jaargang 35 nummer 2 maart 2012 - Vereniging Vrienden Nationale ...

More documents

Recommendations

Info

8 Omdat zij bijna letterlijk bestaat uit en dankzij haar liefde, treft het verraad van die liefde door Siegfried haar extra hard. Het is een van de opmerkelijkste contrasten in de hele Ring: de oprechte, alles bepalende liefde slaat om in wrok en haat, zozeer dat zij samenzweert met Gunther en Hagen om de moord op haar geliefde Siegfried te beramen. We kunnen dit alleen begrijpen door die haat te zien als de negatieve reflectie van haar liefde: alleen omdat zij zo hartstochtelijk en allesbepalend liefhad, kan dat nu zo doorslaan. Door verraad en lijden krijgt haar liefde een andere dimensie, verandert in iets hogers. Datzelfde geldt eigenlijk voor Siegfried: tot het moment dat hij sterft is hij een vrij oppervlakkige naïeveling die niet verder kijkt dan het moment en zijn eigen impulsen. Dadendrang en een hang naar constante prikkels en nieuwe ervaringen kenmerken Siegfried. Ook zijn liefde voor Brünnhilde blijft eigenlijk op dit niveau steken, en misschien is het ook daarom dat hij zo snel valt voor de charmes van Gutrune. De drank die hem Brünnhilde doet vergeten is, in ieder geval deels, slechts symbool; de oorzaak voor zijn egoïstisch handelen zit dieper dan dat. Zijn liefde krijgt pas in zijn stervensuur een tragische, menselijke dimensie, terwijl hij in zijn laatste momenten denkt aan Brünnhilde, zijn heilige bruid. Liefde, of het lijden dat liefde veroorzaakt, leidt tot inzicht, is wat Wagner ons lijkt te willen vertellen. Want ook Brünnhilde beseft uiteindelijk dat Wotans plan voor de verlossing van de oude godenwereld de noodzaak bevatte dat Siegfried haar zou verraden en dat zij zichzelf zou offeren, ook al was de oppergod zich daar zelf misschien niet be wust van. Alle gebeurtenissen in de Ring waren nodig zodat zij, op dit moment, de balans kan herstellen. Door haar lijdensweg wordt Brünnhilde wetend, en wordt zij waarlijk de dochter en erfgenaam van haar alwetende moeder Erda. Brünnhilde belichaamt de terugkeer naar de natuur, het lukt haar te volbrengen wat Wotan zelf nooit lukte. De god bleef een prooi voor zijn innerlijke strijd, eerzucht en machtsstreven. Zijn dochter plaatst liefde boven de wet, en herstelt
9 zo de natuurlijke orde. Een eerste voorbeeld daarvan werd misschien al in Die Walküre gegeven, als zij Wotans bevelen negeert en zij, uit liefde voor haar vader, doet wat zij denkt dat hij eigenlijk had gewild. Ze levert uiteindelijk haar goddelijkheid in voor een vrijheid die onbereikbaar is voor Wotan. Het einde is het begin. Wanneer Brünnhilde het einde der goden aankondigt in haar slotgezang, horen we in het orkest het muzikale motief dat gekoppeld is aan het ontstaan van de wereld: we mogen dus hopen dat uit de ondergang van de oude orde een nieuwe wereld wordt geboren. De wereld is gereinigd van valse goden zodat een nieuwe orde, niet gecorrumpeerd door macht en bezit, kan ontstaan. Het motief dat de vervloeking van de ring door Alberich verklankt, dat een van de meest gebruikte motieven in de cyclus is, komt dan nog een keer voorbij. Hagen duikt de ring achterna en verdrinkt vervolgens in de kolkende stromen van de Rijn, nog steeds overmand door begeerte voor de ring en blijkbaar doof voor Brünnhildes boodschap van liefde en onthechting, en dus net als Wotan en de goden een vertegenwoordiger van de ‘oude’ orde. Op dat moment horen we het vloekmotief nog een keer, maar incompleet: de laatste noten van het motief lossen op in het niets. Zo geeft Wagner prachtig weer dat de ring eindelijk is vrijgewassen van de vloek door het water van de Rijn. Als laatste klinkt een motief, in de hoge strijkers, dat Wagner in de Ring slechts zeer spaarzaam gebruikt. Slechts één keer eerder hebben we het gehoord, als Sieglinde in de derde akte van Die Walküre haar verwondering uit over het kind, de toekomstige held Siegfried, dat zij in zich draagt. Het motief wordt vaak het liefdesverlossingsmotief genoemd, en verwijst naar de hoopvolle, zuiverende kracht van de liefde. Wagner heeft gezegd dat de juistheid van het einde van Der Ring des Nibelungen gevoeld moet worden door het publiek, ook al kan deze juistheid niet logisch aangetoond worden. En dat is precies wat het orkestrale slot doet. Wagner laat het laatste woord aan het woordeloze orkest: het stralende motief dat het orkest domineert zegt meer dan woorden ooit hadden gekund. Vier delen lang is ons een wereld voorgeschoteld waarin de verwoestende kracht van macht en weelde centraal stond, maar het slot van Götterdämmerung stemt toch hoopvol, en maakt uiteindelijk van Wagners monumentale vierluik een lofzang op de verlossende kracht van de liefde.
Page 1 and 2: 1 jaargang 35 nummer 2 maart 2012
Page 3 and 4: 3 Inhoud Ouverture 2 Verraad en Ver
Page 5 and 6: 5 Ring des Nibelungen Benjamin Rous
Page 7: 7 kleuring. Een passende overgang v
Page 11 and 12: 11 Götterdämmerung Creative team
Page 13 and 14: 13 met… Dennis Bouwman: ‘Het ko
Page 15 and 16: 15 Nicolas Mansfield En als klap op
Page 17 and 18: Archief 17 ‘Linda Maguire, solist
Page 19 and 20: 19 Museumhuis En dan is er nog haar
Page 21 and 22: 21 Zaterdagmorgen om half tien vert
Page 23 and 24: Orkest 23 Beter te spreken is men o
Page 25 and 26: Decor 25 Edgardo Ravenswood (Peter
Page 27 and 28: 27 Internationaal Vocalisten Concou
Page 29 and 30: 29 Steun de Reisopera… maak nieuw
Page 31: 31 Colofon Vereniging Vrienden Nati

jaargang 35 nummer 2 maart 2012 - Vereniging Vrienden Nationale ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?