Maria Jacques: - Femma

Wereld
“Gisteravond dacht ik eraan dat ik precies vijftig jaar schrijf. Het is een beetje zoals ademen voor mij. Ik heb
nooit iets anders gedaan”, vertrouwt Maria Jacques ons toe. Ze publiceerde haar eerste roman toen ze vijfentwintig
was, schreef achttien jaar voor het KAV-tijdschrift Dageraad en was al even lang hoofdredactrice
van Vrouw & Wereld.We gaan op de koffie bij een immer vitale vrouw van vijfenzeventig, die net haar achtentwintigste
roman van de persen zag rollen.
24 KAV
Maria Jacques:
‘Schrijven is een beetje zoals
ademen voor mij.’
Waarom heb je een boek aan de Witte
Heksen gewijd?
Maria Jacques: “Ik ben altijd gefascineerd
geweest door alles wat alternatief of een
beetje paranormaal is. Ik pendel bijvoorbeeld
nog altijd. De Witte Heksen of de
wicca’s heb ik leren kennen in de jaren vijftig
toen ze een echt fenomeen waren. Ik
heb braaf alle artikelen die er in Duitse en
Engelse tijdschriften over verschenen, uitgeknipt
en bewaard. Op het moment dat ik
zelf een Witte Heks ontmoette, heb ik die
verzameling informatie bovengehaald. Zo is
het idee voor een boek ontstaan.”
Hoe diep kon je als buitenstaander in
die heksengemeenschap infiltreren?
“Niet al te diep. Zo’n gemeenschap is vrij
gesloten. Als je er iemand kent, kun je bijvoorbeeld
wel aan hun sabbats, hun grote
jaarfeesten, deelnemen. Hun andere feesten,
de esbats of maanfeesten, zijn geheim
en dus niet toegankelijk voor buitenstaanders.
Ik heb het geluk gehad zo’n jaarfeest
mee te maken toen ik in Duitsland op reis
was voor mijn boek over het Zwarte
Woud. Dat was indrukwekkend. Ik logeer-

de in een pension en leerde aan de ontbijttafel
Moira, een kinesitherapeute, kennen.
Ze vertelde hoe ze zich als kind al verdiepte
in natuurgeneeskunde. Omdat ze haar
kennis ter beschikking wilde stellen van
andere mensen was ze bij de witte heksen
terechtgekomen. Een sympathieke vrouw,
vandaar dat ik haar in het boek gestopt heb.
Zij is de enige, de rest zijn fictieve figuren.”
Waarom?
“Ik bedenk mijn personages in functie van
het verhaal. Ik laat in hen stukjes uit de persoonlijkheid
van mensen die ik ontmoet,
aan bod komen. Uit mezelf kan ik op die
manier bijvoorbeeld al honderd personages
distilleren. Het gaat slechts om stukjes,
want de psychologie van een persoon is zo
complex, dat het geen zin heeft om één
mens in al zijn ingewikkeldheid te beschrijven.Verder
heb ik opzettelijk geen contact
gezocht met de Witte Heksen in Leuven,
omdat ik niet wou dat ze het idee zouden
krijgen dat ik hen viseerde. Toen ik mijn
boek voorstelde, zaten er wel verscheidene
witte heksen in de zaal. Er was er zelfs
eentje die na de voorstelling naar me toekwam
en in m’n oor fluisterde: ‘Zo is het
helemaal.’ En dat vond ik wel geestig
natuurlijk.”
Het hoofdpersonage Vera blijft sceptisch,
ook al neemt de sympathie die ze
voor de heksen koestert, toe naarmate
het verhaal vordert. Op een bepaald
moment zegt ze:‘Ik kan respect opbrengen
voor je overtuiging maar geen
geloof.’ Ben je zelf ook die mening toegedaan?
“De Witte Heksen zijn een eigentijdse
internationale organisatie van vrouwen en
mannen met duizenden leden, waarvan een
vijfhonderdtal in Vlaanderen en Nederland.
Ze betrachten o.a. de bescherming van de
natuur en de vrouw, ze vereren de natuurkrachten
en een reeks moedergodinnen
van lang verdwenen culturen. Deze aanbidding
van oude en vergeten godinnen vind ik
eigenaardig. Er is niemand in onze hedendaagse
samenleving die zich daar nog mee
bezighoudt behalve historici.Vanuit archeologisch
oogpunt vind ik die figuren ook best
wel interessant, maar niet om erin te geloven
en ze te vereren.Trouwens ik ben een
christelijk mens. Ik kan die godinnen dus
niet aanvaarden, dat speelt ook mee.
Sympathiek aan de Witte Heksen is dat ze
het goed menen. Sommige volgelingen worden
erdoor aangetrokken omdat ze de
natuur vereren.Anderen leggen de link met
de vrouwenemancipatie. Ze trekken ook
heel wat mensen aan die op de dool zijn.
Jonge mensen, oude mensen. Mensen die
ergens willen bijhoren, omdat ook dat de
menselijke natuur is.”
Het hoofdpersonage vraagt zich af wat
de verborgen kracht is van nieuwe vormen
van geloof zoals reïncarnatie, spiritisme,
sjamanisme, karma, regressie.
Wordt het bijgeloof de sterkste vorm
van geloof?
“Ik hoop van niet nee.Aan de andere kant
vind ik het positief dat veel mensen zoekende
zijn. Ik heb daar niet te veel bezwaren
tegen, als ze maar nu en dan naar hun
eigen kern terugkeren. Ik herinner me een
oud gezegde van mijn grootmoeder:‘Als de
mensen niet in God geloven, geloven ze in
witte muizen.’ Waarmee ze wou zeggen dat
iedereen iets nodig heeft om in te geloven.
Er bestaat geen enkele cultuur of geen
enkele volksstam die geen geloof heeft.
Geloven, dat is gewoon de aard van de
mensen.”
Waar ligt de link tussen de Witte Heksen
en de vrouwenemancipatie?
“Bij de Witte Heksen is de vrouw de
gezagsdrager. Witte Heksen vereren moedergodinnen
die aanbeden werden ten tijde
van het matriarchaat. Hieraan kwam een
einde rond 5000 voor Christus toen culturen
met een patriarchaat aan de macht
kwamen.Als ze teruggrijpen naar die godinnen,
is dat toch omdat ze willen bevestigd
zien dat de vrouw vroeger macht had en
vinden dat ze die nog zou moeten hebben.
Het is duidelijk dat ze op dat punt gevoelig
zijn. Vandaar dat de wicca’s – in Engeland
ontstaan – op belangstelling konden rekenen.Tijdens
de oorlog is er immers voor de
vrouw een enorme opening ontstaan naar
zelfstandigheid, ik weet niet of je dat beseft.
Hun mannen zaten aan het front, dus de
vrouwen moesten er zelf voor zorgen dat
er brood op de plank kwam. Na de oorlog
troffen de mannen thuis geen gewillige
vrouwtjes aan, maar vrouwen die hun mannetje
konden staan. Dat heeft een enorme
evolutie teweeggebracht. Het is pas sinds
toen dat de vrouwen die gestudeerd hadden,
ook aan een betere job konden geraken.”
Welke emancipatorische strijdpunten
zijn volgens jou vandaag belangrijk?
“25 jaar geleden waren onze strijdpunten
klaar en duidelijk: de wetgeving veranderen.
Dat weerspiegelde zich ook in de inhoud
van Vrouw & Wereld, die was veel strijdlustiger
dan nu. Ook nu is er nog veel om voor
te ijveren, het is alleen minder duidelijk. Zo
zijn er wel wetten gestemd die tot de
emancipatie van de vrouw moeten leiden,
maar de wetgeving heeft nog altijd tekortkomingen.
Vrouwen verdienen nog altijd
minder dan mannen voor hetzelfde werk.
Ze zijn ook minder aanwezig in de machtswereld
en in de economische wereld. Ik
vind dat er dringend moet gezorgd worden
dat jonge vrouwen met kinderen niet aan
de combinatie arbeid-gezin bezwijken.Voor
hen moeten er op sociaal vlak nog veel
meer voorzieningen en ondersteunende
maatregelen bestaan. Nu worden sommige
vrouwen depressief omdat ze het niet aankunnen
en dat vind ik het niet waard.
Gebrek aan duidelijke strijdpunten maakt
het voor een vrouwenvereniging als KAV
moeilijk. Maar het is dat niet alleen.
Vrouwen kunnen nu putten uit een immens
aanbod aan ontspanningsmogelijkheden.
Vroeger waren KAV-groepen de enige die
vorming en ontspanning voor vrouwen
KAV
25

organiseerden. Een vrouw die uit werken ging, of alleen op reis vertrok,dat
werd niet getolereerd,maar ze kon wel zonder problemen
naar een vergadering van KAV of KVLV gaan.Taboes als deze zijn
intussen gelukkig weggevallen, maar het wordt er voor KAV niet
makkelijker op.”
Wat vind je van de evolutie die Vrouw & Wereld heeft doorgemaakt?
“Vrouw & Wereld moest vroeger enerzijds een weerspiegeling zijn
van het leven in de beweging en anderzijds moest je je publiek
warm maken voor bepaalde ideeën.Zo herinner ik me nog het dossier
rond ouderschap. Ergens in de archieven van KAV zit nog een
map met 600 brieven van vrouwen die daartegen geprotesteerd
hebben, omdat daarin stond dat anticonceptie binnen het huwelijk
mocht.Wij hebben in ons blad toen een dossier gebracht over anticonceptiemethodes
met tekeningetjes bij en uitleg van dokters en
moralisten. Het resultaat: een kleine bom die ontplofte. Verder
moesten we vrouwen stimuleren om uit werken te gaan, in de politiek
te stappen enz. In de huidige Vrouw & Wereld waardeer ik vooral
de brede culturele kijk op de wereld. Het helpt om het wereldje
van de vrouw thuis open te trekken, zodat ze niet alleen bezig blijft
met het huishouden.”
Je schrijft vijftig jaar. Wat is er in die tijd veranderd in de
manier waarop je werkt?
“Niet zo erg veel. Ik bereid elk boek grondig voor met het opzoeken
van aalerlei informatie rond het hoofdidee. Op het ogenblik dat
ik de personages en de intrige wat klaarder zie, zet ik me voor de
computer. En dan schrijft het boek gedeeltelijk zichzelf. Ik heb het
gevoel dat ik aan de kant van de weg sta, toekijk hoe mijn personages
evolueren en hen injecties geef op basis van de kennis die ik
vergaard heb. De mensen beginnen te leven. Er groeit spanning tussen
hen en in hun psyche.
In De dochters van de maan plaats ik twee vrouwentypes tegenover
elkaar:Vera met haar zware persoonlijke problemen, en Lydia, de
hogepriesteres van de Witte Heksen. Ik laat ze botsen en toch ook
net niet. Echte ruzie maken ze niet. Ze zijn voorzichtig en trekken
zich op tijd terug, met als resultaat dat ze uiteindelijke in staat zijn
elkaar te helpen.
In de loop van die vijftig jaar ben ik handiger geworden in het verwerken
van informatie in mijn romans, zonder dat het er te dik
opligt. Ik heb de truc gevonden om informatie te verweven met dialoog
en gevoelen. En ik breng meer afwisseling in de opbouw van
de intrige. Intussen ben ik ook meegegroeid als mens. Ik heb
geleerd de anderen te begrijpen in hun zwakheid zonder ze dadelijk
te veroordelen. Ik ben zelf een milder mens georden. Daar ben
ik blij om.”
26 KAV
Mieke Termont
Maria Jacques. De dochters van de maan.
Uitgegeven bij Het Davidsfonds/Literair,
235 blz., € 19,95
prikbord
6 juli 2003.
Gistel – St.-Godelieveprocessie
Op die zondag trekt de eeuwenoude
historische processie om 16 uur door
de straten van het stadscentrum.
Ruim duizend figuranten zorgen voor
een kleurrijk vertoon waarin het
leven van de heilige wordt uitgebeeld.
Nieuw dit jaar is de straatanimatie
vanaf 17.30 uur, met professionele
artiesten: Teorge Michael (interactieve
circusacts), de Bomba Brothers (humoristische acrobatie) en Arno (de tovenaar in
de zeepbelbol). In het stadspark vind je drank- en eetstandjes en drie tentoonstellingen
openen hun deuren. Een toeristisch treintje zorgt voor gratis verbinding
tussen de O.-L.-Vrouwekerk en de abdij Ten Putte.
Toegang: gratis. Info: Dienst voor Toerisme, Heyvaertlaan 18, 8470 Gistel,
tel. 059-27 02 17.
20 en 27 juli, 3 augustus 2003.
Heuvelland – Vakantievieringen
• 20 juli om 10.30 uur in de kerk van Westouter: Kampmis met een jeugdkoor,
samen met alle kinderen en jongeren die in het Heuvelland op kamp zijn. Na
de viering: receptie voor het kerkgebouw.
• 27 juli om 10.30 uur: eigentijdse Oogstmis in Wijtschate op het bedrijf van de
familie Plantefève-Steyaert, Rijselstraat 60. Na de viering: receptie, warme maaltijd
en feest tot ’s avonds laat.
• 3 augustus om 10.30 uur in de kerk van Dranouter: Folkmis opgeluisterd door
een folkgroep die ook aanwezig is op de folkweide.
Info: Luc Vandevyver, Schoolstraat 12, 8950 Wijtschate-Heuvelland,
tel. 057-44 65 49, e-mail: vandevyver@skynet.be
27 juli 2003.
Genk-Boxbergheide – Kunst- en Opentuindag
Vanaf 10 uur: een inspirerende en kunstzinnige tocht doorheen de pracht van vele
tuinen. Talrijke prachtige juweeltjes van tuinen zijn te bezoeken in de wijk
Boxbergheide en omgeving.Verscheidene kunstenaars verrijken de tuinen met hun
beelden, keramiek, schilderijen en andere kunstvormen.
Toegang gratis. Info: Van Heidebloem tot Landeigendom vzw, René Molemans,
tel. 089-35 50 50, Eugène Evers, tel. 089-35 99 16.
31 augustus 2003.
Bokrijk – Wereldfeest
In het Provinciaal Domein Bokrijk is ‘de wereld’ te gast! Met de medewerking van
meer dan 150 vrijwilligers en meer dan 80 organisaties wordt dit één grote familiehappening,
met: swingende muziek, een praathoek met bekende Vlamingen, een
boekenmarkt, infostands, interactieve activiteiten, een exotische markt met zuiderse
hapjes, kleurrijke stoffen en vakkundig gemaakt artisanaat.
Toegang gratis. Info: Dienst Ontwikkelingssamenwerking, Universiteitslaan 1,
3500 Hasselt, tel. 011-23 72 96 of 011-26 54 31,
e-mail: ontwikkelingssamenwerking@limburg.be
www.dekust.org.
Op deze nieuwe website: méér dan 1000 pagina’s met toeristische informatie
(viertalig) over de Vlaamse Kust. Waar vind je een interessante fiets- of wandelroute?
Welke evenementen worden georganiseerd in de kustgemeenten? Zijn er
natuurgebieden in mijn favoriete kustgemeente? Waar kun je lekker tafelen? Deze
nieuwe site wordt extra in de kijker geplaatst met een speciale webstrijd: zes wedstrijden
met telkens een tussentijdse winnaar.Wie aan alle wedstrijden deelneemt,
maakt kans op de hoofdprijs: 1 jaar gratis verwenpakket aan de kust.
Meer info over de wedstrijd op www.dekust.org onder de rubriek ‘1 jaar gratis’.