een geveltuin - Trefpunt Groen Eindhoven

Handboek Geveltuintjes
Handboek
aanleg
Geveltuintjes
Eindhoven
Bestemd de leerlingen van de Groene Campus Helmond

Inhoud
Inhoudsopgave
Voorwoord……………………………………. pag. 3
Groenarme wijken…………………………. pag. 4
Richtlijnen……………………………………. pag. 5
Voorbereidingen……………………………. pag. 5
Kosten………………………………………….. pag. 6
Voorbeelden………………………………….. pag. 7
Nestkasten…………………………………….. pag. 8
Geschikte planten…………………………… pag. 10
Onderhoud…………………………………….. pag. 13
Pagina 2

Pagina 3 Voorwoord
1. Waarom een geveltuintje?
Ter bevordering van de Biodiversiteit in Eindhoven.
Het gaat slecht met de soortenrijkdom van onze flora en fauna wereldwijd, in Nederland
verdwijnen elk jaar diverse plant- en diersoorten, dit heeft te maken met de oprukkende
verstedelijking, toch biedt het mogelijkheden.
Door het aanleggen van geveltuintjes met mooie geschikte beplanting creëer je nieuwe
levenskansen voor insecten, vogels en kleine zoogdieren, zo haal je de natuur dicht bij
huis en kunnen mens en dier hiervan genieten.
Hierdoor veranderd een versteend straatbeeld in een groen en levendig straatbeeld.
Doelstelling: Zoveel mogelijk geveltuintjes aanleggen door heel Eindhoven ter bevordering
van de biodiversiteit.

Groenarme en groenrijke buurten
2. Groenarme en groenrijke buurten.
Bovenstaand plaatje laat zien waar we naartoe willen. Eerst zien we een versteende
omgeving die we transformeren naar een kleurrijke en groene leefomgeving.
Pagina 4

Pagina 5 Richtlijnen en voorbereidingen
3. Richtlijnen en voorbereidingen.
Maximaal anderhalve tegel (45 cm) uit de gevel.
Zorg ervoor dat er altijd 1,50 meter (5 tegels) stoep vrij blijft. Ook als de planten
breder worden dan het tuintje.
Pas op met graven want kabels en leidingen kunnen al op 30 of 40 cm diep liggen.
Zet geen hekje of muurtje om het tuintje en gebruik geen cement. Kabels en
leidingen onder de stoep moeten bereikbaar blijven.
Zorg dat straatnaambordjes, huisnummers, openbare verlichting en bijbehorende
kasten en draden zichtbaar blijven.
Een geveltuintje is een leentuintje. De stoep blijft openbaar gebied (eigendom van
gemeente Eindhoven). Bij het leggen of onderhouden van kabels en leidingen
kan het zijn dat het geveltuintje verwijderd moet worden. Uw investeringen
worden dan niet vergoed.
Verwaarloosde tuintjes, of tuintjes die overlast geven worden verwijderd. De
kosten worden bij de eigenaar / huurder van de woning in rekening gebracht.
Bij verhuizen moet u de stoep in oorspronkelijke staat terugbrengen. Tenzij de
volgende bewoner de verantwoordelijkheid voor het geveltuintje van u
overneemt.
4. Voorbereidingen aanleg
1. Maten opnemen.
2. foto’s maken
3. Ontluchtingsgaten voor de spouw (spouwroosters) en schakelkasten
vrijhouden, geen beplanting
4. Bekijken mogelijkheid hemelwateraansluiting via regenpijp,
waterirrigatie
5. Bekijken of de bestaande tegels geschikt zijn, evt. extra tegels nodig
6. Verwijder de bestrating, 1 stoeptegel diep (max. 45 cm uit de gevel) en het
gele zand dat eronder ligt (max. 30 cm diep).
7. Maak een rand, bijvoorbeeld door de vrijgekomen tegels rechtop tegen de
resterende bestrating te zetten zodat de stoep niet verzakt
8. Vul het gat met zwarte aarde, evt. mest toevoegen, planten, boompje en
struiken aanplanten, indien nodig water geven
9. Klimrekje voor klimplanten aan de muur monteren
10. Nestkastje bevestigen aan de muur
11. Verder alle zaken verrichten om een tuintje goed te laten functioneren,
netjes afwerken, stoep schoon opleveren

Kosten
5. Kostenaspecten
(in te vullen door studenten en uitvoerders)
Nestkastje of bijenblok € 7,50 p.stuk € ………
duo-nestkast € 15,00 p.stuk € ………
Stenen € ………
Zwart zand € ……...
Mest € ………
Planten € …….…
Huren aanhanger € ……....
Huren slijptol/materialen € ….……
Totaal: incl.b.t.w. maximaal € 100,00
Pagina 6

Pagina 7 Voorbeelden
6. Voorbeelden Geveltuintjes.
Tuin met plantenbakken.
Als we niet in de bodem mogen kunnen
we een tuin aanleggen met plantenbakken
Vogeltuin 1
Een tuin die aantrekkelijk is voor de
vogeltjes.
Vogeltuin 2
Deze tuin is ook aantrekkelijk voor
vogels maar dan iets anders uitgevoerd.
Smaaktuin
Met druiven, kruiden enzovoorts
Kijktuin
Hier valt van alles te zien.

Nestkastjes
7. Nestkastjes en bijenblok
Om de biodiversiteit te bevorderen hebben stagiaires van afd. in-en outdoordisign
diverse nestkastje ontworpen.
In de vogeltuin wordt een nestkastje geplaatst, keuze uit een enkelvoudig of duo-
nestkastje.
Pagina 8
Nestkastje: vogels gebruiken in de winter het nestkastje als warme slaapplaats en in
de lente als broedplaats, maken een nestje van mosjes/veertjes om hun eitjes in te
leggen en brengen hun jongen groot.
In de geur- en smaaktuin wordt een bijenblok geplaatst.
Bijenblok: voor solitaire – wilde bijen, in Nederland leven er zo’n 349 soorten van
(dit zijn dus geen honingbijen die lelijk kunnen steken). De bijen gebruiken het bij-
enblok om hun eitjes in te leggen, bij elk afzonderlijk eitje doet de bij stuifmeel dat
voedsel is voor de larve en dekt het eitje af met zand of een stukje blad, zo legt een bij
eerst 6 vrouwelijke eitjes en daarna 3 mannelijke eitjes, als het eitje uitkomt heeft de
larve meteen voedsel, gaat daarna verpoppen en blijft de hele winter als pop in het
bijenblok, in het voorjaar komen de bijtjes een voor een uit het bijenblok, tijd om de
planten te bevruchten, en een nieuwe generatie bijen voort te brengen.
Het nestkastje

Pagina 9 Afbeeldingen
Het vlinderkastje.
Het vogelkastje annex
plantenbakje.
Het bijenblok.

Geschikte planten
8. Geschikte planten.
Klimplanten
Pagina 10
Klimop (Hedera) is een groenblijvende plant. Hechtwortels kunnen sporen nalaten op
hout of steen.
Wilde wingerd (Parthenocissus) geeft prachtig gekleurde bladeren in de herfst. Hecht-
wortels kunnen sporen nalaten op hout of steen.
Kamperfoelie (Lonicera) bloeit lang, geurt heerlijk en bloemen zijn mooi om te zien.
Geliefd bij bijen.
Bosrank (Clematis) is een intensief bloeiende klimplant. Afhankelijk van de soort kun-
nen ze in het voor- of najaar bloeien. Een rek of spandraden waarlangs de plant kan klim-
men is wenselijk.
Winterjasmijn (Jasminum nudiflorum) is een prima struik om tegen een noord- of
oostmuur te planten. Het is een echte winter- en voorjaarsbloeier. Hoogte en
breedte zijn met snoeien goed te sturen.
Geliefd bij vlinders en insecten
Tijm (Thymus) heeft een aromatische geur en bloeit vanaf mei met wit tot lichtpaarse
bloemetjes. De tijmblaadjes kunnen worden gebruikt in diverse gerechten. Het kruid staat
graag op een zonnige plek.
Wilde Marjolein (Origanum vulgare) is een meerjarige winterharde kruidachtige
plant. Bloeit van juli tot september met witte of roze bloemen.
Lavendel (Lavandula) wenst een zonnige plaats. De winterharde grijs - groene dwerg-
struik bloeit van juli tot september met blauw -violette bloemen.
Herfstaster (o.a. Aster novi-belgii of Aster novi-anglii) bloeit zoals de naam al doet
vermoeden in de herfst. De belgii heeft licht paarse bloemen en wordt circa 100 cm hoog.
De anglii is meer roze van kleur. Herfstasters bloeien vanaf augustus.
Skimmia japonica is een groenblijvende heester die het goed doet in (half-) schaduw.
De bloemen zijn karmozijn rood.
Vrouwenmantel (Alchemilla) heeft fraaie waaiervormige bladeren en de bloemen heb-
ben een geelgroene waas (mei - juni). De plant wordt circa 20 - 50 cm hoog.
Sierui (Allium) kent diverse soorten. De (Allium moly) is met zijn hoogte van 25 - 30 cm
goed toepasbaar in een geveltuin. De bloemen zijn zeer rijk en veelal blauw - paars van
kleur.

Pagina 11 De natuur.
Bovenstaande pracht en praal mogen de bezitters van een geveltuin verwachten.

plantensoorten
Lente
Bollen als sneeuwklokjes, narcissen, krokussen, of tulpen worden in het najaar
Zomer
geplant en zorgen voor een fleurige voorjaarstuin.
Veldsalie (Salvia pratensis) groeit op droge klakhoudende grond. Heeft van mei
tot juli blauw - paarse bloemen. Wordt circa 100 cm hoog.
Pagina 12
Vingerhoedskruid (Digitalis purpurea) is verkrijgbaar in diverse kleuren en houdt
van een schaduwrijke plaats. De tweejarige plant wordt 30 - 150 cm hoog. De bloem-
stelen bloeien van mei tot oktober.
Zenegroen (Ajuga reptans) is een wintergroene bodembedekker. Heeft van mei tot
oktober blauwe bloemen.
Stokroos (Alcea rosea) is in vele kleuren verkrijgbaar en doet het goed in een ste-
Herfst
delijke omgeving. Bloeit van juni tot augustus met lange bloemstengels. De
plant houdt van een zonnige plaats.
Herfstaster (Aster dumosus) een winterhard plantje dat bloeit van september tot
november met blauw - paarse bloemen.
Bergthee (Gaultheria rocumbens) is een wintergoene plant en heeft felrode bessen
(herfst - voorjaar). Kan gebruikt worden als bodembedekker.
De hartlelie (Hosta) is een polvormige plant met decoratief blad. De plant is win-
terhard en staat bij voorkeur in goed doorlatende grond. Afhankelijk van de soort
staat deze bij voorkeur op een halfschaduwrijke of lichte plaats (niet vol in de zon).
Siergrassen zoals (Carex) en (Luzula) zijn afhankelijk van de soort winterhard en
groenblijvend.

Pagina 13 Onderhoud
Het onderhoud
Belangrijk is dat een tuintje door de bewoners zelf wordt onderhouden
Planten op tijd water geven
Regelmatig onkruid verwijderen
In het najaar, indien nodig snoeien
In het voorjaar, indien nodig planten mest(biologisch, geen kunstmest) ge-
ven
Als er een nestkastje voor vogels is geplaatst, in oktober schoonmaken,
nestmateriaal verwijderen, met een borstel schoonborstelen en evt. met
sopje schoonmaken, met schoon water naspoelen en goed laten drogen
Stoep schoonhouden
Aan dit project hebben meegewerkt:
Gemeente Eindhoven : Roel den Dikken
Duurzaam Eindhoven : Hans de Beule
K.B.O : Jacques v.d. Meer
Trefpunt Groen Eindhoven : Joop van Hout
Natuurrijk Eindhoven: Anita liebregts
Woonbedrijf : Loes Weltje en Cor Hendriks
Trudo : Baukje Hoedemaeckers
Groene Campus – Docenten: Marcel Langenhuijsen – René Malcorps – Cyrille de Warrimont
– Marcel de Haan en Berrie
Groene Campus- Stagiaires: Lisa Verbeek, Esther Vervoort en Diana Boesten