moet nog een tas liggen. Wil jij die even
halen? Je zult hem straks nodig hebben."
Jette haalde de tas.
Tijdens het schrijven praatte haar moeder tegen de beer die in de deuropening stond.
De mensen in het dorp hadden dus gelijk als ze zeiden dat zij met dieren kon praten.
Jette kon dat niet.
Jette legde de tas op tafel en keek haar moeder aan:
“Kan ik nog wat doen?"
“Nee, ik heb hier alles wat we nodig hebben opgeschreven. Hier heb je geld en wees
onderweg alsjeblieft voorzichtig. De beer gaat tot het hek met je mee."
“O, maar ik verdwaal echt niet hoor."
“Dat weet ik, daar ben ik ook niet bang voor. Ik vind het echter een veiliger idee. Kom
alsjeblieft direct weer terug. De beer zal in de boom op je wachten. Blijf dus niet
ergens onderweg hangen."
Ze kreeg een kus en ging op weg.
Samen met de beer liep ze door het bos.
Er waren geen echte paden. Als je in het bos welkom was en je liep erdoor, dan bogen
de takken zich voor je terug en kon je je weg volgen. Achter je sloeg het pad weer
dicht.
Je kon dus niet van een echt pad spreken.
Zo kwamen ze bij het grote hek.
het dorp
Ze knuffelde de beer als afscheid en opende het hek.
Het ging moeilijk, want de scharnieren waren geroest en knarsten bij het draaien.
De beer ging het bos weer in.
Jette liep maar haar tas in de hand verder. Het lijstje en het geld had ze in haar jaszak
gestopt.
Eigenlijk was ze het bos nog niet echt uit.

Het grote hek was om het dichtstbegroeide gedeelte geplaatst. Het minder begroeide
gedeelte leek op een park met mooie brede paden. De bomen stonden hier zo ver uit
elkaar dat je rustig buiten de paden kon lopen zonder te verdwalen.
In de zomer werd er dan ook veel gepicknickt. Op verschillende plaatsen stonden
tafels en banken. Kinderen speelden er boompje verwisselen, of bouwden
boomhutten.
Het park was echter sinds het afbranden van de molen verlaten. De banken waren
door mos groen uitgeslagen en de papierbakken stonden er geroest bij.
Toen ze het parkachtige gedeelte uit was, wilde ze de verharde weg naar het dorp
opgaan.
Ze schrok van een man die opeens uit een greppel te voorschijn kwam.
Dreigend stak hij een speer naar haar toe.
“Halt!"
Ze stopte verschrikt en keek de man aan.
“Wie ben je?"
“Jette - kent U me dan niet?'
De man liep voorzichtig naar haar toe en bekeek haar aandachtig:
“Ach ja, nu zie ik 't. Wat kom je doen?"
“Mijn moeder...," begon ze, maar de man liet haar niet uitspreken.
“Natuurlijk je moeder weer, 't zal 's niet zo zijn. Wat zit er in die tas?"
“Nog niets. Ik moet wat boodschappen doen."
De man stak een fluitje in de mond en blies erop.
Binnen enkele minuten stond een zestal bewapende mannen om haar heen.
Ze voelde zich bedreigd.
“Wat heeft ze?" wilde een van hen weten.
“Ze wil boodschappen doen, dat zegt ze tenminste."
Iemand begon te lachen:
“Dat is dan niet leuk voor haar."
“Hoe zo?" vroeg ze.
“Omdat je het bos niet uit mag."
Ze keek de man stomverbaasd aan en vroeg hakkelend:
“Waarom mag dat niet?"
“Daarom niet."
“Dat begrijp ik niet."
Een andere man keek haar aan en stelde voor:
“Zal ik met haar meegaan, dan weten we wie ze wil ontmoeten."
De mannen beraadslaagden onderling en tenslotte zei de man die haar aangehouden
had:
“Dat is goed, ga maar met haar mee; maar zet je ogen en oren wel wagenwijd open."
Toen ze op weg gingen werd hen nog nageroepen:
“En verlies haar niet uit het oog!"
Ze liepen enkele minuten zwijgend naast elkaar.
Pas toen ze vlakbij de eerste boerderij waren, vroeg ze:
“Waarom mag ik het bos niet meer uit?"
“Opdracht van de Drost," antwoordde hij kortaf.
“Van de Drost?"
“Ja, van hem persoonlijk."

De Drost regeerde over een groot gebied dat een Drostschap genoemd werd. De Drost
was in dienst van de koning van de Stad, die van hem eiste dat hij vooral eerlijk zou
regeren.
Een drost moest de mensen helpen als ze hulp nodig hadden en daarom begreep Jette
deze opdracht niet.
Ze passeerden de boerderij.
Jette zag het gezicht van een meisje achter een raam. Toen ze nog een keer keek was
het meisje verdwenen en bewoog alleen de vitrage heen en weer.
“Waarom vindt de Drost dat dan niet goed?"
De man haalde de schouders op en gaf geen antwoord. Ze herhaalde haar vraag.
De man keek nu schichtig om zich heen en fluisterde gehaast:
“De Heer van Moerkas."
Ze fronste de wenkbrauwen:
“De Heer van Moerkas? Maar ik dacht..."
Weer keek de man schichtig om zich heen:
“Je kunt beter niet over hem praten. Hij heeft overal zijn spionnen en hij wordt steeds
machtiger en machtiger. Kijk," zei hij en hij wees in de lucht, “zie je die vogels? De
hele dag vliegen ze boven ons land. Jammer genoeg kunnen we ze niet neerschieten.
Ze vliegen te hoog."
Hij zweeg even en zei daarna op een fluistertoon:
“Volgens mij zijn het verkenners van de Heer van Moerkas. De meeste Drosten doen
precies wat de Heer van Moerkas wil en de koning van de Stad heeft hier nog maar
weinig te vertellen. Misschien kun je nu begrijpen dat we geen enkele vreemdeling
meer vertrouwen?"
“Ik ben toch zeker vreemde voor jullie?"
“Nee, natuurlijk niet. We kennen jou en je moeder, maar eigenlijk wonen jullie niet
echt bij ons in Boskas. Daarom vindt de Drost dat we jullie als vreemdelingen moeten
behandelen."
“Dat snap ik niet," zei ze, maar hij zei niets meer.
Ze sloegen naar rechts af omdat het dorp aan de andere kant van de Zuidenweg lag.
Zo kwamen ze langs de molen van Baas Proter.
Ze keek naar de puinhopen, terwijl de man haar op fluistertoon vertelde wat er
gebeurd was. Hij sprak over de zwerver en over de beer.
Jette zweeg. Ze begreep er niets van en ze voelde zich niet op haar gemak.
Zo kende ze het dorp niet. Het was haar duidelijk dat de man die naast haar liep
angstig was en dat gevoel kende ze eigenlijk niet.
Op weg naar de bakker kwamen ze niemand tegen en ook dat viel haar op. De weinige
keren dat ze in Boskas geweest was, was het altijd gezellig druk op de wegen
geweest.
Nu was alles uitgestorven.
Ze stapten de bakkerswinkel binnen en de bakker slofte vermoeid naar voren. Ze
haalde het boodschappenlijstje te voorschijn.
“Je wenst?" vroeg hij zonder al te veel belangstelling.
Ze begon:
“Ik zou..."
Verder kwam ze niet. De bakker kruiste de armen voor zijn borst en keek zo boos
mogelijk:
“Verdwijn," zei hij kortaf.

“Maar..."
“Heb je me niet verstaan? Verdwijn, zei ik."
Hij keek de man naast haar aan en zei met overslaande stem:
“Ik snap niet dat jij haar het dorp in laat gaan. Je weet toch wat de Drost heeft
gezegd?"
“Ik geloof niet dat de Drost bezwaar zal maken, omdat we...," probeerde hij zich te
verweren.
De bakker viel hem in de rede:
“Geen bezwaar zeg je? Dat geloof je toch zelf niet? Het was een duidelijk bevel. Of
heb je het soms aan de Drost zelf gevraagd? Weet je wat? Laten we met z'n drieën
naar hem toegaan en het hem vragen. Wat dacht je daarvan?"
“Nou nee, dat hoeft nu ook..."
“Aha. Je bent dus bang? Je knijpt 'm als een oude dief. Nou, dat komt dan goed uit. Ik
sluit mijn zaak en we gaan naar de Drost. 's Kijken wat hij ervan vindt."
De Drost wilde er niet over spreken. Hij had duidelijke orders gegeven en orders zijn
orders en moeten altijd opgevolgd worden.
“Wat moet er van ons land terechtkomen als iedereen alles op eigen houtje gaat
doen?"
“Ja, maar...," sputterde Jette tegen.
“Ach Jette. Ik heb niks tegen jou en je bent een aardig meisje. Echt waar, mijn orders
zijn er alleen om ons mooie land te beschermen."
“Maar het is toch ook mijn land?" vroeg ze verbaasd.
“Je hebt gelijk. Het is ook jouw land, maar ik heb je al uitgelegd dat ik niks tegen jou
heb. Ik wil alleen maar ons mooie land beschermen. Dat is het enige. Ik ben trots op
mijn land. Dat mag toch wel?"
“Ik ben ook trots op ons land, maar waartegen moeten we dan beschermd worden?
Tegen de Heer van Moerkas soms?"
De bakker en de man die haar begeleidde, schrokken van haar vraag. De Drost keek
haar uitdrukkingsloos aan en zei:
“Jij durft zeg! Besef je wel dat je nu een Heer hebt beledigd?" hij beet op zijn onderlip
en zweeg enige seconden.
“Nou ja, je bent nog maar kind zullen we maar zeggen. Ik heb nu helaas geen tijd om
je alles uit te leggen. Je mocht het bos niet verlaten, dat is het enige."
“Maar ik woon daar! Had ik dan thuis moeten blijven?"
“Ja natuurlijk had je thuis moeten blijven. Begin je het dan eindelijk te snappen? Hoe
vaak moet ik je nog uitleggen dat ik niks tegen jou persoonlijk heb? Helemaal niets. Je
hebt alleen mijn wetten overtreden, want je bent toch het bos uitgegaan."
“Ik wist niet dat dat verboden was."
“Dat is dan jammer voor je. Dan ben ik helemaal per ongeluk vergeten jullie op de
hoogte van mijn bevel te brengen. Ik heb het nu ook zo waanzinnig druk. Je kunt me
het toch niet kwalijk nemen dat ik vergeten ben jullie te waarschuwen. Ik kan echt niet
overal aan denken?"
Jette zuchtte:
“Goed dan. Ik ga wel weer naar huis terug."
“Het spijt me Jette, maar dat kan niet."
“Waarom niet?"
“Niemand mag het bos meer uit en niemand mag het bos meer in."
“Wat is dàt voor 'n onzin! Ik woon daar!"

De tranen sprongen in haar ogen.
De Drost merkte dat niet, want hij draaide zijn rug naar haar en zei:
“Dat is dan jammer voor je."
Zonder te groeten liep hij de kamer uit en verdween.
Buiten begon de bakker hard te lachen:
“Hàhà, zie je nu dat ik gelijk had?"
“Maar wat moet er nu met haar gebeuren?" vroeg de ander.
“Met haar? Wat heb ik met haar te maken? Ik heb geen enkele boodschap aan haar.
Ze is nu jouw zorg. Jij moest haar toch zo nodig meenemen? Het is jouw schuld, zeker
niet de mijne."
“Jij praat makkelijk zeg. Stel je 's voor dat het om jouw dochter ging. Zou je dan ook
zo praten? Denk eens aan haar moeder. Die wordt straks ongerust, niet waar Jette?"
Ze knikte alleen, want ze kon geen woord uitbrengen.
De bakker wees op zijn voorhoofd en liep met grote driftige stappen weg.
Jette en de man liepen door het dorp en kwamen weer op de Zuidenweg.
De man nam afscheid van haar:
“'t Spijt me echt voor je. Ik wou dat ik je kon helpen, maar er is niets aan te doen."
“Wat moet ik nu doen?" en ze begon te huilen.
“Trek het je niet teveel aan. Volgens mij zul je niet zo snel verdwalen. Je zult je weg
naar huis zeker terug kunnen vinden, maar dat zal waarschijnlijk een lange weg zijn.
Ik raad je tenminste aan om een omweg te maken. Neem niet de kortste route," hij
sloeg zijn hand bemoedigend op Jettes schouder en wilde naar het dorp teruggaan.
“Ach, voor ik 't vergeet. Er liggen zo'n tien kilometer hier vandaan enkele boerderijen.
Volg deze weg maar, dan kom je er vanzelf. Misschien kun je daar wat eten kopen. In
elk geval hoop ik dat je veel geluk hebt. Tot ziens, hè?"
Ze gaven elkaar een hand en Jette liep de weg in de aangegeven richting op. Ze was
moe en voelde zich eenzaam.
Het duurde meer dan tweeëneenhalf uur voor ze bij de boerderijen kwam. Ze liep op
de dichtstbijzijnde af.
Op het erf begon een hond luid te blaffen. De hond was aan een ketting gelegd.
Steeds probeerde hij dicht bij Jette te komen, waarbij hij de ketting strak trok.
Zijn gele tanden waren scherp en uit zijn bek stroomde kwijl.
Jette was niet bang voor honden en liep daarom rustig door.
Plotseling hoorde ze achter zich een stem:
“Zo zo, meisje. En waar ga jij zo laat nog naar toe?"
De man sprak lijzig.
Ze draaide zich naar hem om. De man leunde tegen een hek en had een wapen in de
hand.
“Ik wilde wat eten kopen."
“Eten kopen?, dàt is leuk zeg!" hij liep langzaam naar haar toe, “Een uurtje geleden is
er namelijk een ruiter langs geweest. Hij waarschuwde ons voor een klein meisje dat
eten wilde kopen. Vind je dat ook niet toevallig? Je kunt beter zo snel mogelijk
verdwijnen, als je tenminste..."
Hij maakte zijn zin niet af, maar dreigde met zijn wapen en grijnsde veelbetekenend.
“Mijn moeder en ik hebben honger en..."
“Natuurlijk hebben jullie honger. Waarom zouden alleen wij slechte oogsten moeten
hebben? Ook wij hebben het moeilijk, maar dat wordt straks beter. Straks zal alles

veranderen, daar durf ik om te wedden. Het wordt langzamerhand tijd dat de Heer
van Moerkas ook ons wil helpen. Ik denk wel dat er dan geen plaats meer voor jou en
je moeder zal zijn. We kunnen jullie soort als kiespijn missen. Verdwijn nu maar,
voordat het echt te laat is. Vooruit, schiet op; anders stuur ik Kasjan op je af."
Hij wees naar de woest uitziende kettinghond.
Jette keerde zich om en liep de weg weer terug.
Ongeveer twintig minuten liep ze met gebogen hoofd. Ze had de ogen op de grond
gericht, maar keek niet echt.
Ze was moe en haar benen voelden steeds zwaarder aan. Ze moest bij elke stap
nadenken hoe ze haar benen moest verplaatsen en dat putte haar uit.
Uiteindelijk ging ze aan de kant van de weg zitten om enkele minuten uit te rusten -
als een blok viel ze direct in slaap.
Ze had tijdens de slaap een vreemde droom die ze bij het wakker schrikken onthield,
maar die ze niet begreep.
Ze droomde dat ze over een groot veld liep. Het gras onder haar voeten was hard en
stoppelig. Onverwachts stond ze voor een groot water waarvan de overkant niet te
zien was. Toch wist ze op een of ander manier dat er een overkant moest zijn en
daarom liep ze het water in. Ze wilde naar de overkant, maar ze begreep niet waarom.
De stroom was zo sterk dat ze vele stappen moest zetten om uiteindelijk maar één
stap vooruit te komen.
Het water werd woeliger en er kwamen schuimkoppen op, hoewel het niet stormde.
Om haar heen ontstonden woeste draaikolken en ze moest vechten om te blijven
staan.
Het was een hard gevecht, vooral omdat ze wist dat ze droomde, maar niet wakker
werd en ook niet begreep wat de droom eigenlijk betekende.
De strijd leek uren te duren.
Ze wilde het gevecht opgeven en zich rustig met de stroom laten meedrijven, toen ze
muziek hoorde.
Ze draaide zich om en zag een man aan de oever staan. Hij speelde een wijsje op een
mondharmonika. De muziek klonk vrolijk en had tegelijk een droevige ondertoon.
De man merkte haar op en stopte het spelen. Hij wenkte haar.
Ze wilde naar hem toelopen, maar struikelde en viel voorover in het water. Plat op
haar buik.
Ze richtte haar hoofd naar de man, die tot haar verbazing leek te groeien.
Met enkele stappen was hij bij haar. Hij zei iets tegen haar voordat hij haar uit het
water optilde en haar naar de kant droeg.
Ze kon hem echter niet verstaan en de droom was voorbij.
Ze schrok wakker, omdat iemand haar aan de schouder trok.
Ze opende de ogen en keek een oude tandeloze vrouw in het gezicht.
“Zo, jij slaapt ook diep. En, heb je je boodschappen nog gedaan?"
Jette hief haar armen afwerend op en vroeg angstig:
“Wie bent U? Wat wilt U van me?"
“Ik wil niets van je. Ik vroeg alleen maar of je je boodschappen nog gedaan hebt?"
“Eh... nee."
De vrouw ging naast Jette op de grond zitten. Jette wilde opstaan, maar de vrouw
legde een hand op haar arm en zei:
“Kom, blijf toch ook zitten."

Ze keek Jette aan en begon te lachen:
“Wat ben ik blij dat je eindelijk gevonden heb. Ik heb je werkelijk overal gezocht, maar
gelukkig vertelde iemand dat je bij Kasjan was geweest."
Jette rilde bij die naam en de tranen sprongen haar in de ogen. De vrouw sloeg een
arm om Jette heen en zei troostend:
“Je mag best huilen hoor, maar Kasjan is zo kwaad nog niet. Als je hem nog eens ziet,
doe hem dan de groeten van mij."
Jette werd boos:
“Wat bedoelt U? Wie bent U eigenlijk?"
“Je hoeft hem alleen maar de groeten van Vrouw Korre te doen. Hij weet dan genoeg
en zal je geen kwaad doen. Beloof je dat te doen?"
Jette was te verbaasd en te kwaad om zelfs maar te knikken.
De vrouw merkte het niet op:
“Kasjan is best een aardige hond. Hij moet alleen weten wie je bent. Dat is logisch -
met zo'n baas."
Vrouw Korre stond op en zei op een vriendelijke toon:
“Goed, dat was het dan weer voor vandaag. Ik ga maar weer eens verder."
Zonder Jette te groeten liep ze weg. Na enkele stappen aarzelde ze en keer weer
terug:
“Ach ja, voor ik het vergeet. Je moet de groeten van je moeder hebben."
“Kent U haar dan?" vroeg Jette verrast.
“Ze is een aardige vrouw. Lijk jij eigenlijk een beetje op haar?"
Ze zag dat haar vraag Jette in verwarring bracht en wachtte niet op antwoord, maar
vervolgde:
“Ik geloof werkelijk dat ik op mijn oude dag nog vergeetachtig word ook. Je moeder
vertelde me dat jullie naar de koning van de Stad zouden gaan. Maar ja, die nieuwe
wet van de Drost is er tussen gekomen. Een stomme wet als je het mij vraagt, maar
goed dat is zijn zaak en mij is niets gevraagd. Het is wat lastig dat je moeder het bos
niet zo makkelijk meer uit kan komen. Het zal haar wel lukken, daar ben ik niet bang
voor. Waarom zou ik, niet waar? In elk geval vroeg je moeder of jij alvast naar de Stad
wilde gaan, dan treffen jullie elkaar daar. De koning van de Stad zal je zeker willen
ontvangen. Vertel hem maar wie je bent, dan wil hij werkelijk naar je luisteren."
Jette schoot in de lach.
“Waarom lach je?"
“Moet ik hem soms ook de groeten van Vrouw Korre doen?"
De oude vrouw stoof op:
“Wat denk je wel? De koning is Kasjan niet," ze bedaarde en begon ook te lachen, “Als
je dat wil, mag je hem wel te groeten van mij doen."
“Kent U de koning dan?" vroeg Jette verbaasd.
“Nee, maar de koning kent mij en dat is voldoende. Hij schijnt voor een koning best
een aardige vent te zijn. Ga maar naar hem toe en vertel hem wat er hier aan de hand
is."
“Aan de hand?"
“Ja, dat weet je toch wel? Je vertelt hem gewoon wat er bij jullie gebeurd is en dat die
Drost een beetje vervelend en lastig is, omdat hij bang voor de Heer van Moerkas is.
Dat zal de koning waarschijnlijk geen echt plezier doen, want ik weet dat hij een
gloeiende hekel aan de Heer van Moerkas heeft. Alleen hij kan jou verder helpen."
“Wie kan me verder helpen? De Heer van Moerkas?" vroeg Jette in verwarring.

“Nee suffie, die nooit natuurlijk. Wat dacht je nou. Ik bedoel natuurlijk de koning van
de Stad. Ja, doe 'm maar de groeten van me. Vrouw Korre, weet je nog? Misschien
helpt het."
“Heeft mijn moeder dat allemaal tegen U gezegd?"
“Niet allemaal natuurlijk, maar wel zo ongeveer. Heb ik je trouwens al gezegd dat je
een aardige moeder hebt?"
“Kent U mijn moeder dan?"
“Of ik jou moeder ken? Natuurlijk ken ik haar. Al jaren. Wat dacht je anders? Maar
wacht 's even. Er was nog iets, iets heel belangrijks, maar wat was dat ook al weer.
Weet jij het soms?"
“Nee, hoe zou ik dat kunnen weten?"
De vrouw dacht met gesloten ogen diep na. Opeens keek ze Jette stralend aan en zei
opgewekt:
“Ik weet het weer."
Ze haalde iets uit een jaszak en gooide het naar Jette.
Jette kon het nog net opvangen en bekeek het.
Het leek op een puzzelstukje in een vreemde blauwe kleur.
Ze keek er zo aandachtig naar dat ze vergat te luisteren.
Alleen de laatste woorden hoorde ze nog:
“... dus maar drie keer en nooit voor jezelf. Ach, je bent moe zie ik. Weet je wat; ik ga
er maar weer eens vandoor. Ik vermoei je teveel. Slaap maar lekker verder en..."
De rest hoorde Jette niet meer. Ze viel weer in slaap en werd pas tegen de avond
wakker.
In haar hand voelde ze het puzzelstukje. Zonder er naar te kijken stak ze het in haar
jaszak en liep de weg terug.
Na een kilometer of twee was ze weer in de buurt van de boerderij van Kasjan. Ze
sloeg een zandpad in om niet langs de hond te hoeven gaan.
Het werd snel donker, maar ze liep door tot ze nog maar weinig kon onderscheiden.
In de verte zag ze een licht branden. Het scheen tussen de bomen door.
Een smal pad kronkelde erheen en met moeite kon ze haar weg in het donker vinden.
Het licht scheen uit een venster van een huis dat midden in een bos lag.
Ze aarzelde even.
Dichtbij blafte een hond. Het dier sprong plotseling tegen haar op, maar ze schrok er
niet van. Het likte uitgelaten haar handen.
De deur ging open en een man stond in de deuropening. Ze zag alleen zijn schaduw in
het licht.
De man zei:
“Gelukkig. Je bent er. We hadden je al veel eerder verwacht en ik stond op het punt
om mijn jas aan te trekken en je te gaan zoeken."
Ze keek hem even verbaasd aan. Ze begreep hem niet. Hoe konden ze haar
verwachten? Ze kende hem niet eens, maar ze was te moe om het hem te vragen, of
er over na te denken.

het huis
.........................HOOFDSTUK II..........................
Ze ging naar binnen.
De kamer werd door allerlei soorten kaarsen feestelijk verlicht en het rook naar frisse
bijenwas.
Ze keek haar ogen uit: zulke kaarsen had ze nog nooit gezien.
Er waren kaarsen als mensen, maar ook als dieren, als ruiters te paard en als feeën.
Er waren draken, lieveheersbeestjes en boterbloemen en nog veel meer.
De een was nog kleurrijker en mooier dan de ander. Sommige gaven zelfs gekleurd
licht.
De man legde een arm zacht over haar schouders en vroeg:
“Vind je ze mooi?"
“Ja," zei ze met stralende ogen en ze nam een kaars in de handen.
Het was een hond met twee brandende ogen. Verschrikt zette ze de kaars terug.
De man glimlachte.
“Je hebt dus al met Kasjan kennis gemaakt," stelde hij vast.
Ze durfde geen antwoord te geven.
“Lijkt-ie niet erg?"
Ze knikte.
“Kasjan doet je niets. Het is een goedige hond, waar je niet bang voor hoeft te zijn. Hij
merkt het als je niet bang bent en dat vindt hij helemaal niet leuk. Weet je wel dat hij
dan zelf bang wordt? Maar dat geldt ook voor mensen. Genoeg over Kasjan. Ik zal de
deur dichtdoen en dan zal ik mamma maar eens roepen. Ze moet toch weten dat je er
eindelijk bent."
Hij trok de deur dicht en riep:
“Mamma!"
Een deur naast een houten trap ging open en een vrouw kwam de kamer binnen.
Ze was niet groot en had lang goudblond haar en droeg een bontgekleurde jurk. Ze
liep statig en haar groene ogen keken Jette rustig aan:
“Fijn dat je er bent. We hadden je eigenlijk veel eerder verwacht."
Het viel Jette op dat zij bijna dezelfde woorden als de man gebruikte. Ook hij had haar
verwacht, maar hoe was dat mogelijk? Niemand wist toch dat ze toevallig bij dit huis
aan zou komen?

Zij zelf had het toch ook niet geweten?
Ze keek de vrouw verbaasd aan. Verbaasd en verlegen, omdat het leek alsof ze thuis
was gekomen.
“Me verwacht, maar..."
De vrouw glimlachte:
“Zo gek is dat toch niet? Vrouw Korre kwam langs en zij vertelde dat je elk ogenblik
kon komen. Kon je de weg niet vinden, of werd je ergens opgehouden?"
“Ik begrijp U niet."
“Nee?"
De vrouw sloot de deur zachtjes achter zich en streek een haarlok uit het gezicht:
“Je zou boodschappen doen, maar dat lukte niet. De Drost is best aardig, maar hij is
laf. Misschien is laf niet het juiste woord. Hij is bang. Hij is bang om dat baantje te
verliezen en dan niets meer te zijn. Jammer genoeg kunnen wij jou niet helpen. We
hebben het zelf krap, anders hadden we graag geholpen. Je kunt vannacht wel bij ons
slapen en ik heb het eten al klaar staan. Heb je trek?"
“Ja."
“Prima en je moet goed gegeten hebben om op reis te kunnen gaan. Je hebt nog een
hele reis voor de boeg. Helemaal naar de Stad, dàt is een eind. Van Vrouw Korre
hebben we gehoord dat je moeder haar eigen weg moet volgen, maar jullie zullen
elkaar in de Stad treffen. Misschien al veel eerder, wie weet. Denk je ook niet, Bal?"
vroeg ze aan haar man.
“Maar...?" vroeg Jette.
“Niks te maren. Trek je jas liever uit, dan kunnen we gaan eten."
Bal pakte Jette's jas aan en hing het aan een kapstok. Jette legde haar tas er onder.
Nu pas zag ze dat de tafel gedekt stond. Er was sober gedekt: vier borden en
eenvoudig bestek. De twee kaarsen pasten goed bij het tafelkleed.
Bal en Jette gingen aan tafel zitten. Jette streelde met haar vingertoppen over het
tafelkleed. Het was een gehaakt kleed, vol met blauwe korenbloemen en rode
klaprozen. De bloemen leken zo echt dat Jette er bijna niet aan durfde te komen.
Ze wilde een vraag over het kleed stellen, maar Bal was haar voor:
“Zinthe heeft dat kleed gemaakt. Ze kan goed handwerken, beter dan ik. Maar ik kan
weer andere dingen beter dan zij. Zo vullen we elkaar aan en..."
Ze luisterde niet, want het viel haar op dat er voor vier personen gedekt was hoewel
zij alleen met Bal en Zinthe kennis had gemaakt.
“Wat vreemd. Er is voor vier mensen gedekt."
Bal knikte:
“Ja, dat klopt. Peter eet niet mee, maar Zinthe maakt zijn eten hier altijd klaar en we
brengen het dan samen naar zijn kamer. Hij is..."
“Peter?" viel Jette hem in de rede op het ogenblik dat Zinthe met een dampende
schaal uit de keuken kwam.
Zinthe lachte opgewekt:
“Peter is onze zoon. Hij is ziek, maar dat komt wel weer goed."
“Wat heeft hij?" vroeg Jette belangstellend.
Zinthe ontweek een antwoord:
“Hij wordt weer beter, zodra we de juiste medicijnen voor hem hebben. Kom laten we
gaan eten."
Ze aten een dikke soep met allerlei groenten en vlees erin. Het rook heerlijk en Jette
at er ongemerkt het meeste van.

Na het derde bord wilde ze zich nog een keer op laten scheppen, maar Zinthe zei:
“Nee, je hebt genoeg gehad. Peter krijgt nog een bord en dan hebben we morgen
voor het ontbijt nog wat. Je moet stevig ontbijten Jette, want je hebt nog een lange
reis voor de boeg."
Zinthe schepte een bord vol en wilde de kamer uitlopen.
Jette stond op en vroeg:
“Mag ik mee?"
“Nee," zei Bal: “Peter moet rust hebben. Laat Zinthe maar alleen gaan. Wil je me met
de afwas helpen?"
Na de afwas stak Bal de open haard aan. Jette keek toe en warmde zich behaaglijk
aan het vuur.
“Heb je het koud?"
“Nee, maar het is zo gezellig."
Het was gezellig en ze vergat daardoor haar eenzaamheid.
“Ja, ik vind het fijn dat je tijd voor ons hebt gevonden."
“Tijd?"
“Ja tijd, want je had ook kunnen besluiten ergens anders heen te gaan," antwoordde
Bal.
Hij ging er niet verder op in, maar vertelde over Zinthe, Peter en zichzelf en Jette
luisterde.
Bal was imker, hij verzorgde ontelbare bijenvolken in korven en in kasten. Hij sprak
over de bijen alsof het zijn eigen kinderen waren. Vaak noemde hij ze zelfs bij hun
naam; het leek soms of elke bij een eigen naam had.
Bal was dus imker, maar zo noemde hij zich niet. Hij noemde zich een bijenboer.
De honing die hij verzamelde verkocht hij en de was gebruikte hij om er kaarsen van
te maken.
Overal vandaan kwamen de mensen bij hem om kaarsen te kopen.
De mooiste en de sprookjesachtigste waren echter nooit te koop. Die gaf hij aan
toevallig langskomende kinderen weg. Kinderen hoefden hem er niet voor te betalen.
Helaas waren er de laatste maanden geen kinderen langskomen. Het was stil geworden
en misschien was dat goed, omdat dit jaar minder bloemen gebloeid hadden
dan anders. De weiden waren grauw en verdord; vooral in de heuvels was weinig
kleur.
Het gras was niet meer groen, maar bruin en grijs door de dorre halmen.
Bals stem klonk treurig, toen hij vertelde dat vele bijenvolken gestorven waren en dat
hij bang was nog meer volken te moeten verliezen. Zelfs de bijen leden honger en hij
voedde hen bij met van vorig jaar overgebleven honing.
“Hoe komt dat?"
Hij hief zijn handen op:
“Ik zou het niet precies weten, maar ik denk dat de Heer van Moerkas hier achter zit."
“De..." Jettes stem stokte.
“Je hoeft voor hem niet bang te zijn. Bij ons ben je veilig. Hier kan je niets gebeuren.
Niet waar Zinthe?"
Zinthe die net binnengekomen was, lachte:
“Ach, je moet er niet te zwaar aan tillen, Jette. Oogsten kunnen mislukken, dat weet je
van te voren. Je moet daar altijd rekening mee houden. Er kunnen een heleboel
dingen gelijktijdig uit de hand lopen. Alles kan misgaan, maar moet je je goede
humeur daarom verliezen? Neem nou jezelf. Vanmorgen zou je boodschappen doen en

meteen naar huis teruggaan. In het dorp blijkt dat er nieuwe wetten uitgevaardigd
zijn, daar wist jij niets van af. Je moeder ook niet. Jullie waren er niet voor
gewaarschuwd, hoewel de wetten wel jullie vrijheid belemmeren. Met een omweg
probeerde je daarop toch thuis te komen en gelukkig wist Vrouw Korre je op te
vinden. Zij vertelde jou dat je alvast naar de Stad moest gaan en dat je je moeder
daar zult treffen. In jouw geval is dus wel erg veel misgelopen. Gelukkig niet alles,
anders had je Vrouw Korre niet ontmoet en dan was je misschien gevangen genomen.
Wie weet was je zelfs naar de Heer van Moerkas gebracht. Til alsjeblieft niet al te
zwaar aan je problemen. Voor elk probleem is wel een oplossing te vinden."
“Waarom heeft de Drost deze wet gemaakt?"
“Tja," zei Zinthe, “Ik denk dat ook hij bang voor de Heer van Moerkas is. De Heer van
Moerkas stamt uit een heel oud adellijk geslacht. Zijn voorouders waren oorlogskoningen.
Oorlogskoningen houden van macht en voeren altijd oorlog om hun macht uit te
breiden. Hun macht en hun grondgebied. Ze zijn nooit echt tevreden. Ze nemen de
overwonnen volken als slaven mee. De Heer van Moerkas spreekt echter nooit over
slaven. Hij heeft het liever over schars."
“Schars? Wat zijn dat?"
“Een schar is een schadevergoedingsarbeider. Ik geef toe dat dat een rot woord is.
Een schar moet dwangarbeid verrichten, op het land en in de mijnen. Het maakt niet
uit waar. De Heren van Moerkas meenden altijd dat alleen zij door de oorlogen schade
leden. Dat is natuurlijk onzin, want zij beginnen die oorlogen steeds. Zij voerden
oorlogen en eisten na afloop een schadevergoeding. Als je de strijd hebt verloren,
moet je voor de wandaden van de Heren van Moerkas betalen."
“Dat snap ik niet."
“Tja Jette, zo is het nu eenmaal en het vervelende is dat bijna niemand die Heren kon
verslaan. Ze waren steeds oppermachtig. Pas bij de Laatste Grote Veldslag bleek
Moerkas ook te kunnen verliezen. Misschien heeft je moeder daar wel eens over
verteld. De mensen leden zware verliezen en de legers van Moerkas maakten zich voor
de laatste slag klaar. Gelukkig zijn de adelaars ons toen te hulp gekomen. Het was een
hele slachting, ook onder de adelaars; maar vooral onder de legers van Moerkas.
Moerkas verloor dat gevecht. Jammer dat de adelaars en de mensen sinds die tijd
elkaars vijanden zijn geworden. De adelaars maken geen onderscheid meer tussen
goede en kwade mensen. Zij vinden elk mens onbetrouwbaar. Misschien hebben ze
nog gelijk ook."
Jette dacht hierover na en vroeg plotseling:
“Wat heeft Peter eigenlijk?"
Bal keek haar peinzend aan en pas na lange tijd zei hij:
“Hij is ziek “ maar wacht 's. Zal ik een lied voor je zingen?"
Met een diepe en heldere stem begon hij te zingen.
Jette probeerde de melodie en de woorden te volgen, maar haar oogleden werden
zwaar en vielen dicht.
Bal stond voorzichtig op en legde haar op een bank in de kamer, daarna pakte hij een
deken en legde die over haar heen. Samen met Zinthe blies hij de kaarsen uit.
Het huis was in diepe rust.
Heel vroeg in de ochtend werd Jette wakker.
De zon scheen op haar gezicht.

De kamer leek veranderd nu het licht was: gisteravond vond ze het een kleine en
gezellige kamer, maar vanochtend leek de kamer groter.
Toch was het niet minder gezellig geworden.
Ze stond op, liep naar het open raam en keek naar buiten.
Het huis lag half verscholen tussen de bomen. Op een grasveldje stond een oude
waterput. Met een roestige takel kon je een emmer water putten.
Op de vensterbank stonden kaarsen. Bal moest ze verwisseld hebben, omdat deze
kaarsen nog niet hadden gebrand: in haar herinnering waren de kaarsen gisteravond
groter geweest en de pitten waren niet zwart verkoold.
Gisteravond - het leek zo lang geleden en toch was ze pas een dag van huis.
Ze was bedroefd en verlangde naar huis. Terug bij haar moeder. Hoe zou het met
haar zijn? Waar zou ze nu zijn?
Ze verlangde naar haar.
Andere vragen kwamen in haar op. Vragen die haar bezighielden.
Waarom had de Drost die wetten toch uitgevaardigd?
Waarom wilde haar moeder naar de koning van de Stad?
Konden ze niet beter eerst naar de Drost gaan? De Drost was toch een soort onderkoning
en stond onder het bevel van de koning?
Welk gevaar dreigde er eigenlijk?
Was dat gevaar werkelijk zo groot dat ze moesten vluchten?
Wat wilde de Heer van Moerkas toch?
Wat moest ze bij de Koning van de Stad doen?
Wat kon ze hem vertellen?
Zou hij wel willen luisteren? De Drost had toch ook niet willen luisteren?
Ze kon niet lang over deze en andere vragen nadenken, want ze hoorde Zinthe
zeggen:
“Goedemorgen, Jette."
Jette draaide zich om. Ze was verrast dat Zinthe al in de kamer
stond, omdat ze geen deur had gehoord.
“Heb je goed geslapen?"
“O heerlijk. Ik heb helemaal niet gemerkt dat ik in slaap gevallen ben. Hoe laat is het
eigenlijk?"
Zinthe lachte hartelijk:
“Wat is laat? De vogels zijn al uren wakker en de zon komt steeds hoger boven de
horizon. Ook de bloemen beginnen weer te leven. Heel langzaam gaan ze open, alsof
ze moe zijn en nog niet wakker willen worden. Ze hebben waarschijnlijk nog niet in de
gaten dat het buiten lekker is."
Zinthe wachtte even en vervolgde toen:
“Als je je wilt wassen kun je dat bij de put doen. Het is lekker fris en helder water. Kijk
daar is de put."
Zinthe wees ernaar.
Jette knikte:
“Ik had hem al gezien."
Ze keek er naar met sombere gevoelens: thuis waste ze zich vaak bij de beek.
Ze zat dan op haar hurken aan de kant en schepte het koude water met haar handen
op. De spetters en het klaterende geluid maakten haar altijd vrolijk.
Nu miste ze haar huis: ze had heimwee. Zinthe legde haar hand over Jette's
rechterschouder en zei:

“Zie je erg tegen de tocht op?"
Jette knikte kortaf.
“Ik kan me 't voorstellen, maar geef de moed nooit te snel op. Je ziet je moeder
eerder terug dan je nu denkt. Gelukkig maar. Weet je dat je veel meer kunt dan je
meestal denkt? Mensen zijn vaak sterker dan ze zelf denken."
Hierop liepen ze beiden naar buiten.
De kleuren van Zinthes jurk waren in het zonlicht sprankelender dan Jette zich kon
herinneren. Ze leken licht uit te stralen.
Vreemd was het.
Het water putten was niet zwaar, hoewel de takel enigszins geroest was.
Bal had ‘s avond verteld dat hij er regelmatig bijenwas opsmeerde, zodat de roest
weinig kans kreeg.
Het water was koel. Net als thuis liet ze het alle kanten opspatten en maakte daarbij
zo'n lawaai dat ze Bal niet hoorde aankomen.
Hij bleef achter haar staan en zei met een vrolijke stem:
“Wat een lawaai kun jij maken. Verschrikkelijk! Op die manier maak je het hele bos
nog wakker."
“Hè? Wat?"
“Je hoeft niet te schrikken. Ik ben het maar en het bos is allang wakker. Het wordt
een mooie dag. Denk je ook niet?"
De bladeren van de bomen ritselden licht, alsof ze antwoord gaven.
“Je hebt nog een lange reis voor de boeg, Jette. Een hele lange reis, maar gelukkig
kun je niet verdwalen. Het is recht toe recht aan. Je hoeft alleen maar de Zuidenweg
te volgen. Het eerste stuk breng ik je op weg en voor het langste stuk probeer ik
iemand zo gek te krijgen om jou verder op sleeptouw te nemen. Hoe lijkt je dat?"
Ze wilde antwoorden, maar Zinthe kwam met een handdoek aanlopen:
“Droog je hier maar mee af. Hang je 'm straks over die lijn? Dank je. Trouwens, het
ontbijt staat klaar."
Bal en Zinthe liepen naar binnen en Jette droogde zich snel af en hing de handdoek
over de lijn.
De tafel was gedekt. Was ze zolang buiten geweest?
Borden met soep stonden op tafel. Nog nooit had ze soep als ontbijt gehad.
Het was dezelfde soep als gisteravond en de geur was nog even heerlijk.
“Heeft Bal je al verteld dat hij een eind met je mee zal gaan?"
Ze had net een lepel naar haar mond gebracht en kon niets terugzeggen.
“Ja, dat heb ik," zei Bal.
Zinthe schonk een kroes vol warme melk met honing in en gaf dat met een dikke
homp bruin brood aan Jette:
“Hier alsjeblieft, neem er maar goed van. Wie weet wanneer je weer iets warms naar
binnen krijgt."
Bal en Zinthe spraken met elkaar en als ze lachten, lachte Jette mee. Verder zweeg ze
zoveel mogelijk. Ze wilde luisteren, maar dat kostte haar moeite. Ze begreep de toon
waarop Bal en Zinthe met elkaar spraken niet. De woorden klonken luchtig, opgewekt
en onbezorgd, maar tegelijk waren ze ernstig en somber.
Opeens merkte Jette dat het gesprek over haar vader ging.
“Kent U mijn vader?"
“Jazeker," zei Zinthe, “We hebben hem bijna twee jaar geleden nog ontmoet."

“Ontmoet? Waar dan en waarom is hij dan niet bij ons geweest?"
“We hebben hem hier niet ontmoet," zei Zinthe zacht, “We hebben elkaar in de Stad
gesproken, want hij kon niet naar ons toe. Dat vond hij jammer, want dan had hij ook
naar jullie kunnen gaan. Hij mist jullie geweldig. Jaren geleden is hij weggegaan en
het liefste komt hij weer terug, maar dat gaat niet. De Heer van Moerkas zoekt hem
en het is enkele keren bijna verkeerd gelopen. Overrikas is een gevaarlijke provincie
voor je vader."
“Wat wil de Heer van Moerkas van hem?"
“Je vader is gevaarlijk voor de Heer van Moerkas. Hij weet te veel over Moerkas."
“Wat weet hij dan?"
“Hij laat daar niet veel over los. Hij luistert naar de verhalen van de vluchtelingen. Hij
praat met ze en krijgt daardoor inlichtingen over Moerkas en over de Heer van
Moerkas zelf. In de Stad zei hij tegen ons dat jullie beter in het bos konden blijven.
Daar zouden jullie altijd veilig zijn. Dat was twee jaar geleden en in die tijd is veel
gebeurd. Te veel, want jullie veiligheid is in gevaar en dàt moet de koning weten. Die
kan je vader dan waarschuwen. Je vader denkt dat we alleen door een gezamenlijke
actie Moerkas kunnen verslaan. Hij heeft daar gelijk in. Het is zo jammer dat heel veel
mensen zo'n angst voor Moerkas hebben dat ze liever niets doen. Ze sluiten hun ogen
voor het gevaar en dàt is pas gevaarlijk."
“Weet U waar mijn vader nu is?"
“Nee, jammer genoeg niet, maar Bal brengt je straks naar iemand die je vader zeker
zal kunnen vinden. Dat hopen we tenminste."
“U weet het dus niet zeker," stelde Jette vast, “Misschien is hij al gevangen genomen."
“Nee, dat zeker niet. Als de Heer van Moerkas je vader te pakken heeft gekregen, dan
zal hij dat direct bekend maken en dat is nooit gebeurd. Ik ben er van overtuigd dat je
vader in de Stad zal zijn, daarom wilde je moeder daar ook naar toe."
Zinthe schonk een kroes voor Peter in en wilde de kamer uitlopen, toen Jette haar
vroeg:
“Hoe is het met Peter?"
Bal en Zinthe zwegen. Ze keken ernstig. Het was of een onweerswolk de zon bedekte.
Plotseling lachte Zinthe:
“Het gaat wel goed met hem, maar het zal beter gaan als hij zijn medicijnen heeft,"
voegde ze er aan toe.
“Hoezo? Heeft U die medicijnen dan niet?"
Langzaam schudde Zinthe het hoofd:
“Nee, een jaar geleden hadden we het zo kunnen vinden. Nu niet meer."
“Waarom niet?"
“Ach Jette. Normaal gesproken kunnen we hier alle kruiden die we nodig hebben
vinden. Dit jaar is het wat moeilijker geworden. We hebben nog wat kruidenhoning,
maar dat is nog van vorig jaar en het is niet veel meer. Gelukkig hebben we ook nog
gedroogde kruiden, maar er gaat niets boven verse kruiden en juist die zijn moeilijk te
vinden. We zoeken nu al maanden naar Peters medicijn. We zijn overal geweest, maar
het lijkt of ze niet meer bestaan. Je hoeft met ons echter geen medeleven te hebben,
want ik weet zeker dat we de juiste kruiden op tijd zullen vinden."
Zinthe stond op en liep naar de schoorsteen. Ze pakte een kaars en gaf die aan Jette.
Jette nam de kaars in haar handen en keek er vol verbazing naar.
De kaars stelde een zwerver met een mondharmonika voor.

Ze voelde zich verlegen. Het was hetzelfde gevoel dat ze had toen ze gisteravond
aankwam.
Wat wisten Bal en Zinthe toch van haar? Ze had hen niets over haar droom verteld.
Hoe was het mogelijk dat Bal juist deze kaars gemaakt had?
Jette stamelde:
“Dank U, ik – eh - ik zal hem nooit gebruiken. Hij is te mooi," voegde ze er aan toe.
“Je vergist je, want ik heb deze kaars gemaakt om hem te gebruiken. Kaarsen zijn er
om licht te geven en dat licht heb je nodig om iets in het donker te kunnen zien."
“Dat weet ik, maar de kaars is zo mooi. Het is zonde om hem te branden, want dan
raakt-ie op."
“Ben je bang dat je dan een klompje gesmolten kaarsvet overhoudt?" vroeg Zinthe.
Jette knikte en Zinthe zei:
“Bals kaarsen branden niet op die manier. Als je zijn kaarsen brandt, dan worden ze
alleen maar kleiner. Ze blijven even mooi. Nog nooit is een van Bals kaarsen in een
vieze klomp gesmolten was veranderd, zelf de pitten worden niet zwart als je de kaars
uitblaast."
Jette draaide de kaars om en om. Hij leek sprekend op de zwerver uit haar droom. Ze
voelde zich blij en luisterde maar half naar Zinthe:
“...deze zwerver zal je licht geven. Elke keer als je dat wilt kun je hem gebruiken. Als
je hem nodig hebt, zal hij bij je zijn. Hoe donker het ook zal worden, steeds kun je
hem gebruiken. Je kunt op hem vertrouwen."
“Hem?" vroeg Jette aarzelend.
“Ja, hem. Elke keer opnieuw, want als je hem uitblaast, zul je merken dat hij nog
steeds de zwerver is. Hij zal dan kleiner geworden zijn, maar hij is en blijft de
zwerver."
“Wat fijn," stamelde Jette.
“Wat bedoel je? Is het fijn dat de kaars alleen maar kleiner wordt als je hem brandt, of
vind je het fijn dat het de zwerver is?"
“'t Laatste," bekende ze bedremmeld.
Ze zweeg even en vroeg toen, terwijl ze Bal recht in de ogen keek:
“Hoe weet U dat van die zwerver? Ik heb niemand iets over mijn droom verteld."
Onverschillig haalde hij zijn schouders op:
“Ik weet het. Is dat niet voldoende?"
Zinthe pakte Jette's arm en liep met haar naar buiten:
“Ik vond het fijn dat je hier toch nog geweest bent. We hadden al zoveel over je
gehoord en het zal wel een tijd duren voordat we weer gasten kunnen ontvangen."
“Van wie heeft U over me gehoord?"
“Dat weet je toch?"
“Vrouw Korre misschien?"
“Ja, ook van Vrouw Korre. Zij vertelde ons immers dat je zou komen, want dat had ze
met je moeder afgesproken."
“Wat had ze afgesproken?"
“Je moeder had gevraagd of ze jou naar ons wilde brengen. Bij ons zou je veilig zijn,
maar helaas had Vrouw Korre er geen tijd voor en daarom heeft ze jou alleen maar de
weg gewezen."
“Waarom is mijn moeder dan niet met Vrouw Korre meegegaan en naar U toe gekomen?"
“Je mag best weten dat ik me daar ook over verbaasd heb. Ik weet het echt niet."

“Kent U mijn moeder goed?"
“Gelukkig wel. We kennen je ouders al jaren. Vroeger zagen we elkaar nog af en toe;
nu niet meer. Dat is niet zo erg, want goede vrienden hoeven niet op elkaars lip te
zitten. Veel belangrijker is het dat je elkaar kunt vertrouwen."
Jette raakte opgewonden. Ze merkte dat ze op haar benen stond te trillen en wilde
meer over haar vader te weten komen:
“Wanneer..."
Zinthe luisterde niet, maar vervolgde:
“Vrouw Korre is een eigenaardige vrouw. Je komt haar op de meest onverwachte
ogenblikken en op de meest vreemde plekken tegen. Later merk je echter dat het
altijd op het juiste ogenblik en op de juiste plaats was, maar dat besef je je dan niet.
Zo kwam je moeder haar tegen toen jij net een uur weg was. Vrouw Korre liep in jouw
bos en dat kan geen toeval zijn. Alles wat zij doet is geen toeval, omdat zij meer weet
dan wij ooit kunnen vermoeden. Vrouw Korre stelde je moeder voor dat jullie
gescheiden van elkaar naar de Stad zullen gaan; dat zou minder gevaarlijk zijn. Je
moeder hoopte dat wij jou verder konden helpen. Natuurlijk willen wij dat. Daar heb je
immers vrienden voor? Daarom zal Bal je een eind op weg helpen. Jammer genoeg
niet helemaal tot de Stad, maar hij kent een boer en die..."
“Jammer, dat hij niet het hele eind..." Jette maakte de zin niet af.
“Dat vinden wij ook, maar we kunnen nu niet weg. Als Peter niet ziek was, was het
wat anders geweest."
“Ja."
“Er is helaas niets aan te doen. Door Peter moeten we zelf ook op reis, maar we gaan
helaas niet jouw richting op."
“Waar gaat U dan naar toe?"
“Allereerst moeten we de juiste kruiden vinden en ik weet een plek waar zelfs de Heer
van Moerkas zich liever niet vertoont. Daar hebben we een kans."
“Is dat ver weg? Kan ik niet met U een eind mee?" vroeg Jette gretig. Zinthe lachte:
“Nee, wij moeten naar het noorden en jij naar het oosten. Je hoort bij je moeder, niet
bij ons. We zijn allang blij dat we kunnen helpen. Niet genoeg, dat besef ik ook wel;
maar je bent altijd welkom. Als je weer langs komt, zal ik een lekkere maaltijd voor je
klaargemaakt hebben."
“Ik vond de soep anders best lekker?"
“Ook als ontbijt?" vroeg Zinthe met pretogen.
“Waarom niet?"
“Soep is geen ontbijt, maar we hebben niet genoeg eten meer."
“Niet genoeg? Waarom mocht ik dan blijven en mocht ik meeëten?"
“Ach, een mond meer of minder maakt niet veel uit en daarbij waren we blij dat we je
konden helpen."
“Maar..."
Zinthe gaf haar geen gelegenheid de vraag te stellen. Ze wees naar een vogel op de
rand van de put:
“Is dat geen mooie vogel? Vogels zijn vrij. Ze kunnen gaan waar ze willen. Weet je dat
sommige zich hele einden met de wind laten meedrijven. Vogels doen niets. Ze
werken niet. Ze leven alleen maar. Zou jij een vogel willen zijn?" vroeg ze opeens.
Jette knikte:
“Ja, en U?"

“Nee, ik zou geen vogel willen zijn. Ik zou hun leven niet aankunnen. Ze leven, iets
anders doen ze niet. Eigenlijk weten ze niet wat leven is, omdat ze daar niet over na
kunnen denken. Zouden ze dat wel kunnen, dan hadden ze er geen tijd voor. Ze zijn
steeds in touw om eten te vinden en bij dat zoeken kunnen ze het erg moeilijk
hebben. Als wij problemen hebben, kunnen we altijd op betere tijden hopen. Snap je
wat ik bedoel?"
Jette dacht een lange tijd na. Ze wilde graag een antwoord geven, maar wist niet wat
ze moest zeggen. Tenslotte zei ze:
“Kan ik niet meehelpen?"
“Meehelpen zoeken bedoel je? Dat is lief aangeboden, maar dat gaat niet. Jij kunt
onze toekomst nooit vinden, dat moeten wij zelf doen. Wij kunnen jouw toekomst toch
ook niet voor jou zoeken? We kunnen je helpen, maar uiteindelijk moet je het zelf
opknappen."
“Dat bedoel ik ook niet. Ik zou graag mee willen om de medicijnen van Peter te helpen
vinden. Ik mocht ook meeëten en toen dacht ik..."
“Nee Jette, dat is niet nodig. Ik heb je al gezegd dat we blij zijn dat je langsgekomen
bent. Het is slechts van korte duur, maar je bent altijd welkom. Wat er ook gebeurt."
“Dank U. Ik kom zeker; met mijn moeder," zei ze stralend.
“Ja, met je moeder. Dat is een goed idee."
“Toch zou ik U zo graag willen helpen. Ik zou willen dat Peter weer beter wordt, dat ik
U de juiste medicijnen kon geven. U hoeft dan geen lange reis te maken," voegde ze
er zacht aan toe.
Bal kwam met een rugzak over de schouder naar buiten. Hij floot een opgewekt wijsje,
maar stopte plotseling en zei verbaasd tegen Jette:
“Wat kijk je somber Jette."
“Ik..." hij luisterde niet naar haar en vroeg wat aan Zinthe.
Jette luisterde niet, maar fluisterde zacht voor zich uit:
“Ik zàl Peter helpen."
Bal legde de rugzak op de grond en keek Jette bezorgd aan:
“Weet je eigenlijk wel wat je nu zegt?"
Jette kleurde. Bal keek haar lang en doordringend aan. Tenslotte zuchtte hij diep en
zei:
“Ik ben werkelijk bang dat je niet weet wat je nu doet. Het is al te laat. Je kunt het
niet meer terugdraaien. Kijk maar 's in je jaszak."
Hij schudde zijn hoofd een paar keer heen en weer, terwijl hij dit zei.
Jette liep naar binnen en pakt de jas die aan de kapstok naast de deur hing. Ze voelde
in de jaszak.
Ze keek vreemd op toen ze er een paar takjes met verse groene bladeren uithaalde.
Zinthe keek ernstig:
“Dat had je niet moeten doen, Jette. Hoe kom je hier aan?"
Jette luisterde niet naar haar, maar keek Bal aan en vroeg:
“Wat is dit? Wat gebeurt er in vredesnaam?"
“Dat weet je toch?"
“Wat?"
“Je wilde dit toch zelf?"
“Wat wilde ik?"
Bal zuchtte:
“Laat maar."

“Is dit het medicijn?"
Bal knikte.
“Heeft U het in mijn zak gestopt?"
“Nee, natuurlijk niet. Jij wilde het, maar ik vind het geen juiste keuze."
“Mijn keuze? Wat bedoelt U? Hoe wist U dat dit in mijn zak zou zitten? Ik heb het er
niet ingestopt en U zegt dat U het niet heeft gedaan," opeens kreeg ze een idee:
“Wist mijn moeder soms dat Peter..."
“Nee, je moeder wist dat Peter ziek is."
“U wist dat het in mijn jaszak zat."
Bal knikte.
“Hoe wist U dat?"
“Ik wist het."
Jette wist niet zeker of ze zich verward of angstig voelde.
de brug
Uren liep ze met Bal over de Zuidenweg. Al die tijd vertelde hij haar verhalen en zong
liedjes.
Hij scheen onvermoeibaar en de tijd vloog om. Misschien dat ze zich daarom niet zo
moe voelde.
Hij wees haar op grote vogels hoog in de lucht. Volgens hem waren het adelaars die
de laatste tijd steeds dichter bij Moerkas gezien werden.
Bal vroeg zich af wat ze daar te zoeken hadden. Hij vertrouwde het niet, maar wilde
Jette er niets over vertellen.
Hij leerde haar hoe ze in de natuur aan eten en drinken kon komen. Jette had toen
schaterend gelachen:
“Maar dat weet ik toch allang, meneer Bal. Ik woon toch zelf in een bos."
Hij had meegelachen:
“Natuurlijk, dat was ik totaal vergeten."
Een andere keer vroeg ze hem:
“Is het ver naar de Stad toe?"
“Het is een hele afstand, maar als je er aankomt zul je je ogen niet kunnen geloven.
De Stad ligt te midden van heuvels. Het is een enorm vruchtbare streek en overal in
de Stad heb je fonteinen met helder water. Even lekker als het water bij jou thuis."
“Woont de koning in de Stad?"
“Ja, het paleis is honderden jaren geleden in de buurt van een klein dorpje gebouwd.
De toenmalige koning zocht rust, maar dat lukte niet, want binnen enkele jaren was
dat kleine dorpje een echte stad geworden en het duurde niet lang of het werd de
hoofdstad van het koninkrijk. Tegenwoordig is het een grote stad met mooie huizen.
Het mooiste huis is het paleis, dat midden in de stad staat."
Opeens raakte Jette in verwarring: ze werd bang. Ze besefte dat ze onderweg grote
moeilijkheden kon tegenkomen.
Ze voelde zich klein en kwetsbaar.
Hoe kon ze bijvoorbeeld in contact met de koning komen?

De koning kende haar niet. Zij was voor hem maar een gewoon klein meisje.
Onbelangrijk en hij had wel wat andere zaken aan zijn hoofd.
Bij het woord 'regeren' dacht zij altijd aan mensen in nette pakken die gewichtig doen
en die nergens tijd voor hadden, zeker niet voor negenjarige meisjes.
“De koning kent me niet. Hij zal me nooit willen ontvangen."
“Hij kent je niet, dat klopt. Ik weet echter zeker dat hij naar je zal willen luisteren als
je hem vertelt wie je bent. Hij zal luisteren."
“Waarom dan?"
“Allereerst is hij koning; de beste die we sinds eeuwen hebben. Ten tweede luistert hij
altijd naar andere mensen."
“Doen andere koningen dat dan niet?"
“Helaas niet altijd. Die koningen hebben het veel te druk met hun eigen pleziertjes."
De zon was al bijna ondergegaan toen ze enkele honderden meters van een kleine en
vervallen boerderij kwamen.
Het rieten dak was glad en met mos begroeid. De luiken waren al gesloten en zagen
er verveloos uit.
“Daar woont Joppe. Hij weet niet dat we aankomen en dat hij je naar de brug zal
brengen, maar dat is niet erg. Hij zal je helpen, daar ben ik van overtuigd. We kennen
elkaar al jaren."
“Kunt U mij niet naar de brug brengen?" vroeg ze vleiend.
“Nee dat kan niet. Ik moet weer terug. Ik geef toe dat Peter nu zijn medicijn heeft,
maar dat betekent niet dat hij me ineens niet meer nodig zou hebben. Ik vind moeilijk
je bij Joppe achter te laten. Jij hebt mij nodig, maar Peter heeft mij ook nodig.
Gelukkig ben je straks in goede handen. Joppe is een goede kerel. Hij is eerlijk en
betrouwbaar. Hij is niet de jongste, maar nog zeer kwiek."
“Hoe ver is het nog naar de brug?"
Hij lachte op zijn eigen manier:
“Wat is ver Jette? Wat jij ver noemt, kan voor mij dichtbij zijn. Wat ik lekker vind,
hoeft niet jouw lievelingskostje te zijn."
Jette schudde haar hoofd:
“Ik begrijp U soms niet en..."
“En soms wel, wilde je zeker zeggen," vulde hij aan.
Ze beaamde het.
“Ik begrijp het en ik geloof dat we elkaar héél goed begrijpen. Misschien wel te goed."
“Wat bedoelt U?"
“Laat maar. Het is niet erg."
“Wat is niet erg? Ik snap het niet. Gisteravond en vanochtend had ik het gevoel dat U
precies wist wat ik wilde zeggen. Dat kàn toch niet?"
Ze zweeg en keek de weg af.
“Ga door," drong hij aan, maar ze schudde het hoofd.
Nu zwegen ze beiden, totdat hij weer luidkeels begon te lachen.
Hij pakte haar beet en tilde haar hoog boven het hoofd:
“Zit er maar niet over in. Denk liever aan de tocht die je voor je hebt. Het is..."
Ze viel hem in de rede:
“Hoe komt het toch dat U al die dingen van te voren weet?"
Hij glimlachte:
“Ik weet ze, laat dat voorlopig genoeg voor je zijn."
Hij zette haar met een grote zwaai weer op de grond en kuste haar spontaan.

Daarna liepen ze het pad naar de boerderij op.
Zonder te kloppen opende Bal de deur en liep naar binnen.
Jette volgde hem schoorvoetend.
“Joppe, ben je daar?" riep Bal met een zware stem.
“Wie is daar?" klonk het onverwachts achter een deur.
“Ik ben 't, joh."
Het was donker in de kamer. Vaag zag Jette een deur opengaan. In de deuropening
stond een man met een wapen in de hand.
Bal deed een stap naar voren, maar de man beval:
“Blijf staan. Voor de laatste keer vraag ik het vriendelijk: wie zijn jullie?"
“Maar Joppe, herken je me dan werkelijk niet meer? Ik ben Bal, de kaarsenmaker en
dat meisje is Jette. Je weet wel dat meisje uit Boskas."
De man legde het wapen neer en liep met open armen op Bal toe. Ze omarmden elkaar
hartelijk.
“Het spijt me Bal dat ik je niet direct herkende, maar vandaag de dag zwerft er zoveel
tuig over straat dat ik me in mijn eigen huis niet meer veilig voel," hij richtte zich tot
Jette en vervolgde, “Zo, jij bent dus Jette uit Boskas."
“Kent U me dan?" vroeg ze verbaasd.
“Nee, dat niet; maar ik heb wel veel over je gehoord."
“Van wie dan?"
De man krabde zich achter zijn oor:
“Tja, wanneer is je vader hier ook weer geweest? Dat moet in..."
“Kent U mijn vader dan!" riep ze verheugd.
“Wat dacht je anders? Als ik je vader niet kende, was hij hier ook niet geweest. Niet
waar?"
“Weet U waar mijn vader nu is? Hoe ziet hij er uit? Ik was net twee jaar toen hij
wegging," voegde ze er zacht aan toe.
“Het spijt me voor je Jette, maar dat weet ik echt niet. Hij kan overal zijn en hoe hij er
uit ziet, zou ik niet weten. Het is alweer zo lang geleden dat hij hier was en ik vergeet
zulke dingen altijd. Die dingen zijn niet echt belangrijk. Is het belangrijk om te weten
hoe iemand er uit ziet? Als je nieuwe kleren koopt, ben je dan veranderd? Het gaat
niet alleen om de kleren Jette. Ik weet daarom zeker dat ik hem direct zou herkennen
als ik hem tegen zou komen."
“Direct?" vroeg Bal lachend.
“Ja, direct."
“Mij herkende je anders niet direct."
Joppe ging er niet op in, maar liep naar een tafel. Hij stak een lamp aan en ze gingen
aan de tafel zitten.
Joppe was duidelijk ouder dan Bal. Hij was de oudste mens die Jette tot dan toe had
gezien. Het haar was grijs en ook zijn wenkbrauwen hadden die kleur.
In enkele minuten had Bal alles met Joppe geregeld.
Joppe zou Jette naar de brug brengen, daar zouden ze iemand ontmoeten. Bal
noemde de naam.
Jette had die naam nooit gehoord en vergat hem meteen.
Met die man zou ze verder reizen. Met hem zou ze naar de Stad gaan, zodat ze nooit
alleen zou hoeven te reizen.
Jette was tevreden met dit plan. Ze zou altijd iemand bij zich hebben en dat was
prettiger dan helemaal alleen op pad te moeten gaan.

De volgende morgen vertrokken ze vroeg. Ze gingen met een kar, en Jette was blij dat
ze niet hoefde te lopen.
Bal tilde haar op de bok en gooide haar tas achterop de kar.
Met een armzwaai nam hij afscheid. Jette keek hem lang na. Haar nek werd er pijnlijk
van.
Hij had zich echter niet één keer omgedraaid en naar haar gezwaaid.
Ze voelde zich door hem in de steek gelaten.
Joppe bleek buitengewoon zwijgzaam te zijn. De eerste uren probeerde ze met hem te
praten, maar dat lukte niet. Hij zei bijna niets terug en als hij wat zei dan waren het
slechts enkele woorden.
Ze verveelde zich en moest steeds aan haar moeder denken. Af en toe haalden ze
onderweg mensen in en dan hoopte ze dat haar moeder er bij zou zijn. Dat was nooit
het geval en dan voelde ze zich nog eenzamer.
Het liefst wilde ze huilen, maar ze begreep dat ze bij Joppe geen steun en troost
hoefde te verwachten.
De tocht naar de rivier duurde bijna een week en elke dag verheugde ze op de avond.
Joppe kende namelijk veel mensen waar ze konden overnachten en dan proefde ze
een gezelligheid die ze bij Joppe overdag niet hoefde te verwachten.
Toch kon de gezelligheid 's avonds plotseling omslaan. Vaak werd openlijk over de
misoogsten gesproken.
Ze hoorde die verhalen liever niet, maar het was meer dan duidelijk dat ook hier de
oogsten slecht waren.
Iedereen vond het een grote ramp en niemand begreep de oorzaak precies.
Het weer was in geen jaren nog nooit zò goed geweest. De afwisseling tussen zon en
regen was precies goed geweest.
Eigenlijk had er een recordoogst moeten zijn.
Verschillende keren hoorde ze dat er veel mensen naar het Grote Rijk gevlucht waren.
Het Grote Rijk lag aan de overkant van de rivier de Grokas.
Het viel Jette op dat niemand de naam van de Heer van Moerkas hardop uitsprak.
Iedereen was bang voor zijn groeiende macht en je wist nooit of er geen spionnen
meeluisterden.
Gelukkig vroeg niemand haar waar ze naar toe wilde.
Soms vroeg iemand wel waarom ze op reis was en dan vertelde ze altijd dat ze uit
logeren was geweest en nu naar huis terug ging.
Joppe mompelde dan meestal iets onverstaanbaars. De mensen dachten dat hij haar
woorden beaamde.
Er scheen geen eind aan de weg te komen. De weg was zo kronkelig dat ze soms het
idee had dat ze weer terug reden.
Joppe legde haar uit dat ze door een enorm veengebied reden en dat de weg op de
hoge gedeelten aangelegd was. Ze moesten de weg volgen, omdat ze anders in het
moeras terecht zouden komen.
Het moeras van Moerkas hoorde bij dit veengebied.
Eindelijk zag ze in de verte een uitgestrekt water en een lange brug.
Dit was de brug. De enige vaste verbinding met het Grote Rijk.

Ze begon uit opluchting te zingen en te juichen en stoorde zich niet aan het
afkeurende gezicht van Joppe.
Naarmate ze dichterbij de brug kwamen, merkte ze dat het bij de brug druk was.
Duizenden mensen verdrongen zich voor de oprit, die met slagbomen afgesloten was.
Honderden karren waren zo maar ergens neergezet. Ze waren allemaal hoog met
huisraad opgeladen.
De mensen liepen wanhopig en radeloos heen en weer. Groepjes mensen spraken op
ruzieachtige wijze met elkaar. Soms vlogen ze elkaar in de haren, dan werden de
vechtersbazen door soldaten van elkaar gescheiden.
Er waren echter ook mensen die gelaten op de grond zaten en met doffe ogen
wachtten.
Niemand mocht in de buurt van de slagbomen en de oprit komen. De soldaten daar
waren zwaar bewapend.
Jette sprong van de kar af en schreeuwde boven het lawaai uit:
“Meneer Joppe, ik ga even kijken. Ik kom zo weer terug. Ik snap niet waarom we niet
verder mogen. Begrijpt U het?"
Ze wachtte niet op zijn antwoord, want ze holde al naar voren.
Bij de brug zelf wrong ze zich met moeite door de mensenmassa.
Uiteindelijk lukte het haar bij het hokje van de brugwachter te komen.
Deze keek hem bars aan:
“Wat mot je?"
“Ik wil naar het Grote Rijk," zei ze bedremmeld.
“Je méént het. Ze wil naar het Grote Rijk! Iedereen wil tegenwoordig naar het Grote
Rijk. Je bent zeker net aangekomen?"
“Ja."
“Nou èn. Wat doe je dan hier? Sluit je maar netjes achter aan."
“Waarom gaan die mensen dan niet?"
Hij ging op zijn gemak tegen de slagboom leunen en zei:
“Dat is een hele slimme vraag. Volgens mij ben je een heel slim meisje, anders kun je
niet zo'n slimme vraag stellen. Waarom gaan die mensen dan niet? Ja, laat ik jou daar
eens een heel slim antwoord op geven. Die mensen gaan niet, omdat de slagbomen
gesloten zijn."
“Maar waarom zijn die slagbomen dan gesloten?"
De man werd kwaad:
“Ach kind, zeur toch niet zo. Vooruit verdwijn! Als je dat tenminste begrijpt."
Ze liep weg. Ze voelde zich eenzaam, ondanks de duizenden mensen.
Ze dacht niet meer aan Joppe, maar dwaalde doelloos rond. Ze hoopte een bekende
tegen te komen, maar dat was onmogelijk: ze kende maar heel weinig mensen.
Ten einde raad ging ze op een aangespoelde boomstronk aan het water zitten.
De tranen liepen over haar gezicht terwijl ze over het water keek.
Het water leek eindeloos. De overkant kon ze niet zien.
Jaren geleden had ze voor het eerst over de rivier gehoord en toen had ze er heen
willen gaan.
Het was er nooit van gekomen, omdat het te ver was en haar moeder de reis er heen
te duur vond.
Nu was ze er en ze genoot er niet van.
Ze wilde sterk zijn en niet huilen, daarom droogde ze de tranen met haar handen.
Er moest toch een manier zijn om de brug over te komen, maar hoe?

Opeens moest ze aan haar droom denken. Ook toen stond ze ook aan een water en
wilde ze naar de overkant die ze niet kon zien.
In haar droom voelde ze zich echter door een zwerver met een mondharmonika beschermd.
Nu werd er alleen maar geschreeuwd, gescholden en gevloekt.
Ze glimlachte bij de herinnering aan haar droom. Hoelang geleden had ze dat
gedroomd? Een eeuwigheid leek het.
“Opzij allemaal! Opzij! Vooruit plaatsmaken!"
Verschrikt sprong ze opzij. Er kwam een bonte kermisstoet aanrijden.
De wachtende menigte morde en schreeuwde.
Het schelden en het vloeken nam toe. De vluchtelingen waren het er niet mee eens
dat deze stoet wel door mocht rijden, terwijl zij al dagen op toestemming zaten te
wachten.
Velen bleven voor de karren staan.
Ze hoopten dat de karren zouden stoppen, maar dat gebeurde niet. De menners op de
bok reden rustig door en de mensen moesten wegspringen om niet overreden te
worden.
Hoe het Jette lukte, begreep ze niet; maar ze wist op de achterste wagen te springen
en er ongemerkt in te komen.
Ze reed hobbelend langs de geopende slagbomen.
De wagen waar Jette zich in had weten te verstoppen vervoerde materialen.
Bontgekleurde planken en reclameborden boden haar een goede verstopplek.
De reclameborden riepen op om naar een schiettent te gaan en ballen op poppen te
gooien.
Er was een draaimolen op de kermis, een limonadetent en een echt vlooientheater.
Jette las de teksten op de borden:
en
en
Bezoek zonder jeuk ons vlooiencircus!
ben je echt wel eens echt misselijk van het
draaien en de limonade geweest?
als je niet met jezelf kunt opschieten, schiet dan
eens in onze schiettent

en
wees niet bang om een gooi te doen - onze poppen
gooien toch niet terug
De wagens hadden al een uur gereden, voordat er gestopt werd.
Op verschillende plaatsen was de brug zo breed dat drie zwaarbeladen karren elkaar
makkelijk konden passeren.
Alle mannen, vrouwen en kinderen stapten uit. Ze waren de hele dag al op pad en ze
waren stijf geworden. Hun spieren deden pijn van het zitten en van de schokkende
bewegingen van de wagens.
De mensen gingen vlakbij de wagen waar Jette zich verstopt had eten.
Heerlijke etensgeuren rook ze en kreeg een enorme honger.
De mensen waren zich dicht in de buurt, dat ze hun gesprekken woordelijk kon
volgen.
Ze hoorde ze vrolijk praten en lachen:
“Ben ik even blij dat we eindelijk uit Overrikas zijn. Mij zien ze daar voorlopig niet meer
terug."
“En waarom dan niet?"
“'t Is er zo doods. De mensen zijn somber en ze zijn nog arm ook. Onbegrijpelijk.
Vroeger was dat toch wel wat anders. Vorig jaar hadden ze nog geld om pret te
maken, maar nu - vergeet het maar."
“Ja, zelfs mijn ballentent was nog te duur voor ze. Onbegrijpelijk, precies zoals je zegt.
Het is echt onbegrijpelijk. Vooral als je je bedenkt dat jullie mij altijd te goedkoop
vinden."
“Ja, ze hebben het daar ellendig, dat zeg ik je. Ze kunnen niet meer lachen en onbezorgd
pret maken."
“Ik geef de koning groot gelijk om onze grenzen af te sluiten. Stel je 's voor dat die
Heer van Moerkas ook het Grote Rijk wil veroveren. Nou, berg je dan maar."
“Hij hoeft het Grote Rijk niet meer te veroveren. Hij is er toch allang?"
“O ja, sinds wanneer dan?"
“Ben je soms vergeten dat Overrikas een provincie van het Grote Rijk is?"
“Tja, nu je het zegt. Je hebt gelijk, het klopt niet helemaal."
“Het klopt helemaal niet. Het is gewoon angstaanjagend."
“Trouwens, heb jij eigenlijk op die mensen bij de brug gelet? Ze keken me met van die
grote holle ogen aan. Angstig en woedend. Er was er zelfs een die me bijna van de
wagen aftrok. Het is idioot om een vluchteling in je eigen land te zijn."
“Ik geef toe dat dat idioot is, maar wat kunnen wij daar tegen doen? Eigenlijk vind ik
het wel verstandig van de koning dat je alleen met een speciaal paspoort de brug over
mag."
“Ik ben het niet met je eens. Ik blijf het onbegrijpelijk vinden dat je zo'n paspoort
nodig hebt om door je eigen land te mogen reizen. Je eigen land! Dat is toch nog nooit
eerder zo geweest?"
Om de mensen nog beter te verstaan kroop ze voorzichtig uit haar schuilplaats en
verstopte zich vlakbij de deur.

“Zoek je iets?"
“Ja, mijn pijp," zei een stem, die Jette nog niet had gehoord.
“Heb je 'm soms dààr laten liggen?"
“Dààr? In dat rot land? Kom nou gauw!" de stem van de man klonk verontwaardigd.
“'t Kon toch zijn? Waar ben je het laatst geweest?"
“Eh - 's even denken. O ja, bij de laatste stop moest ik iets in de rode wagen
vastsjorren."
“Zal ik je helpen zoeken?"
“Nee, laat maar."
Jette hoorde voetstappen naderen. Ze wilde zich beter verstoppen.
Het was echter te laat.
Er stond een brede man met zwart krullend haar voor haar. Hij had een rode cape om
en droeg hoge leren laarzen.
Hij keek haar verbaasd aan.
Jette probeerde zich alsnog in een hoekje te verstoppen.
De man wilde in de wagen klimmen, maar bedacht zich. Hij draaide zich naar zijn
metgezellen om en riep:
“Hé, kom 's kijken wat we hier hebben!"
Met een sprong was hij in de wagen en trok haar te voorschijn.
Ze stribbelde uit alle macht tegen.
“Vooruit zus, we willen je wel 's beter bekijken!"
In een mum van tijd hadden de mensen zich om haar verzameld. Ze spraken druk met
elkaar en wezen naar haar.
De kinderen hielden zich op de achtergrond en Jette voelde zich opgelaten. Waarom
had ze zich niet beter had verstopt?
“Zo, vertel 's, wie ben je?"
“Jette, meneer."
“Zo, da's een mooie naam. Jette Meneer. Of heet je misschien anders?"
De mensen begonnen te lachen en konden haar antwoord daardoor niet verstaan.
Toen het weer rustiger was geworden, zei iemand:
“Ze moet terug. Je weet hoe onze wetten zijn. Ze kan wel een spionne zijn."
Een ander begon te honen:
“Een spionne? Zij een spionne? Laat me niet lachen! Ze is veel te jong voor zo'n
gevaarlijk beroep. Ik durf te wedden dat ze niet eens kan rekenen. Hoeveel is drie
keer zes?" vroeg hij op een hatelijke toon aan Jette.
“Dat is twee keer mijn leeftijd, meneer."
De man werd rood in het gezicht en trok zich haastig naar achteren terug.
“Ik stel voor," begon een vrouw, “dat we haar niet direct terugsturen. Laat haar eerst
meeëten. Heb je trek, liefje?"
Jette knikte.
“Goed dan. Je eet dus mee," stelde de vrouw vast.
Niemand maakte hier bezwaren tegen en dus at ze mee.
Stilletjes ging ze apart van de groep zitten. Ze hoopte dat de kermisgasten haar
zouden vergeten als ze haar mond hield.
De mensen spraken niet meer over haar. Ze spraken ook niet meer met haar.
Jette luisterde naar de gesprekken, die haar in verwarring brachten. Ze begreep niet
alles wat ze hoorde. Wel was het duidelijk dat de kermisgasten blij en opgelucht waren
weer naar het Grote Rijk terug te kunnen gaan.

Uit hun verhalen begreep ze dat het in Overrikas nog slechter was, dan ze steeds
gedacht had.
Hele dorpen werden door soldaten van Moerkas omsingeld, waarna de inwoners als
schars werden weggevoerd.
Gelukkig had Bal haar al uitgelegd wat een schar was. Ze wist dus al dat schars als
slaven in mijnen moesten werken. Ze moesten wegen aan leggen en deden andere
zware arbeid.
Uiteraard betaalde de Heer van Moerkas hen geen loon naar werken uit. Hij zorgde er
voor dat elke schar net genoeg eten kreeg om in leven te blijven.
Zo kreeg hij de schadevergoeding waar hij recht op meende te hebben.
De mensen in Overrikas leefden dan ook in angst en leden armoede.
“Ik begrijp niet hoe de toestand in zo'n korte tijd zo kan verslechteren. Verleden jaar
viel het echt nog wel mee."
“Ach," bromde een oudere vrouw, “De Heer van Moerkas heeft in elk geval de wind er
goed onder."
De maaltijd was afgelopen. De mannen en vrouwen ruimden alles op, terwijl de
kinderen al in de wagens klommen. Jette gaf haar bord aan de vrouw die haar het
eten had gegeven.
Jette trok zich iets terug en keek van een kleine afstand toe. Ze begreep dat ze
afscheid moest nemen en ze kreeg spijt dat ze Joppe helemaal vergeten was.
Ze had hem eigenlijk in de steek gelaten en door een toevallige samenloop van
gebeurtenissen was ze hier terecht gekomen.
Waarom had ze haar beurt niet rustig afgewacht? Waarom was ze van Joppe weggegaan
en had ze hem in de steek gelaten? Waarschijnlijk was hij ongerust en zocht hij
haar.
Joppe was weliswaar stuurs en kon urenlang niets zwijgen, maar toch had ze zich bij
hem veilig gevoeld.
Ze miste hem en ze begreep dat ze er nu alleen voor stond.
Zij moest verder, maar hoe?
Nu moest zij zelf beslissen.
Wat zou ze onderweg niet allemaal tegen komen?
Het zou nog zo lang duren voordat ze in de Stad zou zijn; als ze er ooit zou komen.
Ze betwijfelde of ze ooit de Stad zou bereiken.
Nu was ze op de brug gevangen.
Ze kon niet naar het Grote Rijk, omdat ze geen paspoort had en ze kon niet naar
Overrikas terug, omdat ze zonder toestemming de brug was opgegaan.
Ze moest op een of andere manier weer terug en ze hoopte dat Joppe op haar
gewacht zou hebben.
De vrouw die haar voor het eten had uitgenodigd, liep naar haar toe en zei:
“Het spijt me Jette, maar we mogen je niet meenemen. Ik had het graag gedaan,
maar onze wetten laten dat niet toe. De wetten zijn duidelijk. Jij zou aan de overkant
teruggestuurd worden en wij riskeren enkele jaren gevangenis. Ik vind het jammer dat
we hier afscheid moeten nemen. Het lijkt me het beste als je naar je eigen land teruggaat."
“Het Grote Rijk is toch ook mijn land?"
“Ja, maar je hoort in Overrikas thuis. Het Grote Rijk is tegenwoordig helaas verdeeld
en zolang de Heer van Moerkas leeft, zal dat wel zo blijven."

“Kan ik me niet ergens verstoppen? Er is toch wel..." vroeg ze hoopvol, hoewel ze
antwoord al wist.
“Nee kindje, dat gaat echt niet. Ik zou het graag willen, echt waar; maar de controle
aan de overkant is vreselijk streng. Ze kijken alles na. Er zit werkelijk niets anders op
dan dat je naar Overrikas teruggaat. Daar hoor je tenslotte ook thuis."
De wagens vertrokken en alleen enkele kinderen zwaaiden haar na.
Met tranen in de ogen draaide ze zich om en liep de richting van Overrikas op.
Er was werkelijk geen andere mogelijkheid.
Ze begreep dat ze geen kant op kon. Welke kant ze ook op zou gaan, ze zou uiteindelijk
gevangen genomen worden.
Als ze naar het grote Rijk zou gaan, zou ze teruggestuurd worden. Het leek haar
daarom beter om meteen naar Overrikas te gaan.
Na enkele honderden meters bleef ze staan en keek ze over het water uit.
De oever bij Overrikas kon ze slechts vaag onderscheiden. De andere kant van de
rivier was helemaal niet te zien.
Ze ging met haar rug tegen de brugleuning zitten om na te denken.
de hooiwagen
De avond viel en al de tijd was er niemand over de brug gekomen.
Jette was zo moe en loom geworden dat ze ongemerkt in slaap was gevallen. Ze werd
pas wakker door het geratel van ijzeren karrewielen.
Ze had het koud en was stijf. Flarden nevel trokken van het water omhoog en
kringelden rond de brugspijlen.
Het duurde even voordat ze besefte dat er een kar op de brug reed.
Het was donker en mistig, waardoor ze de kar niet kon zien.
Aan het geluid merkte ze dat de kar van Overrikas kwam en de richting van het Grote
Rijk opging.
Duidelijk hoorde ze stemmen van twee mannen. Het geluid werd door het water
weerkaatst:
“Nog een paar uur en we zijn weer thuis."
“Ja, gelukkig wel."
“Hoeveel keer zouden we nog terug moeten?"
“Als het aan mij ligt nooit meer."
“Dat begrijpt mijn neus ook wel, maar nu even zonder gekheid. Hoeveel keer volgens
jou?"
“Dat is moeilijk te zeggen. De oogst is dit jaar niet erg groot. Een keer of twee denk ik,
dan hebben we het wel gehad."
“Werkelijk? Zo weinig?"
“Ja hooguit. Het hooi is van bedroevend slechte kwaliteit. Het ligt op het veld al te
rotten en te schimmelen."
Een hooiwagen reed rakelings langs haar heen.
Jette kneep haar ogen dicht, in de hoop dat ze niet gezien zou worden.
De kar reed door en opeens kreeg ze een idee. Ze rende de kar achterna.

Ze had maar twee stemmen gehoord, waarschijnlijk van de twee mannen op de bok.
Ze geloofde niet dat er meer mensen op de kar zaten. Ze had tenminste geen anderen
gezien, wel had ze een touw aan de achterkant zien bengelen.
Op goed geluk greep ze het en klom op de hobbelende wagen. Bovenop het hooi
groef ze zich in, dichtbij de kant om genoeg lucht te hebben.
Het hooi was vochtig en broeide.
Door het warme hooi en het schommelen van de kar dommelde ze in.
Aan het einde van de brug werd ze door harde stemmen wakker.
Het leek op een ruzie en het duurde even voordat Jette in de gaten had dat de twee
mannen op de bok onenigheid hadden met een brugwachter:
“Waarom moet je nou met die speer in ons hooi steken? Heb je niks beters te doen?"
“Wat maakt jou dat uit? Ik doe jou toch geen pijn?"
“Nee, maar wat voor zin heeft het?"
“Het spijt me voor jullie, maar opdracht is opdracht. Enkele uren geleden kwamen hier
kermisgasten en zij vertelden dat een klein meisje zich had laten mee smokkelen.
Gelukkig hadden ze haar op tijd ontdekt en ze hebben haar weer teruggestuurd.
Hebben jullie haar nog gezien?"
“Nee, ik niet. Jij?"
“Waarom zou ik? Het was al donker toen we de brug opreden en het begon ook nog
te misten. Ik heb niets gezien. Ik heb alleen gemerkt dat het vervloekt koud was."
De brugwachter zei:
“Je weet toch dat we steeds op onze hoede moeten zijn. Soldaten van Moerkas
proberen regelmatig de rivier over te steken. Gelukkig hebben we dat tot nu toe
steeds weten te verhinderen, maar hoe lang lukt ons dat nog? Er zwerven vandaag de
dag veel te veel vreemdelingen door het Grote Rijk en we zijn bang voor spionnen.
Wie zegt me dat er geen spion in het hooi zit?"
“Nou, dat kan ik je zeggen. Aan de overkant hebben ze ons ook al gecontroleerd en
toen hadden we echt geen spion bij ons. Maar goed, ga je gang maar. Doe wat je niet
laten kunt. Dacht je werkelijk dat we zo gek waren om spionnen mee te smokkelen?
We hebben al genoeg zorgen om al dat verrotte gras op tijd binnen te krijgen. Steek
die speer maar rustig, dan kun je het zelf zien."
Jette wilde schreeuwen. Ze was bang dat ze door de speer geraakt zou worden.
In haar mond zat echter hooi, zodat ze geen geluid kon maken.
Ze probeerde de stukjes gras uit haar mond te trekken, maar stopte verschrikt toen ze
een harde stoot voelde.
Ze bleef doodstil liggen.
Het leek uren te duren en in angstige spanning wachtte ze de volgende stoten af. Die
bleven gelukkig uit en ze zuchtte opgelucht toen ze de brugwachter hoorde zeggen:
“Je had gelijk. Het is in orde. Ga maar verder!"
De mannen lachten:
“Dat hadden we je toch al gezegd?"
“Ach, loop heen."
Ze reden weer verder.
Jette had geen pijn. De speer was vlak langs haar gegaan zijn en had haar niet
geraakt.
Pas na enige tijd durfde ze zich weer te verroeren.
Ze groef zich uit en kroop naar de achterkant van de kar.

De mannen spraken niet. Het was doodstil, alleen het geratel van de wielen op de
straatkeien was te horen.
Ze klom langs het touw naar beneden en sprong het laatste stuk op de grond.
Ze klopte haar kleren af en maakte haar neus en oren schoon. Ze veegde met haar
hand ruw door de haren.
Ze keek achterom en zag in de ochtendschemering de rivier. De brug kon ze niet zien,
die lag achter een dijk verscholen.
Ze begon te lachen. Ze was opgelucht en blij.
Ze geloofde dat ze het moeilijkste deel van haar tocht naar de Stad achter de rug had.
Nog even en ze zou bij het paleis van de koning aankomen. Het zou niet lang meer
duren of ze zou weer bij haar moeder zijn.
Ze verlangde naar het weerzien.

de beeldhouwer
..........................HOOFDSTUK III.........................
De zon stond al vrij hoog aan de hemel, toen een boerenkar haar achterop kwam
rijden. Ze stak haar hand op en riep tegen de man op de bok:
“Mag ik meerijden?"
De kar minderde vaart en de man zei:
“Kom maar naast me zitten, er is plaats genoeg."
Ze ging naast hem zitten. Hij keek haar aan en vroeg belangstellend:
“Waar moet je naar toe?"
“Ik ga naar de Stad," antwoordde ze.
“Naar de Stad, da's een eind weg. Je bent niet van hier hè? Ik ken je tenminste niet,"
stelde hij vast.
“Nee..." antwoordde ze aarzelend.
“Waar kom je dan vandaan?"
Jette voelde zich onzeker worden. Het liefst gaf ze een ontwijkend antwoord, maar de
man zou dan waarschijnlijk argwanend worden en haar misschien bij de burgerwacht
aangeven.
Ze begreep dat ze dan naar Overrikas teruggestuurd zou worden, want de kans dat de
burgerwacht haar eerst met de koning zou laten spreken, was klein.
Ze kon raden wat er in dat geval met haar zou gebeuren. De verhalen die ze onderweg
had gehoord waren duidelijk: de Heer van Moerkas liet zelfs kinderen van tien
jaar in mijnen en steengroeven werken.
Daar was ze echter niet zo bang voor.
Ze had van Zinthe en Bal begrepen dat haar vader door de Heer van Moerkas gezocht
werd.
Als de Heer van Moerkas haar in handen kreeg, zou hij haar zeker als gijzelaar
gebruiken.
Zij en haar moeder verkeerden in gevaar en mochten niet de Heer van Moerkas
gevangen genomen worden, dat was haar duidelijk.
Ze moest hoe dan ook in de Stad komen en de koning te spreken krijgen. Daar zou
haar moeder zijn en daar verlangde ze naar.
Ze verzon daarom:
“Ik kom uit de Stad - ik woon daar."

“Zo, dat is een mijl op zeven."
Ze knikte.
“Wat kom je hier eigenlijk zoeken? Moet je niet bij je ouders zijn? Ben je niet veel te
jong om alleen te reizen?"
Weer aarzelde ze even:
“Ik ben met mijn ouders. We zijn nu op vakantie."
“O, zit het zo. Hebben jullie daar nu al vakantie? Wat vroeg zeg. Nou ben je zeker aan
het rondkijken? Bij wie logeren jullie eigenlijk?"
De eerste naam die haar te binnen schoot noemde ze:
“Bij Bal."
“Bal? Die ken ik niet. Waar woont hij?"
“O, een heel eind in die richting."
Jette wees in de richting van de rivier, omdat ze van die kant af was gekomen.
“Vandaar dat ik hem niet ken. Ik ken niet zo veel mensen bij de brug," hij lachte en
sloeg met de zweep in de lucht, “Vort Makker, opschieten. Ik wil naar huis. Mijn paard
heet Makker," voegde hij er aan toe.
Jette keek achter in de kar.
“De kar is leeg."
“Ja, wat wil je. De oogsttijd is wel begonnen, maar toch..."
“Zijn de oogsten hier dan ook al mislukt?" vroeg ze verbaasd.
Ze schrok van haar eigen woorden en de man keek haar vragend aan en vroeg:
“Wat bedoel je? We leven hier niet in Overrikas. Wacht 's even; kom jij soms toevallig
uit Overrikas? Hoe ben je dan...?"
Hij maakte zijn vraag niet af, maar keek haar peinzend aan en na enkele seconden
zwijgen vervolgde hij:
“Ach nee, dat is natuurlijk onzin, daar ben je nog te jong voor. Ik heb nog nooit
gehoord dat de Heer van Moerkas zelfs kleine kinderen als spion in dienst heeft,
hoewel hij er wel toe in staat zou zijn. Trouwens, onze grenzen met Overrikas zijn
volledig afgesloten en worden door onze grenstroepen streng bewaakt. Ik ben wat blij
dat onze troepen tot de sterksten van de wereld behoren. Het is eigenlijk jammer dat
we ons zo moeten verdedigen. Verdedigen tegen je eigen landgenoten, want Moerkas
is een deel van het Grote Rijk. Je mag best weten dat ik me vaak afvraag wat ons nog
te wachten staat. Ik vertrouw die knaap voor geen cent."
Jette knikte.
“Zijn jullie in de Stad ook zo bang voor de Heer van Moerkas?" vroeg hij onverwachts.
Hij keek haar aan en zij wilde antwoord geven, maar hij vervolgde:
“Ach, jullie hoeven je over hem niet zo druk te maken als wij. Voor jullie is de Rikas
ver weg en heel breed. Jullie geloven zeker dat de Heer van Moerkas ver van jullie bed
af is, maar let op mijn woorden: er staat ons nog veel meer te wachten. Geloof me
maar, dat zullen niet de leukste dingen zijn. Die Heer van Moerkas breidt zijn macht
langzaam maar zeker uit en op een ochtend zullen jullie wakker worden en dan zul je
merken dat hij ongemerkt door de poorten de Stad is binnengedrongen. Jullie zijn
even veilig als wij, alleen zullen wij ons eerder moeten overgeven. Ik moet daar niet
aan denken."
Bij de laatste woorden liep er een rilling over Jette's rug.
Ze had gehoopt dat de mensen in Grote Rijk vrolijker zouden zijn en niet zo somber en
zo bang als in Overrikas.

Het leek of de man haar gedachten raadde, want hij begon te lachen. Geen echt
lachen, maar een gespeeld lachen om haar op te beuren.
“Wat zeur ik toch. Je vroeg of mijn oogst mislukt was. Nee, gelukkig niet en ik heb niet
te klagen. Ik heb net een karrevracht rogge naar Apkas gebracht en dat wilde ik tegen
fruit ruilen, maar daar wilde de Bewaker van Apkas niets van weten. Hij kon nog niets
missen, zei hij. Het fruit was nog niet rijp en dat is jammer, want dat fruit brengt
tegenwoordig veel op. Gelukkig heb ik mijn rogge aan een toevallige handelaar
kunnen verkopen."
“Wat was nog niet rijp?"
“Weet je dat dan niet? Leren ze je dat niets eens meer op school? De lekkerste
vruchten komen uit Apkas. Ik weet zeker dat je ze ook in de Stad kunt krijgen. Vooral
die grote sappige appels zijn beroemd."
Ze beet op haar lip. Het was beter niet te veel te vragen en meer te luisteren. Ze
merkte dat ze te weinig van het Grote Rijk wist, maar gelukkig merkte de man dat
niet, want hij vervolgde:
“Ik ben nog nooit in de Stad geweest; 't is me te ver. Jaren geleden is een goede
vriend van me er geweest en hij had er geweldige verhalen over. Het moet er heel
mooi zijn, met een pracht en een praal die je niet voor mogelijk houdt. Is dat zo?"
Ze knikte.
“Vind jij het er ook zo mooi?"
“Ja," zei ze aarzelend, “...maar ik houd meer van een bos."
De man gaf haar gelijk:
“Ik zou het er niks vinden. Geef mij de vrije natuur maar, zeg ik altijd. Toch zou ik wel
eens naar de Stad willen, maar zal nog wel even duren. Het is zo ver hè?"
Ze reden ongeveer driekwartier verder, waarbij de man steeds het woord voerde, tot
hij links af sloeg.
Ze verlieten de hoofdweg.
“Woont U daar?" vroeg Jette en ze wees naar een paar boerderijen.
De man knikte.
“Mag ik er hier dan af?"
“Wil je niet wat eten? 't Kan hoor."
“Nee, dank U, want ik moet nog verder."
Ze sprong van de rijdende kar en zwaaide ten afscheid:
“Bedankt en tot ziens!"
“Ja, succes verder. Dag!"
Ze liep naar de hoofdweg terug en vervolgde haar tocht.
Tijdens haar lopen merkte ze dat ze haar tas niet meer bij zich had.
Ze moest die in de kar van Joppe hebben laten liggen. Dat was dom, want er zat eten
en een fles water in. Er was niets aan te doen en ze kon niet meer terug om de tas op
te halen.
Die avond kon ze op een boerderij onderdak krijgen en mocht ze bij het avondeten
aanschuiven.
Ze vertelde dat ze was gaan wandelen, maar dat ze daarbij verdwaald was.
Ze vond het gek dat haar verhaal geloofd werd.
Het was er fijn – er waren kinderen met wie ze eindelijk eens kon spelen.
Direct na het ontbijt ging ze weer op pad.

Na een half uur merkte ze dat er achter haar een man liep, die heel rustig haar
richting opging.
Ze bedacht dat het gezelliger zou zijn om met een ander verder te reizen.
Als ze iemand anders zou vertrekken, had ze aanspraak. Dat was niet alleen gezelliger,
maar ze zou dan ook minder opvallen.
Ze ging op de grond zitten en wachtte op de man.
De man was sjofel gekleed en liep met een iets gebogen rug.
Zijn zwarte haar hing op zijn schouders en tijdens het lopen waren zijn handen met
iets bezig.
“Goeiemorgen," zei ze.
Hij keek van zijn handen op:
“Ook goeiemorgen. Tjonge, ook alleen op pad?"
“Ja, ik wil naar de Stad."
De man lachte:
“Dat is dan toevallig. Ik moet er ook naar toe."
Jette aarzelde:
“Mag ik een eind met U mee?"
De man stopte en keek haar lang aan, tenslotte zei hij:
“Natuurlijk, als ik tenminste met jou mag."
Samen liepen ze verder en na een tijd zei de man:
“Ik zou eerst met iemand anders op stap gaan, maar dat is op een of andere manier
niet gelukt. Hoe heet jij eigenlijk?"
“Ik heet Jette en U?"
De man luisterde niet. Ingespannen was hij bezig een stuk hout met een mes te
bewerken. Ze keek er aandachtig naar en volgde met haar ogen de bewegingen van
zijn handen.
Hij sneed een beeldje. Het moest een man voorstellen. Een vreemde man, want het
lichaam was vol met gaten die op vensters, ramen en deuren leken.
“Hoe vind je het worden?" vroeg hij, terwijl hij het haar voorhield en zijn pas inhield.
“Mooi, maar wat is het?"
Hij keek er langdurig naar en zei toen:
“Het moet een beeld worden."
Jette lachte zachtjes voor zich uit, waarop de man haar verstoord aankeek.
“Het moet een beeld worden," herhaalde hij met trots in zijn stem, “Kijk, dit beeld wil
ik uit de rotsen hakken. Ik heb er al een plaats voor gevonden. Het komt midden in de
bergen en het moet reusachtig groot worden. De rotsen er omheen zijn steil en grillig;
dat lijkt me een mooie afwisseling met dit beeld."
“Hoe groot wordt het dan?"
“Heel groot?"
“Groter dan een huis?"
“O ja, veel groter. Nog groter dan de hoogste boom."
Hij keek vrolijk en wees ergens in de lucht:
“Zo hoog moet het uiteindelijk worden. Ik ben er al aan begonnen, maar helaas was
de rots te hard en zijn al mijn beitels er op kapot gegaan."
“Waarom wilt U het eigenlijk maken?"
“Dat zou ik niet weten. Ik weet alleen hoe het er uit gaat zien. Als je goed kijkt, kun je
zien dat er gaten in het lichaam zijn. Dat zijn de deuren en ramen, want er komen
trappen in het beeld en ook die moet ik uithakken. Het beeld wordt namelijk een heel

groot huis waar je in kunt wonen. Je moet je er thuis in kunnen voelen. Zou jij het
leuk vinden om in een beeld te wonen?" vroeg hij opeens ernstig.
Ze haalde haar schouders op:
“Misschien."
“Je klinkt niet erg enthousiast. Er kunnen veel mensen in dit beeld wonen, heel veel.
Waar zou jij willen wonen?"
Ze keek hem niet begrijpend aan:
“Wat bedoelt U, want ik woon toch al in een huis?"
Hij zocht naar zijn woorden:
“Eh...," hij hield het beeldje omhoog: “Wijs eens aan waar jij eventueel zou willen
wonen."
Ze bekeek het beeldje aandachtig en zei tenslotte:
“Ik denk achter één van de ogen."
Ze zweeg even en keek hem aan:
“'t Is wel hoog, om daar te wonen moet je veel trappen klimmen. Waar zou U willen
wonen?"
Zijn antwoord kwam direct:
“In het hart."
“Maar daar is geen raam!" riep ze verbaasd uit.
“Moet dat dan?" vroeg hij minstens even verbaasd en begon te lachen.
“Waarom wilt u dit beeld maken?” wilde ze weten.
Hij glimlachte breed:
@@@“Het is mijn droom. Veel mensen hebben dromen, maar er zijn maar weinig
mensen die proberen hun droom waar te maken. Ik weet dat mijn droom moeilijk is,
maar ik weet ook dat ik het me zal lukken. Heb jij geen dromen?” vroeg hij
belangstellend.
“O jawel.”
“Wat dan?”
Dat was een lastige vraag waar ze niet direct een antwoord op wist, tenslotte zei ze:
“Mijn belangrijkste droom is dat ik mijn vader weer zal ontmoeten en dat hij weer bij
ons woont. Weet u - hij ging weg toen…”, maar ze merkte dat de beeldhouwer niet
meer naar haar luisterde, maar opnieuw aan het snijden was.
Met stevige pas liep hij verder en pas na enkele minuten vroeg hij opeens:
“Hoe heet je ook alweer?"
“Jette, en U?"
Hij draaide zich verrast naar haar en greep haar bij de schouders:
“Wat zeg je me nu? Hoor ik 't goed? Ben jij Jette? Jette uit Boskas? Hoe kom jij in
vredesnaam hier? Wat ben ik blij dat het je gelukt is!"
“Wat is me dan gelukt?"
“Je bent de brug overgekomen, hoe is je dat in vredesnaam gelukt? Ik zou je in
Overrikas treffen en je naar de Stad brengen, maar helaas kon ik de brug niet op en ik
had geen boot om de rivier over te steken. Toen ik inzag dat ik je onmogelijk kon
bereiken, ben ik maar weer teruggegaan. Ik ken iemand die mij zou kunnen helpen,
hoewel ik niet precies weet waar hij zich op dit ogenblik ophoudt. Met hem wilde ik jou
in Overrikas zoeken."
Jette begreep niets van zijn verhaal:
“Zou ik dan met U naar de Stad gaan?"

“Ja, dat weet je toch wel? We zouden samengaan, dat was tenminste het idee van
Bal."
“Heeft U dan contact met Bal gehad?"
“Bal kent veel mensen en ook postduiven zijn handig. Postduiven zijn niet alleen snel,
maar vooral betrouwbaar. Het was de bedoeling dat Joppe je naar de brug zou
brengen en dat ik je naar de Stad zou vergezellen. Mij maakt 't niets waar ik naar toe
ga en je kunt tegenwoordig beter niet alleen reizen."
Zo trokken ze dagen met elkaar op.
De man had vele avonturen meegemaakt en zat boordevol verhalen, waar Jette
aandachtig naar luisterde.
Het viel haar op dat hij nooit iets over zichzelf vertelde. Hij praatte veel, maar liet niets
over zichzelf los. Hij was gesloten, ondanks de veelheid van woorden.
Meestal sprak hij binnensmonds, alsof hij ergens over in zat.
Soms vroeg ze hem:
“Wat zegt U toch? Ik versta U niet."
Ze kreeg echter nooit antwoord, want hij sprak dan niet tegen haar. Hij sprak in
zichzelf, terwijl hij het hout met zijn mes bewerkte.
Na een van de vele korte rustpauzes vroeg ze:
“Waarom moet U eigenlijk naar de Stad?"
De beeldhouwer antwoordde:
“Allereerst moet ik jou daar veilig afleveren en ten tweede komt het me toevallig goed
uit. Ik heb gehoord dat je daar makkelijk een baantje kunt vinden en geld kunt
verdienen. Dat geld heb ik nodig om gereedschap te kopen."
“Heeft U al die tijd dan niets verdiend?"
“Natuurlijk wel, wat dacht je? Alleen heb ik onderweg zoveel mensen ontmoet die het
geld harder nodig hadden dan ik."
“U hoefde toch niet alles weg te geven? U had toch ook wat voor Uzelf kunnen
houden?"
Hij lachte en gaf geen antwoord.
“Ik wou dat ik geld had, want dan..."
Hij liet haar niet uitspreken, maar vulde de zin aan:
“...Zou je het aan mij geven om er gereedschap van te kopen, niet waar?"
Ze knikte.
“Heb ik dat gereedschap ècht nodig?"
“Maar U..."
“Ik weet het, ik weet het. Ik wil dat beeld maken en ik zal het ook maken. Ik droom
ervan, maar er is nog zoveel meer te doen. Ik geef toe dat het een levenswerk voor
me is, maar ik heb de tijd omdat ik weet dat het beeld er ooit zal komen. Eens komt
de dag dat ik de laatste hand aan dat beeld zal leggen en weet je, soms ben ik bang
voor die dag. Ik weet namelijk niet wat ik daarna zou moeten doen. Ik vind het
daarom niet zo erg dat ik mijn geld eerst moet verdienen. Er wordt wel eens gezegd
dat er afstel van uitstel komt, maar dat geldt niet voor mij. Ik stel het nu alleen maar
even uit, want tot nu toe heb ik een begonnen werk altijd afgemaakt."
“En als U nu het gereedschap had, wat zou U dan het liefste doen?"
“Dan zou ik het wel weten. Ik zou jou naar de Stad brengen en daarna zou ik zo snel
mogelijk naar Klekas teruggaan. In die bergen komt het beeld en ik zou er mijn beitels
in de steen slaan. Tot diep in de nacht zou ik werken, terwijl de vonken om me heen
zouden slaan. Oh, dat is zo'n mooi gezicht! Kun je je voorstellen hoe harde rots

langzaam maar zeker andere vormen gaat aannemen? Vormen die jij in je hoofd hebt
en die je uit de rots te voorschijn haalt."
Hij aarzelde even en zei op zachte toon:
“Toch ben ik blij dat ik geen geld heb, want dan zou die ene dag sneller komen dan ik
eigenlijk hoop. De droom die ik heb, is zo mooi."
“Kan ik U echt niet helpen? Ik zou U zo graag het gereedschap willen geven, maar ik
heb geen geld."
“Doe niet zo kinderachtig. Het is onverstandig om naar zoiets te verlangen, want
straks wil je weer iets anders en dan krijg je spijt over je vorige keus. Je wordt op die
manier alleen maar ontevreden."
“O nee, ik niet, nooit."
Ze stak haar hand in haar rechterjaszak en bleef verstijfd op de plaats staan. Ze
schrok, want ze voelde iets hards in haar zak. Het voelde koud aan.
De beeldhouwer keek haar bezorgd aan:
“Wat heb je Jette, voel je je niet goed?"
Langzaam haalde ze haar zak leeg en in haar hand lagen een hamer en een beitel.
De beeldhouwer staarde haar aan. Zijn gezicht stond strak en zijn stem klonk hard en
bijna onaangenaam, toen hij zei:
“Ik weet niet wat je gedaan hebt en ook niet hoe je dat deed, maar volgens mij is dit
heel erg dom. Vreselijk stom zelfs."
Ze wilde iets zeggen, maar kon geen woord uitbrengen. Haar tong leek vast te zitten,
haar lippen waren stijf en droog.
Hoe kon ze hem duidelijk maken dat ze niets had gedaan en dat ze niet wist hoe de
hamer en de beitel in haar zak waren gekomen?
Waarom noemde hij haar dom, als zij er niets aan doen kon?
De beeldhouwer pakte het gereedschap aan en zei:
“Ik wil het niet van je aannemen, omdat ik niet begrijp hoe jij er aan gekomen bent en
omdat ik mijn hele leven nog nooit iets van iemand heb aangenomen. Weet je wat, ik
zal het voor je bewaren. Als je het ooit nodig hebt, kun je het altijd weer van me
terugkrijgen. Zullen we dat afspreken?"
Ze liepen uren zwijgend naast elkaar. Ze raakte verward en ze wilde allerlei vragen
stellen over de dingen die gebeurden en waar ze geen raad mee wist.
Ze voelde zich verlaten en kreeg weer heimwee. Ze verlangde naar haar moeder en
naar het huis in haar bos. Ze was ook al zo lang onderweg.
Door de gebeurtenissen en de verhalen van de beeldhouwer had ze de laatste dagen
weinig zorgen gemaakt.
Ze wilde huilen, maar zelfs dat lukte haar niet. Haar benen waren moe en ze was aan
een langdurige rustperiode toe, maar ze begreep dat dat niet kon. Ze zou dan nog
later in de Stad komen.
Ze was zo met zichzelf bezig dat ze niet merkte dat het landschap veranderd was.
Van de vlakke akkers en weiden was niets meer te zien door het kreupelhout dat aan
de kant van de weg groeide.
Af en toe schoot een dier verschrikt de weg over, maar dat verstoorde de rust niet.

de holle weg
Vlakbij een holle weg hoorden ze stemmen, harde en rauwe stemmen die op een soort
bevel plotseling zwegen.
De beeldhouwer bleef staan en hield haar tegen door een hand op haar schouder.
Ze keek hem met grote ogen aan en greep zijn hand. Ze was bang.
“Handen omhoog!"
Aarzelend staken ze hun armen omhoog.
Jette keek angstig om zich heen, maar zag niemand.
“Jullie staan onder schot, maak dus geen enkele beweging!"
De stem was ruw en plat.
Vanuit haar ooghoeken zag ze enkele mannen uit het struikgewas sluipen. Ze werden
van achteren benaderd.
Vlugge handen gleden langs haar kleren en een stem schreeuwde bij haar oor:
“Ze heeft niks bij zich!"
Een ander haalde uit de zakken van de beeldhouwer niet alleen het gereedschap en
het mes, maar ook het beeldje.
De man keek er minachtend naar en gooide het op de grond. Hij sloeg het met de
hamer in één slag doormidden, waarna hij met zijn voet de delen vermorzelde.
Jette balde haar vuisten en schreeuwde:

“Gemeneriken, durven jullie wel!"
De beeldhouwer legde zijn hand weer op haar schouder en fluisterde:
“Stil maar, 't is niet zo erg."
“Handen omhoog, zei ik!"
Een man met een zakdoek voor zijn neus en mond liep op hen af en ging wijdbeens
voor hen staan. Hij snauwde:
“Hebben jullie geen geld?"
De beeldhouwer antwoordde berustend:
“Nee, jammer genoeg niet."
“Trek je jas uit."
De beeldhouwer gehoorzaamde en trok zijn jas uit, die hij aan de ander gaf. Deze
doorzocht de zakken op zijn gemak en gooide de jas met een spijtig gezicht voor de
voeten van de beeldhouwer:
“Waar leven jullie dan van?"
“We helpen wel eens een boer en dan worden we meestal uitgenodigd om mee te
eten en om te slapen."
De beeldhouwer droeg aan zijn riem een veldfles en een kleine knapzak met wat
brood erin.
“Jullie mogen verder en de fles en het eten mogen jullie houden, want jullie hebben
waarschijnlijk nog wel een eind te gaan."
De beeldhouwer aarzelde, maar vroeg toch:
“Mag ik mijn gereedschap terug; het is mijn broodwinning?"
De ander lachte grimmig:
“Dan heb je pech gehad, want stelen is onze broodwinning."
De mannen trokken zich terug en de beeldhouwer raapte zijn jas op en trok die weer
aan.
Hij pakte Jette's hand en samen liepen ze verder.
Tien minuten later was de eerste schrik voor een groot gedeelte uit Jette verdwenen
en ze vroeg, zonder de beeldhouwer aan te kijken:
“Moeten we niet naar de burgerwacht?"
“Ach, waarom zouden we dat? In deze streken heb je niets aan de burgerwacht, die
komt hier niet zo vaak en daarbij zou jij dan moeten uitleggen hoe jij in het Grote Rijk
gekomen bent. Dat lijkt me niet zo verstandig. Hoe minder mensen weten dat je op
weg naar de Stad bent des beter dat is. Ik heb in elk geval veel van het voorval geleerd.
Ik ben er achter gekomen dat je beter nooit te veel moet willen."
“Wat bedoelt U?" vroeg ze kwaad.
“Je wilde me helpen en dat heb je ook gedaan, maar door die struikrovers ben ik nu
even ver als gisteren. Ik vind dat vooral voor jou erg, want ik had je beloofd het
gereedschap voor je te bewaren. Nu kan ik die belofte niet meer nakomen en dat spijt
me."
Ze bleef kwaad:
“Het zijn gemeneriken, meer niet."
“Och," zei de beeldhouwer op een rustige toon, “Ze zijn niet gemener dan de meesten
van ons, maar laten we even aan de kant van de weg zitten, want ik wil je iets
vragen."
Ze gingen zitten en de beeldhouwer vroeg:
“Mag ik nu weten wat je in je zak hebt?"

“Ik heb niets in mijn zak."
“Dat dachten die rovers ook, maar misschien hebben ze iets over het hoofd gezien en
ben jij het vergeten. Heb je soms een gat in je zak, dat zou toch kunnen?"
Jette keerde haar zakken binnenste buiten.
“Verdraaid “ dat heb ik niet geweten," zei ze beschaamd en met haar hand voelde ze
langs de zoom van de jas en bleef steken bij iets dat ze niet helemaal thuis kon
brengen.
Ze betastte het met haar vingertoppen. Het voelde vettig aan.
“Wat gek dat ik de kaars vergeten ben en ik geloof niet dat ik U hier over verteld heb."
Ze haalde de kaars te voorschijn.
De beeldhouwer zette grote ogen op en vroeg gehaast:
“Hoe kom je dààr aan? Maar dat is toch...?"
Hij zweeg verschrikt, waarop Jette hem vroeg:
“Wat is er; kent U dit dan?"
“Ja, natuurlijk; wat dacht je anders?"
“Is het iemand?"
“Dat zie je toch, het is gewoon een kaars die Bal waarschijnlijk voor je gemaakt heeft."
“Wie stelt het voor?"
Hij antwoordde niet, maar keek verbeten en begon weer in zichzelf te mompelen.
Ineens moest ze aan Vrouw Korre denken. Waar was dat vreemde stukje toch gebleven
dat ze van haar gekregen? Ze had het niet weggegooid en moest het dus nog
hebben.
Ze wilde haar hand weer in haar zak steken, maar de beeldhouwer hield haar tegen.
Hij trok haar hand zelfs terug en vroeg op dreigende toon:
“Wat ga je nu weer doen?"
“Niets, maar ik heb nog wat gekregen en ik weet zeker dat ik U daar ook niets over
verteld heb. Stom hè?"
Ze verbaasde zich dat ze beide cadeaus vergeten was en na even zoeken vond ze het
puzzelstukje.
“Kijk, dit heb ik nog van Vrouw Korre gekregen. Het..."
De beeldhouwer keek somber voor zich uit:
“Van Vrouw Korre zeg je, dat klinkt niet zo best. Wat heeft dat mens nou weer. Mag ik
eens kijken?"
Ze stak haar hand uit en het stukje schitterde even in haar handpalm.
De beeldhouwer keek er even naar en zei verbeten:
“Ik was er al bang voor en nou begrijp ik hoe je aan dat gereedschap bent gekomen."
Ze keek angstig van het puzzelstukje naar de beeldhouwer en weer terug.
Wat gebeurde er toch? Wat was er toch aan de hand? De beeldhouwer leek geschrokken
en bang, maar waarom toch?
Ze wilde het vragen, maar de beeldhouwer stond op en zei:
“Voorlopig is het genoeg geweest, stop het maar weer goed weg. Nee, niet zomaar in
je zak. Doe het maar in je zoom, daar is het veiliger. We gaan verder, hier kunnen we
niet langer blijven."

het puzzelstukje
's Avonds maakte de beeldhouwer een kampvuur. Hij had enkele vissen gevangen en
schoongemaakt, hoewel dat zonder mes niet makkelijk was.
De geroosterde vissen smaakten heerlijk, vooral door de kruiden die Jette had geplukt.
“Heeft Vrouw Korre je nog wat gezegd?"
De vraag overviel haar, want de hele tijd had hij over het puzzelstukje gezwegen en
hij was zo zwijgzaam geweest dat ze er niet over had durven te beginnen.
“Nee, moest dat dan?"
Voorzichtig haalde hij een graat uit zijn mond en vervolgde:
“Dat denk ik wel, want dat doet ze meestal. Alles wat ze doet heeft een reden en als ik
van te voren had geweten dat Vrouw Korre jou dit zou geven, had ik voor de eer
bedankt."
“Welke eer bedoelt U?"
“De eer om jou naar de Stad te mogen brengen. Ik denk dat Bal het ook niet heeft
geweten, want anders had hij niet mijn hulp ingeroepen. Hij weet hoe ik over zulk
soort zaken denk. Ik wens me met haar zaakjes niet te bemoeien, laat Vrouw Korre ze
zelf maar opknappen. Tja, als ik dit geweten had, waren we nooit met elkaar
opgetrokken."
“U verlaat me toch niet?" vroeg Jette geschrokken.
Hij schudde het hoofd:
“Nee, daar is het al te laat voor. Nu ik dit weet, kan ik niet meer terug. Ik moet verder,
of ik wil of niet."
De laatste weken was er zoveel gebeurd dat Jette begon te beseffen dat ze bij allerlei
zaken betrokken was waar ze geen weet van had.
Hij keek haar aan en zei glimlachend:
“Je hoeft niet bang te zijn, ik blijf voorlopig bij je."
“Wat is zo bijzonder aan dit stukje?"
“Dat weet ik nog niet precies, hoewel ik wel een vermoeden heb. Ik weet echter ook
niet of ik je het fijne ervan mag vertellen. Ik ben geen expert op het gebied van de
stukjes en ik begrijp niet dat Vrouw Korre jou niets gezegd heeft. Dat is niets voor
haar, maar ga nu lekker slapen. We hebben nog een lange tocht voor de boeg en ik
zal waken."
“Is het gevaarlijk?"
“De tocht?" hij lachte hartelijk: “Nee hoor, daar hoef je niet bang voor te zijn. We gaan
met z'n tweeën naar de Stad en de tocht erheen is niet gevaarlijker dan welke andere
tocht ook. Ik denk dat we het gevaarlijkste al achter de rug hebben, want ik kan me
niet voorstellen dat we nog een keer beroofd zullen worden."
Ze sloeg de ogen neer en zei op zachte toon:
“Ik bedoel de tocht niet, maar het puzzelstukje."
De beeldhouwer antwoordde niet.
Jette dacht dat hij haar geen antwoord durfde te geven.
“Ik snap niet waarom ik dit gekregen heb. Ik heb er niets voor gedaan en ik wil het
helemaal niet hebben. Trouwens," voegde ze aan toe, “ik weet niet eens waar het
voor dient. Wat is het eigenlijk? Het ziet er gek uit."
De beeldhouwer zuchtte diep. Hij legde de vis die hij net opgepakt had weer terug en
zei:

“Je hebt volkomen gelijk Jette. Je hebt dit stukje niet verdiend en dat is misschien wel
de reden dat je het gekregen hebt. Je hebt het gekregen en het is niet eens van jou.
Ik durf zelfs te beweren dat het niet eens voor jou bestemd is en dat je er nooit recht
op zult kunnen hebben."
Vol afschuw keek ze naar het stukje:
“Ik wil het niet hebben. Nog liever gooi ik het nu in het vuur."
De beeldhouwer boog zich naar haar toe:
“Dat is hem nu juist Jette. Er zijn nu eenmaal dingen die gewoon gebeuren en waar je
niets tegen kunt doen. Je kunt ze niet ontlopen, want ze gebeuren of je het wilt of
niet. Jij hebt dit stukje tegen je zin en tegen je wil gekregen en ik begrijp ook niet
waarom Vrouw Korre het juist aan jou heeft meegegeven. Je kunt dit stukje echter
niet zomaar vernietigen. Dat gaat gewoon niet. Ik durf te wedden dat je moeder je
vaak sprookjes verteld heeft, ook die sprookjes over ringen die macht hebben. Als je
zo'n ring bezit, heb je over anderen macht. 't Zijn nogal gevaarlijke dingen, want ze
kunnen meestal alleen door hun maker vernietigd worden. Dat zijn echter sprookjes en
daarom heb je ze waarschijnlijk nooit echt geloofd, hoewel je moeder je ze vertelde.
Sprookjes hoef je niet te geloven."
Hij wreef met zijn hand over zijn voorhoofd en zijn ogen leken diep in de oogkassen te
liggen. Ze gloeiden zo eigenaardig dat Jette even dacht dat hij ziek was geworden en
koorts had.
“U wil toch niet zeggen dat..."
“Ik weet er echt niet veel over. Vraag me alsjeblieft niets meer, want wie weet hoe
snel je op al je vragen antwoord zult krijgen. Eén ding is mij echter heel duidelijk
geworden: pas goed op jezelf en bewaar dat stukje heel zorgvuldig. Verlies het niet en
vertel aan niemand dat je het gekregen hebt. Niemand. Ik zal ook niets zeggen, daar
kun je van op aan. Van nu af aan is mijn mond vergrendeld en zal ik alleen nog maar
met mijn gereedschap spreken. Dat is voor mij voldoende. Meer wil ik niet."
“Maar U bent Uw gereedschap kwijt."
“Ik ben mijn gereedschap niet kwijt. Het was van jou en dat we dat kwijt zijn is niet zo
erg; ik heb in mijn leven al zoveel verloren."
Jette boog haar hoofd en zei:
“Ik ben bang."
“Je hoeft niet bang te zijn. Dit stukje is ongevaarlijk."
“Dit stukje? Zijn er dan nog meer?"
Hij stond op, legde wat hout op het vuur en zei:
“Ga liever slapen, je bent er aan toe. Ik zal de wacht houden.

de Stad
..........................HOOFDSTUK IV.........................
Bijna elke nacht konden ze bij een boer slapen en kregen ze te eten. Meestal hielpen
ze als tegenprestatie een handje.
Jette molk dan de koeien, of deed wat in het huishouden, terwijl de beeldhouwer op
het land hielp.
Het verbaasde Jette meer dan eens dat hij zich zo goed op een boerderij thuisvoelde.
Vaak deden de boeren neerbuigend als hij zijn hulp aanbood, want hij zag er niet sterk
uit. Hij was lang en slungelig, maar dan liet hij zijn handen zien.
Zijn handen waren ook lang en slank, maar de binnenkant was vol met eelt.
Hij vertelde dan het lidtekens van zijn beeld in Klekas waren en hij maakte hen
duidelijk dat een beeldhouwer sterk moet zijn, omdat het hakken zwaar is.
Aan Jette vertelde hij dat hij op een boerderij opgegroeid was en dat hij goede
herinneringen aan de geuren had. De geuren deden hem aan zijn jeugd denken.
Jette genoot van hun verblijf op boerderijen. Er waren bijna altijd kinderen met wie ze
zorgeloos kon spelen – bijna zorgeloos, want ze moest zich regelmatig inhouden als
haar gevraagd werd waar ze vandaan kwam.
Op de boerderijen hoorden ze vele verhalen, waar de beeldhouwer meestal neerslachtig
van werd. Vooral het nieuws over het Grote Rijk bedrukte hem.
Dat het slecht in Overrikas ging, wisten ze. Dat het ook slecht ging in het Grote Rijk
merkten ze niet alleen aan de verhalen, maar ook aan de oogsten.
De beeldhouwer was somber. Het leek of hij ergens over in zat, maar ze kon er niet
achterkomen wat hem dwars zat.
Een enkele keer had ze hem ernaar gevraagd, maar het antwoord was steeds ontwijkend
geweest, behalve één keer toen hij mompelde:
“Dat moet je je vader maar eens vragen."
Ze voelde een warme gloed door zich heentrekken:
“Weet u dan waar mijn vader is?"
Hij keek haar geschrokken aan:
“Eh - nee, dat zou ik niet weten."
Ze wilde meer over haar vader vragen, maar hij stond bruusk op en liep weg.
Ze voelde zich toen door hem in de steek gelaten.

De boeren in het Grote Rijk waren aardiger en gastvrijer dan de boeren in Overrikas.
Het viel Jette op dat ze onder het werk veel lachten en zongen.
Op een namiddag had een boerin haar gevraagd:
“Jij komt uit Overrikas, niet waar?"
Jette was net een broodoven aan het schoonmaken en deze vraag had ze niet verwacht.
Ze schrok zo erg dat ze met haar hoofd tegen een ijzeren rand stootte en de
tranen in haar ogen sprongen.
Overal hadden ze gedaan of ze uit de Stad kwamen en iedereen had hun verhaal
geloofd. Niemand had zich verbaasd getoond dat ze zo ver van de Stad af waren.
De vrouw keek haar glimlachend aan.
Jette stotterde enkele verwarde woorden en probeerde haar tranen weg te vegen. Het
deed toch al pijn meer.
“Je hoeft niet zo te schrikken. Ik zal je niets doen."
De vrouw maakte een theedoek nat en veegde Jette's gezicht af.
Ondertussen vertelde ze dat zij voor haar trouwen in Overrikas had gewoond. Ze bleek
in Borka geboren en getogen te zijn. Borka was de drukke havenstad in het
zuidwesten van Overrikas.
De boerin was er al in zeker vijfendertig jaar niet terug geweest. Het boerenbedrijf liet
het niet toe en de laatste tijd was ze blij in het Grote Rijk te wonen.
Ze voelde zich veilig op deze grote afstand van Moerkas.
Al gauw waren Jette en de boerin in een diepgaand gesprek en toen de mannen van
het werk op het land terugkwamen, zei de vrouw tegen haar man:
“Weet je al dat zij uit Overrikas komt?" en ze wees naar Jette.
De beeldhouwer keek Jette verstoord aan. Hij had op het land uitvoerig verteld dat ze
uit de Stad kwamen en met Overrikas niets te maken hadden.
De boer had wat argwanend gekeken, maar het verhaal uiteindelijk geloofd.
“Dat is leuk zeg. Kom je er net vandaan?" en de boer draaide zich naar de
beeldhouwer:
“Ik dacht dat jullie uit de Stad kwamen. Zij dus niet, maar volgens mij kom jij er wel
vandaan. Je brengt haar zeker in veiligheid. Gelijk heb je, maar wees voorzichtig met
wat jullie tegen vreemden zeggen, je kunt tegenwoordig niet iedereen vertrouwen."
De beeldhouwer knikte en zei iets over een oom die haar in huis zou nemen, maar de
boer had er voor geen belangstelling. Hij richtte zich weer tot Jette:
“Hoe is het nu in Overrikas? Is het er even erg als de verhalen ons doen geloven?"
Tot diep in de nacht vertelde Jette wat ze tot nu toe meegemaakt had, uiteraard zei ze
niets over Vrouw Korre en het puzzelstukje.
De boer en de boerin schaterden van het lachen bij het verhaal van de brug, vooral
toen ze hoorden dat ze van spionage verdacht werd.
Het bleek dat hun jongste zoon bij de burgerwacht ingedeeld was.
Hij zat bij de grensbewaking tussen Apkas en de bergen van Klekas.
Over een maand zou zijn diensttijd er op zitten en zou hij weer thuiskomen. Gelukkig
wel, want ze hadden zijn hulp nodig om de oogst binnen te halen.
Toch waren ze er niet zeker van of hij wel naar huis terug kon gaan.
De kans dat zijn diensttijd verlengd zou worden, werd steeds groter.
De Heer van Moerkas had weliswaar nog geen aanvallen op het Zuiden van het Grote
Rijk gedaan, maar dat kon elke dag veranderen.
De beeldhouwer zweeg al die tijd. Hij hield zich op de achtergrond en luisterde
aandachtig. Niets ontging hem; af en toe schudde hij bijna onopgemerkt het hoofd.

Hij vond Jette te loslippig, maar greep niet in.
Zijn ogen schoten rusteloos van de een naar de ander en pas de volgende morgen zei
hij tegen haar:
“Je moet voortaan beter op je woorden letten, Jette. Je kunt niet iedereen
vertrouwen."
Het land werd glooiender en elke heuvel bood een verrassend en nieuw uitzicht.
Jette was op het vlakke land uitgekeken. Ze vond de uitgestrekte velden saai.
De afwisseling tussen hoog en laag was veel leuker.
De beeldhouwer had van een boer een scherp mes gekregen, omdat hij hard mee had
geholpen met het afladen van een grote kar hooi.
Meer vroeg de beeldhouwer niet voor het zware werk.
Tijdens de rustpauzes gaf hij Jette les in houtsnijden en dan maakte hij een
opgeruimde indruk en hij maakte zelfs grapjes over haar vorderingen:
“Je wordt nog beter dan ik!"
Ze lachte dan wat verlegen.
“Wil je me met het reuzenbeeld helpen?"
“Ja, maar ik zou er nooit in willen wonen."
Hij zong een lied in een taal die ze niet kende. De melodie was eentonig en vlak, maar
klonk erg vrolijk en opgewekt.
Toen ze een heuvel opliepen waren ze volgens de beeldhouwer nog maar enkele
kilometers van de Stad verwijderd.
“Wedden dat we de Stad straks zien?"
Ze lachte om het grapje, hoewel hij het bij elke heuvel vertelde.
“Dat verliest u toch weer."
“Nee hoor, want ik heb deze weg al zo vaak afgelegd dat ik hem langzamerhand kan
dromen. Deze heuvel heet De Tol, omdat hier vroeger een tol was. Je moest daar geld
betalen als je op de weg liep. Nu hoeft dat niet meer, gelukkig maar - anders hadden
we een omweg moeten maken."
“Hoezo?"
“Die tolprijzen logen er vroeger niet om. Je betaalde je blauw."
Bovenop de heuvel sloeg ze haar hand voor de mond.
“Oh," riep ze vol verbazing uit, want beneden haar lag werkelijk de Stad.
De beschrijving die de beeldhouwer haar gegeven had, klopte helemaal niet. De Stad
was nog mooier dan ze gedacht had.
De Stad werd door een hoge muur beschermd. De muur was van verschillende soorten
steen opgebouwd. Onderaan waren grote rechthoekige rotsblokken opgestapeld,
daarbovenop waren rode bakstenen gemetseld, met in het midden vier banden
grijswitte steen.
De kantelen waren afwisselend met de rode en de grijswitte stenen versierd.
De muur was een enorm rechthoek en liep om de hele Stad.
Op elke hoek was een uitkijktoren en midden in elk recht stuk waren grote poorten.
Boven de poorten waren twee kleinere uitzichttorens en er waren overal uitbouwsels.
Pas veel later hoorde ze dat deze uitbouwsels deel van de verdediging van de Stad uitmaakten.
Er liepen goten naar die uitbouwsel en door die goten werd gloeiend hete olie
gegoten.

Eventuele aanvallers hoopte men op deze manier tegen te kunnen houden.
De zon scheen, zodat de vele witte huizen en de ranke koperkleurige torens en de
gouden koepels schitterden.
De koepels waren niet echt van goud, maar van een goudkleurig metaal dat niet kon
roesten.
Ze draaide zich met stralende ogen naar de beeldhouwer:
“Ik heb nooit geweten dat de Stad er zò uit zou zien. Wat mooi en wat een huizen.
Wat zullen er veel mensen wonen."
De beeldhouwer knikte stuurs.
Het was hem namelijk opgevallen dat de poorten gesloten waren en dat er drommen
mensen voor stonden. Ze werden echter door soldaten tegengehouden.
Dit viel Jette niet op. Ze had alleen oog voor de glinsterende helmen en de kleurige
uniformen van de soldaten:
“Ziet u die soldaten? Wat zijn die rode pluimen op die zilveren helmen mooi en wat
leuk staan die mooie witte kabels touw op die rode uniformen. Het ziet er zo feestelijk
uit."
Hij gaf haar geen antwoord.
“Waarom zegt u nu niets? Het is toch mooi, of vindt u dat soms niet? Wat kijkt u
somber."
Ze keek hem vragend aan.
“Is er wat?"
“Ik zou het niet weten, maar er klopt iets niet."
“Wat klopt er dan niet?"
“Die soldaten staan er niet voor niks en is het je dan echt niet opgevallen dat die
mensen niet verder mogen? Dat is toch heel vreemd, want de Stad is altijd gastvrij
geweest. Het lijkt erop of we er niet in mogen."
“Maar u kunt toch wel naar binnen?"
“Ik zou werkelijk het niet weten, maar ik ben bang dat het ons deze keer niet zal lukken.
Als de koning gelooft dat hij zo de Heer van Moerkas tegen te kunnen houden,
dan kunnen we beter niet naar hem gaan."
“Hoe ver is het nog?"
“Ongeveer een uur. De weg kronkelt hier nogal en..."
“We kunnen toch ook afsnijden?"
“Normaal gesproken kan dat, maar ik denk niet dat dat nog mag en ik heb geen zin
om de burgerwacht op ons dak te krijgen. Je mag nooit vergeten dat je hier stiekem
bent gekomen."
Naarmate ze de Stad naderden, werd het drukker en Jette kreeg het zelfde gevoel als
bij de brug:
“Het lijkt de brug wel."
“Hoe bedoel je dat?"
“Nou, daar was het ook zo druk en niemand mocht er over heen. Mij lukte het echter
wel," vol trots wees ze op zichzelf.
“Oh, bedoel je dat. Tja, zo te zien zijn er moeilijkheden."
Hij keek naar de duizenden mensen in de verte en haalde zijn schouders op, terwijl hij
zei:
“Maar goed, dat zien we dan wel."
Een man op een paard reed hun richting op:

“Je kunt beter teruggaan, want de Stad is hermetisch afgesloten. Je mag er niet
zomaar meer in."
“Waarom niet?" riep de beeldhouwer terug.
De man hield zijn paard in:
“De koning is bang voor zijn eigen hachje. Hij denkt werkelijk dat elke vreemdeling uit
Moerkas komt en hem om zeep wil brengen. Niemand mag zonder speciale
toestemming de Stad meer in. Op zich is dat niet zo gek, maar het is onbegrijpelijk dat
je zelfs de Stad niet zomaar meer uit mag. Weet je wat dat feitelijk betekent? De Stad
is al belegerd zonder dat de legers van Moerkas voor de poorten staan. Ik snap het
niet meer, maar ik weet wel dat de tijden aan het veranderen zijn en zeker niet ten
goede."
“Ja, zeg dat wel."
De man gaf zijn paard de sporen en riep nog over zijn schouder:
“Saluut!"
Ze mochten niet dichter dan honderd meter bij de poort komen.
Ze zagen dat de poort met grendels afgesloten waren en dat er drie rijen soldaten op
wacht stonden.
Omstanders vertelden elkaar vele verhalen en nog meer geruchten. Volgens enkelen
was de Heer van Moerkas nog maar een dag van de Stad verwijderd, terwijl anderen
zeker wisten dat hij bij de oversteek in de Rikas was verdronken.
Om de Stad in te mogen had je een speciale pas nodig. Op de zwarte markt werden
vervalste passen voor veel geld aangeboden.
De burgerwacht ontdekte de vervalsingen echter altijd.
De mensen werden dan weer naar de wachtenden buiten de muren gestuurd; ze
waren hun goede geld dan wel kwijt.
Slechts een enkeling werd voor een verhoor meegenomen.
Jette was ten einde raad:
“Wat moeten nu doen? We hebben een lange en vermoeiende tocht achter de rug en
het is allemaal voor niets geweest. Kunnen we niet gewoon naar de soldaten gaan en
vragen of we de koning mogen spreken?"
“Dat kun je doen, maar je loopt dan de kans dat je gearresteerd wordt. Je moet niet
vergeten dat je zonder toestemming over de brug bent gekomen en daarmee ben je
verdacht. Ik denk niet dat ze erg vriendelijk tegenover spionnen zijn."
Jette werd opstandig en stampvoette:
“Maar mijn moeder zei dat iedereen de koning altijd kon spreken."
“Je moeder had toen gelijk, maar dat was toen. Vroeger kon dat, nu niet meer."
“Is er dan geen andere manier om de Stad in te komen?"
De beeldhouwer dacht diep na en zei tenslotte:
“Ik ken iemand die ons zou kunnen helpen."
“Laten we dan naar hem toegaan. Waar woont hij?" vroeg ze opgewonden.
“Dat zou ik niet weten. Hij kan werkelijk overal zijn. We zullen hem moeten zoeken."
“Zoeken? Waar dan?"
“Ik ken een paar streken waar hij meestal zit."
“Laten we daar dan naar toe gaan."
“Ze zijn hier niet in de buurt," zei de beeldhouwer bijna onhoorbaar.
“Waar dan wel?"
“Meestal is hij in Overrikas en..."
“In Overrikas, maar daar kom ik net vandaan!" riep ze verschrikt uit.

Ze werd woedend. Ze was zo dichtbij en nou moest ze weer terug. Dat was toch niet
logisch?
“Je doet net of ik hier iets aan kan doen."
Jette kleurde, maar de beeldhouwer deed of hij dat niet zag.
“We hebben echter wel een groot probleem, want hoe komen we in vredesnaam
ongezien de rivier over?"
“Op dezelfde manier als ik gedaan heb," stelde Jette voor.
“Nee, dat lukt geen tweede keer. Je hebt toen geluk gehad, maar dat betekent niet
dat je altijd geluk zult hebben."
Langzaam liepen ze de weg terug en Jette keek vaak achterom.
De Stad met zijn goudkleurige koepels, de witte torens en huizen lag zo dichtbij, maar
bleek onbereikbaar te zijn.
Ze merkte niet dat er tranen over haar gezicht liepen. De beeldhouwer zag het en
troostend pakte hij haar hand. Zelfs dat gebaar viel haar niet op.
Hij kneep haar stevig in de hand en zei:
“Je mag best verdrietig zijn, maar ik ben er van overtuigd dat je de Stad ooit een keer
zult bezoeken."
de zwerver
Zonder al te veel moeilijkheden kwamen ze weer bij de rivier. De tocht verliep sneller
dan de reis naar de Stad, hoewel ze dezelfde weg volgden.
Jette was doodmoe.
Alle emoties, het gedwongen afscheid van haar moeder en de lange zwerftocht waren
haar te veel geworden.
Daarom liepen ze zo weinig mogelijk en probeerden ze steeds met een boer mee te
rijden.
In een klein dorpje verzoolde een schoenmaker hun schoenen in ruil voor een klein
houten beeldje, dat de beeldhouwer voor hem sneed.
Ze vermeden de boerderijen waar ze al eens om onderdak gevraagd hadden.
De beeldhouwer legde haar uit dat hij niet wist hoe hij voor de tweede keer hun
aanwezigheid kon verklaren.
Het was stralend weer toen ze bij de rivier kwamen.
Jette trok haar schoenen uit en liep met blote voeten over het strand en in het water.
De beeldhouwer zei dat hij wat wilde rondkijken. Hij wilde informatie over de brug en
vooral over Overrikas verzamelen, omdat hij niet wist hoe ze de rivier over konden
steken.
“Ik kom tegen de avond weer terug. Er kan je niets gebeuren als je hier blijft."
“Waar gaat u naar toe?"
“Dat weet ik nog niet precies, maar ik ken hier een paar mensen. Je kunt beter niet
met me meegaan, omdat die mensen jou niet kennen en ik weet dat ze van nature
achterdochtig zijn. Dat was jaren geleden al en dat zal met de Heer van Moerkas als
overbuurman alleen maar erger zijn geworden. Ik verwacht niet dat iemand hier zal
komen, maar mocht dat gebeuren, praat dan deze keer je mond eens niet voorbij.

Niemand mag weten dat we naar Overrikas willen gaan. Hoe minder mensen dat
weten, des te beter."
Jette werd opstandig:
“Natuurlijk doe ik dat niet en trouwens, ik wil helemaal niet naar Overrikas. Ik moet
naar de Stad. Het is uw idee om naar Overrikas te gaan, niet het mijne."
“Dat weet ik," suste hij, “Ik ga er liever ook niet naar toe, maar we hebben geen
andere keus. We zullen wel moeten," voegde hij er grimmig aan toe.
Hij ging, maar draaide zich nog eenmaal om:
“En houdt vooral je mond over dat puzzelstukje."
Jette ging op het zand zitten en keek naar een stuk drijfhout dat op het water
dobberde. Ze voelde zich door de beeldhouwer in de steek gelaten en was vermoeid
en loom. Toch stond ze na enkele minuten op en liep het strand af.
Ze hield haar schoenen en kousen in de hand.
Ze wilde de omgeving wat verkennen en ging stroomafwaarts.
De brug lag nu achter haar. Ze kon het niet zien, zelfs niet de toegangswegen, omdat
er een dijk en wat lage heuvels tussen haar en de brug lagen.
Ze liep enkele minuten met de zon in de rug toen ze een man op het strand zag zitten.
Ze aarzelde en hield haar pas in: de beeldhouwer had haar op het hart gedrukt
mensen uit de weg te gaan.
Ze kende deze streek niet en wist niet wie ze kon vertrouwen en wie niet.
Ze miste de beeldhouwer. Hij had haar steeds met raad en daad geholpen en pas nu
merkte ze dat hij haar heimwee had verdreven.
Waarom moest hij juist nu alleen op pad gaan? Ze had toch met hem mee kunnen
gaan, ze was er oud genoeg voor.
Waarom behandelde hij haar nu opeens alsof ze een klein kind was?
Ze keek naar de man in de verte. Hij zat bij een vreemd huisje aan het water en hij
bewoog zijn handen langs zijn gezicht. Ook zijn hoofd bewoog regelmatig heen en
weer en vaag hoorde ze muziek.
Opeens herkende ze de klank en begreep ze de bewegingen: het was het geluid van
een mondharmonika.
Het gaf haar een prettige schrikreactie.
Ze holde zo snel mogelijk en zonder er bij na te denken op de man af.
Hij zag haar aankomen, haalde de mondharmonika van zijn mond en stond op.
Hij wachtte haar op en naarmate ze hem naderde herkende ze hem: hij leek sprekend
op de man uit haar droom en dus ook op de kaars die ze van Bal had gekregen.
Hijgend kwam ze bij hem en ze vroeg:
“Bent U...?"
Hij keek haar geamuseerd aan:
“Wie bedoel je?"
Ze kon niet uit haar woorden komen en hakkelde zo erg dat de man haar niet kon
volgen.
Hij vroeg op een opgewekte manier:
“Op wie lijk ik dan?"
“Op iemand uit een droom."
“Dat klinkt interessant, maar ik heb helaas nog nooit over jou gedroomd. Jij hebt dus
over mij gedroomd? Wat een eer voor mij en laten we dan maar zeggen dat ik
diezelfde man ben. Afgesproken?"
Jette schoot in de lach.

“Ik ben dus de man uit jouw dromen, maar wie ben jij eigenlijk?"
“Ik ben Jette, meneer."
Hij staarde haar verbluft aan, daarna verscheen een brede lach op zijn gezicht:
“Tjongejonge, ben jij het werkelijk? Je meent het! Jij bent de allerlaatste die ik hier
zou verwachten."
“Kent u mij dan?" vroeg Jette verbaasd.
Hij aarzelde even:
“Eh - nee, maar – eh - ik heb al zoveel over je gehoord."
Jette merkte de aarzeling in haar stem niet op.
“Van wie dan wel?" vroeg ze nieuwsgierig.
Weer aarzelde hij even, voordat hij antwoord gaf:
“Dat vertel ik je lekker niet; net zo min als jij mij alles zult vertellen."
Jette deinsde terug, maar hij zei:
“Doe niet zo bang. Ik zal echt niets vragen en jij zult mij niets hoeven vertellen als je
dat niet wilt."
Ze was niet bang, ze was slechts door zijn opmerking geschrokken en aarzelend vroeg
ze:
“Wat doet u hier eigenlijk?"
“Dat heb je toch al gezien? Ik wil naar de overkant, maar dat gaat moeilijk omdat de
brug afgesloten is."
“Dat hoeft u mij niet te vertellen, dat weet ik allang. Wij willen ook naar Overrikas,
maar.."
“Wat ben je dan niet alleen? Met wie ben je op pad? Met je moeder soms?" vroeg hij
gespannen.
Van schrik sloeg ze haar hand tegen de mond en ze wilde weglopen, maar durfde het
niet.
Ze had te veel gezegd en ze begreep niet waarom ze zich zo had versproken. Kwam
dat omdat de man haar zo vertrouwd overkwam? Ze voelde zich op een of andere
manier veilig bij hem.
“Laat maar," vervolgde hij, “Wees voortaan wat zuiniger met je woorden, want in deze
streek kun je niet iedereen vertrouwen. De grens is hier te dichtbij om je echt veilig te
voelen. Je moet doen zoals ik: ik wil naar de overkant, maar dat vertel ik aan
niemand."
“Maar u vertelt het nu aan mij," zei ze lachend.
“Dat is heel wat anders. Jij bent wèl iemand en dat is een groot verschil."
Hij streek haar even door het haar en keek haar aan. De kleur van zijn ogen leek
blauw, maar ze was er echter niet zeker van. Er lag namelijk een gloed in zijn ogen
waardoor de kleur steeds leek te veranderen.
“De brug is gesloten en je mag er niet meer over, zelfs al heb je een paspoort dat niet
vervalst is. Als de grenswachten het paspoort niet vertrouwen, sturen ze je gewoon
weer terug - ondanks je paspoort. Er zijn zelfs mensen zonder pardon neergeschoten
en dat noemt de koning van de Stad korte metten maken. Hij voelt zich zo veiliger en
hij gelooft werkelijk dat de Heer van Moerkas zich door zulke maatregelen laat
afschrikken. Het is onbegrijpelijk, want je moet niet denken dat de koning dom is. Dat
is hij zeker niet. Hij is alleen maar kortzichtig en hij sluit zijn ogen voor het echte
gevaar, maar dat beseft hij niet."
“Wat is het echte gevaar dan?"

“Het echte gevaar ligt eigenlijk niet bij de Heer van Moerkas, die is in werkelijkheid
niet echt gevaarlijk. Het gevaar ligt veel meer in de harten van de mensen: zolang de
mensen bang zijn voor de Heer van Moerkas en geloven dat hij onverslaanbaar is, kan
hij zijn macht uitbreiden. Angst kan mensen verlammen, maar dat begrijpen veel
mensen niet."
“Bent u dan niet bang voor de Heer van Moerkas?"
“Natuurlijk wel. Het zou onmenselijk zijn om niet bang te zijn. Ik ben bang voor wat er
nu gebeurt en vooral voor wat er ons nog te wachten kan staan. Meer dan eens moet
ik tegen deze angst vechten en dat is niet makkelijk, maar ik wil me door de angst niet
laten verlammen. Dat is de enige reden dat ik de rivier over wil. De Heer van Moerkas
zal mij niet in Overrikas verwachten. Ik denk dat hij zo overtuigd is van zijn
onoverwinnelijkheid dat hij zich niet kan voorstellen dat iemand hem in het hol van de
leeuw wil benaderen. Hij denkt waarschijnlijk dat al zijn tegenstanders gevlucht zijn,
maar dat is niet zo. Kijk eergisteren merkte ik dat je tegenwoordig de brug niet meer
over kunt en dus heb ik een vlot gebouwd. Je hebt geen brug nodig, met een vlot kom
je ook de rivier over. Vanavond wil ik vertrekken, dan is het donker en dan valt het
niet zo op."
Hij pakte zijn mondharmonika en begon weer te spelen, maar opeens stopte hij met
spelen en vroeg:
“Ach ja, voor ik 't vergeet. Je woont in het bos bij Boskas en dat is een heel eind hier
vandaan. Wat doe je hier in vredesnaam?"
“Hoe weet u dat ik in Boskas woon, dat heb ik u toch niet verteld?"
“Dat heb je ook niet, maar ik weet het en ik ben alleen maar benieuwd wat je hier
uitspookt."
“Kent u mijn vader soms?" vroeg ze hoopvol.
Hij vertrok zijn gezicht in een grimas en zei:
“Nee, dat zou ik niet willen beweren, maar ik heb je moeder goed gekend en..."
“Mijn moeder?"
“Jazeker, ze - heeft ze jou helemaal in je eentje naar het Grote Rijk gestuurd? Dat is
niets voor haar. Of zijn jullie elkaar onderweg kwijtgeraakt?"
“Nee, het is..."
“Ben je dan samen met je moeder op pad? Maar dat is geweldig!"
“Nee, jammer genoeg niet. Ik zou met mammie op pad gaan, maar de oogst was bij
ons van de ene dag op de andere mislukt en toen moest ik wat boodschappen doen.
Daarna zouden we samen naar de Stad gaan om de koning te bezoeken, maar ik
mocht het bos niet meer in en toen ben ik alleen op stap gegaan. Ik wilde naar de
koning en..."
“De koning wilde je niet helpen?" vulde hij haar aan.
“Dat weet ik niet. We mochten de Stad niet in."
“We? Met wie ben je dan?"
Jette keek hem verschrikt aan. Ze had zich versproken, maar hij wuifde vriendelijk met
zijn hand:
“Laat maar. Ik hoef niet te weten met wie je op reis bent. Heb ik je goed begrepen dat
je helemaal bij de Stad bent geweest?"
Jette knikte en vervolgens spraken ze uitvoerig over de Stad.
De man vertelde haar dat hij een zwerver was, maar dat dat niet zijn beroep was. Wat
zijn beroep dan wel was, vertelde hij echter niet.

Volgens hem waren er meerdere zwervers als hij; mannen en vrouwen die door het
hele land zwierven om inlichtingen over de Heer van Moerkas te verzamelen.
De man was overal geweest en kende nog meer streken dan de beeldhouwer.
Jette sprak angstvallig niet over de beeldhouwer en gelukkig vroeg de zwerver er ook
niet naar.
Heimelijk vergeleek ze hem met de beeldhouwer. Dat was moeilijk, omdat ze helemaal
niet op elkaar leken: de zwerver was forser gebouwd en maakte een krachtige en
sterke indruk. Hij was niet zo verfijnd en speels als de beeldhouwer.
Hij was ook niet zo somber. Hij lachte veel en het viel haar op dat hij haar woorden
ernstig nam. Op al haar vragen gaf hij uitvoerig antwoord, als ze voor hem tenminste
niet al te persoonlijk werden.
Hij was heel spraakzaam en vooral over de Stad kon hij Jette veel vertellen. Hij was er
regelmatig geweest en in het zand tekende hij de belangrijkste straten uit. Hij wees
haar de kortste weg naar het paleis van de koning en zelfs de plattegrond van het
paleis kende hij uit het hoofd.
“Bent u daar dan geweest?" vroeg ze met glinsterende ogen.
“Ja, valt je dat mee voor een zwerver als ik?"
Ze wilde hem iets vragen, maar schrok op door een stem in de verte:
“Jette waar ben je? Jette!"
Ze sprong verschrikt overeind en zei gehaast:
“Ojé, dat is de beeldhouwer, die ben ik helemaal vergeten. Ik zou in de buurt blijven.
Het spijt me werkelijk, maar ik moet er vandoor."
De zwerver stond op en keek haar na.
De beeldhouwer was bezorgd toen ze buiten adem bij hem was.
“Waar heb je al die tijd toch gezeten? Ik heb je overal gezocht en ik weet niet hoe
vaak geroepen. Kom op, we moeten opschieten, want er is een kleine kans dat we
vanavond de brug over kunnen."
Toen zag hij de zwerver langzaam aan komen lopen en hij vroeg:
“Wie is die man?"
Ze haalde haar schouders op:
“Dat weet ik niet, maar hij lijkt op die kaars van me en het is een aardige man. Hij
heeft een vlot gebouwd en daarmee wil hij vanavond naar de overkant. Hij heeft
verder een mondharmonika en hij kent het paleis van de koning op z'n duimpje."
De beeldhouwer begon breeduit te lachen. Hij tilde haar op en gaf haar een kus.
Terwijl hij haar weer op de grond zette, zei hij:
“Jette, Jette, wat ben jij een geluksvogel!"
Hij rende naar de zwerver en liet Jette verbouwereerd achter.
De beide mannen vielen elkaar in de armen en begroetten elkaar alsof ze al jaren
goede vrienden waren, die elkaar in geen tijden hadden ontmoet.
Terwijl ze naderde hoorde Jette de beeldhouwer zeggen:
“Ansgar, wat doe jij hier!"
“Ik wil naar Overrikas terug en jij? Wat doen jullie hier?"
“Ik zocht jou, maar ik was bang dat je de rivier al was overgestoken; maar dat is
gelukkig niet zo."
“Nee, gelukkig niet, want anders hadden we elkaar misschien veel later getroffen."
“Je hebt Jette al gesproken."
“Gelukkig wel, ze een hele meid geworden."
“Heb je haar nog wat gezegd?"

Zijn antwoord kwam snel:
“Nee, dat lijkt me nu nog onverstandig."
Jette stond achter hem:
“Wat bedoelt U?"
De zwerver negeerde haar echter en zei tegen de beeldhouwer:
“Zij wil naar de overkant, maar hoe is dat met jou? Ga je mee?"
“Nee, ik wil hier blijven. De laatste weken hebben we het een en ander meegemaakt
en ik wil het even rustig aan doen. Eigenlijk wil ik alleen nog maar met mijn beeld
verdergaan. Dat kun je toch wel begrijpen?"
Jette stoof kwaad op:
“Wat is dat nou weer! U wilde naar de overkant, ik niet! We zouden samen gaan, dat
heeft u me beloofd en dat stomme beeld zou u pas later afmaken!"
De beeldhouwer wilde een hand op haar schouder leggen, maar zij rukte zich los.
“Ik heb je dat niet beloofd, hoewel ik weet dat je dat hoopte. Het enige wat ik gezegd
heb, is dat ik je niet zou verlaten zolang je me nodig had. Je hebt me nu niet meer
nodig, want ik wilde je naar Ansgar brengen en volgens mij zat hij in Overrikas. Dat is
de enige reden dat we hier zijn. Ik kon niet weten dat we uitgerekend hier Ansgar de
Zwerver zouden ontmoeten. Ansgar is de beste gids die je je kunt wensen. Hij kent de
weg als geen ander en hij weet moeilijkheden altijd te overwinnen. Je hebt me zonet
toch ook verteld dat hij het paleis van de koning kent? Of ben je dat soms vergeten?
Hij kent de koning goed en daarom durft hij de brug niet over."
“Waarom niet?"
“Er zijn teveel mensen die mij kennen en ik wil graag ongemerkt de rivier over. De
Heer van Moerkas kan beter niet te veel weten," antwoordde de zwerver.
“Dat vind ik ook, Ansgar en ik ben blij dat je haar verder onder je hoede wil nemen.
Haar moeder wilde dat ze naar de Stad gaat, dan zouden ze elkaar daar treffen.
Misschien is het verstandig om samen daar naar toe te gaan?"
“Nee, we kunnen niet naar de Stad, want ik moet naar Overrikas en Jette, ik heb
gehoord dat je moeder het bos niet uit kan komen. De Heer van Moerkas houdt haar
in jullie eigen bos gevangen. Ik stel voor dat we naar haar toegaan."
Jette raakte opgetogen. Ze zou eindelijk weer naar haar moeder gaan, maar schoot
haar opeens te binnen – haar moeder zou toch ook naar de Stad gaan?
“Komen wij er dan wel in?"
De beeldhouwer lachte:
“Natuurlijk lukt dat. Ansgar komt overal in als hij dat wilt. Ik vertrouw je aan hem toe,
als je mij tenminste vertrouwt."
Ze keek de beide mannen ongelovig aan en zweeg een lange tijd, tenslotte zei ze:
“Ik vertrouw U, maar vraag me niet waarom."
Ze draaide haar hoofd naar het vlot en vervolgde:
“De zwerver vertrouw ik ook - maar alleen omdat ik wel zal moeten."
Ze voelde zich weer eenzaam en verlaten. Waarom gebeurden er steeds dingen waar
ze zich geen raad mee wist?
Ze begreep niets van haar zwerftocht en wilde rust. Ze verlangde naar een echt bed
en een lekkere warme kruik en wilde bij haar moeder zijn. Op haar schoot kruipen en
om een verhaal zeuren. Ze kreeg trek in een kop hete bouillon met geroosterd brood.
Nergens aan hoeven denken leek haar het fijnste.

het vlot
De zwerver had een schuilhutje op het vlot gebouwd, waar hij voedsel en vers
drinkwater in opgeslagen had.
“Heeft u wel genoeg voor ons tweeën?" wilde ze weten.
Hij lachte:
“O ja, meer dan genoeg."
Ze popelde om weg te gaan, hoewel ze niet wist wat ze in Overrikas moest doen.
Moest ze niet naar de koning en gingen ze straks niet precies de andere kant op?
Ze had deze vragen al zo vaak aan de beeldhouwer gesteld, maar hij had haar nooit
begrepen.
“Laat ik het dan zo zeggen: ik moest toch van mijn moeder naar de Stad toegaan? Ik
zou de koning waarschuwen en de zwerver komt toch zeker wel de Stad in?"
“Uiteraard komt hij de Stad in en dan kun je met de koning spreken. Het probleem is
dat de zwerver niet naar de Stad wil. Hij wil naar Overrikas en het lijkt me beter dat je
met hem meegaat. Hij zal je helpen en hij kan je veel beter helpen dan ik dat kan."
“Maar hoe kan hij me dan helpen? We gaan straks de hele andere kant op en ik weet
niet wat ik nu moet doen. Waarom ben ik eigenlijk aan deze tocht begonnen? Ik wilde
de koning alleen maar vertellen dat de oogst bij ons mislukt was, maar dat is niet
gelukt. Ik kon niet eens de stad in, en iedereen vertelt me dat hij tegenwoordig niet
meer naar anderen luistert. Waarom toch? Heb ik dan iets misdaan? Ik weet dat u
voor dat gekke puzzelstukje bang bent, maar waarom u dat bent wilt u me niet
vertellen. Wat is er toch mee? Het heeft iets met de Heer van Moerkas te maken, dat
is me langzamerhand wel duidelijk geworden."
Ze merkte dat hij niet naar haar luisterde, maar zich omkeerde en naar de zwerver
liep.
Jette haalde haar schouders vermoeid op en keek treurig over het water.
De beeldhouwer en de zwerver spraken op gedempte toon met elkaar. Jette luisterde
niet; wat ze tegen elkaar zeiden interesseerde haar niet.
Ze begon zich zorgen te maken toen ze merkte dat de beeldhouwer somberder werd
en de zwerver hem probeerde op te beuren wat echter niet lukte.
De beeldhouwer was vaker somber, maar nooit wanhopig en juist die indruk maakte
hij.
De twee mannen spraken uren met elkaar en toen het gesprek eindelijk afgelopen
was, liep de zwerver naar Jette en drukte een hand in haar nek. Ze schokschouderde,
waarna haar hij weer losliet.
Vermoeid vroeg ze hem:
“En wanneer vertrekken we?"
De zwerver glimlachte verlegen:
“Dit is pas de negende keer dat je het me vraagt. We gaan als het donker is en ik
hoop dat we morgenmiddag in Overrikas aankomen."
“Waarom zegt u steeds dat u dat hoopt? Weet u 't dan niet zeker?"
“Je kunt zoiets niet van te voren weten. We zijn te veel van de wind afhankelijk. We
kunnen tegenwind hebben, maar dat geloof ik niet. De wind kan gaan liggen en als je

geen wind in de zeilen hebt, kan het lang duren. Dan ben je volledig van de stroom
afhankelijk."
Bij het vallen van de avond nam de beeldhouwer afscheid. Jette probeerde hem voor
de laatste keer over te halen met haar mee te gaan, maar hij wilde er niets van weten.
“Toe," vleide ze op een verongelijkte toon.
“Nee, mijn besluit staat vast. Ik hoef niet mee, want je hebt me niet meer nodig. Ik
wilde je naar Ansgar de Zwerver brengen en dat is gelukt. Bij hem ben je veilig" en
met een grimas op het gezicht voegde hij er aan toe, “...en dat is niet alleen voor jou
fijn, maar vooral voor mij. Nu heb ik tenminste eindelijk de tijd om mijn beeld af te
maken."
“Jammer," zuchtte Jette.
“Tja, maar eens komt er een afscheid, daar is niets aan te doen. Ik weet dat afscheid
nemen altijd pijn doet, maar dat hoort nu eenmaal bij het leven. Je moet het leven
nemen, zoals het is."
Ze kneep de lippen stevig op elkaar.
“Ik vond het fijn dat ik je heb leren kennen en je zou me een groot plezier doen als je
me eens opzocht. Kom rustig langs, je bent altijd welkom en als het nodig is, zal ik je
helpen."
Ze knikte gretig en vroeg:
“Waar staat het beeld eigenlijk?"
“Tja, dat is niet makkelijk uit te leggen. Het is in Klekas, daar zul je me dan moeten
zoeken."
“Dat is niet erg Jette, ik denk dat ik weet waar je hem kunt vinden. Klekas is weliswaar
groot, maar niet groot genoeg om zo'n waanzinnig groot beeld ongemerkt te kunnen
verstoppen."
Met z'n drieën duwden ze het vlot een eind het water in. De zwerver en Jette klommen
er op, waarna de zwerver het zeil hees en Jette aan het roer ging zitten.
De beeldhouwer gaf een laatste zet en toen waren ze los.
Langzaam dreven ze met de stroom mee. Er stond niet veel wind, maar gelukkig
kwam die wel van de goede kant.
Jette bleef de beeldhouwer zolang mogelijk nazwaaien, hoewel ze hem door de
invallende duisternis al spoedig niet meer kon zien.
“Houd maar op Jette," zei de zwerver, “'t Heeft geen zin. Hij ziet je echt niet meer. Let
liever op het roer."
“Bent u niet bang dat we te dicht bij de brug komen?"
“Nee hoor; de stroom gaat de andere kant op en ook de wind blaast ons de goede
richting op."
“Waar stroomt het water eigenlijk naar toe?" vroeg ze belangstellend.
“De Rikas ontspringt in Klekas, ergens hoog in de bergen. Niemand weet precies waar.
Honderden beekjes en stroompjes vinden hun weg naar beneden en komen
uiteindelijk bij elkaar. Vanaf een bepaald punt spreekt men over de Rikas, dan is hij
nog niet zo breed als hier. Daar kun je de Rikas zonder natte voeten oversteken. Eén
kleine stap is voldoende. Langzamerhand wordt hij steeds breder en breder. Vooral bij
de zee, daar is de Rikas op zijn breedst. Veel breder dan hier en daar heb je ook last
van eb en vloed en is het water door het zeewater zouter."
“Is de zee niet vreselijk ver weg?"
“Ja, dat is die zeker."
“Bent u er wel eens geweest?"

“Waar bedoel je? In Klekas of aan zee?"
“Ik bedoelde eigenlijk de zee, maar bent u ook in Klekas geweest?"
Hij knikte.
“Hoe ziet de zee er uit?"
De zwerver dacht even na:
“De rivier heeft wat van de zee weg, want waar je ook kijkt overal zie je water. Alleen
zijn de golven er hoger en is het water zout."
“Je kunt er dus met een vlot op varen?" stelde ze vast.
“Het zou kunnen, maar ik raad het je af. Vooral bij storm is het gevaarlijk op zee."
Ze keek hem verbaasd aan; zijn ogen keken gespannen alsof hij onraad vermoedde.
Hij stond op en haalde een olielamp uit de schuilhut.
Hij stak de lamp aan, terwijl hij zei:
“Er vergaan wel eens schepen op zee en dat vergeten de mensen te vaak. De meeste
mensen kennen de zee van een zonnige vakantie, van pootjebaden en soms van de
pijnlijke kwallen. De zee ziet er op een windstille dag onschuldig uit, maar het weer
kan binnen enkele uren omslaan."
Ze rilde onwillekeurig.
“Ben je bang?" vroeg de zwerver bezorgd.
Ze wilde het niet erkennen en zei daarom:
“Nee, ik heb het koud."
“Daar kunnen we wat tegen doen. Er liggen dekens in de hut, pak er maar een en sla
die om je heen. 's Avonds koelt de lucht door het water af en vormt er nevel. Het
wordt dan killer en de wind wordt trouwens straffer."
Het interesseerde haar niet dat de wind aanwakkerde.
“Ik ben moe," klaagde ze.
“Dat wil ik geloven. Je hebt ook al een hele tocht achter de rug. Probeer wat te
slapen."
Ze ging de schuilhut in en legde zich op een deken en trok een andere deken over zich
heen. Het lag niet makkelijk op de houten planken, toch dommelde ze snel in.
De zwerver zat aan het roer en vaak keek hij bezorgd naar de lucht. Er pakten zich
wolken samen en de sterren waren verdwenen. De wind nam snel in kracht toe.
Eén keer stond hij op om een trui te pakken en om te kijken of Jette goed lag.
De golven werden hoger en woester. De zwerver had grote moeite om het roer te
houden.
Op het laatst deinde het vlot zo hevig dat Jette er wakker van werd.
Het vlot slingerde en stampte en met moeite kon Jette overeind komen.
Wankelend wist ze bij de zwerver te komen.
“Wat is er aan de hand?" vroeg ze op een slaperige toon.
Hij kon haar door de huilende wind niet verstaan. Ze herhaalde de vraag bij zijn oor.
Hij schreeuwde terug:
“Het is gaan stormen, maar blijf alsjeblieft in de schuilhut; daar ben je veilig. Hier kun
je overboord slaan en..."
“Nee, ik wil liever hier blijven. Hier voel ik me veiliger."
De storm nam angstaanjagend toe; het water werd opgezweept en de golven overspoelden
hen, zodat ze spoedig drijfnat waren.
“Ga naar binnen, anders..."

Zijn woorden gingen verloren door een enorme golf die tegen het vlot aansloeg en het
ondersteboven gooide.
Jette kwam met een harde klap in het water terecht. Ze ging kopje onder en toen ze
weer boven kwam, riep ze uit alle macht:
“Meneer, meneer de Zwerver!"
Haar stem kwam echter niet boven het bulderend lawaai van de storm en de golven
uit.
Ze vocht tegen het geweld, maar werd zo moe en zo koud dat ze de moed tenslotte
opgaf.

de Heer van Brok
..........................HOOFDSTUK V.........................
Ze werd wakker door de zon, die fel op haar gezicht scheen.
Ze wilde haar ogen openen, maar het licht deed haar pijn en haar hoofd voelde zwaar
aan. Ze had moeite om haar gedachten bij elkaar te houden, omdat allerlei vragen
door haar hoofd spookten.
Waar was ze? Wat was er gebeurd? Waarom voelde ze zich zo vreselijk uitgeput?
Ze hoorde iemand vlak naast zich lachen.
Voorzichtig bracht ze haar handen voor de ogen, alsof ze bang was zichzelf pijn te
doen.
Door de spleten van haar vingers keek ze om zich heen.
Ze lag op een strand van een hard soort zand. Geel van kleur.
Waar was ze toch? Wat deed ze hier? Hoe kwam ze hier?
Langzaam draaide ze haar hoofd om en slaakte een harde gil. Machteloos liet ze haar
handen op het zand vallen en sperde haar ogen wijd en angstig open.
Er stond een man in een lange zwarte jas voor haar. Hij had een capuchon over zijn
hoofd, zodat zijn gezicht niet te zien was.
Jette werd bang, want ze herinnerde zich alles weer.
Haar tocht naar de brug en de manier waarop ze de Rikas overgestoken was. Haar
tocht met de beeldhouwer naar de Stad en de terugweg die ze noodgedwongen hadden
moeten afleggen. De ontmoeting met de zwerver en het onvermijdelijke afscheid
van de beeldhouwer. De storm op de rivier en de schipbreuk die ze geleden had.
Ze wilde schreeuwen, maar kon alleen fluisterend uitbrengen:
“De Zwarte Doek; dat is die man die die zwarte doek droeg."
De man liep langzaam naar haar toe. Op haar knieën deinsde ze angstig naar
achteren.
Ze stond aarzelend op en liep achteruit, waarbij ze de ander strak aankeek.
Ze merkte dat ze met haar voeten de waterkant raakte, toen ze een bekende stem
hoorde:
“Wil je weer het water in Jette? Heb je nog niet genoeg gehad? Wees blij dat je kleren
al door de zon opgedroogd zijn."

Ze draaide zich om en zag tot haar opluchting de zwerver staan en zei:
“Dat is 'm. Dat is die man waar ik over vertelde en waar mijn moeder zo bang voor
was. Dat is de Zwarte Doek. Nu ben ik door hem toch gevangen genomen," voegde ze
er wanhopig aan toe.
De man vroeg aan de zwerver:
“Over wie heeft ze het eigenlijk?"
De zwerver begon te lachen en liep naar haar toe. Hij streek haar door de haren en
zei:
“Mijn allerliefste Jette, mag ik je voorstellen? Dit is Brok en ik weet zeker dat je niet
voor hem op de vlucht bent. Je kunt hem absoluut vertrouwen “ geloof me maar."
Aarzelend keek ze naar de man die door de zwerver Brok genoemd werd.
“Hèm vertrouwen? Nooit, na wat hij in ons bos heeft aangericht. De hele oogst heeft
hij kapot gemaakt. Nee, ik zal hem nooit vertrouwen!" riep ze uit.
“Ach Jette, ik denk dat je eerst kennis met hem moet maken, want je zult het
voorlopig met hem moeten doen. Ik weet zeker dat je je mening zult veranderen."
De ander wendde zich tot de zwerver en vroeg:
“Heeft ze het soms over de Heer van Moerkas? Waarom heb je haar niet alles verteld -
je had dat toch rustig kunnen doen?"
“Nee en waarom zou ik? Ik ging er vanuit dat ze alles al wist."
“Goed, dan zal ik dat doen; maar laten we naar binnen gaan. Ik blijf liever niet te lang
buiten, zoals je weet."
Jette keek om zich heen. Ze zocht een vluchtweg, maar merkte dat ze zich op een kaal
eiland van geel zand bevond. Er waren geen huizen, er was geen gras en er stond
geen enkele boom.
Het was een klein eiland waar niets op groeide.
Jette raakte daardoor in verwarring: hoe konden ze naar binnengaan, als er geen huis
was? Toch had de man gezegd dat hij niet te lang buiten wilde zijn?
Ze liep naar de zwerver, trok hem aan een mouw en fluisterde:
“Ik vertrouw hem niet. Laten we er alstublieft vandoor gaan."
De zwerver drukte haar tegen zich aan en antwoordde beschermend:
“Je kunt niet zomaar weggaan, dat zou onbeleefd zijn. We hebben ons leven namelijk
aan hem te danken. Als hij ons niet gered had, dan..."
Ze viel hem in de rede:
“Dat mag misschien waar zijn, maar tòch vertrouw ik hem niet. Ik wil hier vandaan! Ik
wil weg!"
Ondertussen had Brok zich van hen verwijderd. Hij bukte zich.
Jette zag dat en fluisterde gehaast:
“Hier, kijk nou zelf. Wedden dat hij nu een wapen pakt om ons..."
Ze zweeg verbaasd, want hij raapte geen wapen op, maar opende een luik.
Een trap werd zichtbaar en dat was het laatste wat ze verwacht had.
“Een luik...," stamelde ze, “en zo even was hier niets anders dan zand te zien."
Brok draaide zich naar hen om en zei:
“Komen jullie? Zwerver, doe jij het luik achter je dicht?"
De zwerver gaf haar een zachte duw in de rug en tegenstribbelend volgde ze Brok.
Ze stapte door de opening en liep de trap naar beneden af.

het puzzelstukje
De trap liep steil naar beneden en er was een zacht licht, hoewel Jette geen enkele
lamp zag.
Achter haar hoorde ze hoe de zwerver het luik sloot en voor haar zag ze Brok.
Door de zwarte jas en de capuchon leek hij veel op de man die een jaar eerder in het
bos geweest was. Ze vond het eigenlijk gek dat ze nu niet meer zo bang voor Brok
was: ze voelde zich een stuk rustiger en de Eerste schrik was ze al te boven.
Waarschijnlijk kwam dat omdat ze de zwerver vertrouwde en het was duidelijk dat hij
en Brok elkaar goed kenden.
Ze liepen door een gang waar enkele deuren op uitkwamen.
Op het einde van de gang stond een deur open.
Jette zag een vrij kleine kamer. Brok ging naar binnen en Jette draaide zich vragend
naar de zwerver om. Deze knikte haar geruststellend toe.
Ze haalde diep adem en volgde Brok.
In het midden van de tafel stond een grote tafel met houten poten en een zwaar
stenen blad. Er stonden vier stoelen omheen.
Brok schoof een van de stoelen iets naar achteren en zei op vriendelijke toon:
“Ga hier maar zitten."
Het viel haar nu pas op dat de lange jas hem vormloos maakte.
Zijn armen en benen waren onzichtbaar. De capuchon stak zo ver naar voren dat zijn
gezicht niet te zien was.
De zwerver pakte een stoel en ging zitten, nadat Brok plaats had genomen. Aarzelend
zette Jette zich op de stoel die Brok haar aangeboden had.
“Zo, jij bent dus Jette. Ik hoef me niet meer voor te stellen, omdat je mijn naam al van
Ansgar de Zwerver hebt gehoord. Mijn vrienden noemen mij meestal Brok. Wil jij dat
ook doen?"
Jette keek hem verbaasd aan, waarop Brok vervolgde:
“Denk er maar eens rustig over. Weet je wat ik zo jammer vind?"
Jette schudde haar hoofd.
“Het is zo jammer dat de beeldhouwer en de zwerver je niet iets meer verteld hebben.
Zo heeft de zwerver je weliswaar gezegd dat ik Brok heette, maar dat klopt alleen
maar voor echte vrienden. En jij bent Jette, jij bent voor mij een vriend. Voor anderen
ben ik Heer van Brok. Ach, dat is niet zo belangrijk. Ik geef toe dat de Heren vroeger
wel belangrijk waren, want toen maakten zij de dienst uit. Ze maakten wetten en
legden hun wil op. Gelukkig is dat nu niet meer zo. Wij Heren hebben onze macht
verloren en daar ben ik blij om. Alleen deelt de Heer van Moerkas mijn mening niet.
De Heren van Moerkas zijn altijd op macht uitgeweest en de huidige Heer denkt
werkelijk dat de oude tijden nog steeds bestaan. Ik weet gelukkig wel beter, maar
ondertussen zitten we opgescheept met de machtsuitbreiding van Moerkas."
“Is daar niets tegen te doen?"
“Daar is zeker wat tegen te doen, er is zelfs heel veel tegen te doen, maar de meeste
mensen zijn bang. Ze weten dat ik ook een Heer ben, maar helaas denken ze dat ik
minstens zo gevaarlijk als de Heer van Moerkas ben, maar dat ben ik niet. Ze spreken
me weliswaar aan met 'Heer', maar ik weet dat ze het over 'Brok' hebben als ze mij
bedoelen."

De zwerver voegde er aan toe:
“Dat Brok is een soort titel geworden. Veel mensen denken dat het graaf betekent."
“Ik ben geen graaf, maar dat is echt niet zo belangrijk. Weet je trouwens waar je nu
bent?" vroeg hij onverwachts.
“Nee, dat weet ik niet."
“Dit is het Brokeiland."
Zijn stem klonk zacht en zangerig. Er lag een dwingende klank in waar Jette niet aan
kon ontkomen. Ze moest naar hem luisteren, of ze wilde of niet.
“Gelukkig zijn er maar weinig mensen die weten dat ik hier woon, want op alle
landkaarten staat het als een klein eiland aangegeven. Klein, onvruchtbaar en
onbewoond - en dat klopt gedeeltelijk. Je kunt op dit eiland namelijk niet wonen. Je
kunt er alleen maar in wonen en slechts enkele mensen weten dat. Ik vind dat prima,
want hoe minder mensen dat weten, des te rustiger ik het heb."
Hij zweeg en keek de zwerver aan. De zwerver knikte bevestigend, waarop Brok zich
naar Jette toe draaide en onverwachts zei:
“Goed, dat was dan dat. Mag ik nu dat puzzelstukje eens zien?"
Zijn stem was fluisterend geweest, alsof ze samenzweerden. Toch had Jette het
gevoel dat de woorden vlak bij haar uitgeschreeuwd waren.
Ze verbleekte van schrik en bedekte met haar hand haar jaszak.
Ze stotterde, terwijl ze langzamerhand rood aanliep:
“Wat bedoelt U?"
Brok stak een arm uit. Tenminste, dat meende Jette. Ze zag alleen hoe een plooi uit
zijn jas naar voren schoof en even dacht ze iets wits te zien.
Een hand, schoot het door haar hoofd. Het was direct weer bedekt en bleef onzichtbaar.
“Je hebt iets gekregen dat niet van jou is."
“'t Is ook niet u," bracht ze er met moeite uit.
“Daar heb je volkomen gelijk in, maar toch wil ik het nu van je hebben."
De zwerver raakte haar even met zijn vingertoppen aan en op vriendelijke en zachte
toon probeerde hij haar rustig te krijgen:
“Je kunt hem werkelijk vertrouwen Jette, geef 't hem nou maar."
Jette werd kwaad en stoof op:
“Een mooie boel is dit. Verdorie, ik ben op de vlucht voor de Heer van Moerkas en wat
blijkt? Nu ben ik aan een zekere Brok overgeleverd. Net zo'n engerd als die ene vent
bij ons in het bos. Die beeldhouwer kan ik dus ook niet meer vertrouwen, want hij zei
dat ik bij u in goede handen ben. Goeie handen, jaja dat merk ik. Vertrouw ik 's een
keer iemand, is het ook niet goed. U wordt bedankt."
De zwerver wilde antwoordde, maar Brok zei:
“Je hebt 't mis Jette, maar dat kun jij niet weten. Ik heb van jou begrepen dat je al
eerder iemand in zo'n jas hebt gezien. Ik ben blij dat hij jou toen niet opgemerkt
heeft, want het is duidelijk dat de Heer van Moerkas het op jullie gemikt had. Het is
hem niet gelukt om jullie te pakken te krijgen en dat betekent dat zijn macht nog
steeds beperkt is. Maar voor hoelang? Ik weet het niet. Misschien stelt het je gerust
als ik je vertel dat Ansgar de Zwerver me niet over dat puzzelstukje heeft verteld.
Ansgar kun je vertrouwen: hij zal nooit zijn mond voorbij praten, tenzij het werkelijk
belangrijk is. Eigenlijk had hij me over dat puzzelstukje moeten vertellen, maar
waarschijnlijk had hij er nog geen tijd voor."
“Wie heeft het u dan wel verteld?"

“Ik heb het van Vrouw Korre gehoord."
“Vrouw Korre, kent u die dan?"
“Ja, natuurlijk ken ik die. Wie kent haar niet? Vrouw Korre vertelde het me en daarom
weet ik dat jij dat stukje heb,” hij zweeg even en Jette dacht weer aan Vrouw Korre.
Wie was zij toch? Het leek een eeuwigheid geleden dat Jette haar zag. Ze was toen
slaperig en had niet echt naar haar geluisterd. Dat vond ze nu jammer, ze wist nu te
weinig over haar.
Brok hernam het woord:
“Mag ik het nu alsjeblieft van je hebben?"
Met moeite haalde ze het stukje uit de zoom van haar jas. Ze aarzelde en sloot de
ogen.
Ze slikte, toen ze het voor Brok op het stenen tafelblad legde.
Hoe hij het stukje oppakte, zag ze niet. Ze was er met haar gedachten niet bij.
Brok draaide het stukje om en om en zei tenslotte:
“Helaas heeft Vrouw Korre gelijk. Dit is het stukje. Dank je wel Jette dat je het
gebracht hebt. Het kostte je moeite om me te vinden, maar het is je uiteindelijk toch
gelukt. Je mag best weten dat ik trots op je ben. Je hebt een geweldige prestatie geleverd."
Jette keek verrast op:
“Moest ik 't dan naar u brengen?"
“Heeft Vrouw Korre dat dan niet gezegd?"
“Nee, ze heeft me er niets over verteld."
Brok zweeg en de zwerver keek belangstellend naar het stukje dat weer op tafel lag.
“Hoeveel wensen heb je gedaan?" de stem van Brok klonk onaangenaam scherp.
“Wensen? Wat bedoelt u?"
Opeens herinnerde ze zich het medicijn van Peter en het gereedschap voor de
beeldhouwer en met neergeslagen ogen vertelde ze het verloop van haar tocht.
Brok luisterde aandachtig. Slechts enkele keren onderbrak hij haar. Hij deed dat op
een vriendelijke en uitnodigende toon, waardoor ze zich steeds meer op haar gemak
voelde.
Zo eerlijk mogelijk vertelde haar avonturen zonder het mooier of spannender te
maken.
Toen ze klaar was, zei Brok:
“Tjongejonge, dat is heel wat voor een meisje van jouw leeftijd. Je hebt wel je best
gedaan en je hebt erg veel geluk gehad. Ik heb je al gezegd dat ik trots op je ben en
dat wil ik best nog een keer zeggen. Het is geweldig, ik was echt verbaas dat Vrouw
Korre juist jou uit uitgekozen. Nou, heb ik al vaker met haar te maken gehad en ik heb
steeds gemerkt dat zij altijd de juiste keuze weet te maken. Onbegrijpelijk is dat, maar
toen ik hoorde dat jij dit stukje naar mij zou brengen, dacht ik eigenlijk dat ze gek
geworden was. Ik ben trots op je Jette, heel erg trots op je."
Ze voelde dat ze bloosde, maar deed geen moeite het te verbergen.
“Nu wil je zeker zo snel mogelijk naar huis?"
Opgewonden sprong ze vaan haar stoel op:
“Ik..., kan dat werkelijk? O, wat fijn. Ik voelde me vaak zo eenzaam," voegde ze er
fluisterend aan toe.
“Dat begrijp ik en ik denk dat je langzamerhand genoeg hebt van al je avonturen. Ga
lekker naar huis en rust daar uit. Laat je je maar goed verwennen."
Opeens raakte ze in paniek en ze hakkelde over haar woorden:

“Ja maar, mijn moeder zou toch ook naar de Stad gaan? Ik zou haar daar ontmoeten
en dan zouden we samen naar de koning gaan. Hoe moet dat nou? Ik kan toch niet
naar huis gaan, als mamma in de Stad is?"
Brok knikte:
“Je zou gelijk hebben als je moeder naar de Stad was gegaan. Maar dat is haar niet
gelukt."
“Waarom niet?"
“Jij vertelde toch dat de Drost een wet had uitgevaardigd waardoor niemand meer het
bos in of uit mocht. Ik heb gehoord dat je moeder geprobeerd heeft het bos te
verlaten, maar dat haar dat niet gelukt is. Ze moet dus nog thuis zijn."
Jette dacht even na en zei toen:
“Hoe kom ik in Boskas? Ik ken de weg niet en kan ik het bos nog wel in?"
“Ik breng je naar huis en met z'n tweeën vinden we de weg wel. Denk je ook niet?"
sprak de zwerver bemoedigend.
Jette keek hem blij en verrast aan:
“Meent u dat? Gaan we met z'n tweeën? Dat is leuk, dan kunt u ook met mijn moeder
kennis maken en..."
Ze kon haar zin niet afmaken, want Brok onderbrak haar:
“Laten we nu gaan eten."
Hij stond op en liep van tafel. Jette volgde hem en zag daarom het droevige gezicht
van de zwerver niet.
In een andere kamer was een tafel gedekt.
Lekkere etensgeuren kwamen uit dampende schalen en er stonden enkele kandelaars
met brandende kaarsen.
Pas veel later vroeg Jette zich af wie er gekookt had en wie de tafel had gedekt. Ze is
er nooit achter gekomen.
Tijdens de maaltijd hoorde Brok de zwerver uit. Jette luisterde niet naar zijn verhaal.
Ze moest steeds aan het puzzelstukje denken. Ze had het meegenomen en naast haar
bord gelegd.
Er waren zoveel zaken die ze niet begreep en er waren zoveel vragen waar ze geen
antwoord op wist.
Wie was die Heer van Brok, die Brok werd genoemd, hoewel dat waarschijnlijk niet
zijn eigen naam was?
Wie was Vrouw Korre, die haar een puzzelstukje had meegegeven en die zij zich nog
maar vaag kon herinneren?
Wie was de zwerver? Het was duidelijk dat hij erg veel mensen kende. Hij had die
mensen op zijn lange zwerftochten ontmoet. Eigenlijk wist ze alleen maar zijn naam:
Ansgar. Die naam had Brok enkele keren gebruikt en kwam haar vaag bekend voor.
Dat kwam waarschijnlijk omdat de beeldhouwer hem wel eens met Ansgar aangesproken
had. Een grappige naam die opviel en soms dacht ze dat ze die naam al eens
eerder had gehoord, maar waar en wanneer wist ze niet meer.
Het viel haar op dat ze alleen maar de voornaam van de zwerver kende en dat ze de
naam van de beeldhouwer helemaal niet kende.
De zwerver had het steeds over de beeldhouwer. Zou hij soms geen naam hebben?
Dat kon toch niet? Zij had toch ook een voornaam?
Voorzichtig keek ze naar de zwerver die nog steeds aan het woord was en ook nu
luisterde Brok aandachtig. Even aandachtig als toen zij haar verhaal had gedaan.

Haar wantrouwen was verdwenen. Ze voelde zich zelfs op het Brokeiland thuis. Ze
lachte in zichzelf: het was niet op het eiland, maar erin.
Een nieuwe vraag kwam op, een vraag die haar beangstigde: waarom was dit
blauwgekleurde puzzelstukje zo belangrijk? Waarom deed iedereen er zo voorzichtig
mee? Was het misschien gevaarlijk?
Ze legde het stukje in haar hand en bekeek het.
De beide mannen merkten het niet op en bleven met elkaar praten.
Jette bekeek het stukje aandachtig, aandachtiger dan ze ooit nog gedaan had: de
bovenkant was diepblauw en leek van glas, terwijl de onderkant van metaal was.
Was het goud?, vroeg ze zich af. Hoewel het een zilverwitte kleur had, was het geen
zilver en volgens haar moest goud geel zijn.
Plotseling schrok ze uit haar gedachten op. Ze merkte dat het doodstil was. De
zwerver sprak niet meer. Hij en Brok keken haar aan.
Brok vroeg:
“Waar denk je aan?"
Ze antwoordde hem niet, maar vroeg zonder aarzeling:
“Waarom is dit stukje zo belangrijk?"
Brok schoof zijn stoel iets naar achteren en ging gemakkelijker zitten.
“Houd je van puzzelen Jette?" vroeg hij.
“Ja, ik heb het thuis veel gedaan," voegde ze er met een droevige stem aan toe.
Ze hield van puzzelen, ook van legpuzzels. Ze vertelde echter niet dat ze heel vaak het
raadsel dat haar vader in een plankje had gebrand, probeerde op te lossen. Dat lukte
nooit en ook haar moeder wist niet wat haar vader er mee bedoeld had.
“Dat komt dan mooi uit, want wat je nu in je hand hebt is een stukje van de
belangrijkste legpuzzel op onze aarde. Dat stukje is eeuwen oud. Honderden,
misschien zelfs duizenden jaren geleden is het door een koning gemaakt. Die koning
regeerde over een land dat volgens de verhalen onvoorstelbaar groot geweest moet
zijn. Er wordt wel eens gezegd dat de zon in zijn rijk nooit onderging. Altijd scheen de
zon wel ergens in zijn rijk. Het was een goede koning, maar het koninkrijk was
eigenlijk veel te groot voor hem. Kijk, een provincie kun je vrij gemakkelijk besturen,
maar een hele wereld besturen is bijna onmogelijk. Je kunt namelijk niet iedereen het
naar zijn zin maken, maar toch lukte het deze koning. Vraag me niet hoe hij dat deed,
maar hij kon het. Iedereen was gelukkig en er werd geen honger geleden. Er was ook
geen echte armoede."
“Hoe heette die koning?"
“Dat weet niemand meer; het is ook al zo lang geleden. Zijn naam is verdwenen en er
zijn slechts enkele verhalen over hem bewaard gebleven. Volgens een van die
verhalen had hij een amulet van platina gemaakt en..."
“Wat is dat?"
“Een amulet is een sieraad dat je om je hals draagt. Het zou je tegen ziekten en
ongelukken kunnen beschermen, zoals de tegenwoordige gelukspoppetjes. Zijn amulet
was heel kostbaar, omdat het van platina gemaakt en platina is duurder dan goud."
“Ik dacht al dat het geen goud was, omdat het niet geel was."
“Goud kan ook wit of roodachtig van kleur zijn, Jette," merkte de zwerver op.
“De bovenkant van de amulet had de koning geëmailleerd. Dat is een soort glas. In die
blauwe email had hij een tekening gekrast. Iedereen dacht dat het zomaar wat
strepen waren, niemand had in de gaten dat de tekening weliswaar niets voorstelde,
maar toch betekenis had. Daarom sprak iedereen over de Puzzel. Dat was natuurlijk

een beetje oneerbiedig, maar dat kwam omdat men de betekenis van de tekening niet
kende."
“Wat was dat dan?"
“Het leek enigszins op een puzzel. Een moeilijke puzzel omdat elk stukje apart
sprekend op alle andere stukjes leek. Op het oog leken ze misschien erg op elkaar,
maar elk stukje had een eigen waarde. Je moest de betekenis van elk stukje kennen,
om achter de waarde van de amulet te kunnen komen."
“Kent u die waarde dan?"
“Zo ongeveer. Uit de overlevering weten we dat het middenstukje het belangrijkste
was. De koning noemde dat stukje dan ook de Grootste. De koning is heel oud
geworden en pas op zijn sterfbed heeft hij zijn enige zoon op de hoogte van de
waarde gebracht en toen deze zoon tot koning was gekroond, heeft hij de amulet in
losse stukjes uitgezaagd. Hij hield zelf de Grootste in zijn bezit en gaf de andere
stukjes aan vrienden weg. Dat waren vrienden die hem en zijn vader altijd trouw
waren geweest. Hij gaf ze niet echt cadeau, maar leende de stukjes uit en dat uitlenen
moet een groot probleem voor hem geweest zijn. Aan wie moest hij een stukje geven?
Er waren te weinig stukjes, zodat alleen zijn allerbeste vrienden in aanmerking
kwamen."
“Dat begrijp ik, maar waarom hadden die stukken dan waarde?"
“Ook dat is een lang verhaal Jette. Je zult nog even wat geduld moeten hebben. Ik
heb je al verteld dat de koning de Grootste zelf behield. Dat deed hij, omdat hij met
dat stukje macht over alle andere stukjes bezat. Hij had alleen maar macht over deze
stukjes. Hij had geen enkele macht over zijn vrienden. Dat wilde hij ook niet."
“U vergeet dat de koning nog een stukje voor zichzelf hield," viel de zwerver hem in de
rede.
“Bedankt Ansgar, bijna was ik dat stukje vergeten", lachte Brok: “De zwerver heeft
gelijk, Jette. Er was een stukje dat de koning niet uitleende, omdat hij wist dat het een
zeer gevaarlijk stukje was."
“Gevaarlijk?" vroeg Jette gespannen.
“Ja, heel gevaarlijk, maar daar komen we straks nog wel op."
“U heeft nog niets over de waarde van de losse stukjes gezegd."
“Ik geef toe Jette dat het verhaal misschien langdradig is, maar we komen vanzelf op
die waarde en deze lange inleiding is nu eenmaal nodig."
“Ik luister," zei Jette lachend.
“Eeuwenlang is het uitlenen goed gegaan. Als een vriend stierf, dan moest elke koning
opnieuw bekijken aan wie het stukje uitgeleend zou worden. Dat was niet gemakkelijk,
zoals ik al gezegd heb. De stukjes kon je niet erven. Het moest dus elke keer opnieuw
uitgeleend worden, maar dat is eeuwenlang goed gegaan. Al die tijd was er geen
armoede en werd er geen honger geleden. Er was geen oorlog en er waren geen
binnenlandse twisten. Dat kwam alleen omdat elke koning zich met trouwe vrienden
omringde. Vrienden die namens hem over delen van het Grote Rijk regeerden. Elke
koning had macht over de andere stukjes, omdat hij wist hoe de puzzel weer in elkaar
gezet kon worden. Helaas werd het koningshuis zwakker en zwakker. Daarom verloor
Borold de Zesde, de zoon van Anchor de Derde zijn middenstuk. Je moet weten dat de
Grootste precies het middenstukje van de amulet was. Het middenstuk was dus
verloren en dat betekende dat de Grootste spoorloos was verdwenen en niemand wist
waar. Borold heeft er wel naar laten zoeken, maar toen het na enkele dagen nog niet
was gevonden zei hij 'Weg is weg' en hij liet het erbij. Het interesseerde hem totaal

niet. Hij vond het ouderwets gezwam. Sommige mensen denken dat hij het tijdens
een zeiltocht op zee is kwijtgeraakt, terwijl anderen beweren dat het tijdens een
jachtpartij in Klekas verdwenen is. Ach, alles is mogelijk, want die Borold hield niet
alleen van varen, maar ook van jagen en van bergbeklimmen. Hij hield absoluut niet
van regeren. Hij had alleen maar belangstelling voor uitgaan en voor feesten. Dat zijn
twee dure hobby's die met hulp van steeds hogere belastingen betaald werden. Hoe
dan ook, de Grootste was verdwenen.”
“Wat is er toen verder gebeurd?"
Jette betrapte zich erop dat ze met grote belangstelling het verhaal volgde.
Ze luisterde niet alleen omdat ze het verhaal spannend vond, maar ook omdat ze het
gevoel had ze er een of andere rol in speelde.
Brok zweeg en de zwerver staarde peinzend voor zich uit. Ze moest haar vraag
opnieuw stellen:
“En... wat is er toen verder gebeurd?"
Het duurde een tijd voordat Brok haar antwoordde:
“Een paar jaar later brak er een revolutie uit en werd Borold als koning afgezet. Er
kwam een president aan de macht, die zich na enkele jaren tot koning liet kronen. Die
nieuwe koning probeerde de resterende stukjes in bezit te krijgen. Hij voerde er
oorlogen voor, maar alle stukjes waren spoorloos verdwenen. Zelfs dat ene zeer
gevaarlijke stukje. Borold had niet eens gemerkt dat hij dat stukje allang kwijt geraakt
was. Het was toen met de vrede en veiligheid gedaan. De vroegere vrienden van de
koning begonnen op eigen houtje te regeren. In het begin noemden ze zich nog
onderkoning, maar al spoedig voerden ze hun eigen wetten in en zorgden ervoor dat
ze steeds rijker werden. Ze begonnen zelfs tegen elkaar oorlogen te voeren om hun
grondgebied te vergroten. Bloedige oorlogen waren het, die veel mensenlevens
kostten. Elke oorlog kostte bovendien nog handenvol geld en dus kwam er weer
armoede en werd er honger geleden. Er braken hongersnoden uit omdat men elkaars
oogsten probeerde te vernietigen."
“Wat erg is dat. Dat heb ik nooit geweten."
“Heeft je moeder je dat nooit verteld?" vroeg de zwerver belangstellend.
“Nee, nooit."
“Misschien wilde ze je sparen," zei Brok en hij vervolgde, “De mensen ontdekten toen
weer wat angst is. Angst om je leven te verliezen, zonder te weten waarom. Het
waren zulke zinloze oorlogen. Elke oorlog is in feite zinloos, maar deze oorlogen waren
werkelijk helemaal niet nodig geweest. Veel mensen probeerden het geweld daarom te
ontvluchten, maar waar konden ze naar toe? Overal werd gevochten en iedereen in
het Grote Rijk had het slecht. Sinds die tijd hebben we geen echte vrede meer gehad.
Nog steeds woeden er oorlogen en vallen er slachtoffers. Begrijp je nu waarom de
koning van de Stad zijn poorten gesloten heeft?"
Jette knikte.
“Hij is bang en ik vind dat terecht, maar hij beseft niet wat hij doet. Je houdt geen
vijand tegen door een poort te sluiten. Dat is hetzelfde als je achter een rietstengel te
verstoppen en je veilig te voelen, omdat je je ogen stijf hebt dichtgeknepen. De koning
van de Stad is bang voor de Heer van Moerkas, maar die trekt zich heus niets van
gesloten poorten aan. Hij breidt niet alleen zijn gebied en macht uit, maar vooral zijn
invloed. Mensen die bang zijn nemen meestal de verkeerde beslissingen."
“Ja, zoiets zei de zwerver ook al. De koning van de Stad sluit zijn ogen voor het echte
gevaar."

“En wat is volgens de zwerver dat echte gevaar dan?" vroeg Brok verrast.
“Dat weet ik niet precies meer, maar het kwam er op neer dat de mensen de moed
verliezen en dat de Heer van Moerkas daardoor zijn gang kan gaan."
De zwerver glimlachte naar haar:
“Ja, dat bedoelde ik. Het wordt tijd dat de mensen gaan inzien dat de Heer van
Moerkas ook maar een mens is en dus verslagen kan worden."
“Meen je dat werkelijk?" vroeg Brok verbaasd, “Als je de verhalen over hem mag
geloven, ga je bijna twijfelen dat hij een mens is. Toch denk ik dat Ansgar de Zwerver
gelijk heeft. Ieder mens is te verslaan, zelfs de Heer van Moerkas. Het zal echter niet
gemakkelijk zijn, zolang hij zo wreed blijft optreden. Kijk Jette, de Heer van Moerkas is
dan wel van een heel oud geslacht, maar hij gedraagt zich niet als een Heer. Door de
eeuwen heen waren de Heren echt nette mannen en…"
“Zijn er dan geen Vrouwen?” vroeg Jette nieuwsgierig.
“Ja, dat zijn zogenaamde Dames. Er bestaat geen Dame van Moerkas en ook ik ben
niet getrouwd. Eigenlijk ken ik maar één Heer die getrouwd is, maar als je hen ziet zou
je het niet denken. Ze leven eenvoudig en zijn helemaal niet op macht uit zoals de
Heer van Moerkas.”
“De Heer van Moerkas is werkelijk gevaarlijk, toch?” vroeg Jette aarzelend.
“Dat is een moeilijke vraag – hij is gevaarlijk omdat hij de mensen angst aanjaagt,
zoals de zwerver je al verteld heeft. Toch is hij ook ongevaarlijk, want zijn legers lijken
wel sterk, maar dat zijn ze niet echt. Het is jammer dat de mensen zo bang zijn
geworden dat ze dat niet inzien.”
Brok reikte over tafel naar zijn glas en nam een slok:
“Begrijp je nu," vervolgde hij, “waarom je dat stukje niet mag houden, ook al heb je
het gekregen? Dat stukje is niet van jou."
“Van wie is dat stukje dan wel?" vroeg ze nieuwsgierig.
“Weet je dat dan nog niet?"
Ze gaf geen antwoord.
“Iedereen die de puzzel in elkaar kan zetten, heeft het recht op dit stukje."
Verbaasd vroeg ze:
“Is er dan nog iemand die dat kan?"
“Ik hoop van wel."
“Maar als de Heer van Moerkas dat nou eens kan..." vroeg ze angstig.
Ze maakte haar vraag niet af
Brok schoof het stukje in haar richting, maar ze maakte een afwerend gebaar:
“Nee, dank U. Ik wil het niet hebben."
“Je krijgt het ook niet, maar ik hoop dat je het nog even wilt bewaren. Je hebt
bewezen dat dit stukje bij jou veilig is en dat stelt me gerust. Ik weet dat je al meer
dan genoeg gedaan hebt, maar misschien kun je nog meer doen."
“Wat dan nog meer?" vroeg ze vertwijfeld.
Ze wilde niets meer doen. Ze wilde terug naar huis, ze wilde naar haar moeder, ze
wilde naar haar beer en zich in het bos veilig voelen.
“Ik zou niet weten wat je nog meer zou kunnen doen en het enige wat wel me
duidelijk is, is dat Vrouw Korre jou heeft uitgezocht."
Jette bleef tegenstribbelen:
“Ik ben bang. Ik wil niet; trouwens u heeft toch zelf gezegd dat ik geen recht op dat
stukje heb?"
“Dat klopt, maar niemand heeft er eigenlijk recht. Zelfs de allersterksten niet."

Ze keek hem vragend aan, maar hij gaf geen verduidelijking.
Ze pakte het stukje op en vroeg:
“Als dit nu eens de Grootste is?"
De zwerver zuchtte toen hij zei:
“Dat is het jammer genoeg niet."
Brok sprak hem tegen:
“We mogen blij zijn dat het de Grootste niet is, maar laten we gaan slapen. We
moeten morgen vroeg op."
“U zou nog vertellen welke stukjes er waren."
“Ja, dat zou ik, maar ik vind dat nu niet nodig."
“Waarom niet?"
De zwerver gaf antwoord:
“Brok heeft nooit geloofd dat er nog stukjes over zijn. Hij twijfelt nu waarschijnlijk,
omdat jij hem dit stukje hebt laten zien."
“Ja, daar klopt, Ansgar. Toch kan ik me niet voorstellen dat er nog andere stukjes
bestaan. Dit is volgens mij het enige stukje. De rest is verloren gegaan en we hebben
geen tijd om elkaar allerlei spannende geschiedenisverhalen te vertellen. We moeten
de Heer van Moerkas verslaan en dat kan wel eens een even spannende geschiedenis
worden."
het vertrek
Ze had heerlijk geslapen, voor het eerst in lange tijd weer in een echt bed met een
donzen deken. Ze voelde zich helemaal uitgerust.
Ze sprong uit bed, waste zich aan de wastafel en was net het bed aan het opmaken,
toen er op de deur geklopt werd.
“Kom binnen!" riep ze opgewekt.
De zwerver opende de deur en liep de kamer in.
“Ben je bijna klaar, dan kunnen we ontbijten en zo snel mogelijk vertrekken."
's Avonds had Brok haar verteld dat ze best nog een paar dagen bij hem mocht
logeren, voordat ze naar Overrikas zou vertrekken.
De keus lag bij haar.
Ze had geen moeite met de keuze, want ze wilde zo snel mogelijk weer thuis zijn.
“Ik kom!" lachte ze uitgelaten
Vlug maakte ze haar bed af en volgde de zwerver.
Na het ontbijt liepen ze naar buiten.
Brok speurde de lucht aandachtig af en ook de zwerver was op zijn hoede.
“Ziet u wat?" vroeg hij bezorgd.
“Nee, gelukkig niets."
Brok draaide zich om en gaf iets zilverkleurigs aan de zwerver:
“Geef Jette er ook een en wees er zuinig op."
Jette kreeg een zilveren fluitje aan een kettinkje. Ze keek er niet begrijpend naar.
Brok zei:
“Weet je eigenlijk wie je gered hebben?"
“Nee, dat ben ik helemaal vergeten te vragen."

“Maar je wilt het wel weten?"
Ze knikte gretig.
“Goed dan, blaas dan maar 's op dit fluitje."
Ze blies en hoorde een zacht en hoog piepend geluid. Opeens leek het water voor hen
te borrelen en te bruisen.
Jette sprong verschrikt terug.
“Wat gebeurt er!" riep ze uit.
Er sprongen dieren uit het water op. Ze lieten zich met een zware klap terugvallen. Het
water spetterde alle kanten op.
Brok vroeg:
“Weet je wat dat zijn?"
“Vissen?" vroeg ze aarzelend.
“Nee, het zijn geen vissen. 't Zijn dolfijnen. Heel lang geleden heb ik vriendschap met
ze gesloten. Als je ze nodig hebt, hoef je alleen maar op het fluitje te blazen. Ze
komen dan direct."
“En dan?"
“Dolfijnen zijn niet alleen slim, maar ook sterk. Ze kunnen je overal heen brengen.
Toen jij en de zwerver bewusteloos in het water lagen, hebben ze jullie naar mij
gebracht. Ik heb dat niet gemerkt, want jullie kwamen in de ochtendschemering aan
en zoals je misschien al opgevallen is, blijf ik liever binnen. Ik merkte het pas toen
Ansgar het luik opende en naar binnenstapte. Hij wilde jou naar binnen dragen, maar
ik vond het beter je door de zon te laten warmen. De dolfijnen zijn mijn vrienden en ze
zullen jullie altijd willen helpen."
“Dat is fijn, maar hoe weten ze waar ik naar toe wil? Ik spreek hun taal niet."
“Dat is niet erg, want ze brengen je altijd daarheen waar ze jou willen hebben. Nee
nee, je hoeft niet bang te zijn: ze weten nu precies waar jullie naar toe moeten."
Ze wilde Brok bedanken, maar hij wimpelde het af:
“Je hoeft me niet te bedanken en ik denk dat je dat fluitje niet nodig zult hebben."
De zwerver schraapte even zijn keel, voordat hij zei:
“Kom je Jette, we moeten gaan."
“Is het niet eng?" vroeg ze met een benepen stem.
“Nee hoor, helemaal niet. Je zult alleen maar nat kunnen worden, maar dat is niet zo
erg, want natte voeten kunnen altijd weer drogen – en je kleren zijn nog niet goed
droog, dat scheelt,” zei hij lachend, “Ik wens jullie elk geval ik veel succes toe en wie
weet tot ziens! Jette, wil jij je moeder van mij de groeten doen?"
“Kent u haar dan?"
“Ja, maar jammer genoeg hebben we elkaar al een hele tijd niet meer ontmoet."
Hij richtte zich tot de zwerver:
“Ansgar, ik ben blij dat jij en Jette bij elkaar zijn. Ze is bij jou in goede handen; beter
kan ze het niet hebben."
De dolfijnen piepten en floten op dezelfde toonhoogte als het zilveren fluitje.
Brok liep tot aan de zoom van zijn jas het water in en stak zijn rechterarm op, terwijl
hij zei:
“De Heer van Brok dankt u allen hartelijk!"
De dolfijnen staakten hun fluitconcert en Brok draaide zich om.
Zonder een extra woord van afscheid liep hij naar het luik.
Hij stapte door de opening en daalde de trap af.
Het laatst wat Jette van hem zag, was dat hij het luik achter zich sloot.

Jette keek zwijgend naar het gele zand en ook de zwerver sprak geen woord.
Hij liep het water in en ging wijdbeens staan.
Een dolfijn zwom voorzichtig tussen zijn benen door, totdat de zwerver op de rug van
het dier zat.
Jette volgde Ansgars voorbeeld.
Even later zwommen de dolfijnen weg, met in hun midden de zwerver en Jette.
het bos
Ze bereikten Overrikas veilig en toen Jette en de zwerver hun Eerste stap op droge
grond zetten, waren de dolfijnen al uit het zicht verdwenen.
Jette vond dat niet leuk; ze wilde hen nog bedanken.
De zwerver merkte echter op dat de dolfijnen niet bedankt wilden worden, omdat ze
op verzoek van de Heer van Brok waren overgezet.
“Ja, maar de Heer van Brok heeft ze toch ook bedankt?"
“Hij heeft daar ook het recht toe, want hij is de enige mens waar dolfijnen naar willen
luisteren."
Jette dacht even na en vroeg aarzelend:
“Komen ze terug, als ik op het fluitje blaas?"
“Ja, dan komen ze zeker terug."
Jette zette het fluitje aan haar mond, terwijl ze opmerkte:
“Dat is dan mooi, want dan kan ik ze bedanken."
De zwerver schudde het hoofd:
“Dat zouden ze waarschijnlijk erg onbeleefd vinden. Misschien zouden ze zich zelfs zo
beledigd voelen dat ze je nooit meer willen helpen. Nee, dat risico mogen we nooit
lopen. Wees blij dat ze ons al twee keer geholpen hebben."
Jette knikte en greep zijn hand.
“Ik snap het," ze straalde en keek hem aan, “We gaan nu naar huis, hè?"
Hij glimlachte, vooral toen ze begon te kleuren en zich stotterend verbeterde:
“Nou ja - ik bedoel - naar mijn huis."
“Ja, we gaan naar jòuw huis en ik verheug me er ook op," en hij kneep haar even in
de hand.
De tocht door Overrikas verliep voorspoedig, ook omdat de zwerver veel met haar
sprak en tijdens het lopen vaak spelletjes met haar deed: wie de Eerste havik van die
dag zag, wie tijdens een rustpauze de mooist gevormde boomwortel vond en het viel
Jette niet op dat zij bijna alle spelletjes won.
Hij wilde niet te dicht in de buurt van het dorp Boskas komen. Het was veiliger om zo
ver mogelijk van het dorp te blijven, zodat ze niet over de hoofdwegen gingen, maar
allerlei kleine voetpaden volgden.
Jette was opgetogen door het vooruitzicht weer thuis te komen en haar moeder en de
beer weer te zien. Door de blijdschap viel het haar niet op dat het landschap
troostelozer werd; vooral toen ze het Drostschap van Boskas naderden.
Op de akkers groeide nagenoeg niets en wat er toch op groeide was verrot.

De wilde beken waren nietige stroompjes met groezelig water geworden en de
mensen die ze tegenkwamen deden schichtig en zagen er ongezond, mager en bleek
uit.
Ze waren ondervoed, maar dat verbaasde Jette niet zo, want het kostte ook hen
moeite om voedsel te vinden.
Het greep haar aan: ze begreep niet hoe dit welvarende land in zo'n korte tijd kon
verarmen.
Ze werd dan ook stiller en stiller, wat de zwerver ook probeerde om haar op te beuren.
Het weerzien met het bos was vreselijker dan ze zich had voorgesteld. Ze was er
steeds van uit gegaan dat haar bos door toedoen van de Heer van Moerkas
waarschijnlijk ook geleden had, maar dat het zò erg zou zijn, had ze niet verwacht.
De bomen waren dor. Sommige waren omgehakt en er waren zelfs verscheidene
verbrand.
Met moeite konden ze een pad vinden.
Jette kreeg het gevoel dat ze een vreemdelinge in haar eigen bos was en het duurde
uren voordat ze bij de open plek waren.
Ze had gehoopt dat het daar vrolijker zou zijn. Het geklater van de beek, de stem van
haar moeder, het brommen van de beer en overal vogelgeluiden. Tot nu toe had ze in
het bos geen enkel geluid gehoord, op het vallen van een dorre tak na.
Op de open plek sprongen de tranen haar in de ogen: dit was het laatste wat ze
verwacht had. Ze herkende de plek nauwelijks meer - de beek lag droog en de bomen
en bessestruiken waren verbrand. Een spoor van vernieling liep over de open plek.
Het ergst was het huis getroffen. Het was een ruïne van zwartgeblakerde stenen
geworden. Stukken half verkoold riet lagen in de wijde omtrek.
Wanhopig ging ze op de grond zitten en begon te huilen.
De zwerver zette zich naast haar neer en sloeg een arm om haar heen. Hij keek
ernstig en verbeten.
Hij probeerde haar niet met woorden te troosten en ook Jette zei niets. Ze
schokschouderde alleen.
Zo zaten ze bijna een half uur naast elkaar; toen pas stond hij op.
Hij liep naar de overgebleven resten van het huis en raapte af en toe iets op. Alles wat
hij oppakte, bekeek hij uitvoerig van alle kanten.
Het viel Jette op dat de verwoesting van het huis op een eigenaardige manier gebeurd
was: er was een grote schroeiplek rondom de plaats waar het huis gestaan had.
Binnen die plek was alles verbrand en daar buiten niets.
Daar waren slechts enkele bomen en de bessestruiken licht verschroeid.
De zwerver kwam terug en zette zich zuchtend naast haar weer neer.
Met moeite zei hij:
“We zijn te laat. Dit is enkele dagen geleden gebeurd en..."
“Wat is er met mijn moeder?" onderbrak Jette hem.
“Ze leeft gelukkig nog. Jammer genoeg heeft ze niet kunnen vluchten en is ze door
vier mannen meegevoerd" en hij wees naar voetsporen op de grond.
“Waarom toch? Ze heeft toch niets gedaan?"
“De Heer van Moerkas," zei hij zuchtend en schudde zijn hoofd.
“Wat heeft die met mijn moeder te maken? Wat heeft ze hem dan aangedaan?"
De zwerver wachtte even met zijn antwoord en zei toen:
“Ik denk dat hij haar als gijzelaar heeft meegenomen."
“Wat is een gijzelaar?"

“Hij heeft haar gevangen genomen, omdat hij denkt dat hij op deze manier macht op
anderen uit kan oefenen."
“Op wie dan?" vroeg ze opstandig.
“Op jou, op mij - misschien hoopt hij zelfs dat hij zo macht over Vrouw Korre en over
Brok kan hebben."
Jette stond op en liep naar de bessestruiken. De zwerver volgde haar.
“Gek hè, deze struiken staan buiten die verbrande cirkel."
“Ja, het brandende riet is van het dak op die struiken gewaaid, maar hoe hebben die
mannen het huis zo grondig kunnen vernietigen? Het is jou dus ook opgevallen dat het
huis precies midden in een verbrande cirkel staat, maar hoe is hen dat toch gelukt?"
“Wat nu?" vroeg ze.
Zijn gezicht stond strak. Zo had ze hem nog nooit gezien en ze schrok ervan.
“We moeten vluchten."
“Waarom moeten we vluchten en waar kunnen we naar toe?"
Met stijve lippen antwoordde hij:
“Dat is nou net het probleem – ik weet niet waar we naar toe kunnen vluchten, maar
we moeten hier niet te lang blijven.”
“Maar waarom moeten we weer weg? Ik ben zo moe, ik kan niet meer,” klaagde ze.
De zwerver trok haar dicht tegen zich aan en dat gaf haar een beschermd gevoel.
“Kijk, Jette,” zei hij, “Ik zou ik ook het liefste willen blijven. Ik verheugde me er ook
op, maar we moeten weg. We moeten jouw puzzelstukje redden, als het tenminste
nog mogelijk is."

de vogels
..........................HOOFDSTUK VI.........................
De zwerver stelde voor naar Grokas te gaan, dit is een woeste bergstreek in het
Noorden waar de Rikas de zee instroomt. Jette kende Grokas van verhalen, die haar
moeder haar verteld had.
Het enige wat ze zich van die verhalen kon herinneren was dat het een woeste streek
was, waar geen mensen woonden. Vaag herinnerde ze zich ook dat er zelfs geen
mensen mochten wonen.
Ze volgden daarom eerst de Noordenweg tot aan de kruising met de Westenweg.
Op het kruispunt wees de zwerver in noordelijke richting en zei:
“Kijk, daar ergens ligt Grokas. Verweg van de bewoonde wereld. Helaas wonen er
geen mensen meer, zelfs niet in de grensstreken. Je moet er rekening mee houden
dat het ons weken zal kosten om er te komen."
“Weken?" vroeg Jette geschrokken.
“Ja, als we de Noordenweg tot Grokas blijven volgen wel."
“Is er dan nog een andere weg?"
“We kunnen ook over de Westenweg naar de Rikas gaan. Vervolgens moeten we de
rivier stroomafwaarts volgen en..."
“Maar dat is toch veel langer?"
Hij knikte en Jette liep de Noordenweg op.
“Waar ga jij naar toe?" vroeg de zwerver.
“We zouden toch naar Grokas gaan?"
“Dat is zo, maar het is beter dat we de andere weg nemen."
“Die is toch veel langer?"
“Ik geef toe dat 't een omweg is, maar het is wel een veel veiliger weg."
“Veiliger?"
“Ja, als we jouw richting opgaan, komen we te dicht bij Kitimat en dat lijkt me niet zo
gezond."
Vaag herinnerde ze zich dat haar moeder wel eens verhalen over Kitimat had verteld.
Dat waren pas griezelige sprookjes geweest! Niet dat ze die sprookjes geloofde, maar
ze waren wel spannend.

Ook die sproojkes kon ze zich nu niet precies meer herinneren. Wel wist ze dat er allerlei
enge dieren in voorkwamen en dat haar moeder haar steeds had gerustgesteld
door te zeggen dat de verhalen verzonnen waren.
Ze vroeg de zwerver wat er met Kitimat aan de hand was, maar ze kreeg geen
antwoord en ze voelde zich onzeker worden.
Dat gevoel raakte ze pas na enkele uren kwijt en de tocht naar de Rikas verliep zonder
moeilijkheden: ze waren er eerder dan ze verwacht had.
Vroeger wilde ze graag naar de rivier en nu was ze er al voor de derde keer. Het was
vreemd te ontdekken dat het met een steeds grotere tegenzin was.
Bij de rivier sloegen ze naar het noorden af en volgden het Oude Jaagpad.
Het was lente toen ze haar huis verliet, maar dat was alweer maanden geleden. Tot
haar opluchting was de staart van de zomer redelijk; het was nooit echt koud en
gelukkig regende het slechts af en toe.
Op het anders zo drukke jaagpad kwamen ze niemand tegen en zelfs het Veerhuis was
verlaten. Er brandde geen licht en de luiken waren gesloten.
Eeuwenlang was er een veerverbinding tussen Overrikas en het Grote Rijk geweest.
Het Veerhuis was de aanlegplaats van Overrikas en was tot voor enkele jaren druk
bezocht geweest.
Het was avond toen ze er kwamen. Ze waren zo moe dat ze besloten er te overnachten;
de deur was echter gesloten en op hun kloppen werd niet opengedaan.
Hoe verder ze naar het noorden trokken, des te kouder het werd.
Alleen de zwerver was op de koude gekleed. Hij had zijn wollen trui echter aan Jette
gegeven en wilde die niet meer terughebben.
De trui was haar maten te groot, maar ze voelde zich er behaaglijk in. Toch vond ze
het niet prettig dat zij zijn trui aan had, omdat ze de zwerver vaak zag rillen. Vooral als
de wind uit het noorden kwam.
Hun kleren waren vuil. Ze droegen al weken lang dezelfde kleren, die ze nergens
konden uitwassen, omdat ze nooit goed droog zouden worden.
Ze wist zeker dat ze moesten stinken, maar ze waren al zo aan de geur gewend dat ze
dat niet meer roken.
Ze liepen over een kale vlakte, waar hard gras groeide en waar lage dorre struiken
zich in leven probeerden te houden.
Het landschap was saai en doods.
Regelmatig liepen ze over stukken uitgedroogde grond, dat stoffig opdwarrelde en
waardoor ze moesten niezen.
Het land was zò uitgedroogd dat het hen moeite kostte om helder drinkwater te
vinden.
Ze deden zuinig met het water en elke keer als ze weer een plek met wat grondwater
vonden, vulden ze hun veldflessen.
Soms moesten ze er zelfs naar graven. Ze hadden geen schop bij zich en het graven
met blote handen was niet makkelijk: het stoffige zand viel steeds weer in het gat
terug.
Ook het water was zanderig. De zwerver zei dan:
“Probeer het tijdens het drinken met je tanden te filteren."
In het begin spraken ze veel met elkaar, maar naarmate de tijd vorderde werd Jette
zwijgzaam.
Ze raakte vermoeid en haar voeten deden pijn. Ze klaagde echter niet en ze fleurde
pas op toen ze de Eerste bergen zagen.

Dat was op een heldere ochtend en de bergen waren in een blauwe waas gehuld.
Jette dacht dat het wolken waren, maar de zwerver zei:
“Dat zijn geen wolken; het zijn de Voorste Bergen. In het begin zijn het nog heuvels.
Die heuvels zijn in feite het grensgebied van Grokas."
Uit pure blijdschap maakte ze een rondedans en dat werkte zo aanstekelijk dat de
zwerver meedeed.
“Zijn de bergen in Grokas erg hoog?" vroeg ze nahijgend.
Hij knikte.
“Ik heb nog nooit een berg gezien. Is het niet erg moeilijk om die bergen te belopen?"
Hij lachte:
“Nee hoor en daarbij beloop je geen bergen, maar beklim je ze."
Ze voelde zich op haar tenen getrapt:
“Nou ja, beklimmen dan."
Hij pakte onder het lopen haar hand:
“We hoeven niet echt te klimmen hoor. We volgen de bergpaadjes naar boven en
gelukkig ken ik er de weg goed."
“U bent ook overal geweest! Waar bent u eigenlijk nog nooit geweest?"
Hij aarzelde even en zei toen:
“Ik was nog niet in Moerkas."
Ze vertrok haar gezicht in afschuw. De omgeving leek na het uitspreken van die naam
nog somberder.
Ze hoorde alleen nog maar hun voetstappen op het harde gras.
Bij Brok had de zwerver voor het laatst over Moerkas gesproken. Hoe lang geleden
was dat alweer?
Toen ze uit Boskas vluchtten, had ze geprobeerd de dagen bij te houden, maar al
gauw had ze het opgegeven en probeerde ze in weken te denken. Zelfs dat lukte niet
en daarom dacht ze maar helemaal niet meer aan de tijd.
Het interesseerde haar zelfs niet meer.
“Spreekt u die naam alstublieft nooit meer uit. Moerkas klinkt zo doods."
“Moerkas is dood."
“Hoezo?" vroeg ze verbaasd, “Als het dood is, kan er toch niemand leven?"
“Vroeger kon je er heel goed leven. Het was toen een rijke boerenstreek. De twee
hoofdwegen van Overrikas sneden elkaar daar en op die plek ontstond een belangrijke
handelsplaats. Overal vandaan kwamen de handelaren en bleven er overnachten. De
grote jaarmarkten werden altijd druk bezocht en de kermissen trokken steeds veel
mensen. Dat waren toen mooie tijden," zei hij spijtig.
“Wat is er dan gebeurd?"
Hij zuchtte:
“Tja, wisten we dat maar. Niemand weet het. De hele streek is tegenwoordig één
groot moeras. De boerderijen zijn nagenoeg allemaal verdwenen. Alleen de wegen
lopen er nog, maar die zijn bedrieglijk. Je raakt de weg gauw kwijt en dan kom je in
het moeras terecht. Heel wat reizigers zijn op die manier verdwaald en om het leven
gekomen. Zelfs de kleinste misstap kan fataal zijn. Begrijp je nu waarom ik elke keer
met een grote boog om Moerkas heen gegaan ben? Neem van mij een goede raad
aan: ga nooit naar Moerkas. Nooit, wat er ook gebeurd. Beloof je me dat?"
Ze beloofde het en vroeg daarbij:
“Maar hoe zit dat dan met de Heer van Moerkas? Hoe kan die er leven?"
De zwerver haalde zijn schouders op:

“Ik zou het niet weten, maar op een of andere manier lukt het hem. Hij leeft er en hij
breidt zijn macht steeds maar uit. Dat is het enige dat ik weet."
Na enkele dagen konden ze de omtrekken van de bergen duidelijk zien. Ze waren
echter nog ver verwijderd.
Het Oude Jaagpad was met gras overwoekerd en dat maakte de tocht ongemakkelijk.
Het gras verborg namelijk verraderlijke kuilen en gaten, zodat ze vaak struikelden.
Gelukkig zonder zich te bezeren.
De struiken kwamen op deze grasvlakte steeds minder voor. De dorre halmen wuifden
in de wind. Het was niet mogelijk om een vuur met hulp van de halmen te maken. Het
vuur raakte verstikt en leverde alleen maar dikke rook waar ze van moesten tranen.
De schaarse struiken leverden goed brandhout op: de takken waren dor en droog. Ze
braken bij de lichtste aanraking af.
De zwerver en Jette sprokkelden elke avond het hout om er een vuur van te maken.
Het vuur gaf warmte en gezelligheid. Jette koesterde zich behaaglijk aan de gloed,
terwijl de zwerver het eten bereidde.
Waar hij het voedsel vandaan haalde, begreep ze niet. Toch hadden ze steeds net
genoeg te eten en aten ze nooit twee dagen achter elkaar hetzelfde.
Hij vond eetbare paddestoelen, noten, bessen en wortels - hoewel ze nergens
bessestruiken en notenbomen gezien had.
De rivier was gelukkig visrijk. Soms zagen ze hele scholen vis door het water schieten.
Het water was helder, maar jammer genoeg niet drinkbaar.
Een enkele keer meende Jette dolfijnen te zien. Het was dan meestal schemerig en als
ze de zwerver wilde roepen, waren ze verdwenen.
Het gaf haar een veilig gevoel.
De wortels die ze aten waren grillig van vorm. Ze smaakten fris en waren niet alleen
lekker, maar ook dorstlessend. Ze knabbelden er onder het lopen op.
Tijdens een warme maaltijd kreeg Jette het gevoel dat iemand hen op de vingers
keek. Ze draaide zich onrustig heen en weer.
Het viel de zwerver op:
“Wat heb je toch?"
Ze vertelde het hem en hij zei:
“Ik zal 's rondkijken. Blijf hier maar lekker zitten. Let jij op het vuur?"
Ze knikte.
“Het kan zijn dat we gevolgd worden, maar eerlijk gezegd geloof ik dat niet. We
hebben geen sporen achtergelaten en ik heb steeds rondgekeken."
Ze ging op de koude grond liggen om wat uit te rusten.
Het was doodstil. Ook al wist ze dat de zwerver in haar buurt moest zijn, ze hoorde
hem niet.
Het was haar vaker opgevallen dat hij altijd snel en geruisloos liep.
Ze vond dat ze het met het weer getroffen hadden. Het mocht dan wel eens snerpend
koud zijn en er mocht dan wel eens een gure noordoostenwind waaien, maar het was
tenminste droog.
De zwerver had haar verteld dat het hier in dit jaargetijde een enkele keer kon
sneeuwen en dat de temperatuur dan ver onder nul kon dalen.
Ze vroeg hem wat ze moesten doen als het zou gaan sneeuwen.
Hij had haar gerustgesteld en hij had naar de lucht gewezen:
“De Eerste weken houden we het zeker droog. De lucht is op het ogenblik heel rustig
en als het eventueel om zou slaan, dan zijn we al hoog en droog in Grokas."

“Kunnen we daar schuilen?"
Hij knikte toen, maar zijn gezicht stond ernstig. Het viel Jette niet op.
Dat was dagen geleden en Jette moest er aan denken toen ze op de grond lag en naar
de lucht keek.
Ze verveelde zich en tuurde de hemel af.
In het westen was de lucht roodgekleurd. De zon was al een tijd geleden achter de
horizon onder gegaan.
Ver van haar vandaan en hoog boven haar cirkelde een vogel in de rode avondgloed.
Een vogel op zoek naar een prooi; Jette moest er om lachen. Hoe kon die vogel naar
een prooi zoeken? Hier was toch niets eetbaars te vinden?"
Eindelijk kwam de zwerver terug. De schemering brak aan en dat betekende dat het
ook kouder zou worden.
De zwerver warmde zich aan het vuur. Hij wreef zijn handen over elkaar en zei:
“Je hebt je gelukkig vergist. Niemand volgt ons."
Zwijgend aten ze verder.
De zwerver stond op om een nieuwe vis te roosteren, toen ze vroeg:
“Is hier veel wild?"
“'t Gaat wel, maar het is schuw. Waarom vraag je dat eigenlijk?" vroeg hij belangstellend.
Lachend vertelde ze hem over de vogel die nog steeds ver van hen vandaan in grote
kringen speurend rondvloog.
Argwanend keek de zwerver op en meteen schopte hij het vuur uit elkaar.
Hij deed dat zo hardhandig dat Jette een gloeiend stukje hout tegen haar hand kreeg.
De tranen sprongen in haar ogen en ze riep kwaad:
“Au! Wat doet u nou? u doet me pijn!"
Hij greep hun spullen bij elkaar en trok haar ruw aan de arm mee:
“Vooruit! Schiet op!"
Ze werd bang:
“Wat is er toch? Heb ik soms iets verkeerds gedaan?"
“Houd je mond, straks mag je me van alles vragen. Nu niet."
Ze holden van het Jaagpad af; het gras over in de richting van een struik.
Ze struikelde en viel.
“Ik heb zo'n pijn in mijn zij," klaagde ze.
Zonder iets te zeggen tilde hij haar op en rende met haar verder.
Voorzichtig legde hij haar onder de struik op de grond.
Hij streek haar over het voorhoofd en fluisterde:
“Maak je zo klein mogelijk en beweeg je in geen geval. Er bestaat een kans dat we
nog niet ontdekt zijn, maar dat is een hele kleine kans. Het feit dat die vogel in de
buurt is, is al erg genoeg. Ik begrijp het niet - hoe wist hij dat we juist naar Grokas
zouden gaan? Ik weet zeker dat we geen enkel spoor hebben achtergelaten. We zijn
vlak bij de Grensgebieden en sinds wanneer durven vogels hier te komen? Bij de Rikas
kun je alleen maar eenden en meeuwen verwachten, maar die zijn niet gevaarlijk,"
mompelde hij er achteraan.
“Wat is er dan?"
“Begrijp je dat dan niet? Kijk, de Heer van Moerkas krijgt zijn inlichtingen overal
vandaan en die vogel zou best één van zijn verslaggevers kunnen zijn."
Voorzichtig keek ze omhoog.

De rode lucht was nagenoeg verdwenen. De hemel was zwart met een rode gloed. Het
kostte haar inspanning om de vogel te zien.
Een kwartier later kreeg hij versterking van een vogel die uit het zuiden aan kwam
vliegen.
De zwerver fluisterde bij Jettes oor:
“Ik geloof dat we geluk hebben. Ze hebben in de gaten dat we in de buurt moeten
zijn, maar ze zoeken ons nog en dat zal niet makkelijk zijn nu het nacht wordt. Blijf zo
stil mogelijk liggen en beweeg je vooral niet. Het zijn geen nachtvogels, maar ze
hebben wel goede oren."
Het werd snel donker. Gelukkig had de zwerver het vuur goed uit elkaar getrapt, zodat
het snel gedoofd was.
Na enkele uren vlogen de vogels opeens weg.
Ze hoorden de krijsende geluiden zwakker worden, tot het doodstil was.
De zwerver zei:
“Laten we nog niet meteen opstaan. Blijf nog even liggen, misschien komen ze nog
terug."
Ze kwamen niet terug en verstijfd van het liggen op de koude grond stonden ze op.
Jette begon rondjes hard te lopen om haar spieren weer los te krijgen.
De zwerver merkte lachend op:
“Jammer dat ik je niet kan zien rennen, maar volgens mij ben je nu net een veulen dat
voor het eerst de wei in mag."
Ze ging naast het op de grond zitten. Hij legde zijn arm beschermend om haar heen
en drukte haar tegen zich aan:
“Ik had zo gehoopt dat onze vlucht geheim zou blijven, maar dat is helaas niet gelukt.
Ik vraag me alleen af waarom de Heer van Moerkas geen nachtvogels gestuurd heeft.
Nachtvogels kunnen 's nachts heel goed zien - of zou de Heer van Moerkas zich liever
niet te dicht in de buurt van Grokas wagen?"
“Wat kunnen we nu nog doen?"
“We kunnen niet meer overdag lopen, want dan worden we vroeg of laat zeker opgemerkt.
Van nu af aan zullen 's nachts op pad gaan. Er is niets aan te doen en het is
een stuk veiliger, vooral als we het Jaagpad niet meer volgen."
“Is dat niet extra vermoeiend?"
“Dat is het zeker, maar ik kan er ook niets aan doen."
Hoewel ze al een tocht van enkele uren achter de rug hadden, vertrokken ze meteen.
De zwerver had gelijk: het was vermoeiend, ook al omdat ze geen warm eten meer
kond bereiden. Het maken van een vuur zou te opvallend zijn.
Overdag sliepen ze onder struiken en eigenlijk was dat prettiger dan 's nachts te
slapen. De zon verwarmde hen behaaglijk.
Af en toe werden ze door het gekrijs van laagvliegende vogels wakker. Ze werden
echter nooit ontdekt en toen na enkele dagen de vogels niet meer terugkwamen,
begrepen ze dat de vogels hun spoor helemaal kwijt waren.
de adelaars
Het land werd ruiger en meer dan eens struikelden ze.

Het kostte Jette moeite om niet te klagen. Vaak wilde ze het liefst huilen en bij de
zwerver troost zoeken, vooral als ze zich weer eens tegen een rotsblok had gestoten,
of als ze door een kuil was uitgegleden.
Ze bleef zo dicht mogelijk bij de zwerver lopen. Soms tilde hij haar op en droeg hij
haar een eind.
Onder het lopen spraken ze bijna niet met elkaar. De zwerver had haar uitgelegd dat
hun stemmen op grote afstand nog te horen zouden zijn.
De heuvels werden hoger en hoger. Het werd steeds moeilijker om in het donker de
weg te vinden.
Jette was bang uit te glijden en naar beneden te vallen. Hoe diep de afgrond was, kon
ze niet schatten. Het was nieuwe maan en de sterren gaven weinig licht.
Toch kon ze zich een voorstelling van de diepte maken. Regelmatig rolden er stenen
naar beneden en dan bleven ze verschrikt staan.
De zwerver had haar verteld dat hij voor lawines bang was en hoorde ze weer stenen
rollen, dan greep ze zich stevig aan zijn jas vast.
Na een bijzonder inspannende tocht van enkele uren zei de zwerver onverwachts:
“We gaan hier uitrusten. Probeer wat te slapen."
“Waarom nu al? Het is pas midden in de nacht."
Altijd liepen ze tot de ochtendschemering door.
“Ga slapen. Je moet straks uitgerust zijn."
“Hoezo?"
Hij gaf geen duidelijk antwoord, maar zei:
“Ik wek je over enkele uren en dan..," hij maakte zijn zin niet af en Jette begreep dat
hij geen tegenspraak duldde en vroeg hem daarom niets meer.
Hij merkte het op en grinnikte:
“Je kunt het ook niet weten Jette, dat we vlak bij de grens van Grokas zitten en ik wil
er niet als een dief in de nacht aankomen."
De zwerver had haar al vaker beschreven hoe Grokas er uit zag en wat bergen waren.
Grokas was het rijk van de adelaars, die in grote nesten op de bergtoppen woonden.
Zelfs goed geoefende bergbeklimmers zouden hun nesten nooit kunnen bereiken.
De adelaars waren de grootste nog levende vogels van het Grote Rijk en stonden
vooral bekend om hun grote wreedheid tegenover vreemdelingen die ze niet vertrouwden.
In het verleden waren er talrijke bloedige oorlogen gevoerd. Oorlogen tussen mensen
en adelaars, waarbij de adelaars steeds de overwinning behaalden en de mensen zich
uiteindelijk uit de Grensgebieden terug getrokken hadden.
Die Grensgebieden werden de troosteloze en dorre grasvlakten waar Jette en de
zwerver al zolang overheen trokken.
Er was nooit officieel vrede gesloten. Er heerste een soort wapenstilstand, waarbij de
adelaars in hun rijk bleven en de mensen Grokas en de Grensgebieden meden.
Ze meden die streken omdat de adelaars niemand in hun rijk toe lieten.
“Is het voor ons dan niet gevaarlijk om naar Grokas te gaan?"
Die vraag had Jette al vaker gesteld, maar de zwerver had zijn schouders steeds
opgehaald en hij had op een onverschillige toon geantwoord:
“Och waarom? Ik ben er toch ook al eens geweest?"
“Was u toen wel welkom?"
Hij had haar nooit een antwoord op die vraag gegeven. Zijn gezicht had ernstig en
somber gestaan, alsof hij een pijn voelde.

Jette en de zwerver vonden een harde en koude slaapplaats. Zij sliep onrustig, vol
nachtmerries.
Ze droomde over kwaadaardige vogels met scherpe klauwen. Die vogels vlogen boven
haar en krijsten angstaanjagend. Ze kromp bij elke kreet in elkaar. Opeens stortte de
hele troep zich op haar neer.
Ze schreeuwde het uit en werd rechtop zittend wakker.
“Stil maar Jette. Ik ben hier. Er is niets aan de hand."
Hij legde een hand op haar voorhoofd en kalmeerde haar.
Ze stonden na enige minuten op.
De zon kwam langzaam boven de bergtoppen uit en er hing een koude nevel.
Ze gingen op weg.
Pas nu besefte ze dat de zwerver de weg naar Grokas werkelijk goed gekend moest
hebben: de streek zag er koud en ongastvrij uit en het was haar een raadsel dat ze
onderweg niet verongelukt waren.
Waar ze ook keek, overal zag ze steile afgronden en diepe kuilen en gaten. Hoe was
het in vredesnaam mogelijk dat ze zonder ongelukken zo ver gekomen waren?
Ze was blij dat ze in het donker hadden gelopen; overdag had ze de moed waarschijnlijk
allang opgegeven.
Ze volgden een oud en helemaal begroeid pad, dat steil omhoog liep. Harde stekelige
struikjes groeiden op de steile hellingen. Ze waren hooguit een hand hoog en waren
dor.
“We moeten daar naar toe," zei de zwerver buiten adem, “Kijk, dat is een pas en daar
is ook de grens. Ik hoop alleen dat we Grokas in mogen."
“Maar ik dacht dat..."
“Je hoeft niet bang te zijn, want je mag Grokas altijd in als je het juiste wachtwoord
kent."
“Kent u dat wachtwoord dan?"
Hij schudde zijn hoofd:
“Nee, dat is het 'm nu juist. De hele tijd al loop ik me suf te piekeren wat het
wachtwoord het zou kunnen zijn."
Jette kreeg een wee gevoel in haar maag.
Er hing een doodse stilte. Nergens was een spoor van leven te ontdekken. De bergen
zagen er angstaanjagend uit, maar dat viel Jette niet op.
“Wist u de vorige keer het wachtwoord?"
“Nee en toen mocht ik ook het rijk in."
“Maar..."
“Laten we daar maar niet over praten. We zien het wel."
Ze waren vlakbij de pas toen ze een afgrijselijk gekras hoorden.
Ze drukte zich tegen de zwerver aan. Hij greep haar hand en liep door.
Hij riep:
“We zijn vrienden en komen voor de grootste koning van de adelaars!"
Hij riep het zo hard dat de echo het verschillende malen herhaalde en zijn stem van
alle kanten leek te komen.
Bovenop de top slaakte Jette een kreet.
Voor hen stonden een tiental adelaars die hun vleugels dreigend uitgespreid hadden.
Eén van de vogels hipte naderbij en kraste wat.
Jette dacht dat ze 'Wachtwoord' hoorde.
Ze had nog nooit met dieren kunnen praten, ook al had ze haar beer altijd begrepen.

De zwerver zei nogmaals:
“We zijn vrienden en komen voor Koning Grobo."
Weer hoorde ze de adelaar krassen:
“Wachtwoord!"
“We komen namens de Heer van Brok."
De adelaar hief zijn vleugels nog dreigender omhoog:
“Voor de allerlaatste keer vraag ik u het wachtwoord."
Het zweet stond op het voorhoofd van de zwerver.
Jette keek hem verbaasd aan, toen hij opeens een lied begon te zingen.
De melodie was eentonig en liet koude rillingen over haar rug lopen.
De zwerver zong het volgende lied:
Opvliegend van aard
slaan zijn vleugels
voor de donder uit
schichtig verlicht
zijn lichaam
de bange wereld
en waar hij vliegt
vliedt de zon
als altijd
hongert hij
naar eeuwigheid
De adelaars op de pas krasten opgewonden tegen elkaar. Jette begreep er niets van.
Waarom waren de adelaars zo opgewonden? Wat betekenden die woorden? Was dit het
wachtwoord geweest en waren de adelaars soms verbaasd dat de zwerver het
wachtwoord toch kende?
De adelaar die naar het wachtwoord had gevraagd zei:
“Het was ons allang duidelijk dat u het wachtwoord niet zou kennen. U weet toch wat dat
betekent?"
De zwerver knikte.
“Maar het is zelfs nog erger dan we ooit hadden gedacht, want wat u zo juist gezongen
hebt, is zelfs voor een adelaar schrikaanjagend."
“Ik was er al bang voor," antwoordde de zwerver.
“Onze koning heeft ons een duidelijke opdracht gegeven als u onverhoopt zou proberen
onze grens te passeren. U weet toch welke opdracht?"
“Dat kan ik wel raden."

“Uiteraard kunt u dat, want het is u bekend dat geen mens ons rijk levend mag
binnendringen, zelfs al kent men het wachtwoord. U dus ook niet. U heeft echter dat lied
gezongen en dat verandert de zaak mijns inziens wel. We zullen uw vonnis uit moeten
stellen. We zullen u daarom nu gevangen nemen en u naar onze koning brengen.
Voorlopig hoeft u zich geen zorgen te maken, maar dat is slechts voorlopig. De koning zal
zich over u opnieuw moeten beraden. U heeft namelijk iets ongehoordst gedaan en onze
wetten zijn in dàt geval zeer duidelijk. Alleen de koning kan nu nog over uw lot beslissen.
Hij heeft het laatste woord. Trouwens, we waren allang van uw komst op de hoogte,"
voegde hij er onverwachts aan toe.
“Was u dan die vogel waar we voor moesten vluchten?" vroeg Jette.
“Nee, dat waren boze vogels. Wij vliegen zo hoog dat u ons nooit zult kunnen zien. Wij
konden u echter wel zien en opeens zagen we u beiden onder een struik schieten. U
verstopte zich en we merkten ook dat u voortaan 's nachts op pad ging. Hierdoor wisten
we dat u zich eindelijk van het gevaar boven uw hoofd bewust was geworden. Dat werd
trouwens tijd. Misschien lucht het u op als ik u vertel dat de vogels die u zochten door ons
gedood zijn. Hun dood was niet alleen voor U, maar ook voor ons Rijk veiliger."
De vogel richtte zich tot de zwerver:
“Koning Grobo wenste u alleen te spreken als u het wachtwoord kende."
“Zeg tegen uw koning dat ik hem wens te spreken."
De vogel kraste alsof hij zich beledigd voelde:
“We zullen u naar onze koning brengen."
Twee adelaars grepen haar en de zwerver voorzichtig met hun scherpe klauwen en
vlogen weg.
Jette was te bang om tegen te stribbelen.
Ze kneep haar ogen krampachtig dicht.
Ze vlogen honderden meters boven de grond en scheerden rakelings langs scherpe
bergtoppen.
Na enkele minuten hoorde ze zwerver zeggen:
“We zijn er bijna, Jette."
Voorzichtig opende ze haar ogen. Ze zag vlak voor zich een groot nest op een brede
richel.
Op dat nest zat een enorme adelaar. De adelaar was groter dan de adelaars op de pas.
Naast het nest zaten enkele adelaars, die met grote vleugelslagen wegvlogen toen Jette
en de zwerver aankwamen.
Beiden werden naast het nest neergezet.
Jette voelde zich benauwd. Nog nooit had ze zo hoog op een bergwand gestaan en voor
het eerst in haar leven wist ze wat hoogtevrees was.
Ver onder haar was een dal met een grote grasbegroeide plek, waaromheen vooral
dennebomen stonden.
Ze merkte dat het bloed uit haar gezicht wegtrok.
De zwerver zag dat en zei:
“Je hoeft niet bang te zijn dat er iets gebeurt. Ga alleen niet te dicht aan de kant staan.
Niet dat er veel kan gebeuren, want zelfs als je onverhoopt zou vallen, is dat nog geen
ramp: adelaars kunnen sneller vliegen dan jij kunt vallen."
Ze vertrouwde zijn geruststellende woorden niet.
De grote vogel op het nest zag er anders uit dan de adelaars die haar en de zwerver
hadden overgevlogen.

Deze adelaar keek nog trotser uit zijn ogen. Boven op zijn kop stonden goudkleurige
veren rechtop als een kroon.
De vogel zei tegen de zwerver:
“U bent dus toch teruggekomen?"
De zwerver maakte een onderdanige buiging:
“Zeker Sire en ik heb nieuws voor U."
Jette begreep dat ze voor koning Grobo stonden. De reactie van de koning begreep ze
echter niet, omdat ze van de zwerver steeds begrepen had dat ze geen gevaar hoefden te
vrezen. Waarom deed de koning dan zo verstoord?
“Dat is heel goed mogelijk, maar bent u dan vergeten dat u niet meer welkom in ons Rijk
bent?"
“Uiteraard ben ik dat niet vergeten Sire, maar ik heb nieuws voor U."
De koning vervolgde onverstoorbaar:
“Wij begrijpen u werkelijk niet. Hecht u werkelijk helemaal geen waarde aan uw leven?
De vorige dat u hier kwam, hebben wij u ter dood veroordeeld. Dat was een
rechtvaardigde straf, omdat u ons Rijk probeerde binnen te dringen en niemand kan
ongestraft ons Rijk betreden. Elke poging om toch binnen te komen zien wij als een
directe aanval op ons Rijk."
Jette keek de zwerver stomverbaasd aan. Tot nu toe had ze hem vertrouwd, hoewel ze
haar twijfels had toen ze Brok ontmoette.
Ze was er steeds van uitgegaan dat hij precies wist wat hij deed. Waarom was hij
uitgerekend naar Grokas gegaan als hij daar al eens ter dood was veroordeeld? Ze
hadden net zo goed naar Moerkas kunnen gaan.
Aan de andere kant begreep ze dat er na zijn ter dood veroordeling iets gebeurd moest
zijn waardoor hij toch in leven was gebleven.
De koning sprak verder:
“U was door ons ter dood veroordeeld, maar die straf hebben we uiteindelijk in een
eeuwige verbanning omgezet. We hebben u toen daarbij duidelijk gemaakt dat u volgens
onze wetten ter dood gebracht zou worden zodra u zich weer in de buurt van ons Rijk zou
wagen."
Jette schreeuwde met gebalde vuisten uit kwaadheid tegen de zwerver:
“En u zei nog wel dat we hier welkom zouden zijn! Noemt u dàt welkom? Waarom
moesten we hier naar toe? Al die tijd hebt u dit geweten en u heeft me er niets over
verteld!"
Koning Grobo keek haar even aan en keerde zich weer tot de zwerver:
“We wisten allang dat u een mensenkind had meegenomen. Ze moet u wel heel dierbaar
zijn, nietwaar? U mag best weten dat wij ons al weken afvragen waarom u juist dit kind
hebt meegenomen. Wilde u op deze manier medeleven bij ons opwekken? We begrijpen
dat absoluut niet, want wij kennen al eeuwen geen enkele medeleven tegenover mensen.
In onze ogen zijn mensen altijd onbetrouwbaar en dat is u bekend. U weet dat we met
rust gelaten wensen te worden, of hebt u op uw zwerftochten niet alleen uw voetstappen
verloren, maar ook nog uw geheugen?"
Hierop begon de zwerver te spreken. Hij deed dat op een vrij zachte en indringende toon:
“Ik heb sinds mijn laatste bezoek aan uw mooie Rijk veel gezworven en daarbij heb ik
ontelbare voetstappen verloren. Mijn geheugen ben ik echter nooit kwijtgeraakt en ik
vraag me af of ik die voetstappen werkelijk verloren heb. Soms leek mijn dwaaltocht zinloos,
zelfs voor mij; maar ik ben er achter gekomen dat het niet zinloos is geweest.
Verder kan ik u vertellen dat mijn geheugen nog heel goed is en ik weet wel degelijk dat

ik door u ter dood veroordeeld ben. Toch ben ik heel bewust naar u toe gegaan –juist
omdat ik aan mijn leven hecht. Misschien klinkt dat vreemd in uw oren, maar ik hecht
even veel aan mijn leven als u dat doet aan het Uwe. Helaas kan ik u slechts in één
opmerking gelijk geven: dit meisje is Jette en u weet toch dat ze me heel dierbaar is? Ik
had uw Rijk graag met rust gelaten. Niet voor niets hebben wij mensen het Rijk Grokas
altijd met de nodige eerbied behandeld. Het was niet alleen uit eerbied, maar vooral uit
ontzag dat wij ons eeuwen geleden uit uw gebieden terug getrokken hebben en..."
De koning viel hem spottend in de rede:
“Wat kunt u toch mooi praten, meneer de zwerver; maar u verdraait de geschiedenis en
ons geheugen is beter dan het geheugen van mensen. Ons geheugen reikt eeuwenver en
daardoor weten wij beter dan u dat u zich niet uit vrije wil hebt teruggetrokken. Integendeel:
we hebben u honderden jaren geleden verslagen en op de vlucht gejaagd."
De zwerver reageerde niet op de woorden van de koning, maar ging onverstoorbaar
verder:
“...tot mijn verbazing hoorde ik een jaar geleden dat uw onderdanen tot ver voorbij
Boskas zijn gezien. Boskas is een heel eind van Grokas en ik dacht werkelijk dat u het
meende toen u mij duidelijk maakte dat u met rust gelaten wenste te worden. U zou ons
met rust laten, zolang wij u maar met rust lieten. Ik geloofde u en ik heb u tegenover
mijn vrienden regelmatig moeten verdedigen. Mijn vrienden zijn namelijk bang geworden
dat u op weg naar Moerkas was om vrede met hem te sluiten en dat..."
Koning Grobo fladderde woedend heen en weer:
“U beledigt ons op een manier die wij niet kunnen en zullen accepteren. Zelfs de vorige
keer was uw gedrag niet zo onbehoorlijk. Beseft u wel wat u daar beweert? Wij wensen
niet...," kraste hij fel.
Weer deed de zwerver of hij niets gehoord had. Hij bleef kaarsrecht staan en hoewel
Jette zich niet op haar gemak voelde, bewonderde ze zijn rust en kalmte.
De zwerver was zelfverzekerd en stoorde zich niet aan de adelaars die hen dreigend
begonnen in te sluiten.
Jette wist dat ze verloren waren. De enige uitweg was een afgrond van enkele honderden
meters diepte.
“Ik hoop niet dat mijn vrienden gelijk hebben, want dan ziet het er slecht voor Jette en
mij uit. Ons lot ligt nu geheel in uw klauwen. Ik ben benieuwd naar uw beslissing. Waar
brengt u ons naar toe? Wordt het Moerkas, of heeft u een monsterverbond met Kitimat
gesloten?"
Jette schrok. Waren ze dan toch nog in de handen van de vijand gevallen?
Ook koning Grobo reageerde geschrokken. Hij viel tenminste scherp uit:
“Verstonden wij dat goed? Zei u Kitimat?"
De zwerver knikte en de vogel die hem gedragen had antwoordde:
“Dat klopt Sire. Hij heeft ons zelfs het Verboden Lied voorgezongen toen ik hem naar het
wachtwoord vroeg."
De koning leek even sprakeloos:
“Wat zegt u daar? Het Verboden Lied? Hoe durft hij, dat is toch ongehoord! Al eeuwen is
dat lied verboden. De naam zegt het al en toch heeft u de moed om het in ons Rijk ten
gehore te brengen?"
“Juist daarom Sire."
“Wat komt u hier eigenlijk doen? Wat heeft u hier te zoeken? Wat denkt u hier in
vredesnaam te kunnen bereiken? U kent het wachtwoord niet en u weet dat we iedereen

die het wachtwoord niet kent doden. Wij willen met rust gelaten worden, dat is het enige.
Meer willen we niet. Of bent u dat soms ook vergeten?"
“Ik ben niets vergeten Sire. Een doodstraf vergeet je niet zo gauw, ook al wordt die straf
later in een eeuwige verbanning omgezet. Ik weet dat ik geen stap meer in uw
Grensgebieden mocht zetten. Ik mocht zelfs niet de richting van die gebieden opgaan. Als
ik het wel zou doen, dan zou dat mijn dood betekenen. Ik wist het. Ik ben niet vergeten
dat bij u een eeuwige verbanning een uitgestelde doodstraf is. Ik heb er dan ook lang
over nagedacht. Deed ik er wel goed aan naar uw Rijk te gaan? Het was niet mijn idee. Ik
wilde niet meer naar uw Rijk. Ik had al meer dan genoeg in uw Rijk meegemaakt. Nee,
het was de Heer van Brok die me op uw Rijk wees. Hij was van mening dat Jette en ik in
geval van nood het beste naar u konden vluchten. Volgens hem zouden we alleen bij u
bescherming kunnen verwachten. Ik voelde daar niets voor, want ik wist dat ik een grote
kans zou lopen gedood te worden en desondanks heb ik uiteindelijk besloten uw hulp in
te roepen. Ondanks de uitgestelde doodstraf besef ik dat Jette en ik ons alleen in Grokas
veilig kunnen voelen."
“Hoe komt u tot deze dwaze gedachte?"
“Het is niet zo'n gek idee. Ik weet dat de Heer van Moerkas op de hoogte van mijn
eeuwige verbanning is en ook hij weet dat dat een uitgestelde doodstraf is. Soms moet je
wel eens volkomen tegennatuurlijke beslissingen nemen en dàt heb ik nu gedaan. Ik
gokte er op dat de Heer van Moerkas niet zou verwachten dat ik de richting van uw Rijk
op zou vluchten. Ik ging er dus vanuit dat diezelfde Heer van Moerkas mij nooit zo dicht
in de buurt van Grokas zou zoeken."
De koning negeerde zijn woorden:
“Het begint er anders op te lijken dat u ons alleen maar onprettige zaken kunt vertellen.
De vorige keer stond u er even rustig bij als nu. Noemen de mensen dat niet
'zelfverzekerd'? U ging zelfs met uw doodvonnis akkoord. Pas veel later begrepen wij dat
u onze wetten zeer goed kende. U was op de hoogte van ons beginsel dat een ter dood
veroordeelde altijd het recht heeft om een laatste wens te doen. U wist dat wij volgens
onze wetten verplicht zijn deze laatste wens in te willigen. Als zo'n wens tenminste niet
onredelijk is. Dat was uw wens niet. Het enige wat u wenste was een gesprek met ons
voordat het doodvonnis voltrokken zou worden. Het is u toen waarschijnlijk ontgaan dat
wij hoogst verbaasd waren dat de Heer van Moerkas zijn macht weer aan het uitbreiden
was. Wij vonden ook dat wij uw onbeschrijfelijke moed moesten belonen en dat was de
enige reden dat wij het doodvonnis in een uitwijzing hebben omgezet. Beseft u eigenlijk
wel dat zoiets nog nooit in onze geschiedenis heeft plaatsgevonden? We konden u niet
vrijlaten, omdat een ter dood veroordeelde volgens onze wetten nooit helemaal
vrijgelaten kan worden. Gelukkig vonden we een tussenoplossing, hoewel we hiervoor
onze duidelijke wetgeving moesten aanpassen. Wij hebben u verbannen. We hebben zelfs
veel meer gedaan: we hebben u een heel eind op weg gebracht. Herinnert u zich nog dat
u voor uw uitwijzing plechtig beloofd heeft nooit meer de richting van ons koninkrijk op te
zullen gaan?"
Jette was zo bang geworden dat ze zich tegen de kille bergwand aandrukte.
De koning vervolgde:
“Zodra u de laatste keer vertrokken was, hebben wij jonge en sterke adelaars op
verkenning uitgestuurd. Ze moesten uw verhaal controleren. We konden en wilden uw
informatie namelijk niet geloven, maar helaas bleken uw mededelingen en vermoedens
op waarheid te berusten. We zijn hier door schade en schande achter gekomen. Drie van
ons jonge krijgers zijn lafhartig vermoord, terwijl een vierde spoorloos verdwenen is. U

egrijpt zeker wel dat dit verlies rampzalig voor ons volk is. We hebben tegenwoordig niet
zoveel uitvliegenden meer. Uitvliegenden, zo noemen wij onze jonge strijders. Ach, in tijd
van vrede hoeft een volk geen groot leger te hebben en daarom hebben we al eeuwen te
weinig uitvliegenden en is elke uitvliegende trots op zijn bijnaam. Na dit verlies begrepen
we dat we ons Rijk moesten verdedigen en we trokken ons achter onze grenzen terug.
We hebben onze les in de loop der tijd zeker geleerd en we begrepen dat we ons op korte
termijn moesten voorbereiden op een nieuwe en nog heviger strijd. Diep in het geheim
trainden we nieuwe uitvliegenden. Deze geheimhouding was nodig omdat we nog niet
goed voorbereid waren op de komende strijd. Wij besloten tevens dat we alleen maar ons
eigen Rijk zouden beschermen en daar zijn we nu klaar voor. We zijn waakzaam en
goede verkenners patrouilleren dag en nacht. Ze vliegen daarbij zo hoog mogelijk en ze
melden elke verdachte beweging die ze opmerken. Op die manier kwamen we u al snel
op het spoor. Als wij goed naar u kijken, bent u niet verbaasd over onze woorden. Wist u
trouwens al dat er verschillende mensen spoorloos zijn verdwenen?"
De zwerver knikte.
“Dat dachten we al. U weet dus ook dat we voor mensen geen genade kennen en we
vragen nooit wat men bij ons in de buurt zoekt. Waarschijnlijk waren het alleen maar
jagers, of misschien stropers die zich aan de uiterste rand van onze Grensgebieden
waagden. Mensen horen echter zelfs daar niet thuis. We geven toe dat de Grensgebieden
niet bij ons Rijk horen, maar ze horen ook niet bij het Grote Rijk. Noem het niemandsland
en daar maken wij graag gebruik van."
Jette zag hoe de trekken op het gezicht van de zwerver verzachtten. Er speelde zelfs een
kleine glimlach om zijn mond. Ze begreep het niet.
“Enkele weken geleden kwam één van onze verkenners terug en meldde dat hij u had
ontdekt en dat u door vijandige vogels achtervolgd werd. U was in gezelschap van een
klein meisje. Kunt u zich voorstellen dat wij onaangenaam verrast waren, want wat deed
u daar? Wat was u nu weer van plan? Wat had u nu weer te vertellen? We begrepen
direct dat er weinig tijd voor u was. Vroeg of laat zouden die vogels u ontdekken en
daarom hebben we twee moeilijke beslissingen genomen. Allereerst had u dringend hulp
nodig, want u verkeerde in groot gevaar, hoewel u dat niet in de gaten had. U ging er
blindelings vanuit dat u volkomen veilig was, maar dat was niet zo. U was pas veilig toen
wij de spionnen van de Heer van Moerkas hadden gedood. Niemand zal ooit te weten
komen wat er precies met hen gebeurd is. We hebben hun lijken namelijk letterlijk in een
verafgelegen dal van ons Rijk weggegooid. De tweede beslissing was veel moeilijker,
want wat moesten we met u doen? Moesten we ook u doden en in datzelfde dal als oud
vuil weggooien? Het zou uw verdiende loon zijn geweest; we hebben na lang beraad
echter anders besloten. We besloten u geen strobreed in de weg te leggen. Niet omdat
we door dat meisje medeleven hadden gekregen, maar omdat we onze goede
bedoelingen wilden laten zien. Nooit en te nimmer hebben we een buiging voor de Heer
van Moerkas gemaakt. Nooit en dat zal ook nooit gebeuren."
De andere vogels knikten ernstig bij deze woorden.
Het was doodstil toen de koning vervolgde:
“We hebben besloten u voor de tweede keer gratie te verlenen. We hopen echter dat u
zich bewust bent dat het nu echt de allerlaatste keer moet zijn."
Jette haalde opgelucht adem. De zwerver had duidelijk een gevaarlijke gok gewaagd,
maar ze hadden de gok overleefd. Toch scheen hij nog niet tevreden te zijn:

“We zijn er nog lang niet, Sire. Het einde van de ellende en de moeilijkheden is nog lang
niet in zicht. Verleen ons daarom gratie tot dat einde, hoelang dat ook mag duren. Ook
uw koninkrijk is tenslotte in groot gevaar."
De koning dacht even na en zei tenslotte:
“We zullen het in beraad houden."
de vergadering
De zwerver en koning Grobo spraken daarna uren met elkaar, maar Jette was te moe om
aandachtig te luisteren. Ze viel in slaap, waarop de koning haar naar een leeg nest liet
overvliegen. De adelaar die dat deed verwarmde haar op dat nest alsof ze een ei was.
Ondertussen vaardigde de koning een aantal bevelen uit. Zo gingen enkele adelaars op
zoek naar voedsel voor de gasten en werden de wachtposten versterkt, terwijl alle andere
adelaars zich in het dal onder het nest van de koning moesten verzamelen.
De koning had een grote vergadering uitgeroepen waar zoveel mogelijk onderdanen
aanwezig moesten zijn.
Enkele minuten voor de opening van de vergadering werd Jette gewekt.
Ze wreef haar ogen verbaasd uit, maar herinnerde zich vrij snel waar ze was.
De adelaar greep haar voorzichtig vast en vloog met haar naar beneden. Ook nu kneep ze
haar ogen stijf dicht.
Ze opende haar ogen pas toen ze vaste grond onder de voeten voelde. Ze merkte dat ze
op de grasbegroeide open plek stond. De dennenbomen waren tientallen meters hoog en
onder de bomen groeide mos en gras.
De koning stond haar op te wachten. De zwerver stond aan zijn linkerkant en lachte haar
breed toe.
Hij leek minder vermoeid en opgeluchter dan enkele uren geleden.
Aan de andere kant van de koning stond een grote adelaar met kleine zilverkleurige veren
bovenop de kop.
De zwerver zei, terwijl hij op haar toeliep:
“Jette, 't spijt me dat ik je heb laten wekken. Liever had ik je laten doorslapen, maar ik
dacht dat je de vergadering niet wilde missen."
Nieuwsgierig vroeg ze:
“Een vergadering? Waarover wordt die gehouden?"
De zwerver lachte:
“Wat ben je weer haastig. Is het niet verstandig om eerst kennis met de andere adelaars
te maken?"
Ze keek naar koning Grobo en maakte blozend en onhandig een lichte buiging.
De zwerver zei:
“Wel, koning Grobo ken je al, maar je hebt kroonprins Are nog niet ontmoet."
Weer maakte ze een buiging, nu in de richting van de adelaar met de zilverkleurige veren
op de kop.
Prins Are kraste:
“Ik vind dat we nu wel genoeg gepraat hebben. 't Wordt tijd dat we eens gaan werken,
meneer de zwerver. Ik hoop dat we later meer tijd hebben voor een gezellig gesprek."

“Wanneer dacht U?" vroeg de zwerver glimlachend.
De adelaar knikte:
“Dat weet ik helaas niet, ik hoop dat het spoedig zal zijn, maar ik denk dat het wel eens
heel lang zal duren. Veel te lang, misschien wel pas aan het eind van de strijd, als we die
tenminste kunnen winnen. En als we dan nog leven. Helaas ontbreekt ons nu de tijd en
dat weet u want u bent degene die ons steeds voor het naderende gevaar waarschuwt.
Laten we daarom direct aan de slag gaan. We moeten tot daden komen."
“Wat gaat er nu gebeuren?" fluisterde Jette tegen de zwerver.
“Ze gaan met elkaar praten."
“Praten?" vroeg Jette verbouwereerd: “...en ze zouden tot daden komen!"
“Ach, je moet wel eens eerst met elkaar praten voordat je tot daden kunt komen en
adelaars vinden een vergadering al een daad van groot belang. Ze houden niet van
vergaderingen, want dat zien ze als mensenwerk en mensenwerk is in hun ogen niet
alleen belachelijk, maar vooral overbodig."
“Ze zijn niet zo op ons mensen gesteld, niet waar?"
Hij knikte:
“Er is in het verleden ook veel gebeurd. Gelukkig speelt dat nu niet zo'n grote rol,
vergeleken met een paar jaar geleden. Toen ik hier voor het eerst kwam hebben ze op
mijn verzoek vergaderd. 't Bleek voor het eerst in eeuwen te zijn geweest," de zwerver
zweeg even, maar vervolgde toen, “Na afloop van die vergadering dacht ik dat hùn
vergaderingen nutteloos waren. Even nutteloos als ontelbare vergaderingen die ik in mijn
leven heb moeten meemaken."
“Was die vergadering nutteloos?" wilde Jette weten.
“Nee, in tegendeel zelfs, maar dat begreep ik pas enkele uren geleden."
Koning Grobo sloeg zijn vleugels enkele malen statig open en dicht. Iedereen zweeg
direct.
Het was Jette niet opgevallen dat er honderden vogels aangetreden en aangevlogen
waren.
Met luide stem kraste de koning:
“U bent bijeen geroepen omdat de vreemdeling weer in ons Rijk is aangekomen. Zoals u
weet hebben wij in de loop van onze geschiedenis een grondige hekel aan mensen
gekregen. Terecht menen wij, want mensen zijn altijd onbetrouwbaar en ze brengen het
voortbestaan van ons Rijk altijd in gevaar. Daarom is deze vreemdeling de vorige keer ter
dood veroordeeld. Het vonnis is toen in een eeuwige verbanning omgezet, omdat hij de
moed had om ons harde en uiterst wrede verhalen te vertellen. Helaas bleken zijn
verhalen meer dan waar te zijn en zijn niet alle verspieders teruggekeerd. Sommigen van
ons geloofden dat ze in het diepe zuiden de dood hadden gevonden, terwijl anderen
zeker meenden te weten dat ze slechts gevangen genomen waren. Slechts een enkeling
durfde aan een derde mogelijkheid te denken. Hun ideeën hebben we steeds serieus
genomen. We hebben ze meer dan eens van alle kanten bekeken en besproken. We
kwamen echter altijd tot de conclusie dat hun ideeën onzinnig waren. We konden en we
wilden eenvoudigweg niet geloven dat Kitimat ooit zou kunnen herleven," hier zweeg hij
even, omdat de adelaars onrustig met elkaar begonnen te praten.
Er brak een hels kabaal los, de krassende stemmen en de fladderende vleugels ‘deden
pijn aan haar oren.
De koning hief zijn vleugels weer op en vervolgde:
“Wij geloofden dat Kitimat verslagen was en dat het alleen nog maar in verhalen
voortleefde. We geloofden zelfs dat al die verhalen leugens waren; verzinsels om te

kunnen griezelen. Het is niet zo vreemd dat wij onze ogen gesloten hadden en dat we de
mening van sommigen van ons niet wilden geloven. Waarom zouden we er wel geloof
aanhechten? Hebben we niet eeuwenlang in vrede en vrijheid geleefd? We geven toe dat
deze vrede door enkele oorlogen tegen mensen af en toe wreed werd verstoord. Onze
voorouders dachten dat we na de Allerlaatste Veldslag voorgoed veilig zouden zijn en ook
wij deelden die mening. Te lang deden we dat, want helaas moeten we nu vaststellen dat
we niet meer veilig zijn. Kitimat herleeft!"
Het helse kabaal werd nog groter, zodat de woorden van de koning verloren gingen.
Toen het lawaai afnam, hernam koning Grobo het woord:
“Alleen voor ons eigen bestwil hebben wij de vreemdelingen volledige gratie verleend.
Van nu af aan mogen zij zich volledig vrij in ons Rijk bewegen. Zij mogen zelfs bevelen
aan u geven die u te allen tijde moet uitvoeren; ook al gelooft u dat die bevelen tegen het
belang van ons koninkrijk ingaan of zelfs het voortbestaan van ons Rijk lijken te
bedreigen. Tenslotte mogen deze twee vreemdelingen elk ten hoogste twee hen bekende
en vertrouwde mede schepselen in ons Rijk brengen. Deze extra gasten vallen dan echter
steeds onder het gezag van het Rijk Grokas en ze moeten onze wetten volledig
respecteren. U mag geen bevel van hen in ontvangst nemen, laat staan uitvoeren. Wij
stellen u nu in de gelegenheid om de eventuele gevolgen en maatregelen met elkaar te
bespreken. Dank voor uw aanwezigheid."
Druk krijsend vlogen de adelaars in groepjes uiteen.
Jette keek ze na en zei wanhopig:
“Er is niets besloten!"
De zwerver keek berustend:
“Ja, daar lijkt het op. Net als de vorige keer. Alleen ben ik nu vol vertrouwen."
“Waarom?"
“We hebben gratie gekregen en dat is in dit Rijk nog nooit gebeurd. Ik weet nu dat Brok
gelijk gehad heeft: we hebben Grokas als bondgenoot en dat zal de Heer van Moerkas
niet leuk vinden."

het onweer
..........................HOOFDSTUK VII.........................
De zwerver had gelijk; de vergadering was niet voor niets belegd en dat werd Jette met
het uur duidelijk.
Adelaars vlogen af en aan en overlegden met de koning en zijn raadgevers. Het speet
haar dat zij en de zwerver niet op de hoogte van de genomen maatregelen gesteld
werden.
De zwerver vertelde haar dat de adelaars een trots volk vormden en dat koning Grobo
hen weliswaar hielp, maar dat dat zeker niet betekende dat ze alles te weten zouden
komen.
In de dagen die op de vergadering volgden kwamen zij en de zwerver op krachten. Jette
sliep zolang mogelijk uit. Ze had in het dal een hol ontdekt. Het was er droog en ze was
tegen de wind beschermd. Ze vond het zelfs behaaglijk, vooral vergeleken met de
slaapplaatsen op de grasvlakte in de open lucht.
Het werd helemaal behaaglijk toen ze dikke donzen deken kreeg.
Het bleek dat de adelaars grote voorraden van de meest uiteenlopende zaken hadden.
Deze waren in droge grotten en holen opgeslagen.
Prins Are had de dekens voor haar en de zwerver zelf opgehaald en toen hij weer
vertrokken was, had de zwerver schamper opgemerkt dat die voorraden waarschijnlijk als
krijgsbuit na de Allerlaatste Veldslag bemachtigd was. Jette liet zijn woorden voor wat ze
waren.
Ze werd met de dag opgewekter. Ze voelde zich voor het eerst sinds lange tijd volkomen
veilig. Zelfs het vliegen begon ze prettig te vinden.
De zwerver en zij mochten overal komen, waarbij niemand hen lastig viel of hen vroeg
wat ze daar deden.
Soms had ze het gevoel dat de adelaars hen niet eens opmerkten.
De Eerste week verkende ze het dal alleen in de directe omgeving. Ze was te moe voor
grotere tochten, hoe mooi het rijk Grokas ook mocht zijn. De vermoeienissen van haar
grote zwerftocht wilde ze zo snel mogelijk kwijtraken.
De herinneringen aan die tocht wilde ze echter bewaren, die wilde ze nooit vergeten. Ze
had zich voorgenomen om haar moeder zo uitgebreid en zo goed mogelijk over de tocht
te informeren - als ze weer bij haar zou zijn.
Verder voerde ze lange gesprekken met de zwerver en Prins Are.

Ze was blij met die gesprekken. Het leidde haar af en ze vond het fijn dat Prins Are
ongelijk had, toen hij er van uitging dat ze weinig tijd hadden om met elkaar te praten.
Ze begreep alleen niet dat ze met de adelaars kon praten en op een keer vroeg ze aan de
kroonprins hoe dat mogelijk was.
Hij begreep haar eerst niet en pas na een uitleg van haar antwoordde hij:
“Jij praat niet met ons, maar we praten met elkaar."
Ze keek hem vragend aan, waarop hij haar probeerde te verduidelijken:
“Er zijn nog maar weinig mensen die dat kunnen."
“Mijn moeder kan het," merkte ze vol trots op.
“Gelukgewenst, want nu kun jij het ook."
“Maar hoe kan dat dan?" wilde ze weten.
De zwerver antwoordde:
“Wees tevreden dat jij het kunt, maar weinig mensen kunnen dat nog, precies zoals Prins
Are al zei. Het is een voorrecht en het is jammer dat niet meer mensen met de dieren
kunnen praten."
“Was dat vroeger dan anders?"
“Volgens de verhalen wel, maar helaas hebben we het verleerd. We vervreemdden van
elkaar, we kregen andere leefgewoonten en we werden elkaars vijanden."
Jette trok een ongelovig gezicht.
De dagen gingen ongemerkt voorbij. Vaak liet ze zich naar een verder gelegen dal
overvliegen.
Ze kneep haar ogen niet meer dicht, maar genoot van het uitzicht en kon zich bijna niet
meer voorstellen dat ze ooit hoogtevrees had gehad.
Bij al haar vluchten had ze geen rekening met de koude gehouden.
Vaak wilde ze boven de wolken vliegen, hoewel ze voor die hoogte te koud gekleed was.
Ze raakte verkouden en had zeker griep opgelopen als de adelaars niet op advies van de
zwerver de juiste kruiden hadden weten te vinden.
De zwerver trok er thee van en liet haar er niet alleen van drinken, maar verlangde ook
dat ze de hete damp diep insnoof. De thee smaakte bitter en ze werd door de dampen
benauwd; maar het hielp en ze was weer snel op de been.
De zwerver had aan Prins Are verteld dat het steeds kouder werd en dat hij bang was dat
ze ziek zouden worden, omdat ze zich niet warm konden kleden.
De prins dacht diep na:
“Ik weet wel een oplossing, maar ik ben er niet zeker van of u mijn voorstel zult
waarderen. U weet dat de mensen na de Allerlaatste Veldslag in paniek op de vlucht zijn
geslagen. Ze hebben daarbij allerlei spullen achter moeten laten. Zo lieten ze grote
voorraden voedsel liggen. Wij hadden uiteraard niets aan dat voedsel en het bedierf snel.
Het gaat echter ook om gebruiksvoorwerpen, wapens en kleding. Al dat spul hadden de
mensen in geheime bergplaatsen opgeslagen. Ze hebben daarvoor onderaardse holen
gegraven, of diepe grotten gezocht. We hebben het meeste echter gevonden. Die donzen
dekens komen bijvoorbeeld uit die voorraden en ik weet dat er ook kleren bij zitten. Wij
hebben geen enkel belang bij kleren. Onze veren verwarmen ons prima en u kunt zich
voorstellen dat wij donzen dekens verafschuwen. We weten echter dat u volkomen
onbeschermd door het leven moet gaan en we hebben u alle hulp aangeboden die u
nodig heeft. U kunt wat mij betreft zelf uw kleren uitzoeken. Wilt u dat?"
“Die Allerlaatste Veldslag waar u over sprak heeft eeuwen geleden plaatsgevonden, zodat
de kleren even oud zullen zijn. Zijn ze dan niet beschimmeld?"

“Nee, want we hebben met dat probleem rekening gehouden toen we naar nieuwe
bergruimten zochten."
“Uw voorouders moeten bijna helderziend zijn geweest," lachte de zwerver.
“'t Lijkt er wel op. Uw dekens zijn toch ook niet beschimmeld? Ik heb echter nog geen
antwoord van u gehad: wilt u die kleren of.."
“Graag. We hebben ze hard nodig."
“U bent een eigenaardige man. Ik weet allang dat u niet alleen erg moedig bent, maar
ook heel verstandig. Toch waren mijn vader en ik bang dat u zich beledigd zou voelen. De
meeste mensen haten ons nog steeds. Dat weet u en dat weten wij maar al te goed. Eigenlijk
begrijp ik die haat wel, hoewel de Allerlaatste Veldslag alweer lang verleden tijd is.
Ik zie u steeds meer als vriend en steeds minder als mens. Dat is vreemd voor ons
adelaars. We zijn bijzonder voorzichtig met het kiezen van vrienden. Ik kan me niet
herinneren dat een adelaar een mens als vriend zag."
“Ook niet de Heer van Brok?" vroeg Jette.
“Je heeft gelijk, maar eigenlijk beschouwen we de Heer van Brok niet echt als vriend.
Akkoord, we vertrouwen hem volledig, maar dat komt vooral omdat hij een teruggetrokken
leven leidt en zich niet met ons wenst te bemoeien."
“Meent u dat werkelijk? Hij was het immers die me op het Rijk Grokas wees? Daardoor
heeft hij zich toch zeker met uw Rijk bemoeit?"
“In zekere zin heeft u gelijk, maar uw bemoeienis met ons Rijk gaat veel verder."
“En toch beschouwt u de zwerver als vriend?" vroeg Jette verbaasd.
“Ja, omdat we weten dat hij ons adelaars niet haat en omdat vrienden elkaar niet kunnen
haten."
“Ik haat niemand, tenminste dat probeer ik."
“Ook de Heer van Moerkas niet?" vroeg Jette.
“Juist die niet."
“Waarom zegt u dat zo?"
“Als ik me door haat liet leiden, zou ik fouten maken. Ik zou dan door mijn eigen
haatgevoelens verblind worden en dan zou ik de verkeerde beslissingen nemen."
Prins Are knikte bedachtzaam: “Misschien heeft u gelijk, maar wij adelaars haten Moerkas
èn Kitimat uit de grond van ons hart en ik geloof niet dat we de verkeerde beslissingen
hebben genomen. U leeft toch nog steeds?"
Ze lachten, waardoor de zwerver geen antwoord hoefde te geven.
Jette vroeg of ze mee mocht om de kleren uit te zoeken.
“Natuurlijk ga je mee. Je moet zelfs mee, want ik weet je maat niet en het moet je goed
passen. Verder ken ik je smaak niet en..."
Prins Are kraste lachend:
“Die smaak is echt niet belangrijk, want de mode is ondertussen wel veranderd. Ik ben
blij dat wij veren hebben en ons geen zorgen over smaak en mode hoeven te maken."
In een goed verborgen hol lagen hoge stapels op elkaar gegooide kledingstukken.
Het was er stoffig en het rook er muf.
Door de opening viel een vage lichtschijn. Het duurde lang voordat Jette er aan gewend
was en iets kon onderscheiden.
Wat ze echter niet kon zien waren de ontelbare spinnewebben. Deze moesten al oud zijn,
want de meeste waren niet erg kleverig meer en ze zagen geen spinnen.
Hoewel ze nooit bang geweest voor spinnen was geweest, veegde ze met afschuw de
draden uit haar gezicht en haren.

Eindelijk hadden ze hun keuzen gemaakt en met hun armen vol kleding liepen ze naar
buiten.
Nu moest ze aan het felle zonlicht wennen en daarom duurde het even voordat ze beiden
in de lach schoten.
“Is er wat?" vroeg Are bezorgd.
“Nee hoor," proestte Jette het uit, “de kleren zijn prima, alleen is het niet de nieuwste
mode."
“Dat klopt, de Allerlaatste Veldslag was eeuwen geleden en al die tijd..."
Hij zweeg even en zei toen:
“Wat ben ik blij dat wij geen modeproblemen hebben. Ik ben tevreden met mijn veren."
“Het model is niet belangrijk. We hebben het nu tenminste warm en daar gaat het toch
om? Het wordt binnenkort winter en het kan erg koud zijn in de bergen."
De dag voor het afscheid was er weer een grote vergadering, maar nu was het een
geheime vergadering en daar mochten Jette en de zwerver niet bij zijn.
Ze werden enkele kilometers naar een dal gevlogen.
De adelaars die hen brachten, spraken af dat ze voor het vallen van de avond terug
zouden zijn om hen op te halen.
Het was een mooi en rustig dal. Jette en de zwerver dwaalden er uren rond. Ze spraken
weinig met elkaar, maar wezen elkaar op grillige boomstronken en slingerplanten. Ze
zagen hoe forellen en andere vissen door het water van snelle beken zwommen.
De beken stortten zich van boven naar beneden, vaak als grillige watervallen. Ze
klommen enkele malen een eind omhoog om een waterval beter te kunnen bekijken.
aan de voet van een waterval in Grokas

Jette begreep haar gevoelens niet: aan de ene kant had ze heimwee naar huis, terwijl ze
aan de andere kant het jammer vond dat ze morgen weer verder moest. Liever was ze
nog een tijd in Grokas gebleven. Ze voelde zich hier veilig en beschermd.
Ze zei niets over beide gevoelens en ook de zwerver vroeg er niet naar.
Het leek wel of de zwerver moedwillig niet over Boskas en haar moeder wilde praten.
Ook spraken ze niet met elkaar over de vergadering, hoewel ze beiden benieuwd waren
naar de uitkomsten.
De zon was al uren onder, toen de vogels eindelijk terugkeerden. Jette en de zwerver
waren ongerust en ze probeerden de adelaars uit te horen, maar dat lukte niet.
Ze werden regelrecht naar koning Grobo gebracht.
Prins Are stond naast de koning en hij zei:
“Uw tocht is zeker niet voor niets geweest."
“Daar ben ik blij om," zuchtte de zwerver opgelucht.
“Het kostte ons moeite om een plan op te stellen waar iedereen mee eens kon zijn. Het is
een oorlogsplan, meer kan en mag ik er niet over zeggen. Het is ook niet makkelijk om
een oorlogsplan op te stellen als je al zo lang in vrede hebt geleefd. Verder kan ik u
beiden vertellen dat de belofte van mijn vader is uitgebreid, precies zoals u het ons heeft
gevraagd. Alle adelaars staan ten alle tijden voor u ter beschikking. U kunt op ons
rekenen, ook in de toekomst."
Koning Grobo knikte instemmend.
“Dank U. Ik ben er blij om en hoewel ik toen aarzelde, begrijp ik pas nu waarom de Heer
van Brok mij op de weg naar Grokas wees," zei de zwerver.
Ze spraken nog lang met de koning en de kroonprins. Ze probeerden meer over het
oorlogsplan van de adelaars te weten te komen, maar dat lukte niet.
Het was niet echt donker. De maan scheen en de lucht was zo helder dat ook het
sterrenlicht hun bescheen. Een heldere lucht betekent dat het koud is en langzamerhand
merkte Jette dat ze verkleumd raakte. Het was volgens haar altijd guur op de richel van
het koninklijke nest, omdat het hoog op de rotswand lag en de wind er vat op had.
Jette keek naar de lucht: de sterren stonden strak aan de hemel. Ze had nog nooit in haar
leven zoveel sterren gezien. Een lange en vrij smalle band van sterren stond boven haar.
Ze miste de maan en ze zag hoe de lucht zich in de verte verduisterde en de maan
verduisterden. Ze begreep dat er wolken opkwamen. Zware regenwolken, misschien
kregen ze wel sneeuw.
Ze voelde zich slaperig en had geen zin om drijfnat te worden, daarom draaide ze zich tot
de koning en zei:
“Vindt u het goed als ik ga slapen? Ik ben moe en het gaat straks regenen. Kijk maar - er
komen steeds meer wolken deze kant op."
De zwerver en de adelaars keken in de aangewezen richting en ze leken te schrikken.
Prins Are zei tenminste zeer gehaast:
“Ik zal je direct naar beneden brengen. Wilt u ook schuilen?" vroeg hij aan de zwerver.
De zwerver antwoordde kortaf:
“Ja, liever wel."
Ze waren nauwelijks op de grond of het begon te regenen. Het waren grote druppels, die
warm aanvoelden en die zo haard striemden dat ze doorweekt bij hun schuilhol
aankwamen.
De adelaars volgen meteen terug.

Jette en de zwerver waren net op tijd binnen, want er brak onweer uit. Grote en felle
bliksemschichten sloegen door de lucht en raakten met groot kabaal de bomen rondom
hen.
Het donderde en knetterde zo hevig dat hun oren pijn deden.
Het hol was tamelijk diep en de ingang was zo klein dat zelfs Jette zich moest bukken om
naar binnen te kunnen.
Het was een droog hol en ook de regen kon niet naar binnen komen.
Met grote verbaasde ogen probeerde Jette naar buiten te kijken en toen ze te dicht bij de
opening kwam, trok de zwerver haar haastig terug.
Dat was net op tijd, want enkele tellen later sloeg de bliksem wel vijftien keer vlakbij in.
Jette merkte dat de zwerver gespannen was en dat begreep ze niet. Ze was nog nooit
bang voor het onweer geweest.
De donderbui duurde zeker een uur en na afloop was de lucht weer even helder als eerst.
Jette zag hoe de grote donkere wolk in dezelfde richting afdreef als hij gekomen was.
Prins Are kwam hen als Eerste tegemoet.
“U bent ongedeerd gebleven?" stelde hij vast.
De zwerver antwoordde:
“Ja, we waren veilig in dat hol."
“Gelukkig, dat is een pak van mijn hart. We zagen namelijk dat het onweer het hevigst bij
uw hol losbarstte. Bent u erg bang geweest?"
Jette was verbaasd:
“Wie is er nou bang voor onweer?"
Ze zweeg toen ze zag dat de zwerver bezorgd keek, terwijl hij zei:
“Ik heb dit nog nooit meegemaakt en ik maakte me ernstige zorgen. Was het Kitimat?"
Prins Are knikte somber:
“Helaas wel."
“Is er erg huisgehouden?"
“We telden al vijf doden en we missen nog enkele tientallen adelaars. Wat we ook
probeerden, er was helemaal niets tegen dit geweld te doen."
de tocht
Het Rijk Grokas was in diep rouw gedompeld: er waren in het noodlottige onweer zeven
adelaars omgekomen en er werden uiteindelijk nog drie vermist.
Koning Grobo vaardigde direct nieuwe bevelen uit. Grote groepen adelaars moesten direct
uitvliegen. Ze hadden een geheime opdracht gekregen. Jette probeerde er meer over te
weten te komen, maar alle adelaars zwegen.
Ze begreep niet wat er tijdens het onweer gebeurd was en wat Kitimat er mee te maken
had. Het enige wat ze hoorde was dat de zeven slachtoffers in het Heilige Dal waren
neergelegd. Het Heilige Dal was de laatste rustplaats voor de koningen en de gesneuvelde
helden.
Jette probeerde prins Are te spreken, maar deze had het steeds te druk en ook de
zwerver was onbereikbaar.
Voor het eerst voelde ze zich niet op haar gemak in het Rijk Grokas. Ze probeerde haar
onrust te verbergen, maar dat lukte niet en ze begon doelloos heen en weer te lopen.

Enkele uren later landde de zwerver bij haar. De adelaar die hem bracht, vroeg of hij toch
niet zou wachten. De zwerver zei:
“Nee, dat hoeft niet. Jette en ik lopen wel naar de Vergaderplaats."
Het dal waar de vergaderingen plaats hadden gevonden had een nieuwe naam gekregen.
Eeuwenlang werd het Het Dal genoemd, nu was het de Vergaderplaats geworden.
De adelaar vloog op en verdween achter de naaldbomen.
De zwerver zag er vermoeid uit. Hij had wallen onder de ogen en met een doffe stem zei
hij:
“We vertrekken zo. Langer uitstel is niet meer mogelijk."
“Moet dat werkelijk?" klaagde Jette.
Ze voelde zich geradbraakt na de slapeloze nacht.
“Het moet werkelijk. Het is hier te gevaarlijk geworden. De Heer van Moerkas is er
eindelijk achter gekomen dat we hier naar toe gevlucht zijn en hij zal alles proberen om
ons te pakken te krijgen. Niet voor niets heeft hij zijn zwaarste wapen gebruikt."
“Kitimat?" vroeg Jette aarzelend.
Hij knikte:
“Het was Kitimat en zelfs de adelaars kunnen daar niet tegenop."
“We hoeven toch niet te lopen, hè?"
“Nee, de adelaars brengen ons naar Brok."
“Naar Brok!" riep ze verheugd.
Lachend antwoordde hij:
“Ik ben blij dat je hem mag, want hij is een van mijn allerbeste vrienden. Waarschijnlijk
had je dat al begrepen."
“Waarom leeft hij eigenlijk zo alleen?"
“Dat vindt hij prettig. Hij heeft overal vrienden en die komen regelmatig bij hem logeren.
Brok is altijd gastvrij voor zijn vrienden. Zijn deur staat voor hen altijd open."
Jette schoot bij de laatste woorden in de lach.
“Waarom lach je nou?"
“Ik moest aan zijn deur denken. Weet u nog dat hij zich, toen we bij hem waren, bukte
hij zich en dat ik dacht dat hij een wapen wilde oppakken. Ik wist toen nog niet dat zijn
huis onder de grond gebouwd was en dat zijn deur een luik was."
Samen met de zwerver liep ze door het naaldbos naar de Vergaderplaats. Het was er zo
druk dat het hun moeite kostte om naar het midden te lopen.
Prins Are zag hen en vloog hen tegemoet. Hij landde naast hen.
“Gelukkig zijn jullie er. We waren bijna zonder jullie vertrokken," zei hij schertsend.
Hij vervolgde:
“Mijn vader vraagt zich af of hij jou mag dragen Jette. Hij beschouwt dat een grote eer en
ik moet zeggen dat ik nu al jaloers op hem ben, maar wat kan ik er tegen doen? Niets
toch? Hij is de koning en ik ben alleen maar de kroonprins. Ik dacht dus, als mijn vader
jou draagt, dan neem ik de zwerver. Ga je ermee akkoord?"
Even later stegen ze op. Ze werden door ontelbare vogels beschermd. De lucht was vol
geluiden en door het geklapwiek leek het of het stormde.
Jette keek haar ogen uit. Er vlogen zoveel adelaars om haar heen dat ze de grond bijna
niet kon zien. Ze probeerde de vogels te tellen, maar dat lukte niet. Ze wrong zich in
allerlei bochten en vergiste zich steeds.
“Wat is er toch jongedame? U draait en draait maar, straks houden we niet meer, of wilt
u liever zelf gaan vliegen? Dat gaat echter niet. U heeft namelijk geen vleugels."

Koning Grobo sprak haar steeds met u aan en noemde haar nooit Jette, maar had het
altijd over jongedame.
Jette was nog nooit met ‘u’ aangesproken en ook had nog niemand haar 'jongedame'
genoemd. Ze vond dit deftig klinken en ze het kostte haar vooral in het begin moeite om
niet te lachen.
Ze had daarom aan de zwerver gevraagd waarom de koning dat deed en of hij haar niet
gewoon met je en jou kon aanspreken.
“Ik denk niet dat hij dat mag," had de zwerver geantwoord, “Het koningshuis van de
adelaars is al duizenden jaren oud en er zijn verschillende gebruiken bewaard gebleven.
De koning moet zich aan die gebruiken houden. Misschien is het je opgevallen dat de
koning ook zo tegen zijn onderdanen spreekt. Ze zijn nu eenmaal zo opgevoed en kunnen
er niets aandoen."
“Maar prins Are doet niet zo gek."
“Prins Are is nog jong en weet jij wat hij zal doen als hij koning wordt? Als koning Grobo
sterft, zal prins Are niet alleen de kroon erven, maar ook alle gebruiken."
Jette had niet begrijpend haar hoofd geschud:
“Dat lijkt me niet leuk. Je mag niet eens doen wat je zou willen."
“Wat bedoel je?"
“Nou, straks zal prins Are ook niet meer mogen spreken zoals hij wil. Straks zal hij ook
'wij' zeggen als hij 'ik' bedoelt."
“Ach, het hoort bij het koningschap en vroeger spraken onze koningen ook zo."
“Dat kan wel zijn, maar ik blijf het gek vinden en ik ben blij dat ik nooit koningin zal
worden. Ik hoor me al zo praten. En U?" vroeg ze opeens onverwachts.
De zwerver legde zijn hand op haar hoofd:
“Ik zou ook nooit zo willen praten."
Daarna ging hij zonder enige aanleiding op een ander onderwerp over.
Dit gesprek had enkele dagen geleden plaatsgevonden en nu vloog ze hoog in de lucht.
Koning Grobo draaide zijn kop nieuwsgierig naar Jette, toen hij haar vroeg wat ze deed.
“Ik probeer de vogels te tellen, Sire."
“Welaan, welaan. Hebben we u dat vergeten te vertellen? Het zijn er honderdtien. Onze
honderdtien dappersten. Natuurlijk hebben we meer dappere adelaars, maar we dachten
dat we aan honderdtien genoeg zouden hebben."
“Heeft u die dan niet voor de verdediging van uw Rijk nodig?"
“Eigenlijk wel, maar u en meneer de Zwerver zijn op dit ogenblik belangrijker."
“Waarom zijn wij belangrijker?"
“Heeft uw metgezel u dan niets verteld?"
“Wat zou hij moeten vertellen?"
“Och - niets."
Voor het eerst had ze het gevoel dat de koning in verwarring was.
Ze spraken nog een hele tijd met elkaar, maar Jette was afwezig. Ze kon haar gedachten
niet bij het gesprek houden.
Steeds spookte het antwoord van de koning door haar hoofd. Wat had de zwerver
moeten vertellen? Ze begreep het niet.
Opeens viel het haar op dat ze niet regelrecht naar het Brokeiland vlogen. Ze gingen niet
naar het zuiden, maar naar het noorden, waarbij ze steeds boven het land bleven. Rechts
van haar kon ze af en toe de Rikas zien. Het was nogal bewolkt.
Ze vroeg:
“Waarom vliegen we zo ver uit de richting?"

De koning sprak binnensmonds. Jette kon hem niet verstaan. Het enige wat ze opving
was het woord Kitimat. Ze vroeg hem duidelijker te spreken, maar dat deed hij niet.
Ze vlogen zwijgend verder, tot de zon schuin achter hen onderging.
Tussendoor at Jette wat en dronk ze. Ze had eten en een veldfles met water van de
zwerver gekregen.
Het was koud en het werd met de zonsondergang nog kouder. Jette was blij met haar
donzen jas.
Ze viel zelfs in slaap en werd pas wakker toen de zon alweer hoog boven aan de hemel
stond.
Ze wreef haar ogen uit en vroeg:
“Zijn we er nog niet?"
“Nee, we zijn de hele nacht doorgevlogen."
“Heeft u helemaal niet gerust?"
“Uw metgezel vindt het onverstandig om te rusten. Honderdtien adelaars en twee
mensen vallen te veel op. We moeten erkennen dat hij gelijk heeft."
“Vallen we nu dan niet op?"
“Veel minder. We vliegen te hoog."
Pas tegen het eind van de middag streken ze neer.
De adelaars waren zo moe dat sommigen van uitputting en slaap letterlijk omvielen, zodra
ze de grond raakten.
Ze waren in de buurt van de Rikas. Jette kon in de verte een uitgestrekt water zien.
De koning zei:
“We zijn er voor vandaag. Morgenvroeg steken we de rivier over."
“Moeten we dan dat hele eind weer naar het zuiden terugvliegen?" wilde Jette weten.
“Ja en de rivier is hier ongeveer drie keer zo breed als bij de brug. De rivier overvliegen
kost ons zeker nog een lange dag. We hebben een goede nachtrust echt wel nodig. We
hopen dat we die ook krijgen."
Prins Are zette wachtposten uit en stuurde verkenners de lucht in.
Het viel Jette op dat er vele vrijwilligers waren, hoewel iedereen uitgeput was.
Jette sloeg met haar armen een paar keer om haar lichaam, om haar stijve spieren weer
soepel te krijgen.
Vervolgens liep ze verlaten en doelloos heen en weer. Ze vroeg aan verschillende adelaars
waar ze waren en waar ze nou eigenlijk naar toegingen. Niemand gaf haar echter
antwoord, vooral niet als ze naar Kitimat vroeg..
De zwerver kwam haar tegemoet. Ze viel hem in de armen en schokschouderde.
De zwerver streek haar troostend door het haar.
“Wat is er toch met Kitimat aan de hand? Niemand wil me er iets over zeggen."
Ook de zwerver gaf haar geen antwoord.
Pas in de avond werd hij wat spraakzamer. Hij legde haar uit dat ze Brok niet op zijn
eiland zouden ontmoeten, omdat het Brokeiland te dicht bij Kitimat lag.
Jette begon zich te ergeren: alweer werd Kitimat genoemd zonder enige uitleg.
Er werd zelfs helemaal niet meer over Moerkas gesproken. Moerkas was toch gevaarlijk,
dat had ze tenminste steeds begrepen. Was Kitimat soms nog gevaarlijker? Ze kon het
zich niet voorstellen.
Steeds was ze ervan uit gegaan dat het grootste gevaar uit Moerkas kwam, maar klopte
dat nog wel?
De zwerver ging niet op haar vragen in, maar legde uit dat Brok hen tegemoet zou komen
om allerlei zaken met hen te bespreken.

Jette stampvoette:
“Bespreken, bespreken! Het zal wel weer! Steeds maar vergaderen en vergaderen. Wat is
er toch aan de hand? Waarom doen jullie zo vreselijk geheimzinnig?"
Ze zwerver keek haar strak aan. Strak en verbeten; bijna even verbeten als de adelaars
na het onweer.
Jette vroeg niet meer verder, maar draaide zich met een ruk om en liep weg.
Ze was kwaad en ze trapte tegen kiezelsteentjes op de grond. Eén steentje landde met
een boog in een groepje adelaars, die verschrikt wegstoven.
Ze schaamde zich erover en draaide zich om.
de Heer van Brok
Ze vertrokken voor zonsopgang. Het was nog donker door een laaghangend wolkendek.
De zwerver zei voor het vertrek tegen prins Are dat ze met het weer troffen en de prins
antwoordde:
“Eigenlijk verwacht ik geen problemen. We hebben geluk dat het bewolkt is. De spionnen
van Moerkas of van Kitimat kunnen ons straks onmogelijk zien. Daarom vliegen we te
hoog en zo hoog durven ze niet te komen. Trouwens, dat kunnen ze niets eens ook al
zouden ze het willen."
“Waarom zouden ze dat niet durven?" vroeg Jette.
“We maken korte metten met ze en dat weten ze. Ze moeten langzamerhand in de gaten
hebben dat hun grote verliezen door ons komt. Mijn vader heeft het al eens gezegd: wij
adelaars kennen geen medelijden met indringers en spionnen."
“Houden we dit weer?" wilde de zwerver weten.
“Dat verwachten we wel, maar je weet het natuurlijk nooit zeker.
De verwachting kwam uit, zodat Jette alleen maar een grauw wolkendeken onder zich
zag.
Ze werd er slaperig van.
Ze lag heerlijk ontspannen in de klauwen van de koning en vocht tegen de slaap. Je kunt
toch niet in de nabijheid van een koning slapen, hield ze zich voor.
De koning deed zijn uiterste best om het haar naar zin te maken.
Hij vertelde haar vele spannende verhalen en zong op een krassende toon zelfs oude
liedjes.
Het hielp niet. Ze dommelde toch regelmatig in.
Af en toe werd ze even wakker en praatte tegen de koning die vriendelijk was en al haar
vragen beantwoordde, als ze maar niet over Kitimat gingen.
Ze vlogen duizenden meters hoog. Ze kreeg last met ademhalen.
De koning merkte het en voordat ze het werkelijk benauwd kreeg zakte de vlucht
adelaars enkele honderden meters.
Jette wist dat ze zo hoog mogelijk moesten blijven om niet opgemerkt te worden.
De zwerver had haar voor het vertrek opnieuw een mondvoorraad eten en water
gegeven. Ze had het in haar jaszakken gestopt, maar had nu geen trek. Wel dronk ze af
en toe wat.
De adelaars bleven doorvliegen. Ze aten en dronken niet. Ze leken onvermoeibaar en pas
tegen middernacht bereikten ze de overkant van de rivier.

Opnieuw zette prins Are wachtposten uit. Er waren minder vrijwilligers dan de vorige
avond. Vooral voor de luchtverkenningen was weinig belangstelling. De vogels waren
doodmoe.
De volgende ochtend werd Jette door een heftig kabaal gewekt.
Ze zag een groep adelaars rond een donkere gedaante staan.
“Brok!" riep ze uit en ze rende naar hem toe.
Brok begroette haar hartelijk en zei tegen de koning:
“Ik was verbaasd één van uw adjudanten als gast te mogen ontvangen."
“We zijn blij te horen dat hij in elk geval uw eiland bereikt heeft. Anders kon u ook niet
weten dat we u nodig hebben," antwoordde de koning op sombere toon.
“Wat bedoelt U? Is hij dan niet teruggekomen?"
“Nee en hij zal helaas niet de Eerste zijn die in een gevecht tegen Kitimat sneuvelt."
“Wat zegt U! Kitimat?" schreeuwde Brok uit.
De zwerver knikte:
“Dat heb je goed gehoord, maar we hebben genoeg gepraat. We moesten maar eens tot
daden komen. Is dat niet een oud spreekwoord van de adelaars, Sire?"
“U leert snel, Ansgar de Zwerver en wij hebben nog wel gedacht dat u hardleers zou zijn,"
antwoordde de koning lachend.
“Dat lijkt er soms ook op, Sire," zei Brok, “maar u moet voor hem oppassen. Ik ken
Ansgar al wat langer dan vandaag en ik merk elke keer opnieuw dat hij veel op zijn
zwerftochten leert. Nog steeds. Ik denk dat dat komt omdat hij niet alleen voortdurend op
pad is, maar vooral omdat hij een vast doel voor ogen heeft. Dat merkte ik bij mijn laatste
contact met hem voor de zoveelste keer. We hebben toen langdurig over zijn tocht met
Jette gesproken. Hij wilde langzamerhand tot rust komen. Hij is toe aan rust en hij wilde
zich niet meer laten opjagen door die man uit Moerkas. Ik heb hem toen gewaarschuwd
en ik heb geprobeerd hem duidelijk te maken dat hij pas aan rust kon gaan denken als
alles achter de rug is. Ik ben alleen bang dat dat wel eens lang zal kunnen duren. We
hebben over allerlei vluchtwegen nagedacht en het was mijn idee naar uw Rijk te
vluchten. Volgens mij was Grokas de enige vluchtweg waar hij in uiterste nood naar toe
kon gaan. Ansgar durfde niet. Hij kon zich zijn ter dood veroordeling nog maar al te goed
herinneren en het kostte me grote moeite hem duidelijk te maken dat ik u volkomen
vertrouwde. U was werkelijk zijn enige kans op overleving. De Heer van Moerkas wist van
de ter dood veroordeling, maar ik gokte er op dat hij zich niet kon voorstellen dat de
zwerver juist uw hulp zou gaan zoeken. Ik ben blij dat ik gelijk had."
“U hoeft ons echt niet te bedanken, Heer van Brok. Het is ook eigenbelang dat we u
helpen."
“Dat weet ik, Sire. Eerlijk gezegd gokte ik op uw gezond verstand."
Prins Are keek Brok aan en vroeg:
“Ik hoop niet dat u van ons verlangt dat we u zullen vertellen hoe we over de zwerver
denken? Het feit dat hij en Jette nog leven en dat we u voor een gesprek hebben
uitgenodigd moet toch voldoende zijn. Vertel ons liever hoe uw overtocht geweest is.
Heeft u onderweg nog problemen gehad?"
“Nee en ik ben blij dat ik niets van Kitimat af wist, anders was ik waarschijnlijk
thuisgebleven. Onbezorgd ben ik hier naar toe gegaan."
“Onbezorgd? Dat meent u toch niet?" vroeg de koning.
“Ik meen het wel. Ik maak me geen zorgen om de Heer van Moerkas, ook hij heeft niet
het eeuwige leven. Kitimat is echter wat anders en zoiets heb ik nooit verwacht."
“We dachten dat wij de enigen waren die niet in Kitimat geloofden."

“De zwerver was er wel bang voor," merkte Jette op.
“De zwerver heeft altijd met alles rekening gehouden. Ook met Kitimat."
“Wat is Kitimat..." vroeg Jette, maar de koning zei:
“Uw tocht was dus voorspoedig."
Brok lachte hartelijk:
“Uiteraard, maar dat lag niet aan mij. Ik heb alle hulp van de dolfijnen gekregen en ze
hebben me ook voor de toekomst alle hulp toegezegd. Er wordt tegenwoordig veel op
hen gejaagd. De mensen hebben niet in de gaten dat de dolfijnen misschien wel de enige
dieren zijn die we volledig kunnen vertrouwen."
“Ach, werkelijk de enigen?" vroeg prins Are spottend.
Broks stem klonk ernstig toen hij antwoordde:
“Tot nu heb ik niet geweten dat we ook de adelaars als vrienden kunnen zien en ik ben
daar blij om. We zijn nu als vrienden bij elkaar en we zullen straks als vrienden uit elkaar
gaan. Vriendschap is juist in deze tijd belangrijk."
Het groepje liep naar een boom en daar gingen de nieuwe vrienden in een kring
tegenover elkaar zitten.
Koning Grobo keek naar Jette en zei:
“Wij meenden dat deze jongedame geen recht van spreken zou krijgen. Ze is volgens
onze wetten nog te jong, ook al hebben we bewondering voor haar en zijn we blij haar te
kennen. Dit hadden we toch duidelijk afgesproken, meneer de zwerver?"
De zwerver knikte. Jette stond langzaam op en trok zich sip kijkend terug.
Brok stond echter op en liep haar achterna. Hij hield haar tegen en zei met
stemverheffing:
“Dat kunt wel beweren, majesteit, maar ik ben het er niet mee eens. U heeft die afspraak
met Ansgar de Zwerver gemaakt; niet met mij. Wat u niet weet en wat de zwerver niet
tegen u gezegd heeft, is dat ze al meer heeft gedaan dan u ooit heeft kunnen
vermoeden. Laat staan voor mogelijk heeft kunnen houden. Ik begrijp ook niet helemaal
wat Jette's rol in de geschiedenis zal zijn, maar..."
Koning Grobo stond dreigend op en maakte zich breed. Ook de andere vogels spreidden
hun vleugels onheilspellend uit.
Het leek op de Grootste en grimmige ontmoeting op de pas.
“U durft u ons tegen te spreken? Zelfs van vrienden dulden wij een dergelijke houding
niet. Wij..."
Brok negeerde zijn opmerkingen en hij duwde Jette naar voren:
“Jette, laat de koning eens zien wat je van Vrouw Korre hebt gekregen."
Schoorvoetend liep ze op de koning toe en haalde het puzzelstukje te voorschijn. Ze hield
het op de palm van haar hand.
De koning leek verbaasd:
“Sommige zaken kunnen vreemd lopen. We meenden werkelijk dat u zo'n klein en dus
nutteloos mensenkind was. We dachten dat de zwerver u alleen mee had genomen om
medelijden te wekken. We hebben ons echter vergist en het spijt ons helemaal niet om
dit te erkennen."
De koning richtte zich tot Brok:
“U heeft volkomen gelijk. Zij heeft het volste recht om mee te praten, hoewel ook wij ons
niet kunnen voorstellen wat haar rol zal zijn."
Hierop heette de koning iedereen van harte welkom en hij stelde voor dat Jette haar
verhaal zou vertellen.

Ze deed dat zo nauwkeurig mogelijk en ze wilde net haar aankomst in Grokas
beschrijven, toen de koning in de rede viel:
“Voordat we hierheen vertrokken, heeft de Dondervogel een aanval op ons Rijk gedaan."
“Wat!" viel Brok uit: “De Dondervogel van Kitimat en dat zegt u nu pas? De angst van de
zwerver was dus niet zomaar uit de lucht gegrepen. Maar hoe is dat mogelijk, iedereen
weet toch..."
“Ja, helaas dachten wij dat ook, totdat meneer de zwerver en de jongedame ons rijk
binnendrongen. Hij wist ons van het tegendeel te overtuigen, het bewijs vond hij in het
bos bij Boskas. U zei zonet dat hij naar ons was gevlucht, maar dat is niet zo. Hij is naar
ons toegegaan om ons te waarschuwen. Hij zocht bij ons geen bescherming, omdat hij
wist dat hij dat nooit zou kunnen krijgen. Hij waarschuwde ons en hopelijk is het nog niet
te laat."
In de stilte die erop volgde vroeg, Jette bedeesd:
“Wat is een dondervogel?"
“Weet je dat niet?" vroeg Brok verbaasd.
“Nee, ik..."
“Het hindert niet. Ik zal het je vertellen. De Dondervogel is een vraatzuchtig dier, dat heel
vroeger in Kitimat leefde. Dat is zo lang geleden dat veel mensen er niet in geloven. Het
zou een sprookjesdier zijn, in sprookjes komen toch allerlei vreemde dieren voor? Zoals
draken. Volgens de verhalen was het de meest gevreesde roofvogel op aarde en dat wil
wat zeggen."
Prins Are keek bij deze woorden kwaad naar Brok, die echter deed of hij het niet merkte.
Hij vervolgde tenminste:
“Er bestaat een oeroud volksliedje over de Dondervogel."
Jette keek vragend naar de zwerver. Hij begreep haar en knikte bevestigend.
Dat volksliedje moest hetzelfde liedje zijn dat hij op de pas had gezongen en waarop de
adelaars angstig en woedend gereageerd hadden.
Brok zong het niet voor, maar legde het uit:
“Het is een heel kort liedje. Volgens de woorden slaat de bliksem uit de vleugels van een
Dondervogel en zou hij alles opvreten wat hij maar op zijn weg tegenkomt. Hij niet zo
kieskeurig, omdat hij altijd honger heeft. Alles vreet hij met huid en haar op. Het is bijna
niet mogelijk om de Dondervogel te verslaan. Je kunt hem niet vangen en je kunt hem
bijna niet neerschieten. Er is maar één verhaal bekend van een neergeschoten monster.
Er was eens een hofnar die hem wist neer te halen, terwijl de moedigste soldaten
machteloos stonden of door angst waren weggevlucht. Het was de allerlaatste
Dondervogel en vanaf die tijd is het in Kitimat rustig. Rustig is misschien niet het juiste
woord, er leven daar namelijk beesten die zo uit een nachtmerrie gestapt zouden kunnen
zijn."
“Maar als de laatste Dondervogel is gedood, hoe kan hij dan een aanval op Grokas
gedaan hebben? Was dat wel een Dondervogel?" vroeg Jette.
“Ik zou dat niet weten. Het duurt duizenden jaren voordat een ei uitkomt, misschien dat
het daardoor komt."
“Waarom zijn die eieren dan niet verwoest?"
“Tja, ik denk dat koning Grobo het antwoord beter kan geven dan ik."
De koning knikte:
“'t Is een harde strijd geweest en we weten er nog alles van; ook al vond het al weer
eeuwen geleden plaats. Het was in de oorlog waarin we uiteindelijk de kant van de
mensen kozen en zoals de Heer van Brok al zei, het was een clown die het monster neer-

schoot. Het is bijna lachwekkend dat van alle mensen een grappenmaker de oorlog tot
een goed einde weet te brengen. Na deze Allerlaatste Veldslag zijn onze beste verspieders
naar Kitimat gevlogen en het waren onze voorouders die de eieren verzameld hebben om
ze vervolgens te vernietigen. Het waren maar vier eieren en we bewaren de resten van
de schalen in ons Heilige Dal, waar onze helden na hun dood neergelegd worden. We
voelden ons veilig en we konden eindelijk in vrede leven. Het is maar goed dat onze
voorouders niet meer leven. Ze zouden zich schamen."
De zwerver staarde peinzend voor zich uit, terwijl hij zei:
“Ze zouden zich helemaal niet hoeven te schamen. Zij konden toch niet weten dat de
Dondervogel misschien meerdere nesten heeft gehad?"
“Dat wisten ze wel, omdat de vier eieren in verschillende nesten lagen. Het waren drie
nesten. Een van de nesten telde twee eieren en dat nest was in een grot verstopt."
“Kunnen we hem niet gewoon neerschieten?" vroeg Jette.
De zwerver schudde zijn hoofd:
“Nee, hij is onkwetsbaar."
“Dat klopt niet Ansgar. We weten dat hij kwetsbaar is. Die clown heeft hem met één pijl
neergeschoten. Precies door het oor," zei Brok.
Prins Are die stil had geluisterd zei:
“Hij zal zijn oren nu wel beter beschermd hebben."
“Heer van Brok, wat raadt u ons nu aan?" vroeg de koning.
“Ik weet het niet majesteit. Eerlijk, ik weet het echt niet."
Jette sprong op en zei zo haastig dat ze ervan stotterde:
“Ik weet het!"
“Wat had u dan gedacht, jongedame?" vroeg de koning belangstellend.
“Het enige wat we doen moeten is alle puzzelstukjes gaan zoeken. Als we ze allemaal
hebben, hoeven we die puzzel alleen nog maar in elkaar te zetten. U heeft zelf gezegd
dat alleen de koning der koningen de puzzel kan leggen. Waarom zou die koning de
Dondervogel dan ook niet dood kunnen schieten. Als een clown het kan, moet een koning
dat toch zeker ook wel kunnen?"
Koning Grobo lachte schamper:
“U vergist zich jongedame. Koningen kunnen echt niet alles. Het is slechts een titel dat je
kunt erven en daarbij weten we niet of er nog wel afstammelingen van de laatste koning
leven. Het koningshuis van Grokas is het oudste koningshuis ter wereld. De koningshuizen
van mensen sterven meestal na een paar honderd jaar uit. Vaak worden de koningen
echter bij opstanden afgezet of vermoord."
“Dat klopt majesteit, maar misschien bestaan er uitzonderingen," zei Brok.
“Nee, er bestaan geen uitzonderingen. Mensen leven nu eenmaal te kort en te vluchtig.
De herinneringen van mensen zijn daarom zo kort en zo vluchtig. Mensen zijn altijd op
overwinningen uit. Er worden constant oorlogen gevoerd, omdat men het gevoel heeft
dat een overwinning lang bekend zal blijven. Dat valt nogal tegen en elke oorlog is vaak
alleen maar zinloos bloedvergieten. Overwinningen zijn bij mensen meestal toevallige
overwinningen. Wie vandaag heer en meester wordt, kan morgen of overmorgen
onbelangrijk en vergeten zijn. Wij adelaars willen geen toevallige overwinningen. We
willen geen oorlogen. We zijn niet op vernietiging uit, ook niet op de vernietiging van de
Heer van Moerkas. Wat ons betreft mag hij blijven leven en macht blijven hebben, omdat
we weten dat op een goede dag het rijk van Moerkas ten einde is. Wie garandeert ons
echter dat er dan geen nieuwe Heer van Moerkas op zal staan. Misschien wel erger dan
de huidige? Nee, wij willen niet de vernietiging van de Heer van Moerkas. Heren zijn niet

elangrijk. Wat we wel willen is de vernietiging van Moerkas zelf en daarbij kan de puzzel
ons helpen. Moerkas is echter pas definitief te vernietigen als we bij de mensen de angst
voor de Heer van Moerkas kunnen vernietigen. De mensen moeten leren wat vrede is en
wat veiligheid en vrijheid werkelijk betekenen. Als ons dat lukt, kan er nooit meer een
Heer van Moerkas opstaan en naar de macht grijpen. Het plan van de jongedame is
daarom zo gek nog niet. Het is eenvoudig en we geloven zelfs dat het haalbaar is."
Jette fleurde bij deze woorden op.
“De stukken zijn al lang geleden verloren, majesteit," zei Brok.
“Niet allemaal, maar dat kan u echter niet weten. Vrouw Korre had een stukje, hoewel we
niet weten hoe zij er aan gekomen is en zo zullen er wel meer stukjes bestaan. U weet
net zo goed als wij dat deze stukjes niet te vernietigen zijn. Niet alle stukjes zijn verloren.
Wij hebben ook een stukje in ons bezit."
“Wat! u bezit een stukje?" vroegen Brok en de zwerver gelijktijdig.
“Ja, we hebben een stukje. Het is eeuwen geleden in ons bezit gekomen. Een krijgsbuit
tijdens de Allerlaatste Veldslag."
“Oh," merkte de zwerver koel op.
“U mag best zo reageren, meneer de zwerver, maar dat stukje is nu van ons. 't Is ons
rechtmatig eigendom. De aanvoerder van de mensen gebruikte het toen hij probeerde te
vluchten, maar och... wij adelaars hebben nu eenmaal betere ogen dan mensen en daar
had hij niet op gerekend. Eén van onze voorouders zag alleen nog maar zijn vage
schaduw en dat was meer dan genoeg. Hij greep hem en we hoeven u toch niet te
vertellen wat we meestal met ongewenste vreemdelingen doen? We hebben hem gedood
en we hebben het stukje in beslag genomen en het al die tijd op een geheime plek goed
bewaard."
Brok vroeg op een beleefde toon, waar Jette respect en bewondering in voelde:
“Mogen wij een beroep op dat stukje doen als we het eventueel nodig zouden hebben,
majesteit?"
Koning Grobo lachte:
“Natuurlijk, want we hebben ons hulp al aan uw vriend de zwerver toegezegd en waarom
zouden we ons niet aan ons woord houden? Ook wij willen vrede hebben om in vrede en
vrijheid te kunnen leven. Wij kennen echter geen angst voor welke Heer van Moerkas
ook."
“U heeft dus het zesde stukje," stelde Brok vast zonder de koning voor zijn aangeboden
hulp te bedanken.
“Dat heeft u goed begrepen."
Jette begreep er echter niets van en vroeg:
“Wat bedoelt u met het zesde stukje?"
De zwerver zuchtte:
“Jette Jette, wanneer onthoud je nou eens je geschiedenis? Eerst wist je niets van de
Dondervogel en nu blijk je niet te weten wat het zesde stukje is. Ik weet zeker dat je
moeder je er over verteld heeft. Ik moet koning Grobo langzamerhand gelijk geven als hij
het over het geheugen van mensen heeft."
Jette voelde dat ze van schaamte begon te blozen.
“Ik maak maar een grapje hoor," haastte de zwerver te zeggen, “Ik zal het je uitleggen.
Dat lied over de Dondervogel hoef ik je niet meer uit te leggen. Dat ken je al en dat wil ik
niet nog een keer zingen. Die ene keer was al te veel, want de adelaars horen het liever
niet. Ze noemen het dan ook het Verboden Lied. Over de legpuzzel bestaat ook een lied.

Dat lied is al zo oud dat niemand de juiste melodie nog kent. Meestal wordt het op de
volgende manier gezongen."
De zwerver zong op een zachte en bijna onhoorbare toon een eenvoudige lied, waarvan
de melodie op het Verboden Lied leek.
De tekst luidde als volgt:
Wie heeft het donker
en waar is de sleutel
voor hem die het goede wenst?
Want eens zal hij alles zien
zonder voor altijd onzichtbaar
te zijn voor de Grootste.
De zwerver stopte even voordat hij het woord hernam:
“Het lijkt op een aftelrijmpje. Ienemienemutte tienpondgrutten, of ietwietwaait is eerlijk
weg. Vergis je echter niet. Het is geen aftelversje. Het is een raadsel, waarin de
puzzelstukjes beschreven worden. Brok had het over de zesde regel en hij bedoelt
daarmee de belangrijkste regel van dit lied. Het lied geeft namelijk de waarde van de
verschillende stukje aan. Het minst waardevolle is het donkere stukje, meestal wordt dat
de zesde regel genoemd. Op die manier is het duidelijk dat dit stukje de minste waarden
van alle stukjes heeft. Vergis je echter niet, want elk stukje is uiterst waardevol, ook het
donkere stukje."
“Wat is het belangrijkste stukje dan? De Eerste?" vroeg Jette.
“Juist en die ken je al, want daar heb je al genoeg over gehoord niet waar? De Tweede
maakt je voor altijd onzichtbaar. Dat is een uiterst gevaarlijk stukje, want als je het pakt
wordt je niet alleen onzichtbaar, je blijft het ook. Je hele leven lang en dan zul je de
Grootste nooit in bezit kunnen krijgen."
Jette knikte:
“Ik snap het. Dat stukje heeft koning Grobo dus."
“Nee, gelukkig niet. Er is echter nog een andere stukje. Dat is de Zesde en daardoor
wordt je slechts tijdelijk onzichtbaar. Als je het loslaat ben je weer te zien. Vandaar dat
het ook wel de Donkere genoemd wordt, maar ik loop nu op de zaken vooruit, want we
hebben nog andere stukjes en ik hoop werkelijk dat je me nog kunt volgen. Ik was bij het
derde stukje gebleven. Als je de Derde hebt kun je alles zien wat je maar wilt zien. Je
houdt het stukje vast en je denkt aan iets en je ziet het. Als je aan iemand denkt kun je
zelfs zien wat die ander op dat ogenblik doet, ook al is hij honderden kilometers van je
vandaan. Stel je voor dat een inbreker dit stukje zou hebben, dat zou gevaarlijk zijn. Hij
zou precies weten waar de buit ligt en of er iemand thuis is. Je kunt andere mensen geld
afpersen, omdat je dingen weet die een ander liever niet bekend wil hebben. Snap je 't
een beetje?"

“Ik geloof wel," ze dacht even na en vervolgde, “volgens mij heeft de Heer van Moerkas
dat stukje niet."
“Hoe kom je daar nou bij?" vroeg Brok verbaasd.
“Hij zou ons toch niet door die vogels laten volgen, als hij dat stukje had?"
De zwerver keek haar verbaasd en bewonderend aan:
“Dat is slim bedacht Jette. Je hebt volkomen gelijk. Natuurlijk, stom dat ik er zelf niet
achter ben gekomen!"
Hij streek haar door het haar, terwijl hij zei:
“Laat ik echter verdergaan. Met het vierde stukje kun je wensen doen, maar niet
onbeperkt en nooit voor jezelf. Slechts drie wensen en zou je toch wat voor je zelf
wensen gebeuren er ernstige ongelukken met je. Volgens verhalen heeft een onderkoning
wel eens het stukje aan een ander gegeven, opdat die ander een wens voor hem zou
laten vervullen. De onderkoning stierf ter plekke op een afschuwelijke wijze."
Jette keek aarzelend naar haar stukje.
“Precies, je hebt het in de gaten. Vrouw Korre heeft je het vierde stukje gegeven en
gelukkig heb je er goed gebruik van gemaakt."
“Het is niet van mij. Dat zegt u toch steeds?"
“Dat is ook wat moois. Straks begrijpt ze nog meer dan wij met elkaar. We zijn nu bijna
aan het einde van het lied. De Vijfde is een sleutel, waarmee je alle deuren kunt openen.
Het doet er niet toe welke sloten er op zitten. Het mogen zelfs betoverde deuren zijn. Het
maakt werkelijk niets uit, want dit stukje opent alle deuren. Eigenlijk is het even gevaarlijk
als de Derde waarmee je alles kunt zien, want geen huis is voor dit stukje veilig. Zelfs een
goed verdedigde en afgegrendelde stad is met dit stukje te veroveren. Tenslotte hebben
we het zesde stukje, maar dat ken je al."
Jette was stil en dacht diep na, terwijl iedereen haar aankeek. Ze merkte het niet.
Tenslotte vroeg ze:
“Hoe kun je de Tweede herkennen?"
“Dat is juist het grote probleem. Alle stukjes lijken op elkaar. Je kunt ze bijna niet van
elkaar onderscheiden."
“Het is dus gevaarlijk om de puzzelstukjes zo maar op te rapen?"
“Helaas zijn ze niet voor het oprapen."
Brok was het niet met hem eens:
“Wees er maar blij om."
“Nou ja, ik bedoelde alleen maar," verweerde Jette zich.
prins Lador
De koning van de adelaars nam het woord:
“We geloven dat de jongedame meer gelijk heeft dan wij wel denken."
De zwerver keek hem vragend aan.
“Het is moeilijk voor ons om het toe te geven, want we hebben altijd moeite om naar een
onmondig kind te luisteren. Dat zijn we in ons Rijk niet gewend. Kinderen moeten naar
volwassenen luisteren en van hen leren. Volwassenen laten zich bij ons niets door
kinderen wijs maken, steeds meer ontdekken we echter dat de tijden aan het veranderen

zijn en daarom hebben we een voorstel. We gaan straks allemaal onze eigen weg om de
verloren stukjes proberen te vinden. Wat dacht u hiervan?"
“Maar...," zei de zwerver verbouwereerd, “we weten toch niet waar de Grootste gebleven
is? De stukjes zijn ergens in onze voorgeschiedenis verdwenen en niemand weet wat er
mee gebeurd is. Misschien is het wel verroest en bestaat het niet meer."
“Platina roest niet, meneer de zwerver," zei prins Are.
“Mij best, dan roest het niet. Helpt het ons verder? Het is klein en het kan overal zijn. 't Is
onzinnig om een dergelijke speurtocht te beginnen. Waar moeten we bijvoorbeeld
beginnen? We kunnen beter naar een spel in een hooiberg zoeken."
“Vreemdeling, die zich een zwerver noemt, wat bent u somber. Waren uw eigen zwerftochten
voor veel van uw vrienden ook niet onzinnig en wat hebben die tochten u
eigenlijk opgeleverd?"
“Veel meer dan u denkt en ik ben het zat om mijn kostbare tijd aan geleuter te besteden.
Ga gerust uw gang, maar volgens mij is het waanzin wat u voorstelt."
“U gaat nu werkelijk te ver. Heel lang geleden hebben we besloten ons nooit door
mensen tegen te laten spreken. Dit was een heilige belofte die door onze voorouders
vooral na de Allerlaatste Veldslag nog eens werd uitgesproken en daarom..."
Jette stoof overeind:
“Wat zitten jullie toch te zeuren! Laten we alsjeblieft geen ruzie om zulke kleinigheden
maken. We kunnen toch beter..."
Koning Grobo keek haar streng en bestraffend aan, maar gelukkig begonnen zijn ogen op
een prettige manier te glinsteren en met zachte stem zei hij:
“Wonderbaarlijk. U heeft alweer gelijk."
“Het spijt me, Sire," verontschuldigde de zwerver zich.
Brok doorbrak de stilte die volgde:
“Wat stelt u eigenlijk precies voor, majesteit?"
“Wij stellen voor dat we de verloren stukjes gaan zoeken. Volgens sommige verhalen zou
de Grootste in de buurt van een haven in zee zijn verdwenen, anderen zeggen dat het in
Klekas zou moeten zijn. De vreemdeling die zich zwerver noemt heeft meer dan gelijk als
hij stelt dat onze speurtocht moeilijker zal zijn dan het zoeken naar een speld in een
hooiberg, maar wij geloven dat we onze kansen kunnen vergroten. We kunnen gericht
gaan zoeken. Laten we eens aannemen dat de Grootste ergens in zee ligt. Welnu de
kustlijn is lang en er zijn tientallen havens. De verhalen over de Grootste zijn echter
eeuwenoud, zodat de bewuste haven eveneens eeuwenoud moet zijn. Het aantal havens
wordt nu veel kleiner. Volgens ons komen er nu slechts drie havens in aanmerking. Er is
echter een belangrijk probleem: de stroom langs de kust is zeer sterk en de puzzelstukjes
zijn zeer licht. De Grootste kan makkelijk door de stroom worden meegesleurd, misschien
wel duizenden kilometers ver en mogelijk zelfs naar andere werelddelen, als die tenminste
bestaan. Ook weten we niet hoe het zout op het metaal inwerkt. Toch zijn we niet
somber, omdat het niet om zomaar een stukje metaal gaat. We hebben het over de
stukjes van de Amulet en die stukjes vormen de wonderbaarlijkste puzzel die ooit
gemaakt is. We hopen dat u het met onze zienswijze eens bent."
“Ik wil naar Klekas," zei Jette plotseling.
De koning knipperde verbaasd met zijn ogen:
“Waarom wilt u juist naar Klekas gaan, als wij u dat mogen vragen?"
Jette stotterde verlegen:
“Ik – eh - ik vind de bergen zo mooi."
De zwerver lachte:

“Je weet niet wat je zegt. Natuurlijk zijn bergen mooi, maar de zee is volgens mij veel
mooier. De zee is steeds anders. Elke minuut veranderen het licht en de kleuren; en ook
de geuren zijn steeds weer anders. De zee is pas boeiend en het is minder vermoeiend
om over het strand te lopen."
“De zee ken ik al."
“Hoe kan dat nou? Toen ik je ontmoette heb je me verteld dat je nog nooit bij de zee
geweest was en wilde je er zelfs dolgraag naar toe."
“Dat weet ik, maar dat was toen en u heeft me zelf verteld dat de zee op de Rikas leek.
De Rikas ken ik langzamerhand wel en ik wil liever niet nog een keer schipbreuk lijden."
Iedereen lachte hartelijk en de koning merkte op, toen het weer rustig was:
“Goed, dat is dan afgesproken. De jongedame gaat naar Klekas en om haar te helpen zal
prins Lador met haar meegaan."
“Prins Lador?" vroeg de zwerver verrast, “Heeft u hem dan niet in Grokas nodig? Hij leidt
toch de verdediging van uw Rijk."
“Prins Lador zal komen. Hij heeft de verdediging georganiseerd en hij zal vanavond hier
aankomen," zei de koning op een besliste toon.
“U bent dit steeds van plan geweest, Sire," merkte de zwerver op.
“Ja, we hebben dit op onze geheime vergadering uitvoerig besproken en volgens ons is
dit nodig. Het is een gezamenlijk besluit en u weet dat we nooit op onze besluiten terug
kunnen komen. U moet het dus wel accepteren."
De zwerver grinnikte.
“Waarom lacht u zo?" vroeg de koning.
“Ik moet lachen, omdat u zich vergist. U zegt wel dat u nooit op een genomen besluit
terug kunt keren, maar dat klopt gelukkig niet. Ik ben daar zelf het bewijs van."
“U heeft gelijk en ook wij weten dat we nu geen afspraken hadden kunnen maken, als we
u toen als indringer zonder proces hadden gedood. We kunnen u vertellen dat we
dankbaar zijn voor u grenzeloze moed. Werkelijk grenzeloos, omdat u de moed had om in
de buurt van onze grenzen te komen. Had u dat niet gedurfd, dan hadden we het
dreigende gevaar te laat ontdekt. We geloven dat het nog niet te laat is om
tegenmaatregelen te nemen. We kunnen echter niet weten hoeveel tijd we nog hebben
en helaas kan niemand ons vertellen hoe groot onze kans is om de strijd uiteindelijk te
winnen."
“Wie is prins Lador, majesteit?" vroeg Jette.
Prins Are beantwoordde haar vraag:
“Lador is mijn jongste broer. Hij is de dapperste van ons volk. We zeggen wel eens dat
zijn oog verder kijkt dat het licht van de sterren en dat hebben jullie straks hard nodig.
Wij adelaars weten uit ervaring maar al te goed dat een speurtocht in de bergen een
bijna onmogelijke opdracht is. Geloof me Jette, Lador is de meest aangewezene om jou te
helpen."
De zwerver onderbrak hem:
“Waar is hij nu?"
De adelaars zwegen en draaiden hun kop de andere kant op om hem niet aan te hoeven
kijken.
Eindelijk zei de koning bijna onhoorbaar:
“Hij is op verkenning."
“Toch niet boven...," Brok maakte de zin niet af.
“We vonden een verkenningsvlucht boven Kitimat noodzakelijk en hij meldde zich
vrijwillig. U weet dat wij adelaars van nature niet bang zijn, maar er waren slechts twee

vrijwilligers voor deze vlucht. De kans dat beiden hun leven boven Kitimat zullen verliezen
is eigenlijk onverantwoord, dat besefte iedereen. Ook de twee vrijwilligers en we hopen
vurig dat zij hoger kunnen vliegen dat alle vogels van dat land," voegde hij er aan toe.
Jette voelde zich onbehaaglijk en rilde.
Brok stond op en zei:
“Voor mij valt nu niets meer te doen. Ik ga naar mijn eiland terug en ik wens u allemaal
veel sterkte en vooral veel moed toe. De rest van de afspraken kunnen jullie ook zonder
mij maken. Ik kan ze wel raden. Ansgar wil uiteraard naar zee en prins Are zal zijn
geboorteland verdedigen, terwijl u majesteit voor de onderlinge contacten zorgt. Welnu -
het gaat u allen goed en wie weet tot ziens!"
“U verlaat ons toch niet?" vroeg Jette geschrokken.
“Nee," zei de koning, “hij kan ons niet verlaten. We hebben namelijk nog een kleine
verrassing, zelfs voor de Heer van Brok."
Brok luisterde gespannen en ook de zwerver en Jette waren nieuwsgierig.
“Prins Lador brengt het puzzelstukje mee. Hij zou het boven Kitimat gebruiken om
ongemerkt te blijven. Op onze geheime vergadering hebben we plechtig besloten dit
stukje nooit uit onze klauwen te geven, maar nood breekt wel eens wetten - niet waar
meneer de zwerver? Prins Lador had allang hier moeten zijn, maar toch zijn we niet bang
dat hij gesneuveld is. Misschien is hij opgehouden, of heeft hij een lange omweg moeten
maken om zich in veiligheid te stellen. Zodra hij terug is, zullen we hem opdracht geven
ons puzzelstukje aan de jongedame te geven."
“Waarom juist aan Jette?" vroeg de zwerver verbouwereerd.
“Waarom heeft Vrouw Korre haar een stukje meegegeven?" was de wedervraag.
“Ik wil het helemaal niet hebben," merkte Jette met een benepen stem op.
Brok zei echter:
“Ik geloof dat ik u begrijp majesteit. Jette, je mag koning Grobo wel bedanken. Zo even
roemde hij de moed van Ansgar de Zwerver en daar had hij gelijk in. De moed van
Ansgar is grenzeloos, maar dat geldt ook voor de moed van koning Grobo. Vooral zijn
vertrouwen in jou is grenzeloos. Ik kan me werkelijk niet herinneren dat een adelaar
zoveel vertrouwen in mensen heeft gesteld, laat staan in een kind. Natuurlijk heb je er
geen enkel recht op en uiteraard mag je best tegenstribbelen, maar doe me alsjeblieft
één plezier en weiger het aanbod niet."
Brok wendde zich tot de koning en vervolgde:
“Majesteit u heeft meer gedaan dan ik ooit hoopte, of zelfs maar voor mogelijk hield. Ik
zal dit nooit vergeten. Aan de andere kant vind ik echter ook dat ik nu wel genoeg gedaan
heb en dat ik eindelijk weer naar mijn eigen eiland terug kan keren. Majesteit, Jette en
alle anderen - wie weet zien we elkaar spoedig weer terug."
Hij maakte een lichte buiging en liep weg.
Jette wilde hem achterna rennen om hem tegen te houden, maar de zwerver hield haar
tegen.
Niemand sprak. Iedereen staarde hem verbluft na.
Het was koning Grobo die als Eerste het woord nam:
“Waarom verlaat de Heer van Brok ons? Is hij laf? Is het uit angst? Om eerlijk te zeggen
hadden we dit niet van hem verwacht. Ook we kennen immers de verhalen en de liederen
over hem en daarom zijn we op de hoogte van de heldendaden die hij op zijn naam heeft
staan."
Jette begon te huilen en snikte:
“Dit kan toch niet waar zijn? Ik kan dit niet geloven."

De zwerver droogde haar tranen met zijn hand en zei tegen de koning:
“Nee Sire, Brok is niet laf en natuurlijk heeft hij angst, net als wij. Ook hij ziet tegen de
afloop van deze geschiedenis op, maar wie doet dat niet? Ik vertrouw hem volkomen;
hoewel ik moet toegeven dat ook ik verbaasd ben en dit niet van hem verwacht had. Ik
ken hem al heel wat jaren. Ik ontmoette hem voor het eerst toen ik zo oud als Jette was
en ik kom er steeds weer achter dat hij zijn eigen weg gaat. Hij doet wat hem goeddunkt.
Akkoord hij luistert vriendelijk en beleefd naar anderen, maar trekt uiteindelijk zijn eigen
conclusies."
De koning zuchtte teleurgesteld:
“Waarschijnlijk zullen wij de mensen nooit kunnen begrijpen."
Jette keek de zwerver aan:
“Is zijn eiland nu wel beschermd?"
“Maak je daar geen zorgen over Jette. Brok kan meer dan wij ooit kunnen vermoeden."

Apkas
.........................HOOFDSTUK VIII..........................
Prins Lador kwam pas aan het eind van de middag vermoeid en somber aanvliegen.
Met moeite en zwaar ademend vertelde hij dat hij met de andere vrijwilliger naar
Kitimat was gevlogen. Hun vlucht was tot aan de grenzen van het berggebied
voorspoedig geweest.
De grenzen waren uiteraard niet duidelijk afgebakend, maar toch herkenbaar: Kitimat
was bekend om zijn woestheid en vooral aan zijn dorheid. Diepe steile ravijnen
doorsneden het land onregelmatig. Hoge kale rotswanden waren door de regen wind
glad afgesleten en op de toppen van de bergen lag eeuwige sneeuw.
Er liepen geen wegen door Kitimat, hoewel ze er vroeger waarschijnlijk wel waren
geweest. In elk geval waren ze er nu niet meer. Soms leken er paden te lopen, maar
ze liepen dood of eindigden in diepe kuilen. Het waren valkuilen, die onzichtbaar
waren. Ze waren met droog struikgewas overwoekerd en dichtgegroeid. Als je erin
viel, kon je er onmogelijk meer uitkomen.
Ergens in deze wildernis hield de Dondervogel zich schuil, beschermd door vele
onbekende en verscheurende beesten.
Er leefden in Kitimat vogels met klauwen en scherpe tanden, maar ook ratachtigen die
meterslange sprongen konden maken en vaak dodelijk gif konden spuwen.
Prins Lador was door het puzzelstukje voor gewone beesten onzichtbaar, maar gold
dat ook voor de ondieren van Kitimat? Hij wist het niet toen ze Kitimat naderden.
Ze werden opgemerkt - nog voor de grenzen moesten ze vluchten. Honderden zwermen
kwaadaardige vogels vielen hen aan, ook al vlogen ze zo hoog dat ze ademnood
hadden.
Alleen de prins had zich weten te redden. Misschien wel omdat hij zelfs voor deze
vogels niet echt scherp te zien was.
Iedereen vreesde het ergste voor de andere adelaar.
Prins Lador was moe. Zijn ogen stonden dof en zijn stem was zwak. Met moeite kon
hij uit zijn woorden komen. Jette werd bang en liep weg. Ze wilde de enge verhalen
niet meer aanhoren.
Niet alleen Jette, alle adelaars en ook de zwerver waren onder de indruk.

De koning liet direct dubbele wachtposten uitzetten. De rest kon rusten en slapen,
maar slechts weinigen deden dat. De meesten bleven in groepjes dicht bij elkaar en
spraken op gedempte toon met elkaar.
Iedereen verwachtte een aanval van de Dondervogel en dat zou een ramp zijn. Ze
konden namelijk nergens een schuilplaats vinden.
Gelukkig bleef de aanval uit en bij zonsopgang maakte men zich klaar om te
vertrekken.
Jette kreeg van prins Lador het puzzelstukje in een oud leren etui.
Ze schoof het in de zoom van haar jurk, omdat de koning niet wilde hebben dat de
twee stukjes bij elkaar zouden zijn.
Hij was bang dat zij haar jas zou kunnen verliezen en dan waren ze beide stukjes
kwijt.
Nog voor de anderen vertrokken prins Lador en Jette naar het zuiden. Jette had
afscheid genomen, vooral van de zwerver. Ze had zich dicht tegen hem aangedrukt en
ze vroeg hem:
“We zien elkaar toch wel weer gauw?"
Hij glimlachte:
“Ja, dat doen we en daar verheug ik me nu al op."
“Ik ben blij u ontmoet te hebben. Ik mag u graag."
“Ik houd ook van jou Jette en dat zal altijd zo blijven. Afgesproken?" voegde hij er
plagend aan toe.
“Ja, afgesproken" en ze kusten elkaar.
Hoewel prins Lador net een vermoeiende en vooral angstige tocht achter de rug had,
voelde hij zich fit genoeg om zo snel mogelijk te vertrekken.
Ze zouden zonder bescherming van een andere adelaar vliegen, omdat ze anders
meer kans hadden op te vallen.
De prins vloog zo hoog boven de wolken dat Jette slechts af en toe de grond kon zien.
Ook hing er laag boven de grond een nevel, die pas tegen de middag optrok en toen
keek Jette haar ogen uit.
In één oogopslag kon ze beide oevers van de Rikas ver uit elkaar zien liggen.
Ze kon geen bergen zien, omdat er aan de westelijke horizon zich witte wolken op
elkaar stapelden.
Prins Lador was zwijgzaam, zelfs tijdens de korte rustpauzes. Jette merkte dat hij moe
en uitgeput was, maar dat hij niet wilde te lang wilde rusten. Hij wilde zo snel mogelijk
bij Apkas aankomen.
De zwerver had hem aangeraden eerst langs Apkas te gaan. De zwerver kende de
Wachter van Apkas en hij vertrouwde hem.
Daar zouden ze kunnen uitrusten en goed eten, voordat ze het laatste lange stuk naar
Klekas moesten afleggen. Dat laatste stuk heette het Dorre Gebied. Er woonden geen
mensen meer, omdat de grond te onvruchtbaar was om te verbouwen. De wegen die
er vroeger waren, waren slechts met moeite nog te volgen.
Het duurde enkele dagen voor ze boven Apkas vlogen.
Het was een mooie windstille namiddag en hoog in de lucht stond een smalle
maansikkel. De zon was een half uur eerder ondergegaan, maar het was niet echt
donker: de maan, de sterren en het laatste licht van de weerkaatsende lucht gaven
genoeg licht. Het was precies waarop Prins Lador gehoopt had. Ze zouden nu niet erg
opvallen en dat was nodig, omdat de Brug in de buurt was.

Om niet gezien te worden door toevallige mensen cirkelde de prins niet in grote
kringen naar beneden, zoals hij anders altijd deed als ze gingen uitrusten. Hij schoot
pijlsnel naar beneden. Jette moest steeds slikken om de druk uit haar oren te krijgen
en ze schrok van de snelheid waarmee de aarde naar haar toe leek te komen.
Met een schok stonden ze op de grond.
Ze waren in een afgelegen deel van Apkas. De adelaar wees Jette welke richting ze op
moest om naar het huis van de Wachter te gaan. Hij zou niet met haar meegaan,
maar eerst de omgeving voorzichtig verkennen.
Jette keek om zich heen.
Ze stond in een boomgaard. Het fruit rook heerlijk en ze had honger.
Van een laaghangende tak plukte ze een appel en wilde er net een hap uit nemen,
toen ze vlak achter haar een stem hoorde.
Ze schrok ervan en liet de appel vallen. Ze voelde zich betrapt.
“Wat is dat nou zonde van die appel. Zo wordt hij beurs, dat weet je toch wel? Eet
hem maar lekker op, want daar is hij voor."
Een zonderlinge man kwam achter een boom te voorschijn.
Hij droeg lange wollen kousen en zijn broekspijpen waren met elastiek onder knie
dicht gesnoerd.
Een slobbertrui hing ongelijk over de broek. Zijn hoed had dezelfde kleuren als zijn
kleren: groen.
“Wie bent U?" stotterde Jette.
“Ik denk dat je dat wel kunt raden, want anders was je hier niet. Vertel me liever wie
jij bent, ik heb tenminste altijd geleerd dat je als gast altijd het eerst je naam moet
zeggen. Jij bent de gast, aan jou dus de eer. Ik woon hier alleen maar."
“Ik ben Jette," zei Jette lachend.
“Jette - da's een mooie naam. Ik zal het proberen te onthouden."
“Bent u de Wa...?"
“Ja ik ben de Wachter, hoe kun je het raden! Ik ben de Wachter van Apkas en zoals
elke goede Wachter had ik jou verwacht."
“Heeft u mij verwacht?"
“Natuurlijk heb ik je verwacht, wat dacht je anders. Is dat dan zo gek? Je zou toch
komen en nu ben je er dan eindelijk."
“Bent u dan gewaarschuwd?"
“Nee, moest dat dan?" vroeg hij verbaasd.
Hij keek haar ongelovig aan en vervolgde:
“Kom mee, want ik weet dat je moe bent en dat je honger hebt. Ik heb je bed al
opgemaakt en je avondeten staat al op je te wachten. Het is net klaar en nog lekker
warm."
Ze begreep het niet: steeds hadden ze zo hoog mogelijk gevolgen, niemand had hen
kunnen zien. De Wachter was niet van te voren gewaarschuwd, omdat daar geen tijd
voor was. Hoe kon hij dan weten dat ze zouden komen?
Ze volgde hem argwanend.
Hij woonde in een klein huis, waar een open haard brandde en waar het eten werkelijk
op tafel stond.
Ze aten gebakken aardappelen met vis en warme appelmoes en het smaakte heerlijk.
Ze veegde haar mond met smaak af. Het was alweer lang geleden dat ze zo lekker en
zo uitgebreid gegeten had. Dat was bij Brok geweest.

Op tafel stond een vaas met bloeiende takken. Jette keek ernaar en fronste haar
voorhoofd: appelbloesem in de late herfst?
Ze vroeg hoe dat kon en de Wachter zei:
“Waarom zouden appelbomen niet in de herfst mogen bloeien?"
Ze gingen aan de haard zitten en de Wachter haalde een pijp en begon te roken.
Hij nam haar langdurig op, terwijl hij de rook met korte stoten uitblies.
Jette werd verlegen en schuifelde met haar voeten.
Tenslotte vroeg hij:
“Zullen we een spelletje spelen?"
Ze had in tijden geen spelletje meer gespeeld en ze voelde er veel voor.
“Wat voor 'n spelletjes heeft U?" vroeg ze nieuwsgierig.
Langzaam zei hij:
“We zouden kunnen gaan puzzelen."
Ze schrok en wilde opstaan, maar hij vervolgde:
“Je hoeft niet te schrikken. Ik ben het maar en ik zal je echt niets doen. Jouw geheim
is mijn geheim en wat we elkaar hier vertellen komt niemand anders te weten."
Ze knikte tegen beter weten in.
“Je hebt dus weinig zin in puzzelen. Ach, eigenlijk heb je gelijk. We hebben immers te
weinig stukjes?"
“Waarom weet u toch zoveel? Kunt u soms gedachten lezen?"
Opeens schoot haar te binnen dat de kaarsenmaker ook steeds bepaalde dingen wist
zonder te vertellen hoe hij aan de kennis gekomen was.
“U doet me denken aan..."
Hij onderbrak haar:
“Je vraagt te veel. Dat moet je niet doen, want daarmee laat je aan een ander zien dat
je hier niet thuishoort en dat is tegenwoordig gevaarlijk. Je moet meer luisteren, dat is
minder gevaarlijk. Ik durf te wedden dat je weinig over Apkas weet, klopt dat?"
Jette knikte.
“Goed, dan zal ik je het een en ander vertellen."
Apkas was een boomgaard met allerlei verschillende soorten vruchten. Er stonden hier
zoveel bomen en struiken dat hij geen tijd had om al het fruit te plukken.
Het meest hield hij van appels en daarom plukte hij alleen nog maar die.
De rest van het fruit was voor toevallige voorbijgangers: iedereen mocht zoveel hij
mee kon nemen plukken, alleen moest het wel zeer voorzichtig gebeuren. De bomen
mochten niet beschadigd worden.
“Hoe verdient u dan uw geld."
Hij keek haar verbaasd aan en gaf geen antwoord.
Ze spraken lang met elkaar, totdat de Wachter opstond en alle lichten in de kamer
doofde. Hij deed de deur op slot en vroeg:
“Wil je een mooi vuurwerk zien?"
Hij keek haar bij deze vraag vreemd aan, alsof hij een grappig verhaal aan het
vertellen was.
Opeens begon het te regenen en in de verte hoorde ze onweer.
Ze stamelde, terwijl ze van haar stoel opsprong:
“Maar dat is de..."
Verder kwam ze niet - een zwarte schim vloog over Apkas en er schoten bliksemschichten
links en rechts naar beneden.
“We moeten vluchten!" riep ze, maar de Wachter greep haar stevig vast en zei:

“Hier ben je veilig. Alleen maar hier in huis. Dat beest kan alle bomen verwoesten,
maar nooit mijn huis. Mijn huis is veilig."
Met grote angstige ogen keek ze hem aan:
“Maar - de adelaar is nog buiten."
“Je hoeft voor hem niet bang te zijn. Jij wordt gezocht, hij niet. Jij bent voor de Heer
van Moerkas belangrijk, niet een of andere adelaar. Trouwens, die redt zich zelf heus
zelf wel."
Het onweer leek uren te duren en zodra het voorbij was, stuurde de Wachter haar
naar bed,
Ondanks alle spanningen en emoties viel ze direct in slaap.
het afscheid
De zon scheen door het raam en op haar gezicht. Ze werd wakker en wreef zich de
ogen uit.
Op de vensterbank zag ze een kom met water, een opgevouwen handdoek en zeep.
Ze waste zich en liep de woonkamer in. De Wachter was er niet.
Ze ging naar buiten. Ze voelde zich gelukkig, vooral omdat het stralend weer was. Het
voorval van de vorige avond was ze helemaal vergeten totdat ze de verwoestingen
zag.
Rondom het huis waren alle bomen gespleten en zwartgeblakerd. Het waren dezelfde
verwoestingen die ze in het bos bij Boskas had gezien.
Toen wist ze niet wat er gebeurd was, nu wel. De Dondervogel had geprobeerd het
huis van de Wachter te vernietigen, maar dat niet gelukt.
Het huis was onbeschadigd, zelfs het rieten dak vertoonde geen enkele schroeiplek.
Jette besefte dat ze geluk hadden gehad. Ze waren op tijd bij de Wachter aangekomen
en daar waren ze in veiligheid. Jette schrok op. Ze had niet aan zichzelf
gedacht, maar ook aan de adelaar, maar was die wel in veiligheid?
Ze besloot zowel de Wachter, als de adelaar te zoeken.
Het duurde niet lang of ze had de Wachter gevonden.
“Zocht je me?"
Ze knikte en zei verontschuldigend:
“Wat zonde van die bomen en dat komt allemaal door mij."
“Waarom zou het jouw schuld zijn? Jij kunt er toch niets aan doen? Evenmin had je er
iets tegen kunnen doen. Er kunnen nu eenmaal dingen gebeuren die je liever niet had.
Dit hier is zeker niet jouw schuld en ik ben blij dat je gezond bent."
“Ik wel, maar waar is de adelaar?"
“Zit daar maar niet over in. Die komt heus nog wel."
Ze liepen de boomgaard dieper in. De bomen werden grillig van vorm en de takken
bogen diep door van de vele vruchten. Het fruit zag er gaaf en glanzend uit.
Ze kreeg trek en greep naar een peer. De Wachter hield haar echter tegen:
“Overal mag je van mij plukken, alleen niet in dit gedeelte. Dit stuk is speciaal voor de
dieren."
Ze lachte, terwijl ze de peer bekeek:
“Bedankt voor het waarschuwen. Deze peer is vol met wormen!"

Hoog boven haar klonk een scherpe vogelkreet. Jette herkende de roep van de
adelaar.
De prins schoot in een duikvlucht naar beneden.
Na de landing vroeg Jette hem:
“Bent u niet gewond?"
“Nee. Ik zag de Dondervogel alleen maar vanuit de verte. Zelfs in Grokas was hij niet
zo opgewonden. Hij raasde heen en weer en ik had angst voor hem. Eerst wilde ik je
redden, maar opeens merkte ik dat je in het huis veilig was. Van afstand zag ik de
woedende bliksemstralen. Ze raakten de bomen rondom het huis, maar niet het huis
zelf. Dat was een gek gezicht en het maakte de Dondervogel nog kwader. Ik besloot
daarom af te wachten en na enkele uren trok het monster zich terug. Ik heb hem nog
een tijd gevolgd om te weten waar hij naar toe wilde. Hij is weer richting Kitimat
gegaan, misschien naar Moerkas, maar dat geloof ik niet."
“U hoefde zich over Jette geen zorgen te maken. We waren in het huis veilig en ik
denk dat de Dondervogel wel degelijk naar Moerkas is gegaan. De Heer van Moerkas
en het monster zijn met elkaar bevriend."
“Bevriend?"
“Ja Jette, maar het is geen echte vriendschap. De Dondervogel is waarschijnlijk dom,
omdat hij helemaal alleen op de wereld is. Het ziet de Heer van Moerkas als een soort
vader en daar maakt de Heer van Moerkas graag misbruik van."
De Wachter haalde daarop twee appels uit zijn zak en gaf ze aan Jette. Ze wilde
meteen een hap nemen. De Wachter hield haar arm tegen en zei:
“Wat ben jij gulzig zeg. Je kunt beter zuinig op deze appels zijn. Het zijn speciale
appels. Ze lessen namelijk je dorst als je dorst zou hebben en ze stillen je honger als
je trek hebt. Gebruik ze dus niet zo maar. Je kunt ze nog 's nodig hebben."
“Dank u," zei Jette en ze stak de appels in haar zak.
“Verder heb ik wat eten en drinken in je tas gedaan. Kijk daar is je tas," en hij wees
naar haar tas, die in de schaduw van een boom op de grond stond, “Je kunt nu beter
verdergaan Jette, want je hebt nog een hele tocht voor de boeg. Kom nog 's langs als
je zin hebt, dan kunnen we misschien werkelijk een spelletje spelen."
“Ik kom graag nog eens bij U."
“Als je je vrienden weer ziet, doe ze dan van mij de groeten en vertel ze maar dat ik
hun moeilijkheden heb begrepen, heb doorzien. Vergeet dat niet te zeggen."
Hij gaf Jette een stevige hand en lichtte zijn hoed voor prins Lador.
Met grote stappen liep hij weg.
het beeld
Boven Klekas zei prins Lador:
“Het spijt me Jette, maar de zwerver heeft gelijk - 't is gekkenwerk wat we doen. Hoe
kunnen we ooit zo iets kleins als de puzzelstukjes in dit ruige land vinden. Zelfs voor
een adelaar is het een onmogelijke opgave."
“Maar wat kunnen we dàn doen?" maar daar wist de adelaar geen antwoord op en dus
vlogen ze weer doelloos rond.
Ver beneden zag Jette een streep op een bergwand.

“Wat is dat?" vroeg Jette belangstellend en ze wees ernaar.
De adelaar zei:
“Zie je dat nu pas?"
“Ik heb niet zulke scherpe ogen als U," verdedigde Jette zich.
Hij lachte:
“Ja, dat vergeet ik wel eens. Je bent zo anders dan de meeste mensen dat ik je soms
te veel als een van ons zie."
“Daar ben ik blij om."
“Ik weet niet of je daar zo blij om mag zijn."
“Waarom niet."
“Je bent een mens en je zult nooit kunnen vliegen. Ik geloof dat wij adelaars een
ruimere blik hebben omdat we ons van de aarde los kunnen maken."
“Wat bedoelt U?"
“Van grote hoogte kun je de samenhang van allerlei zaken beter zien en kun je details
weglaten. Mensen maken zich zo vaak druk om kleinigheden en vergeten dan de grote
lijnen."
“Is die streep beneden ons ook een onbelangrijk detail?"
“Ik denk het wel, want het is door mensen gemaakt."
“Wat is het dan?"
“Ach, 't is niets. Een of andere idioot heeft een reusachtig beeld uit die rotsen gehakt,"
zei hij spottend.
“Een beeld!" riep Jette opgewonden, “Kunnen we naar beneden?"
“Héhé, doe het wat rustiger aan, wil je? Straks verlies ik je nog. Waarom wil je er naar
toe?"
“Op mijn tocht naar de Stad heb ik een man ontmoet die in Klekas een beeld wilde
maken."
“Had hij niets beters te doen?"
Ze negeerde zijn opmerking en zei:
“In dat beeld moeten mensen kunnen wonen."
De adelaar lachte schamper:
“Jaja, mensen hebben ook altijd wat anders. Wie wil er nou in een beeld wonen?"
“Ik weet het niet," erkende ze.
In grote cirkels daalden ze.
Op de grond zette Jette grote ogen op. Het beeld was werkelijk groter dan een boom.
Het was gedeeltelijk uit een hoge rotswand gehakt en behalve de ogen, neus, mond
en oren waren er vele kleine ramen.
Het stond met beide voeten stevig in de grond en elke teen had een deur.
Jette moest lachen. Het was zo'n gek gezicht.
Hoog boven haar hoorde ze het slaan van ijzer op steen en ze zei:
“Hij is boven bezig."
De adelaar keek geringschattend naar het hoofd van het beeld:
“Ik ben blij dat ik geen mens ben."
“Waarom niet?"
“Jullie kunnen toch niet vliegen?"
Hij vloog haar naar het linkeroog. Dat oog was zo groot dat hij er gemakkelijk in kon
vliegen.
Ze vroeg hem:
“Gaat u met me mee?"

Hij wilde echter niet en ze liep alleen naar achteren door.
Het oog was een grote holte. Zo'n groot hol had ze nog nooit gezien. Met gemak had
er een huis in gebouwd kunnen worden.
De hamerslagen klonken hol op en de echo's rolden regelmatig heen en weer.
Ze ging op het geluid af, allerlei gangen door en trappen af.
De gangen en trappen waren met fakkels verlicht.
Het was niet kil en het tochtte zelfs niet, hoewel ze het wel verwacht had.
Het tikken van de beitel werd door gezang begeleid; soms leek het of de maat van het
lied door de beitel werd aangegeven.
Jette sloeg een bocht om en zag de beeldhouwer.
Hij was bezig met een wand en hoorde haar niet aankomen.
“U bent al ver," stelde ze vast.
De beeldhouwer draaide zich verrast om en liet zijn gereedschap op de grond vallen.
“Nee maar, Jette! Wat doe jij hier in vredesnaam!" zei hij na haar omhelsd te hebben.
“Ik moet iets zoeken."
“Hier iets zoeken?" vroeg hij ongelovig, “Hier is toch niets te vinden? Of heb je het al
gevonden?"
Ze schudde haar hoofd.
“Wat zoek je eigenlijk?"
“Dat mag ik niet vertellen," zei ze met neergeslagen ogen.
Hij zuchtte en vervolgde:
“Je bent werkelijk niets veranderd."
Ze wilde iets zeggen, maar hij keek ernstig en vroeg met een trotse stem:
“En hoe vind je mijn beeld?"
Ze aarzelde:
“Het is wat groot."
“Uiteraard is het groot, maar dat is toch niet erg?"
“Misschien niet, maar ik houd niet zo van trappenlopen."
Hij wreef zich over zijn kin en zei langzaam:
“Tja, nu je het zegt...," toen zweeg hij pijnlijk.
“Mogen we hier overnachten?"
“Wie is we? Ik dacht dat je voor de verandering weer eens alleen op pad was. Je hebt
de zwerver dus nog steeds niet verloren?"
“Prins Lador is bij me."
“Toe maar, toe maar. Een prins zeg je. Jij gaat vooruit, maar wie is hij eigenlijk? De
koning van de Stad heeft geen kinderen en ik ken geen prins Lador."
“Prins Lador is een adelaar."
Nu schaterde de beeldhouwer het van het lachen uit. De tranen liepen hem over de
wangen:
“Een adelaar? Laat me niet lachen! Je hebt een grote fantasie Jette, hoe kun je nou
zoiets verzinnen. Een adelaar!"
Op dat ogenblik hoorden ze een geluid achter zich.
De beeldhouwer keek om en zag de adelaar. Hij stamelde:
“Je hebt dus toch gelijk."
Jette stelde ze aan elkaar voor en de beeldhouwer zei dat ze zich als gasten mochten
beschouwen.
De adelaar vroeg:

“Mag ik deze gang als slaapplaats gebruiken? Ik heb in Klekas helaas nergens
adelaarsnesten kunnen ontdekken, hoewel de bergen hier mooi zijn. Zijn er hier
werkelijk geen adelaars?"
“Volgens mij niet. Ik heb ze tenminste nog nooit gezien, maar ik heb er ook niet zo op
gelet."
Ze spraken een lange tijd met elkaar en ongemerkt was het laat geworden. De
beeldhouwer maakte voor Jette wat eten klaar. De adelaar ging buiten zijn eigen eten
bij elkaar zoeken.
Na het eten was Jette moe. De beeldhouwer wees haar zijn kamer.
“Waar gaat u dan slapen?"
“Meestal slaap ik waar ik toevallig werk."
Hij doofde de fakkel en verliet haar.
Er waren in zijn kamer geen ramen, zodat er ook geen gordijnen gesloten hoefden te
worden.
de beeldhouwer
“Jette!"
De beeldhouwer schudde haar wakker, terwijl hij zei:
“Wat kun jij slapen zeg. 't Is al tegen de middag."
“Zo laat al?"
Jette wreef zich de ogen uit. Ze voelde zich volledig uitgerust en het duurde even
voordat ze aan het licht van de fakkel gewend was.
Ze aten beneden in het dal.
De adelaar at niet mee en daar was ze blij om. In Grokas had ze meer dan eens
gezien hoe adelaars aten en ze werd bij de gedachte weer misselijk.
Het was een rotsig dal, met groen gras en lage roosachtige struiken.
Het was vochtig. De grond was nat en modderig en het gras dampte in de zon.
De lucht was vol met frisse geuren.
“Het heeft geregend," stelde ze vast.
“Ja en jij hebt geslapen."
Ze keek hem verwonderd aan.
“Wat bedoelt U."
We hebben vannacht bezoek gehad en jij hebt er niets van gemerkt."
“Van wie dan?" vroeg ze niets vermoedend.
“Vraag liever van wat."
Ze schrok:
“Toch niet de Dondervogel?"
“Het was de Dondervogel. De Heer van Moerkas heeft overal zijn spionnen zitten."
Prins Lador zei:
“Ik heb tegen de beeldhouwer gezegd dat we zo snel mogelijk vertrekken."
Jette protesteerde:
“Ja, maar..."
“De beeldhouwer is het met me eens en ik geloof dat hij een van de weinige mensen
is die zelfs adelaars kunnen vertrouwen."

De beeldhouwer glimlachte verlegen.
“Weet je Jette, de beeldhouwer heeft een eigenaardig idee en ik geloof dat er wat in
zit."
“Wat dan?"
“We gaan in een streek vlakbij Kitimat zoeken. De beeldhouwer gelooft dat de
Dondervogel ons zo dicht bij zijn nest niet zal verwachten. Het is een gebied met een
lange geschiedenis. Vroeger jaagden de koningen er en wie weet hebben we er
succes."
Ze namen afscheid.
De beeldhouwer legde zijn brede eeltige handen stevig op Jette’s schouders en keer
haar diep in de ogen:
“Het beeld is bijna klaar en mijn opdracht is straks voltooid. Weet je, door dit beeld
ben ik werkelijk de grootste op de aarde geworden. Ik ben ver boven mijn eigen beeld
uitgegroeid en tegelijkertijd voel ik me klein en nietig. Daarom moet ik eerst het beeld
en vooral mezelf voltooien. Pas daarna kan ik me weer met jullie problemen bemoeien.
Begrijp je me?"

Spikas
..........................HOOFDSTUK IX.........................
De beeldhouwer had voorgesteld dat ze eerst naar Spikas zouden gaan, Jette begreep
niet waarom en ook Prins lador had zich verbaasd.
“Waarom moeten we daar naar toe?”
“Het ligt ongeveer op de route,” had de beeldhouwer onverschillig geantwoord.
“Dat snap ik niet. Er woont niemand meer in Spikas, het is helemaal verlaten en het
hoort alleen maar in sprookjes thuis, niet waar?” wierp de adelaar tegen.
“Misschien is dat zo, maar je weet nooit wat je daar vindt.”
Tenslotte had de adelaar toegestemd, maar hij had duidelijk geen zin in om daarheen
te gaan en nu stond ze dan voor de deur van het huis.
De adelaar was weggevlogen om te kijken of de omgeving werkelijk zo veilig was als
het leek.
Hij voelde zich zo dicht in de buurt van Kitimat niet op zijn gemak.
Bij het afscheid had de beeldhouwer haar nog eens nadrukkelijk verteld dat ze in het
huis niets te vrezen had.
Ze hoefde niet bang te zijn, ook al was het huis van een tovenaar geweest. Honderden
jaren geleden stond hij onder de naam De Oude Wijze bekend en van heinde en verre
kwamen de mensen bij hem om raad te vragen.
Hij kon zelfs de toekomst voorspellen, maar meestal had hij er geen zin in en daarom
deed hij het zelden.
De tovenaar was opeens gekomen. Waarschijnlijk midden in een stormachtige en
lawaaiïge nacht en toen de mensen de volgende ochtend buiten kwamen ontdekten ze
midden in hun dorp een huis.
Uiteraard waren de mensen bang voor dit huis. Nog nooit was een huis zo snel en zo
onopgemerkt gebouwd geweest en het duurde dan ook jaren voordat ze voorzichtig
contact met de bewoner opnamen.
De Oude Wijze was een echte tovenaar, die nooit uitging en nooit iemand op bezoek
had. Ook deed hij nooit boodschappen – maar zelfs dat viel niemand op.
Hij was een kluizenaar die op zichzelf woonde.
Niemand wist of hij overleden was, want even onverwachts als hij gekomen was, was
hij weer verdwenen.
De enige herinneringen aan hem waren zijn huis en de vele verhalen die doorverteld
werden.

In de loop der tijd was het dorp leeggelopen. De mensen waren vertrokken, omdat ze
elders meer konden verdienen. Ze gingen niet allemaal tegelijk weg, in totaal duurde
het bijna vijfentwintig jaar voordat het dorp helemaal verlaten was.
Nu was Spikas een verzameling van bouwvallen en in het midden één echt huis. Het
huis van de tovenaar.
Het vreemde en opvallende was dat dat huis er uit zag alsof het gisteren klaar was
gekomen en daardoor werden de verhalen over Spikas steeds mooier en mooier.
Verhalen worden in de loop van de tijd meestal enorm aangedikt.
Alleen het huis stond er dus nog en slechts weinig mensen durfde het leegstaande
huis binnen te gaan.
Jette was verbaasd: de tovenaar was al eeuwen geleden spoorloos verdwenen en toch
leek het huis nieuw. De verf rook zelfs nog nieuw en er groeide geen mos op het dak.
Er was zelfs geen stof op de grond en nergens waren er spinnenwebben te zien.
Kraakhelder was het huis, alsof het nog steeds bewoond werd.
“Is het niet gevaarlijk om naar binnen te gaan?" had Jette de beeldhouwer gevraagd.
Hij had gelachen en gezegd:
“Jaren geleden ben ik er zelf wezen kijken. Het is er helemaal niet gevaarlijk, dat is
alleen maar een bijgeloof van de mensen. Ga maar rustig naar binnen, want volgens
mij kun je er veel leren."
“Ik moet niets leren, ik moet iets vinden."
“Wie leert, zal vinden," had hij kort geantwoord.
“Wat is er met het huis eigenlijk aan de hand?"
“Het huis is helemaal leeg. Er staat alleen nog maar een spiegel."
“Een spiegel?" vroeg Jette verbaasd.
“Ja, een spiegel," meer wilde hij niet zeggen.
De deur van het huis was sierlijk en kleurig bewerkt en boven de deur waren in een
stenen plaat twee spreuken gebeiteld.
De letters waren met goudkleurige verf duidelijk leesbaar - er stond:
en:
WEE DEGENE,
DIE HIER BINNENGAAT IN DE WAARHEID VAN DE LEUGEN
HIJ, DIE VINDT WAT HIJ ZOEKT,
KIJKT VERKEERD IN DE SPIEGEL.
Ze las de spreuken enkele keren aandachtig en haalde uiteindelijk haar schouders op.
Ze begreep de spreuken niet. Net zoals ze ook niet begreep waarom de goudverf er zo
vers uitzag, alsof het pas enkele uren ervoor opgeschilderd was.
De beeldhouwer had haar verteld dat ze zich niets van die spreuken aan moest trekken.
Ze moest gewoon naar binnen gaan.
Ze zou dan in een kamer komen en in die kamer stond een spiegel.

Deze spiegel zou alle geheimen in één oogopslag kunnen oplossen.
Hoewel de beeldhouwer haar duidelijk had gemaakt dat ze gewoon naar binnen kon
gaan, aarzelde ze.
Het duurde dan ook even voordat ze de deur opende, de deur ging vanzelf dicht en toen
stond ze in een gang.
De gang was helwit geschilderd. Het licht was zo schel dat ze haar hand schuin voor haar
ogen moest houden. Het schelle licht deed haar ogen pijn.
Langzaam wende ze zich aan de omgeving.
Ze keek om zich heen en naar boven om te zien waar de lampen hingen, maar ze zag
geen enkele lamp. Dat vond ze vreemd, want er was licht, terwijl de deur achter haar
dicht was en er geen licht van buiten naar binnen kwam. Nergens was er een raam.
Voorzichtig liep ze de gang in.
Aan het eind van de gang was een deur. Ze duwde die open en gluurde de kamer in.
Dit moest dus de bewuste kamer zijn, maar wat was er nou zo bijzonders aan deze
kamer?
De kamer was leeg, helemaal leeg.
Er was zelfs geen spiegel te zien.
Even werd ze kwaad op de beeldhouwer – ze was teleurgesteld. Waarom hadden Prins
Lador en zij juist deze plek moeten bezoeken? Er was hier immers niets te vinden? Er
stond zelfs geen spiegel.
Ze schudde haar hoofd. Het was gek, dit huis stond bekend als Spikas en toch was er
geen spiegel te bekennen.
Ze was niet langer bang. Alleen daarin had de beeldhouwer dus gelijk gehad. Ze hoefde
niet bang te zijn voor Spikas, er was hier immers niets? Helemaal niets.
Ze stapte over de drempel.
Midden in de kamer bleef ze verbaasd staan – vlak voor haar zag ze opeens de zwerver.
Ze holde opgetogen naar hem toe, maar botste met een harde klap tegen een
onzichtbare muur op. Ze viel op de grond en bleef enige tijd versuft liggen.
Voorzichtig keek ze omhoog en zag dat de zwerver nog steeds voor haar stond.
Hij was groot, het leek wel of hij de hele kamer vulde.
Heel behoedzaam stond ze op en op haar tenen liep ze op de zwerver af. Ze tastte daarbij
met haar hand naar voren.
Opeens voelde ze iets glads, het voelde aan als glas – ze had al die tijd voor de spiegel
gestaan zonder het in de gaten te hebben.
Verwonderd bleef ze staan.
De spiegel weerspiegelde haar niet, maar liet de zwerver zien.
Nog iets merkwaardigs viel haar op – uit het hoofd van de zwerver liep een witte draad
en met zijn handen hield hij een mondhormonica vast.
Het was niet de zwerver die ze zag, het was de kaars die ze bij zich droeg.
Ze voelde in haar zak. De kaars zat er gelukkig nog in.
Ze moest lachen, ze was opgelucht.
De beeldhouwer had haar verteld dat het een spiegel voor raadsels was, maar dat klopte
niet. Volgens Jette was het een spiegel vol raadsels.
De spiegel gaf geen antwoord op vragen, maar weerspiegelde alleen maar toevallige
zaken, zoals de kaars in haar zak.
Zorgeloos liep ze naar buiten.

Ze voelde zich niet beetgenomen, ze voelde zich niet opgelaten, hoewel ze het bezoek
aan Spikas onbegrijpelijk en zonde van de tijd vond.
Het was nutteloos geweest.
Ze herinnerde zich de woorden van de beeldhouwer en moest er om grinniken: “Jaren
geleden ben ik er zelf wezen kijken. Het is er helemaal niet gevaarlijk, dat is een bijgeloof
van de mensen. Ga maar rustig naar binnen, want volgens mij kun je er veel leren."
Ze herinnerde zich nog goed dat ze toen geantwoord had dat ze niets moest leren,
maar iets moest vinden. Het antwoord van de beeldhouwer wist ze nog precies:
“Wie leert, zal vinden,"
Dat vond ze toen een vreemd antwoord en dat vond ze nog steeds.
Inderdaad was het niet gevaarlijk geweest, maar veel leren was er niet bij.
Gedachtenloos streelde ze de kaars in haar zak en draaide zich om.
Buiten draaide zich nog één keer om.
De deur van het huis werd door de zon beschenen.
Het viel haar op dat een zonnestraal precies op de tweede spreek scheen:
de beslissing
HIJ, DIE VINDT WAT HIJ ZOEKT,
KIJKT VERKEERD IN DE SPIEGEL.
Ze liep naar de plek waar ze de adelaar weer zou ontmoeten.
Het was een droge greppel die onder struikgewas verborgen was.
Ze ging in de greppel zitten en trok wat extra takken over haar heen.
Hier was ze veilig en daarom wachtte ze rustig op Prins Lador.
Na enkele uren werd ze ongerust.
Ze vreesde het ergste. De adelaar had er allang moeten zijn, maar was er niet.
Het grootste deel van de nacht bleef ze wakker, pas tegen de ochtend viel ze in slaap.
Ze werd weer wakker toen de zon al hoog aan de hemel stond.
De adelaar was nog steeds niet aangekomen en ze was bang dat hij wel nooit meer zou
komen.
Prins Lador had haar verteld dat ze haar eigen weg moest zoeken, als hem iets zou
overkomen. Ze begreep dat ze nu op zichzelf aangewezen was.
Ze stond er helemaal alleen voor en het verbaasde haar dat ze niet bang was en zelfs niet
eens teleurgesteld was.
Ze dacht over haar situatie na en dat zag er beslist niet best uit.
Ze was helemaal alleen in Overrikas, ze had hier geen vrienden waar ze naar toe kon en
ze wist dat ze gezocht werd.
Ze zou altijd op haar hoede moeten zijn, ze kon hier in Overrikas niemand vertrouwen.
Ze moest dus steeds oppassen.
De Heer van Moerkas had overal zijn spionnen en nu ze er alleen voor stond, wist ze dat
ze voor een onmogelijke opdracht stond.
Ze moest een puzzelstukje zoeken, maar waar? Ze kende heg noch steg. Weliswaar
kende ze de kaart van Overrikas, maar dan alleen maar de grote wegen.
De kleinere wegen kende ze niet.

Gelukkig kon ze met hulp van de zon en de sterren de windrichtingen bepalen. Ze wist
dus waar het noorden en het zuiden was.
In het noorden lag Grokas, maar ook Kitimat. In het zuiden lag Klekas, maar ook
Moerkas.
Vooral de zwerver had haar dat geleerd, maar ze wist ook dat er wegen waren die naar
het zuiden gingen, maar door allerlei bochten opeens noordelijk uitkwamen.
Die wegen moest ze niet nemen, ze zou dan immers snel verdwalen?
Opeens verloor ze al haar moed.
Al vaker had ze bijna haar moed verloren, maar dan was er altijd iemand in de buurt
geweest om haar op te beuren.
Nu niet.
Waar moest ze heen?
Naar haar moeder kon niet. De Dondervogel had in het bos huis gehouden en haar
moeder was gevangen genomen.
Het huis waar zij en haar moeder gewoond hadden, was verwoest.
Grokas was te ver en ze durfde niet in de buurt van Kitimat te komen.
Ze zou de zwerver kunnen gaan zoeken. Maar waar zou hij zijn? Hij zou de kust afzoeken,
maar die kust was honderden kilometers lang.
Ze kon ook niet naar Klekas terug. Vanuit de lucht had de adelaar het beeld makkelijk
kunnen zien, maar Jette wist in dat berggebied de weg niet. Welk dal moest ze nemen?
Nee, de beeldhouwer zou ze nooit kunnen vinden.
Ook het eiland van Brok zou ze niet kunnen bereiken, hoe moest ze er komen?
Ze voelde zich gevangen, ze kon nergens naar toe en ze wist niet wat ze moest doen.
Ze wist dat ze nooit uit Overrikas zou kunnen ontsnappen. Vroeg of laat zou ze door de
spionnen van de Heer van Moerkas opgepikt worden, of ze wilde of niet.
Zo tobde ze uren en uren en tenslotte nam ze een beslissing.
Het was geen logische beslissing. Integendeel zelfs, want ze besloot de richting van
Moerkas op te gaan.
Waarom wist ze niet, het enige wat ze kon bedenken was dat de Heer van Moerkas haar
waarschijnlijk daar nooit zou zoeken.
@@@Misschien kon ze zich in het hol van de leeuw verstoppen, maar wat ze er verder
zou kunnen doen, wist ze niet.
Toch was ze opgelucht. Ze wist dat ze iets moest doen, vooral omdat het bijna winter
werd.
Het weer werd met de dag ruiger en ruiger. Late najaarsstormen joegen over het land en
de regen sloeg met harde stralen naar beneden.
Jette was blij met de jas en de deken die ze op advies van de zwerver had meegenomen.
De deken had ze in Grokas in een waterdichte rugzak gestopt.
’s Avonds probeerde ze altijd een droge slaapplaats te vinden.
Ze zocht dan verlaten hooischuren en stallen op, maar voordat ze er op af ging, verkende
ze eerste de omgeving.
Ze wilde niet hebben dat iemand haar zag.
Ze voelde zich vies, want ze kon zich niet goed verzorgen en haar kleren kon ze al
helemaal niet wassen.
Ook had ze honger. Haar voedselvoorraad was op en ze moest haar eten bij elkaar
scharrelen.
Meer dan eens kwam ze in de verleiding een hap uit een van de appels te nemen.

Ze zagen er nog steeds even sappig uit en geurden nog steeds overheerlijk, alsof ze pas
geplukt waren.
Ze wist zich echter steeds in te houden en stak ze dan weer zuchtend in haar zak.
Vooral in de buurt van Moerkas was ze bang ontdekt te worden en daarom maakte zulke
grote omwegen dat het haar minstens twee weken kostte.
Meestal liep ze langs bosranden en nooit nam ze hoofdwegen. Zodra ze iemand in de
verte zag aankomen, verstopte ze zich.
’s Nachts had ze vaak nachtmerries, dan droomde ze dat ze door allerlei monsters
achterna gezeten werd en dat ze voor hen moest vluchten.
Ze hield de dagen niet meer bij, elke dag was voor haar één grote kwelling. Het was één
grote marteling van kou en vocht en van pijnlijk opgezwollen voeten.
Toch gaf ze het niet op.
Bijna automatisch vervolgde ze haar weg. Ze dacht nergens aan, ook niet dat ze steeds
langzamer vooruit kwam.
Naarmate ze dichterbij Moerkas kwam, werd het landschap troostelozer. De grond was
dor, maar meestal drassig, zodat ze steeds natte voeten had.
Het begon zelfs te hagelen en ook kwam de eerste sneeuw uit de lucht.
De paadjes die ze volgde, werden steeds onbegaanbaarder. Vaak struikelde ze over kuilen
en losgewoelde boomstronken, of ze gleed in de modder uit.
de sneeuw
De morgen beloofde mooi weer.
Het moeras lag donkerbuin voor haar. Er groeide in het stinkende modderige water laag
struikgewas.
Ze wist dat dit Moerkas was, de beschrijvingen die ze ook van Prins Lador had gehoord
klopten.
Ze voelde zich heel klein in dit trieste landschap. Het liefste wilde ze echter nog kleiner
zijn. Ze wilde onopvallend zijn.
Ze haalde het puzzelstukje van koning Grobo uit haar jaszak. Het etuitje stak ze weer
terug en ze klemde het stukje stevig in haar linkerhand.
De zwerver had haar uitgelegd dat ze het stukje moest aanraken, wilde het uitwerking
hebben.
Ze liep voorzichtig verder.
Ze wist dat ze onzichtbaar was geworden en ze merkte dat haar dat sterk maakte.
Nu kon ze ongemerkt Moerkas binnendringen.
Opeens gleed ze uit.
Ze wilde zich aan een struikje vastgrijpen om niet languit in de modder terecht te komen,
maar dat had ze beter niet kunnen doen – het puzzelstukje schoot uit haar hand en ze
viel toch plat op de grond.
Bemodderd krabbelde ze weer overeind en zocht naar het stukje in de modder.
Het kostte moeite, maar toch wist ze het kleine stukje metaal terug te vinden.
Ze was er onuitsprekelijk gelukkig onder.
Ze trok haar rechterschoen en kous uit en stak het puzzelstukje in de kous.
Nu zou ze het stukje niet kunnen verliezen en was ze toch in aanraking met het metaal.

Ze had haar beide handen vrij.
Moerkas, voordat het ging sneeuwen
De lucht boven Moerkas pakte zich samen en weldra begon het te sneeuwen.
De wind stak op en spoedig was ze in een dichte sneeuwstorm.
Ze kon bijna niets meer zien en moest haar weg op de tast vinden.
Ontelbare keren zakte ze in de modder weg. Gelukkig wist ze zich er elke keer weer uit
omhoog te trekken.
Dit kostte haar uiteraard erg veel moeite. Op het laatst kroop ze over de grond.
De grond was bedekt met een flink pak sneeuw.
Het sneeuwde zo hard dat haar sporen direct bedekt waren en niet meer te zien waren.
Haar handen waren ijskoud en gevoelloos geworden.
Ze was door en door koud geworden en ze raakte verstijf, toch kroop ze verder en verder.
Steeds dieper Moerkas binnen.

Na enkele uren kon ze niet meer en bleef ze roerloos op de grond liggen.
Ze was volledig uitgeput en wilde alleen maar rust hebben.
de adelaar
Toen ze weer bijkwam, bleek het niet meer te stormen en viel de sneeuw in lichte
vlokken.
Ze was door een dik pak sneeuw bedekt en dat voelde warm aan.
Moeizaam schudde ze de sneeuw van zich af. Ze was zo stram geworden dat elke
beweging haar pijn deed.
Rozig en wankelend probeerde ze op te staan. Waarschijnlijk was het te snel geweest,
want ze viel meteen weer op de grond.
Ze wilde het liefst om hulp roepen, maar haar kaken leken bevroren en ze wist dat ze in
Moerkas was. Hier hoefde ze niet op hulp te rekenen.
Ze was verkleumd en had honger. Ze kreeg enorme trek in water. Fris helder water.
Opeens dacht ze aan de appels in haar zak. Ze haalde een van de appels uit haar zak en
keek er naar.
Dat was gek - de appel was niet rimpelig geworden maar glansde nog steeds en rook
heerlijk.
Ze nam een hap er uit.
Wat was de appel sappig!
Langzaam kauwde ze op het stuk en ze voelde hoe haar lichaam begon te tintelen. Ze
voelde zich weer warm worden.
Ze wilde nog een hap nemen, maar ze had opeens geen trek meer. Die ene hap had haar
goed gedaan en ze stak de appel weer in haar zak.
Na een paar minuten stond ze op.
Ze merkte dat ze ook geen last meer had van de kou en zelfs haar natte en gezwollen
voeten deden geen pijn meer.
Ze liep verder.
Toen zij Moerkas introk had ze voorzichtig gedaan, omdat ze bang was gezien te worden.
Nu niet meer. Ze voelde zich onzichtbaar en het lopen ging als vanzelf.
Ze voelde geen angst meer, ook niet toen ze in de verte een huis zag.
Vastberaden liep ze er op af.
Het huis zag er verlaten uit en er waren tralies voor de ramen.
Het had meer weg van een fort dan van een woonhuis, hoewel de deur gastvrij open
stond.
Zonder te aarzelen liep ze naar binnen.
Ze stond in een gang en zag aan de linkerkant een geopende deur.
Het was een kelderingang.
Langzaam liep ze de trap af.
In de kelder rook het muf en bedompt.
Langs de muur stonden houten vaten.
Ze liep er heen en las de opschriften. Er zaten levensmiddelen in.
Plotseling hoorde ze voetstappen op de trap.
Snel verstopte ze zich achter de vaten, hoewel ze wist dat ze onzichtbaar was.

Er kwamen twee mannen de trap af, ze spraken met elkaar:
“De baas is razend.”
“Wat een gezeur zeg, wij kunnen er toch niets aan doen dat die rot adelaar ontsnapt is?
“Het is ook wat moois om ons dàt in de schoenen te schuiven,” zei de ander verontwaardigd.
“Dat denkt de baas ook niet. Maar hij maakt zich zorgen.”
“Hoezo?”
“Dat denk ik tenminste. Hij heeft bijvoorbeeld alle wachtposten versterkt.”
“Verwacht hij soms een aanval?”
“Nee, dat geloof ik niet, maar ik hoorde dat hij gelooft dat er hier in de buurt een meisje
rond moet lopen. Hij denkt dat dat meisje iedereen zal bevrijden. Ze moet tijdens de
sneeuwstorm zijn gekomen.”
“Laat haar maar komen, als ze eenmaal in dit huis is, komt ze er nooit meer uit. Wij
hebben tenminste een sleutelwoord, anders ben je mooi opgesloten.”
“Ja,” lachte de andere man, “je bent hier gevangen met de buitendeur wagenwijd open.”
Jette kreeg spijt dat ze naar Moerkas gegaan was. Het was duidelijk dat ze in de val was
gelopen en dat ze er niet uit kon ontsnappen.
Waarom was ze eigenlijk juist naar Moerkas gegaan? Het was een domme beslissing
geweest en van alle domme dingen die ze ooit in haar leven had gedaan, was dit
waarschijnlijk het allerdomste.
De mannen liepen haar richting op en rolden een vat uit de rij.
“We mogen wel opschieten, anders wordt de baas nog kwaaier.”
Ze tilden het vat op en wilde naar de trap teruggaan.
“Geef me wat water,” vroeg een stem klagend.
Jettes hart sloeg even over. Ze herkende de stem. Het was de stem van haar moeder.
“Ach mens,” schreeuwde een van mannen terug, “lig toch niet zo te emmeren. Je zanikt
ook altijd. Je stelt je aan en als je het hier niet naar je zin hebt, moet je je maar met de
directie in verbinding stellen.”
De ander zei:
“Ze wordt vervelend. Ik snap werkelijk niet wat de baas van haar wil.”
Steunend droegen ze het vat de trap op.
Jette sloop uit haar schuilplaats en zag nu pas dat er tegenover de muur met vaten drie
deuren waren.
De deuren hadden kleine raampjes.
Ze ging op haar tenen staan en keek naar binnen.
Het was een lege cel. De vloer was modderig en er lag een stapel hooi in een hoek.
Grote zwarte spinnen hadden onregelmatige webben geweven.
Ze liep naar de tweede deur en ze schrok toen ze naar binnenkeek – er lag een
vermagerde vrouw op een stapel hooi. Ze was vuil en droeg gescheurde kleren.
De tranen schoten Jette in de ogen.
“Mamma!,” riep ze ontzet uit.
De vrouw richtte zich moeizaam op.
Ze keek Jette recht in het gezicht en vroeg:
“Ben jij dat Jette? Dat kan toch niet? Waar ben je Jette?”
“Hier ben ik mamma. Kijk hier.”
Haar moeder keek haar aan, maar zag haar niet. Jette was vergeten dat ze onzichtbaar
was. Haar moeder schudde haar hoofd en mompelde zachtjes:

“Het gaat echt niet goed met me. Ik hoor dingen die er niet zijn. Ik verbeeld me dat Jette
hier is, maar dat kan toch niet? Ik hoop dat ik aan het ijl, want het zou vreselijk zijn als zij
ook gevangen was genomen.”
Het was duidelijk dat ze te veel van haar krachten had gevergd. Ze viel achterover op het
hooi terug en bewoog zich niet meer.
“Mamma!” riep Jette uit.
Ze zweeg verschrikt, want ze hoorde de twee mannen weer terugkomen en de trap
aflopen:
“Ik hoorde praten, dat zweer ik je.”
“Je raaskalt, ik hoorde echt niets.”
“Misschien raaskalde die vrouw, dat doet ze vaker,” zei de andere man.
Jette sloop naar haar schuilplaats terug.
De mannen liepen naar de celdeur van haar moeder.
“We zullen de kelder toch maar onderzoeken. Dan is de baas tenminste weer tevreden
over ons.”
“Wat een gezeur, dat is pure tijdsverspilling. Je hebt er niets aan. Dat kind zal toch niet zo
stom zijn om dit huis in te gaan.”
Toch gingen de mannen zoeken. Ze schoven vaten opzij en Jette sloop naar de trap.
Vlakbij de trap draaide ze zich nog één keer even om. Ze wilde weten waar de mannen
waren en wat ze deden.
Dat had ze niet moeten doen, want ze lette daardoor even niet op en liep pardoes tegen
een vat op.
Het was een leeg vat, dat met donderend lawaai omrolde en een paar meter verder tegen
een muur tot stilstand kwam.
De mannen renden er op af, maar Jette was al boven en sloeg de deur achter haar dicht.
Ze hoorde de mannen schreeuwen en ze hoorde ze de trap oprennen.
Zonder een ogenblik te aarzelen rende ze naar de geopende deur en holde ze naar
buiten.
Zo hard mogelijk rende ze het pad af en ze keek niet één keer om.
Pas na enkele minuten bleef ze even staan.
Ze hijgde zwaar en haar hart klopte in haar keel. Ook haar hoofd bonkte zwaar.
Ze draaide zich even om en zag dat rond het huis alles in rep en roer was.
Gewapende mannen renden naar buiten en doorzochten de directe omgeving van het
huis.
Er kwam een man naar buiten. Hij liep heel rustig en keek om zich heen.
Hij was de enige die kalm was en kalm bleef, terwijl iedereen om hem heen rende en
elkaar in een vreemde taal bevelen gaf.
Jette schrok – ze wist wie deze man was. Ze herkende hem: het was dezelfde man die zij
in het bos had gezien.
Het was de Heer van Moerkas.
Jette wilde vluchten, maar haar benen leken verlamd.
Ze zag hoe de man op zijn gemak de omgeving afspeurde en opeens voelde ze dat hij
haar had gezien.
Hij riep op een kalme ontspannen toon naar de gewapende mannen:
“Zoeken jullie die kant. Ik ga hier wel kijken. Ze kan niet ver weg zijn.”
Met verrassende snelheid liep hij op haar af. Hij rende niet, hij holde niet. Hij liep met
lange passen.

Jette rende weg met haar allerlaatste krachten, terwijl ze zich afvroeg hoe hij haar
kunnen ontdekken. Zij was toch onzichtbaar?
De Heer van Moerkas haalde haar langzaam maar zeker in.
Ze kon zijn rustige ademhaling horen. Hij was niet eens buiten adem en dat snapte ze
niet.
Ze probeerde nog harder te rennen, maar toen struikelde over haar eigen voeten en viel.
Ze gaf een schelle kreet van pijn.
De Heer van Moerkas hield zijn pas in en leip zacht lachend op haar af:
“Zozo, eindelijk heb ik je dus te pakken. Dat werd tijd. Het heeft lang geduurd, maar ik
wist dat je uiteindelijk hier naartoe zou gaan.”
Hij stond een paar meter voor en keek haar aan.
De capuchon viel over zijn gezicht, zodat ze hem niet kon zien,
Ze probeerde op te staan, maar dat lukte niet. De pijn was te sterk.
Ze sloot haar ogen en wachtte angstig af.
“Ach, meisje – ik zie dat je pijn hebt. Wees niet bang, ik zal je wonden genezen en je zult
mijn gast zijn. Neenee, je hoeft niet te lopen, ik zal je wel naar binnen dragen.”
Op dat ogenblik hoorde de schelle kreet van een vogel boven haar.
Ze opende haar ogen en glimlachte – een adelaars stortte zich op haar neer en greep
haar stevig vast met zijn klauwen.
Hij vloog al hoog in de lucht, voordat de Heer van Moerkas begreep was er eigenlijk
gebeurd was.
..........................HOOFDSTUK X.........................

de stad
De adelaar gunde zich weinig rust. Hij vloog met Jette in zijn klauwen zo snel
mogelijk weg van Moerkas.
Onder het vliegen keek hij vaak naar Jette.
Haar linkervoet was enorm opgezwollen en de meeste tijd leek zij niet bij bewustzijn.
Soms ijlde ze en dan kostte het hem moeite om haar vast te houden.
Hij was dan bang dat zij er slechter aan toe was, dan hij dacht.
Bij de eerste rust was ze vrij helder. Ze kon zelfs haar linkerschoen uittrekken. De
pijn werd toen dragelijker.
Ze haalde het puzzelstukje uit haar sok en stak het in het etuitje.
Dat etuitje deed ze weer in de zoom van haar rok.
De adelaar keek haar aan en zei toen:
“Gelukkig, nou zie ik je tenminste weer.”
De adelaar was op een door struiken beschutte plek geland en Jette probeerde
gemakkelijk tegen een omgevallen boom te zitten, maar alles deed haar pijn.
“Ik ben blij dat ik je herkende,” zei de adelaar, “ik had je verschillende malen vanuit
de verte gezien, toen je met de zwerver in Grokas was, maar we hebben elkaar nooit
echt ontmoet. Ik ben Arvid,” voegde hij er aan toe.
Ze antwoordde hem niet, zelfs daar was ze te moe voor.
In de Stad wachtte de koning van de Stad op nieuws.
Brok was bij hem op bezoek geweest en had langdurig met hem gesproken.
De koning had ernstig gekeken en gezegd:
“De verhalen die u mu vertelt, stellen me niet gerust. Eerlijk gezegd heb ik altijd
gehoopt dat de Heer van Moerkas mij met rust zou laten. Dat hij tevreden zou zijn
met Overrikas. Ik geef toe dat Overrikas bij ons koninkrijk hoort, maar ik had me bij
dat verlies neergelegd. Daarom en alleen maar daarom had ik de grenzen hermetisch
afgesloten. Het afsluiten van grenzen is makkelijk. Je zet slagbomen neer en je haalt
de veerpont uit de vaart. Ik hield alleen nog de brug open. Niet helemaal open
natuurlijk, maar iedereen die de brug over wil, moet een speciale pas hebben. Toch
bleek de Heer van Moerkas niet tevreden te zijn. Hij wilde steeds meer en meer en
hoewel ik hem niet helemaal op stang wilde jagen, moest ik de poorten van de Stad
ook sluiten. Natuurlijk is dat te zot voor woorden, maar wat kon ik anders doen? Ik
kon echt geen kant meer op. Ik weet nog heel goed dat mijn raadgevers en ik niet
meer wisten wat er in het koninkrijk gebeurde. Daarom wist ik echt niet dat uw
vrienden bijna in grote moeilijkheden zouden komen, dat spijt me werkelijk.”
“Ze zijn niet bijna in moeilijkheden gekomen majesteit, ze zijn in hele grote
moeilijkheden en ik hoop dat het nu niet te laat is,” antwoordde Brok op zachte toon.
De koning knikte:
“Nogmaals – het spijt me werkelijk.”
Vermoeid leunde de koning in zijn stoel achterover:
“Ik ben van uw verhalen doodmoe geworden, wanneer komen uw boodschappers
hier? Ik wil namelijk uitgerust zijn en me fit voelen als ze aankomen.”

“U vergist zich, majesteit. Het zijn niet mijn boodschappers. Ik ben zelf een van de
boodschappers. Ik voel me nu meer een loopjongen, die de opdracht kreeg om een
boodschap aan u door te geven.”
De koning keek hem verward aan:
“Ik begrijp u niet, wat bedoelt u.”
“Ze zijn niet mijn boodschappers, maar de boodschappers van de Koning der
Koningen. Wij zoeken met zijn allen naar het grootste raadsel en u weet dat degene
die de puzzel in elkaar weet te zetten zich de Koning mag noemen.”
“Jaja, dat weet ik,” zei de koning bitter, “en dan is mijn rol uitgespeeld.”
Brok zei:
“Daar ben ik niet zo zeker van. Als we de strijd verliezen, dan is uw rol definitief
uitgespeeld. En ik schat dat wel eens heel snel zal kunnen zijn. Niet voor niets
zoeken mijn vrienden zich het ongeluk. We willen juist voorkomen dat uw rol
uitgespeeld wordt, maar we hebben uw hulp daarbij heel hard nodig.”
“U heeft mooi te praten, maar als ik u en uw vrienden hulp verleen, dan zal de wraak
van de Heer van Moerkas vernietigend zijn en dan ben ik echt helemaal verloren.”
“U niet alleen en ik ben ook bang dat we te laat kunnen zijn. Misschien is het een
schrale troost voor u – als u gelijk krijgt, dan zijn we allemaal verloren.”
Uiteindelijk verleende de koning alle medewerking.
Alle grensposten kregen een lijst met namen van mensen die altijd doorgelaten
moesten worden, ook al hadden geen geldige pas.
Die mensen moest zo snel mogelijk naar de Stad gebracht worden.
In een extra bevel werd de jacht op adelaars op straffe van lange gevangeneming
ten strengste verboden.
De jacht werd als een staatsgevaarlijke activiteit beschouwd.
De eerste die in de Stad aankwam, was koning Grobo.
Hij was teneergeslagen, want vele dappere adelaars hadden hun leven verloren of
werden vermist. Toch klaagde hij niet, zelfs niet dat hij niets meer van zijn zoon
Lador had gehoord. Wel vertelde hij aan iedereen dat hij zich zorgen om Jette
maakte.
Enkele weken kwam de zwerver. Hij was zo moe dat hij eerst wilde slapen en pas
later wilde praten.
Hij sliep bijna twee dagen aan één stuk.
Toen pas werd hij wakker.
De koning van de Stad had zijn vuile en kapotte kleren laten verbranden en er
nieuwe voor in de plaats gelegd.
De zwerver was zo vervuild dat hij urenlang in een warm bad lag, voordat hij bereid
was de anderen te zien en te spreken.
Dat gesprek was in de raadszaal van het paleis. De grote bronzen deuren werden
gesloten en aan tafel zaten alleen de koning van de Stad, koning Grobo, Brok en de
zwerver.
Ze spraken tot diep in de nacht met elkaar.
Koning Grobo vertelde wat er de laatste tijd rond en in Grokas was gebeurd.
Zijn verhalen waren zo droevig, dat zelfs de koning van de Stad medeleven toonde
met de adelaars.

De zwerver moest erkennen dat het hem niet gelukt was het puzzelstukje te vinden.
Hij zei daarbij dat hij dat ook had verwacht. Zoiets kleins in een onvoorstelbaar groot
gebeid zoeken is nu eenmaal onmogelijk. Vooral omdat het niet bekend was of het
stukje nog wel bestond.
Hij had vooral in de streek van Huskas en Borka had hij gezworven. Graag was hij
daar langer gebleven, maar hij kreeg het gevoel dat hij in de gaten werd gehouden.
Het waren deze keer geen vogels, maar mensen. Hij dacht dat het agenten in burger
waren, die de kant van de Heer van Moerkas hadden gekozen.
Brok nam het woord:
“Het is jammer dat we tot nu toe niet zo succesvol zijn geweest. We zullen op Jette
moeten wachten, misschien heeft zij meer geluk dan wij.”
“Ach,” merkte koning Grobo op sombere toon op, “ze kan gevangen zijn genomen, of
misschien wel verongelukt.”
“Dat eerste geloof ik niet,” antwoordde Brok, “als ze gevangen was genomen had de
Heer van Moerkas ons dat allang laten weten. Ze kan natuurlijk wel verongelukt zijn,
maar voor alsnog ga ik er vanuit dat ze nog leeft, en ook dat ze werkelijk in hele
grote moeilijkheden zit.”
De zwerver knikte:
“Het is ook vreemd dat we van Lador nog niets hebben gehoord. Dat is geen goed
teken. Als er wat met hem gebeurd is, dan heeft Jette echt veel problemen. Dan
staat ze er helemaal alleen voor.”
Op dat ogenblik nam Jette haar besluit om naar Moerkas te gaan en wist ze niet
welke problemen ze zou krijgen.
Er werd uiteindelijk afgesproken om pas met elkaar verder te praten, als Jette was
aangekomen.
Het wachten op haar duurde de zwerver te lang en daarom stelde hij meer dan eens
voor om haar te zoeken.
Maar daar was iedereen op tegen.
de aankomst
De winter was net een dag oud, toen een wachtpost op de muur van de Stad alarm
sloeg.
De soldaat ontdekt een stipje aan de westelijke hemel en vertrouwde het niet.
Het was nog vroeg in de morgen, slechts weinig mensen hoorden het alarm en de
mensen die het wel gehoord hadden keken gespannen naar de verte.
Men vreesde het ergst, maar er brak een luid gejuich uit toen het duidelijk was dat
er een adelaar op hen afvloog.
De adelaar leek een pakje met kleren in zijn klauwen vast te houden.
Ogenblikkelijk werden de koning van de Stad, koning Grobo, Brok en de zwerver
gewaarschuwd.
Ze kwamen net het paleis uit, toen de adelaar het pakje kleren heel voorzichtig op
het gras voor de stadspoort legde.
Iedereen rende er heen.
Het bleek uiteraard Jette te zijn.

Koning Grobo was de eerste die sprak:
“Arvid, u bent het die Jette terugbrengt. Wat is er in hemelsnaam gebeurd? Waar is
prins Lador gebleven?”
Arvid antwoord op zachte toon:
“Ik vrees het ergste, Sire.”
Niemand zei wat en met een handgebaar beval de koning van de Stad dat Jette de
stad binnengedragen moest worden.
Al die tijd had Jette op de grond gelegen en geen woord gezegd.
Ze was te moe.
Ze werd door een arts onderzocht. Ze had haar enkel gekneusd en ze was lichamelijk
verzwakt.
Dat laatste kwam volgens de arts omdat ze te weinig gegeten had en ook een lange
zwerftocht achter de rug had.
Zij wilde alleen maar slapen, precies zoals de zwerver dat ook wilde toen hij
aangekomen was.
De zwerver bracht haar naar een slaapkamer in het paleis. Die kamer was speciaal
voor haar ingericht.
Ze deed een nieuwe pyama aan en stapte in bed.
De zwerver lachte en Jette vroeg aarzelend:
“Waarom lacht u?”
“Je doet precies hetzelfde wat ik deed. Toen ik aankwam, wilde ik slapen en ik heb
toen ook een schone pyama aangetrokken. Er werd mij gevraagd of ik me niet eerst
wilde wassen of zo. Dat wilde ik niet. Ik was gewoonweg te moe.”
“Ik ook,” bekende ze.
Hij streek met een hand over haar hoofd:
“Dat mag ook, ga maar lekker slapen. We wachten op je en ik wil je niet opjagen.”
Zodra ze in bed lag, viel ze in slaap.
Ze merkte niet eens dat de zwerver de deken over haar heentrok en haar een kus op
haar voorhoofd gaf.
Ze sliep de hele dag. Af en toe werd ze wakker, dan wilde ze wat bouillon of wat
thee, of ze wilde naar het toilet – en al die tijd zei ze heel weinig.
Meestal was ze weer in slaap gevallen als de bouillon of thee gebracht werd.
Het duurde bijna een week voordat ze zich sterk genoeg voelde om de anderen te
ontmoeten.
Al die tijd bleef ze op haar kamer.
Ze voelde zich er thuis – ze had een kast met kleren, maar ook een kast met
speelgoed, poppen en boeken.
De kamer werd goed bewaakt, evenals de gang er naar toe.
Verder had Brok er voor gezorgd dat alles wat ze in haar kleren had in haar nieuwe
kamer kwam.
Het puzzelstukje werd in een kluis met een groot slot gestopt. De appels en de kaars
lagen op een schaal naast haar bed.
De appel waar ze een hap uit had genomen, geurde nog steeds overheerlijk, maar ze
nam er geen hap van.
Niemand begreep hoe het mogelijk was dat zelfs de beet die ze er uit genomen niet
verkleurd was en er nog steeds sappig uitzag.

Hoewel de koning van de Stad zelf geen kinderen had, had hij toch steeds kinderen
bij haar uitgenodigd en dat was fijn.
Ze speelden op haar kamer, maar ook wel op een beschutte binnenhof met veel
gras en klimbomen. Het was werkelijk een echte binnenhof, niemand kon ze daar
zien.
Ze kon echter niet veel. Boomklimmen was helemaal niet mogelijk, want ze liep nog
moeilijk. De kneuzing van haar enkel was toch erger dan de artsen eerst dachten.
Daarom had ze een zwachtel er om heen gekregen.
Ze kreeg veel bezoek van de anderen, die ze als vrienden begon te zien. Zelfs de
koning van de Stad kwam elke dag wel een paar keer.
Het meest was de zwerver in haar buurt en dat vond ze prettig.
Op een dag voelde ze zich zo sterk dat ze de zwerver voorstelde om de anderen te
spreken.
Steunend op de arm van de zwerver strompelde ze naar de raadszaal.
Ze had mooie kleren gekregen en had plagend tegen de zwerver gezegd:
“Tjongejonge, nu lijk ik net een prinsesje.”
De zwerver had geglimlacht en bijna achteloos geantwoord:
“Je lijkt er niet alleen op, voor mij ben je het.”
Ze voelde zich verlegen worden en ging er niet op in.
In de raadzaal zaten Brok, de twee koningen en Arvid op haar te wachten.
Er was thee en limonade, er waren schalen met koekjes en gebak. Het leek haar
alsof ze op een verjaardagsfeestje was uitgenodigd.
Iedereen vroeg belangstellend hoe ze zich voelde en daar gaf ze antwoord op. Ze
was niet verlegen en ze wilde graag vertellen wat ze had meegemaakt.
Het was moeilijk om alles goed te vertellen. Ze herinnerde zich niet alles meer. Het
waren brokstukken en ze betrapte zich vaak op fouten. Ze vertelde regelmatig een
gebeurtenis die pas veel later had plaatsgevonden.
Ze raakte dan in de war en begon dan te huilen.
De zwerver troostte als dat gebeurde en zei:
“Je hebt meer dan je best gedaan en wanneer alles precies plaatsvond, interesseert
ons veel minder. Het is veel belangrijker dat je ons zoveel mogelijk verelt.”
“Maar ik heb alles fout gedaan,” snikte ze toen, “alles ging toch mis? Prins lador is
verdwenen, mijn moeder zit in een smerige cel gevangen. De Dondervogel was
boven Apkas en later zelfs boven Klekas – maar daar heb ik niets van gemerkt.”
“Wees blij dat je dat niet hebt meegemaakt.”
“Ik heb niets goed gedaan.”
De tranen liepen over haar gezicht.
De zwerver legde zijn arm over haar schouder en wist haar te kalmeren:
“Denk nou maar rustig na en vertel gewoon wat je je nog kunt herinneren. We
hebben alle tijd. We hebben weken op je gewacht en we hebben echt genoeg geduld
om nog langer te wachten.”
Hortend en stotend vertelde ze haar verhaal.
Ze begon bij Spikas en iedereen lachte toen ze hoorden dat ze in de spiegel de
zwerver had gezien, iedereen – behalve de zwerver zelf, maar dat viel niemand op.
De koning van de Satd mompelde binnensmond:
“Wat 'n onzin!”

Toen vertelde ze over Klekas. Ze herinnerde zich het hoge beeld met de vele trappen
haarscherp.
Ze vertelde er over en niemand viel haar ongeduldig in de rede.
Tot ze bij de aanval van de Dondervogel kwam. Dat zette een domper op het
gezeldschap.
Koning Grobo zei op een sombere toon:
“Als dat monster boven Klekas kan komen, dan kan hij ook boven de Stad komen.”
Hij huiverde en vervolgde:
“Ik houd niet van steden. In de bergen ben je veel vrijer.”
Jette keek een beetje angstig naar buiten. De winterzon scheen helder op de met
sneeuw bedekte huizen.
“Goed, dat was dus Klekas,” stelde de zwerver vast, maar Jette liet hem niet
uitspreken:
“We namen van de beeldhouwer afscheid. Hij beloofde voor ons te gaan zoeken,”
opeens werd ze onzeker, “We hebben hem in vertrouwen genomen – dat was toch
wel goed, hoop ik?“
Brok knikte en vroeg:
“Zei hij nog iets?”
Ze schoot in de lach:
“Ja, hij zei ziets als dat hij zijn opdracht bijna voltooid had en dat hij gegroeid was.
Hij zei dat hij groter dan zijn eigen beeld was geworden en zelfs groter dan zichzelf.
Ik begrijp nog steeds niet wat hij bedoelde,” voegde ze er aan toe.
De koning van de Stad bromde alweer:
“Hij is gewoon gek. Alle kunstenaars zijn gewoon gek. Zoiets noem je hoogmoedswaanzin.”
De zwerver keek haar echter prijzend aan:
“Je ziet er moe uit. Je moet nu wat rusten, laten we morgen maar verder gaan,”
stelde hij voor en zonder de anderen aan te kijken, stond hij op en hielp hij haar
naar haar kamer.
Prins Lador
Zachtjes opende de zwerver haar kamerdeur en voorzichtig keek hij of ze nog sliep.
De gordijnen was dicht. Het waren dikke gordijnen. De zwerver had er om gevraagd,
omdat de kamer op het westen uitkeek en de middagzon er altijd in scheen.
De dikke gordijnen hielden het zonlicht tegen en daardoor kon Jette lang slapen.
Op zijn tenen liep hij naar Jette's bed en fluisterde enkele keren zachtjes haar naam.
Langzaam werd ze wakker.
Ze wreef de slaap uit haar ogen en vroeg half wakker:
“Oh, bent u het.”
“Ja, ik ben het. Ben je al wakker?”
Ze lachte:
“Ik denk van wel, waarom riep u me eigenlijk?”
De zwerver protesteerde op een speelse manier:

“Ik riep je helemaal niet. Ik fluisterde alleen maar je naam om te weten of je wakker
was.”
“Wat is er dan?”, vroeg ze nog slaperig.
“Een verrassing,” zei hij en hij draaide zich naar de deur om en riep:
“Ze is wakker, je kunt naar binnen.”
Een adelaar hipte naar binnen en Jette schoot overeind:
“Prins Lador! U bent ontsnapt! Wat ben ik blij, dit is fantastisch!”
“Dank je wel, en ik ben ook blij jou weer te zien. Herinner je je nog dat ik je ooit
gezegd heb dat ik je bijna als een van ons zie?”
De zwerver straalde:
“Jette, dat is het grootste compliment dat een adelaar kan maken, neem dat maar
van me aan.”
Jette ging op de rand van het bed zitten en vroeg:
“Vertelt u me alstublieft wat u allemaal hebt meegemaakt.”
De zwerver schudde echter zijn hoofd:
“Het spijt me voor je Jette, maar hebben we geen tijd voor. Prins Lador heeft
namelijk alarmerende berichten en die moeten we nog doorspreken. Vanavond
hebben we trouwens een spoedvergadering en ik wil jou er bij hebben. Je moet je
natuurlijk wel fit genoeg voor voelen, want het kan wel eens heel laat worden. Denk
ja dat dat aan kunt?” vroeg hij bezorgd.
Ze knikte en keek naar prins Lador.
“Wanneer bent u aangekomen?” wilde ze weten.
“Een paar minuten geleden. Toen ik hoorde dat je hier al was, ben ik direct naar je
toe gegaan. Ik wilde met mijn eigen ogen zien hoe het met je gaat.”
De zwerver onderbrak hem:
“Jullie moeten beiden nog wat rusten. Het is voor jullie beiden veel te vermoeiend.
Straks kun je hem van alles vragen, dat beloof ik je, Jette.”
Ze knikte wat teleurgesteld.
“Trouwens, je mag vanavond je avonturen aan ons vertellen.”
“Maar dat heb ik toch al uitvoerig gedaan,” vroeg ze verrast.
“Dat heb je zeker, maar je verhaal klopt niet op alle punten. Er zijn stukken in jouw
verhaal die onduidelijk zijn en die we moeten ophelderen.”
de spoedvergadering
Zodra iedereen aan de ronde tafel zat, zei Brok:
“Met excuses aan onze gastheer, de koing van de Stad, wil ik hierbij de vergadering
van vanochtend heropenen.”
De koning van de Strad keek hem woedend aan, maar zei niets. Hij was tot nu toe
de voorzitter geweest, als gastheer was dat natuurlijk terecht.
Brok ergerde zich echter vaak aan de vele woorden die de koning van de Stad
gebruikte.
Op een avond had hij tegen Jette gezegd, dat de koning heel veel woorden nodig
had om uiteindelijk niets te zeggen.

Brok keek naar Jette en knikte even met zijn hoofd, dat zoals altijd weggestopt zat in
de capuchon.
“Nu de vergaderin heropend is, geef ik het woord aan prins Lador.”
De prins schrok van deze uitnodiging – hij was het niet gewend dat een vergadering
zo snel werd geopend en dat er zo snel over de zaken werd gesproken.
Jette herinnerde zich de vergadering in Grokas, waar de adelaars voor het eerst
sinds lange tijd weer in een vergadering bij elkaar waren gekomen. Jette had toen de
vergadering was afgelopen, gedacht dat het zinloos was geweest. Nu wist ze dat dat
niet zo was.
Prins Lador zei:
“Toen ik Jette bij Spikas had afgezet, vloog ik naar het zuiden om de omgeving te
verkennen. Ik dacht dat ik iets vreemd op de grond zag, maar ik kon niet precies
zien wat het was. Wij adelaars hebben weliswaar hele scherpe ogen, maar dat
betekent niet dat we alles kunnen zien,” verontschuldigde hij zich, “Ik scheerde dus
omlaag en toen gebeurde het. Ik weet alleen niet meer wat er gebeurde. Op een of
andere manier werd ik verdoofd, misschien werd ik door iets geraakt, ik zou het niet
weten. In elk geval kwam ik veel later weer bij. Ik zat in een klein hokje gevangen
en ik merkte al snel dat ik in Moerkas was. De behandeling was ronduit slecht. Vaak
kreeg ik niets te eten en ik werd ook nog ziek. Op een goede dag vergat een
bewaker mijn celdeur op slot te doen en kon ik vluchten. Ik was echter te zwak om
om te vliegen en dus verstopte ik me zo goed kwaad dat ging. Moerkas is één van de
meest vreemde en meest afschrikwekkende plekken waar ik geweest ben. Hoewel ik
het niet mag zeggen – doe ik het toch. Ik heb een paar keer verkenningsvluchten
boven Kitimat gemaakt, mensen vinden het daar afgrijselijk, maar dat is het niet. De
Dondervogel is afgrijselijk, maar Kitimat zelf is een prachtig berggebied. Moerkas is
echter doods. In de moerassen leeft absoluut niets. Geen enkele dier kan daar
overleven. Alleen moerasplanten en lage armetierige struiken houden het er vol. Het
gekke is, dat er zelfs geen muggen zijn. Ik kreeg echter niet de tijd om hierover na
te denken, want opeens was het huis in rep en roer. Zelfs de Heer van Moerkas
rende naar buiten en ik weet dat hij dat hoogst zelden doet. Die opwinding kon niet
door mij komen, dat was me wel duidelijk. Er waren immers al tientallen vogels
uitgevlogen om mij te zoeken. Ze dachten waarschijnlijk dat ik al ver weg was, ze
hielden er geen rekening mee dat ik me in Moerkas verstopt had. Ik volgde de Heer
van Moerkas met mijn ogen en opeens zag ik een schaduw voor hem rennen en ik
begreep direct dat het Jette moest zijn. Ik vond het jammer dat ik veel te zwak was
om haar te redden, maar gelukkig zag ik dat...”
Koning Grobo onderbrak hem en wees naar Arvid:
“Wij maakten ons grote zorgen om het welslagen van de tocht van Jette en Lador.
Lange tijd hebben we in onzekerheid over hun lot verkeerd. Het was Arvid die zich
vrijwillig meldde om met name boven Moerkas verkennisvluchten te ondernemen. Op
zichzelf voelden wij veel voor zijn plan, maar we stonden er uiteraard huiverig
tegenover – hoewel Arvid tot onze zeer kleine groep van verkenners behoort. Zijn
uithoudingsvermogen grenst aan het ongelofelijke. Zijn ogen zijn iets minder scherp
dan de ogen van Lador, maar u mensen zullen dat verschil nooit begrijpen. Over zijn
moed willen we zelfs niet praten, want hij heeft een grote staat van dienst. Hij heeft
al zo vaak goede diensten bewezen en daarom heeft hij jaren geleden een nieuwe
naam gekregen. Arvid betekent adelaarsstorm, of ook wel stormvogel. Sinds de
laatste grote veldslag heeft geen adelaar die naam mogen voeren. We wisten dat als

Arvid niet zou slagen, dan zou niemand dat kunnen. Gelukkig weten we nu dat hij
zijn naam alle eer aandoet en we zijn hem daar enorm dankbaar voor. We zouden
het op prijs stellen als Arvid nu zijn verhaal vertelt.”
“Graag, Sire,” zei Arvid, zonder te wachten of men het met het voorstel eens was,
“Ik mocht dus van u uitvliegen om prins Lador en vooral om Jette te zoeken. Op één
van mijn vluchten zag ik dat prins Lador zich in de moerassen had verstopt.”
“En ik dacht nog wel dat ik me heel goed had verstopt!” lachte prins Lador.
“Dat was u ook, maar niet voor mij. Ik zie heus verder dan mijn snavel lang is. Ik zag
echter nog veel meer. Ik zag een man in een lange zwarte mantel. Hij rende het pad
af en toen ik scherper keek merkte ik dat hij de richting van een donkere plek in de
sneeuw ging. Wat was die plek? Het moest wel iets heel belangrijks zijn, anders had
de Heer van Moerkas nooit de moeite genomen om daar heen te rennen. Wat was
die plek, vroeg ik me af en opeens begreep ik dat dat Jette moest zijn.”
De zwerver draaide zich naar koning Grobo en zei:
“Het is alweer lang geleden Sire, dat adelaars mensen redden in plaats van hun
soortgenoten. Ik ben er blij om.“
Koning Grobo wilde hem antwoorden, maar Brok vroeg ongeduldig:
“Wat hebt u toen gedaan, prins Lador?“
“Ik bleef in mijn schuilplaats tot het nacht werd en ik kan u verzekeren – de nachten
in Moerkas zijn aardedonker. Ik kon daardoor uit Moerkas vluchten en dat werd tijd
ook.”
“Waarom?” vroeg Jette gespannen.
Prins Lador keek Jette aan en zei op een langzame manier:
“Ik ving iets op, waar ik heel lang over nagedacht heb. Vlak langs me liepen enkele
gewapende mannen. Ze spraken met elkaar en ze hadden het over een meisje dat
het huis ingegaan was en...”
“Dat meisje was ik,” zei Jette trots en ze keek de anderen stralend aan.
“Dat weten we allemaal Jette, maar wij weten ook dat niemand dat huis zomaar in
kan gaan. Je hebt altijd een sleutel nodig. Je kunt er zelfs nooit zomaar uitgaan, daar
heb weer een andere sleutel nodig. Die sleutels zijn toverwoorden en slechts
weinigen kennen die woorden. Niemand in deze zaal kent de spreuken. We
vermoeden zelfs dat de Heer van Moerkas de spreuken enkele malen per dag wijzigt,
zo bang is,” zei de zwerver.
Jette bloosde:
“Misschien hebben ze de deur vergeten op slot te doen. Ik heb u toch al verteld dat
de deur open stond?”
“Dat heb je ons verteld, maar we weten dat Moerkas geen deur heeft. Het huis heeft
een opening waardoor je naar binnen kunt gaan, maar dat lukt niet zonder een
spreuk. En je hebt een andere spreuk nodig om het huis weer te verlaten,” zei Brok
en hij gaf Lador weer het woord.
Prins Lador vervolgde:
“Ik wist dus in de nacht te vluchten, maar ik was te uitgeput om lange stukken af te
leggen. Ik voelde me nog steeds ziek en ellednig. Gelukkig herinnerde ik me een
verhaal dat Jette me over een kaarsenmaker vertelde, weet je dat nog?”
“Nou en of! Hij maakte zulke mooie kaarsen. Kijk, deze heb ik van hem gekregen,”
en ze haalde de kaars te voorschijn en zette het op tafel.
Iereen knikte, want ze kenden de kaars. De kaars had steeds bij haar bed gestaan.

“Ik ging dus naar de kaarsenmaker en ik ben er bijzonder vriendelijk en gastvrij
ontvangen. Hij heeft me meer dan uitstekend verzorgd. Je zou bijna denken dat hij
een volleerde arts is. De kaarsenmaker vroeg me hoe het met Jette ging en ik
vertrouwde hem en ik vertelde hem dan ook dat ze in Moerkas was geweest. Dat ze
zelfs het huis was ingegaan en er weer uit was gekomen. De kaarsenmaker scheen
dit heel gewoon te vinden. Toen ik sterk genoeg was om verder te vliegen, vroeg hij
me bijna argeloos of ze nog wat aan die kaars had gehad. Ik zei hem heel eerlijk dat
ik dat niet wist. Daarop haalde hij een kaars uit zijn zak en liet het mij zien. Hij zei
toen dat die kaars voor haar als troost was en dat ze die kaars altijd bij hem kon
ophalen.”
Het was doodstil in de raadszaal, er werd niets gezegd. Het was zo stil geworden dat
je het ademhalen kon horen, totdat de zwerver op een scherpe toon vroeg:
“Hoe zag die kaars eruit?”
“Het was uw evenbeeld.”
Iedereen was nu werkelijk sprakeloos. Minutenlang bleef het stil. Uiteindelijk merkte
Brok op:
“We zijn altijd tijd stom en vooral blind geweest. We hadden het al die tijd kunnen
weten. Zelfs vanochtend hadden we er achter kunnen komen, maar niemand heeft
er aan gedacht.”
“Waaraan?” vroeg Jette timide.
“Je hebt die sleutel steeds bij je gedragen. Daarom kon je die brug over en daarom
lukte om uit het huis in Moerkas te vluchten.”
“Maar de deur stond open!” verweerde ze zich.
“Nee, Jette – zelfs dan had je nooit kunnen vluchten.”
Brok pakte haar kaars op en vervolgde:
“Bal de kaarsenmaker heeft een nieuwe kaars voor je gemaakt. Laat dat een troost
voor je zijn.”
Hij haalde een mes te voorschijn en wilde de kaars doormidden snijden.
“Wat doet u nou? U maakt hem kapot!” riep Jette vertwijfeld uit.
Brok luisterde echter niet, maar sneed de kaars in twee stukken.
Voordat iemand het in de gaten had, lag er een blauwkleurig puzzelstukje voor hem
op de tafel.
de vraag
Natuurlijk brak er een hels kabaal in de raadszaal uit.
Iedereen stond op om het stukje te bekijken. Men verdrong elkaar.
Jette merkte de opschudding niet. Ongelovig keek ze naar de stukjes.
De twee van haar lagen nog steeds voor haar op tafel. Er lag een derde naast.
Ze kneep zichzelf in een arm, maar ze was klaarwakker.
De zwerver kwam naast haar staan en zei:
“De Spiegel voor Raadsels heeft ons een goede dienst bewezen, maar we hebben
het antwoord niet begrepen.“
Ze keek hem vragen aan.
“Hij gaf je antwoord op één van je vragen, niet waar?”

“Ja, dat klopt – weet u, toen ik voor die spiegel stond dacht ik eigenlijk aan...“
Hij luisterde niet, maar legde een wijsvinger op haar lippen en zei:
“Laat maar,” en toen liep hij weer naar zijn stoel.
Ondertussen was de opwinding geluwd en ging iedereen weer zitten.
Brok keek naar Jette:
“Weet je Jette, ik heb heel lang aan jou moeten wennen. In het begin snapte ik niet
waarom jij bij deze zaak betrokken was. Ik snapte niet waarom Vrouw Korre juist jou
had uitgezocht. Ik vond het te riskant. Je gaat toch geen kind zo maar op pad
sturen? Vooral niet met zulke gevaarlijke puzzelstukjes. Ik geef toe dat Vrouw Korre
vaker vreemde dingen heeft gedaan, maar uiteindelijk bleken haar keuzen altijd de
enig juiste te zijn. Ook nu weer. Je kunt wel zeggen dat zij zichzelf deze keer heeft
overtroffen.”
“Waar is ze?” wilde Jette weten, “Komt ze hierheen?”
De zwerver schudde zijn hoofd:
“Ik zou dat ook wel willen weten, maar ze gaat altijd haar eigen weg. Misschien kan
de wind je dat vertellen, maar ach – winden kunnen nu eenmaal niet praten.”
Prins lador keek de zwerver vriendelijk aan:
“Adelaars kunnen wel praten.”
“Wat bedoelt u?” vroeg de zwerver.
“Toen ik op weg hierheen vloog, zag ik haar. Ze liep naar het zuiden.”
De koning van de Stad haalde zijn wenkbrauwen vragen op:
“Wat moet ze daar zoeken?”
“Dan gaat ze naar Klekas!” riep Jette opgetogen uit.
“Dat denk ik niet,” antwoordde de zwerver, “Ik heb je al verteld dat ze haar eigen
weg gaat. Wij zouden waarschijnlijk naar Klekas gaan, maar dat betekent nog niet
dat zij dat ook zou doen. Nee, ik denk dat ze voorlopig voor ons verdwenen is.”
Prins Lador nam weer het woord:
“Volgens mij zijn we nog niet klaar met Jette's verhaal.”
Jette keek benauwd op:
“Ik heb toch echt alles verteld!”
“Dat geloven we allemaal, Jette,” zei brok, “er is alleen één ding dat mij onzeker
maakt. Kijk, je vertelde ons dat je je in Moerkas onzichtbaar had gemaakt. Je hebt
het puzzelstukje van koning Grobo gebruikt, je was dus echt onzichtbaar – maar hoe
kan de Heer van Moerkas je dan gezien hebben?”
Ze spraken lang over dit probleem. Uiteindelijk kwamen ze tot de conclusie dat ze in
de sneeuw voetstappen achtergelaten had en dat de heer van Moerkas die had
gezien.
de berichten
De dag na de bijeenkomst was het een komen en gaan, vooral koning Grobo was
druk in de weer. Hij stuurde ontelbare verkenners naar Overrikas.
Pas na een dag of tien kwamen de eerste verkenners weer terug en hun berichten
waren niet hoopvol.

Het was duidelijk dat de Heer van Moerkas druk bezig was een groot leger langs de
Rikas samen te trekken.
Grote zwermen vogels verzamelden zich aan de oever, ze werden niet alleen als
verkenners ingezet, maar voerden ook aanvallen op mensen uit .
Iedereen verwachtte dat de grote aanval elk moment kon beginnen. De meest
waarschijnlijke plek was de brug.
Daarom versterkte de koning van de Stad de wachtposten bij de brug, ook stuurde
hij zijn beste legereenheden erheen.
Het hele land leefde in angstige spanning – niemand twijfelde er aan dat het een
harde en wrede oorlog zou worden.
Het was iedereen duidelijk dat de Heer van Moerkas oppermachtig in Overrikas was.
Adelaars vertelden over grote stukken verschroeide akkers en totaal verwoeste
dorpen en steden.
Duizenden vluchtelingen versperden de wegen. Ze trokken allemaal naar de Rikas en
probeerden de rivier in gammele bootjes over te steken.
Soldaten van Moerkas traden er hard tegenop. De vluchtelingen werden gevangen
genomen en meestal als schars afgevoerd. Zelfs hele jonge kinderen werden
dwangarbeiders.
Het was een af en aan vliegen van verkenners en daardoor volgden de berichten
elkaar zo snel op dat de zwerver en zijn vrienden nauwelijks tijd hadden om alles aan
te horen.
Het was dan ook heel moeilijk om er achter te komen welke berichten werkelijk
belangrijk waren. Veel berichten spraken elkaar tegen.
Zo meldde een adelaar dat duizenden soldaten bij Klekas het Dorre Gebied
ingetrokken waren, terwijl een andere adelaar twee uur later meldde dat er in die
streken geen soldaat van Moerkas te zien was.
Het verkennen was bijzonder gevaarlijk, hoewel de adelaars heel hoog vlogen.
De verliezen onder de adelaars waren daarom hoog, toch bleven de verkenningsvluchten
doorgaan.
De sneeuw was gesmolten. Het was bijna lente.
De eerste bloemen kwamen al op en Jette werd stiller en stiller.
De anderen waren zo druk bezig, dat het hen niet opviel.
Ze was somber, ze miste haar moeder, maar daar dacht niemand aan. Het liefste
wilde ze in een donker hoekje zitten huilen en pruilen. Ze wist echter dat dat niet zou
helpen.
Tot nu toe had ze eigenlijk nooit tijd gehad om over haar zelf na te denken. Ze was
in Overrikas steeds bang geweest gepakt te worden en daardoor dacht ze eigenlijk
nooit na over haar moeder en dat ze die miste.
Nu voelde ze zich veilig, ondanks de dreiging. Nu pas drong het tot haar door dat ze
alleen op de wereld was. Natuurlijk was ze niet eenzaam, daar zorgden haar
vrienden wel voor, maar toch voelde ze zich helemaal alleen.
Naar de anderen toe hield ze zich sterk en groot, maar ze voelde zich zwak en klein.
Ze voelde dat ze te jong was voor wat ze tot nu toe mee had gemaakt en wat ze nog
zou mee maken.
De berichten die binnenkwamen werden steeds grimmiger. Eerst waren het niet
meer dan geruchten, maar met de dag werd de waarheid steeds duidelijk.

De zwerver had zich samen met de anderen in de raadszaal opgesloten en Jette zag
hem en de anderen niet zo vaak als in het begin.
Waar iedereen steeds bang voor was geweest en waar iedereen steeds rekening mee
had geouden, was uitgekomen: de invasie was begonnen.
Grote legereenheden van Moerkas staken de rivier over.
Eerst waren het kleine groepjes soldaten. Ze overvielen eenzame boerderijen.
De meeste boerderijen waren allang verlaten. De bewoners waren naar veiliger
oorden gevlucht.
Dat was maar goed ook, want anders zouden ze als schars zijn afgevoerd.
De soldaten waren wreed, ze roofden alles wat van waarde was. Ze staken
boerderijen en huizen in brand. Ze plunderden wat ze maar konden.
De adelaars die heel hoog vlogen, zagen wat er gebeurde, maar ze konden er niets
tegen doen.
De vijand was te zwaar bewapend, terwijl de adelaars onbewapend waren.
Het was opvallend dat het in Kitimat rustig was. Het was onheilspellend rustig, vond
koning Grobo.
Zijn adelaars hadden het hele berggebied verkend en grond doorkuist, maar nergens
vonden ze een spoor van de Dondervogel.
Ze zochten naar het nest, dat moest ergens goed verstopt liggen.
Koning Grobo geloofde dat dat nest waarschijnlijk in een diepe grot verborgen was.
Er waren ontelbare grotten en de meeste ervan waren niet te zien, zelfs niet voor
adelaars.
Bijna alle adelaars waren uit Grokas weggetrokken. Het grote rijk werd door vijftien
vogels beschermd.
Die bescherming stelde niets voor en was meer als afleidingsmanoevre bedoeld.
Koning Grobo meende dat de Heer van Moerkas een deel van zijn leger in reserve
zou houden als hij dacht dat Grokas goed beschermd werd.
Alle weggevluchte adelaars verbleven in een groot park in de Stad.
Prins Are was in Grokas achtergebleven.
de gevangene
De eerste grote aanval op de Brug werd door de wachtposten en soldaten
afgeslagen.
De vijand trok zich terug. Het was een tactische terugtrekking, want hij hergroepeerde
zijn legereenheden en viel twee weken later opnieuw aan.
De strijd was hevig en bloedig. Onder de verdedigers waren bijna geen overlevenden.
De Heer van Moerkas stuurde zijn troepen in hoog tempo het Grote Rijk binnen.
Zijn legereenheden waren zwaar bewapend en goed getraind, daar kon het leger van
het Grote Rijk niet tegenop en dus trok de koning van de Stad zijn legers steeds
verder terug.
Binnen een maand stonden de legers van Moerkas voor de poorten van de Stad.
Ze deden geen enkele poging om de stad te veroveren.
Het was duidelijk dat de Heer van Moerkas de Stad probeerde uit te hongeren.

Gelukkig waren er de laatste maanden grote voorraden aangelegd en waren er
talloze bronnen in de Stad zelf.
De mensen in de Stad konden een belegering van enkele maanden makkelijk
uithouden, maar iedereen wist dat er ooit de dag zou aanbreken dat de Stad zich
moest overgeven.
De zwerver stond naast Jette op de stadsmuur en ze keken naar de enorme
hoeveelheden soldaten.
Overal brandden er kampvuurtjes en overal stonden tenten.
“Ik ben bang,” zei Jette.
De zwerver legde een arm over haar schouders en drukte haar tegen zich aan:
“Dat mag je zijn, ik ben ook bang.”
“Werkelijk?” vroeg ze verbaasd.
“Ja, je bent echt niet de enige die bang is, maar ik wil me er niet bij neerleggen. Als
we ons zouden overgeven, dan is alles verloren. Ik hoop elke dag op een wonder,
terwijl ik echt wel weet dat er geen wonderen zullen komen,” hij zweeg even en zei
toen: “Weet je wat ik het meest vervelende vind?”
Jette schudde haar hoofd.
“Dat wachten – dat sloopt iedereen. Het is de Heer van Moerkas die de zetten
bepaald. Wij kunnen er alleen maar op reageren. Liever neem ik zelf het initiatief,
maar onze tegenstander is te sterk. Kijk zelf maar. Die soldaten zitten daar en
wachten gewoon af. Het lijkt wel of ze op vakantie zijn, zo rustig is het. Maar vergis
je niet, dit is alleen maar de stilte voor de storm.”
Jette keek naar boven. Heel hoog meende ze een adelaar te zien.
Ze wist dat de adelaars vanuit de lucht alle troepenbewegingen van de vijand
volgden, maar dat was niet hun enige taak.
Hoewel er al grote voorraden voedsel waren aangelegd, zorgden de adelaars voor de
aanvoer van nog meer voedsel. Ze vlogen zelfs helemaal naar de Oostelijke Streken
ervoor.
Overval in de Stad waren brandvrije schuilkelders gebouwd.
Iedereen die niet voor de verdediging van de Stad was ingezet, moest de
dichtstbijzijnde schuilkelder ingaan als de oorlog uit zou breken.
Iedereen vreesde vooral de Dondervogel, als deze de Stad zou aanvallen dan zouden
de bliksemstralen grote verwoestingen kunnen aanrichten.
In het algemeen was men banger voor de Dondervogel dan voor de heer van
Moerkas. Iedereen kende de oude volksverhalen en men kon zich een vorostelling
van de verwoestende kracht van dit ondier maken.
De Stad ging zijn derde dag van belegering in.
Het was een mooie en heldere dag. Jette stond op de stadsmuur.
De muur was breed en ze moest op haar tenen staan om door de kantelen te kijken,
daarom had de zwerver een kistje gezocht waar ze op kon staan.
De koning van de Stad had bij elk kanteel een soldaat op wacht gezet, zodat de
muur altijd vol mensen was.
Het was een drukte van belang.
Jette voelde de warmte van de zon op haar gezicht.
Dat was een heerlijk gevoel en als ze haar ogen sloot, leek het of ze weer thuis was.
Zo stond ze een tijd roerloos te genieten, tot het rumoerig op de muur werd.
Ze opende haar ogen en zag hoe een man naar de stadsmuur liep.

De soldaten van Moerkas bleven altijd enkele honderden meters van de muur
verwijderd.
Er was een soort niemandsland ontstaan en zolang daar geen soldaat was, zou er
niet gevochten worden.
De pijlen konden niet zo ver komen en ook de katapults die op de muur waren
opgesteld hadden slechts een beperkt bereik.
Iedereen wist dat de Heer van Moerkas katapults had die veel verder konden
schieten.
De man was ongewapend. Hij leek niet bang te zijn dat hij neergeschoten kon
worden.
Onderaan de muur bleef hij staan.
Hij keek omhoog en riep zo hard hij kon:
“In naam van de Heer van Moerkas,” toen zweeg hij even, en riep daarna nog
harder, “open de poorten!”
De soldaten op de muur barstten in hoongelach uit.
Twee weken lang kwam de man elke ochtend en altijd op de zelfde tijd.
Al die keren waren koning Grobo, de koning van de Stad, Brok en de zwerver met
Jette naast hem op de muur en keek somber toe.
En al die tijd werd geen schot gelost.
Op de vijftiende dag kwam de man weer.
Nu was hij door zwaarbewapende soldaten omgeven. Die soldaten voerden een
geblinddoekte gevangene met zich mee:
“In naam van de Heer van Moerkas – open de poorten!”
Deze keer bleef het hoongelach uit. Het was doodstil op de muur.
Iedereen wachtte gespannen af wat er zou gebeuren.
Er gebeurde echter niets.
De man, de geblinddoekte gevangene en de soldaten bleven roerloos wachten.
Tenslotte riep de koning van de Stad met een overslaande stem:
“Waarom zouden we onze poorten opengooien voor zo'n bastaard?”
De boodschapper van de Heer van Moerkas lachte op een ruwe en wrede manier:
“Jullie zijn de bastaarden! Jullie wilden deze oorlog. Wij willen alleen maar vrede en
rust, meer vragen we niet.”
“Wij weten wat die vrede en rust betekenen. Velen van ons hebben er helaas al
kennis meegemaakt. De vrede en de rust die jij ons nu uit naam van je meester
aanbiedt, is de vrede en de rust van een kerkhof!”
De soldaten van de Heer van Moerkas richtten hun wapens op de koning van de
Stad, maar de woordvoerder maakte een kalmerend armgebaar.
“Mijn heer en meester heeft concrete vredesplannen. Onze gevangene zal ze jullie
overhandigen. Je hebt echter weinig bedenktijd. Ik raad je dan ook aan om voor de
zon onder gaat de poorten te openen.”
“Dat zullen we nooit doen,” antwoordde de koning van de Stad, “nooit, maar dan ook
nooit zullen we ons overgeven.”
De man negeerde de koning. Met één ruk trok hij de blinddoek van zijn gevangene.
De zwerver keek volkomen verblufd en schudde zijn hoofd:
“Dit kan toch niet?”
“Wat kan niet?” vroeg de koning van de Stad.
Het was Brok die antwoordde:
“Het is de beeldhouwer.”

de beeldhouwer
Natuurlijk bleven de poorten gesloten.
Haastig werd een grote mand en een stevig lang touw gezocht.
Enkele sterke mannen lieten de mand aan het touw langs de muur zakken.
Een soldaat van de Heer van Moerkas sneed de boeien van de beeldhouwer door en
gaf hem een duw ind e rug.
Met kaarsrechte rug liep de beeldhouwer op de muur af.
Hij stapte in de man en gaf een teken dat hij opgehesen kon worden.
Iedereen keek vol spanning toe hoe de mand langzaam opgetrokken werd.
Het duurde enige tijd, het is namelijk lastig om een mand omhoog te trekken, vooral
als er iemand in staat.
De man slingerde steeds heen en weer. Jette was bang dat de beeldhouwer er uit
zou vallen.
Dat gebeurde gelukkig niet en heel kalm stapte de beeldhouwer uit de mand toen hij
boven was gekomen.
Van alle kanten werd hij met vragen bestookt, maar hij beantwoordde geen van de
vragen.
Hij keek rustig om zich heen – tot hij Jette zag.
Hij groette niemand, toen hij naar haar toeliep.
Jette keek hem een beetje angstig aan. Hij was zo veranderd. Hij leek gegroeid en ze
moest aan zijn afscheidswoorden in Klekas denken – toen hij zei dat hij boven
zichzelf uit gegroeid was.
De beeldhouwer tilde Jette op en kuste haar op haar beide wangen.
Hij zette haar weer op de grond en keek haar daarbij strak in de ogen, zonder één
keer met zijn ogen te knipperen.
Jette voelde zich ongemakkelijk en heel klein.
Pas daarna draaide hij zich om en zei:
“Ik heb mijn opdracht voltooid.”
De anderen keken hem vragend aan.
De koning van de stad deed een stap naar voren en wilde iets zeggen.
De beeldhouwer keek hem echter uit de hoogte aan en zei:
“Ik denk dat u de koning van de Stad bent?”
De koning was verbouwereerd.
“Ach – dat is niet zo erg. U kent me niet, maar dat stoort mij eerlijk gezegd niet. Kijk,
de ene keer ben ik in uw stad niet welkom en de andere keer kom ik er als een
gevangene,” hij zweeg even en het leek of hij een hele lichte buiging maakte toen hij
vervolgde, “ik bied u desondanks mijn vriendschap aan.”
Het gezicht van de koning stond somber. Het was duidelijk dat hij beledigd was:
“Ik weet niet wat u bedoelt, maar ik zal er verder geen aandacht aan besteden. Ik
zal uw woorden maar laten voor wat ze waard zijn, omdat ik echt wel in de gaten
hebt dat u de laatste tijd erg veel heeft meegemaakt,” hij wendde zich tot Brok,
“Vanaf het eerste ogenblik dat u mij voor het eerst bezocht, is er erg veel veranderd.
Ik weet echt niet wat erger is – dit of...”

De beeldhouwer zei op zachte en indringende toon:
“Ik vertrouw mijn vrienden.”

het vredesvoorstel
..........................HOOFDSTUK XI.........................
In de raadszaal moest een extra stoel aan de grote tafel geschoven worden.
Teon iedereen zat, mocht de beeldhouwer als eerste iets zeggen.
Ook nu keek hij Jette aan:
“Het beeld is klaar.”
Ze keek hem verward aan. Ze begreep hem niet. Elk ogenblik kon de oorlog in volle
hevigheid uitbarsten en toch zat hij heel rustig en vertelde doodleuk dat zijn beeld
klaar was.
“Als de oorlog straks voorbij is, kom je me dan opzoeken?”
Ze knikte en wilde wat zeggen, maar Brok wees de beeldhouwer terecht:
“We hebben voor deze onzin echt geen tijd. Je bent met vredesvoorstellen gekomen.
Daar wachten we op. Dat beeld van jou interesseert mij totaal niets.”
De beeldhouwer haalde alleen maar zijn schouders op, alsof heelde hem helemaal
niets scheelde
“Wat verwacht u eigenlijk van die voorstellen?”
“Dat weten we ook niet precies, maar...”
“Het enige wat hij voorstelt is de totale ondergang en vernietiging van het koninkrijk
en ook van het rijk van de adelaars. Met minder neemt hij geen genoegen.”
“Toch willen weten wat zijn voorstellen precies inhouden.”
De beeldhouwer zuchtte diep en keek daarna iedereen een voor een aan:
“Ja, en wat hebben we daar aan? Wat hebben we eigenlijk aan de voorstellen van
iemand die zich in moerassen verstopt en in de schaduw van monsters leeft?”
“Toch zul je het ons moeten vertellen. We willen weten waar we aan toe zijn.”
“Mij best. Zijn voorstel is duidelijk – vrede in ruil voor onze puzzelstukjes.”
“Ik wist het wel,” verzuchte de koning van de Stad.
“Natuurlijk wist u dat,” viel de beeldhouwer uit, “zelfs een klein kind kan dat
begrijpen.”
Jette vroeg angstig:
“Wat moeten we nu doen?”
“We kunnen niets doen,” stelde de beeldhouwer vast.
“Waarom niet,” vroeg de koning van de Stad.

“We hebben niet alle puzzelstukjes en misschien kunnen we de Heer van Moerkas
verslaan als we alle stukjes in ons bezit hebben, maar zelfs dat is niet zeker.”
Jette vroeg:
“Wat gebeurt er als we niet op zijn voorstellen ingaan?”
“Vanavond komt de Heer van Moerkas om het antwoord zelf te horen. De
Dondervogel verwacht ik uiterlijk morgenochtend, maar het zou me niets verbazen
als we hem vannacht al zien.”
De koning van de Stad werd grauw in het gezicht:
“Maar dat is afgrijselijk! Zo'n aanval overleven we nooit. We kunnen ons beter
overgeven, voordat het te laat is.”
“Meent u dat werkelijk?” haalde de beeldhouwer scherp uit.
“Natuurlijk meen ik dat! We zouden dan over de voorwaarden kunnen
onderhandelen. De Heer van Moerkas stamt immers uit een heel oud geslacht en
met die Heren kun je toch wel afspraken maken?”
“Dat denkt u maar. Bent u dan werkelijk zo stom? Ik voorspel u dat uw leven voor de
Heer van Moerkas niet meer waard is dan het leven van wie dan ook.”
De koning van de Stad sprong woedend overeind:
“Nu bent u echt te ver gegaan. Ik hoef uw beledigingen echt niet te nemen. De Heer
van Moerkas heeft u gevangegenomen, ik verzeker u dat ik dat ook kan.”
De beeldhouwer stond rustig op, maar iedereen zag dat hij kwaad was. Hij wees met
zijn wijsvinger naar de koning van de Stad en zei:
“Ik weet dat u dat kunt. Die macht heeft u, tenminste dat denkt u. Maar u kunt niets
doen zonder de toestemming van de koning.”
“Maar ik ben toch de koning?” riep de koning van de stad vertwijfeld.
“Ja, dat klopt u bent de koning, maar de drager van de amulet de Koning der
Koningen en die bent u zeker niet.”
De koning van de Stad schudde zijn hoofd:
“U heeft mooie praatjes meneer de beeldhouwer, maar u vergeet even dat de puzzel
niet compleet is. Er zijn stukken verdwenen en ik denk echt niet dat die op tijd
gevonden zullen worden. Ik denk zelfs dat die nooit gevonden zullen worden.”
“U vergist zich, want niet alle stukjes zijn verdwenen. Hoeveel zijn er nu in de Stad,”
wilde de beeldhouwer weten.
Brok wees naar Jette:
“Zij heeft er drie.”
“Dat is mooi, maar welke zijn dat?”
“Het wensstukje en...”
“Dat weet ik allang, die heeft ze van Vrouw Korre gekregen.”
“Verder heeft ze de sleutel.”
“Dat is mooi zeg.”
“Koning Grobo heeft de onzichtbare aan Jette afgestaan en...”
“Nee toch! Dat meent u niet!” schreeuwde de beeldhouwer geschrokken.
De zwerver die tussen Jette en de beeldhouwer zat legde om hem te gerust te
stellen zijn rechterhand op de linkerarm van de beeldhouwer:
“Je hebt Brok niet goed begrepen. Het is niet het gevaarlijkste stukje. Dat kan ook
niet, anders zou ze voorgoed onzichtbaar zijn en ik ben blij dat ze nu naast me zit.”
“Je hebt gelijk – het spijt me dat ik zo reageerde, maar ik schrok echt.”
“Dat begrijpen we, maar laten we doorgaan. We hebben nog maar weinig tijd. Wil je
nog wat aan Jette vragen?”

Hij wilde heel veel aan haar vragen. Hij hoorde haar uit en zijn vragen waren zo
scherp gesteld dat ze het er benauwd van kreeg.
Af en toe keek ze de zwerver smekend aan, maar die merkte dat niet – zo
aandachtig luisterde hij.
“Je vertelde me in Klekas dat de Wachter van Apkas je verwacht had. Hij zat in feite
op je te wachten. Ik vraag me af hoe hij dat kon weten. Hoe wist hij dat je
uitgerekend naar hem zou gaan?”
Ze hoefde geen antwoord te geven, want Brok gaf het antwoord:
“Dat kun je niet weten, maar we hebben er al uren over gesproken. Eerst dachten
we dat de Wachter van Apkas dat derde stukje had. Die gedachte was niet zo gek,
want hij staat er bekend om dat hij heel veel weet. We weten toch allemaal dat hij
over de grenzen van tijd en ruimte kan kijken? Iedereen die hem kent weet dat hij
heel goed op de hoogte is van dingen die gebeuren. Ik ken de Wachter van Apkas al
heel lang en ik ken hem erg goed. Als hij dat stukje had, had hij mij dat zeker
verteld. We zijn familie van elkaar, hoewel onze banden heel ver uit elkaar liggen.
Hoewel hij het recht heeft zich Heer van Apkas te noemen, noemt hij zich Wachter
van Apkas.”
“Heb hij u ooit verteld dat hij een stukje had?” vroeg de beeldhouwer.
“Nee, waarom zou hij?”
“Daar heeft u gelijk in - waarom zou hij?” was het antwoord.
“Dat kan wel zo zijn, maar ik ben ervan overtuigd dat hij dat stukje echt niet heeft.
Als hij het wel had, had hij het ons wel veel eerder gegeven en dan had hij hier aan
tafel gezeten. Nee, we denken eerder dat hij zo zijn eigen spionnen heeft.”
“Dat heeft hem dan niet veel geholpen,” merkte de beeldhouwer droog op.
“Hoezo?”, vroeg Brok.
“Ik heb hem in Moerkas gezien. Ook hij zat er gevangen.”
“Hij dus ook al,” zei de zwerver.
“Ja, waarom ook niet? Niemand is vandaag de dag nog veilig,” terwijl de
beeldhouwer dit zei, keek hij de koning van de Stad aan.
Hij vervolgde:
“We hebben enkele dagen bij elkaar in de cel gezeten en we hebben toen heel veel
met elkaar gepraat. Ik had al veel over hem gehoord, maar ik had hem nog nooit
ontmoet. Hij is een aardige en eenvoudige man. Ik heb altijd gedacht dat de Heren
zich hoger voelen dan gewone mensen. Ik ken er nu drie en ik ben blij dat ik met
hen bevriend ben geraakt.”
“Je kent er vier,” wees Brok hem terecht.
“U heeft gelijk, maar de Heer van Moerkas zal nooit een vriend van mij worden. Mag
ik u eigenlijk wel als vriend beschouwen?” vroeg hij opeens.
“Dat mag je, maar alleen maar als je mij nooit meer aan zult spreken met u.”
De beeldhouwer glimlachte breed.
“Waarover heeft u met de Wachter van Apkas gesproken?” vroeg koning Grobo.
“Over van alles en nog wat en eigenlijk was ik steeds verbaasd dat hij niet meer wist
dan gewone mensen. Ik vroeg het hem en vertelde me dat Heren ook maar gewone
mensen zijn.”
“Daar heeft hij volkomen gelijk in,” beaamde de zwerver.
“Hij wist echt niet meer dan ik.”
“Wat wil je, hij was gevangen,” stelde Brok vast.
Buiten klonken luide kreten:

“De Heer van Moerkas! De Heer van Moerkas!”
Iedereen stond gehaast op en rende de raadszaal uit.
de Heer van Moerkas
De Heer van Moerkas stond voor de Stad en werd door enkele honderden
zwaarbewapende soldaten beschermd.
Jette stond op haar kistje en was verbaasd over de uniformen die de soldaten
droegen.
Het was alsof ze naar een carnavalsoptocht keek - geen van de uniformen was
hetzelfde. Het was een bonte verzameling van kleuren. In plaats van helmen
droegen ze zwierige mutsen met lange veren en belletjes versierd.
Die belletjes maakten samen behoorlijk lawaai, maar het klonk feestelijk en vrolijk.
Het was vreemd dat ze zich blij begon te voelen. Alle dreiging en alle angst leken
verdwenen te zijn en toch Jette wilde zich verstoppen.
Ze ging schuin achter de zwerver staan.
De Heer van Moerkas keek iedereen aan. Toen hij de koning van de Stad zag, lachte
hij met een ruwe klank:
“Zo daar staan jullie dan eindelijk! Dat heeft lang geduurd zeg, maar ach – ik ben
niet onredelijk. Heeft dat beeldhouwertje mijn voorstel wel duidelijk doorgegeven?”
Hij wachtte op antwoord, maar niemand zei iets.
“Ach ach, koning Bastaard – heeft u uw tong verloren? Dat valt me tegen, want
anders heeft u behoorlijk wat praatjes. Zeg nou eens eerlijk – zijn mijn voorstellen
niet buitengewoon redelijk?”
De soldaten om hem heen begonnen te lachen en daardoor rinkelden alle belletjes.
Voor de koning van de Stad kon antwoorden, riep de beeldhouwer:
“Als U dacht dat we voor u zoullen buigen, dan heeft u het mooi mis. Nooit en te
nimmer zullen we op uw voorstellen ingaan!”
“Ach, wat is dat nou jammer,” zei de Heer van Moerkas op een vlijende toon, “mijn
gevangene heeft praatjes gekregen.”
Hij draaide zich naar zijn soldaten en zei:
“Jullie hadden hem echt nog wat harder mogen aanpakken. Daar krijgen jullie straks
alle tijd voor.”
De soldaten bulderden van het lachen en velen schudden met een gebalde vuist.
De beeldhouwer negeerde dat gebaar en riep zo hard als hij kon:
“Ik zou maar oppassen als ik jullie was. De Heer van Moerkas denkt dan wel dat hij
jullie heer en meester is. Hij heeft jullie waarschijnlijk veel beloofd, maar zijn beloftes
zijn leeg. Er zit geen hoop bij en als jullie denken hoop van hem te krijgen dan zitten
jullie goed fout. Zijn hoop kan opeens in rook opgaan.”
De stem van de Heer van Moerkas werd onaangenaam:
“U heeft een mooie spreekbuis uitgekozen, meneer de koning. Het is uw
beeldhouwertje die u hoop belooft, maar het enige wat hij u te bieden heeft, is rook.
Zijn woorden zijn even leeg als zijn beelden. Ik merk dat hij uw mond gesnoerd
heeft. Heeft hij soms dezelfde touwen gebuikt waarmee ik hem heb laten

vastbinden? Heeft u dan werkelijk geen eigen stem meer? Wat voor een flut koning
bent u eigenlijk? Heeft u dan geen eigen mening?”
De koning van de Stad werd grauw en hij trilde over zijn hele lichaam. Hij keek
wanhopig om zich heen.
De gezichten van zijn soldaten stonden even vastberaden als de gezichten van zijn
lotgenoten.
Hij begreep dat hij een beslissing moest nemen. Hij moest beslissen of hij zich over
zou geven of niet. Hij begreep echter ook dat zijn soldaten nu niet bereid waren de
wapens neer te leggen.
“Kom nou toch, koning Bastaard! U heeft werkelijk uw tong verloren!”
Dit was de twee keer dat de Heer van Moerkas hem “koning Bastaard” noemde.
Een bastaard is een onecht kind, een kind dat geboren wordt zonder dat de ouders
getrouwd waren. De koning van de Stad was er juist trots op dat hij uit een oud
geslacht kwam. Hij mocht zich dan wel geen Heer noemen, maar hij vond zelf dat hij
meer dan een koning was.
Hij voelde zich daarom beledigd.
De koning rechtte zijn rug en schreeuwde zo hard als hij kon:
“Ik wil vrede met u sluiten!”
Iedereen op de muur was met stomheid geslagen. Dit hadden ze niet verwacht en
overal hoorde je ongelovig en verontwaardigd gemompel.
“U bent dus eindelijk bij zinnen gekomen. Heeft u misschien nog wat vragen of wat
aanvullende voorwaarden? U zegt het maar, hoor,” voegde de Heer van Moerkas er
aan toe.
“Ja, ik heb maar één voorwaarde.”
“Zegt u maar.”
“Uw puzzelstukje in ruil voor een vrije terugtocht naar uw stinkende moerassen.”
Iedereen op de muur schreeuwde het uit van blijdschap en opluchting.
Jette
Heel vroeg in de ochtend kwam de boodschapper van de Heer van Moerkas weer
voor de poort.
“In naam van de Heer van Moerkas: open uw poorten!”
Onder een regen van pijlen vluchtte de man hals over kop – het was de eerste keer
dat op hem geschoten werd.
Enkele minuten later kwam hij terug. Hij was in een zwaar harnasd gekleed en droeg
een schild.
“Roep uw koning. De Heer van Moerkas wil hem spreken.”
De koning van de Stad en de anderen werden gewekt. Ze kleedden zich snel aan en
haastten zich naar de muur.
Jette stond naast de zwerver, ze hield zijn hand stevig vast en keek naar de Heer
van Moerkas die langzaam en totaal onbeschermd op de muur afliep.
Hij scheen geen angst te hebben. Niemand richtte een wapen op hem en niemand
vuurde pijlen op hem af.
“Ik ben zo bang,” klaagde Jette.

“Ik blijf bij je, dat beloof ik je.”
Jette drukte zich tegen de zwerver aan.
De Heer van Moerkas had een lange staf in zijn hand en riep:
“Voor de allerlaatste keer bied ik u vrede op mijn bij u bekende voorwaarden aan.”
Zijn woorden werden door gejoel overstemd.
“Ik besef dat dit lawaai niet als instemming op mijn vriendelijkheid is, maar dat
maakt mij niets uit. Kan het niet goedschiks, dan moet het maar kwaadschiks. De
beslissing ligt aan u. U weet toch wat er voor u op het spel staat? Als u zich niet
overgeeft, zal ik deze mooie stad met de grond gelijk maken en dan zal ik later een
nog mooiere stad opbouwen. Ik zoek nog naar een passende naam. Wat dacht u van
Moerstad?” de Heer van Moerkas lachte onaangenaam. Het was duidelijk dat hij zich
al als overwinnaar zag. Niets zou hem nog tegen kunnen houden, het was nog maar
een kwestie van enkele uren.
“Ik wil open kaart met u spelen, u zult dan inzien hoe onhoudbaar uw situatie is. De
Dondervogel kan elk ogenblik aankomen en wat zou dat zonde van deze mooie stad
zijn.”
Jette rukte zich van de zwerver los en zei:
“Ik wil weg! Ik ben bang.”
Voor de zwerver haar kon antwoorden, zei de Heer van Moerkas op een hoge schelle
toon:
“Dat zou je wel willen Jette, maar je kunt niet meer weg.”
De Heer van Moerkas leek haar angst te voelen, want hij zei:
“Je hoeft voor mij echt niet te vluchten, Jette.”
Ze bleef verstijft staan.
“Je dacht dat je in het moeras onzichtbaar was, niet waar? Wacht maar rustig af. Ik
spreek je vanavond nog.”
Lachend draaide hij zich om en liep terug.
De beeldhouwer ging naar Jette en streelde met haar hand door haar haren:
“Je hebt je best gedaan, Jette. Meer kon je niet doen.”
Ze bloosde en zei moeilijk:
“Waarom zegt u dat? Ik heb alles fout gedaan.”
“Fout?” schreeuwde de beeldhouwer onverwachts, “Fout? Nee Jette – ik was fout! Ik
heb alles fout gedaan! Ik was fout omdat ik mezelf niet geloofde. Ik wilde niet
geloven wat ik steeds vermoed had. Maar jij Jette – jij hebt nu het bewijs geleverd!”
“Wat bedoelt u,” vroeg de koning van de Stad op een kwade toon.
“Wat ik bedoel is dat de Heer van Moerkas de Eerste nooit in zijn bezit kan krijgen.
Nooit en te nimmer!”
De koning lachte schamper en de zwerver keek de beeldhouwer bedenkelijk aan.
“Waarom zou hij dat niet kunnen,” vroeg Brok.
“Dat is heel eenvoudig. Hij kan dat nooit krijgen, omdat hij al een stukje heeft.”
Jette haalde haar schouders op:
“Nou èn? Wat zou dat? We hebben er drie – kunnen wij dat eerste stukje ook niet in
ons bezit krijgen.”
“Wij wel en daar ben ik blij om. We hebben drie stukjes, maar hij heeft het
gevaarlijkste stukje in zijn bezit. Ik heb dat steeds vermoed, maar ik geloofde mezelf
niet. Ik kon me dat niet voorstellen. Het zou immers te mooi om waar te zijn?”
De zwerver keek hem met grote ogen aan:
“Je wilt toch niet beweren dat hij voor altijd onzichtbaar is?”

“Dat is nou precies wat ik bedoel, Ansgar. Hij leeft in de schaduw van monsters,
omdat hij zelf een monsterlijke schaduw is. Misschien hoopt hij tegen beter weten in
dat de oude verhalen slechts sprookjes zijn.”
Brok zuchtte opgelucht:
“Als je gelijk hebt, dan missen we er dus nog maar twee.”
“Ja,” zei de beeldhouwer, “en wie weet geen een meer.”
de Dondervogel
De zwerver liep naar de rand van de muur en riep uit alle macht:
“We hebben een voorstel aan de Heer van Moerkas.”
De Heer van Moerkas was verbazend snel weer terug.
“Ach koning Bastaard, heeft u een nieuwe spreekbuis? Je mag wel opschieten
meneer Spreekbuis. De Dondervogel kan elk ogenblik aankomen.”
“Ik zal ook kort zijn. Mijn boodschap is namelijk kort maar krachtig – wat doet u hier
eingelijk? Hoe kunnen we het woord van een schaduw vertrouwen? Uw hoop op de
Eerste kan zelfs helemaal niet in rook opgaan, omdat u zelf al in rook bent
opgegaan. Alleen op deze manier heeft u uw schrikbewind kunnen vestigen. De
angst die u oproept was voor velen al voldoende.”
De Heer van Moerkas krijste hoog en hees:
“Jullie hebben dus de Eerste. Ik heb het altijd al geweten. Nu kan niets jullie nog
redden. Niets! Hoor je dat goed meneer Spreekbuis? Hoor je dat goed koninkje van
de Stad? Hoor je dat goed pluizige koning uit Grokas? Niets kan jullie nog redden! Ik
zal overwinnen. Ik zal dat eerste stukje krijgen! Ik krijg het!”
“Als u het wilt hebben, zult u het zelf moeten halen.”
De Heer van Moerkas wilde iets terugzeggen, maar hij werd overschreeuwd door een
angstige wachtpost:
“De Dondervogel! De Dondervogel komt eraan!”
In het westen zagen ze hoe donkere wolken zich onheilspellend samenbalden. Dat
beloofde niet veel goeds.
Op de muur leek panier uit te breken en niemand lette meer op de Heer van Moerkas
die zich ijlings uit de voeten maakte.
De paniek duurde slechts even – de soldaten van de Stad namen hun stellingen snel
en ordelijk in.
Ze wisten wat er van hen verwacht werd en ze hadden al zo vaak alarmoefeningen
gehouden dat ze precies wisten wat ze moesten doen.
De zwerver stuurde Jette naar beneden, naar de schuilkelders:
“Hier vlakbij is een schuilkelder. Er is op deze plek geen plaats voor kleine meisjes als
jij,” voegde hij er plagend aan toe.
Ze wilde tegenstribbelen, maar ze wist dat hij het niet meende. Hij was wel bezorgd
om haar, dat merkte ze vooral toen hij zei:
“Het spijt me voor je, maar je zou hier iedereen alleen maar in de weg lopen. Geloof
me, ik zou nu het liefst ook in een schuilkelder willen zitten.”
Hij bukte zich en gaf haar een kus op voorhoofd.
Jette holde naar de trap en rende zo hard ze kon naar de schuilkelder.

Terwijl ze rende kreeg ze een enorme dorst, haar mond en vooral haar keel waren
door de spanning en de angst zo geworden, dat ze een kriebelhoest kreeg.
Ze wilde iets drinken, maar nergens was een bron in de buurt.
Ze dacht opeens aan de appels die ze van de Wachter van Apkas had gekregen.
Ze haalde er een uit haar zak en keek er verbaasd naar.
Het was alweer lang geleden dat ze die appel kreeg en nog steeds zagen ze er fris
en lekker uit.
Ze had de appel die ze in Moerkas had gegeten in haar hand en zelfd de beet er uit
was nog glanzend en sappig.
Greet beet ze er opnieuw in en kauwend liep ze een schuilkelder binnen.
“Kom maar gauw binnen,” zei een vrouw, terwijl ze angstig naar de dreigende
wolken keek.
In de schuilkelder zaten vooral vrouwen en kleine kinderen, en een enkele bejaarde
man.
Alle jongens en mannen probeerden de Stad te verdedigen.
Ze ging op een houten bank tegenover de deur zitten.
Jette moest aan het schaarse licht in de schuilkelder wennen. Er branden wat
olielampjes en dat vond ze fijn – nu zou ze niet herkend worden.
Toen hoorden ze de eerste donderslagen. De klap was zo groot dat het leek of de
hele schuilkelder door elkaar geschud werd.
Jette stoorde zich er niet aan, maar genoot van de appel waar ze kleine hapjes van
at en er langzaam op kauwde.
Er zat een vrouw naast haar. Ze keek Jette verbaasd aan en vroeg:
“Hoe kom jij in vredesnaam aan die appel?”
“Ach, ik had hem nog. Het is een appel uit Apkas,” voegde ze er aan toe.
“Een echte appel uit Apkas! Dat is lang geleden zeg. Mag ik een hapje?” vroeg ze
gretig.
Jette haalde de andere appel uit haar zak en gaf het de vrouw:
“Hier alstublieft – u mag hem wel hebben.”
“Oh, dat sla ik niet af! Bedankt zeg.”
De vrouw nam een grote hap.
“Au!,” riep ze uit, terwijl ze de appel met een kreet van pijn op de grond liet va;;en.
Ze haalde iets glimmend uit haar mond en keek er naar.
“Het is glas! Moet je nagaan – er zit glas in die appel!”
“Het spijt me,” stamelde Jette.
De vrouw wierp het stukje glas achteloos op de grond en begon tegen haar buren
uitvoerig te klagen. Het eten was dus tegenwoordig ook niets meer waard. Een
nichtje van haar had vorige week nog een knoop in het brood gevonden en wat
dacht je van die vriendin die zelfs een zakkammetje met haren er aan in een
rookworst had gevonden.
Nee, eigenlijk was het niet zo gek dat je glas in een appel kon vinden. Toch?
Iedereen knikte en er iedereen wist andere voorbeelden. De ene nog gekker dan de
ander.
Jette luisterde er niet naar, maar keek naar het stukje dat op de grond voor haar lag.
Het was blauw en er zat duidelijk glas op.
Ze raapte het voorzichtig op.
Haar buurvrouw zag dat en legde haar hand troostend op Jettes arm:

“Ach, meisje, laat het toch liggen. Jij kunt er toch niet aandoen? Het is alleen maar
zonde van die appel.”
Ongelovig keek Jette naar het stukje op haar hand.
Ze kreeg een draaierig gevoel in haar hoofd.
Het leek of ze droomde: ze zag het beeld in Klekas en ze dag hoe de beer er
brommend en grommend langs liep.
Er trok een wolk door haar hoofd en toen zag ze haar moeder op haar afkomen: de
zon scheen en ze hoorde het gejuich van duizenden mensen.
Het kostte haar moeite om het stukje in haar zak te stoppen en toen waren de
droombeelden direct verdwenen.
Jette stond op en liep naar de vrouw bij de ingang.
“Wat wil je?”
“Ik wil eruit,” zei ze.
De vrouw lachte zenuwachtig:
“Ben je bang?”
“Wat dacht u, natuurlijk ben ik bang, maar ik moet nu naar de koning.”
“Jaja, dat zal wel. Naar de koning, nee meisje, ik trap niet in zulke smoesjes. Je weet