Vertrouwen in ontwikkeling - CBF

Jaarverslag 2008
Vertrouwen in ontwikkeling

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • inhoud
Inhoud
Woord vooraf 3
Mensen met een Missie in het kort 5
Vrede en Verzoening 11
Geloof in Bevrijding 21
Mondiale Gerechtigheid 31
Belangenbehartiging Missionarissen 43
Fondsenwerving en Voorlichting 51
De organisatie 59
Op weg naar de Toekomst 69
Financiën 73
Personalia 82
Colofon 83
Foto voorzijde: Justine Masika Bihamba,
winnares Mensenrechtentulp
pagina 2-3

Woord vooraf
De kracht van Mensen met een Missie
Manon Vanderkaa
Het was een groots moment en zeker een
van de hoogtepunten van 2008: de uitreiking
van de eerste Mensenrechtentulp op
10 december in de Ridderzaal in Den Haag.
Ik had het voorrecht om erbij te mogen
zijn. En ik kan u bijna niet vertellen wat
er door je heengaat als je Justine Masika
Bihamba uit Congo daar ziet staan om de
prijs - waarvoor zij door Mensen met een
Missie genomineerd was – in ontvangst te
nemen uit handen van Maxime Verhagen,
de minister van Buitenlandse Zaken.
Natuurlijk… ik was trots, en met mij alle
mensen die zich zo betrokken inzetten voor
het bijzondere werk van Mensen met een
Missie. Maar ik was vooral geraakt omdat
ik opnieuw ervoer wat het effect en de
kracht is van onze samenwerking met al
die partnerorganisaties en mensen die de
wereld een ander gezicht willen geven. Die,
net zoals Justine Masika Bihamba, en soms
met gevaar voor eigen leven onrecht voortdurend
aan de kaak blijven stellen. Dit
jaarverslag geeft daar vele voorbeelden van,
maar Justine heeft een zichtbaar podium
gekregen. Dat is voor haar, voor ons, maar
vooral voor alle kwetsbare medemensen,
zoals de Congolese vrouwen die slachtoffer
zijn van seksueel misbruik, een enorme
opsteker. En meer dan dat!
Ik krijg geregeld de vraag: Wat maakt
Mensen met een Missie nu zo bijzonder
of anders? Er zijn toch al zoveel andere
organisaties die zich voor dezelfde doelen
inzetten? Op deze vraag kan ik ondubbelzinnig
antwoord geven. De kracht van
Mensen met een Missie is:
We werken aan de basis samen met organisaties
ter plekke en zijn zo echt aanwezig
in de haarvaten van de samenleving. We
stimuleren kansrijke, ontluikende gemeenschapsinitiatieven
en onze jarenlange
ervaring maakt dat we veel kennis hebben
van onze partners en de context waarin ze
opereren. Verder beschikken we over een
sterk en fijnmazig netwerk.
We zijn gelovig geïnspireerd en zien hoe
onze christelijk-katholieke overtuiging
ons gaande houdt en kracht geeft. Samen
met onze partners en anderen ervaren we
daadwerkelijk de positieve rol van religie in
maatschappelijke (veranderings)processen.
Inspiratie die we graag in een open dialoog
delen met anderen. Want we beseffen ook
dat onze identiteit niet enig zaligmakend
is, maar juist ook een brug kan slaan naar
andere religies.
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • woord vooraf
We zetten ons -en dat is vrijwel uniek-
actief in voor Zuid-Zuid kennisoverdracht
van basisorganisaties. Het is fantastisch
om te zien hoe onze partners elkaar
opzoeken. Van elkaar willen leren. Over de
grenzen van hun eigen organisatie heen.
Zo bouwen ze aan onderling vertrouwen
dat sterk maakt en onafhankelijk. Mensen
met een Missie vindt die verzelfstandiging
van de partners ook heel belangrijk.
En als ik ons werk en wat u allemaal leest
in dit jaarverslag moet samenvatten? Dan
kom ik vanzelf op de woorden: Vertrouwen
in ontwikkeling. Geloven dat de wereld er
anders moet uitzien. Dat het anders kán
en dat het anders zál… In een wereldwijde
samenwerking. Wat een voorrecht om daar
ons steentje aan te mogen bijdragen! Van
mens tot mens. Die missie ziet u ook terug
in onze nieuwe naam, geënt op de zeer
vertrouwde wortels van CMC: Mensen met
een Missie. Die naam zegt precies wie we
zijn en wat we willen.
En u… u wil ik heel hartelijk bedanken
voor uw steun en betrokkenheid. Voor
het voeden van onze inspiratie op welke
manier dan ook. We hopen dat u ook in
de toekomst Mensen met een Missie een
warm hart blijft toedragen.
Manon Vanderkaa
directeur

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 1 • mensen met een missie in het kort
pagina 4-5

HOOFDsTuk 1
Mensen met een Missie
in het kort

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 1 • mensen met een missie in het kort
Mensen met
een Missie
in het kort
Wie zijn we en wat doen we?
Missie
Mensen met een Missie (MM) zet zich in
voor internationale samenwerking vanuit
de katholieke missionaire traditie. Omwille
van de menselijke waardigheid werkt MM
aan een wereld van gerechtigheid en vrede
en aan het veranderen van machtsverhoudingen
ten gunste van uitgeslotenen in het
Zuiden.
Historie
De geschiedenis van Mensen met een
Missie gaat terug tot 1931, toen een
bureau werd opgericht ter ondersteuning
van de duizenden Nederlandse missionarissen
die overzee en met hun voeten in
de modder bruggen sloegen tussen het
Zuiden en het Noorden. De belangenbehartiging
van missionarissen is nog altijd
een centrale taak. Tegelijkertijd heeft MM
zich telkens weer vernieuwd.
Wat we willen bereiken
Samen met haar partners wil MM een
netwerk vormen dat zich inzet voor een
wereld waarin minderheden volwaardig
kunnen participeren, waarin basisgroepen
de dialoog zoeken met het oog op
conflictpreventie en vredesopbouw, waarin
man en vrouw gelijkwaardig zijn en open,
pluriforme geloofsgemeenschappen een
positieve rol spelen.
Waar we werken
Mensen met een Missie ondersteunt kleinschalige
ontwikkelingsinitiatieven
in Afrika, Azië, Latijns-Amerika en Oost-
Europa. Het gaat om mensen en gemeenschappen
die zelf de strijd aangaan voor
sociale gerechtigheid en tegen onrecht.
Wij investeren in mensen, niet in stenen.
Verandering moet van onderop komen!
Wat we doen
MM versterkt de kracht van faith-based
basisorganisaties in het Zuiden, die zich
vreedzaam inzetten voor sociale gerechtigheid.
Een centrale taak is ook de belangenbehartiging
van Nederlandse (oud-)
missionarissen. Daarnaast draagt MM bij
aan beleidsbeïnvloeding en voorlichting in
Nederland.
Hoe we dat betalen
De inkomsten van MM bedroegen in 2008
€ 10.641.355. Het grootste deel betrof
de baten uit eigen fondsenwerving welke
worden gevormd door bijdragen van religieuze
instituten en particuliere donateurs.
Daarnaast ontvangt MM subsidies van de
overheid en is er een relatief kleine post
overige baten (o.a. uit beleggingen).
CBF-keurmerk
In 2008 ontving Mensen met een Missie
een hernieuwde toekenning van het CBFkeurmerk
voor fondsenwervende

organisaties die zich op verantwoorde
wijze bezighouden met het inzamelen en
besteden van geld voor een goed doel.
MM in cijfers
In totaal was Mensen met een Missie
in 2008 actief in vijftien focuslanden of
-regio’s. Er zijn 513 projecten ondersteund
en 74 mensen uitgezonden naar 25 landen.
Bij Mensen met een Missie in Nederland
werken per 31 december 2008 43 mensen.
strategie en beleid
Mensen met een Missie werkt aan
versterking en verzelfstandiging van
gemeenschapsinitiatieven aan de basis.
Kennisuitwisseling en leren van elkaar
staan daarbij centraal. MM concentreert
zich daarbij op drie thema’s: Vrede en
Verzoening, Geloof in Bevrijding en
Mondiale Gerechtigheid.
Drie kenmerken die
Mensen met een Missie
bijzonder maken
1. samenwerken met grass
roots organisaties
Grote ontwikkelingsorganisaties
richten zich op semi-overheden en
geïnstitutionaliseerde verbanden. Het
particulier initiatief werkt samen met
individuen. Mensen met een Missie
bereikt het niveau daartussen: kansrijke,
ontluikende gemeenschapsinitiatieven
aan de basis die als vliegwiel voor
maatschappelijke verandering fungeren.
MM heeft een fijnmazig en ijzersterk
netwerk waarin mensen worden
gestimuleerd om zichzelf te organiseren.
2. Levensbeschouwelijk betrokken
Mensen met een Missie onderscheidt
zich door steun aan een sterk netwerk van
gemeenschappen en organisaties die zich
vanuit een gelovige inspiratie inzetten voor
sociale gerechtigheid. Deze organisaties
beschouwen de samenleving als hun
werkterrein en slaan daarbij een brug naar
anderen. Mensen met een Missie en haar
partners weten van binnenuit welke
positieve rol religie kan spelen in maatschappelijke
processen. MM ziet haar
christelijk-katholieke inspiratie niet als enig
zaligmakend, maar juist als opening naar
dialoog en een diepere verstandhouding
met andere religies.
3. Linking & Learning
Mensen met een Missie is één van de
weinige organisaties die zich inzetten voor
Zuid-Zuid kennisoverdracht tussen basisorganisaties.
Kennisuitwisseling en leren van
elkaar staan centraal binnen de partnernetwerken
en tussen Mensen met een Missie
en haar Zuidelijke partners. Dit leidt tot
een meer gelijkwaardige rol ten opzichte
van de partnerorganisaties. MM streeft dan
ook nadrukkelijk naar verzelfstandiging
van de partners. En: MM committeert zich
in goede en slechte tijden. Juist door die
trouw en een wederzijdse kritische relatie
hebben we grondige kennis van zowel de
partners als de context waarin ze opereren.
pagina 6-7

Mensen met een Missie
Vertrouwen in ontwikkeling
Deze wereldkaart laat zien waar MM in 2008 actief was.

Projecten en uitzendingen
Het programma Vrede en Verzoening telde in 2008: Het programma Geloof in Bevrijding telde in 2008: Het programma Mondiale Gerechtigheid telde in 2008:
214 projecten 26 uitgezondenen 247 projecten 23 uitgezondenen 35 projecten 15 uitgezondenen
In totaal was Mensen met een Missie in 2008 actief in 15 focuslanden of -regio’s. Er zijn 513 projecten ondersteund en 74 mensen uitgezonden naar
25 landen. Bij Mensen met een Missie in Nederland werken per 31 december 2008 43 mensen.
● = project dat door Mensen met een Missie wordt gefinancierd ● = uitgezonden missionaire werker
pagina 8-9

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 1 • mensen met een missie in het kort
pagina 10-11

HOOFDsTuk 2
Vrede en
Verzoening

Vrede en verzoening
Mensen met een Missie richt zich met het
thema Vrede en Verzoening op conflictpreventie
en conflictresolutie. Dat betekent
dat we de dialoog stimuleren tussen
(voormalig) strijdende partijen. Door de
kracht te versterken van basisorganisaties
in Afrika, Azië en Latijns-Amerika dragen
we bij aan belangrijke maatschappelijke
veranderingsprocessen als vredesopbouw,
interreligieuze samenwerking, democratisering
en positieverbetering van vrouwen.
MM ondersteunt organisaties die zich
inzetten om historisch gegroeide en gecultiveerde
haat om te zetten in vertrouwen,
samenwerking en dialoog. In conflicten
betalen vaak vooral vrouwen de tol.
Daarom zet MM zich in het bijzonder in
voor bescherming van vrouwen en
meisjes in conflictsituaties en op vervolging
van geweldplegers. Ook bevordert
pagina 12-13
MM de evenredige deelname van mannen
en vrouwen aan de besluitvorming rond
vredesvraagstukken.
Vier deelprogramma’s
Het programma Vrede en Verzoening heeft
zich sinds 2005 sterk ontwikkeld, mede
door TMF-subsidie van de overheid. Het is
concreet uitgewerkt in vier deelprogramma’s
en achttien landenprogramma’s.
Het eerste deelprogramma richt zich op
de Grote-Merenregio, Soedan, Noord-
Oeganda en Colombia. Daar wordt de
kracht van basisorganisaties vergroot
via bewustwording, burgereducatie en
bescherming van mensenrechten.
Het tweede deelprogramma steunt basisorganisaties
bij de interreligieuze dialoog
in Kenia, Soedan, India, Pakistan en de
Filippijnen. Mensen met een Missie speelt
een faciliterende rol bij het samenbrengen
van uiteenlopende, conflicterende partijen.
In het derde deelprogramma gaat het
om basisorganisaties die de bevolking
stimuleren tot participatie bij politieke
democratisering, goed bestuur en corruptiebestrijding.
In Kenia, Kameroen,
Zuid-Afrika, Peru en de Andes steunt
Mensen met een Missie op die manier de
strijd tegen discriminatie, polarisatie en
uitsluiting.
Centraal in het vierde deelprogramma
staat het versterken van de capaciteit van
basisorganisaties van inheemse en gemarginaliseerde
bevolkingsgroepen in Brazilië,
Mexico, India, Indonesië en de Filippijnen.
Op die manier kunnen zij opkomen voor
hun mensenrechten.

Het thema Vrede en Verzoening
telde in 2008:
1. 214 projecten
2. 26 uitgezondenen
3. Actief in de volgende focuslanden
Afrika: Burundi, Kameroen, Kenia,
DR Congo, Rwanda, Soedan,
Oeganda, Zuid-Afrika
Azië: Filippijnen, India, Indonesië,
Pakistan
Latijns-Amerika: Bolivia, Brazilië,
Colombia, Ecuador, Mexico, Peru
4. Het totale bedrag dat werd besteed
aan Vrede en Verzoening bedroeg:
€ 3.559.949.
Resultaat en evaluatie
In 2008 zijn elf van de achttien landenprogramma’s
tussentijds geëvalueerd. De
overige zeven Mid Term Reviews (MTR’s)
zijn in gang gezet.
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 2 • vrede en verzoening
De aanpak van capaciteitsversterking
werpt zijn vruchten af. De programma’s
bleken de beoogde doelen te bereiken
doordat het ownership duidelijk in het
Zuiden lag. Partners in conflictgebieden
zijn steeds beter in staat om zichzelf
vreedzaam en zelfvoorzienend te organiseren.
En in zowel Colombia, Pakistan als de
Grote-Merenregio bleek MM met succes
vredesorganisaties met elkaar te verbinden
en local capacities of peace te versterken.
Deze gedachte, die er vanuit gaat dat vrede
niet van buitenaf kan worden opgelegd,
maar van binnenuit moet worden bewerkstelligd,
boekt dus resultaat.
In Oost-Congo investeerde MM in de
opvolging van VN-Resolutie 1325, die
staat voor vrouwen, vrede en veiligheid.
Dit resulteerde onder meer in de vervolging
van daders van seksueel geweld en in
extra aandacht voor de noodzaak van
bescherming van vrouwelijke mensenrechtenactivisten.
Tijdens de intensivering van het conflict
in Congo heeft MM de steun aan lokale
partners versterkt en door intensief contact
en ondersteuning bijgedragen aan een
gezamenlijke bijeenkomst van Rwandese
en Congolese organisaties.
Aandachtspunten voor 2009
In 2009 zullen de evaluaties en opmerkingen
uit verschillende landen worden
uitgewerkt en ingezet voor verbetering van
het programma. Ook zullen de verschillende
methodes voor capaciteitsversterking
met elkaar worden vergeleken voor
ideevorming voor de toekomstige beleidsperiode.
De Zuid-Zuid kennisoverdracht
zal verder worden bevorderd en er zal extra
aandacht zijn voor gender in fragiele staten,
onder meer door onderzoek naar de rol van
vrouwenorganisaties die actief zijn binnen
het maatschappelijke middenveld.
Voorlichting en lobby: een voorbeeld
Eind 2008 organiseerde Mensen met een Missie een debat in Den Haag over etnische
minderheden in Latijns-Amerika. Op de druk bezochte publieksbijeenkomst hekelden
vertegenwoordigers van inheemse volkeren uit Guatemala, Mexico, Colombia, Brazilië,
Bolivia en Peru de politieke onwil van hun regeringen om de wet te respecteren. Ze deden
een appèl op Nederland en de internationale gemeenschap om hen te helpen en druk
uit te oefenen. Racisme en uitsluiting vormen grote obstakels voor een rechtvaardige en
duurzame ontwikkeling, zo klonk het. ‘Om die barrières te slechten, doen we een beroep
op de internationale samenleving om gezamenlijk actie te voeren tegen straffeloosheid en
om de organisatie van de inheemse en afro-gemeenschappen te versterken.’

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 2 • vrede en verzoening
Jean-Baptiste Safari Bagula
‘De gewelddadige geschiedenis van
Congo maakt het absoluut noodzakelijk
om de handen ineen te slaan,’ zegt Jean-
Baptiste safari Bagula, coördinator van
het Congolese netwerk Cercle d’Echange
pour la Paix (CEPC). ‘Alle geweld heeft het
land enorm veel leed berokkend: bijna
vijf miljoen conflictgerelateerde doden,
extreme armoede, honderdduizenden
ontheemden en vluchtelingen en ontelbare
gevallen van seksueel geweld. Ook is
er sprake van rechteloosheid en incapabele
overheidsdiensten die bol staan van
corruptie. En dan ben ik nog maar net
begonnen met mijn opsomming!’
In Congo laait het conflict nog regelmatig
op, ondanks alle vredesakkoorden en de
democratische verkiezingen in 2006. Waar
mogelijk steunt Mensen met een Missie
initiatieven die de geweldscyclus kunnen
doorbreken en de bevolking weer dichter
tot elkaar brengt. CEPC is zo’n initiatief dat
stabiliteit en ontwikkeling kan brengen. Het
nog jonge netwerk telt 21 lidorganisaties
die op de een of andere manier werkzaam
zijn op het terrein van conflicttransformatie
en vredesopbouw in Oost-Congo.
Jean-Baptiste Safari Bagula is voor drie jaar
aangewezen als coördinator en heeft het
plan van CEPC een relevant kennisnetwerk
in Congo te maken. ‘Het netwerk CEPC
geeft hoop voor de toekomst,’ is zijn over-
pagina 14-15
‘Vrede is nooit
het werk van
één organisatie’
tuiging. ‘Maar het is wel bijzonder moeilijk
om de situatie te keren. De problemen zijn
aan de ene kant namelijk erg met elkaar
verbonden, maar zijn aan de andere kant
per gebied en in grote mate verschillend.
Daar komt bij dat organisaties vaak een te
smalle visie hanteren en hun werkzaamheden
niet op elkaar afstemmen. Men doet
dezelfde dingen en doet dus ook dezelfde
dingen fout. CEPC kan daar verandering in
brengen, want vrede is nooit het werk van
één organisatie. Wie wil toetreden moet
dan ook openstaan voor reflectie en uitwisseling.
Juist dat is een voorwaarde om met
succes te werken aan vrede en verzoening.’
Van complex conflict naar complex
vredeswerk
Jean-Baptiste Safari Bagula werkt op vrijwillige
basis bij CEPC, naast zijn betaalde
baan als coördinator van de organisatie
Innovation et Formation pour le
Développement et la Paix. Samen met vier
anderen vormt hij het ‘focal point’ en er is
voor de komende jaren een programma
uitgewerkt gericht op conflicttransformatie,
mensenrechten, goed bestuur en ondersteuning
van kwetsbare groepen zoals
verkrachtingsslachtoffers.
Iedere lidorganisatie heeft zichzelf in twee
sectoren ingedeeld en per sector organiseert
men zelf verschillende, meerdaagse
trainingen. Jean-Baptiste Safari Bagula:
‘Waar mogelijk worden lokale trainers aangetrokken
om voort te bouwen op beschikbare
kennis en ervaring. En leden delen
hun rapporten en analyses en lopen stage
bij collega’s uit andere provincies. Op de
ledenvergaderingen komen alle aangesloten
organisaties bij elkaar en bespreken de
voortgang van hun programma’s en bouwen
aan onderling vertrouwen. Dat doen
we bewust met de hulp van een externe
begeleidster.’
De coördinator kan niet voldoende
benadrukken dat CEPC geen gewone
netwerkorganisatie is. ‘Ten eerste is CEPC
gericht op capaciteitsversterking en niet
alleen op de praktische coördinatie van
individuele projecten,’ zegt hij. ‘Ten tweede
brengen we verschillende thema’s binnen
de conflictproblematiek samen, waardoor
media-experts bijvoorbeeld leren van mensenrechtenactivisten.
Ook bevorderen we
uitwisseling over verschillende kerkelijke
visies op vrede, want het netwerk telt zowel
katholieke, protestantse als niet-kerkelijke
organisaties. Bijzonder is ook dat de leden
een eigen bijdrage leveren. Het volgen van
een training elders kost immers ook geld,’
redeneert Jean-Baptiste Safari Bagula.
Iedere lidorganisatie betaalt jaarlijks
gemiddeld € 1100, waarmee in totaal
ruim een kwart van het budget voor het
driejarenprogramma wordt bekostigd. Zo

wil CEPC afhankelijkheid van donorgeld
voorkomen en tegelijk de zeggenschap
over het programma bevorderen. De
overige driekwart van de begroting wordt
door Mensen met een Missie en Cordaid
bijgelegd.
‘Wij vinden het ook belangrijk dat CEPC
bij wet geen officiële structuur heeft. De
leden hebben een samenwerkingscontract
ondertekend en dat is het. Formele
netwerkorganisaties veranderen namelijk
al te vaak in een zelfstandige organisatie
met een kantoor, personeelsleden en zelfs
auto’s. De lidorganisaties worden dan
onder de voet gelopen en verliezen hun
functie in het netwerk. Dat willen we echt
zien te voorkomen.’
Het coördineren van zo’n grote groep gaat
echter niet altijd even makkelijk, is de
ervaring van Jean-Baptiste Safari Bagula.
‘Natuurlijk staan geven en nemen bij ons
centraal, maar toch investeert de één meer
dan de ander. Daar ontkom je niet aan. Er
zijn ook leden die denken dat na het betalen
van de bijdrage alles vanzelf gaat. Maar
niets is minder waar. Het blijft natuurlijk
een groeiproces en we hebben nu eenmaal
een geschiedenis. Sommigen kijken ook
eerst de kat uit de boom om te zien of ze
de anderen kunnen vertrouwen. Dat vraagt
allemaal tijd. Maar wij Congolezen moeten
solidair zijn en onze bescheiden kennis
en competenties met elkaar delen om zo
samen sterk te staan. Want Congo komt
echt niet vooruit door alleen de projecten
van grote internationale donoren.’
Vertrouwen is ook het woord dat Jean-
Baptiste Safari Bagula gebruikt voor de
relatie met Mensen met een Missie. ‘Het is
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 2 • vrede en verzoening
bijzonder dat wij steun krijgen om op deze
manier een voor ons relevant programma
op te zetten en uit te voeren. Bijzonder
omdat veel andere donoren het financieren
van een informele structuur als CEPC bij
voorbaat afwijzen of onmogelijk veel condities
stellen. Deze bemoedigende vorm
van steun kan ik echt prijzen. Je bereikt nu
eenmaal geen resultaat door voorschriften,
maar door originaliteit in de manier van
doen.’
Projecten uitgelicht
Binnen het thema Vrede en Verzoening
ondersteunt Mensen met een Missie
214 projecten. Hieronder het project
waarover Jean-Baptiste safari Bagula in
het interview vertelt; gevolgd door twee
andere projecten. Het totaaloverzicht
staat op www.mensenmeteenmissie.nl.
Het hoofdstuk sluit af met een interview
met kathleen Ferrier, CDA-Tweede
kamerlid.
Oost-Congo - Cercle d’Echange des
partenaires oevrant sur la construction
de la Paix à l’Est du Congo
Mensenrechten, goed bestuur en steun
aan kwetsbare groepen
Bijdrage € 11.084
Projectnummer 115.1211
Cercle d’Echange pour la Paix is een
vernieuwend netwerk en een belangrijke
versterking van het partnernetwerk van
Mensen met een Missie in Oost-Congo
(zie ook het interview). De meeste van haar
lidorganisaties zijn faith-based en al jaren
gewaardeerde partners van Mensen met
een Missie. Het programma is de directe
vertaling van een behoefte-inventarisatie
en sluit daarmee goed aan bij de uitdagingen
die door de lidorganisaties worden
ervaren.
Het budget van het programma 2008-2010
omvat in totaal € 240.725. Bijna een kwart
daarvan wordt opgebracht door de
21 lidorganisaties. De rest is voorgelegd
aan Mensen met een Missie en Cordaid,
die als gelijkwaardige donoren zullen opereren
en ieder de helft voor hun rekening
hebben genomen. Over 2008 droeg MM
€ 11.084 bij. In 2009 zal dat € 57.468 zijn
en € 21.448 in 2010, met een totaal van
€ 90.000.
Resultaat en evaluatie
Vanzelfsprekend moet CEPC zich nog
bewijzen. Maar de wijze waarop de
21 lidorganisaties de handen ineen hebben
geslagen, de daadkracht van de stuurgroepen
en het meerjarenprogramma, geven
voldoende vertrouwen. Het ownership van
het programma ligt volledig bij CEPC en
door de forse eigen bijdrage zullen de leden
scherp volgen of dit programma voldoende
resultaat voor hen oplevert.

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 2 • vrede en verzoening
Filippijnen - Mindanao People’s
Peace Movement
Vrouwen vormen bij de vredesopbouw
een belangrijke schakel
Bijdrage € 54.500
Projectnummer 329.1388
De netwerkorganisatie Mindanao People’s
Peace Movement (MPPM) werkt aan
duurzame vrede tussen moslims, christenen
en de oorspronkelijke bevolking van
Mindanao, het op één na grootste eiland
van de Filippijnen.
MPPM is zeker voor Mindanao een vernieuwende
organisatie. Het netwerk probeert
de verschillende bevolkingsgroepen bij
elkaar te brengen en staat in direct contact
met basisgemeenschappen. Zij organiseert
eens per twee jaar een Vredestop, een
bijeenkomst waar door alle mogelijke partijen
wordt gediscussieerd over vrede. Ook
gender wordt beschouwd als een belangrijk
thema. Vrouwen vormen bij de vredesopbouw
een belangrijke schakel en zijn op alle
niveaus vertegenwoordigd.
Het jaar begon onrustig, vooral toen in
augustus 2008 het conflict tussen de
Mindanao Islamic Liberation Front (MILF)
en het Filippijnse leger opnieuw oplaaide,
doordat het parlement een overeenkomst
tegenhield om de positie van moslims en
inheemse groepen te verstevigen.
MPPM staat in direct contact met basisgemeenschappen.
Dat bewees zijn nut toen
de onlusten oplaaiden en mensen MPPM
de dialoog bleven zoeken.
Resultaat en evaluatie
MPPM heeft inmiddels het overgrote deel
van de moslims en inheemse groepen
achter zich. In 2008 heeft de organisatie
bekendheid gegeven aan een te organiseren
referendum waarin de bevolking
zich kan uitspreken over de toekomst
van Mindanao. Ze heeft onder meer een
voorlichtingscampagne opgezet en organiseerde
een Vredestop om een referendum
op Mindanao verder te promoten. MPPM
heeft de afgelopen jaren twee secretariaten
opgezet die zich direct bezighouden met
de problematiek van moslims en inheemse
groepen zoals toegang tot grond.
Het streven van MPPM naar (interreligieuze)
dialoog en harmonie past goed
bij MM. In 2008 verleende Mensen met
een Missie voor de vijfde keer steun aan
MPPM, die haalbare en logische resultaten
formuleerde. Wel kwam uit de tussentijdse
evaluatie naar voren dat MPPM zich
nog nadrukkelijker kan focussen op het
bereiken van haar lange-termijndoelen en
internationale steun moet zoeken voor het
organiseren van een referendum.
Mexico - Fray Bartolomé de las Casas
(Frayba)
Bescherming van de rechten van de
inheemse bevolking
Bijdrage € 25.000
Projectnummer 230.0323
Frayba is een mensenrechtenorganisatie in
het Mexicaanse San Cristóbal de las Casas,
in de deelstaat Chiapas. Frayba werkt aan
bescherming van en respect voor de rech-
ten van de inheemse bevolking in de regio.
Daarnaast houdt de organisatie zich bezig
met de promotie van het vredesproces in
de regio.
Frayba is opgericht door Mgr. Ruíz, destijds
bisschop in het Mexicaanse Chiapas. De
organisatie combineert het directe werken
aan de basis met nationale en internationale
lobby en belangenbehartiging. Zo is
er de afgelopen periode een nieuw plan
voor monitoring gestart, waarmee de
conflicten rond mensenrechten in de regio
beter kunnen worden gevolgd. Dat gebeurt
onder andere door waarnemers die worden
voorbereid op hun taak waardoor het
mogelijk is om informatie te verspreiden op
lokaal, nationaal en internationaal niveau.
Dit heeft 30 gedocumenteerde conflicten
opgeleverd, 65 evaluatierapporten, elf
persberichten en dertien brieven vanuit de
gemeenschappen. Mede hierdoor wordt
Frayba inmiddels uitgenodigd bij bijeenkomsten
tussen lokale gemeenschapsleiders.
Van belang is ook dat Frayba samen
met andere organisaties iets doet aan de
hoge elektriciteitsprijzen en juridische
bijstand verleent.
Resultaat en evaluatie
Frayba scoorde goed in de voortgangsevaluatie.
Er is gekozen voor vraaggestuurd
werken en men begeleidt alleen nog
gemeenschappen die zelf een aanvraag
doen. De nadruk is meer komen liggen op
processen dan op geïsoleerde activiteiten.
Ook maken mensenrechten nu deel uit van
de integrale begeleiding die Frayba aan
gemeenschappen geeft.

Kathleen Ferrier
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 2 • vrede en verzoening
Mensen met een Missie
als schoolvoorbeeld
Fotobijschrift
CDA-Tweede kamerlid kathleen Ferrier
vindt Mensen met een Missie ‘het schoolvoorbeeld
van een organisatie die rechtstreeks
met haar partners in het Zuiden
werkt. De aanpak van Mensen met een
Missie, gebaseerd op gelijkwaardigheid,
maakt het verschil.’
‘In ontwikkelingssamenwerking hebben
faith-based organisaties een grote
meerwaarde,’ zegt Kathleen Ferrier. ‘Wat
mensen willen, wordt zeker in het Zuiden
voor een groot deel bepaald door hun
religieuze overtuigingen. Dat betekent voor
ontwikkelingsorganisaties in het Noorden
dat ze voor een vruchtbare samenwerking
tenminste weet moeten hebben van de
godsdienst die hun partners in het Zuiden
aanhangen. Je moet je bewust zijn van
de invloed van de religie op het leven van
mens en samenleving.’
Ze wijst op het feit dat faith-based organisaties
zoals Mensen met een Missie en
haar partners in het Zuiden vaak dingen
bereiken die andere, seculiere, organisaties
niet kunnen bewerkstelligen. ‘Laat
me een voorbeeld geven. Ik ben onlangs
in het Grote Meren-gebied geweest. De
overheden van de verschillende landen
aldaar proberen de diverse legertjes daar te
ontwapenen. Via de officiële programma’s
lukt dat maar mondjesmaat. Wat gebeurt
is dat mensen een oud wapen inleveren, en
drie moderne pistolen en geweren onder
het bed verstoppen.
‘Ik heb gesproken met
vertegenwoordigers van
faith-based organisaties en
die vertelden mij dat het
hen wel lukt om mensen
ertoe te bewegen al hun
wapens in te leveren. De
reden is simpel: mensen
hebben wel vertrouwen
in religieuze leiders en
organisaties, maar niet in
een overheid die op vrijwel
elk gebied tekortschiet.’
In ontwikkelingssamenwerking draait het
volgens het CDA-Kamerlid om ‘inzet op de
kracht van mensen. Uiteindelijk moeten
de mensen in het Zuiden de problemen
oplossen. Ze willen zelf hun samenleving
inrichten en het is aan hen om te besluiten
hoe ze de ontwikkeling van hun economie
vorm willen geven. Dat mogen wij niet voor
hen doen. Sterker nog, dat kunnen wij niet
voor hen bedenken. Wat wij kunnen doen,
is het probleemoplossend vermogen van
de samenlevingen in het Zuiden versterken.
De inzet van ontwikkelingssamenwerking
moet daarop gericht zijn. Geef je, zoals
voorheen, een cheque en zeg je zoek het
verder maar uit, dan doe je meer fout dan
goed.
Alleen geld geven houdt corruptie in stand
en maakt mensen afhankelijk. Een ontwikkelingssamenwerking
die zijn naam verdient,
spreekt een mens aan op zijn kracht
en ziet hem als gelijkwaardige partner, niet
als een hulpbehoevende.’
Afgewogen
‘De kwaliteit van de Nederlandse ontwikkelingssamenwerking
is goed,’ zegt
Kathleen Ferrier. ‘De Nederlandse steun
aan de landen in het Zuiden wordt aangeboden
via een afgewogen combinatie
van multilaterale organisaties, bilaterale
overeenkomsten en maatschappelijk middenveld.
Onlangs heb ik er bij de minister
van Ontwikkelingssamenwerking op
aangedrongen om dat evenwicht in stand
te houden. Het CDA wil bijvoorbeeld niet
dat er meer geld naar multilaterale organisaties
gaat ten koste van de bilaterale
overeenkomsten of het maatschappelijk
middenveld.’
Curriculum
Kathleen Ferrier is geboren op 8 maart
1957 in Paramaribo als jongste dochter
van de laatste gouverneur en eerste
president van Suriname, Johan Ferrier.
Ze groeide op in Suriname en Nederland
en studeerde Spaanse taal- en letterkunde,
Portugees en ontwikkelingssamenwerking
aan de Universiteit
Leiden. In april 2002 publiceerde ze
het boek Migrantenkerken en in 2006
Armoede, de angel in onze rijkdom.
Sinds 23 mei 2002 is ze lid van de
Tweede Kamer voor het CDA. Ze is
woordvoerder Passend Onderwijs en
Ontwikkelingssamenwerking. Kathleen
Ferrier is getrouwd en belijdend lid van
de Protestantse Kerken Nederland en
woont in Leusden.
pagina 16-17

Mensen met een Missie
krassen rassen voor Colombia
Een campagne voor ontheemde en kansarme Colombianen
Steeds meer mensen bezoeken Colombia,
omdat het land veiliger is geworden. Een
stap in de goede richting, maar er is nog
veel te verbeteren.
‘Ik hoop op een
toekomst waarin
ze mijn rechten
respecteren.
steun me.’
44 miljoen inwoners
10 miljoen mensen onderdrukt
4 miljoen vluchtelingen
‘Ons dorp is hard getroffen
door het geweld.’
Met de actie ‘Krassen voor Colombia’
kwam Mensen met een Missie op voor
ontheemde en kansarme Colombianen.
In Colombia zelf werkt MM samen met
lokale partnerorganisaties om het lot van
onderdrukte minderheidsgroeperingen te
verbeteren.
‘Het is moeilijk
om aan schoon
drinkwater te
komen.’
Bijna Bijna tien tien miljoen Colombianen van
Afrikaanse en indiaanse indiaanse afkomst leven in
armoede en gemarginaliseerd op het platteland,
klem in de de strijd tussen het het leger
en de guerrilla. Het gaat om een groot deel
van de bevolking en toch is is deze groep in
het beleid onzichtbaar. Ze hebben hulp
nodig nodig om hun leven weer op de rails te
krijgen. De deelnemers aan de campagne
campagne
Krassen Krassen voor Colombia gaven een eerste
aanzet om de problematiek van van Colombia
een menselijk gezicht gezicht te geven.
Er Er zijn 30.000 kraskaarten Krassen voor
Colombia verspreid.
De website www.krassenvoorcolombia.nl
werd drukbezocht en talloze mensen lieten
hun naam achter.
Nederlanders
riepen minister koenders kkoenders
op: ‘Geef tien miljoen
gemarginaliseerde
gemarginaliseerde
Colombianen
een gezicht!’

Namens de deelnemers aan de campagne zijn de resultaten aangeboden aan Bert
Koenders, minister voor Ontwikkelingssamenwerking.
Minister Koenders zegde toe om tijdens zijn bezoek aan Colombia aandacht te vragen
voor de tien miljoen ontheemde Colombianen en zich in te zetten voor een betere dialoog
tussen verschillende groepen in de samenleving.
Ook reageerde minister koenders schriftelijk op vragen van Mensen met een Missie:
‘De participatie van verschillende groepen aan de politieke dialoog is een belangrijke
voorwaarde voor het creëren van een vreedzame, inclusieve samenleving.
Maatschappelijke organisaties geven verschillende bevolkingsgroepen een stem en
kunnen hen helpen nader tot elkaar te komen. Door het ondersteunen van het lokale
maatschappelijk middenveld worden belangengroeperingen ondersteund, waarmee
de overheid in het politieke proces rekening moet houden. Op deze manier wordt een
dialoog op gang gebracht en het sociaal contact tussen overheid en burgers versterkt.’
‘Ook religieus georiënteerde organisaties kunnen een verzoenende rol spelen. Door
activiteiten ter bevordering van interreligieuze dialoog dragen uw partnerorganisaties
op een positieve manier bij aan vredesopbouw.’
‘Ik maak graag van deze gelegenheid gebruik om nogmaals mijn waardering uit te
spreken voor de wereldwijde inzet van Mensen met een Missie voor een vreedzame
samenleving en wens u ook in de toekomst veel succes bij uw inspanningen.’

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 3 • geloof in bevrijding
pagina 20-21

HOOFDsTuk 3
Geloof
in Bevrijding

Geloof in Bevrijding
Met het thema Geloof in Bevrijding
draagt Mensen met een Missie bij aan de
vernieuwing en versterking van geloofsgemeenschappen
in hun maatschappelijke
betrokkenheid. MM steunt die geloofsgemeenschappen
die in onderlinge verbondenheid
werken aan een rechtvaardige
samenleving. Maar ook initiatieven die
een eigen plaats en verantwoordelijkheid
geven aan iedereen binnen de wereldwijde
katholieke geloofsgemeenschap.
Samen met de Adviescommissie
Missionaire Activiteiten (AMA) zet
Mensen met een Missie zich in voor een
open, pluriforme en solidaire kerkgemeenschap.
Een gemeenschap die zich
vanuit het perspectief van de armen een
trouwe bondgenoot toont van iedereen
die zich vreedzaam inzet in de strijd
tegen armoede en onderdrukking en voor
gerechtigheid en vrede.
pagina 22-23
Mensen met een Missie ondersteunt groepen
en organisaties die de positieve kracht
van religie aanwenden bij hun inzet voor
een betere wereld. De positie van vrouwen
is daarbij een speciaal aandachtspunt,
gezien het schrille contrast tussen hun
formele positie binnen de katholieke kerk
en hun feitelijke inzet.
Missionair present
MM ondersteunt groepen religieuzen en
leken die actief werken aan een solidaire
kerkgemeenschap, met name waar zij zich
richten op uitgesloten groepen. Het accent
ligt op vorming en capaciteitsversterking.
Grensverleggende kerk
MM bevordert actief pluriformiteit en
dialoog in de wereldkerk. Dat doet zij door
vernieuwende initiatieven in theologie en
pastoraat vanuit de eigen culturele context
van het Zuiden te steunen.
Het thema Geloof in Bevrijding
telde in 2008:
1. 247 projecten
2. 23 uitgezondenen
3. Actief in de volgende focuslanden
Afrika: Burundi, Kameroen, Kenia,
DR Congo, Rwanda, Soedan,
Tanzania, Oeganda, Zuid-Afrika
Azië: Filippijnen, India, Indonesië,
Pakistan
Latijns-Amerika: Bolivia, Brazilië,
Colombia, Ecuador, Guatemala,
Mexico, Peru
Oost-Europa: Litouwen, Oekraïne
4. Het totale bedrag dat werd besteed
aan Geloof in Bevrijding bedroeg
€ 2.534.836.

Resultaat en evaluatie
In 2008 zijn vrijwel alle landenprogramma’s
volgens plan uitgevoerd. Er vonden
acht partnerconsultaties plaats en er werd
duidelijk vooruitgang geboekt met:
- het ondersteunen en verbinden van bewe-
gingen die zich inzetten voor een open en
pluriforme kerkgemeenschap;
- verkenning van de actuele betekenis van
bevrijdingstheologie;
- ontwikkeling van interreligieuze dialoog,
onder andere tussen christenen, hindoes
en moslims;
- versterking van de rol van vrouwen
binnen de kerkgemeenschap;
- versterking van de rol van etnische
minderheden binnen de kerk-
gemeenschap;
- het ondersteunen van de samenwerking
tussen kerkbewegingen en maatschappe-
lijke organisaties.
Aandachtspunten voor 2009
In 2009 zal verder worden gewerkt aan
de profilering en inhoudelijke verdieping
van het thema Geloof in Bevrijding. Dit
zal leiden tot meer samenhang in de
landenprogramma’s.
‘Ik vind dat principes moeten
wijken voor de ethische
plicht om de ander te helpen.’
(Ivone Gebara)
Voorlichting en lobby: een voorbeeld
Onder de titel ‘Spiritualiteit van de gewonde heler’ organiseerde de Henri Nouwen
Stichting met ondersteuning van MM op 18 oktober een lezing van Ivone Gebara, feministisch
theologe uit Brazilië. De bijeenkomst vond plaats in het kader van de maand van
de spiritualiteit. De achtergestelde positie van de vrouw in de derde wereld stond hierbij
centraal. De teksten van zuster Ivone Gebara getuigen van het onrecht en de gebrokenheid
van het dagelijks bestaan. Zij is kritisch over traditionele vanzelfsprekendheden binnen de
kerk en in de samenleving en is ervan overtuigd dat een andere, betere wereld
mogelijk is. De eerste Nederlandse uitgave van Gebara’s werk ‘Omdat de schepper even
moest niezen’ is uitgegeven door Mensen met een Missie.
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 3

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 3 • geloof in bevrijding
Een boodschap van
vernieuwing
‘Er moet begrip komen voor zusters
die hun congregatie hebben verlaten,’
vindt de Indiase selvin Mary. Zelf is ze uitgetreden,
na 21 jaar deel te hebben uitgemaakt
van de congregatie van st. Anne
of Tiruchirapalli. ‘Ik beleef mijn geloften
intenser dan ooit tevoren. Meer dan ooit
ben ik vrouw en individu en droom ik van
een gemeenschap van liefde, gelijkheid
en rechtvaardigheid. Ik laat me leiden
door de boodschap van het evangelie en
door mijn verbintenis met anderen.’
Selvin Mary is de leidende kracht achter
Udhayam, de organisatie die vrouwen
steunt die hun congregatie hebben verlaten.
Daarnaast zet de organisatie zich
in voor de ontwikkeling van vrouwen en
kinderen in Thuraiyur Taluk, een gemeenschap
in de deelstaat Tamil Nadu. ‘We
geven vrouwen de kennis en de middelen
om zich te organiseren en stimuleren hen
om hun plaats op te eisen in de sociale,
politieke, economische en culturele arena.
Door hen bijvoorbeeld te helpen bij het
aanvragen van bankleningen of overheidssubsidies
leveren wij een bijdrage aan de
verhoging van hun levensstandaard.
Onze grotere ambitie is om het sociale
kwaad uit te bannen, om gelijkheid tussen
klassen en kasten te bevorderen. Wij willen
ervoor zorgen dat vrouwen hun rechten
leren opeisen in gezin en samenleving.
Daarvoor zijn andere maatschappelijke
normen en waarden nodig. Daarom
proberen wij de noodzaak tot sociale,
maatschappelijke en ethische vernieuwing
voortdurend onder de aandacht
te brengen.’
Dageraad
‘Dankzij Mensen met een Missie,’ zegt
Selvin Mary, ‘komt het moment nabij dat
de duisternis wijkt en het licht opkomt, dat
mensen wakker worden en een nieuwe
dag beginnen.’ De Nederlandse vertaling
van Udhayam is dageraad, het hoopvolle
begin van een nieuwe dag. ‘Ik beschouw
Udhayam als de verrezen Christus die
hoop schonk aan zijn angstige en wanhopige
leerlingen en apostelen. Het was
geen toeval dat Jezus Maria uitkoos om
zijn boodschap door te geven, een vrouw
die misbruikt en onderdrukt werd door
een chauvinistische mannensamenleving.
De boodschap die zij moest doorgeven
was die van de dageraad, van een samenleving
gebaseerd op gelijkheid en rechtvaardigheid.
Dat is ook wat Udhayam wil
bevorderen door zich in te zetten voor de
lotsverbetering van (Dalit)-vrouwen die
drievoudig worden onderdrukt: via kaste,
klasse en gender.’
Het ontstaan van Udhayam kan gedateerd
worden in mei 1994, toen op initiatief van
de Kapucijner provinciaal pater Aruldas

Selvin Mary in gesprek
uitgetreden zusters voor het eerst samenkwamen
om te praten over het leven na
het klooster. ‘Op die eerste bijeenkomst
hebben we besloten om tweemaal per jaar
bijeen te komen om onze ervaringen te
delen en een vereniging op te richten. Ik
heb het initiatief genomen om Udhayam
officieel te laten registreren. Ons bestuur
bestaat uit twaalf vrouwen; ze zijn allemaal
lid geweest van een religieuze congregatie.
In de relatief korte tijd van ons bestaan
zijn we erin geslaagd om een groot aantal
vrouwen hun zelfvertrouwen en waardigheid
terug te geven. Udhayam draagt actief
bij aan verschillende positieve ontwikkelingen
zoals: vrouwen die hun gemeenschap
dienen als leider, vermindering van ongelijkheid
tussen de kasten en de speciale
aandacht voor onderwijs en gezondheidszorg
voor vrouwen.’
Obstakels
Vooral in de eerste jaren van haar bestaan
moest de organisatie de nodige obstakels
overwinnen. ‘De uitgetreden kloosterzusters
waren enig ‘comfort’ gewend
en konden maar moeilijk wennen in de
buitenwereld. Udhayam kon hun geen
economische veiligheid bieden.
Een ander probleem ontstond nadat we
vrouwen uit de omgeving als coördinatoren
hadden aangesteld. Onze nieuwe
medewerkers waren in eerste instantie
niet bereid naar de dorpen te gaan om
‘s avonds vergaderingen bij te wonen. Ze
vonden het te gevaarlijk om in het donker
op pad te gaan. Nadat we logies hebben
geregeld, durven vrouwen het nu wel aan
om te vergaderen na zonsondergang. Een
probleem waaraan we weinig kunnen doen,
is dat we stafleden verliezen doordat zij
gaan trouwen. Dat betekent dat we telkens
nieuwe mensen moeten opleiden.’
Gelijke partners
Selvin Mary vindt samenwerking nuttig
als die gebeurt op basis van gelijkheid.
‘Mensen met een Missie is een prima
partner, juist vanwege haar opstelling als
gelijke. Zij toont zich een begripvolle organisatie
die ons in staat stelt om ons werk
te doen. Ze waardeert onze overtuiging,
betrokkenheid en vaardigheid. Volgens mij
is dat de crux van elke vorm van samenwerking.
Je moet, ongeacht je positie,
van elkaar willen leren. Dat geldt ook als
wij mensen proberen te motiveren om
verder te gaan in hun ontwikkeling. Als er
mannen of vrouwen zijn die ondanks alle
inspanning achterblijven, dan is het niet
aan ons om te oordelen maar om uit te
vinden waarom dat gebeurt. Het zou best
zo kunnen zijn dat we iets niet goed doen.
Mensen in moeilijkheden, van welke aard
dan ook, gaan naar Udhayam. Dat is een
resultaat waar we trots op zijn. We hebben
kennelijk het vertrouwen van de mensen
weten te winnen. En daardoor hebben
we bepaalde gedragspatronen weten te
doorbreken die een grotere gelijkheid in
de samenleving in de weg staan. Het duurt
ongetwijfeld nog heel lang voor er sprake
zal zijn van gelijke verhoudingen tussen
man en vrouw en tussen de verschillende
kasten en klassen. Maar als we een
begin kunnen maken, dan is dat een hele
prestatie.
pagina 24-25

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 3 • geloof in bevrijding
Projecten uitgelicht
Binnen het thema Geloof in Bevrijding
ondersteunt Mensen met een Missie 247
projecten. Hieronder het project waarover
selvin Mary in het interview vertelt;
gevolgd door drie andere projecten. Het
totaaloverzicht staat op www.mensenmeteenmissie.nl.
Het hoofdstuk sluit af
met een interview met zuster
Rita schrurs.
India - Pilotproject van Udhayam
Nieuwe kansen voor uitgetreden zusters
Bijdrage € 9.300
Projectnummer 317.2915
Udhayam is de naam van een kleine
organisatie op het platteland van Tamil
Nadu in Zuid-India. De organisatie is een
rehabilitatieprogramma voor uitgetreden
zusters gestart. Behalve begrip creëren en
opvang bieden, wil Udhayam mogelijkheden
scheppen om deze vrouwen op een
zinvolle en vruchtbare manier te blijven
betrekken bij sociale projecten onder de
lokale bevolking, met name gericht op
empowerment van vrouwen.
Benarde situatie
Ook in India komt het voor dat religieuzen
hun congregatie verlaten, niet zelden
omdat ze worden gehinderd om juist dat
te doen waarvoor ze oorspronkelijk toetraden,
zoals sociaal werk. De keuze voor
uittreding gaat vaak met veel conflicten en
innerlijke strijd gepaard en meestal komt
men letterlijk op straat te staan. Vanuit
dat perspectief is in het verleden door een
aantal voormalige zusters Udhayam opgericht.
Zij hebben de benarde situatie van
uitgetreden religieuzen als een belangrijk
punt naar voren gebracht. Er zit vaak veel
potentie bij deze mensen en het is zeer de
moeite waard hen te ondersteunen bij het
vinden van een nieuwe weg. Tegen deze
achtergrond heeft Udhayam een project
opgezet waarbij zij een opvanghuis startten
met tijdelijke opvang, begeleiding en
steun.
Vernieuwend en moedig
Udhayam getuigt niet alleen van een
vernieuwende, maar ook van een moedige
houding. De organisatie schroomt bijvoorbeeld
niet om alle bisdommen en parochies
in Tamil Nadu te benaderen om ze
op de mogelijkheid te wijzen van opvang
voor ex-religieuzen.
Doelstellingen voor 2008
- creëren van faciliteiten voor opvang van
maximaal twaalf uitgetreden zusters per
jaar;
- begeleiding en counseling van deze
zusters;
- training in werken aan de basis met
gemarginaliseerde vrouwen;
- verspreiden van informatie over mogelijkheden
van opvang: via persoonlijke
contacten en kerkelijke bladen.
Resultaat en evaluatie
Het project is in de aanvangsfase afhankelijk
van externe financiering. De verwachtingen
bij Udhayam zijn hooggespannen
en er zal worden gezocht naar mogelijke
ondersteuning door lokale congregaties
voor draagvlak en duurzaamheid. Intensief
overleg en begeleiding zijn in dit soort
nieuwe projecten nodig om de verwachtingen
over en weer op elkaar af te stemmen.
Kenia - Evangelizing Sisters of Mary
Training alleenstaande moeders in
krottenwijk
Bijdrage € 10.000
Projectnummer 130.1087
De Evangelizing Sisters of Mary (ESM)
werken in Kware, een sloppenwijk in
Ongata Rongai, waar ze met sociaal werk,
verpleging en onderwijs de slechte situatie
proberen te veranderen. Met dit specifieke
project richten de zusters zich op alleenstaande
moeders, die door hun armoedige
situatie een risicogroep voor prostitutie
zijn. Aandacht is er ook voor hun kinderen,
die vaak tot de drop-outs en drugsgebruikers
behoren.
ESM gaat er vanuit dat beroepsopleidingen
en trainingen zorgen voor meer zelfredzaamheid
en dat dit weer leidt tot een
grotere inzet voor de gemeenschap. Niet
voor niets beschikt de organisatie dan ook
over een eigen Community College.
Doelstellingen voor 2008
- een 3-daagse workshop rondom werkmogelijkheden,
HIV/AIDS en rechtvaardigheid
als het gaat om de rol van vrouwen;
- twee seminars over drugsverslaving, mensenrechten,
zelfvertrouwen en HIV/AIDS;
- een 3-daagse workshop over het belang
van samenwerken, trouw in relaties en
evaluatie van de workshops van vorig jaar.
Resultaat en evaluatie
ESM slaagde er in de gestelde doelen te
verwezenlijken. Van de doelgroep van

150 mensen, voornamelijk vrouwen, nam
83% daadwerkelijk deel. Zij leerden niet
alleen hoe ze voor hun rechten kunnen
opkomen, maar ook hoe hun economische
activiteiten zijn te verbeteren.
Opmerkelijk was dat drie groepen
vrouwen de geleerde kennis en vaardigheden
ter plekke toepasten en hun eigen
handeltjes opzetten. Investeringskapitaal
is daarbij nu nog een probleem, maar ook
daarin zal de komende jaren worden voorzien
door een systeem van kleine leningen.
Ook zullen er vervolgtrainingen komen en
krijgen vijftig werkloze jongeren vorming
en counseling.
Bolivia - Comunidades Eclesiales de
Base
Een permanent appèl op vernieuwing
van de kerk
Bijdrage € 10.000
Projectnummer 211.0208
Comunidades Eclesiales de Base (CEB’s)
zijn kerkelijke basisgemeenschappen in
Latijns-Amerika die werken vanuit de
optie van de armen. Om ervaringen uit
te wisselen en hun strategie te bepalen
hebben de Boliviaanse CEB’s vanaf 1985
acht landelijke bijeenkomsten georganiseerd.
Mensen met een Missie droeg bij
aan de negende bijeenkomst, die van 8
tot 11 juli 2008 in Tarija werd gehouden.
Daaraan namen 734 mensen deel uit heel
Bolivia. De bijdrage van MM was bedoeld
voor centrale kosten als communicatie,
ontvangststructuur, onderdak en verslaglegging.
Voorbeeldfunctie
Versterking van de beweging van de
CEB’s is binnen Latijns-Amerika een van
de kernpunten van het MM-programma
Geloof in Bevrijding. Mensen met een
Missie sluit daarbij nadrukkelijk aan bij de
beweging van de basiskerk. Het bestaan
van CEB’s alleen al is een permanent appèl
op vernieuwing van de kerk. De gemeenschappen
worden grotendeels door
vrouwen gerund en hebben als zodanig
een voorbeeldfunctie voor andere vrouwen
binnen de lokale gemeenschappen.
Resultaat en evaluatie
MM vindt het van belang dat mensen die
binnen de CEB’s actief zijn elkaar kunnen
ontmoeten om nieuwe energie en ideeën
op te doen. Zeker ook omdat de bijeenkomst
dit keer plaatsvond in een tijd van
grote sociale en politieke spanning. De
gekozen werkvormen maakten bovendien
dat de bijeenkomsten niet alleen theoretisch
waren, maar ook getuigden van persoonlijke
betrokkenheid en commitment.
Oekraïne - Vormingsproject voor
zustercongregaties
Vinden van eigen identiteit door
vrouwelijke religieuzen
Bijdrage € 11.000
Projectnummer 438.0043
In samenwerking met Communicantes
ondersteunt Mensen met een Missie meerdere
vormingsprogramma’s in Oekraïne,
georganiseerd door de conferentie van
oversten van de Grieks-katholieke zustercongregaties
en de Commissie voor
de Religieuzen van de Grieks-katholieke
kerk in Oekraïne. Het gaat om bijeenkomsten
en cursussen gericht op
bewustwording van de positie van vrouwelijke
religieuzen en op meer sociaal
engagement.
Mentaliteitsverandering
De conferentie heeft veel congregaties
kunnen adviseren bij onderhandelingen
over teruggave van genationaliseerd
eigendom, pensioenregelingen voor
gedeporteerde zusters en dergelijke. In de
contacten met de kerk heeft de conferentie
een nog grotere rol gespeeld als het gaat
om mentaliteitsverandering. Zusters worden
niet langer uitsluitend gezien als nederige
dienaressen die niet- of slechtbetaalde
baantjes op het laagste niveau moeten
verrichten. Onthutsend is de slechte financiële
positie van de congregaties. Op basis
van kleine pensioentjes en de steun uit het
buitenland overleven de congregaties op
basisniveau en is de zorg om het leven van
alledag allesbepalend.
Resultaat en evaluatie
Dankzij contacten met het buitenland en
andere conferenties is er meer aandacht
gekomen voor ‘moderne’ thema’s als
sociale verantwoordelijkheid en de rol
van vrouwelijke religieuzen in kerk en
maatschappij. Sociaal engagement in onze
betekenis van het woord is in de Oosterse
kerk een nieuw fenomeen. Vanwege het
communistische verleden is hier geen
ervaring mee. Men wil inmiddels meer
ruimte in het vormingsprogramma opnemen
voor maatschappelijke ontwikkelingen
en heeft een klein begin gemaakt met
betrokkenheid bij de opvang van slachtoffers
van vrouwenhandel.
pagina 26-27

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 3 • geloof in bevrijding
Hechte samenwerking
Zuster Rita Schrurs
‘Wat Mensen met een Missie bijzonder
maakt, is haar manier van werken. Vooral
de kleinschaligheid en wederkerigheid
spreken mij aan,’ zegt AMA-commissielid
zuster Rita schrurs. Naast haar werk
als lid van het algemeen bestuur van
de Zusters van Liefde van schijndel, is
zuster Rita lid van de Adviescommissie
Missionaire Activiteiten (AMA), de commissie
die sinds jaar en dag intensief
meedenkt met Mensen met een Missie.
Eind 2009 is de geboren Eindhovense
twaalf jaar lid van de commissie. Dan
houdt ze ermee op. ‘Ik ben de afgelopen
jaren met veel genoegen lid geweest van
AMA, maar het is tijd om plaats te maken
voor een jonger iemand met wellicht
andere ideeën.’
Zelf doen
De AMA-commissie bestaat uit acht religieuzen
die meedenken over het door MM te
voeren beleid en de eventuele dilemma’s
die zich bij de uitvoering ervan zouden
kunnen voordoen. Zuster Rita noemt de
samenwerking tussen de AMA-commissie
en MM bijzonder en hecht.
Ze legt uit: ‘In de twaalf jaar dat ik zitting
heb gehad in de AMA-commissie is er
nooit sprake geweest van fundamentele
meningsverschillen. De discussies tussen
commissieleden en medewerkers van MM
zijn altijd gericht op verduidelijking. In ons
gezamenlijk overleg proberen we erachter
te komen wat de mogelijkheden en valkuilen
zijn van een voorgestelde benadering.
We proberen telkens vast te stellen wat je
redelijkerwijs aan resultaat mag verwachten
van een bepaald beleid, op welke
termijn en met inzet van welke middelen.’
Ze laat even een stilte vallen, wrijft over
haar lichtblauwe ogen en vervolgt: ‘Vooral
de laatste jaren maakt Mensen met een
Missie zich sterk voor kennisoverdracht
tussen partners in het Zuiden. De AMA-
commissie onderschrijft dat beleid volledig.
Ook wij vinden dat de partners in het
Zuiden het zelf moeten doen. Om dat doel
te bereiken, moet je de partners eigenaar
maken van hun project. Als organisaties
trots zijn op wat ze doen, willen ze anderen
daarover vertellen. Door trotse en zelfbewuste
partners bij elkaar te brengen, ontstaat
er discussie en vindt er uitwisseling
van kennis plaats. Daardoor, en dat is het
bijzondere van deze aanpak, komt een kennisoverdracht
tussen gelijken op gang. Ook
MM leert daarvan. De AMA-commissie
apprecieert die wederkerigheid in de relatie
tussen partners onderling en tussen partners
en Mensen met een Missie.’
Afrika
Zuster Rita woont met haar vrijwel blinde
medezuster Margaret Lammerts (oudbestuurslid
van MM) in een flat, schuin
tegenover het moederhuis van haar congregatie
in Schijndel. Een gemoedelijk Brabants
dorp van ruim twintigduizend inwoners, op
ruim tien kilometer van Den Bosch. In de
woonkamer van de zusters hangt een meditatieve
rust. De Afrikaanse houtsnijwerken
geven er een licht exotisch tintje aan.
De weemoed in de ogen van zuster Rita
verraadt dat Afrika haar nog nauw aan het
hart ligt. ‘Ik heb bijna twintig jaar in Zambia
gewerkt samen met zuster Margaret. Door
de congregatie en missie zijn er diverse
scholen opgericht. Zelf heb ik op een
blindenschool onderwijs gegeven; aan
blinde leerlingen en later leerlingen met
ook andere beperkingen die niet werden

toegelaten tot het reguliere middelbaar
onderwijs. In een tweejarige cursus leerden
ze alles wat nodig was om zelfstandig
vooruit te kunnen in het leven.
Na vijf jaar ben ik door de bisschop
gevraagd voor vrouwenwerk. Dit gebeurde
door tweemaandelijkse cursussen te geven
in de dorpen. We noemde het ‘School on
Wheels’. Hierna werden er clubs opgericht
die we regelmatig bezochten en vrouwen
vooruit hielpen om voor eigen inkomen te
zorgen.’
Na jarenlang hard werken onder vaak
moeilijke omstandigheden keerde zuster
Rita op verzoek van het kapittel van de
Zusters van Liefde van Schijndel in 1989
terug naar Nederland. ‘De congregatie
zocht mensen voor haar bestuur. Tja,
dan kun je moeilijk weigeren. Bovendien
hadden de Zambianen bewezen dat zij de
door ons gestarte projecten zelf konden
beheren. Missionarissen, en dat geldt ook
voor Mensen met een Missie, gaan uit
van de autonomie en eigen kracht van de
mensen en organisaties met wie zij werken.
Kunnen ze het alleen af, prima, dan zit ons
werk erop.’
Bets van Liefland, vroeg zuster Rita
indertijd vanuit het MM-bestuur om lid te
worden van de AMA-commissie ter opvolging
van medezuster Agnes Koekoek. ‘Ik
heb ja gezegd omdat ik vond dat vrouwen
op diverse terreinen te gemakkelijk opzij
konden worden gezet. In Zambia zag je
bijvoorbeeld vaak dat de mannen geen
enkele inspanning leverden om een project
van de grond te tillen. Dat lieten ze aan
vrouwen over. Zodra diezelfde mannen
echter zagen dat er geld werd verdiend,
schoven ze de vrouwen opzij. In haar projecten
houdt MM rekening met die, laat ik
het voorzichtig zeggen, opvallende mannelijke
gewoonte en de noodzaak om een
evenwicht te creëren in het aandeel van
mannen en vrouwen in projecten. Alleen al
daarom is mijn lidmaatschap van de AMAcommissie
nuttig geweest. En ik vond het
plezierig om met solidaire en gedreven
mensen te werken.’
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 3 • geloof in bevrijding
AMA-Commissie
Sinds jaar en dag dragen de religieuze
instituten in Nederland hun
solidariteit met het Zuiden uit via
de Adviescommissie Missionaire
Activiteiten (AMA). De AMA-commissie
toetst de projecten die Mensen met een
Missie ondersteunt. De leden van de
commissie zijn vertegenwoordigers van
de religieuze instituten in Nederland en
van hun missionaire traditie; zij vergaderen
negen keer per jaar.
Mensen met een Missie beheert het
AMA-budget en legt verantwoording af
aan de religieuze instituten door o.a. de
voorleggingen van concrete projecten,
informatiebrieven en de jaarlijkse AMAdag.
Samen met de AMA-commissie
ontwikkelt MM het projectenbeleid. De
staf van MM identificeert, begeleidt en
beoordeelt de projecten in Afrika, Azië
en Latijns-Amerika. De projecten worden
in hun onderlinge samenhang gepresenteerd
aan de AMA-commissie. Daarbij
gaat de aandacht van de commissie
steeds meer uit naar de ontwikkeling van
de drie thematische programma’s van
MM. Het versterken van kleine, lokale
faith-based organisaties, gericht op hun
verzelfstandiging, staat daarbij voor de
AMA-commissie centraal.
De jaarlijkse AMA-dag
Op vrijdag 19 september organiseerde
Mensen met een Missie samen met de
AMA-Commissie de jaarlijkse AMA-dag.
In het klooster van de Zusters van Liefde
midden in de stad Tilburg werden ervaringen
gedeeld en sprak de achterban van
AMA over missionair werk nu en straks.
‘Mensen met een Missie is gezegend met
een AMA-commissie die zijn deskundig-
heid en ervaring met ons wil delen,’ sprak
MM-directeur Manon Vanderkaa de
aanwezigen toe. ‘We zijn heel gelukkig
dat de commissie op sterkte blijft en ons
bijstaat in de onophoudelijke zoektocht
naar nieuwe wegen om het missionaire
werk voort te zetten.’
Bevlogen
Programmamedewerker Frank van
Eenbergen vertelde over Gerard Thijssen,
een in Brabant geboren missionaris die
via Chili en Ecuador in Mexico terechtkwam.
Daar werkte hij samen met bisschop
Sergio Mendez Arceo, naar wie een
stichting is vernoemd die nog altijd door
MM wordt gesteund. ‘Gerard Thijssen
was het prototype van de bevlogen missionaris,’
vertelde Frank van Eenbergen.
‘Mensgericht, grenzeloos, rebels, kritisch,
risico’s nemend en gericht op bevrijding.’
Waar het succes van een
project vanaf hangt? Van
dialoog en vertrouwen,
zo bleek uit de presentaties
van de programma-
medewerkers van Mensen
met een Missie.
slotwoord
‘Om de kosten in de hand te houden,
moeten we sommige dingen wellicht
anders aanpakken,’ zei de toenmalige
bestuursvoorzitter Bets van Liefland-
Hölscher. ‘Maar dat zal niet ingaan
tegen de missionaire werkwijze. De
relatie met de partners in het Zuiden
blijft voorop staan.’
pagina 28-29

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 4 • mondiale gerechtigheid
pagina 30-31

HOOFDsTuk 4
Mondiale
Gerechtigheid

Mondiale Gerechtigheid
Mensen met een Missie heeft het thema
Mondiale Gerechtigheid verdeeld in twee
subthema’s: Internationale Vrouwenhandel
en Voedselsoevereiniteit.
Internationale Vrouwenhandel
Mensen met een Missie steunt de strijd
tegen vrouwenhandel actief. Volgens
diverse schattingen worden jaarlijks
wereldwijd tussen de 700 duizend en twee
miljoen vrouwen (en kinderen) verhandeld.
MM besteedt aandacht aan de oorzaken
(armoede, discriminatie en ongelijkheid)
én aan de gevolgen, zoals uitbuiting en
mishandeling.
De algemene doelstelling daarbij is: het
tegengaan van vrouwenhandel, waarbij
pagina 32-33
sprake is van commerciële, seksuele
exploitatie van vrouwen, en het bijstaan van
de slachtoffers in het opbouwen van een
menswaardig bestaan.
Mensen met een Missie concretiseert dit
door te werken aan vijf resultaten:
- preventie van vrouwenhandel;
- opvang en reïntegratie van slachtoffers
van vrouwenhandel;
- versterking van basisorganisaties en hun
programma’s;
- uitwisseling en samenwerking van basisorganisaties
op lokaal, nationaal en continentaal
niveau;
- bewustwording publiek, beleidsmakers en
wetgevers in het Zuiden en in Nederland.
Het thema Internationale
Vrouwenhandel telde in 2008:
1. 32 projecten
2. 7 uitgezondenen
3. Actief in de volgende focuslanden:
Afrika: Kameroen, Kenia, Tanzania,
Zuid-Afrika
Azië: Filippijnen, Indonesië
Latijns-Amerika: Brazilië, Colombia,
Mexico, Peru
Oost-Europa: Litouwen, Oekraïne
4. Het totale bedrag dat werd besteed
aan Internationale Vrouwenhandel
bedroeg
€ 542.758.

Resultaat en evaluatie
In 2008 zijn steeds meer lokale gemeenschappen
op de hoogte geraakt van de
problematiek rond vrouwenhandel en de
oorzaken ervan. Er is een sterk netwerk
opgebouwd in Indonesië, Kameroen,
Oekraïne en Brazilië, dat fijnmazige allianties
sluit met politieagenten, leraren, bedrijven
en andere belangrijke betrokkenen. Met
het oog op versterking van lokaal ownership
werd in Kameroen het initiatief genomen
voor een uitwisseling tussen vijf lokale partners.
Daarnaast is er een gedegen overzicht
gemaakt van alle actoren in Nederland en
de verschillende internationale netwerken.
Ook is het contact met andere Nederlandse
organisaties over dit thema versterkt. Een
evenement rond vrouwenhandel en de
Internationale Dag tegen Mensenhandel,
waaraan ook MM zou deelnemen, werd
helaas wegens geldgebrek geannuleerd.
Aandachtspunten voor 2009
Internationale Vrouwenhandel is voor
Mensen met een Missie een thema in
ontwikkeling dat vraagt om studie en
een nadere koersbepaling. MM beschikt
over een aantal goede contacten (ook in
het Zuiden) en wil ook de samenwerking
versterken met verbanden als de Stichting
Religieuzen Tegen Vrouwenhandel (SRTV).
In 2009 krijgt dit concreet gestalte doordat
Mensen met een Missie en de SRTV samen
de voorlichting rond het project ELENA
oppakken. Dit project, dat bestaat uit een
tentoonstelling, boek en dvd, is in 2008
door de SRTV opgezet en met financiële
steun van MM gerealiseerd.
Voedselsoevereiniteit
Een tweede onderdeel van het programma
Mondiale Gerechtigheid is
Voedselsoevereiniteit. Daarin worden
lokale gemeenschappen gesteund in hun
strijd voor voedselsoevereiniteit. Elk mens
heeft recht op gezond voedsel, volgens
de tradities van de eigen cultuur. Boeren
hebben recht om dit voedsel te produceren
en daarvoor is voldoende toegang tot de
noodzakelijke hulpbronnen nodig.
In 2008 leverde MM
een actieve bijdrage aan:
- de verzelfstandiging van boeren zonder
grond of toegang tot georganiseerde afzetmarkten;
- het bereiken van een hogere organisatiegraad;
- training in zelfbeheer, rechtsgang en het
vreedzaam oplossen van conflicten;
- ondersteuning van boeren en werknemers
in plattelandsgebieden bij het streven naar
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 4
economische zelfvoorziening. Daarbij was
nadrukkelijk aandacht voor de participatie
van vrouwen en inheemse minderheden.
Het thema Voedselsoevereiniteit telde
in 2008:
1. 3 projecten
2. 8 uitgezondenen
3. Actief in de volgende focuslanden:
Oeganda en Brazilië
4. Het totale bedrag dat werd besteed aan
Voedselsoevereiniteit bedroeg € 235.133.
Te grote investering
In 2008 is een haalbaarheidsonderzoek
uitgevoerd naar de mogelijkheden om
het thema voedselsoevereiniteit binnen
MM te ontwikkelen als zelfstandige
programmalijn. De conclusie is dat dit niet
haalbaar is. Het is niet eenvoudig om op
dit thema voldoende onderscheidend te
zijn en een gedegen ontwikkeling ervan
zou om een grote investering vragen.
Mensen met een Missie blijft de samenwerking
met boerenorganisaties voortzetten,
maar dan ondergebracht bij andere
programmalijnen.

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 4 • mondiale gerechtigheid
Alessandra Page
De advocate Alessandra Page is heel
beslist als ze zegt dat het Braziliaanse
samenwerkingsverband Projeto Trama
van groot belang is voor de strijd
tegen de mensenhandel. De steun
van Mensen met een Missie is daarbij
onmisbaar, vindt ook haar collega
Frans Nederstigt, uitgezondene van
Mensen met een Missie.
Alessandra Page wijst erop dat Projeto
Trama een begrip is geworden in de strijd
tegen mensenhandel in Brazilië en daar
buiten. ‘Die positie hebben we bereikt met
steun van Mensen met een Missie. Die
ondersteuning is onmisbaar geweest in de
opbouw en versterking van onze organisatie.
Hierdoor hebben we druk kunnen uitoefenen
op de politiek om ernst te maken
met de strijd tegen de mensenhandel en
meer te doen aan de opvang en rehabilitatie
van slachtoffers.’
Het werk van Projeto Trama bestaat uit het
verzamelen en verspreiden van informatie
over mensenhandel. ‘We proberen inzichtelijk
te maken wie de slachtoffers zijn, welke
individuen en organisaties zich aan men-
pagina 34-35
Internationale
aanpak van
mensenhandel
is vereist
senhandel schuldig maken en van welke
veelal gewelddadige methoden zij zich
bedienen. Maar ook waar je als vrouw of
meisje alert op moet zijn. Met al die informatie
willen we de samenleving laten zien
wat de gevolgen zijn van mensenhandel.
Een andere taak van Projeto Trama is het
organiseren van rechtskundige, sociale en
psychologische hulp voor de slachtoffers.
En tenslotte bouwen we aan een zo breed
mogelijke coalitie van nationale en internationale
actoren, van gouvernementele en
niet-gouvernementele organisaties om de
mensenhandel uit te bannen.’
Te urgent en complex
Bijna twee jaar is Alessandra Page in dienst
van Projeto Trama en ze is vol vuur en
elan. ‘Mensenhandel is een transnationale
misdaad met talloze verbindingen in boven-
en onderwereld. Om dat fijn vertakte
criminele netwerk aan te pakken hebben
we hulp nodig uit binnen- en buitenland.
We hebben behoefte aan partners zoals
Mensen met een Missie die evenals wij van
mening zijn dat een internationale aanpak
van mensenhandel vereist is.’
De ambitieuze Page wil nog harder werken
om jonge vrouwen te beschermen tegen
de praktijken van mensenhandelaren.
‘Natuurlijk zou ik elk potentieel slachtoffer
willen waarschuwen, maar dat is onmogelijk.
En toch, als ik kijk naar de betrokkenheid
van het team en de bereikte resultaten,
dan ben ik redelijk tevreden. We mogen
dan met enige trots wijzen op het aantal
vrouwen dat we uit de handen van de mensenhandel
hebben weten te redden en die
we handvatten hebben geboden om een
nieuw bestaan op te bouwen. Van achterover
leunen kan geen sprake zijn. Daarvoor
is het probleem te urgent en complex.’
De ervaringen van Projeto Trama hebben
een meer dan nationale betekenis, vindt
de advocate bij Projeto Trama. ‘Andere
organisaties in Brazilië en in het buitenland
kunnen van onze ervaringen leren. Ook
delen we onze kennis met instituties en
professionals. Voor ons staat voorop: de
mensenhandel moet de wereld uit.’

Buiten de boot
Frans Nederstigt is door Mensen met een
Missie uitgezonden om ondersteuning te
verlenen aan Projeto Trama. Hij noemt
zichzelf een ‘emotioneel betrokken idealist’,
die in Rio de Janeiro probeert mensenrechten
om te zetten van papier naar praktijk.
‘Ik kom op voor degenen die onvoldoende
worden gehoord. Voor mij, als advocaat, is
recht een middel om hulp te bieden aan het
individu. Maar het kan tegelijkertijd dienen
om structurele veranderingen teweeg te
brengen.’
Nederstigt vindt dat Projeto Trama past bij
Mensen met een Missie. ‘Het project heeft
betrekking op mensen, zowel mannen
als vrouwen, die buiten de boot dreigen
te vallen. Een van de uitgangspunten van
MM is om mensen in kwetsbare situaties
weerbaar te maken. En dat is precies wat
Projeto Trama doet, de sociaal verdrukte
mens een stem geven. Daarnaast is er een
grote betrokkenheid van religieuzen bij
de ondersteuning van de slachtoffers van
mensenhandel. Verschillende congregaties
en religieuze organisaties spelen een
prominente rol bij preventie en opvang.
Redenen genoeg dus voor Mensen met een
Missie om Projeto Trama te ondersteunen.
Dankzij die steun hebben we bijvoorbeeld
kunnen bijdragen aan de totstandkoming
van een nationaal Braziliaans beleid dat
mensenhandel verbiedt. En dan heb ik het
over alle vormen van mensenhandel: vrouwenhandel,
moderne slavernij en orgaanhandel.
Daarnaast probeert Projeto Trama
de politiek ertoe te bewegen om ernst te
maken met de opvang en rehabilitatie van
de slachtoffers. Ook daarbij kunnen we de
steun van MM goed gebruiken.’
klein en groot onrecht
Trama betekent ‘samenspanning’ of
‘samenzwering’ en het project is zo
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 4 • mondiale gerechtigheid
genoemd omdat het woord in deze context
twee dingen kan betekenen. Het is een
aanduiding voor de criminele organisaties
die geld verdienen met mensenhandel en
tegelijkertijd staat het voor de noodzaak
om samen te werken bij de bestrijding
van deze wijdverbreide, illegale activiteit.
Een belangrijke stap in de internationale
samenwerking tegen de mensenhandel
is ook de oprichting van het Braziliaanse
en Latijns-Amerikaanse netwerk binnen
de Global Alliance Against Trafficking in
Women (GATWW), waarvan Projeto Trama
in augustus 2005 officieel lid is geworden.
Frans Nederstigt benadrukt dat alleen een
gezamenlijke inspanning van organisaties
zoals Projeto Trama ervoor kan zorgen dat
het probleem in zijn volle omvang wordt
gezien, benoemd en begrepen. Vervolgens
heb je de media en de politieke partijen
nodig om de mensenhandel op de politieke
agenda te krijgen. ‘Maar dan ben je er nog
niet,’ zegt Nederstigt, ‘want je wilt ook dat
de strijd tegen de mensenhandel wordt
gevoerd op een manier dat niet de slachtoffers
maar de daders gestraft worden. Nu
grijpen overheden in het Westen nog te
vaak naar migratiebeperkende maatregelen
die - en dat is het onrechtvaardige van het
beleid - vooral de slachtoffers van mensenhandel
treffen.’
Als strijder tegen ‘klein en groot onrecht’
blijft de door MM uitgezondene opkomen
voor de underdog. Frans doet dat door
professionals in Brazilië praktische informatie
en training te geven zodat ze beter
weten om te gaan met mannen en vrouwen
die slachtoffer van mensenhandel zijn
geworden. ‘Projeto Trama doet er alles aan
om de kwaliteit van de hulpverlening verder
te verhogen. Preventie en opvang zijn de
sleutelwoorden in de aanpak die wij en MM
voorstaan.’
Frans Nederstigt

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 4 • mondiale gerechtigheid
Projecten uitgelicht
Binnen het thema Mondiale
Gerechtigheid ondersteunt Mensen met
een Missie 35 projecten. Hieronder het
project waarover Alessandra Page in
het interview vertelt; gevolgd door twee
andere projecten. Het totaaloverzicht
staat op www.mensenmeteenmissie.nl.
Het hoofdstuk sluit af met een interview
met Dorrit Timmer, uitgezondene van
MM in Colombia.
Brazilië - Projeto Trama
Minder meisjes en vrouwen slachtoffer
van vrouwenhandel
Bijdrage € 95.000
Projectnummer 212.1973
Projeto Trama is een netwerk in Rio de
Janeiro dat zich bezighoudt met de bestrijding
van mensenhandel. Het netwerk
bestaat uit talrijke organisaties, van een
zwarte vrouwenorganisatie tot een rechtenfaculteit
en een grass roots organisatie.
Het speciale vrouwenhandelprogramma
dat door Mensen met een Missie wordt
gesteund heet Na Rota da Troca. Dat wil
zeggen: Op de Route van de Uitwisseling.
Vernieuwende manier
Sinds haar start in 2004 is Projeto Trama
van steeds groter belang op zowel lokaal,
nationaal als internationaal gebied. Trama
is een van de weinige samenwerkingsverbanden
ter wereld waarin diverse organisaties
hun krachten op een vernieuwende
manier bundelen ter bestrijding van
mensenhandel.
De ondersteuning van MM droeg bij aan:
- bijeenkomsten gericht op netwerk-
versterking;
- juridisch werkmateriaal en een workshop
internationaal recht;
- capaciteitsversterking van juridische
ondersteuning aan slachtoffers.
Agenda
De komende jaren wil Projeto Trama
haar opgedane kennis en ervaring verder
uitdragen aan tenminste acht andere
organisaties. Zoals groepen sekswerkers,
vakbonden van huishoudpersoneel, maar
ook de toeristenindustrie en anderen die
werken met groepen die vatbaar zijn voor
mensenhandel en het thema nog niet op
hun agenda hebben staan. Door een zo
breed mogelijke insteek van activiteiten
zullen minder meisjes en vrouwen het
slachtoffer worden van vrouwenhandel.
Resultaat en evaluatie
De uitvoering van het vrouwenhandelprogramma
in Brazilië verloopt voorspoedig.
Er zijn bijeenkomsten geweest van een
Latijns-Amerikaans en van het Braziliaans
netwerk. Daarnaast is tijdens een bijeenkomst
met de twee uitgezonden ontwikkelingswerkers
de externe evaluatie van Na
Rota da Troca opgezet. In het Noordoosten
van Brazilië is bovendien een begin
gemaakt met de vorming van een lokaal
netwerk voor bestrijding van vrouwenhandel
in Salvador da Bahia.
Door capaciteitsversterking van de opvangprogramma’s
is de hulpverlening aan
slachtoffers verbeterd. Net als de juridische
scholing van medewerkers van bij Trama
aangesloten organisaties. Daarnaast
verbeterden de lobby-activiteiten door
scholing, monitoring en formalisering van
het netwerk, maar ook door het opzetten
van een communicatiestrategie.

Kameroen - uitwisselingsbezoek
Kameroen-Nigeria
Opvang en begeleiding van slachtoffers
die uit Europa terugkeren
Bijdrage € 10.000
Projectnummer 113.0506
In dit uitwisselingsbezoek brengen organisaties
die in Kameroen werkzaam zijn
tegen vrouwenhandel een bezoek aan het
Nigeriaanse Cosudow. Dit Committee for
the Support of Dignity of Women werd in
1999 door religieuzen van verschillende
congregaties opgezet om actie te ondernemen
tegen vrouwenhandel. Sindsdien geeft
Cosudow voorlichting en zorgt het voor
bewustwording en opvang en begeleiding
van vrouwen die terugkeren uit Europa.
Ervaringen delen
In Kameroen zijn ze minder ver met de
strijd tegen vrouwenhandel. Vandaar dat
diverse partnerorganisaties van
Mensen met een Missie een kijkje bij
hun Nigeriaanse buren nemen. Daar wil
Cosudow, dat ook wordt gesteund door
MM, graag haar ervaringen delen.
Doel en resultaat
Capaciteitsversterking van alle organisaties
en vergroting van de kennis van het onderwerp
is een belangrijk doel van de uitwisseling.
Daarnaast is het voor beide partijen
interessant om uit te vinden hoe de grens
tussen deze twee buurlanden de handel in
vrouwen juist faciliteert.
De uitwisseling duurde tien dagen en
bestond uit een driedaagse workshop over
capaciteitsversterking, een bezoek aan het
opvangcentrum in Benin City en
diverse bijeenkomsten in Lagos. Centraal
daarbij stonden natuurlijk de problemen
en situaties waar de organisaties in de
praktijk tegenaan lopen. In totaal ging het
om zeven deelnemers uit Kameroen, onder
andere van Justice and Peace uit Bamenda,
Catholic Women Organization, Cipre en
Cepca, de protestantse kerkenraad.
De resultaten van de uitwisseling met
Nigeria zijn niet alleen van duurzame
aard, ze tonen ook aan dat mogelijkheden
tot samenwerking tussen verschillende
partnerorganisaties van Mensen met een
Missie daadwerkelijk worden benut.
pagina 36-37

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 4 • mondiale gerechtigheid
Indonesië - Ikatan Biarawati Seluruh
Indonesia
Voorlichting aan families, gemeen-
schappen en scholen
Bijdrage € 10.000
Projectnummer 318.1844
Ikatan Biarawati Seluruh Indonesia, de
koepelorganisatie van vrouwelijke religieuzen
in Indonesië, maakt zich toenemend
zorgen over het geweld tegen vrouwen
en kinderen in het land. Het gaat IBSI
niet alleen om onrecht in het dagelijks
leven en seksueel misbruik, maar vooral
ook om vrouwenhandel. Om op deze
problemen in te haken is bewustwording,
kennis en inzicht nodig, in het bijzonder
op het gebied van vrouwenhandel. IBSI wil
dan ook de aangesloten congregaties en
religieuzen voorlichten en trainen, zodat
deze op hun beurt voorlichting kunnen
geven aan families, gemeenschappen en
scholen. Omdat veel congregaties scholen
en ziekenhuizen runnen of nauw betrokken
zijn bij gemeenschapsontwikkeling, zijn er
daarvoor legio ingangen.
Coördinerend
Doel van dit project van IBSI is om de aangesloten
congregaties en religieuzen toe te
rusten om vrouwenhandel tegen te gaan en
een netwerk op te bouwen in samenwerking
met andere organisaties. Het ligt in
de verwachting dat er in de toekomst meer
initiatieven komen, die moeten worden
ondersteund door de gemeenschap in
Indonesië en door organisaties als Mensen
met een Missie en de Stichting Religieuzen
tegen Vrouwenhandel. MM heeft al een
coördinerende rol gespeeld en zal dit waar
nodig in de toekomst blijven doen.
Resultaat en evaluatie
Het eerste jaar van het project is een
positieve ervaring geweest en de deelnemende
zusters zijn zeer gemotiveerd
om voorlichting over vrouwenhandel in
hun werk te integreren. Op zes locaties
vonden seminars en trainingen plaats, van
Surabaya en Yogyakarta tot Lampung en
Pematangsiantar.
Nu de interesse van de zusters gewekt is,
wacht een nieuwe uitdaging. Hoe kunnen
de kwaliteiten en vaardigheden van de
zusters worden verbeterd als het gaat om
preventie en opvang? Hiervoor worden in
de toekomst trainingen op locatie gepland,
zodat zusters praktische ervaring op doen.

Dorrit Timmer
De Colombiaanse organisatie
Corporación Amiga Joven strijdt tegen
seksueel misbruik en uitbuiting van
vrouwen. Dorrit Timmer, uitgezonden
door Mensen met een Missie, helpt hen
bij het opbouwen en versterken van de
interne organisatie. Zodat Corporación
Amiga Joven beter kan omgaan met
vragen van de omgeving over seksueel
misbruik en vrouwenhandel en haar
nationale en internationale contacten
kan uitbreiden.
‘Een uitgebreid netwerk is van groot
belang voor Amiga Joven,’ vertelt Dorrit
Timmer. ‘Juist in dit werk zijn netwerken
en solidariteit erg belangrijk voor
mobilisering van de publieke opinie.
Maar ook voor het verkrijgen van morele
en materiële steun. Onlangs hebben we
bijvoorbeeld met de Nederlandse jongerengroep
Elk Leven Telt een audiovisueel
uitwisselingsproject opgezet over jeugd,
mensenrechten, gender en mensenhandel.
Het is een veelbelovend project dat
bijdraagt aan een bredere kennis over de
problematiek van misbruik en uitbuiting.
En door diverse realiteiten aan elkaar te
koppelen, ontstaat ook wederzijds begrip.
Linking noemen we dat in jargon.’
‘Trouw aan haar
partners en
geen hit-and-run
activiteiten’
Voor dat wederzijdse begrip is het
nodig dat mensen en organisaties het
belang inzien van het bredere perspectief.
Onlangs is Amiga Joven dan ook
samen met tien kleinere organisaties een
campagne gestart om seksueel misbruik
van kinderen te voorkomen. Elke deelnemende
organisatie levert vanuit haar
eigen specifieke invalshoek een bijdrage.
Dorrit Timmer: ‘Op basis van die gezamenlijke
inbreng willen we een handboek
samenstellen over de juiste benadering
van daders en slachtoffers van seksueel
misbruik. Juist door je netwerken uit te
breiden, breng je specifieke kennis en
vaardigheden samen. Daarvan profiteert
niet alleen de overkoepelende organisatie
maar ook de afzonderlijke deelnemers.
Men leert van elkaar.’
Menselijk gezicht
Mensen mondiger en weerbaarder maken
(empowerment) is een van de redenen
waarom MM Amiga Joven ondersteunt.
‘Door de kleinschalige aanpak staat MM
in nauw contact met de organisaties die
zij ondersteunt. Dat is ook belangrijk om
ontwikkelingen goed te kunnen volgen.
Het geeft de organisatie ook een mense-
lijk gezicht. MM staat daadwerkelijk dicht
bij de mensen om wie het gaat en ze is
trouw aan haar partners. Geen hit-and
run activiteiten dus.’
keuzemogelijkheden
Over het effect van projecthulp is ze genuanceerd.
‘Resultaten zijn op dit terrein
vaak moeilijk te meten. Amiga Joven sluit
met haar activiteiten aan op de leefwereld
en behoeften van jonge meisjes en vrouwen.
We proberen een verschil te maken
in hun leven door het aanreiken van
keuzemogelijkheden. Met zekere regelmaat
horen we verhalen waaruit blijkt dat
vrouwen en meisjes die deelnamen aan
het groepswerk, opmerkelijke stappen
hebben genomen. Zo eisten een paar
jonge meisjes die op geen enkele school
in de buurt werden toegelaten vanwege
gebrek aan plaats, hun recht op onderwijs
op. Dat deden ze nadat ze bij Amiga Joven
iets over hun rechten hadden geleerd.
Zulke zaken, dat mensen zelf dingen
doen en ondernemen, zijn de sleutel voor
ontwikkeling. Dat ik daaraan via Mensen
met een Missie kan bijdragen, vind ik een
voorrecht.’
pagina 38-39

Mensenrechtentulp voor
Justine Masika Bihamba
Op 10 december 2008, de Internationale
Dag van de Mensenrechten, ontving
Justine Masika Bihamba uit Congo in
de Ridderzaal in Den Haag, de eerste
Mensenrechtentulp uit handen van
minister van Buitenlandse Zaken Maxime
Verhagen. Justine Masika Bihamba
werd voor deze prijs genomineerd door
Mensen met een Missie.
Bijzondere morele moed
De Mensenrechtentulp is een jaarlijkse
onderscheiding voor een man of vrouw ‘die
bijzondere morele moed heeft getoond
bij het beschermen en bevorderen van de
rechten van zijn of haar medeburgers’.
De prijs bestaat uit een beeldje van een
tulp, een individuele prijs van € 10.000 en
€ 100.000 voor een project ter ondersteuning
van het werk van de winnaar.
Intimidatie en bedreiging
Justine Masika Bihamba leidt de organisatie
Synergie des Femmes pour les Victimes
des Violence Sexuelles (SFVS), die door
Mensen met een Missie wordt ondersteund.
SFVS bestrijdt de ongebreidelde
verkrachtingen waaraan vrouwen in het
gewapend conflict in het oosten van Congo
blootstaan. Justine Masika Bihamba kreeg
de Mensenrechtentulp voor haar inzet en
doorzettingsvermogen in de strijd tegen
seksueel misbruik van Congolese vrouwen
en voor strafrechtelijke vervolging van de
daders. Ondanks voortdurende intimidatie
en bedreiging toont zij in haar werk de
kracht van een mens die solidair is en haar
leven ondergeschikt maakt aan het streven
naar vrede en gerechtigheid.
107 genomineerden
De voorzitter van de jury, Cisca
Dresselhuys, stelde met tevredenheid vast
dat er 107 genomineerden uit 54 landen
waren. ‘Het was een plezierige en gruwelijke
opdracht,’ zo zei Dresselhuys. ‘Het is
hartverwarmend om te zien hoe mensen
zich wereldwijd inzetten voor de mensenrechten.
Maar het is gruwelijk om te vernemen
wat mensen elkaar aandoen. Ik hoop
dat, zolang er sprake is van onderdrukking,
er mensen zullen opstaan. En dat zolang
ook deze prijs zal blijven bestaan.’
Verhagen over Masika
Minister Verhagen over de eerste Tulpwinnares
Justine Masika Bihamba: ‘Ik
hoop dat de prijs bescherming biedt aan
deze moedige vrouw, haar familie en haar
medewerkers. Ik heb het grootst mogelijke
respect voor haar inzet. Zelfs directe aanvallen
op haar en haar familie weerhouden
haar er niet van door te gaan. Ook niet nu
er weer gevechten zijn.’
Laatste strohalm
In haar dankwoord zei Justine Masika
Bihamba dat wat er in DR Congo gebeurt
alle voorstellingsvermogen te boven
gaat. ‘Duizenden vrouwen zijn slachtoffer
van verkrachting en het wordt alleen nog
maar erger. Vrouwen worden verkracht
en verminkt en hen rest dan niets anders
meer dan te vluchten, omdat ze ook door
hun eigen familie worden verstoten. En de
daders gaan vrijuit.’ Ze riep de Nederlandse
regering op zich in te blijven zetten voor
initiatieven als de hare, die voor velen de
laatste strohalm zijn.

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 5 • belangenbehartiging missionarissen
pagina 42-43

HOOFDsTuk 5
Belangenbehartiging
Missionarissen

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 5 • belangenbehartiging missionarissen
Belangenbehartiging
Missionarissen
Vanaf de oprichting van Mensen met
een Missie is belangenbehartiging voor
Nederlandse (oud)missionarissen en hun
religieuze instituten een centrale taak van
MM.
Eind 2008 zijn er ongeveer 900
Nederlandse missionarissen woonachtig
en werkzaam in het Zuiden, uitgezonden
door bijna zeventig verschillende religieuze
instituten. Met het afnemende aantal
missionarissen is de intensiteit van de
belangenbehartiging aan verandering
onderhevig. Maar dit heeft geen gevolgen
voor de oriëntatie op deze traditionele taak.
MM blijft zich op vele fronten inzetten voor
missionarissen.
De belangenbehartiging richt zich op:
a. praktische ondersteuning, zoals het
regelen van verzekeringen en het verzorgen
van de boeken- en abonnementenservice
van CLM;
b. materiële steun aan individuele missionarissen
via het Oudedagsfonds en
fondsen van de Week voor de Nederlandse
Missionaris;
c. beleidsbeïnvloeding omtrent de zorgverzekering
en migratiewetgeving;
d. ondersteuning van procuren.
Resultaat en evaluatie
Concrete resultaten in 2008 zijn:
- De Procuratorendag en de Dag voor
Definitief Teruggekeerde Missionarissen
werden goed bezocht en gewaardeerd.
- De relaties met de procuren werden
intensief onderhouden via o.a. de regiovergaderingen.
- Voor terugkerende missionarissen werd
een nieuwe Thuiswijzer samengesteld.
- De uitkeringen uit de verschillende fondsen
zijn accuraat verstrekt en worden erg
gewaardeerd, zo blijkt uit de vele bedankbrieven
van missionarissen.
- Het Beleggingsfonds CMC/KNR is in 2008
na een lange voorbereidingsperiode daadwerkelijk
van start gegaan.
- Met het besluit tot sluiting van CLM boeken-
en abonnementenservice eind 2009
is duidelijkheid ontstaan voor klanten en
medewerkers. De laatsten worden begeleid
met het oog op het vervolg van hun loopbaan
elders.
Door personele omstandigheden is er vertraging
ontstaan in het geplande tevredenheidsonderzoek
om inzicht te krijgen in de
dienstverlening aan procuren en missionarissen.
Wel zijn de vele contacten met de
doelgroep een goede bron van informatie.
Aandachtspunten voor 2009
Om de belangenbehartiging in de toekomst
zo goed mogelijk te blijven uitvoeren,
zijn inzicht in de tevredenheid van
de doelgroep over de dienstverlening en
ideeën voor verbetering van groot belang.
Ook zal er aandacht zijn voor efficiëntie en
kostendekkend werken, om een zo gezond
mogelijke toekomst van de belangenbehartiging
te realiseren.

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 5 • belangenbehartiging missionarissen
Procuratorendag in teken van interreligieuze ontmoeting
Op 7 november organiseerden Mensen
met een Missie en de Stichting
Missieprocuratoren (SMP) de jaarlijkse
Procuratorendag in het Kontakt der
Kontinenten in Soesterberg. Dit jaar stond
de dag in het teken van interreligieuze
ontmoeting en de bijeenkomst werd
niet alleen goed bezocht, maar ook goed
gewaardeerd. Pater Johan Miltenburg
vertelde op bevlogen wijze over zijn werkzaamheden
in de Haagse Schilderswijk.
‘In een van de beroemdste volkswijken van
Nederland houd ik me dagelijks bezig met
grensoverschrijdingen. Ik spreek overigens
liever niet over interreligieuze dialoog en
integratie,’ zei hij. ‘Participatie is het sleutelwoord.
In ieder geloof, of het nu islam,
jodendom, christendom of hindoeïsme
betreft, draait het in essentie om de strijd
tegen mensonwaardige omstandigheden.
Uiteindelijk komt het er immers op aan de
armen te voeden en te kleden.’
Er is meer dan godsdienst, was dan ook
de algemene conclusie op deze dag. Er is
participatie en wederzijdse ontmoeting,
waarbij iedereen op eigen manier grenzen
overschrijdt.
De procuratoren zullen de missionarissen
en hun missie in de toekomst onverminderd
steunen. Mensen met een Missie zal
hen daarbij van dienst blijven.
pagina 44-45

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 5 • belangenbehartiging missionarissen
Margret Hendriks
pagina 46-47
CLM: meer dan
veertig jaar
dienstverlening
‘Einde CLM boeken- en abonnementenservice
geeft vreemd gevoel’
Margret Hendriks werkt bijna 23 jaar bij
CLM boeken- en abonnementenservice
(voorheen Centrum Lektuurvoorziening
Missionarissen en Kerken overzee). Ze was
19 toen ze via de vader van een vriendin
solliciteerde bij de toenmalige directeur
van CLM, Riet van Grinsven. ‘Een paar
dagen na ons gesprek ben ik begonnen als
administratief medewerkster. En nu ben ik
als coördinator verantwoordelijk voor de
zorgvuldige afbouw van de organisatie. Dat
geeft een vreemd gevoel.’
Professionalisering
Ruim 40 jaar geleden startte CLM boeken-
en abonnementenservice. Maar eind 2009
zal CLM-coördinator Margret Hendriks een
definitieve streep zetten onder deze dienstverlening
aan Nederlandse missionarissen
overzee.
Het begon allemaal in 1967 toen pater Toon
Hommel CLM oprichtte als een boekhandel
met tweedehands boeken voor Nederlandse
missionarissen. Van meet af aan maakte
een groot aantal missionarissen gebruik
van de mogelijkheid om via het centrum in
Tilburg boeken en tijdschriften te bestellen.
Later meldden ook religieuze instituten
en seminaries in het Zuiden zich als klant.
CLM begon kleinschalig en werd de eerste
jaren uitsluitend beheerd door vrijwilligers.
Margret Hendriks: ‘CLM bestond in de eer-
ste jaren van zijn bestaan vooral uit zusters
en broeders die, naast hun eigenlijke taken,
boeken bestelden en tijdschriftabonnementen
regelden voor de Nederlandse missionarissen
overzee.’
Vloek en zegen
In de loop der jaren professionaliseerde
de dienstverlening. En natuurlijk werd
de ontwikkeling naar een efficiëntere
bedrijfsvoering ook gestimuleerd door de
introductie van computer en internet. ‘In
de beginperiode stuurden de uitgeverijen
ons elke maand microfiches waarop de
titels van de door hen uitgebrachte boeken
en tijdschriften stonden,’ vertelt de CLMcoördinator.
‘Wanneer een missionaris
uit - ik noem maar wat - Papua ons een
brief schreef met daarin het verzoek om
een bepaald boek of tijdschrift te bestellen,
dan moesten we ellenlange lijsten nalopen
alvorens de bewuste publicatie te vinden.
Tussen de aanvraag van de man of vrouw
overzee en de uiteindelijke bestelling lag
soms dan ook behoorlijk wat tijd. En dan
spreek ik over maanden. Nu is dat anders:
de missionaris, missionair werker of het
religieuze instituut stuurt ons een mailtje,
wij bestellen het boek bij de uitgever en die
stuurt het vervolgens direct door naar de
klant. In de meeste gevallen een kwestie van
een paar dagen of weken.’

CLM in de wereld
De ontwikkelingen van computer en internet
zijn een zegen maar tegelijkertijd een
vloek. Ze hebben namelijk ook het einde
van CLM ingeluid. De missionaris kan nu
immers zelf zijn boeken bestellen, hij heeft
daarvoor geen bemiddelende instantie meer
nodig. Toch is dat maar ten dele waar, zegt
Margret Hendriks. ‘Als je over een computer
en internet beschikt, dan kun je in principe
zelf van alles bestellen. Probleem is evenwel
de betaling. Vaak heb je daarvoor een creditcard
nodig en ik kan je verzekeren dat de
meeste missionarissen die niet hebben. En
CLM heeft bankrekeningen in verschillende
landen en staat bij uitgevers bekend als
betrouwbaar. Als er een bestelling via ons
wordt geplaatst, dan maken de uitgevers
vrijwel nooit problemen over de betaling.
Zowel klant als leverancier gaan er terecht
vanuit dat het wel goed komt. En dus kan
ook de missionaris zonder creditcard toch
het door hem gewenste boek of tijdschrift
krijgen.’
Zuiderlingen
Volgens Margret Hendriks zijn er twee
redenen om met de lectuurvoorziening
van CLM te stoppen. ‘Een van de redenen
is de teruglopende financiering. De kosten
van onze dienstverlening worden vooral
betaald door de Week voor de Nederlandse
Missionaris (WNM) en die heeft al jaren
te maken met teruglopende inkomsten. Er
moeten daarom keuzes worden gemaakt
welke activiteiten de WNM nog langer kan
financieren. En onlangs is besloten, en daarbij
is niet over één nacht ijs gegaan, om te
stoppen met de financiering van CLM. Wel
zal er geld zijn om alles goed af te sluiten.’
De tweede reden om te stoppen met CLM
heeft te maken met het kleiner wordende
aantal missionarissen. ‘De Nederlandse
missionaris vergrijst, de gemiddelde leeftijd
van de broeders en zusters is hoog en blijft
door weinig of geen aanwas voortdurend
stijgen. Daar komt bij dat missionair werk
niet alleen meer een zaak is van missionarissen
van het noordelijk halfrond.
Zuiderlingen hebben hun plaats ingenomen.
En, wat voor CLM van groot belang is, de
missionaris van het andere continent heeft
vaak zijn eigen bronnen om lectuur van te
betrekken,’ zegt de CLM-coördinator met
spijt in haar stem.
Als ze even zwijgend voor zich uitkijkt, valt
de stilte in het kantoor aan de Tilburgse
Gasthuiskring extra op. De beeldschermen
zijn zwart en op Margret Hendriks na, is er
vandaag niemand van de overgebleven collega’s
aanwezig. ‘Een vreemd gevoel geeft
dat. Ik heb in deze ruimte ruim twintig jaar
veel tijd doorgebracht, heb missionarissen
uit de meest onwaarschijnlijke gebieden
ontmoet, naar verhalen geluisterd, foto’s
gekeken en samengewerkt met lieve collega’s.
Dat houdt straks definitief op. Ik ben
daar verdrietig over, hoe terecht de beslissing
om te stoppen ook zijn mag.’

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 5 • belangenbehartiging missionarissen
Harry Leermakers
pagina 48-49
Pleidooi voor
belangenbehartiging
in ruime zin
Pater Harry Leermakers, voorzitter van de
stichting Missieprocuratoren Nederland
(sMP), noemt de samenwerking met
Mensen met een Missie uitstekend. ‘In
al die jaren hebben we een prima relatie
opgebouwd.’
De belangenbehartiging van de missionarissen
is bij Mensen met een Missie
in goede handen, vindt pater Harry
Leermakers. ‘Ik heb altijd heel goed samengewerkt.
Natuurlijk is het belangrijk om
een goede regeling te hebben voor de
zorgverzekering en voor de toelating tot
Nederland van missionarissen die ooit een
andere nationaliteit hebben aangenomen.
Maar belangenbehartiging is meer dan
serviceachtige activiteiten. Het is ook dat
je goede gesprekspartners bent en dat er
continuïteit is in de samenwerking, zoals
dat het geval is tussen Mensen met een
Missie en de Stichting Missieprocuratoren
Nederland.’
Harry Leermakers is sinds 2001 voorzitter
van de SMP. ‘Wij vormen het nationale
bestuur van de missieprocuratoren en
komen driemaal per jaar bijeen,’ vertelt hij.
Daarnaast organiseren de missieprocuratoren
vier maal per jaar aparte vergaderingen
in de regio Zuid bij de Fraters van
Tilburg en in de regio Oost-West bij de
Mill Hill fathers in Oosterbeek. Op die bijeenkomsten
worden actuele missionaire
thema’s besproken.
Ontwikkelingswerk inhoud geven
De SMP-voorzitter gaat er eens goed voor
zitten, schuift zijn fauteuil in het Nijmeegse
missiehuis van de Kruisheren naar achteren
en legt zijn gevouwen handen onder zijn
hoofd. ‘Begin november is altijd de jaarlijkse
procuratorendag in Soesterberg. Die
dag organiseren we samen met MM. Op
die druk bezochte en door de aanwezigen
zeer gewaardeerde dag wordt over van alles
gepraat. Over de dingen waar de veelal
oudere religieuzen tegenaan lopen, over
de ontwikkelingen op missionair gebied en
over wat de gepensioneerde missionaris nu
nog kan doen om het ontwikkelingswerk
inhoud te geven.’
Zelf is Harry Leermakers erg geporteerd
van het idee om missionarissen in het
Zuiden meer te betrekken bij het organiseren
van internationale samenwerking.
‘Missionarissen hebben soms wel 40 jaar
in een ander land gewerkt en vormen een
potentiële bron van ideeën. Die moet
je raadplegen, ook al hebben ze hun
Nederlandse nationaliteit opgegeven of
willen ze niet meer naar Nederland terugkeren.
MM moet hen blijven benaderen om
mee te blijven denken over vernieuwing en
verdieping van het type ontwikkelingswerk
dat zij als katholieke organisatie voorstaat.’
De SMP-voorzitter heeft geen concrete
voorstellen over hoe die samenwerking
vorm zou moeten krijgen. ‘Waar het mij om
gaat, is dat wij, SMP en Mensen met een
Missie, periodiek van gedachten wisselen
over wat je zou kunnen noemen belangenbehartiging
in ruimere zin. We moeten
gezamenlijk laten zien dat de oudere missionaris
niet wordt afgeschreven en dat wij
ook in de beleidsvorming terdege rekening
met hen houden. Dat doet MM al, maar het
kan nooit kwaad om dat af en toe opnieuw
uit te spreken en te benadrukken.’

Beleggingsfonds CMC/kNR
Op 1 juli 2008 is na een intensieve
voorbereidingsperiode het
Beleggingsfonds CMC/KNR van start
gegaan. Dit fonds dat gelden van
buitenlandse religieuze instituten of
buitenlandse bisdommen beheert, is tot
stand gekomen op initiatief van Mensen
met een Missie en in samenwerking met
de Konferentie Nederlandse Religieuzen
(KNR). Beide organisaties leveren twee
mensen voor het bestuur van het fonds
en er is een onafhankelijke voorzitter.
Daarnaast fungeert MM als secretariaat
voor het bestuur en als contactorgaan voor
bestuur, bank en participanten.
Het fonds voorziet in een behoefte bij
Nederlandse religieuze instituten om
in Nederland de gelden te beheren van
buitenlandse onderdelen van hun instituut,
of van buitenlandse bisdommen waarbij
Nederlandse religieuzen oorspronkelijk
‘Hartelijk dank voor al het werk dat door u
allen gedaan wordt, voor allen die werken
als missionaris, waar dan ook. Nederig
om te blijven staan, sterk door de Kracht
van Onze Heer en robuust tegen alles wat
verkeerd is.’ (L. Blessing osc – Indonesië)
Het Oudedagsfonds is bedoeld voor
missionarissen die geen recht hebben op
een pensioenuitkering, omdat zij in het
verleden geen of slechts een gedeeltelijke
AOW opbouwden. Daarnaast bestaat de
mogelijkheid om voor missionarissen
jonger dan 65 jaar de AOW premie uit het
fonds te vergoeden. Aanvragen voor bijdragen
uit het fonds lopen via de procuren van
de religieuze instituten.
In 2008 bood het Oudedagsfonds
155 missionarissen financiële hulp voo
een totaalbedrag van € 447.597.
Jaarlijks vindt in december de fondsenwerving
voor het Ouderenfonds plaats.
In de mailing ten behoeve van de inza-
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 5 • belangenbehartiging missionarissen
sterk betrokken waren. Het gaat om een
besloten fonds voor gemene rekening en
de Stichting Beleggingsfonds CMC/KNR
treedt op als zogenoemde ‘Bewaarder’ van
het fondsvermogen. Het beheer van de
gelden is uitbesteed aan een drietal professionele
partijen. Eind 2008 telde het fonds
negen participanten voor een gezamenlijk
vermogen van ruim acht miljoen euro.
‘De normen en waarden van de doelgroep
van ons beleggingsfonds vormen het
uitgangspunt van ons beleggingsbeleid,’
zegt Adrie van Grinsven, voorzitter van
het bestuur en werkzaam bij de Zusters
van Liefde in Schijndel. ‘Het gaat dan om
maatschappelijk verantwoord beleggen dat
rekening houdt met de invloed van milieufactoren,
sociale factoren en goed ondernemingsbestuur.
Maar ook door het risico
zoveel mogelijk te beperken en grotendeels
te beleggen in betrekkelijk veilige
Oudedagsfonds: daar spreekt waardering uit
meling stond dit keer zuster Jeanne
Kemmeren centraal, procuratrice van de
Medische Missiezusters. Dit gezelschap
van zusters werd in 1925 gesticht door
Anne Denkel, een Oostenrijkse die in
Ierland geneeskunde studeerde, omdat de
universiteiten in haar eigen land destijds
nauwelijks toegankelijk waren voor
vrouwen. Tegenwoordig zijn de Medische
Missiezusters nog in twintig landen actief,
veelal bij kleinschalige gezondheidsprojecten.
‘Het aantal zusters in de missie loopt
CMC MENSEN MET EEN MISSIE OUDEDAGSFONDS DECEMBER 2008
‘ Het vult me met
zien dat Nederland
zo gul geeft aan het
Oudedagsfonds. De offers
die wij missionarissen
brachten, blijven dus
In 2007 zijn met uw bijdragen 1 7 6
blijdschap om te
achteruit, onze zusters keren terug naar
missionarissen financieel geholpen.
Oudedagsfonds 2007
Uitkeringen ter aanvulling AOW € 454.980
Nederland,’ AOW vertelde premies zuster € 20.939 Jeanne in de
Zorg oudere missionarissen € 46.898
Uitvoeringskosten € 69.998
Totaal € 592.815
niet onopgemerkt.
mailing. ‘Velen Inkomsten van hen € 365.053 hebben destijds
Tekort € 227.762
bereidwilligheid.’
broeder Piet Bots
hun Nederlandse nationaliteit opgegeven
Van een donateur kregen we de volgende vraag:
om hun missiewerk ‘ te kunnen blijven
doen. Daardoor ontvangen zij nu echter
geen AOW en moet onze congregatie
zelf de hoge kosten voor hun oude dag
dragen. Maar Medisch gelukkig Missiezusters krijgen we financi-
Het gezelschap van de Medische Missiezusters
werd in 1925 gesticht door
Anna Dengel, een Oostenrijkse die
CMC Mensen met een Missie
zich al op jonge leeftijd tot de mis-
Postbus 16442
ele bijstand sie geroepen van wist. Anne het Dengel stu- Oudedagsfonds 2500 BK DEN van
HAAG
deerde geneeskunde in Ierland, omdat
tel (070) 313 67 00
universiteiten in haar eigen land voor
campagnes@cmc.nu
vrouwen nauwelijks toegankelijk wa-
www.cmc.nu
Mensen met ren. Na een haar studie zette Missie. Dengel zich We vragen giro: 17.606 daar
jaren in voor de vrouwen in Kashmir,
bank: 64.45.31.606
t.n.v. CMC Mensen met een Missie
die verstoken waren van enige medische
zorg. De Medische Missiezusters
zijn tegenwoordig actief in 20 landen
niet om, maar in Afrika, Azië krijgen en Latijns-Amerika en het. Daar spreekt
echt een enorme waardering uit voor ons
Ik gun de missionarissen hun welverdiende pensioen.
Maar de kerk heeft toch geld genoeg. Waarom betalen
Rome en de congregaties het pensioen niet en moeten
wij opdraaien voor de tekorten?’
De religieuzen vormen een onmisbaar onderdeel van de
katholieke wereldkerk. Maar bestuurlijk en financieel zijn ze
zelfstandig. Nederland heeft altijd heel veel missionarissen
gehad van vele congregaties. Met name deze congregaties
kunnen de aanvullende pensioenen niet of nauwelijks
opbrengen. Daarbij helpt het Oudedagsfonds van CMC
Mensen met een Missie. ❖
richten zich vooral op kleinschalige gezondheidszorgprojecten.
De Stichting Vrienden Medische Missiezusters
helpt hen hierbij.
Tweemaal per jaar geeft de Stichting
een blad uit met informatie over
leven en werken van de medische missiezusters.
Meer informatie:
www.vriendenmmz.antenna.nl
Hartelijk dank voor uw
CMC Mensen met een Missie is de katholieke missionaire
ontwikkelingsorganisatie. Ze werkt aan een
wereld gebaseerd op gerechtigheid en vrede. CMC
Mensen met een Missie behartigt ook de belangen
van Nederlandse missionarissen. Oudere Nederlandse
missionarissen kunnen rekenen op steun van
CMC’s Oudedagsfonds. Uw bijdrage is dus onmisbaar
om missionarissen die terugkeren naar Nederland
een redelijke AOW te graranderen.
mensen met een missie
Adrie van Grinsven
waarden (o.a. staatsobligaties). Daarnaast
hanteren wij uitsluitingen, zoals beleggingen
in ondernemingen in de tabaks-,
wapen-, gok- en/of seksindustrie. Het
is onze overtuiging dat deze manier van
beleggen bijdraagt aan een hoog en stabiel
rendement op lange termijn.’
missionarissen. Dat vind ik echt bijzonder
in deze tijd.’
‘Dank voor uw hulp, het is een buitengewone
steun. Het verwondert ons steeds
dat Nederland nog altijd in staat blijkt deze
hulp te blijven bieden aan mensen over zee.
Ons diepste respect voor jullie allemaal!’
(Nico Bakker svd – Brazilië)
Mensen met een Missie
CMC Mensen met een Missie ondersteunt
vredesinitiatieven in (dreigende) conflictsituaties.
Daarin ligt een bijzondere rol voor lokale kerkgemeenschappen.
Respecteren van mensenrechten
en actieve participatie van de bevolking in politieke
processen zijn belangrijke voorwaarden
voor vrede.
DECEMBER 2008
Jeanne Kemmeren:
‘Uit de vele kleine en grote giften
spreekt oprechte waardering voor ons
missionarissen’
Mailing december 2008
pagina 44-45

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 5 • belangenbehartiging missionarissen
Week voor de Nederlandse Missionaris
In 2008 ontvingen 443 missionarissen
financiële ondersteuning uit de gelden van
de Week voor de Nederlandse Missionaris
(WNM). Het ging om een totaal bedrag van
€ 336.422.
Dit is 31 % van de totale bestedingen van
de WNM (€ 1.089.908). Circa 47 % van de
opbrengsten wordt besteed aan uitzendingen.
Tientallen jonge, enthousiaste
lekenwerkers treden zo in de voetsporen
van missionarissen. Het resterende
deel (22 %) van de bestedingen betreft
educatie en voorlichting (o.a. ID Woord en
Wederwoord).
De WNM kent diverse fondsen die missionarissen
en missionaire werkers bijstaan.
Enkele steunverzoeken
Witte Paters
Broeder Jan Heuft, Witte Pater, Algerije.
In Algerije komen veel vluchtelingen uit Congo en andere delen van Afrika. De missiepost
had beloofd deze mensen te helpen. Dat gaf een enorme toeloop. Broeder Jan
schrijft: ‘Wij kunnen niet de oplossing bieden, maar wel de meest erge toestanden verlichten.
Dat doen we met huisvesting en voeding. Daar hebben we dringend fondsen
voor nodig, anders zullen we de deur moeten sluiten.’
Broeders van Dongen
Broeder H. Verhulst van de Broeders van Dongen in Etiopië vroeg om een bijdrage
voor de aanschaf van muziekinstrumenten voor zijn jeugdgroep. Ethiopië is immers
een land waar de liturgie met veel muziek wordt gevierd.
Dienaressen van de Heilige Geest
Zuster Francien van Bergen van de Dienaressen van de Heilige Geest in Togo wilde
een bijdrage voor de opvang van jongeren. Met een financiële ondersteuning van de
WNM kon een bibliotheek gebouwd worden, waar de jeugd huiswerk kan maken.
pagina 50-51
De belangrijkste fondsen zijn:
Aanvulling vakantietoelagen
Veel missionarissen komen eens in de twee
à drie jaar op verlof naar Nederland. Om te
voorkomen dat zij tijdens hun verlof hun
familie financieel tot last zijn, is het Fonds
Aanvulling Vakantietoelagen opgericht.
Met een bescheiden vakantietoelage kunnen
missionarissen zelf hun onkosten en
persoonlijke aankopen betalen.
In 2008 is € 126.075 toegekend aan 169
missionarissen.
kleine Pastorale voorzieningen
Vaak wordt het belangrijke werk van missionarissen
bemoeilijkt door de omstan-
MEI 2008
digheden waarin zij leven. Ze hebben te
maken met slechte infrastructuur of een
gebrek aan apparatuur. In die gevallen
kunnen ze een beroep doen op het fonds
Kleine Pastorale Voorzieningen voor een
bijdrage van maximaal € 1.200. Op die
manier worden ze in staat gesteld hun
werk beter te doen. Bijvoorbeeld voor een
laptop, een tegemoetkoming in de huisvestingskosten
of liturgisch materiaal.
In 2008 heeft de WNM
€ 151.200 toegekend aan 126
missionarissen.
CMC Mensen met een Missie ondersteunt
vredesinitiatieven in (dreigende) conflictsituaties.
Daarin ligt een bijzondere rol voor lokale kerkgemeenschappen.
Respecteren van mensenrechten
en actieve participatie van de bevolking in politieke
processen zijn belangrijke voorwaarden
voor vrede.
‘‘De ware oplossing
komt van de inwoners
van Chiapas zélf’’

HOOFDsTuk 6
Fondsenwerving
en voorlichting

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 7 • fondsenwerving en voorlichting
Fondsenwerving
In totaal was in 2008 € 10.641.355
beschikbaar voor de doelstelling.
Religieuze instituten en particuliere
donoren zorgden voor 54% van de
inkomsten, 12% kwam van subsidies
PsO, 31% vanuit de TMF-financiering van
de overheid en 3% overige inkomsten.
Mensen met een Missie is stevig verankerd
in de samenleving en streeft naar
een stabiele basis van de financiering van
haar activiteiten. Deze is zo goed mogelijk
gespreid over zowel institutionele en particuliere
donateurs als de overheid.
Daling van inkomsten
Vooral de religieuze instituten brengen
door hun giften hun sterke binding met de
activiteiten van Mensen met een Missie
tot uitdrukking. Daarnaast zorgen ook
ruim zestigduizend trouwe particuliere
donateurs voor een aanzienlijke financiële
bijdrage.
Niettemin zag MM in 2008 haar inkomsten
dalen met bijna 14%. Procentueel
werd de grootste daling veroorzaakt door
daling van de inkomsten uit effecten (overige
inkomsten). Daarnaast daalden ook
de inkomsten van particuliere donateurs.
De opbrengsten van de mailings bleef
nagenoeg gelijk, maar de opbrengsten
daalden op alle andere onderdelen, zoals
giften, nalatenschappen en de Missie-
Zendingskalender. Voor wat betreft de
nalatenschappen is dat toe te schrijven
aan het feit dat in 2007 een incidentele,
pagina 52-53
hogere opbrengst werd gerealiseerd door
enkele grote erfenissen.
De daling van de inkomsten noopt tot
intensivering van de fondsenwerving
onder particuliere donoren en verbreding
van de fondsenwerving bij institutionele
donoren en overheden.
In het jaarplan 2008 was dit vertaald in
het werken aan een loyaliteitsprogramma,
een ambitieus mailingprogramma en een
te ontwikkelen voorstel voor nalatenschappen.
De laatste twee onderdelen
zijn inmiddels in gang gezet. Ook is een
begin gemaakt met de institutionele
fondsenwerving.
De Week voor de Nederlandse
Missionaris
De uitvoering van de Week voor de
Nederlandse Missionaris (WNM) is toevertrouwd
aan MM. Ieder jaar in de week voor
Pinksteren wordt voor de WNM campagne
gevoerd. Tijdens de Pinkstervieringen
vindt in kerken door het hele land een
collecte plaats. Ook is er een eigen donateursactie,
waarin tienduizenden donateurs
met een gift tonen dat zij het werk
van missionarissen en missionaire werkers
waarderen. In totaal wordt met mailingen,
collectes, schenkingen en legaten ruim
1 miljoen euro opgehaald.
Resultaat en evaluatie
Met het oog op professionalisering van
de fondsenwerving, voorlichting en pr
hebben in 2008 diverse onderzoeken
plaatsgevonden: een positioneringsonderzoek,
een audit fondsenwerving waarbij de
mailings zijn beoordeeld op hun wervende
kracht en een analyse op de dossiers van
de nalatenschappen. Het resultaat is een
positioneringsstatement en een beschrijving
van het merkprofiel. Naar aanleiding
hiervan is medio 2008 besloten tot de
naamswijziging naar ‘Mensen met een
Missie’. De audit fondsenwerving heeft
geleid tot een scherper profiel van de
particuliere donateurs, dat de basis vormt
voor segmentering bij het uitvoeren van
mailings.
MM werkt volgens de gedragscode
fondsenwerving VFI. De kosten van de
fondsenwerving bedragen 10,7% van de
baten. Deze waren begroot op 12,7%. MM
voldoet met de kosten voor fondsenwerving
ruim aan de voorwaarden van het
CBF, waarin is vastgelegd dat deze kosten
maximaal 25% van de baten uit fondsenwerving
mogen vormen en aan de eigen
doelstelling dat deze kosten maximaal
15% van de baten mogen bedragen.
Aandachtspunten voor 2009
Mensen met een Missie streeft ernaar haar
financieringsbronnen te verbreden door
de inkomsten vanuit institutionele donoren
en bedrijven te vergroten. Daarnaast
wordt ingezet op continuering en tegelijkertijd
diversificatie van financiering door
de overheid. Zowel bij de Nederlandse
rijksoverheid als bij de EU zullen nieuwe
mogelijkheden worden onderzocht.

Vijf redenen waarom MM niet zomaar een ontwikkelingsorganisatie is
Justine Masika Bihamba
De cijfers op een rij
De religieuze instituten hebben in 2008
ruim 3,5 miljoen bijgedragen en vormen
daarmee de grootste financier van Mensen
met een Missie. Het merendeel van dat
bedrag wordt besteed aan de financiering
van projecten van partnerorganisaties.
Namens de donoren ziet de Adviescommissie
Missionaire Activiteiten (AMA)
toe op de bestedingen.
Van de inkomsten van particuliere donateurs
is ruim 1,6 miljoen (72%) afkomstig
van mailingen en collecten. Er zijn vijf
mailings verstuurd in 2008.
Over het geheel genomen bleef de
opbrengst van de mailings nagenoeg
gelijk aan die van 2007. De daling van de
afgelopen jaren lijkt tot stilstand gebracht.
De als doel gestelde stijging werd niet
gerealiseerd, omdat er minder mailings
zijn uitgevoerd dan gepland.
PSO is een vereniging die aan haar 50
lidorganisaties - waaronder Mensen met
een Missie - steun verleent t.b.v. capaciteitsversterking
van maatschappelijke
organisaties in het Zuiden. In 2004 hebben
PSO en MM een overeenkomst gesloten
waarin voor meerdere jaren de voorwaarden
zijn vastgelegd waaronder PSO
programma’s van MM financiert.
Het TMF-programma dat zich richt op
projecten binnen het thema Vrede en
Verzoening loopt uitstekend. Het budget
wordt nagenoeg volledig gebruikt en de
resultaten zijn ook naar tevredenheid van
het ministerie van Buitenlandse Zaken. In
2010 loopt het programma af. De voorbereiding
voor een aanvraag binnen het
nieuwe subsidiekader (MFS-II) lopen.
Inkomsten 2008
religieuze instituten 33%
particuliere donateurs 21%
subsidie PSO 12%
subsidie TMF 31%
overige 3%

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 7 • fondsenwerving en voorlichting
Voorlichting
Mensen met een Missie is van mening
dat zij ook een verantwoordelijkheid
heeft in Nederland. MM is stevig verankerd
in het netwerk van vier miljoen
katholieken in Nederland en wil deze
achterban, maar ook andere doelgroepen,
informeren over ontwikkelingen in het
Zuiden en het verband tussen Nederland
en het Zuiden.
De Zuid-Noord dialoog wordt door MM
gevoed met onderwerpen die direct voortkomen
uit het thematisch gerichte werk
van de partners in het Zuiden. Voorbeelden
hiervan zijn de positieve kracht van religie,
de maatschappelijke betekenis van de
bevrijdingstheologie en de positie van
(etnische) minderheden. Via deelname
aan Sister Act, de Campagne ‘Krassen voor
Colombia’ en diverse bijeenkomsten is
aandacht gevraagd voor deze onderwerpen.
Week voor de Nederlandse Missionaris
In 2008 stond de campagne van de Week
voor de Nederlandse Missionaris in het
teken van het thema Abrazo, het Spaanse
woord voor omhelzing. Speciaal voor die
gelegenheid werd het boekje Un Abrazo
uitgegeven. In deze dertigste editie van de
serie Mensen met een Missie staan tien
bijzondere mensen centraal, die in gesprek
met journalist en missionair werker Wim
Gijsbers vertellen over hun werk met de
armen in Mexico en over hun bron van
inspiratie. Uit de verhalen blijkt dat het
recht op een menswaardig bestaan in
Mexico nog geen vanzelfsprekendheid is
en dat de strijd voor maatschappelijke
rechtvaardigheid een gezamenlijke inspanning
vereist.
uit de wereld
‘Leven kan alleen opbloeien in sociale
verbondenheid.’ Met die uitspraak vatte
Carmenlina Santiago in één zin samen
waar de Week voor de Nederlandse
Missionaris voor staat: voor de missionaire
overtuiging dat armoede, geweld
en onrecht uit de wereld kunnen worden
gebannen met de inzet van geïnspireerde
mensen, organisaties, instituten en
geloofsgemeenschappen in het Zuiden en
het Noorden.
Bezieling
In 2008 organiseerde Mensen met een
Missie voor het eerst een Inspiratiedag in
het kader van de Week de Nederlandse
Missionaris. De opkomst in de neogotische
St. Josephkerk in Den Bosch was hoog. Er
waren lezingen, discussies, de presentatie
van de WNM-uitgave Un Abrazo en de vertoning
van twee korte films, onder andere
over de antropologe Barbara Dolman die
met steun van de WNM is uitgezonden en
werkt bij Fray Bartolomé de las Casas, een
Mexicaanse mensenrechtenorganisatie die
wordt gesteund door MM.
‘In Un Abrazo en op deze inspiratiedag
word je geraakt door de bezieling waarmee
mannen en vrouwen zich inzetten voor
de ander,’ sprak een bezoekster van de
Inspiratiedag van de WNM.

Enkele resultaten in 2008
sister Act
In 2008 nam Mensen met een Missie deel
aan Sister Act, een televisieprogramma
van de KRO waarin vier zusters Nederland
mobiliseren om een bijzonder project te
realiseren. Het betrof twee projecten in
Nederland en één in Brazilië. MM was
betrokken bij het project in Bayeux in
Brazilië waar de Zusters van Liefde een
dagverblijf voor bejaarden wilden realiseren,
zodat jong en oud elkaar kunnen
ontmoeten
Doel van de uitzendingen was een positief
beeld te schetsen over de voortzetting van
het missionaire werk van religieuzen en het
werk van religieuzen een brede exposure
te geven. Zowel in de uitzendingen zelf, in
het KRO-Magazine als op de website was
de nodige aandacht voor Mensen met een
Missie. Gemiddeld keken er 284 duizend
mensen naar de uitzendingen en de impact
in de audiovisuele en printmedia was groot.
Hoogtepunt daarbij was de door meer dan
een miljoen mensen bekeken uitzending
van Pauw & Witteman waar de zusters
Maria en Agneta te gast waren. Hoewel de
uitzendingen veel positieve publiciteit hebben
gegenereerd, vielen de opbrengsten
voor het project van de Zusters van Liefde
tegen. Samen met de steun van lokale partners,
de Zusters van Liefde en een financiële
bijdrage van Mensen met een Missie
wordt het project in iets afgeslankte vorm
toch gerealiseerd.
kwartaalblad
In 2008 is het blad van MM grondig
aangepakt. Het voormalige ComMuniCatie
verschijnt nu als Kwartaalblad Mensen met
een Missie. Met een vernieuwde inhoud
en vormgeving is het nu een modern full
colour magazine geworden, dat de inhoud
van het MM-werk naar voren brengt en de
partners uit het Zuiden meer dan ooit aan
het woord laat.
Reacties van lezers
‘Even een berichtje over de vernieuwde
uitgave van ComMuniCatie. Het is nu
een heel aantrekkelijk kwartaalblad
geworden. Het nodigt uit tot lezen en de
inhoud is heel erg goed. Goede artikelen
en mooie foto’s!’ (zuster Bep van Grieken,
Missiezusters O.L.V. van Afrika, Boxtel)
‘Gefeliciteerd met
jullie nieuwe uitgave! Zeer
overzichtelijk en zeer leesbaar’.
(Toon van kaam,
project-coördinator MIVA)
Mensen met een Missie
en het Right Now Festival
Woensdag 10 december stond geheel in
het teken van het 60-jarig bestaan van
de Universele Verklaring van de Rechten
van de Mens. Op het Right Now Festival,
georganiseerd door Justitia et Pax, hield
Mensen met een Missie een workshop
Right Now Festival, Jafeth Gómez, november 2008
muurschilderen. In het paard van Troje in
Den Haag werd de workshop gegeven door
de Colombiaanse schilder Jafeth Gómez,
schilder van de platen van de Missie-
Zendingskalender 2009. Na succesvolle
evenementen met jongeren in Colombia
en Duitsland ging hij nu met de jongeren
op het Right Now Festival aan de slag om
een grote muurschildering te maken met
als thema ‘mensenrechten’.
De muurschilderperformance was een
groot succes. Zangeres Hind leverde als
eerste haar bijdrage, waarna veel jongeren
hun creativiteit toonden. Het eindresultaat
was een prachtig schilderwerk.
KWARTAALBLAD • VOORJAAR 2008 • NUMMER 1
CMC MENSEN MET EEN MISSIE
Congo in beeld
Op zoek naar een uitweg
Praten voor vrede
Bezoek aan Indonesië levert verrassende inzichten op
Kwartaalblad Mensen met een Missie
pagina 54-55

pagina 64-65

Missie-Zendingskalender
2009
Dromen van vrede en verzoening
‘Ik wil de vrede in mijn land
dichterbij brengen door creativiteit
en engagement met
elkaar te verbinden.’
Houd moed
De Missie-Zendingskalender is een
kalender met een boodschap. Dit jaar met
prenten van de Colombiaanse kunstschilder
Jafeth Gómez.
Twaalf intrigerende schilderingen van
een kunstenaar uit een land dat al 60 jaar
wordt geteisterd door politiek geweld. De
langstlopende burgeroorlog in Latijns-
Amerika tekent het werk van Jafeth Gómez
dan ook ten diepste. Maar ondanks alle
ellende weigert hij zich over te geven aan
moedeloosheid en angst. Met zijn werk
roept de schilder op om dromen van vrede
en verzoening waar te maken. Hij zegt
hiermee: ‘Houd moed’.
De kunstenaar Jafeth Gómez geeft in twaalf
schilderijen het maatschappelijke protest
weer tegen de situatie in Colombia. Hij
beperkt zich niet tot de onvrede maar schildert
de contouren van een samenleving
waarvan de meeste Colombianen op dit
moment slechts kunnen dromen.
De Zon en Moeder Aarde
Jafeth Gómez was in Nederland voor de
presentatie van de kalender en de opening
van een expositie van zijn werk in de
Amsterdamse St. Nicolaaskerk. Hij nam
ook deel aan het Right Now Festival. Het
werk van Gómez leunt sterk op zowel de
indiaanse als op de Afro-Colombiaanse
cultuur, met symbolen als het kruis, de
maïskolf, de zon en moeder aarde.
De Missie-Zendingskalender is een
geslaagd voorbeeld van oecumenische
samenwerking en onverminderd populair
als een kalender die al dertig jaar Noord
en Zuid verbindt. Recent marktonderzoek
toonde aan dat kopers de kalender waarderen
met een 8. In 2008 werden
Jafeth Gómez Colombia
Dromen van vrede
en verzoening
missiezendingskalender
2009
23.500 kalenders verkocht, waarvan 22.000
via vrijwillige verkopers en 1.500 via directe
verkoop.
Vrijwilligers
De verkoop van de kalender ging van start
met de vrijwilligersdag in het Museum
Volkenkunde in Leiden. Meer dan honderdtwintig
aanwezigen waren enthousiast
en geïnspireerd door de presentatie van
partnerorganisatie Fucai uit Colombia
en de verhalen van Dunya van Kleef, die
namens Mensen met een Missie is uitgezonden
naar Colombia en Fucai steunt in
haar inzet voor de rechten van de inheemse
bevolking.
Toekomst
In 2010 zal een kunstschilder uit
India de afbeeldingen van de Missie-
Zendingskalender voor zijn rekening
nemen. Er zal dan naast de reguliere kalender
ook een exemplaar op groot formaat
worden uitgebracht, dat via internet te
bestellen zal zijn.
Jafeth Gómez

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 7 • organisatie
pagina 58-59

HOOFDsTuk 7
De organisatie

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 7 • organisatie
Organisatiestructuur
Programma’s
- Uitzending van missionaire
ontwikkelingswerkers
- Steun aan vernieuwende
pastorale projecten (AMA)
- Steun aan overige
kleinschalige projecten
- Lobby
Bestuur
Directeur
Campagnes
- Voorlichting en PR
- Fondsenwerving
- Missie-Zendingskalender
- Week Nederlandse
Missionaris
Bestuur
Mensen met een Missie heeft een toezichthoudend bestuur dat
zich bezighoudt met het strategische beleid en de positionering
van de organisatie. Verder stelt het bestuur het jaarplan en de
begroting vast en houdt toezicht op de realisatie ervan. Ook
toetst zij het gevoerde beleid van de directie aan de doelstellingen
van de stichting. Het bestuur bestaat uit minimaal vijf en
maximaal negen personen en vergadert ongeveer zeven keer per
jaar.
Het bestuur van MM kent geen portefeuille-verdeling. Wel zijn
er profielschetsen, zodat een brede vertegenwoordiging van
verschillende belangrijke kwaliteiten en disciplines is gegarandeerd.
Bij de samenstelling van het bestuur wordt getoetst op
de aanwezigheid van deskundigheid op het gebied van ontwikkelingssamenwerking,
marketing en publiciteit, juridische zaken,
financiën en organisatieontwikkeling. Vanwege de nauwe ver-
Ondernemingsraad
Financiën & Bedrijfsvoering
- Boeken- en abonnementen-
service CLM
- Belangenbehartiging voor
(oud-)missionarissen
- Financiën en rechtspositie
uitgezondenen
- Interne diensten
bondenheid met de missionaire traditie van religieuzen hebben
er altijd enkele religieuzen zitting in het bestuur. Alle bestuursleden
dienen zich te kunnen identificeren met de kernwaarden en
identiteit van Mensen met een Missie als katholieke missionaire
ontwikkelingsorganisatie.
De taken en bevoegdheden van het bestuur zijn schriftelijk vastgelegd.
De zittingstermijn van elk lid eindigt uiterlijk vier jaar na
zijn/haar benoeming, waarna een eenmalige herbenoeming voor
een periode van vier jaar mogelijk is.
Het functioneren van het bestuur wordt jaarlijks tijdens een
bestuursvergadering geëvalueerd. In de statuten van de stichting
worden de criteria beschreven waaraan de samenstelling van
het bestuur van de stichting moet voldoen. Deze criteria komen
overeen met de door het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF)
gestelde keurmerkcriteria onder Artikel 4, lid 1 A.

Bestuurssamenstelling
Het bestuur telde op 31 december 2008 acht leden. De (neven)functies
van de bestuursleden staan hier tevens vermeld.
- De heer drs. J.J.J.M. Janssen, bestuurslid/voorzitter sinds
december 2008 (burgemeester van Zeist; voorzitter Raad
van Toezicht Stichting Amarantis Onderwijsgroep;
voorzitter Platform Raden van Toezicht MBO-instellingen;
voorzitter Stichting Laag Catharijne (voorheen Federatie van
de Katholieke Centra voor evensvorming resp. Responz);
voorzitter Klachtencommissie Ongewenste Omgangsvormen
Politie Regio Utrecht; voorzitter Stichting Open Monumenten
Dag, lid bestuur Departement Utrecht van Nederlandsche
Maatschappij van Nijverheid en Handel).
- De heer drs. Th.M.J.P. Brouwers, penningmeester sinds oktober
2008 (directeur Commercie SNS Asset Management van SNS
Reaal; bestuurslid Indiase projectorganisatie FINISH - Financial
Inclusion Improves Sanitation and Health).
‘Mensen met een Missie betekent iets voor de mensen met wie we
in het Zuiden werken. Bovendien vinden veel mensen in Nederland
het nodig dat we dit werk doen, zij maken het ons ook mogelijk.’
(koos Janssen, voorzitter bestuur Mensen met een Missie)
- De heer drs. P.F. Dokman, bestuurslid sinds november
2004 (coördinator studieprogramma Nijmeegs Instituut voor
Missiologie; zelfstandig organisatieadviseur).
- Frater drs. H.J.M. van Geene, bestuurslid sinds november
2004 (overste fraters van Tilburg in Woonzorgcentrum
Joannes Zwijsen).
- Zuster H.M. Geven, bestuurslid sinds november 2004
(bestuurslid van de Congregatie van de Zusters van Liefde te
Schijndel).
- Mevrouw drs. D.J.G. de Jager, bestuurslid sinds november
2004 (directeur Research and Development Codarts
Hogeschool voor de Kunsten).
- De heer drs. W.E. Mintjes, bestuurslid sinds juli 2004 (manager
P&O Wegener NieuwsMedia BV, directeur Blauwe Bergen
organisatieadvies BV).
- Mevrouw drs. H.A.M. Nauta, bestuurslid sinds december
2008 (directeur CDA-partijbureau).
pagina 60-61

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 7 • organisatie
De bestuursagenda in 2008
Er waren zes bestuursvergaderingen en
een heidedag in 2008. De belangrijkste
onderwerpen op de bestuursagenda zijn
geweest:
- positionering Mensen met een Missie met
oog op fondsenwerving;
- beleidsontwikkeling voor beleidsperiode
2011-2015 en subsidie-aanvraag MFS-II;
- beëindiging dienstverlening CLM boeken-
en abonnementenservice eind 2009;
- uitbesteding financieel-administratieve
ondersteuning van uitzendingen;
- jaarlijks overleg met AMA-commissie;
- samenwerking met Stichting Religieuzen
Tegen Vrouwenhandel;
- toekomst Missie-Zendingskalender;
- toekomst Centraal Missionair Beraad
Religieuzen;
- vaststelling kadernota personeelsbeleid
‘Fundament voor een lerende organisatie’;
- aanscherping beleggingsstatuut maatschappelijk
verantwoord beleggen en
hernieuwde vastlegging verantwoordelijkheden
vermogensbeheer;
- permanente monitoring van beleidsuitvoering
op basis van de vier-, acht-, en
twaalfmaandsrapportages;
- goedkeuring jaarrekening en vaststelling
jaarplan en begroting 2009;
- jaarlijks overleg met ondernemingsraad;
- evaluatie van het eigen functioneren van
het bestuur.
Directie
Als directeur van Mensen met een Missie
is Manon Vanderkaa verantwoordelijk voor
de ontwikkeling van het strategisch beleid
en het aansturen van de organisatie op alle
beleidsterreinen.
De directeur legt verantwoording af aan
het bestuur, geeft leiding aan de afdelingshoofden,
treedt op als voorzitter van het
managementteam en als bestuurder voor
het overleg met de ondernemingsraad.
Nevenfuncties directeur
- bestuurslid Stichting ShivA, kenniscentrum
op het terrein van hiv/aids en
spiritualiteit;
- bestuurslid van de Stichting Praktische
Theologie.
Beide functies zijn onbezoldigd en hebben
geen directe relatie met MM.
Namens Mensen met een Missie is Manon
Vanderkaa bestuurslid van de Stichting
Dom Hélder Câmaraleerstoel. Ook deze
functie is onbezoldigd.
Managementteam
Het managementteam bestaat uit de
directeur en de drie afdelingshoofden.
Behalve de onderwerpen zoals die ook op de
bestuursagenda voorkwamen, waren andere
belangrijke onderwerpen op de agenda van
het managementteam:
- implementatie personeelsbeleid (o.a. invoering
competentiemanagement en actualisering
functiebeschrijvingen). Het MT volgde
een training in het voeren van Resultaat- en
Ontwikkelingsgesprekken;
- traject rondom verkrijging ISO-keurmerk;
- vrijwilligersbeleid;
- haalbaarheidsonderzoek van ontwikkeling
van een deelprogramma
Voedselsoevereiniteit;
- fondsenwerving;
- nieuw logo en huisstijl i.v.m. invoering
nieuwe naam.
Ondernemingsraad
MM heeft een ondernemingsraad, ook al is
dat - gezien de omvang van de organisatie -
wettelijk niet verplicht. De OR kent drie leden
die per 1 januari 2008 nieuw aantraden.
‘Ik krijg van onze partners in het Zuiden vaak te horen dat wij van Mensen met een Missie
dezelfde taal spreken. Dat we goed op de hoogte zijn van de context en de
situatie waarin onze partners leven.’ (Frank van Eenbergen, medewerker MM)

Bets van Liefland-Hölscher, Koos Janssen
Wisseling van de wacht -
Een nieuwe voorzitter
Op 26 november 2008 benoemde het
bestuur de heer Koos Janssen tot de
nieuwe voorzitter van Mensen met een
Missie. De econoom Koos Janssen is naast
burgemeester van de gemeente Zeist een
ervaren bestuurder van diverse maatschappelijke
organisaties. Zijn betrokkenheid bij
MM is beïnvloed door zowel zijn politieke
als zijn religieuze overtuiging, zo vertelde
hij in het kwartaalblad. Er was echter
nog een reden waarom hij ja zei tegen
het voorzitterschap. Zijn peetoom heeft
namelijk jaren als missionaris in Ghana
gewerkt en van hem hoorde hij de verhalen
over de missie en de inzet voor de armen
en kwetsbaren in den vreemde. ‘Mooi werk,
dat getuigt van onbaatzuchtige solidariteit
met de medemens,’ zegt Koos Janssen. ‘Ik
voelde me dan ook zeer vereerd toen ik
werd gevraagd voor het voorzitterschap.’
Als burgemeester heeft Janssen de kracht
van lokale gemeenschappen en organisaties
goed leren kennen en waarderen. Van
daaruit wil hij een bijdrage leveren aan de
toekomst van MM. ‘Om goed te functioneren
moet een organisatie zich blijven aanpassen
aan de eisen van de tijd. Factoren
als een sterk veranderende wereld, ontwikkelingen
bij de religieuze instituten en het
gewijzigde overheidsbeleid nopen Mensen
met een Missie tot nadenken over een
nog doelmatiger werkwijze. Vooral omdat
MM een grote verantwoordelijkheid heeft
jegens haar partners in het Zuiden en haar
achterban in Nederland.
Maar, zo is de overtuiging van Koos
Janssen, ‘vanuit traditie en betrokkenheid
zal MM zich manifesteren in een toekomstgeschikte
organisatie en werkwijze’.
Met de komst van een nieuwe voorzitter
heeft mevrouw Bets van Liefland-Hölscher
na zeven jaar afscheid genomen van het
bestuur. De laatste vijf jaar was zij voorzitter.
Ze kijkt terug op een boeiende periode.
‘In de vijf jaar van mijn voorzitterschap
zijn geleidelijk de contouren zichtbaar
geworden van een organisatie die ook in
de komende jaren op zijn eigen, bijzondere
wijze een rol kan spelen in de ontwikkelingssamenwerking.
Het was af en toe knap
ingewikkeld, maar ik had het absoluut niet
willen missen’.
pagina 62-63

Afdeling Programma’s
De afdeling Programma’s is verantwoordelijk
voor de ondersteuning van partners
middels projectfinanciering en personele
samenwerking. De afdeling ontwikkelt de
thematische programma’s en zorgt voor de
uitvoering ervan in het Zuiden. Ook lobbyactiviteiten
vallen onder de verantwoordelijkheid
van de afdeling.
Afdeling Campagnes
De afdeling Campagnes richt zich op
externe communicatie, fondsenwerving
en voorlichting. De afdeling verzorgt ook
de fondsenwerving voor de Week van de
Nederlandse Missionaris en de verkoop
van de Missie-Zendingskalender.
pagina 64-65
Afdeling Financiën & Bedrijfsvoering
De afdeling Financiën & Bedrijfsvoering
is verantwoordelijk voor de belangenbehartiging
van (oud-)missionarissen,
financieel-administratieve ondersteuning
van uitgezondenen en de interne diensten,
zoals het directiesecretariaat, financiële
administratie en automatisering.
Personeel
MM kende in 2008 een gemiddeld aantal
fte van 32,9. De bezetting per 31 december
2008 telde 43 personen, van wie 25 vrouwen
en achttien mannen.
Het ziekteverzuimpercentage bedroeg
2,97% tegenover 1,87% in 2007 en 3,27%
in 2006.
‘Waarom ik voor Mensen
met een Missie werk?
Ik kan het heel bijzonder
maken, maar in essentie
doe ik wat ik wíl doen.
En wat me geschikt maakt
voor dit werk is dat ik van
mensen houd.’ (Iris van
der Mark, uitgezonden
door MM)

Vrijwilligers
MM kent talrijke vrijwilligers die hun diensten
verlenen op incidentele of structurele
basis. Ze zetten zich vaak al lange tijd actief
en op structurele basis in, zoals bij de boeken-
en abonnementenservice van CLM.
Getalsmatig is de groep verkopers van de
Missie-Zendingskalender het grootst. Bijna
900 vrijwilligers zorgen al ruim dertig jaar
voor de verkoop van zo’n 25 duizend kalenders
in de parochies. De persoonlijke verkoop
met een fijnmazig distributienetwerk
is onvervangbaar en kostenbesparend. Wel
wordt de vrijwilligersgroep steeds ouder.
Mensen met een Missie drukt haar waardering
voor de vrijwilligers niet alleen uit in
woorden, maar bijvoorbeeld ook met het
organiseren van een vrijwilligersdag voor
de kalenderverkopers. Er is een speciaal
beleidsdocument ontwikkeld, waarin
wordt beschreven hoe MM omgaat met
de inzet van vrijwilligers. Deze notitie is in
januari 2008 vastgesteld.
samenwerking in Nederland
Communicantes
De behandeling van AMAprojectaanvragen
uit Oost-Europa wordt
uitbesteed aan Communicantes. Er is een
gezamenlijke projectencommissie en
MM/AMA stelt jaarlijks een budget van
€ 250.000 ter beschikking. Er is een convenant
sinds 1998; evaluatie is voorzien vóór
2010.
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 7 • organisatie
Cordaid
Samenwerking is met name gericht op
informatie-uitwisseling en afstemming
op praktisch niveau. Medio 2008 zijn er
gesprekken gestart, gericht op meer structurele
samenwerking. Dit o.a. met oog op
een mogelijke gezamenlijke MFS-aanvraag,
de medefinanciering van het ministerie van
Buitenlandse Zaken.
Jongeren & Missie
De samenwerking met Jongeren & Missie
op het gebied van uitzendingen loopt al
vele jaren en is vastgelegd in een convenant.
Het raakt een aantal verschillende
onderwerpen, zoals voorbereiding van uitzendingen,
uitwisseling van plekken, identiteitscursus
en solidariteitsuitzendingen.
In 2009 gaan beide organisaties onderzoeken
of zij een aanbod kunnen realiseren
voor de gezamenlijke achterban, waarbij
de inspiratie van uitgezonden jongeren en
de inspiratie van de religieuzen met elkaar
in verband worden gebracht.
Justitia et Pax
Met Justitita et Pax heeft MM een raamovereenkomst
gesloten voor projectmatige
samenwerking, looptijd 2006-2010. Met
name gericht op lobbywerkzaamheden in
vier focusregio’s binnen het programma
Vrede en Verzoening. De afgelopen jaren
heeft MM aan J&P ruim € 100.000 ter
beschikking gesteld voor stafkosten en
ongeveer € 80.000 t.b.v. activiteitenkosten.
konferentie Nederlandse Religieuzen
- Convenant inzake AMA (sinds 1997)
waarin MM het mandaat wordt gegeven
om de activiteiten van en t.b.v. AMA op
eigen titel en verantwoordelijkheid te
verrichten.
- Convenant inzake CMBR (sinds 1981) over
de positionering van CMBR als commissie
van de KNR en de financiering (grotendeels)
door Mensen met een Missie. De
KNR heeft dit convenant eind 2008 opgezegd
(zie ook pagina 68).
- Gezamenlijke verantwoordelijkheid voor
Beleggingsfonds CMC/KNR. Het bestuur
is paritair samengesteld; uitvoering vindt
plaats door MM (deels uitbesteed).
stichting Religieuzen Tegen
Vrouwenhandel (sRTV)
Met de SRTV werkt Mensen met een
Missie samen in het kader van onderlinge
informatie-uitwisseling en het jaarlijks
organiseren van een gezamenlijke voorlichtingsactiviteit.
Om aandacht te vragen
voor het schrijnende lot van slachtoffers
van mensenhandel is in 2008 besloten
om samen te werken rond de uitgave van
het SRTV-boek ‘Elena, een bezinning op
mensenhandel’.
‘Als je het in je uppie moet
doen, red je het niet.’
(Wim Gijsbers, permanent
ontwikkelingswerker)

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 7 • organisatie
VFI, Code Wijffels
en CBF-keurmerk
Mensen met een Missie is lid van VFI, de
branchevereniging van goede doelen, en
voldoet aan de Code Wijffels, de eisen voor
goed bestuur in de goede-doelensector.
In 2008 werd een traject opgestart om in
2010 ISO-certificatie te realiseren, waarmee
MM de interne bedrijfsvoering wil
verbeteren.
Daarnaast ontving MM in 2008 een hernieuwde
toekenning van het CBF-keurmerk
voor organisaties die zich op verantwoorde
wijze bezighouden met het inzamelen en
besteden van geld voor een goed doel. De
kosten van eigen fondsenwerving bedroegen
in 2008 10,7% van de baten uit eigen
fondsenwerving. Mensen met een Missie
voldoet daarmee ruim aan de voorwaarden
van het CBF, waarin een norm van 25%
wordt gehanteerd.
Het CBF-keurmerk wordt niet meer afgegeven
voor een periode van vijf maar van drie
jaar. Nieuw is ook het opstellen van een
verantwoordingsverklaring en de opname
van een korte samenvatting daarvan in het
jaarverslag (zie pagina 81).
klachtenregeling
In 2008 is besloten naast de klachtenregistratie
ook vragen en de opvolging daarvan
te registreren. De procedure is ook op de
website van MM te vinden. De klachten en
vragen worden per periode van vier maanden
gerapporteerd aan het managementteam
met als doel het functioneren van de
organisatie te toetsen, de communicatie
op alle fronten te verbeteren en (structurele)
verbetersignalen op te pakken.
Klachten in 2008 betroffen vooral de wijze
van verwerking van adres- en incassogegevens
in het donateursbestand. Voor 2009
is een nieuwe manier van adressenbeheer
als aandachtspunt opgepakt. Ook waren er
enkele klachten over verlate ontvangst van
projectfinanciering door partners, veroorzaakt
door onvolledige partnergegevens.
Het nieuwe projectadministratiesysteem is
hierop aangepast, waarna er in de tweede
helft van het jaar geen klachten meer zijn
gemeld.
Maatschappelijk
Verantwoord Ondernemen
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
betekent stilstaan bij de sociale, ethische
en ecologische gevolgen van de eigen
bedrijfsvoering. Duurzaamheid is een
belangrijk thema binnen Mensen met een
Missie. De medewerkers:
- gebruiken groene stroom;
- werken zoveel mogelijk met milieuvriendelijke
en duurzame kantoormaterialen;
- hanteren energiebesparende maatregelen
waar die mogelijk zijn;
- reizen bij voorkeur met het openbaar
vervoer;
- gebruiken biologische en fair trade artikelen
als koffie, thee en lunchproducten
- compenseren vliegreizen via GreenSeat
(www.greenseat.nl);
- werken in een kantoorpand waarin de
schoonmaak duurzaam is aanbesteed;
- gebruiken OV-fietsen.
Mensen met een Missie voert een
ethisch- en maatschappelijk verantwoord
beleggingsbeleid.
Beleid en kwaliteit
Mensen met een Missie wil op een systematische
manier invulling geven aan kwaliteit
en streeft naar een optimale besteding
van middelen. De verantwoordelijkheden
hiervoor zijn beschreven en de besteding
van middelen vindt plaats binnen het kader
van de begroting.
Het Beleidsplan 2007-2010 geeft de
beleidsdoelen aan die worden doorvertaald
naar afzonderlijke jaarplannen. Met
een vier-, acht- en twaalfmaandsmonitoring
worden de diverse onderdelen van
het jaarplan periodiek getoetst, zowel
inhoudelijk als financieel. Daarop vindt op
diverse onderdelen sturing plaats vanuit
het bestuur en het managementteam.

Ten aanzien van de samenwerking met
partnerorganisaties in het Zuiden is een
notitie partnerbeleid vastgesteld. Bij
aanvragen om ondersteuning wordt bij een
eerste kennismaking een organisatietoets
afgenomen. Vaak speelt ook informatie
uit werkbezoeken en/of partnerconsultaties
een rol voordat tot een relatie wordt
overgegaan. MM streeft naar langdurige
partnerrelaties, waarbij een constante
dialoog met de partners van groot belang
is. Hiermee wordt getoetst op kwaliteit,
haalbaarheid en relevantie van de voorgestelde
projecten. Beslissingen worden
schriftelijk kenbaar gemaakt aan de betrokkenen
en vastgelegd in het dossier en in
het projectadministratiesysteem.
Partners zijn verplicht voortgangsrapportages
aan te leveren volgens gestandaardiseerde
criteria en voorwaarden.
Partnerorganisaties die zich niet houden
aan de gemaakte afspraken worden uitgesloten
van vervolgfinanciering. Wanneer
intern voorwaarden niet worden nageleefd,
worden nadere afspraken gemaakt en vindt
scherpere controle plaats.
kwaliteitsverbeteringen in 2008:
- Invoering van een nieuw projectadministratiesysteem
dat mede zorgt voor een
goede planning & controlecyclus.
- Betere telefonische bereikbaarheid; alle
telefoontjes worden rechtstreeks aangenomen
door een MM-medewerker in plaats
van de centrale receptie van het gebouw.
- In het kader van de beoogde ISOcertificering
is een start gemaakt met het
verbeteren en beschrijven van processen
binnen de organisatie.
- Met het oog op verdere versterking van de
resultaatgerichtheid is een start gemaakt
met het benoemen van indicatoren en
kwantitatieve resultaten in de volledige
beleidscyclus. Deze geven niet alleen
inzicht in de efficiëntie en effectiviteit
van de inzet van fondsen door partners
en Mensen met een Missie, maar bieden
beide partijen ook de mogelijkheid te leren
van opgedane ervaringen.
- In het kader van de professionalisering
van het personeelsbeleid is competentiemanagement
geïntroduceerd. In
plaats van functioneringsgesprekken
worden er nu regelmatig Resultaat- en
Ontwikkelingsgesprekken gevoerd. Hierin
worden afspraken gemaakt over taken,
resultaten en de ontwikkeling van de
medewerker. De structurele aandacht voor
deskundigheidsbevordering blijft een rode
draad in het personeelsbeleid.
- In 2008 is veel geïnvesteerd in de financiële
administratie. Verbeteringen zijn
zichtbaar, maar het traject is nog niet
afgerond. De financiële administratie zal in
2009 verder worden verbeterd met het oog
op versterking van de interne en externe
accountability.
- Keuze gemaakt voor de nieuwe naam
Mensen met een Missie. De afkorting CMC
leidde te vaak tot vragen en verwarring. De
nieuwe naam en het nieuwe logo maken
direct duidelijk wie we zijn. De nieuwe
naam is begin 2009 ingevoerd.
pagina 66-67

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 7 • organisatie
Centraal Missionair
Beraad Religieuzen
Een aparte positie bij MM neemt het secretariaat
van het Centraal Missionair Beraad
Religieuzen(CMBR) in. Deze adviescommissie
van de Konferentie Nederlandse
Religieuzen (KNR) richt zich op het
missionaire denken en handelen van de
Nederlandse religieuzen.
Het CMBR gaf in 2008 de vierde brochure
uit in de serie ‘Op zoek naar sporen van
God.’ Deze was gewijd aan interreligieus
samenleven. Het samen optrekken van
mensen van verschillende godsdiensten
is een actueel punt in Nederland vandaag.
In andere landen is dat al veel langer aan
de gang. Wanneer we godsdiensten als
monolitische blokken zien, is een botsing
vrijwel onvermijdelijk. Als we echter kijken
hoe mensen van diverse godsdiensten
het samen met elkaar proberen te rooien,
komt er een heel ander, divers beeld naar
voren. Zonder veel eigen commentaar laat
het CMBR in deze brochure mensen aan
pagina 68-69
het woord over hun manier van omgaan
met hun eigen godsdienst en met verschillen
tussen godsdiensten.
De bijdrage van het CMBR aan het werk
van Mensen met een Missie kwam tot
stand via het adviseurschap van de AMAcommissie
en van de themagroep Geloof in
Bevrijding, en verder via het mede organiseren
van een identiteitsbijeenkomst voor
de medewerkers van MM.
Het CMBR hield haar achterban van
haar activiteiten op de hoogte via artikelen
in het KNR-bulletin en via het
CMBR-bericht zoals dat is opgenomen
in het Kwartaalblad van MM. Met financiële
ondersteuning van de Week voor
de Nederlandse Missionaris gaf het
CMBR daarnaast het blad ID Woord en
Wederwoord uit voor missionarissen en
missionaire werkers Dit blad bestond in
2008 veertig jaar en verscheen zes keer,
inclusief een jubileumnummer. Het wordt
gratis toegestuurd aan ruim 900 missionarissen
en missionaire werkers in het
buitenland, aan religieuze instituten en
instellingen in het buitenland en aan een
trouw en geïnteresseerd lezerspubliek in
Nederland.
Het jaar 2008 stond ook in het teken van
de heroriëntatie van het CMBR zelf. Het
beleid werd herijkt vanuit de vragen die nu
op de weg van het CMBR komen. Dit leidde
er tegen het einde van het jaar toe dat
de Konferentie Nederlandse Religieuzen
besloot het CMBR-secretariaat in 2009
over te plaatsen van Den Haag naar haar
bureau in Den Bosch.
‘Het missionaire werk is
gebaat bij evenwichtige
verhoudingen. Dat is ook
wat Mensen met een Missie
nastreeft. Daar ben ik blij
om.’ (Zuster Cira Lourens,
missieprocuratrice)

HOOFDsTuk 8
Op weg naar
de toekomst
pagina 2-3

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 8 • op weg naar de toekomst
2008
In vogelvlucht
In het tweede jaar van de beleidsperiode
2007-2010 heeft Mensen met een Missie
haar blik nadrukkelijk vooruit en naar
buiten gericht. Met name de tweede helft
van 2008 stond sterk in het teken van de
vooruitblik naar de beleidsperiode vanaf
2011. Het ging daarbij over vragen als de
meerwaarde en positionering van MM
met het oog op de toekomst, de rol ten
opzichte van partnerorganisaties, bijstelling
van de thematische focus en mogelijke
allianties met collega-organisaties,
bedrijfsleven en kennisinstituten. En er
was natuurlijk de keuze voor de nieuwe
naam, een passend logo en een nieuwe
website.
Partnerconsultaties
In vrijwel alle landenprogramma’s vonden
in 2008 partnerconsultaties plaats. Daarin
werd samen met partnerorganisaties de
relevantie van het programma tegen het
licht gehouden, werd vooruit gekeken
naar de nieuwe planperiode en werden de
mogelijkheden onderzocht voor nauwere
samenwerking en synergie. De partners
stelden deze consultaties zeer op prijs en
ze sloten aan op de resultaten van de Mid-
Term Reviews.
De Mid-Term Reviews maakten eens te
meer duidelijk waar de kracht van Mensen
met een Missie ligt in de samenwerking
met partnerorganisaties: zij zijn geen
afhankelijke ontvangers van steun, maar
dragen de beleidsontwikkeling. De aanpak
pagina 70-71
van MM is vraaggestuurd en procesmatig,
waardoor het ownership van de programma’s
daadwerkelijk in het Zuiden ligt. Deze
kracht en het verder uitbouwen daarvan
moet de basis zijn voor de komende jaren.
Thema’s
Voor het thema Geloof in Bevrijding werd
een themanotitie geschreven met herziene
beleidslijnen, net als voor het thema
Vrede en Verzoening. Binnen het thema
Mondiale Gerechtigheid leidde een onderzoek
naar de mogelijkheden voor ontwikkeling
van een deelprogramma rond
Voedselsoevereiniteit tot de conclusie dat
dit niet reëel is. Er is geen duidelijke eigen
niche voor MM en het zou relatief veel
investering vragen om een kwalitatief sterk
programma te ontwikkelen. Binnen het
deelthema Internationale Vrouwenhandel
is nadrukkelijk ingezet op versterking van
Zuid-Zuid kennisuitwisseling.
Zichtbaarheid
De lobby, voorlichting en PR gaven MM
in 2008 meer en meer een gezicht naar
buiten. In het eerste halfjaar lag de nadruk
op activiteiten als de ontwikkeling van het
nieuwe Kwartaalblad en de Inspiratiedag
van de WNM. In het najaar droeg met
name de voorlichting rond Vrede en
Verzoening veel bij aan de zichtbaarheid
van MM en haar partners. Met als hoogtepunt
de activiteiten rond de uitreiking van
de eerste Mensenrechtentulp aan Justine
Masika Bihamba, die door Mensen met
een Missie was genomineerd.
Geloofwaardige getuigenissen
Diverse keren was er in 2008 contact met
Tweede-Kamerleden en bewindslieden.
Mensen met een Missie voedde bewindslieden,
Kamerleden en beleidsmakers
met goede contextgebonden analyses
en geloofwaardige getuigenissen uit het
partnernetwerk in het Zuiden. Afhankelijk
van de situatie deed MM dat alleen of
in samenwerking met andere actoren in
Nederland. Ook namen MM-medewerkers
deel aan diverse platforms (Pakistan
Support Group, Grote-Merenoverleg,
enz.). Bij actuele gebeurtenissen zoals een
oplaaiend conflict of verkiezingen kregen
ambtenaren en beleidsmakers in een
vroegtijdig stadium per mail een update
van de situatie.
Interne cultuur en organisatie
In 2008 is op verschillende manieren
aandacht gegeven aan het werken aan de
interne cultuur en organisatie. Er werd een
P&O-traject gestart waarin alle functies
opnieuw zijn beschreven en ook is competentiemanagement
geïntroduceerd. In
het najaar was er voor alle medewerkers
een identiteitsbijeenkomst en met vrijwel
iedereen zijn concrete afspraken gemaakt
over deskundigheidsbevordering. Het is
in 2008 niet gelukt het beleid ten aanzien
van de interne communicatie te analyseren
en waar nodig te verbeteren.

Vijf redenen waarom MM niet zomaar een ontwikkelingsorganisatie is
Blik op de toekomst
De resultaten in 2008 en de ontwikkelingen
in de externe omgeving maken 2009
tot een cruciaal schakeljaar voor Mensen
met een Missie. De financiële crisis zet
de inkomsten onder druk en huidige
donoren, zowel de religieuze instituten
en particuliere donateurs als het ministerie,
zien hun beschikbare middelen
afnemen. De omstandigheden maken het
bovendien niet makkelijk om met succes
nieuwe donoren te benaderen. Het
negatieve financiële resultaat in 2008, dat
hoofdzakelijk is veroorzaakt door tegenvallende
inkomsten uit fondsenwerving
en effecten, laat zien dat de organisatie
kwetsbaar is.
Plan van aanpak
Met het oog op het realiseren van een
duurzame toekomst zal in het eerste halfjaar
van 2009 een plan van aanpak worden
ontwikkeld om het financiële tekort om te
buigen. Zowel in de baten als in de bestedingen
en de uitvoeringskosten zijn structurele
aanpassingen nodig. In samenhang
hiermee zal, mede met het oog op voorbereiding
van een subsidieaanvraag voor
MFS-II bij het ministerie van Buitenlandse
Zaken, het beleidsplan 2011-2015 in de
loop van 2009 worden vastgesteld.
unieke organisatie
Inhoudelijk is er een stevige basis om een
levensvatbare toekomst te realiseren. De
keuze voor capaciteitsversterking van
faith-based basisorganisaties door middel
van linking & learning maakt Mensen met
een Missie tot een unieke organisatie. Het
zal een uitdaging zijn om hieraan op een
financieel duurzame wijze uitvoering te
geven. Dat zal in 2009 de focus bepalen.
kennisoverdracht
In 2009 zullen de zogenoemde lessons
learned uit verschillende landen worden
uitgewerkt en zal de Zuid-Zuid kennisoverdracht
verder worden bevorderd. Ook
zullen de verschillende methodieken van
capaciteitsversterking met elkaar worden
vergeleken, zodat de functie van MM als
spil voor Zuid-Zuid kennisoverdracht
verder kan worden ontwikkeld. Het streven
naar verdere versterking van het ownership
van de partners in het Zuiden zal hierbij
worden betrokken.
samenwerking in eigen land
Zoals MM in het Zuiden investeert in het
netwerk van partnerorganisaties zal MM in
2009 ook in eigen land meer op zoek gaan
naar samenwerking en allianties. Leidraad
daarbij is de meerwaarde die kan worden
gerealiseerd met het oog op de inhoudelijke
doelstellingen.
Relatiebeheer met religieuze instituten
Breed in de organisatie verankerd is het
relatiebeheer met de religieuze instituten.
Een levende band met de organisaties die
aan de wieg van Mensen met een Missie
hebben gestaan, is zowel inhoudelijk als
financieel van levensbelang. De inspannin-
gen op dit terrein zullen worden gecontinueerd.
In dialoog met de religieuze
instituten zal MM de missionaire traditie
steeds weer actueel vormgeven met
nadrukkelijk oog voor vernieuwing. Meer
dan in het verleden zal het accent liggen op
het terugkoppelen van resultaten.
Tot slot
Mensen met een Missie heeft in het verleden
telkens weer gereageerd op een veranderende
omgeving door wisselende rollen
aan te nemen en in te zetten op de versterking
van basisorganisaties in het Zuiden.
Met nieuwe programmalijnen en methodieken
die zijn gericht op verzelfstandiging,
maar ook op linking & learning worden
werkvormen gemoderniseerd. En met de
gewijzigde naam en huisstijl wordt op
eigentijdse wijze uitgedrukt waar MM voor
staat. Maar: de werkvormen en de namen
mogen dan zijn veranderd, de bevlogenheid
en de betrokkenheid blijven onveranderd.
Vanuit haar katholieke missionaire
achtergrond gelooft Mensen met een
Missie steevast in de kracht van onderop.
Ofwel: vertrouwen in ontwikkeling!

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 9 • financiën
pagina 72-73

HOOFDsTuk 9
Financiën

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 9 • financien
financiën
Financiën
Onderstaande financiële verantwoording
heeft betrekking op de samengevoegde
jaarcijfers van de stichting CMC,
de kerkelijke instelling Week voor de
Nederlandse Missionaris (hierna te
noemen WNM) en enkele stichtingen die
door MM zijn opgericht voor een specifiek
doel dat nauw met Mensen met een
Missie verbonden is. Een overzicht van
deze stichtingen is opgenomen aan het
eind van deze financiële verantwoording.
Resultaat
De jaarrekening 2008 laat een negatief
resultaat zien van € 1.428.170; begroot
was een negatief resultaat van € 848.072.
Over 2007 is een positief resultaat van
€ 293.131 gerealiseerd. Uit de resultaatverdeling
blijkt dat over 2008 een bedrag van
€ 529.914 is onttrokken aan de continuiteitsreserve
lange termijn. Het resultaat
wordt hieronder toegelicht.
Baten uit eigen fondsenwerving
Het negatieve resultaat van 2008 laat zich
in belangrijke mate verklaren door lagere
baten uit eigen fondsenwerving. Deze
baten bedroegen in 2008 € 5.801.389, een
daling van € 1.414.488 ten opzichte van
2007. De baten waren € 1.078.311 lager
dan begroot. Zowel de baten uit collecten
en mailingen als de donaties van de
religieuze instituten bleven achter bij de
begroting. Het verschil met 2007 wordt
in belangrijke mate verklaard door lagere
inkomsten uit nalatenschappen. In 2007
werden enkele grote erfenissen ontvangen,
hetgeen in 2008 niet het geval was.
Het resultaat uit de verkoop van de Missie-
Zendingskalender was negatief (€ 12.433);
in 2007 was er nog sprake van een verlies
van € 41.375. Omdat de kalender een
pagina 74-75
belangrijk instrument is om te laten zien
hoe christenen in het Zuiden vormgeven
aan hun geloof, is besloten de publicatie
voort te zetten op voorwaarde dat de
kalender minimaal kostendekkend wordt.
In 2009 zal actief worden gewerkt aan
verdere kostenbesparing.
subsidies van overheden en anderen
De subsidies van het Ministerie van
Buitenlandse Zaken ten behoeve van het
programma Vrede en Verzoening en van
PSO voor personele samenwerking bedroegen
€ 4.566.620. Dit is vrijwel overeenkomstig
de begroting.
Baten uit effecten
In 2008 bedroegen de baten uit rente en
effecten € 80.504. Dat is € 515.074 minder
dan begroot. De effecten worden gewaardeerd
tegen beurswaarde. In het resultaat
is een negatief niet-gerealiseerd koersresultaat
op de beursgenoteerde effecten
opgenomen van € 485.857.
Bestedingen aan doelstellingen
In 2008 is er € 8.739.427 besteed aan
projectfinanciering en personele samenwerking
in het Zuiden. Dat was € 231.105
minder dan in 2007. In vergelijking met de
begroting is er € 512.175 minder aan projectfinanciering
besteed en € 54.479 meer
aan personele samenwerking. De lagere
besteding aan projectfinanciering hangt
samen met de donaties van de religieuze
instituten voor de AMA-projecten, die lager
waren dan begroot.
Aan lobby en voorlichting is € 1.072.976
besteed. Dat is € 319.834 minder dan
begroot. De activiteiten zijn grotendeels
conform het jaarplan gerealiseerd, maar de
kosten waren lager dan begroot.
De bestedingen t.b.v. de ondersteuning
van missionarissen bedroegen € 1.300.677.
Dat is ruim € 100.000 minder dan begroot,
grotendeels ten gevolge van het teruglopende
aantal missionarissen.
kosten eigen fondsenwerving
De kosten van eigen fondsenwerving
bedroegen in 2008 € 621.577 en daarmee
10,7% van de baten uit eigen fondsenwerving.
In 2007 bedroeg het percentage
10,3%. Hierin is een wijziging van
de rubricering van de kostprijs van de
Missie-Zendingskalender verwerkt, overeenkomstig
de nieuwe Richtlijn voor de
Verslaggeving. Eerder was het percentage
voor 2007 vastgesteld op 9,1%.
MM voldoet ruim aan de voorwaarden van
het CBF-Keur, waarin is vastgelegd dat de
kosten van fondsenwerving maximaal 25%
van de baten uit fondsenwerving mogen
vormen. MM zelf hanteert een grens van
15%.
kosten beheer en administratie
In deze jaarrekening publiceren wij voor
het eerst het percentage beheer en administratie.
Dit percentage drukt de kosten
uit die kunnen worden toegerekend aan
beheer en administratie ten opzichte van
de totale lasten. Bij de berekening van het
percentage is de richtlijn van de VFI, de
branchevereniging van landelijk wervende
goede doelen, gevolgd. MM streeft naar
een kostenpercentage van maximaal 5%.
Aan de kosten beheer en administratie
worden medewerkers van de afdeling
Financiën & Bedrijfsvoering toegerekend.
Ook de personeelskosten die betrekking
hebben op de projectadministratie en het
beheer van het donateursbestand worden

aan de kosten beheer & administratie toegerekend.
In 2008 bedroeg het kostenpercentage
2,6%.
Incidentele kosten
De kosten t.a.v. planning, monitoring &
evaluatie waren in 2008 ruim € 80.000
hoger dan in 2007. Dit wordt o.a. veroorzaakt
door de kosten van de Mid-Term
Reviews die zijn gehouden binnen het programma
Vrede & Verzoening. Tevens was
er een incidentele last van € 115.000 voor
de vorming van een voorziening herstructurering
2009. De automatiseringskosten
waren in 2008 ruim € 40.000 hoger dan in
2007, o.a. door de implementatie van een
nieuw projectadministratiesysteem.
Continuïteits- en bestemmingsreserves
Het saldo van de reserves bedraagt
€ 6.477.126.
Het bestuur heeft begin 2008 de omvang
en opbouw van het vermogen opnieuw
getoetst aan de VFI-richtlijn ‘Reserves
Goede Doelen’. De reserve waardeverschillen
beleggingen is opgeheven en het
vrijgekomen bedrag is onderdeel geworden
van de continuïteitsreserve lange termijn.
Deze reserve dient om zeker te stellen dat
Mensen met een Missie ook in de toekomst
aan haar verplichtingen kan voldoen.
De omvang van deze reserve is gebaseerd
op verschillende risico’s, waarmee MM in
eerste instantie in de huidige beleidsperiode
(tot en met 2010), maar ook in de
jaren daarna kan worden geconfronteerd.
Het gaat daarbij om risico’s t.a.v. de baten,
zoals het wegvallen van subsidies of teruglopende
inkomsten uit fondsenwerving.
Tot en met 2010 dient de continuïteitsreserve
lange termijn een omvang te hebben
van minimaal 0,1 tot maximaal 0,5 maal
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 9 • financiën
het bedrag dat jaarlijks beschikbaar is voor
de doelstelling. Het saldo van deze reserve
bedraagt ultimo 2008 € 2.546.942; dat is
0,24 maal het bedrag dat beschikbaar is
voor de doelstelling.
De continuïteitsreserve korte termijn dient
voor dekking van risico’s op korte termijn.
De omvang van deze reserve bedraagt
minimaal 1 tot maximaal 1,5 maal de jaarlijkse
kosten van de werkorganisatie. Het
saldo van de continuïteitsreserve bedraagt
ultimo 2008 € 3.500.000; dat is 1,21 maal
de jaarkosten van de werkorganisatie.
Beleggingsbeleid
In 2008 heeft het bestuur het beleggingsbeleid
aangescherpt. In 2006 was al een
beleggingsstatuut vastgesteld, waarmee
het kader werd geschapen voor het beheer
van het vermogen van MM. De doelstellingen
voor het vermogensbeheer en de
randvoorwaarden waaronder deze doelstellingen
gerealiseerd dienen te worden, zijn
in dit statuut geformuleerd. Ook zijn taken
en verantwoordelijkheden vastgelegd.
Het bestuur van MM is verantwoordelijk
voor de vaststelling van het beleggingsbeleid.
De directeur is verantwoordelijk voor
uitvoering van het beleggingsbeleid binnen
de kaders van het beleggingsstatuut en legt
hierover verantwoording af aan het bestuur.
De penningmeester wordt bovendien
tussentijds geïnformeerd. Bij de uitvoering
zal de directeur zich in de toekomst laten
adviseren door een Beleggingscommissie,
bestaande uit externe adviseurs.
Eind 2007 heeft het bestuur besloten het
beleggingsstatuut aan te gaan scherpen
ten aanzien van de reeds gemaakte keuze
voor maatschappelijk verantwoord beleggen.
MM belegt om haar toekomstige
verplichtingen, d.w.z. de bestedingen aan
de doelstelling en de kosten van de organisatie,
te kunnen financieren. Beleggen
is geen doel op zich en dient dus steeds in
samenhang met toekomstige verplichtingen
geëvalueerd te worden. Waar mogelijk
probeert MM om via het vermogensbeheer
haar missionaire doelstellingen na te
streven. Mensen met een Missie wil als
een goed rentmeester met het belegde
vermogen omgaan. De beleggingsportefeuille
bestaat voornamelijk uit obligaties
en beperkt uit liquide middelen en/of aandelen
(beide maximaal 20%). De obligaties
hebben een risicomijdend karakter. Alle
beleggingen moeten voldoen aan criteria
van ethisch-maatschappelijk verantwoord
beleggen.
Het bestuur heeft het herziene beleggingsstatuut
eind 2008 vastgesteld.
Directiebeloning
Het bruto-salaris van de directeur bedroeg
over 2008 € 78.671 (exclusief € 7.339 aan
sociale werkgeverslasten). De pensioenlasten
ten behoeve van de directeur bedroegen
€ 8.385.
Voor fondsenwervende instellingen geldt
de Adviesregeling Beloning Directeuren
van Goede Doelen, gekoppeld aan de
Code Goed Bestuur voor Goede Doelen
(Code Wijffels). In 2008 is het salaris van
de directeur getoetst aan deze code. Uit de
systematiek van deze Adviesregeling volgt
voor de directeursfunctie van MM een
maximumsalaris van € 92.768. Het salaris
van de MM-directeur lag daar in 2008 ruim
onder.

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 9 • financiën
staat van baten
en lasten over 2008
Bij het opstellen van de jaarcijfers is de Richtlijn Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen gevolgd. Alle bedragen zijn in euro’s.
De volledige jaarrekening is op te vragen bij MM en is te downloaden op de website www.mensenmeteenmissie.nl
BATEN
Baten uit eigen fondsenwerving
Realisatie Begroot Realisatie Begroot
2008 2008 2007 2009
Collecten en mailingen 1.644.174 2.115.500 1.699.222 1.915.500
Donaties projecten en uitzendingen 3.468.596 3.995.800 3.552.727 3.290.000
Donaties, giften en schenkingen 131.485 206.400 307.851 373.605
Erfenissen en legaten 527.102 509.000 1.606.253 369.000
Opbrengst verkoop artikelen 30.032 53.000 49.824 60.500
TOTAAL BATEN EIGEN FONDsENWERVING 5.801.389 6.879.700 7.215.877 6.008.605
Aandeel in acties van derden 45.000 45.500 53.000 44.500
Subsidies overheden en anderen
PSO 1.288.960 1.282.500 1.205.714 1.084.490
TMF 3.277.660 3.332.000 3.365.823 3.332.000
TOTAAL suBsIDIEs OVERHEDEN E.A. 4.566.620 4.614.500 4.571.537 4.416.490
Baten uit effecten 80.504 595.578 345.660 368.997
Overige baten 147.842 18.849 179.629 -24.487
TOTAAL BATEN 10.641.355 12.154.127 12.365.703 10.814.10
pagina 76-77

LAsTEN
Besteed aan doelstelling
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 9 • financiën
Realisatie Begroot Realisatie Begroot
2008 2008 2007 2009
Zuidwerk 8.739.427 9.278.219 8.970.532 8.295.369
Lobby en voorlichting 1.072.976 1.392.810 939.890 914.703
Ondersteuning missionarissen 1.300.677 1.436.490 1.398.119 1.145.585
TOTAAL BEsTEED AAN DOELsTELLINGEN 11.113.080 12.107.519 11.308.541 10.355.657
kOsTEN
Kosten eigen fondsenwerving 621.577 875.680 745.483 663.727
(in % van baten uit eigen fondsenwerving) 10,7% 12,7% 10,3% 11,0%
Kosten van effecten 19.957 19.000 18.548 15.000
Kosten beheer en administratie 314.911 p.m. p.m. 378.637
(in % van totaal lasten) 2,6% p.m. p.m. 3,3%
TOTAAL LAsTEN 12.069.525 13.002.199 12.072.572 11.413.021
REsuLTAAT -1.428.170 -848.072 293.131 -598.916
In deze jaarrekening zijn opgenomen de cijfers van:
- Stichting CMC *
- Kerkelijke Instelling Week voor de
Nederlandse Missionaris WNM
- Stichting Centrum Lektuurvoorziening voor
Missionarissen en Kerken Overzee CLM
- Stichting Solidariteitsfonds Nederlandse Missionarissen
- Stichting Oudedagsfonds Missionarissen
- Stichtingen tot Bevordering van Missionaire Projecten (SBMP)
in diverse regio’s
*De statutaire naam Stichting CMC is bij de naamswijziging
naar Mensen met een Missie onveranderd gebleven.

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 9 • financiën
Balans
• Balans per 31 december 2008
ACTIVA 31 DECEMBER 2008 31 DECEMBER 2007
Materiële vaste activa 157.391 161.601
Voorraden 2.849 14.815
Vorderingen 1.038.716 1.194.319
Effecten 9.762.903 10.319.478
Liquide middelen 4.830.459 4.611.509
TOTAAL ACTIVA 15.792.318 16.301.722
PAssIVA 31 december 2008 31 december 2007
Reserves en fondsen
- Continuïteitsreserve korte termijn 3.500.000 3.500.000
- Continuïteitsreserve lange termijn 2.546.942 3.060.681
- Bestemmingsreserves 430.184 482.141
Totaal reserves 6.477.126 7.042.822
Bestemmingsfondsen 5.876.693 6.739.167
Voorzieningen 115.000 283.679
Langlopende schulden 699.072 710.055
Kortlopende schulden 2.624.427 1.525.999
TOTAAL PAssIVA 15.792.318 16.301.722
pagina 78-79

uitvoeringskosten
eigen organisatie
mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 9 • financiën
Werkelijk 2008 Begroot 2008 Werkelijk 2007
Salariskosten en sociale lasten 1.636.393 1.735.235 1.680.681
Pensioenlasten 130.328 177.390 136.461
Overige personeelskosten 511.992 306.826 288.471
Reis- en verblijfkosten 8.947 127.625 74.244
Huisvestingskosten 195.133 194.935 204.383
Kantoorkosten 206.508 152.691 170.891
Kosten bestuur 9.938 6.500 5.008
Overige algemene kosten 189.263 200.000 200.855
2.888.502 2.901.202 2.760.994
In 2008 is de formatie afgenomen van 34,7 naar 32,9 fte.
De verdeling van de uitvoeringskosten naar activiteiten gebeurt zoveel mogelijk door rechtstreekse toerekening van kosten.
Waar dit niet mogelijk is, worden de kosten toegerekend met hulp van verdeelsleutels die worden afgeleid uit de personele bezetting
(in fte’s) welke direct aan de activiteit is toegerekend.

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 9 • financiën
Accountantsverklaring
pagina 80-81

mensen met een missie • jaarverslag 2008 • hoofdstuk 9 • financiën
(Verkorte)
Verantwoordingsverklaring
Mensen met een Missie
In de verantwoordingsverklaring zet Mensen met een Missie
(statutaire naam Stichting CMC) in beknopte vorm uiteen
hoe zij invulling geeft aan:
- de functiescheiding tussen uitvoeren, besturen en toezicht houden;
- het optimaliseren van de omgang met belanghebbenden;
- het continue verbeteren van de effectiviteit en efficiëntie van de
bestedingen.
Mensen met een Missie heeft een toezichthoudend bestuur dat zich
bezighoudt met het strategische beleid en de positionering van de
organisatie. Verder stelt het bestuur het jaarplan en de begroting
vast, houdt toezicht op de realisatie ervan en toetst het gevoerde
beleid van de directie aan de doelstellingen van de stichting.
De zittingstermijn van elk lid van het bestuur eindigt uiterlijk
vier jaar na zijn/haar benoeming. Bestuursleden kunnen
eenmaal worden herbenoemd voor een periode van vier jaar.
Het functioneren van het bestuur wordt jaarlijks tijdens een
bestuursvergadering geëvalueerd.
De directeur van Mensen met een Missie is verantwoordelijk voor
de ontwikkeling en uitvoering van het strategisch beleid en het
aansturen van de organisatie op alle beleidsterreinen. De directeur
legt verantwoording af aan het bestuur, geeft leiding aan de
afdelingshoofden, treedt op als voorzitter van het managementteam
en als bestuurder voor het overleg met de ondernemingsraad.
Het managementteam bestaat uit de directeur en de drie
afdelingshoofden.
Vanwege haar aard en doelstelling als fondsenwervende instelling
erkent MM haar verantwoordelijkheden jegens donateurs,
begunstigden, vrijwilligers en collega-instellingen. In haar handelen
laat MM zich daarbij leiden door de basiswaarden respect, openheid,
betrouwbaarheid en kwaliteit. De gedragsregels zijn vastgelegd in
de Mensen met een Missie Gedragscode Fondsenwerving van 2005.
Deze gedragscode is beschikbaar via de website van MM.
MM legt op transparante wijze verantwoording af over de besteding
van de middelen, conform de eisen van gevers. Daarbij wordt
voldaan aan de eisen van het Reglement CBF-keur en de Richtlijn
Verslaglegging Fondsenwervende Instellingen.
In het ‘publieksjaarverslag’ wordt verslag gedaan van de uitgevoerde
activiteiten en behaalde resultaten; hierin is een verkorte financiële
verantwoording en accountantsverklaring opgenomen. Zowel
het jaarverslag als de volledige jaarrekening zijn opvraagbaar en
beschikbaar via de website van MM.
MM streeft naar tevredenheid van haar belanghebbenden.
Periodiek wordt deze tevredenheid gepeild middels een
tevredenheidsonderzoek. Tevens zijn de belanghebbenden in de
gelegenheid via een formele klachtenregeling feedback te geven op
Mensen met een Missie.
Ten aanzien van de samenwerking met de partners is een
notitie partnerbeleid vastgesteld. Bij aanvragen van partners
om ondersteuning wordt bij een eerste kennismaking een
organisatietoets afgenomen. Projectaanvragen worden getoetst
op kwaliteit, haalbaarheid en relevantie. Beslissingen worden
schriftelijk kenbaar gemaakt aan de betrokkenen en vastgelegd in
het projectadministratiesysteem.
MM streeft naar een optimale besteding van middelen. De
verantwoordelijkheden ten aanzien van de besteding van middelen
zijn duidelijk beschreven en besteding van middelen vindt plaats
binnen het kader van het jaarplan en de begroting zoals die door het
bestuur zijn vastgesteld.
Manon Vanderkaa
Directeur Mensen met een Missie

Personalia (per
Directeur
Manon Vanderkaa
Programma’s
Michael Baumeister
Anne Ceulemans
Frank van Eenbergen
Marjolijn Eshuis
Ton Groeneweg
Frans Huijben
Marjolein Kuijers
Victor van Oeijen
Nynke Okma
Michael Pavičić
Minke Portengen
Jacintha Puntman
Kees Schilder
Floor Schuiling
Elisabeth van der Steenhoven (hoofd)
Kees Ton
Ruth Urbach
Dorien Verbeek
Campagnes
Julie Aboutahir
Violet Aluç
Jan van Dam
Paul van Eck (hoofd)
Pauline Eggink
Gerard Griffioen
Esther Winter
Financiën & Bedrijfsvoering
Joost Krieger (hoofd)
Team CLM boeken- en
abonnementenservice
Bernadette Beljaars
Louis Donders
Margret Hendriks (coördinator)
Jan Jacobs
John van Schijndel
pagina 82-83
Karlijn Strick
Jac van Cruchten (vrijwilliger)
Team Financiën en
rechtspositie uitgezondenen
Nellie de Bruin
Joke van Kester
Team Interne diensten
Sian Ang
Mieke Hotterbeekx
Carolien van Staveren
Annemieke Verburg
31 december 2008)
secretariaat Centraal
Missionair Beraad Religieuzen
Tom Boesten (coördinator)
Gerard Moorman
Margreet Oudenes
Bestuur Mensen met een Missie
dhr. K. Janssen (voorzitter)
dhr. Th. Brouwers (penningmeester)
dhr. F. Dokman
fr. H. van Geene
zr. L. Geven
mevr. Th. de Jager
dhr. W. Mintjes
mevr. E. Nauta
Adviescommissie
Missionaire Activiteiten
p. C. Bartels (voorzitter)
zr. R. Schrurs (vice-voorzitter)
br. P. Bots
dhr. A. Fernandes
p. B. Kersten
zr. J. Ketelaar
mevr. A. Potma
p. H. Wijtten
dhr. G. Moorman (adviseur)
mevr. M. Vanderkaa (adviseur)
Curatorium Week voor de
Nederlandse Missionaris
dhr. B. Gijtenbeek
dhr. J. Brock
br. L. Koeleman
p. B. Pex
zr. M. Ritmeijer
zr. C. Wouters
mevr. M. Vanderkaa (adviseur)
WNM-uitkeringscommissies
Fonds Cursussen WNM
br. A. Janssens (voorzitter)
mevr. J. van Kester
Fonds Kleine Pastorale
Voorzieningen WNM
zr. S. Alkemade (voorzitter)
zr. C. Steenvoorden
mevr. M. Vanderkaa
Fonds Permanente
Ontwikkelingswerkers WNM
mevr. J. Ypma (voorzitter)
dhr. C. van den Ancker
dhr. F. van Eenbergen
zr. R. Schrurs
Fonds Aanvulling
Vakantietoelagen WNM
Fonds Bijzondere Ziektekosten
Missionarissen WNM
dhr. C. van den Ancker (voorzitter BZM)
mevr. A. Loe (voorzitter AVT)
mevr. M. Los

Colofon
Dit jaarverslag is een uitgave van Mensen met een Missie
Coördinatie en redactie
Paul van Eck, Pauline Eggink, Annemieke Verburg,
Esther Winter
Teksten
Jan van Dam, Nynke Douma, Gerard van Midden
en Lony Scharenborg
Vormgeving
Hilfert Bottenheft, Xplore Groep - Hoevelaken
Productie en drukwerkbegeleiding
Xplore Groep - Hoevelaken
Papiersoort
Mensen met een Missie gebruikt 100 % gerecycled papier,
chloorvrij geproduceerd.
Druk
Albe de Coker - Antwerpen, België
Fotografie
Mensen met een Missie, Harry Hummel, ImageTree (Floris
Scheplitz), Jan-Joseph Stok, Bert de Jong vormgeving/fotografie

Mensen met een Missie
Bezoekadres
Lutherse Burgwal 10
2512 CB Den Haag
Postadres
Postbus 16442
2500 BK Den Haag
telefoon
(070) 313 67 00
e-mail
info@mensenmeteenmissie.nl
internet
www.mensenmeteenmissie.nl
Jaarverslag 2008
Vertrouwen in ontwikkeling

Projectenlijst 2008
De projecten die zijn voorzien van een * zijn (grotendeels) gefinancierd met AMA-gelden.
De overige projecten zijn gefinancierd vanuit andere fondsen.
V&V = Vrede en verzoening, GiB = Geloof in Bevrijding, MG = Mondiale Gerechtigheid
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr
AFRIKA
Algemeen
Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
1000135*
BENIN
Interreligieuze en interculturele dialoog ICMS-Africa € 10.000 V&V
1170027*
BURUNDI
Training mensenrechten en democratisering Nouvelles perspectives € 8.000 V&V
1120088 Programma geweldloze actie Nduwamahoro / NVA € 10.000 V&V
1120089* Centrum voor traumabehandeling Centre CEAP € 5.000 GIB
1120090 Vredesopbouw bisdom Gitega CDJP - Gitega € 12.000 V&V
1120091 Radio Publique Africaine - Ngozi Radio Publique Africaine € 12.500 V&V
1120094* Vorming religieuzen in vrede & verzoening ASUMA - Paix & Reconciliation € 8.600 GIB
1120096* Beurzenfonds ASUMA - Burundi ASUMA € 12.500 GIB
1120097 Centre Ubuntu - vredesopbouw Centre Ubuntu € 15.000 V&V
1120098 Traumabegeleiding voor verzoening CECAB - Commission EGM € 10.000 V&V
KAMEROEN
1130290* Studiebeurzen Katholieke Universiteit UCAC, Université Catholique d’Afrique Centrale € 8.000 GIB
1130375 Activiteiten Commissie Gerechtigheid en Vrede in Bafoussam Commission diocésaine € 10.000 V&V
1130423* Vorming vrouwelijke religieuzen Katholieke Universiteit Institut Catholique de Yaounde € 2.500 GIB
1130435 Commissie voor activiteiten kerkelijk lekenkader Comm. Diocésaine Justice et Paix € 8.100 V&V
1130442* School voor lekenvorming Paroisse Bienheureuse € 2.700 GIB
1130453* Vormingsprogamma voor religieuzen Institut de Théologie et de Pastorale - J.Bakhita € 6.000 GIB
1130462 Activiteiten Commissie Gerechtigheid en Vrede in Bamenda Diocesan Commission for Justice & Peace € 10.000 V&V
1130470 Lobby-programma tegen handel in meisjes The International Circle for the Promotion of Creation (CIPCRE) € 20.000 IVH
1130473* Blockgrant kleinschalige vrouweninitiatieven Institut de Théologie et de Pastorale - J.Bakhita € 10.000 GIB
1130474* Vormingsprogramma jongeren Mbalmayo Aumônerie des Jeunes € 3.300 GIB
1130489* Preventie- en reïntegratieprogramma vrouwenhandel Diocesan Commission for Justice & Peace € 10.000 IVH
1130493 Coördinatie partnernetwerk democratisering The International Circle for the Promotion of Creation (CIPCRE) € 7.000 V&V
1130494 Participatie van burgers in verkiezingsprocessen Service National Justice et Paix € 25.000 V&V
1130495 Burgermobilisering t.b.v. debat rondom grondwet Dynamique Mondiale des Jeunes € 15.000 V&V
1130499* Lumko cursus voor directeur pastoraal vormingsteam Bamenda Pastoral Formation Team € 3.300 GIB
1130501 Commissie Gerechtigheid en Vrede in Kumbo Diocesan Commission for Justice and Peace € 4.600 V&V
1130502* Opvang en herintegratie straatkinderen Diocèse de Maroua-Mokolo € 2.500 GIB
1130503 Commissie Gerechtigheid en Vrede in Yaoundé Commission Diocesaine € 30.000 V&V
1130505 Versterking van sociaal-juridische capaciteiten van islamitische
organisaties
Conseil Supérieur Islamique du Cameroun € 10.000 V&V
1130506* Uitwisselingsbezoek Kameroen-Nigeria Internationale Vrouwenhandel Committee for the Support of the Dignity of Women (COSUDOW) € 10.000 IVH
1130507* Lumko cursus voor directeur pastoraal vormingsteam Buea Diocese of Buea € 2.700 GIB
1130508
ETHIOPIË
Bewustwordingscampagne vrouwenrechten The International Circle for the Promotion of Creation (CIPCRE) € 23.000 V&V
1180068* Pastoraal Project Gamo Gofa Congregation of Holy Spirit (Spiritans) € 15.100 GIB
1180162* Genderrechten en culturele praktijken Alemtena Women Promotion Center € 13.000 GIB
1180163* Opvang ex-prostituees Good Shepherd Sisters € 2.700 GIB
1180169* Millenniumkaravaan in Ethiopië Stichting Admas € 9.000 V&V
1180170* Deskundigheidsbevordering orthodoxe diaken Congregation of Holy Spirit (Spiritans) € 4.000 GIB
1180172*
GHANA
Studiefinanciering en inkomensgenerering Alemtena Women Promotion Center € 3.100 IVH
1210500* Vorming kader in dialoog met islam Wa diocese € 5.000 GIB
1210503* Bijbelapostolaat o.b.v. Lumko-materiaal Biblical Pastoral Course € 6.000 GIB
1210556* Jeugd empowerment door onderwijs Damongo Youth Development Initiative - DYDI € 7.000 GIB
pagina 1

1210564* Zomervormingsprogramma voor jongeren Our Lady Queen of Africa Parish € 4.800 GIB
1210574* Vormingsprogramma vrouwelijke religieuzen Assembly of Women Religious AWR € 4.500 IVH
1210575* Preventieprogramma vrouwenhandel Friends of Suffering Humanity € 7.000 IVH
KENIA
1300364* Cursus Pastorale Vernieuwing Amecea Pastoral Institute € 10.000 GIB
1300467* Programma onderwijs, jongeren en pastoraat Marsabit Pastoral Office € 7.000 GIB
1300717 Programma gerechtigheid en vrede Justice and Peace Commission Kisii € 15.000 V&V
1300860* Diocesaan pastoraal vormingsprogramma Catholic Diocese € 10.000 GIB
1300868* Training in thuiszorg t.b.v. aids-patienten Rural Aids Prevention and Development Organisation € 10.000 GIB
1300881* Strijd tegen vrouwenbesnijdenis Loreto Convent Msongari € 8.000 GIB
1300883 Fora voor interreligieuze dialoog Chemchemi Ya Ukweli € 15.000 V&V
1300896 Studiebeurzen missionaire vredeswerkers Institute of Social Ministry € 15.000 V&V
1300988* Thuiszorg voor Aids-slachtoffers Oyugis Integrated Project € 4.500 GIB
1301001 Programma actieve geweldloosheid en mensenrechten St. Martin Cath. Soc. Apostolate € 18.000 V&V
1301006 Burgerrechteneducatie DECESE € 20.000 V&V
1301014* Vrouwenvredesproject in Machakos Srs. of Our Lady of the Missions € 6.000 GIB
1301055 Interreligieuze ontmoeting in Kibera Africa Peace Point € 15.000 V&V
1301067 Theaterworkshops voor interreligieuze ontmoeting Amani Peoples Theatre € 15.000 V&V
1301088* Nieuwsdienst kerk en samenleving in Afrika The Catholic Information Service for Africa € 3.000 GIB
1301090 Interreligieuze dialoog in Coast Province Coast Interfaith Council of Clerics € 10.600 V&V
1301092 Programma Oltepesi Cultural Institute Diocese of Ngong / Oltepesi Cultural institute € 20.000 V&V
1301093* Vorming en training catechisten Diocese of Lodwar € 10.000 GIB
1301094 Vredesopbouw na verkiezingsgeweld Catholic Archdiocese of Mombasa € 5.000 V&V
1301095 Vredesopbouw na verkiezingsgeweld Kenya Community Support Centre € 7.500 V&V
1301096 Vredesopbouw en verzoening Catholic Justice and Peace € 5.000 V&V
1301097 Ontwikkelingsprogramma jongeren Rural Integrated Solidarity Empowerment Trust € 10.000 V&V
1301099 Gezondheidsprogramma Dogge € 1.500 Vrije ruimte
1301100* Theologische conferentie Hekima College € 4.500 GIB
1301101* Organisatie lekenmissionarissen CATHOLIC LAY MISSIONARIES € 12.000 GIB
1301102* Vormings- en catechesecursussen Association of Sisterhoods of Kenya (AOSK) € 10.000 GIB
1301103* Deskundigheidsbevordering medewerksters AMECEA Pastoral Institute € 7.000 GIB
1301104 Vredeseducatie onder jongeren en vrouwen Marsabit Pastoral Office € 6.000 V&V
1301106* Opvang, reïntegratie van vrouwen en meisjes Solidarity with Women in Distress (SOLWODI) € 10.000 IVH
1301107 Interreligieuze vorming van studenten Kenya Young Christian Students € 8.000 V&V
1301108 Interreligieuze samenwerking in Noord-Kenia Inter-Religous Council of Kenya € 10.000 V&V
1301109 Vorming vluchtelingen uit Grote Merengebied Africa Refugee Programme - Great Lakes € 14.500 V&V
1301110 Bijdrage vervoerskosten SEED Samburu € 3.000 Vrije ruimte
1301111 Vredesjeugdwerk aan universiteiten International Movement of Catholic Students (IMCS) € 10.000 V&V
1301112 Vredesopbouw in Mathare Africa Peace Point € 15.000 V&V
1301115* Vrijwilligerstraining voor ouderenzorg Ewoi Centre € 3.100 GIB
1301116* Training in leiderschap religieuzen ACWECA € 7.500 GIB
1301117 Training t.a.v. diverse VN-organen St. Martin Cath. Soc. Apostolate € 4.160 V&V
1301118* Gemeenschapsontwikkeling in strijd tegen aids Little Sisters of St. Francis € 10.800 GIB
1301120 Versterken van gemeenschappen t.a.v. conflictpreventie Catholic Archdiocese of Mombasa € 16.000 V&V
1301121 Bewustwordingscampagne t.a.v. goed bestuur Kenya Community Support Centre € 9.600 V&V
NIGERIA
1410264* Coördinatie Afrikaanse netwerken tegen internationale vrouwenhandel Committee for the Support of the Dignity of Women (COSUDOW) € 7.500 IVH
DEMOCRATISCHE REPUBLIEK CONGO
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
1150855* Sociaal-pastorale actie vrouwengroepen Centre Olame € 15.000 GIB
1150923* Educatief theater en bewustwording Groupe Culturel ‘Kamikaze’ € 14.000 V&V
1150971* Leiderschapstraining kader basisgemeenschappen CEVB - Archidiocèse Kinshasa € 5.000 GIB
1151110 Justitia & Pax - programma Bukavu Comm. Dioc. Justice et Paix - Bukavu € 14.900 V&V
1151119 Burgereducatie voor religieuze leiders ASPD / Nord-Kivu € 15.000 V&V
1151142 Versterking van vrouwen- en kinderrechten Groupe d’associations de Défense des Droits de l’Homme et de Paix
(GADHOP) € 18.500 V&V
1151176 Vredesopbouw en verzoening over grenzen heen Synergie pour la Paix et la Reconciliation € 11.100 V&V
1151183* Trainingssessie traumaverwerking Katanga USUMA - Katanga € 3.400 GIB
pagina 2

1151193* Opvang van kinderen uit marginale gezinnen Fraternité - FPDD € 7.400 GIB
1151199 Capaciteitsversterking partnernetwerk Cercle d’Echange - CEPC € 3.300 V&V
1151200* Reïntegratie van tienermoeders Bumoja Reprendre € 7.000 GIB
1151201* Psycho-sociale steun slachtoffers oorlogsgeweld Centre CEASC € 12.100 V&V
1151202 Verbetering van de positie van gedetineerden Groupe Jérémie € 17.500 V&V
1151203* Workshop “Inculturatie en het Evangelie” IFAB - Bakhita € 7.400 GIB
1151204 Rechtshulp voor slachtoffers van sexueel geweld Synergie des Femmes contre les Violences Sexuelles (SFVS) € 12.000 V&V
1151205 Vredesopbouw en interne heling GASAP € 15.000 V&V
1151206* Familiepastoraal en vredeseducatie Institut Superieur de Pastorale Familiale (ISPF) € 15.000 GIB
1151209* Evaluatie programma integrale vorming van vrouwen Centre Olame € 4.000 GIB
RWANDA
1450088* Verbetering Christen-Moslim relaties Centre CFD € 15.000 GIB
1450100* Hoger Instituut voor Religie en Wetenschap Institut Supérieur Sciences Religieuses (ISSR) - Butare € 7.400 GIB
1450103* Vredesopbouw onder jongeren Groupe ‘Nos Enfants’ € 10.000 GIB
1450105* Herbronning - Ecoles Mpingagasani Association AMI € 1.750 GIB
1450106* Training van jongeren als pastoraal werkers Paroisse Muhororo € 7.500 GIB
1450109* Vrouwen werken aan Christen-Moslim relaties Centre CFD € 10.000 GIB
1450111* Pastoraal programma Pygmeeën Paroisse Nyamasheke € 8.900 GIB
1450112* Detraumatisering en persoonlijkheidsgroei Fonds Modeste et Innocent € 7.000 GIB
1450114 Verzoening en gemeenschapsopbouw CDJP - Cyangugu € 12.500 V&V
1450117* Educatie voor goed burgerschap Muramba Paroisse € 7.300 GIB
1450118 Verzoening en burgereducatie Association AMI € 15.000 V&V
1450119* Evaluatie programma voor versterking van Christen-Moslim relaties Centre de Formation et Documentation (CFD) € 3.500 GIB
SENEGAL
1460071* Voortgezet vormingprogramma Conferentie van Religieuzen IST - COSMAS € 6.800 GIB
SUDAN
1500189* Jongerenworkshop religieuze tolerantie Youth Peace Building Forum € 6.000 V&V
1500192* Catechistentraining in Rumbek Diocese of Rumbek € 15.000 GIB
1500194* Training in economische empowerment Bakhita Vocational Training Centre € 7.000 GIB
1500196* Workshop millenniumdoelstellingen (IMCS)PAX-ROMANA € 5.000 GIB
1500198* Noodhulpvluchten naar vredesdorp Holy Trinity Peace Village Kuron € 1.600 V&V
TANZANIA
1540608* Voortgezette Vorming vrouwelijke religieuzen Tanzania Catholic Association of Sisters € 16.000 GIB
1540744* Training catechisten Catholic Church, Mafia € 2.600 GIB
1540805* Gedragsverandering en bewustwording aids Youth Alive Club € 15.000 GIB
1540854* Bewustwording en positieverbetering vrouwen The Grail Kisekibaha € 12.000 GIB
1540856* Voortgezette vorming catechisten HIV/aids Tanzania Episcopal Conference € 8.000 GIB
1540861* Vakgerichte opleiding van Maasai-meisjes Simanjiro Vocat. Training Centre € 15.000 GIB
1540869* Beurzenfonds filosofie/theologie Salvatorian Institute € 1.900 GIB
1540893 Noodhulp voor armlastige congregatie Sisters of Our Lady Queen of Africa € 2.000 GIB
1540901* Training Prevention of Mother To Child Transmission of HIV Consolata Sisters Dispensary € 2.000 GIB
(PMTCT) voor medisch personeel
1540902* Vrouwen empowerment-programma Daughters of Mary Immaculate € 12.000 GIB
1540903* Positieverbetering vrouwen in bisdom Zanzibar Zanzibar Diocese € 13.000 GIB
1540904* Inventarisatie onderzoek Internationale Vrouwenhandel Ken-Tan KARDS € 4.000 IVH
1540905* Inculturatie en pastorale training Maasailand Congregation of the Holy Ghost € 8.600 GIB
UGANDA
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
1500199 Traumaverwerking LRA slachtoffers RECONCILE € 10.000 V&V
1580283* Pastoraal Programma Arua Pastoral Coordinator’s Office € 16.500 GIB
1580347* Pastorale hulp voor Soedanese vluchtelingen Pastoral Department Arua diocese € 6.700 V&V
1580550* Scc Programma Fort Portal € 6.000 GIB
1580643* Aidspreventie-campagne Youth Alive € 15.000 GIB
1580670* Vredeseducatie in Buurten Undugu Family € 7.500 V&V
1580674 Vrede en verzoening in Noord-Uganda ARLPI € 20.000 V&V
1580713* Programma voor creëren klimaat van vrede en tolerantie YCS - Uganda € 7.500 V&V
1580717* Lumko cursus voor lekenleiders in bisdom Gulu Archdiocese of Gulu € 12.500 GIB
1580718 Vrede- en mensenrechtenprogramma CoU-TEDDO - Peace Desk € 10.000 V&V
pagina 3

1580722 Counsellingcentrum in Gulu Caritas Counselling Centre € 20.000 V&V
1580748 Burgereducatie voor Teso-gemeenschappen SOCAJAPIC € 7.500 V&V
1580754 Vredesopbouw in Amuria district TERELEPAR € 7.500 V&V
1580756 Vredesopbouw in Karamoja Tapac St Paul Parish € 6.500 V&V
1580758* Managementcursussen voor ervaren religieuzen Aru/Amsriu Secretariat € 10.000 GIB
1580759* Beurzenfonds Ugandese religieuzen ARU/AMSRIU € 10.000 GIB
1580763* Training pastorale zorg Uganda Catholic Medical Bureau € 7.000 GIB
1580766* Vernieuwing en spirituele empowerment ervaren religieuzen Aru/Amsriu Secretariat € 10.000 GIB
1580767 Justice & Peace Programma - Gulu Justice & Peace Commission € 12.500 V&V
1580770 Vredesopbouw en preventie van huiselijk geweld JP/HRC - Arua diocese € 10.000 V&V
1580772 Studiebeurs conflicttransformatie COU - TEDDO € 3.500 V&V
1580774* Vorming van religieuzen ARU - Gulu Branch € 4.500 GIB
1580775* Capaciteitsversterking van jongeren Youth Alive with Jesus € 10.400 GIB
1580776 Psycho-sociale ondersteuning van vluchtelingen Jesuit Refugee Service - Eastern Africa Programme € 12.500 V&V
1580777* Training Vormingsleiders Religieuzen ARU/AMSRIU € 10.000 GIB
1580778 Vluchtelingenprogramma Kampala Jesuit Refugee Service - Eastern Africa Programme € 12.500 V&V
1580779* Capaciteitsversterking van vormingsmedewerkers Aru/Amsriu Secretariat € 3.600 GIB
1580780 Onderzoek naar landconflicten in Teso TERELEPAR € 3.100 V&V
1580781* Evaluatie pastoraal programma voor Sudanese vluchtelingen Pastoral Department Arua diocese € 4.000 Vrije ruimte
1580783* Economische steun aan jongerengroep via landbouw Koro Abili Youth Alive with Jesus € 3.000 MG
1580784 Grensoverschrijdend vredesintiatief Uganda-Sudan GANAL - Justice and Peace Council € 15.000 V&V
1580785 Provinciale Vredesweek Gulu 2009 GANAL - Justice and Peace Council € 7.400 V&V
ZAMBIA
1590246* Cursus Spirituele Begeleiding Zambian Association of Sisters € 8.000 GIB
1590313* Beurzenfonds Kalundu Study Centre Kalundu Study Centre € 20.000 GIB
ZIMBABWE
1440079* Training internationale mensenrechtenwetgeving en advocacy International Service for Human Rights € 5.600 V&V
1440081* Een democratiseringsproject aan de basis Magamba € 12.000 V&V
ZUID-AFRIKA
1510115 Programma sociale gerechtigheid PACSA € 15.000 V&V
1510191* Theologie van de arbeid en pastorale training kerkwerkers ISB Worker Ministry - Ujamaa € 18.200 GIB
1510204* Gevangenispastoraat Prison Care & Support Network € 15.000 GIB
1510211 Bevordering dialoog en debat maatschappij - regering Catholic Parliamentary Liaison Office € 12.000 V&V
1510215 Gemeenschapsontwikkeling en leiderschapstraining The Grail Centre € 15.000 V&V
1510244* Capaciteitsopbouw, kadertraining, empowerment vrouwelijke rel Community Consulting Services € 9.000 GIB
1510247 Werkloosheidscampagne SAYCW € 12.300 V&V
1510248* Programma sociale verantwoordelijkheid Bench Marks Foundation SA € 7.000 Vrije ruimte
1510249 Advocacy- en beleidsprogramma Tshwane Leadership Foundation (TLF) € 11.700 V&V
1510253* Werken aan alternatieven voor geweld AVPFS € 10.000 V&V
1510257* Bureau van religieuzen tegen mensenhandel Leadership Conference of Consacrated Life € 3.400 IVH
1510261* Hiv/aids-counseling en reflectie pastores Aids Office SACBC € 10.000 GIB
1510263* Hiv/aids mainstreaming en kerkmobilisatie PACSA € 8.300 GIB
1510266 Training voor sociaal-economische verandering ESSET - Ecumenical Service for Socio-Economic Transformation € 20.000 V&V
1510270* Nationale Conferentie Religie Onderwijs 2008 Catholic Institute of Education € 5.000 Vrije ruimte
1510274 Sociale gerechtigheid en democratisering Diakonia Council of Churches € 12.000 V&V
1510275* Partnerconsultatie Contextuele Theologie ISB Worker Ministry - Ujamaa € 4.900 GIB
1510276* Tafelsig Centrum voor Gemeenschapsontwikkeling Catholic Welfare and Development (CWD) € 10.000 GIB
1510277* Persoonlijkheidsvorming en sociale relaties Adult Development Association € 8.000 GIB
1510278* Churches Channels of Hope Facilitators Training Christian Aids Bureau for Southern Africa (CABSA) € 15.000 GIB
1510279 Programma gerechtigheid en vrede Justice and Peace Commission € 15.000 V&V
1510280* Spiritualiteit als bemoediging bij basiswerk Bohareng € 2.000 GIB
1510281* CMC-Ujamaa consultatie profetische theologie ISB Worker Ministry - Ujamaa € 7.100 GIB
1510282 Capaciteitsopbouw achtergestelde meisjes en jonge vrouwen Women’s Leadership and Training Programme € 12.000 V&V
AZIË
Algemeen
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
3000008* Mensenrechtenorganisatie Asian Center for the Progress of Peoples € 13.000 V&V
3000045* Empowerment van studenten voor vrede International Young Christian Students (IYCS) € 10.000 V&V
pagina 4

BANGLADESH
3420024* Jeugdapostolaat: vorming en bewustwording jongeren The Catholic Bishops’ Conference of Bangladesh € 10.000 GIB
FILIPPIJNEN
(CBCB) Commission for Youth
3290616* Mensenrechten van vrouwelijke werknemers Centre for Trade Union and Human Rights (CTUHR) € 11.300 Vrije ruimte
3290693 Politieke en sociale vorming basisgemeenschappen BATARIS Formation Center € 15.000 V&V
3290717* Studiebeurzen Institute of Formation of Religious Studies (IFRS) € 13.300 GIB
3290719* Capaciteitsversterking partnerorganisaties Integrated Pastoral Development Initiative € 17.500 GIB
3290808* Programma: bevrijding van onrecht en armoede Rural Missionaries of the Philippines (RMP) € 30.000 GIB
3290953* Programma Lekenforum Filippijnen Lay Forum Philippines € 20.400 GIB
3291232* Interreligieuze dialoog Silsilah Dialogue Centre Silsilah Dialogue Movement € 10.000 V&V
3291236* Vorming lekenkader basisgemeenschap DIBICADI Prelature of Infanta-DIBICADI Subr. € 14.000 GIB
3291265* Vormingprogramma leken Tahanan Social Service Center € 10.000 GIB
3291285* Vormingsprogramma basisgemeenschap San Carlos Diocese of San Carlos € 10.000 GIB
3291289* Vormingsprogramma basisgemeenschappen Bacolod Christian Advocates for Justice and Development € 14.000 GIB
3291333* Vormingsprogramma basisgemeenschappen Gumaca Social Action Center € 15.000 GIB
3291350* Genderbewustwording zusters en leken Association of Major Religious Superiors € 12.000 GIB
3291362 Programma Gerechtigheid en Vrede Aurora Justice Peace and Action Group, JPAG Aurora € 24.600 V&V
3291376* Vormingsprogramma basisgemeenschappen Boac Social Action Commission € 10.000 GIB
3291388 Vredesopbouw Mindanao Mindanao People’s Peace Movement € 30.000 V&V
3291392* Gemeenschapsopbouwprogramma Kairos Kairos € 8.700 GIB
3291416* Capaciteitsversterking vrouwen platteland The Women and Children Internal Refugees Assistance Center, € 15.000 IVH
Inc. (WCIRAC)
3291421* Programma arbeidersrechten Ecumenical Institute for Labor Education and Research Inc (EILER) € 10.000 Vrije ruimte
3291434 Capaciteitsopbouw organisatie van boeren PAMANA € 15.500 V&V
3291448 Zelfbeschikking voor de inheemse bevolking van Mindanao Movement - Katawhan Lumad (KL) € 15.000 V&V
3291453* Studiebeurzen scholieren lagere school PSHN Alternative Student Support Sy € 6.700 Vrije ruimte
3291455* Programma Sisters Association Mindanao Sisters’ Association in Mindanao (SAMIN) € 17.000 GIB
3291456* Voorbereidingsreis internetcursus genderstudies Housetop Care Ltd. € 2.900 GIB
3291457 Interreligieuze dialoog jeugd, Mindanao Mindanao-Sulu Pastoral Conference (MSPC) € 15.000 V&V
3291458 Noodhulpverzoek t.b.v. instandhouden tri-people eenheid Mindanao People’s Peace Movement € 11.000 V&V
temidden GRP-MILF conflict
3291460 Versterken Democratische Instituties Electoral Reforms and Development Assistance Center (ERDAC, Inc.) € 10.600 V&V
3291461 Organisatie van Bangsamoro in Mindanao MPPM - Bangsamoro Secretariat € 15.000 V&V
3291462 Noodhulpfonds Aurora Justice Peace and Action Group, JPAG Aurora € 6.700 V&V
INDIA
3171783* Juridische hulp aan kinderen en vrouwen ASHRAYA € 4.000 V&V
3172393 Centrum voor Dalit Mensenrechten Dalit Human Rights Centre € 14.000 V&V
3172671* Beurzenprogramma Zusters Vidyajyoti College of Theology € 2.200 GIB
3172706 Empowerment programma tribalen Anamalai, Bodi, Kodaikanal Hills SIDT - Society for Integrated Development of Tribals € 18.000 V&V
3172792* Voorlichting, preventie en rehabilitatie HIV/aids patienten Vishwas € 13.400 GIB
3172816 Project ‘New Life Seekers’ Mahalir Vidiyal Trust € 10.600 V&V
3172817* Professionele training vrouwelijke religieuzen Centre for Development and Harmony € 1.600 GIB
3172818 Ontwikkeling van Dalits en Adivasi in Noord-India Daughters of Mary Immaculate € 16.400 V&V
3172827 Ontwikkeling van vrouwen en kinderen Salesian Sisters of Don Bosco € 6.500 V&V
3172830 Empowerment programma Dalit vrouwen Dynamic Education & Empowerment Promoting € 10.600 V&V
Agency for Marginalised (DEEPAM)
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
3172840 Empowerment van adivasis Neethi Vedhi € 9.100 V&V
3172845 Empowerment van tribale rurale vrouwen Good Shepherd Convent, Bodhini € 9.500 V&V
3172848 Empowerment van tribale Paite vrouwen Bishop’s House € 3.100 V&V
3172851 Bewustwording tribale vrouwen FAsCE India € 2.300 V&V
3172853 Adivasi - netwerken, capaciteitsopbouw en exposure JUST - Jana Unnayan Samitri Tripura € 3.100 V&V
3172857 Empowerment van Dalits en adivasi’s Kodaikanal Hills People’s Education and Action in Kodaikanal (PEAK) € 7.600 V&V
3172859 Empowerment van vrouwen via federaties UDHAYAM € 13.600 V&V
3172860 Empowerment van Dalit vrouwen en jongeren SCJM Provincialate € 9.300 V&V
3172862 Zelfredzaamheid Dalit vrouwen en jongeren Nirmala Women’s Co-operative Society € 9.700 V&V
3172867 Gemeenschapsopbouw voor tribalen en Dalits Vikaasine € 8.000 V&V
pagina 5

3172872 Vrede en Verzoening door conflicttransformatie UTTHAN € 25.000 V&V
3172875* Opvangcentrum jeugddelinquenten - meisjes ECHO - Center for Juvenile Justice € 13.400 Vrije ruimte
3172876 Adivasi empowerment via rechtenbenadering Promotion and Advancement of Justice, € 14.200 V&V
Harmony and Rights of Adivasis (PAJHRA
3172880 Empowerment van tribale vrouwen Pabitra Atma Society € 3.600 V&V
3172891 Gezondheidsprogramma Adivasi Integrated Rural Women Education and Development € 3.300 V&V
3172896 Het organiseren van Dalit vrouwen in Mettupalayam A welfare Association for the Disabled: CRUTCH € 3.300 V&V
3172901 Coördinatie van Dalit mensenrechten netwerk Ambrose Christy € 2.600 V&V
3172902 Dalit empowerment door gemeenschaps- en capaciteitsopbouw Brothers Integrated Rural Development Society (BIRDS) € 4.600 V&V
3172909 Empowerment en ontwikkeling van Adivasi vrouwen Gana Chetana Samaj € 3.500 V&V
3172910 Ontwikkeling van Adivasi via mensenrechtenbenadering Adiviasi Legal Education, Research and Training (ALERT centre) € 11.700 V&V
3172911 Ontwikkeling van tribale Reang en Molsom vrouwen Oisho Bani Society € 3.100 V&V
3172912 Empowerment van Garo vrouwen door zelfhulpgroepen Ursuline Franciscan Congregation € 1.900 V&V
3172914* Vorming kandidaten leken-instituut Mahalir Vidiyal Trust € 4.100 GIB
3172915* Rehabilitatie programma uitgetreden zusters UDHAYAM € 9.300 GIB
3172916* Capaciteitsopbouw en netwerken Noord-Oost India WIN Centre - ‘Ashiyan’ € 15.400 GIB
3172917 Juridische hulp en voorlichting vrouwen Adavalla Hakkula Sangam € 8.000 V&V
3172918 Juridische training voor Adivasi rechten in Nagaon, Assam Legal Cell for Human Rights (LCHR) € 3.900 V&V
3172919* Gemeenschapsinitiatieven ten behoeve van HIV/aids Kannur Association for Integrated Rural € 13.100 GIB
Organization and Support (KAIROS)
3172921* Capaciteitsopbouw en bewustwordingsprogramma St. Anne Sisters of St. Anne, Bangalore € 7.800 GIB
3172922 Empowerment van tribale vrouwen Kroot Niwas € 3.600 V&V
3172923* Cursus studiecentrum feministische theologie Women Studies Centre € 6.200 GIB
3172924 Activiteiten centrum voor vredeseducatie Institute for Peace Studies and Conflict Resolution € 18.000 V&V
3172925* Animatie en training voor priesters, religieuzen en leken CPCI (Catholic Priests Conference of India) € 4.000 GIB
3172926 Vredesopbouw via associatie jongeren in slums St. Xavier’s Social Service Society (SXSSS) € 13.500 V&V
3172927 Deelname aan VN-forum inheemse volkeren Promotion and Advancement of Justice, € 1.400 V&V
Harmony and Rights of Adivasis (PAJHRA)
3172928 Culturele interventies t.b.v. conflictoplossing en sociale actie DARSHAN € 16.700 V&V
3172929 Ontwikkelingsprogramma rurale vrouwen, N.R. Pura Social Welfare Society € 7.500 V&V
3172931* Training van leken, jeugdleiders en religieuzen voor sociale interventie Womens’ Initiatives Network (WIN) Society € 21.200 GIB
3172932 Capaciteitsversterking t.b.v. conflicttransformatie UTTHAN € 15.000 V&V
3172933* Bevrijdingstheologie vanuit interreligieus perspectief The Patna Collective € 12.000 GIB
3172934* Versterking van sociaal en politiek leiderschap leken The Nilgiris Diocesan Society (NDS) € 3.400 GIB
3172935 Geïntegreerd tribale ontwikkelingsprogramma Good Shepherd Convent € 12.300 V&V
Khammam District Andra Pradesh
3172936 Netwerk voor promotie van Adivasi-rechten (LRTR) SIAN - South India Adivasi Network € 47.500 V&V
3172937 Adivasi empowerment - Activiteiten SIAN netwerk SIAN - South India Adivasi Network € 25.600 V&V
3172939 Netwerkactiviteiten Ambrose Christy € 3.000 V&V
3172940 Empowerment van Dalit vrouwen door sociaal juridische actie Centre for Dalit Solidarity € 10.000 V&V
3172941 Promotie Vrede & Verzoening via dalit en moslim jongeren Centre for Development € 12.600 V&V
3172942 Endangered Adivasi Network (Eanet) - Kerala Yathra € 7.200 V&V
INDONESIË
3181751* Studiekosten Good Shepherd Sisters Propinsialat Suster-suster Gembala Baik (RGS) € 4.300 GIB
3181759* Opleiding en capaciteitsopbouw voor sociaal pastoraat Sisters of Franciscan Mission of Saint Anthony SMFA € 5.600 GIB
3181777 (Trainings) programma gerechtigheid en vrede Sekretariat Keadilan dan Perdamaian € 17.000 V&V
3181789* studie en capaciteitsopbouw voor hulp in afgelegen gebieden Kongregasi Suster Kasih Dari Yesus dan Maria (KYM) € 2.100 GIB
3181796* Vernieuwing spiritualiteit, hernieuwde motivatie Susteran Puteri Renha Rosari (PRR) € 5.400 GIB
3181818* Kiezersvoorlichting voor gemeenschapsactivisten The Diocesan Commission for the Laity € 4.000 GIB
3181822* Leiderschapstrainingen, formatie en educatie voor jongeren SMP Pangudi Luhur 1 Klaten (FIC) € 7.000 GIB
3181824* Spirituele vorming leken Spritual Center for Laity € 5.000 GIB
3181833* Bewustwording van mannen en vrouwen m.b.t. gender Commission of Family of Tanjung € 5.000 GIB
3181838* Versterking vrouwenbeweging binnen katholieke gemeenschappen Mitra ImaDei € 10.000 GIB
3181840* Nationale campagne tegen kinderhandel ECPAT Indonesia € 10.000 IVH
3181841* Voorlichting over juridische aspecten van hulp aan Institut Perempuan (IP) € 1.300 IVH
slachtoffers van vrouwenhandel
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
3181842* Gemeenschapsopbouw door landbouwtraining Study Group of Wonosobo-Purworejo Farmers € 10.000 GIB
3181843 Voorlichtingscampagne onder scholieren over drugsgebruik Foundation for a Drug Free World € 1.300 Vrije ruimte
pagina 6

3181844* Bewustwording religieuzen tegen vrouwenhandel Ikatan Biarawati Seluruh Indonesia (IBSI) € 10.000 IVH
3181846* Opbouw lekenbeweging - eenvoud, reflectie, sociale actie Lay Carmelite Center of the Indonesian Province € 8.000 GIB
3181847* Training in projectmanagement zusters voor sociaal werk Congregation Daughters of Mary and Joseph € 2.000 GIB
3181848* Capaciteitsopbouw zusters omtrent vrouwenhandel Spirit Sisters (SSpS) € 8.000 IVH
3181849* Beurzen Kongregasi Biarawati Abdi Kristus Kongregasi Biarawati Abdi Kristus (AK) € 2.000 GIB
3181850* Gendergelijkheid in boerengemeenschap Flores Dekenat Borong € 7.000 GIB
3181851* Beurzen ten behoeve van ondersteuning Susteran Putri-Putri Yesus Kristus € 6.760 GIB
en opvang armen, vrouwen en kinderen
3181852* Programma tegen vrouwenhandel op West-Java Institut Perempuan (IP) € 18.000 IVH
3181853 Campagne ‘Papua Land of Peace 2008’ Justice & Peace Merauke € 5.000 V&V
3181854* Vredesopbouw, mensensmokkel en geweld tegen vrouwen Atambua Women Care Forum € 15.000 IVH
3181856* Ondersteuning slachtoffers huiselijk geweld Association of Wonosobo Women Struggle (PER3W) € 9.000 IVH
3181857 Capaciteitsopbouw Justice & Peace kantoren Papua Justice & Peace Merauke € 38.600 V&V
3181858* Preventie vrouwenhandel en reïntegratie slachtoffers TRUK - F (Flores Volunteers for Humanity) € 15.000 IVH
3181859* Zelforganisatie en leiderschapstraining voor vrouwen Keuskupan Tanjung Selor € 6.000 GIB
3181861 Wamena Peace Resource Centrum Peace Brigades International € 13.000 V&V
PAKISTAN
3280124* Vormingsprogramma’s voor leken Maktaba-e-Anaveem Pakistan (MAP) € 15.000 GIB
3280175 Mensenrechtenprogramma NCJP - National Commission for Justice and Peace € 15.000 V&V
3280178* Advocacy campagne voor vredesopbouw en democratie Organization for Development and Peace (ODP) € 15.000 V&V
3280181* Empowerment en bewustwording vrouwen Balochistan UMEED Partnership Pakistan (UPP) € 10.000 GIB
3280182* Capaciteitsopbouw organisatie voor emancipatie minderheden Friends of Alfalah € 7.000 GIB
3280183 Bewustwordingsprogramma voor vrede, democratie en mensenrechten Minority Rights Commission (MRC) € 15.000 V&V
3280184* Studiebeurzen voor Zusters Mariamabad Franciscan Tertiary Sisters of Lahore (FTL) € 5.900 GIB
3280187 Versterking van rurale vrouwen in Faisalabad Handicap & Orphan Children’s Charity Society (HOCCS) € 6.500 V&V
3280188 Versterk de machtelozen Human Friends Organization (HFO) € 9.000 V&V
3280189 Sociale bewustwording onder vrouwen en kinderen Ezaz-e-Niswan Development Organization (ENDO) € 17.500 V&V
3280190* Vredes Educatie Sheikpura Mutual Advancement and Reconciliation in Society (MARS) € 18.000 V&V
3280191 Mensenrechten educatieprogramma voor vrouwen Pakistan Catholic Women’s Organisation (PCWO) € 15.000 V&V
3280192* Catechistentrainingen en gemeenschapsopbouw Catholic Diocese of Faisalabad € 5.000 GIB
3280196 Versterking van vrouwen Justice and Peace Commission (JPC) € 20.000 V&V
3280197* Versterking en mensenrechtenvoorlichting voor vrouwen Arooj-e-Mariam Catholic Church € 10.000 V&V
3280198 Versterken van democratie: Stemmen van gemarginaliseerden Church World Service (CWS) - Pakistan/Afghanistan € 10.000 V&V
3280199 Gemeenschapsvoorlichting over vrouwenrechten Association of Women for Awareness and Motivation (AWAM) € 15.000 V&V
3280200 Bescherm de beschermers van mensenrechten in Pakistan NCJP - National Commission for Justice and Peace € 10.000 V&V
3280201 Wasaib Vredesproject Taangh Wasaib Organization (TWO) € 17.000 V&V
3280202* Capaciteitsversterking van organisatie voor lekenvorming Maktaba-e-Anaveem Pakistan (MAP) € 3.000 GIB
SYRIË
3300016* Centrum voor moslim-christen dialoog Al-Ard Center € 6.600 Vrije ruimte
SRI-LANKA
3120130* Cursus contextuele theologie Asian Institute of Missiology € 2.850 GIB
3120148* Conventie van religieuze zusters Women’s Desk € 1.200 GIB
3120149* Capaciteitsopbouw lekenleiders Huize Maris Stella € 5.000 GIB
3120150* Capaciteitsopbouw lekenleiders Huize Maris Stella € 5.000 GIB
VIETNAM
3340118* Kerk in nood, vorming, tegen onderdrukking Dung Lac House € 50.000 GIB
EUROPA
Algemeen
4000011* Conferentie European Society of Women in Theological Resarch Stichting Communicantes € 5.000 GIB
BULGARIJE
4330005* Verbetering interreligieuze relaties Stichting Communicantes € 6.100 GIB
LETLAND
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
4350013* Cursusprogramma geloof en leven Stichting Communicantes € 4.800 GIB
pagina 7

LITOUWEN
4360012* Vorming en bureau van koepel religieuzen Conferentie oversten € 11.600 GIB
4360022* Studiebeurzen voor zusters Lithuanian Conf. of Major Superiors € 10.000 GIB
4360030* Christelijke volwasseneneducatie Life and Faith Institute € 11.800 GIB
4360036* Opvang slachtoffers vrouwenhandel Stichting Communicantes € 15.000 IVH
4360042* Pastoraat bij echtscheiding Stichting Communicantes € 15.000 GIB
4360045* Vorming en toerusting studenten Stichting Communicantes € 11.000 GIB
4360046* Vorming lekenkader Stichting Communicantes € 9.000 GIB
4360048* Nieuw spiritueel centrum Guronys Stichting Communicantes € 10.000 GIB
4360049* Internet nieuwsagentschap Stichting Communicantes € 15.000 GIB
4360050* Opzet lokale fondswerving Stichting Communicantes € 8.000 GIB
4360052* Sociaal opvangcentrum Stichting Communicantes € 10.000 GIB
4360053* Leiderschapstraining vrouwelijke religieuzen Stichting Communicantes € 3.000 GIB
NEDERLAND
4170004 Film over licht in de duisternis van het seksueel geweld in Congo IF Productions € 7.500 V&V
OEKRAÏNE
4380043* Vormingsprogamma van zusters Stichting Communicantes € 11.000 GIB
4380049* Sociaal-charitatieve zorg Stichting Communicantes € 4.000 GIB
4380054* Programma tegen mensenhandel Stichting Communicantes € 10.000 IVH
4380056* Bewustwording gerechtigheid en vrede Stichting Communicantes € 10.000 GIB
4380057* Academische cursus Oecumene Stichting Communicantes € 6.000 GIB
4380058* Opleiding vrijwilligerskader van bisdom Stichting Communicantes € 5.800 GIB
4380060* Slachtoffers verslavingen Stichting Communicantes € 7.000 GIB
4380062* Bevordering ecologisch bewustzijn Stichting Communicantes € 8.000 GIB
4380063* Manual on human trafficking prevention Stichting Communicantes € 2.800 IVH
4380064* Training staf rehabilitatiecentrum Nazareth Stichting Communicantes € 4.000 GIB
4380065* Anti-corruptie programma Stichting Communicantes € 3.800 V&V
4380066 Leefgemeenschap l’Arche L’Arche-Kovcheh € 3.000 GIB
4380067* Inventarisatie Faith Based Organisations t.b.v. netwerkvorming Stichting Communicantes € 10.000 GIB
4380068* Bevordering interreligieuze dialoog Stichting Communicantes € 15.000 GIB
ROEMENIË
4230012* Bureaukosten en vormingswerk Fed. Conferinta Romana € 8.000 GIB
4230021* Zustercongregaties tegen vrouwenhandel Stichting Communicantes € 5.000 IVH
WIT-RUSLAND
4390001* Vrijwilligersschool Stichting Communicantes € 3.400 GIB
LATIJNS-AMERIKA
Algemeen
2000092* Bemoediging en dienstverlening inzake vorming religieuzen Conferencia LatinoAmericana de Religiosos CLAR € 30.000 GIB
2000098* Een andere wereld is mogelijk Fundación Amerindia € 10.000 GIB
2000105* Workshops op maat voor oud-deelnemers van vormingscursussen Departemento Ecumenico de Investigationes € 10.000 GIB
2000108* Onderzoeksproject Feministische Theologie Oecumenisch Centrum Medellín (CEDM) € 10.000 GIB
2000120* Zevende continentale bijeenkomst van de Articulacion Continental € 3.000 GIB
Christelijke basisgemeenschappen
2000122 Versterking nationale radionetwerken Ritmo Sur € 25.000 V&V
2000123* Wereldforum theologie en bevrijding 2008 Fórum Mundial de Teol. & Libertação € 11.000 GIB
2000124* Bisschoppensynode Rome, oktober 2008 Amerindia € 3.500 GIB
ARGENTINIË
2090168* Burgerschapsontwikkeling Centro Nueva Tierra € 13.000 GIB
2090236* Cursussen en workshops volkslezing bijbel Tecepe € 7.500 GIB
2090255* Vorming medewerkers Inheems Pastoraat Endepa € 10.000 GIB
BOLIVIA
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
2110194* Analyse maatschappelijke gebeurtenissen Pastoral Social y Caritas (PASOC) € 23.000 V&V
2110195 Commissie ter behandeling van conflicten Arzobispado Cochabamba/Vic Valle Alto € 10.000 V&V
2110199* Netwerk vrouwelijke theologen Red De Teólogas de Bolivia “Talita Kumi” € 2.600 GIB
2110207 Bewustwording m.b.t. rechten en historische claims van inheemsen ERBOL € 19.000 V&V
2110208* IX nationale bijeenkomst van Christelijke basisgemeenschappen Comunidades eclesiales de base € 10.000 GIB
2110210* Versterking Boliviaanse Conferentie Religieuzen CBR - Conferencia Boliviana de Religiosas y Religiosos € 8.150 GIB
pagina 8

2110212* Versterking van basisgemeenschappen Misioneros Maristas € 10.000 GIB
2110214* Basisvorming Andes-theologie ISEAT Instituto Superior Ecuménico Andino de Teología € 11.500 GIB
2110215* Verbetering Communicatiestrategie analyse team PASOC € 2.200 V&V
BRAZILIE
2120991* Grondpastoraat Paraíba Commissão Pastoral da Terra € 10.000 MG
2121055* Pastorale vorming en genderrelaties CESEP € 16.000 GIB
2121093* School voor pastorale vorming Centro de Formacao Mission ria € 6.000 GIB
2121327* Christelijke basisgemeenschappen Centre de Estudos Biblicos CEBI-Nacional € 20.000 GIB
Driejaren Programma Volksbijbellezing
2121411* Vorming missionarissen Conselho Indegenista Missionário - Secretariado Nacional € 12.000 V&V
2121559* Coördinatie en organisatie migrantenpastoraat Migrantes € 10.000 GIB
2121744* Training voor burgerschapsontwikkeling Instituto Florestan Fernandes € 10.000 GIB
2121768* Vorming jonge parochiële leiders Casa Santo Afonso € 2.500 GIB
2121771* Ondersteuningsprogramma basisgroepen ISER / ASSESSORIA € 7.000 GIB
2121801* Interne Organisatie GASPAPE Grupo de Art. de Saúde Popular € 3.000 Vrije ruimte
2121803* Ondersteuning basisgemeenschappen CEBs Garanhuns € 5.500 GIB
2121851* Studiebeurs voor doctoraal Religiestudies Isabel Felix € 8.500 GIB
2121862 Vorming van inheemse leiders- CIMI Santarém CIMI - Pará e Amapá € 20.000 V&V
2121867 Mobilisatie Vrij Land Conselho Indegenista Missionário - Secretariado Nacional € 20.000 V&V
2121877 Kindercrèche Garanhuns Irmãs Fransiscanas de Santo € 10.000 Vrije ruimte
2121901 Interreligieuze Dialoog Conselho Indegenista Missionário - Secretariado Nacional CIMI € 6.000 V&V
2121903 Terra Toré Conselho Indigenista Missionário Nordeste € 10.500 V&V
2121905 Vorming inheemse leiders Conselho Indegenista Missionário - Secretariado Nacional € 20.000 V&V
2121906 Mensenrechten Guarani Conselho Indegenista Missionário - Secretariado Nacional € 20.000 V&V
2121944* Vrouwencollectief tegen discriminatie Casa da Cultura da Mulher Negra € 10.000 Vrije ruimte
2121946 Leiderschapstraining Indiaanse volken Conselho Indegenista Missionário - Secretariado Nacional € 19.500 V&V
2121949* Landbouwproject “Mensen die doen!” Região Sul/ MS € 10.000 MG
2121954* 17e Bijeenkomst van het Nieuwe Bewustzijn Consciência € 10.000 GIB
2121955 Ondersteuning van Pers Conselho Indegenista Missionário - Secretariado Nacional € 7.000 V&V
2121956* Institutionele Ondersteuning ISPAC Assessoria ao movimento € 15.000 GIB
2121961* Integratie door informatie Ermanno Allegri € 5.000 Vrije ruimte
2121962* Publicatie over inheemsen en de grondwet Conselho Indegenista Missionário - Secretariado Nacional € 19.200 V&V
2121963 Dagopvang ouderen Fundação Dom Helder Camara € 40.000 Vrije ruimte
2121965* Vormingscursussen voor jongeren Pater Theo Verbruggen € 5.000 GIB
2121966 Bijdrage in medische kosten Arquidiocese de Porto Velho € 4.000 Vrije ruimte
2121967 Consult bijeenkomst GAATW Brasil Sociedade de Direitos Sexuais Amazônia € 2.575 IVH
2121968* Ondersteuning missionarissen Alagoas Conselho Indigenista Missionário Nordeste € 15.000 V&V
2121971* 5e Internationale Solidariteitsbijeenkomst CFBM - OFM € 3.000 GIB
2121972* Ondersteuning regionale Núcleo de Assessoria as Organizaçaos Populares € 3.500 GIB
Christelijke basisgemeenschappen Noordoosten
2121973 Financiële ondersteuning netwerk TRAMA TRAMA € 40.000 IVH
2121974 Financiële ondersteuning netwerk Sodireitos Sociedade de Direitos Sexuais Amazônia € 40.000 IVH
CHILI
2130415* Driejarenprogramma CEDM CEDM € 19.500 GIB
2130611* Werkplaats voor spiritualiteit Domodungu € 5.000 GIB
COLOMBIA
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
2140145* Training Afro-Colombiaanse Leiders Comision Interclesial de Justicia y € 15.000 V&V
2140161* Versterking volkstheologie Dimensión Educativa € 11.500 GIB
2140216* Vorming jonge pastorale leiders cedebi € 11.000 GIB
2140226* Vorming jonge boerenleiders Comunidades Campesinas Cristianas € 9.000 GIB
2140242 Vormingsprogramma voor werkers Congregacion de hermanas Laura Misionreas € 25.000 V&V
2140274 Vormingsactiviteiten vrouwennetwerk Red Ecuménico Nac.de Mujeres € 25.000 V&V
2140277* Bewustwording Eigen Religieusiteit Indianen Centro de Estudios Etnicos € 7.000 GIB
2140280 Bescherming mensenrechtenactivisten Peace Brigades International € 25.000 V&V
2140295* Organisatieversterking Afro-Colombiaanse gemeenschappen Casa del Niño € 10.000 V&V
2140296 Verhogen lobbycapaciteit Franciscaanse beweging Interfranciscaanse commissie CIJPRC € 25.000 V&V
2140297 Democratische vormingsschool voor indianenleiders Fundacion Caminos de Identidad € 25.000 V&V
pagina 9

2140302 Vierde Nationale Congres van Slachtoffers Moviemiento Nacional de Víctimas de € 10.000 V&V
2140308 Waarheidsonderzoek CRC € 20.000 V&V
2140311 Promotie en verdediging van mensenrechten Huellas Africanas € 18.000 V&V
2140315 Versterking van Indianenorganisaties Zenú, Embera en Barí CODACOP € 15.000 V&V
2140322* Verbreding Kunsttheologie Jongeren Dimensión Educativa € 15.000 GIB
2140324* Bewustwording sexuele en reproductieve rechten jongeren Católicas por el derecho a decidir € 10.000 GIB
2140331 Stoppen van uitroeiïng van de Indianenvolkeren in Colombia ONIC € 4.000 V&V
2140333* Preventie Internationale Vrouwenhandel Corporación Amiga Joven € 10.000 IVH
2140335 De toekomst van de indianevolkeren: Utopie of realiteit? CODACOP € 15.000 V&V
2140336* Deelname Congres Internationale Vrouwenhandel Argentinië CRC € 1.650 IVH
2140337* Vorming Afro-Colombiaanse lekenwerkers ASETT/EATWOT € 17.000 GIB
2140338* Bewustwording Sexueel Geweld vrouwelijke theologen ASETT/EATWOT € 12.500 GIB
2140339* Psychosociale begeleiding vrouwenhandel Espacios de Mujer € 10.000 IVH
2140340 Tweede lobby-workshop september 2008 Interfranciscaanse commissie CIJPRC € 3.800 V&V
2140341* Versterking Netwerk Vrouwenhandel CRC € 5.000 IVH
2140342 Indianencongres van reservaat Predio Putumayo Fundacion Indigena Jitomagaro € 12.500 V&V
2140343 Uitwisseling Indiaanse democratische scholen Fundacion Caminos de Identidad € 12.500 V&V
CUBA
2160005* Oecumenische vorming van leken Oscar Romero Grupo de Reflexion y Solidaridad Oscar A. Romero € 12.500 GIB
DOMINICAANSE REPUBLIEK
2360071* Nationaal Programma christelijke basisgemeenschappen Comunidades Eclesiales de Base € 15.000 GIB
ECUADOR
2170104* Pastorale opvang achterblijvers migranten Fundación Desarrollo Solidario € 5.000 GIB
2170114 Red Kiechua Satelital - Democratisering en mensenrechten van ALER - Asociación Latinoamericana de Educación Radiofónica € 20.000 V&V
2170119* Versterking Ecuadoriaanse Conferentie Religieuzen Conferencia Ecuatoriana de Religiosas/os € 5.000 GIB
2170121 Electorale vorming Q’ellkaj, F.Q. € 15.000 V&V
2170122* Educatie rond vijfde L.A. Bischoppenconferentie Organización Católica Latinoamericana y € 6.000 GIB
Caribeña de Comunicación (OCLACC)
2170123* Beurs stage Kerk en Politiek Comisión Fe y Política € 800 GIB
2170124 Onderwijs voor vrede Servicio Paz y Justicia del Ecuador € 15.000 V&V
2170125* Vormingsprogramma ‘Liefde zaaien als mais’ Fundación Pueblo Indio € 5.000 GIB
2170126 Conflictresolutie en dialoog FEPP - Fondo Ecuatoriano Populorum Progressio - Sucumbíos € 20.000 V&V
2170127* Pastoraal werk vluchtelingen Iglesia de San Miguel de Sucumbíos (ISAMIS) € 20.000 GIB
2170128* Pastoraat Colombiaanse vluchtelingen Pastoral Migratoria Diócesis de Ibarra € 10.000 GIB
GUATEMALA
2190091* Institutionele Ondersteuning conferentie van Religieuzen CONFREGUA € 15.000 GIB
2190123* Vormingsprogramma van de sociale pastoraal Caritas Diocesana Pastoral Social € 5.000 GIB
2190161* Gemeenschapskerk Christelijke basisgemeenschappen Arquidiocesana de CEB’s € 10.000 GIB
2190165* Eerste Midden-Amerikaanse bijeenkomst over inheemse theologie Luiza E.Tomita € 7.400 GIB
2190166* Algemeen pastoraal plan Parroquia “Santiago Apóstol” € 5.000 GIB
2190167* Uitwisselingsbijeenkomst van jonge Christelijke arbeiders JOC-America € 4.500 GIB
2190168* Vorming jongeren t.b.v. gemeenschapsopbouw Servicios Ecuménicos de Formacion Cristiana € 15.000 GIB
en Centro América (SEFCA)
2190169* Inzetten van sociale verandering vanuit onderwijs over het verleden Oficina de Derechos Humanos del Arzobispado € 10.000 V&V
de Guatemala (ODHAG)
2190170* Inheems pastoraat Quetzaltenango ASO-SEPRODI € 2.500 GIB
2190171* Versterking van de regionale boerenbeweging Pastoral de la Tierra Interdiocesana € 15.000 V&V
MEXICO
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
2300140 Pastoraal opbouwwerk onder Indianen Fomento Cultural y Educativo € 12.000 V&V
2300157* Nationale coordinatie voor begeleiding basisgemeenschappen CEB, Todo en Comunidad, A.C. € 4.500 GIB
2300238* Vorming vrouwelijke leiders CODIMUJ, Coordinacion. Diocesana de Mujeres € 12.400 GIB
2300295* Fonds voor kleine economische projecten Centro de Estudios Ecumenicos € 15.000 GIB
2300322 Centrum voor onderzoek en gemeenschapsversterking CIEPAC € 20.000 V&V
2300323 Institutionele ondersteuning mensenrechten Centro de Derechos Humanos Fray Bartolomé de las Casas € 25.000 V&V
2300343 Internationale presentie Chiapas Servicio Internacional para la Paz (SIPAZ) € 25.000 V&V
2300346 Conflicttransformatie Chiapas Coreco Comisión de Apoyo a la Unidad y € 16.000 V&V
2300349* Preventie van vrouwenhandel voor prostitutie Centro Fray Julián Garcés € 10.000 IVH
pagina 10

2300353* Dialoog over zingeving en actie Centro Antonio Montesinos € 9.100 GIB
2300354 Nationale mensenrechtenprijs als politieke stellingname Fundación Don Sergio Mendez Arceo € 13.500 V&V
2300355 Bescherming Mensenrechten Guerrero Tlachinollan - centro de derechos humanos de la montaña € 10.000 V&V
2300356* Vorming vrouwelijk lekenkader in combinatie met organische landbouw Parroquia Sto. Domingo de Guzmán Teojomulco € 7.500 GIB
NICARAGUA
2310142* Kerkelijke basisgemeenschappen Com.Eclesiales de Base-CEB € 5.000 GIB
PERU
2340172* Versterking kerk van de armen en democratie Instituto Bartolomé de las Casas € 25.000 GIB
2340274* Sociaal-pastoraal programma sloppenwijk Parroquia Santa Rosa de Lima € 5.200 GIB
2340308* Tegen seksuele uitbuiting van de vrouw Movimiento El Pozo € 14.000 IVH
2340332* School Bijbel, Pastoraat en Gender Proceso Kairos Peru € 12.000 GIB
2340342 Verzoening en herstel voor lokale ontwikkeling Paz y Esperanza € 25.000 V&V
2340351 Een pact van maatschappelijke organisaties ter navolging van Coordinadora Nacional de Radio € 20.000 V&V
de aanbevelingen van de Waarheids- en Verzoeningscommissie
2340355 Versterking vredes- en verzoeningsproces in Cusco APORVIDHA € 15.400 V&V
2340359* Theologische vorming en ontmoeting religieuzen Mayores de Religiosos del € 5.000 GIB
2340360* Samen zijn we een volk, zijn we een kerk Instituto Sur Andino de Accion Social € 12.000 GIB
2340365 Beleidsbeïnvloeding t.b.v. gerechtigheid en genoegdoening Instituto Bartolomé de las Casas € 15.000 V&V
2340366 Rechtvaardigheid en genoegdoening in Putis - Ayacucho Paz y Esperanza € 15.000 V&V
2340367 Bevordering van de plurinationaliteit in de Coordinadora Andina de Organizaciones INDÍGENAS (CAOI) € 20.000 V&V
inheemse- en boerenbeweging
2340368 Wiñastin: bevordering van traumaverwerking in Ayacucho Instituto Bartolomé de las Casas € 20.000 V&V
2340369 Institutionele versterking van slachtoffercomités Asocación Regional de Afectados por la Violencia € 2.800 V&V
URUGUAY
2380166* Interreligieuze dialoog Obsur € 5.000 GIB
OVERIG
mensen met een missie • projectenlijst 2008
Projectnr Omschrijving Projectpartner Bedrag Thema
9000572* Activiteiten Werkgroep Religieuzen voor Gerechtigheid en Vrede Werkverband Religieuzen voor Gerechtigheid en Vrede € 13.000 GIB
pagina 11

mensen met een missie • uitgezonden missionaire werkers 2008
Uitgezonden missionaire werkers
V&V = Vrede en verzoening, GiB = Geloof in Bevrijding, MG = Mondiale Gerechtigheid
land / naam
AfrikA
Dr Congo
werkterrein partnerorganisatie thema
Nynke Douma Partnerconsultatie Vrede & Verzoening Oost-Congo Cercle d’ echange (CEPC)
Iris van der Mark Opvang en begeleiding van kindsoldaten Jesuit Refugee Service (JRS) - Uvira V&V
Elodie Waroquet
Ethiopië
Ondersteunt planning/evaluatie programma’s
vrouwengroepen en slachtoffers sexueel geweld
Centre Olame V&V
Joachim Persoon
ghAnA
Werkt als docent en onderzoeker aan een
theologische hogeschool t.b.v. onderwijsvernieuwing
Holy Trinity Theological College GiB
Ellen Seldenthuis
kEniA
Ondersteunt gehandicapte en gemarginaliseerde jongeren Hand in hand solidariteitsinzet
Marielle Beusmans Ontwikkelt interreligeuze trainingsmanual
en trainingen interreligieuze dialoog
Coast Interfaith Council of Clerics (CICC) V&V
Rogier Huijmans Werkt aan de positieverbetering van Kenfap (Kenya National Federation MG
landbouwers en veehouders of Agricultural Producers)
Jacinta van Luijk Zet zich in voor gedragsverandering van de bevolking
op het gebied van Hiv/aids
Kitale Aids Project GiB
Joris Obdam Ondersteunt public relations-activiteiten St Martin CSA solidariteitsinzet
Freek Spits Zet marketingsysteem voor Nyikwa Ramogi (CBO) Young Farmers MG
commerciële ananasteelt op & Nature Conservators
Hans Stoks Coördineert een cultureel vredesinstituut en Oltepesi Cultural Institute/ V&V
zet een trainingsprogramma op Diocese of Ngong
Annelies van Velden
rwAnDA
Ondersteunt marketingprocessen en
inkomensgenererende activiteiten
St Martin CSA GiB
Irene van Rij
SUDAn
Ondersteunt directie vluchtelingenkamp in Byumba Regional JRS Grand Lacs V&V
Martine Benschop
tAnzAniA
Identificeert lokale vredesinitiatieven in Zuid-Sudan MBJ-Dev consultant
Marga van Barschot Begeleidt en vangt straatkinderen op Stichting Upendodaima solidariteitsinzet
Marianne Kooy
UgAnDA
Traint onderwijzers in begeleiding van leerlingen
met een visuele beperking
Patandi Teachers Training College solidariteitsinzet
Fera Agricola Ondersteunt bij curriculumvernieuwing en
aantrekken van vrouwelijke studenten Theologie,
Filosofie, Sociale Wetenschappen
Philosophy Centre Jinja - PCJ GIB
Paul van der Geest Ontwikkelt nieuwe creatieve methodieken met Adolescent Development Support V&V
getraumatiseerde jongeren/kindsoldaten Network (ADSN) - Jinja
Hilde van Hulst Ondersteunt organisatie- en strategieontwikkeling
van een counselingcentrum
Caritas Counseling Centre - Gulu V&V
Vera Illes Ondersteunt lokale radio’s in Noord-Uganda Free Voice V&V
Nicoline Voskamp Creërt beter functionerende gemeenschappen en Phoebe Education Fund for Orphans GIB
zUiD-AfrikA
stimuleert onderlinge solidariteit met kinderen
en ouderen in de gemeenschap
(PEFO), Jinja
Berend Brock Professionaliseert staf op advocacy en lobby Tshwane Leadership Foundation - Pretoria V&V
Olmo von Meijenfeldt Adviseert directie en staf over democratisering en zet Institute for Democracy in V&V
nieuwe programma’s met collega’s op South Africa - Pretoria
pagina 1

mensen met een missie • uitgezonden missionaire werkers 2008
land / naam
LAtijnS-AmErikA
ArgEntinië
werkterrein partnerorganisatie thema
Marc van der Post
BoLiviA
Is presentiepastor in een volkswijk in Buenos Aires El Jaguël GiB
Henkjan Laats
BrAziLië
Is deskundige op het gebied van conflicthantering
van basisgroepen vs grote internationale bedrijven
CEADESC MG
Agnes Vercauteren Adviseert op het gebied van internationale betrekkingen
op het thema landbouw
Fetraf-Sul MG
Bettine Robers Zoekt met de inheemse bevolking alternatieve
inkomstenbronnen in het Amazonegebied
CIMI V&V
Nelly Daalhuizen Ondersteunt bij parochiewerk Parochie De LAR
Frans Nederstigt Is juridisch adviseur met betrekking tot
internationale vrouwenhandel
TRAMA MG
Lidwien Aarts-De Farias Begeleidt vrouwengroepen om de rol van de vrouw
in de samenleving te verstevigen
IDEAS GiB
Marcel Hazeu Zet zich in om internationale vrouwenhandel
tegen te gaan
Sociedade de Direitos Sexuais Amazônia MG
Mathieu Ham Verricht als priester sociaal-pastoraal werk bisdom Ponta Grossa GiB
Nele Odeur Ondersteunt organisatieversterking op het thema
van de straatjongerenproblematiek
Etapas MG
Frans van Kranen Werkt bij een kinderrechtencentrum ANCED
Joke Jaspers Is sociaal werkster in een kindertehuis PROVIDA
Paul Wolters
ChiLi
Is onderzoeker en adviseur internationale
communicatie over inheemse minderheden
CIMI V&V
Arianne van Andel Werkt als theologe bij een oecumenisch centrum
en een vrouwencentrum
CEDM GiB
Anneke Kok
CoLomBiA
Ontwikkelt theologische vorming specifiek voor vrouwen DOMODUNGU GiB
Dunja van Kleef Zet een structuur op die de internationale aanwezigheid
via de Franciscanen mogelijk maakt
Franciscanen V&V
Roos Stringer Werkt via Peace Brigades International als waarneemster
binnen vredesgemeenschappen en
begeleidt mensenrechtenactiviteiten
PBI V&V
Maria Poulisse Werkt met gehandicapten Paters Camilianen GiB
Moritz Tenthof Werkt via Peace Brigades International als waarnemer
binnen vredesgemeenschappen en
begeleidt mensenrechtenactiviteiten
PBI V&V
Dorrit Timmer Begeleidt vrouwen in volkswijk Amiga Joven MG
Annemarie de Vries
CoStA riCA
Werkt via Peace Brigades International als waarneemster
binnen vredesgemeenschappen en
begeleidt mensenrechtenactiviteiten
PBI V&V
Wim Dierckxsens
ECUADor
Doet onderzoek naar globalisering en de gevolgen daarvan
en onderzoekt alternatieve economische modellen
DEI MG
Sietske Bijman Ondersteunt boerenorganisaties bij het verbeteren
van hun organisatiestructuren
UNORCAC MG
Jos Demon Coördineert een Latijns-Amerikaans team van theologen
op het gebied van theologie en communicatie
OCLACC GiB
Rene Roemersma
gUAtEmALA
Helpt het Latijns-Amerikaanse satellietnetwerk van
volksradio’s ALER om digitale technologieën zo te
gebruiken dat de luisteraars optimaal kunnen participeren
ALER algemeen
Magda Oberndorf Ondersteunt een beweging van boerenarbeiders,
verzorgt volwasseneneducatie en opleiding
Movimento de Trabajadores Campesinos MG
van plattelandsjongeren pagina 2

mExiCo
mensen met een missie • uitgezonden missionaire werkers 2008
land / naam werkterrein partnerorganisatie thema
Barbara Dolman Ondersteunt inheemse groepen om een actievere FRAYBA V&V
rol te spelen in het vredesproces
Wim Gijsbers Is journalist bij een lokale krant in Oaxaca, CECACI GiB
en biedt ondersteuning aan CECACI
Jet Nauta Verzorgt publiciteit en brengt het conflict tussen SIPAZ V&V
Zapatistas en regering (internationaal) onder de aandacht
Jeroen Pruyn Zet een binnenlandse handels- en certificeringstructuur CJM MG
niCArAgUA
op van fair trade-producten
Maribel Otero Zet een afdeling ‘vrouw en economie’ op die Colectivo de mujeres de Masaya MG
pErU
economische projecten ontwikkelt samen
met lokale vrouwen
Alfons Broeks Adviseert op het gebied van projectmonitoring ALER-AMARC-ALC MG
en -evaluatie ter versterking van volksradio
in Latijns-Amerika
Walter Meekes Zet zich in voor inheemse gemeenschappen, onder HoPe GiB
meer op het gebied van tweetalig onderwijs
Suzanne Kruyt Ondersteunt het regionale netwerk dat opkomt voor Centro Bartolome de las Casas (CBC) V&V
vEnEzUELA
de slachtoffers van de periode van twintig jaar
politiek geweld in Peru
Servaes Scheifes Werkt binnen het arbeidspastoraat Calama GiB
Ellen Schouten Werkt binnen het arbeidspastoraat Calama GiB
Wim van Zeeland Werkt binnen het arbeidspastoraat Calama GiB
Azië
fiLippijnEn
Marian Baas Versterkt een duurzame landbouworganisatie in AIDFI MG
het vermarkten van producten van kleine boeren
Willem Geertman Ondersteunt het werk van een boerenorganisatie PAMANA MG
Auke Idzenga Ondersteunt een boerenorganisatie bij ontwikkeling AIDFI MG
van nieuwe toegespaste technologieën
Jet van Lankeren Ondersteunt de opbouw van het programma GWAVE MG
tegen vrouwenhandel
Bert Meerts Werkt binnen het arbeidspastoraat en koppelt dit Calama GiB
aan vakbondswerk onder arbeiders
Jim Schorsch Verzorgt trainingen voor kerkelijk kader en boeren Stiltecentrum Bulong GiB
Jet Tielenius Kruythoff Ondersteunt de opbouw van het programma GWAVE MG
tegen vrouwenhandel
Otto de Vries Werkt binnen het arbeidspastoraat en koppelt dit Calama GiB
aan vakbondswerk onder arbeiders
Wim Vugts Werkt met een boerenvakbond Boerenvakbond Farmer MG
Alfons van Zijl Is actief binnen een mensenrechtenorganisatie JPAG en Bataris vormingscentrum V&V
inDiA
en een vormingsinstituut
Anamika Anami Versterkt Adivasi netwerk netwerk Adivasis V&V
Welmoed Koekebakker Zet zich in voor capaciteitsversterking t.b.v. conflicttransformatie UTTHAN V&V
inDonESiE
Fera Agricola Versterkt de capaciteit van basisorganisaties International Catholic Migration MG
op het gebied van internationale vrouwenhandel Commission (ICMC)
Meriam Smith Begeleidt lokale groepen op het terrein van V&V
thAiLAnD
vredesopbouw Peace Brigades International (PBI)
Xenia Commandeur Ondersteunt het projectmanagement van een GAATW MG
netwerk dat zich inzet tegen
internationale vrouwenhandel
pagina 3