Opportuun 2007 nr7 binnen 04.indd - Openbaar Ministerie
Opportuun 2007 nr7 binnen 04.indd - Openbaar Ministerie
Opportuun 2007 nr7 binnen 04.indd - Openbaar Ministerie
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
07<br />
openbaar ministerie jaargang 13 nummer 7 september <strong>2007</strong><br />
Han Moraal, bokser tegen bedrog:<br />
‘Elk jaar meer witwaszaken<br />
voor de rechter’<br />
CVOM-zittingsvertegenwoordiger in de rechtszaal<br />
Vakinhoudelijk promotie maken
Hoek van Jan<br />
Mozart en Bach<br />
Arme, arme oude man. Het leven had hem<br />
zwaar bedeeld. Altijd had hij een keurige<br />
baan gehad. Was zelfs opgeklommen in het<br />
bedrijf. Gepromoveerd tot het hoogst denkbare.<br />
Directeur. Maar als directeur redde hij<br />
het niet. Spreken in het openbaar moest hij,<br />
maar dat was hem een gruwel. Een borrel<br />
wilde dan wel helpen. Hij hoopte altijd maar<br />
dat ze het niet zouden ruiken. Van lieverlee<br />
begon hij meer en meer te drinken. Zijn<br />
pensionering had soelaas moeten bieden.<br />
Maar helaas: de verveling sloeg toe. Hij zoop<br />
zichzelf zo de kliniek in.<br />
Dat hielp wel, die kliniek. Hij was en bleef<br />
nuchter. Een hele tijd lang, tot zijn vrouw<br />
overleed. Het leed voerde hem uiteindelijk<br />
weer naar de fles. Whisky, bij voorkeur.<br />
Veel ook. Het moment van de dag maakte<br />
niet uit. De kwaliteit ook niet. Die ochtend<br />
had hij ook gedronken. Een hele fles<br />
geestrijk nat was door zijn keel gegleden.<br />
Zeventiende liter, dacht hij. Misschien ook<br />
wel een liter, trouwens. Daarna ging hij naar<br />
de verjaardag van zijn zoon. Met de auto.<br />
Zijn wankele rijgedrag was anderen opgevallen.<br />
Hij hortte en stootte met de auto,<br />
reed beurtelings snel en langzaam en vertoonde<br />
een merkwaardige voorkeur voor de<br />
linker weghelft. De politie werd gebeld. Die<br />
constateerden ongeveer 2,5 ‰ in zijn bloed,<br />
want blazen wilde niet best meer lukken.<br />
Dus beleefde hij op zijn 70ste een primeur:<br />
terechtstaan.<br />
Omstandig legde de man de rechter uit<br />
hoe het was gekomen. Hij was nu bij de AA.<br />
Dat beviel erg goed. ‘Dat duurt levenslang!’<br />
maakte hij duidelijk. Wilde hij niet weer<br />
naar de kliniek dan? Die had toch goed<br />
geholpen? Liever niet, nee. Want de kliniek<br />
was de man toch niet zo goed bevallen.<br />
‘Er zitten daar allemaal van die jongelui.<br />
En die muziek hè...Ik hou zelf meer van<br />
Mozart en Bach, maar dat hebben ze niet’.<br />
Maar het ergste waren nog de liedjes die ze<br />
daar zélf zongen. ‘Dat ging alleen maar over<br />
seks’. Ze vroegen hem dan zelfs: ‘Herman,<br />
waarom zing je niet mee?’ Hij vertelde het<br />
met een wanhopige blik in de ogen.<br />
Hij rechtte zijn stropdas. Alsjeblieft niet<br />
weer een kliniek, smeekte hij.<br />
Nou vooruit. We hebben het zo gelaten.<br />
Levenslang naar de AA is immers ook niet<br />
niks.<br />
Jan Hoekman<br />
OPPORTUUN<br />
tijdschrift voor het<br />
openbaar ministerie<br />
JAARGANG 13<br />
NUMMER 7<br />
september <strong>2007</strong><br />
<strong>Opportuun</strong> is het tijdschrift van en voor<br />
het <strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong>. Het blad wordt<br />
gratis verstrekt aan de medewerkers van<br />
het OM en andere geïnteresseerden.<br />
Het blad verschijnt tien keer per jaar.<br />
De redactie is verantwoordelijk voor de<br />
inhoud van het blad. Aan de in <strong>Opportuun</strong><br />
verstrekte informatie kunnen geen rechten<br />
worden ontleend. Overname van artikelen<br />
met bronvermelding is toegestaan.<br />
Suggesties, opmerkingen, artikelen<br />
Bel of mail de eindredacteur.<br />
Eindredactie<br />
Pieter Vermaas, 070 – 3399840 of<br />
p.vermaas@om.nl.<br />
Redactieadres<br />
Afdeling Communicatie, Parket-Generaal,<br />
kamer 5.19, Prins Clauslaan 16, Postbus<br />
20305, 2500 EH Den Haag.<br />
Telefoon: 070 – 3399840.<br />
Abonnementenadministratie<br />
070 - 3399823. Wijzigingen? Stuur de<br />
adreswikkel met de aangebrachte<br />
wijzigingen naar het redactieadres, of<br />
mail de wijzigingen, onder vermelding van<br />
het nummer op de adreswikkel,<br />
naar opportuun@om.nl.<br />
Redactieraad<br />
Ryan Lievaart, Heleen Rutgers, Hans<br />
Wesselink, Marcel Wolters, Elke Kool,<br />
Thea van der Geest, Dick Zuilhof, Manon<br />
Nooteboom.<br />
Vaste medewerkers<br />
Linda Bregman, Linda van Bruggen, Thea<br />
van der Geest, Jeichien de Graaff, Jan<br />
Hoekman, Willem Hoogendoorn, Josine<br />
ten Kate, Koos Spee, Gerard Strijards.<br />
Aan dit nummer werkten verder mee<br />
Alex Brenninkmeijer, Irene Gonzales,<br />
Marget de Haas, Marianne de Jong,<br />
Manon Nooteboom, Dick Zuilhof, Mirelle<br />
Herlfterkamp, Marjolein van Slooten,<br />
Esther Schreur.<br />
Foto omslag<br />
Hollandse Hoogte<br />
Ontwerp<br />
Fabrique BV, Delft<br />
Druk<br />
Zijlstra Drukwerk, Rijswijk<br />
Oplage<br />
7.300
OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> Inhoud 3<br />
‘Hoe strikter de executie,<br />
hoe preventiever de straf’<br />
Han Moraal, pagina 10<br />
September <strong>2007</strong> Rubrieken<br />
Alles afwegende 8<br />
‘In- en intriest dat nou net deze twee mensen<br />
elkaar tegen moesten komen.’ Officier<br />
van justitie Esther Baars vond in de zaak<br />
tegen de ouders van baby Melanie dat de<br />
moeder niet meer zwanger zou moeten<br />
worden.<br />
Bokser tegen bedrog 10<br />
Han Moraal vreest verwording van de<br />
financiële integriteit. ‘Als we niet oppassen<br />
ontstaat een verwevenheid tussen onder-<br />
en bovenwereld.’ Een interview na honderd<br />
dagen PG-schap.<br />
Vliegtuigen en Bote 14<br />
‘Schiphol doet iets met mij, ik vind het een<br />
bijzondere omgeving.’<br />
Zes vragen aan Bote ter Steege, eerder<br />
rechercheur, reisleider en skileraar, en nu<br />
officier op parket Haarlem.<br />
In gesprek met de burger 16<br />
‘Motiveer in jullie requisitoir de strafmaat<br />
wat meer’. Dat is een van de adviezen die<br />
komen uit een gehouden burgerforum.<br />
Vakinhoudelijk omhoog 18<br />
Tot voor kort kon je alleen promotie maken<br />
door het management in te gaan of door<br />
AG te worden, vanaf nu kan dat ook door<br />
vakinhoudelijk door te groeien. ‘Eindelijk is<br />
er een doorbraak van een rangenstelsel naar<br />
een functiestelsel’, zegt PG Rieke Samson-<br />
Geerlings.<br />
CVOM-zittingsvertegenwoordiger<br />
20<br />
Ze schenkt een bekertje met water in, legt<br />
de stapels dossiers recht en neemt plaats.<br />
Zittingsvertegenwoordiger Janneke Visser is<br />
klaar voor een hele rits CVOM-zaken.<br />
Een reportage.<br />
De Hoek van Jan 2<br />
‘Mozart en Bach’<br />
KortOM 4<br />
Column Nationale<br />
ombudsman 7<br />
‘Proportioneel aanhouden’<br />
WaarOM? 13<br />
OMgeslagen 15<br />
Personalia 22<br />
2 e etage 23<br />
Strip Linda van Bruggen<br />
Uitgelicht 24<br />
‘Bevoegdheid, lokaal of globaal’<br />
Verkeer 25<br />
Internationaal 26<br />
Column Gerard Strijards 27<br />
‘Internationalist’<br />
AchterOM 28
4<br />
KortOM<br />
‘Met GPS veel flexibeler’<br />
Dóórgaan met GPS. Dat is de reactie van<br />
PG Henk van Brummen, nadat hij in ‘s-<br />
Hertogenbosch met behulp van het GPSsysteem<br />
als zittingsofficier is opgetreden.<br />
Het is vrijdag 14 augustus als procureurgeneraal<br />
Henk van Brummen weer eens het<br />
vak van zittingsofficier uitoefent. Geen stapels<br />
papier voor de PG. Van Brummen leest<br />
de tenlastelegging staand vanaf het scherm.<br />
De PG, die opdrachtgever GPS is, doet een<br />
van de laatste GPS-zittingen van de pilot in<br />
‘s-Hertogenbosch.<br />
Achter de computers zitten ook Hans Evers,<br />
politierechter en projectleider GPS bij de<br />
rechtbank in ’s-Hertogenbosch en de griffier.<br />
Politierechter Evers heeft zijn computer<br />
bijna in ligstand gekanteld, zodat hij naast<br />
zijn blik op de computer zijn blik vrij heeft<br />
voor de verdachte.<br />
Op deze zitting staan voornamelijk 8 WvW<br />
(rijden onder invloed) zaken. De eerste zaak<br />
verloopt heel vlot. Na deze zaak is er een<br />
verstekzaak en daarna een pauze. ‘Het viel<br />
me mee’, zegt Van Brummen in deze pauze.<br />
‘Ik ben afgelopen week in twee uur opgeleid<br />
in het systeem, zodat ik in staat ben als<br />
zittingsofficier op te treden. Die twee uur<br />
waren genoeg om met het systeem een zit-<br />
ting voor te bereiden en op te treden ter zitting.<br />
Tenminste, als je het hebt over eenvoudige<br />
zaken, zoals rijden onder invloed. Voor<br />
ingewikkelder zaken is meer opleidingstijd<br />
nodig.’<br />
Vooraf was Van Brummen benieuwd of hij<br />
staand met het voordragen van de zaak alles<br />
goed op het scherm kon lezen. ‘Het blijkt nu<br />
dat de zaakgegevens goed leesbaar zijn op<br />
het scherm als ik sta. Het is natuurlijk wel<br />
iets kleiner dan als je de dagvaarding in je<br />
hand hebt. Alleen de vordering ter terechtzitting<br />
en de zittingslijst heb ik op papier.<br />
Tijdens de behandeling van de zaak kan ik<br />
de voorbewerking en de zaakgegevens naast<br />
elkaar op het scherm zien. Ik kan ook meelezen<br />
in het proces-verbaal. En achter de knop<br />
“berichten” zit een hele wereld. VIP-gegevens,<br />
GBA-gegevens noem maar op.’<br />
Zijn eerste praktijkervaringen bevestigen<br />
zijn vertrouwen in GPS, zegt Van Brummen.<br />
‘Jazeker, we gaan door met GPS. Het is een<br />
hele omslag en echt een andere manier van<br />
werken, maar als je het tempo en de structuur<br />
van GPS door hebt, dan is het heel<br />
gemakkelijk gegevens naar voren te halen.<br />
En verder is het een kwestie van ervaring<br />
opdoen.<br />
Gouden regels voor informatiebeveiliging<br />
Linda is vanmorgen vroeg begonnen, want vandaag<br />
wordt een nieuwe verdachte voorgeleid. Ze<br />
wil de details van de zaak nog eens goed bestuderen<br />
en opent daarom een paar Word-bestanden.<br />
Die print ze gelijk even uit. Nadat ze haar<br />
mailberichten is doorgelopen, werpt Linda een<br />
vluchtige blik op het vuistdikke dossier dat al<br />
voor haar ligt. Gisteravond heeft ze keurig alles<br />
klaargelegd, ze kan zo beginnen! Eerst die printjes<br />
maar eens ophalen. In de gang treft ze een<br />
collega die informeert naar de vorderingen in<br />
‘haar’ zaak. Hardop praten ze over interessante<br />
details. Onderweg begroeten ze collega’s.<br />
Op de terugweg naar haar kamer, loop ze langs<br />
de printer. Waar zijn de documenten gebleven?<br />
Na wat zoekwerk vind ze ze tenslotte op een<br />
tafeltje verderop in de gang. Ze pakt het stapeltje<br />
vlug op en loopt ermee naar haar kamer. Ze<br />
benut de ochtend goed en tegen lunchtijd heeft<br />
Linda alle stukken doorgenomen en een docu-<br />
mentje gemaakt waarin de op stapel staande<br />
acties gedetailleerd staan beschreven. Om er<br />
eventueel vanavond nog aan te kunnen werken,<br />
mailt ze dat draaiboekje naar haar privé-emailadres.<br />
Zo, dat was dat. Ze is klaar met de voorbereidingen.<br />
De stukken die ze niet nodig heeft,<br />
legt ze netjes terug in het bakje op het bureau.<br />
De PC was vanzelf al op de schermbeveiliging<br />
gesprongen dus die hoeft ze niet af te sluiten.<br />
Linda neemt het dossier onder de arm en loopt<br />
naar de zittingszaal.<br />
Hier is een modelcollega aan het werk. Echter,<br />
vanuit het oogpunt van informatiebeveiliging<br />
nam Linda onnodige risico’s. Ze verliet<br />
de kamer zonder de schermbeveiliging van<br />
haar PC aan te zetten terwijl vertrouwelijke<br />
bestanden en e-mails geopend waren. Op haar<br />
bureau lag al sinds gisteravond een dossier<br />
met persoonsgegevens en zaakinformatie. Het<br />
‘Wat erg prettig is, is dat je overal je zitting<br />
kan voorbereiden. Ik heb gisteren deze zitting<br />
voorbereid in Utrecht. Je hoeft niet drie<br />
weken van tevoren ergens je zaken op te<br />
halen. Je kan zelf het tijdstip kiezen waarop<br />
en waar je je werk doet. Het dossier is te<br />
allen tijde beschikbaar. Zo ben je veel flexibeler.<br />
Dit is een groot pluspunt van GPS.’<br />
Dan stapt Van Brummen weer de zittingszaal<br />
<strong>binnen</strong>. Tijd voor de volgende GPSzaak.<br />
Tekst: Marianne de Jong<br />
Zie over GPS ook de WaarOM op pagina 13.<br />
gesprek met de collega over de zaak was voor<br />
iedereen hoorbaar. De printjes van vertrouwelijke<br />
bestanden haalde ze niet direct op en ze<br />
mailde een ‘just-vertrouwelijk’ document naar<br />
haar privé-adres.<br />
Bewust worden van informatiebeveiliging. Dat<br />
is het thema van de interne campagne “Wees<br />
zorgvuldig, handel veilig” die in september<br />
start. Binnen alle OM-onderdelen geven de<br />
informatiebeveiligingsfunctionarissen een<br />
workshop aan hun managementleden. Op hun<br />
beurt geven de managers dezelfde workshop<br />
aan hun medewerkers. De campagne biedt alle<br />
OM’ers zeven “gouden gedragregels” die de<br />
veiligheid van OM-informatie aanzienlijk kunnen<br />
verbeteren.<br />
Binnenkort wordt op OMtranet een speciale<br />
rubriek over informatiebeveiliging geopend.
OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> KortOM 5<br />
OMtranet<br />
Nederlandse<br />
Antillen & Aruba<br />
Op 8 juni jl. hebben procureur-generaal<br />
Harm Brouwer en procureur-generaal<br />
Dick Piar (Nederlandse Antillen) met een<br />
gezamenlijke druk op de knop op Curaçao<br />
de Nederlandse Antillen en Aruba officieel<br />
toegang gegeven tot het OMtranet.<br />
Beleidsmedewerker Mirelle Herlfterkamp<br />
en functioneel beheerder Friso Gorter van<br />
het Webbureau (Parket-Generaal) hadden<br />
voorafgaand aan deze feestelijke opening het<br />
OMtranet begin juni geïmplementeerd op de<br />
Antillen. Dit implementatietraject hield o.a.<br />
in: het geven van een JEP-instructie (zodat<br />
OMtranet via een beveiligde lijn toegankelijk<br />
is), het geven van cursussen “Publiceren<br />
met Tridion” aan de OMtranet-reacteuren<br />
van Curaçao en Aruba, en het geven van<br />
voorlichtingsbijeenkomsten aan alle OMmedewerkers<br />
op Curaçao. Tijdens deze voorlichtingsbijeenkomsten<br />
werd een uitgebreide<br />
demonstratie gegeven van OMtranet en werd<br />
er een uitleg gegeven over het nut en het<br />
gebruik van OMtranet in het dagelijks werk.<br />
In september zal het OMtranet tevens worden<br />
geïmplementeerd op St. Maarten.<br />
RP Arnhem zoekt AG’s<br />
Bij het ressortsparket Arnhem wordt naarstig<br />
gezocht naar nieuwe AG’s. Het gezegde<br />
luidt wel ‘zoek en gij zult vinden’, maar was<br />
het maar zo simpel.<br />
In korte tijd zijn vrij veel advocaten-generaal<br />
vertrokken. Een aantal wegens leeftijdsontslag.<br />
Anderen vanwege een nieuwe functie bij<br />
een arrondissementsparket of bij de zittende<br />
magistratuur. Ook levert de inrichting van het<br />
Jeugdportal www.wijzer in recht.nl<br />
Eén ingang voor alle informatie over het<br />
jeugdrecht. Dat biedt de portal www.wijzerinrecht.nl<br />
die <strong>binnen</strong>kort de lucht in gaat.<br />
Met de Vetverkeerdsite en Vetverkeerdkrant<br />
timmert het OM al jaren flink aan de weg op<br />
het gebied van jeugdvoorlichting. De krant<br />
verschijnt driemaal per jaar en wordt verspreid<br />
onder 50.000 jongeren. De jongerensite<br />
van het OM wordt jaarlijks door ongeveer<br />
een kwart miljoen jongeren<br />
geraadpleegd.<br />
Het OM is niet het enige<br />
justitieonderdeel dat<br />
zich roert op het terrein<br />
van jongerencommunicatie;<br />
ook de ketenpartners<br />
laten zich gelden.<br />
Daarbij wordt vaak<br />
het internet ingezet.<br />
Behalve het OM hebben<br />
ook de DJI, de RvdK, de<br />
RvdR inmiddels een<br />
jongerensite. Voor jongeren<br />
is het echter niet<br />
altijd even duidelijk wat<br />
het onderlinge verband<br />
is tussen deze organisaties<br />
en hun rol.<br />
Om de dienstverlening aan jongeren en het<br />
onderwijs te verbeteren is op initiatief van<br />
het OM en de Rechtspraak het jongeren-communicatiebureau<br />
Young Works aan de slag<br />
gegaan met de bouw van een internet portal.<br />
De portal www.wijzerinrecht.nl biedt jongeren<br />
en onderwijzers één ingang voor alle<br />
informatie met betrekking tot het jeugdrecht.<br />
Expertisecentrum Bijzondere Penitentiaire<br />
Zaken extra AG-capaciteit op.<br />
Hoofdadvocaat-Generaal Inge Klopper:<br />
‘Wij stimuleren mobiliteit actief en gericht.<br />
Omgekeerd verwelkomen wij graag mensen die<br />
een aantal jaren het mooie vak van AG willen<br />
uitoefenen. Zoals officieren of strafrechters met<br />
ervaring.’<br />
De tijd dat het werkterrein van de AG niet dynamisch<br />
zou zijn en de functie veelal door oude,<br />
Op de portal krijgen jongeren op aansprekende<br />
wijze informatie over wat hen te wachten<br />
staat wanneer zij worden opgepakt op<br />
verdenking van bijvoorbeeld diefstal, handel<br />
in drugs of geweld op school. De portal geeft<br />
uitleg over het werk van de officier van justitie,<br />
de raadsonderzoeker, de rechter en wat er<br />
gebeurt wanneer je in de gevangenis terecht<br />
komt.<br />
Vanuit de portal wordt voor aanvullende<br />
informatie doorgelinkt naar de jongerensites<br />
van justitieonderdelen. Behalve strafrechtelijke<br />
issues, wordt op de portal ook antwoord<br />
gegeven op vragen met betrekking tot het<br />
familierecht. Deelnemende organisaties zijn<br />
naast het OM en de Raad voor de Rechtspraak,<br />
de Raad voor de Kinderbescherming en de<br />
Dienst Justitiële Inrichtingen.<br />
www.wijzerinrecht.nl gaat eind september<br />
van dit jaar de lucht in.<br />
grijze mannen werd bekleed, is volgens Inge<br />
Klopper echt voorbij. De functie is door een<br />
combinatie van zittingswerk en portefeuilles<br />
veelzijdig en uitdagend en vormt een logisch<br />
onderdeel van een loopbaan <strong>binnen</strong> OM en<br />
ook ZM. Een kennismakingsstage of aanstelling<br />
op detacheringsbasis behoort ook tot de<br />
mogelijkheden.<br />
Inge Klopper: ‘Uiteraard geven wij belangstellenden<br />
graag nadere informatie.’
6<br />
Videoconferencing bij het Functioneel<br />
Parket<br />
Geen constant gereis meer bij het<br />
Functioneel Parket (FP) tussen de verschillende<br />
vestigingen om te vergaderen. Het<br />
FP beschikt sinds kort over een videoconferencing-systeem.<br />
Op alle locaties van het FP in Amsterdam,<br />
Den Bosch, Den Haag, Rotterdam en Zwolle<br />
hangen lcd-schermen in de vergaderruimtes<br />
en kan er vergaderd worden via deze<br />
schermen. Zo heb je geen reistijden en toch<br />
een persoonlijk contact met andere medewerkers<br />
waarbij ook de non-verbale zaken<br />
zorgen voor een effectieve manier van ver-<br />
Licentie/vignetten-systeem op<br />
SSR4OM<br />
Het licentie/vignetten-systeem is nieuw<br />
<strong>binnen</strong> het OM. Met “SSR4OM”, een site<br />
van Studiecentrum Rechtspleging (SSR, het<br />
opleidingsinstituut van de rechterlijke organisatie),<br />
wordt alle informatie over vignetten,<br />
opleidingen en loopbaanpaden voor<br />
het OM inzichtelijk.<br />
SSR4OM is bedoeld als ondersteuning bij<br />
het samenstellen van persoonlijke en individuele<br />
opleidingsplannen. De site is speci-<br />
gaderen. Want met name de non-verbale<br />
videoconferencing zorgt ervoor dat mensen<br />
elkaar beter begrijpen waardoor een vergadering<br />
effectiever wordt. Er kan op elk<br />
gewenst moment vergaderd worden zonder<br />
dat de medewerkers fysiek op dezelfde locatie<br />
aanwezig hoeven te zijn. Een efficiënte<br />
manier van omgaan met de tijd want door<br />
de spreiding van de vestigingen in het land<br />
ging er veel tijd verloren, en dat is nu verleden<br />
tijd.Binnenkort ontvangen de parketten<br />
nadere informatie over het expertisecentrum.<br />
Landelijke dekking FSO’s compleet<br />
Met de opening in juni van de FSO (Forensische Samenwerking in de Opsporing)<br />
Haaglanden/Hollands-Midden (HHM) is de zevende en laatste FSO operationeel.<br />
De landelijke FSO-dekking is compleet.<br />
Binnen FSO HHM zullen twee forensisch adviseurs van de politie en twee forensisch<br />
adviseurs van het NFI samenwerken bij het adviseren over en uitvoeren van forensisch<br />
onderzoek.<br />
De FSO’s blijken, door een actieve adviesfunctie in de opsporing, in staat om leemtes<br />
in de forensische onderzoeksketen op te vullen. Het versterken van de forensische<br />
samenwerking in de opsporing is een belangrijk punt uit het Versterkingsprogramma<br />
Opsporing en Vervolging.<br />
In de komende <strong>Opportuun</strong> verschijnt een artikel over het nut van de FSO’s voor het OM.<br />
aal ontwikkeld en slechts intern toegankelijk<br />
voor alle medewerkers van het OM. Dus<br />
niet via internet bereikbaar.<br />
Vind SSR4OM via de koppeling op<br />
Omtranet2G, onder organisatie/personeel<br />
en organisatie/opleidingen. Of via de link<br />
op SSR extranetsite www.ssr.drp.minjus.<br />
Op SSR4OM is ook het OM programmaaanbod<br />
uit het totale SSR opleidingen- en<br />
cursusaanbod te vinden.<br />
Kortom<br />
OR maakt de<br />
toekomst<br />
OM’ers denken mee in het project<br />
“Wij maken de toekomst” dat de<br />
Departementale Ondernemingsraad van<br />
het <strong>Ministerie</strong> van Justitie dit voorjaar is<br />
gestart.<br />
In dit project geven niet de managers, maar de<br />
medewerkers van alle Justitiesectoren aan hoe<br />
het <strong>Ministerie</strong> van Justitie er in de toekomst<br />
moet uitzien. Op een themadag zijn de hoofdthema’s<br />
voor verandering inmiddels vastgesteld:<br />
personeel, management, beleid, cultuur,<br />
communicatie, veiligheid en organisatie.<br />
Na het houden van vijf regionale bijeenkomsten<br />
wordt een actieprogramma met verbetervoorstellen<br />
gemaakt. Maart 2008 wordt<br />
dat gepresenteerd aan het management, dat<br />
daarna de verantwoordelijk voor de realisatie<br />
van de verbetervoorstellen overneemt.<br />
Gewelddadige<br />
Krant<br />
Geweld op school is het thema van de<br />
VetVerkeerd Krant, de jongerenkrant van<br />
het OM die 10 september op de mat ligt.<br />
Officier van justitie Linda Dubbelman<br />
vertelt in de krant: ‘Elke week heb ik wel<br />
een paar rechtzaken die op school spelen.<br />
Meestal gaat het om diefstal van kostbare<br />
spullen, zoals een i-Pod of een mobiel. Of<br />
ernstige vechtpartijen waarbij iemand helemaal<br />
in elkaar is getrimd.’<br />
Jongeren worden aan de hand van een echte<br />
zaak uitgelegd wat het OM is en wat de officier<br />
van justitie doet.<br />
Tips?<br />
Heeft u tips voor de rubriek KortOM?<br />
Neem contact op met de redactie via<br />
p.vermaas@om.nl of 070 3399840.
OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> Nationale ombudsman 7<br />
Een proportionele wijze<br />
van aanhouden<br />
In het kader van ernstige huwelijksperikelen<br />
meldde een vrouw bij de politie dat haar<br />
echtgenoot haar mishandeld had, maar zij<br />
deed geen aangifte. De echtgenoot kwam<br />
vervolgens uit zichzelf naar het politiebureau<br />
om een verklaring af te leggen. Maar omdat<br />
er geen aangifte was, werd zijn verklaring<br />
ook niet opgenomen. Een paar maanden<br />
later deed de vrouw uiteindelijk wel aangifte.<br />
En daarop tekende de officier van justitie het<br />
bevel om de man aan te houden.<br />
Deze aanhouding vond om even voor zes uur<br />
in de ochtend plaats in het huis van de man<br />
waar zijn beide dochters van 14 en 15 jaar bij<br />
aanwezig waren. De moeder had zich bereid<br />
verklaard om de kinderen op te vangen,<br />
maar daar voelden deze kinderen niet voor.<br />
Uiteindelijk is de man veroordeeld tot een<br />
voorwaardelijke werkstraf wegens mishandeling.<br />
De man diende bij mij een klacht in.<br />
Hij klaagde erover dat hij van het bed gelicht<br />
was en niet was uitgenodigd om zelf naar het<br />
politiebureau te komen. Omdat zijn vrouw<br />
en hij al lang en breed uit elkaar waren en<br />
de mishandeling vijf maanden daarvoor had<br />
plaatsgevonden, was er volgens hem geen<br />
acuut gevaar. De aanhouding was voor zijn<br />
dochters een traumatische ervaring geweest.<br />
In antwoord op vragen van mijn kant stelde<br />
de minister van Justitie dat de aanhouding<br />
overeenkomstig de wet was omdat betrokkene<br />
verdacht werd van een strafbaar feit<br />
waarvoor voorlopige hechtenis is toegelaten.<br />
Omdat het om huiselijk geweld gaat en dit<br />
veelal stelselmatig plaatsvindt en daardoor<br />
een hoog recidiverisico geeft, vragen<br />
“deze zaken” om een krachtdadige aanpak.<br />
Vermoed werd dat in deze zaak een uitnodiging<br />
om bij de politie te verschijnen de verhouding<br />
zou doen zou escaleren. Overigens<br />
had volgens de minister de politie géén discretionaire<br />
bevoegdheid om al dan niet aan<br />
te houden.<br />
Gelet op de belangen van de betrokken kinderen<br />
vragen de woorden van de minister om<br />
een kritische weging. De feiten logenstraffen<br />
de kern van het verhaal van de minister. De<br />
man had zich coöperatief getoond en was al<br />
eerder zelf naar het politiebureau gegaan.<br />
Bovendien ontbrak inderdaad de dreiging of<br />
reële vrees voor escalatie. Het was daarom<br />
proportioneel geweest om de man met een<br />
uitnodiging in de gelegenheid te stellen zelf<br />
naar het politiebureau te komen.<br />
Blijft over de constatering van de minister<br />
dat de politie geen discretionaire bevoegdheid<br />
had, dus gegeven het bevel gehouden<br />
was om de man van het bed te lichten.<br />
Daarmee heeft de minister wel een punt.<br />
De consequentie is echter vrij simpel: de<br />
officier van justitie is verantwoordelijk voor<br />
het beoordelen van de proportionaliteit van<br />
een aanhouding buiten heterdaad. Daarom<br />
moet de officier in ieder geval afzonderlijk<br />
zich goed laten informeren en een weging<br />
maken voordat hij zijn handtekening zet.<br />
In dit geval had de officier aan het bevel de<br />
voorwaarde moeten verbinden dat de man<br />
eerst op het politiebureau uitgenodigd had<br />
moeten worden. De politie treft daarom geen<br />
blaam, maar wel de officier.<br />
Alex Brenninkmeijer<br />
Nationale ombudsman<br />
Reageren?<br />
alex.brenninkmeijer@nationaleombudsman.nl
8<br />
Dodelijke<br />
combinatie<br />
De zaak tegen de ouders van baby Melanie<br />
Een zaak is een zaak. En echt emotioneel wordt officier van justitie<br />
Esther Baars niet van zaken waarin kinderen het slachtoffer<br />
zijn. ‘Maar er is eigenlijk altijd iets aan elke zaak, dat je bijblijft.<br />
In dit geval was het de combinatie van die twee mensen. Dat je<br />
denkt: hoe is het mogelijk dat die elkaar gevonden hebben?’<br />
Op 28 december 2005 meldt het Sophia<br />
Kinderziekenhuis in Rotterdam dat er een<br />
net drie maanden oud baby’tje is overleden.<br />
Het kind is de dag ervoor <strong>binnen</strong>gebracht,<br />
en toen werd direct duidelijk dat baby<br />
Melanie het slachtoffer was van fors geweld,<br />
dat over een langere periode had plaatsgevonden.<br />
De politie stelt een onderzoek<br />
in waaruit blijkt dat de vader van het kind<br />
de middag van 27 december alleen thuis<br />
is geweest met het meisje. Hij wordt kort<br />
gehoord als verdachte en vrijwel meteen<br />
aangehouden.<br />
‘Dit was voor Rotterdam een van de eerste<br />
gevoelige zaken na de presentatie van<br />
de maatregelen die voortkomen uit het<br />
Versterkingsprogramma. Het ging om een<br />
zaak van een heel klein kindje waarbij bijna<br />
geen botje nog heel bleek. Er waren recente<br />
en oude breuken, en al heel snel bleek dan<br />
ook dat er niet slechts één middag heel fors<br />
geweld was geweest, maar al een hele tijd’,<br />
aldus Esther Baars. ‘We besloten daarom<br />
alle verhoren op video op te nemen.’<br />
Ook die van de moeder. Want het hele<br />
team had het idee dat als moeder niet<br />
zelf mishandeld had, zij het toch op zijn<br />
minst gemerkt moest hebben. ‘Ze was er<br />
ook meerdere keren op aangesproken dat<br />
er vermoedens waren. Door het consultatiebureau,<br />
de huisarts, een schoonzus.<br />
Uiteindelijk zei ze in een verhoor dat ze het<br />
gezien had. Bij de rechter-commissaris trok<br />
ze dat later weer in.’<br />
Ondertussen moest het kindje nog begraven<br />
worden. De moeder had de begrafenis<br />
geregeld. ‘Toen ik hoorde dat ze het mogelijk<br />
toch wel geweten heeft, heb ik gezegd:<br />
“Is ze helemaal besodemieterd? Aanhouden<br />
dat mens!” Maar ik ben daar vanaf gebracht<br />
door de officier in opleiding Dorien Kardol<br />
met wie ik de zaak begonnen ben. Die vroeg<br />
of dat echt nodig was, en of het voor de<br />
nagedachtenis van het kind niet beter was<br />
dat de moeder wel naar de begrafenis kon.<br />
Uit fatsoen voor het kind, en ook vanwege<br />
het belang van de overige familie, hebben<br />
we ervoor gekozen de moeder pas na de<br />
begrafenis aan te houden.’ De vader was<br />
er niet bij, en heeft ook geen toestemming<br />
gevraagd.<br />
De vader nam inmiddels in verhoren volledig<br />
de schuld op zich. Hij gaf aan dat<br />
het hem zou verbazen als zijn vrouw iets<br />
gemerkt had. Want de verzorging bleek,<br />
ondanks het feit dat de moeder niet werkte,<br />
bijna geheel op de schouders van de vader<br />
te rusten. Baars wilde dan ook dat de beide<br />
ouders tegelijk geobserveerd werden in het<br />
Pieter Baancentrum (PBC). ‘Ik wilde zien<br />
hoe de interactie tussen hen was.’<br />
En die bleek funest voor Melanie. ‘Een zaak<br />
waar een kind wordt mishandeld is al door<br />
en door triest, ook voor de ouders. Maar<br />
hier vond ik eigenlijk bijna nog triester het<br />
feit dat twee mensen samen letterlijk een<br />
dodelijke combinatie kunnen vormen.’<br />
Vader bleek behoorlijk autistisch, maar<br />
redelijk intelligent. Zijn overlevingsstrategie<br />
was altijd maar toegeven. De moeder<br />
wilde het kind niet verzorgen, wilde alleen<br />
maar zelf verzorgd worden, en zou altijd de<br />
oplossing kiezen die voor haar het best was.<br />
De vader bleek verder een sadistische inslag<br />
te hebben, en zou vanuit zijn stoornis<br />
altijd een mechanische oplossing voor een<br />
‘In- en intriest dat nou net deze<br />
twee mensen elkaar tegen moesten<br />
komen’<br />
probleem zoeken. Baars: ‘Dus als een kind<br />
huilt, zorg je dat het geen adem meer kan<br />
halen, dan kan het ook niet huilen. Dus dan<br />
perste de man letterlijk de lucht uit haar<br />
longetjes.’<br />
Omdat de moeder eigenlijk niet voor het<br />
kind wilde zorgen, zette zij haar man ertoe<br />
aan zich vaak ziek te melden.<br />
Daardoor had hij een arbeidsconflict gekregen.<br />
‘Hij ging die middag van de 27e door<br />
het lint omdat de printer waarop hij sollicitatiebrieven<br />
printte, vastliep.’
Officier Esther Baars: ‘Ik kon het niet afdwingen, maar ik vond dat de vrouw niet meer zwanger moest kunnen worden.’<br />
Foto: Joop Reyngoud<br />
Het advies van het PBC luidde: tbs met<br />
dwangverpleging voor de vader. Voor de<br />
moeder volgde een ander advies: vooral<br />
nooit meer kinderen krijgen, want gegeven<br />
het feit dat zij altijd - onbewust of niet - de<br />
voor haar beste oplossing zou zoeken, zou<br />
zij nooit een kind in bescherming nemen.<br />
De kans op herhaling was zeer groot als de<br />
moeder opnieuw een kind zou krijgen. Het<br />
advies kwam erop neer dat de reclassering<br />
ervoor moest zorgen dat moeder nooit meer<br />
zwanger zou worden.<br />
‘De reclassering kan dat natuurlijk niet’,<br />
aldus Baars. Ze stuurde er dan ook op aan<br />
dat de getuige-deskundigen op zitting<br />
gehoord zouden worden. ‘Ik wilde weten of<br />
ze misschien toch met een tbs-advies zouden<br />
komen.’ Maar dat kwam er niet.<br />
Vanwege onduidelijkheid over de verhoren<br />
van de moeder werden inmiddels de zaken<br />
van vader en moeder apart behandeld. In<br />
oktober 2006 werd de vader na een eis van<br />
zes jaar en tbs veroordeeld tot vier jaar en<br />
tbs wegens doodslag en meerdere pogingen<br />
tot doodslag.<br />
De voorlopige hechtenis van de moeder<br />
werd geschorst. ‘Ik wilde ook zien wat zij<br />
deed als ze in vrijheid was. Binnen twee<br />
Alles Afwegende 9<br />
weken had ze weer via het internet een<br />
nieuwe vriend, mét een kinderwens nota<br />
bene!’<br />
Uiteindelijk werd de zaak op 1 juni door de<br />
rechtbank behandeld. Op de zitting erkende<br />
de moeder dat zij niet voor haar dochter<br />
gezorgd had zoals het zou moeten. En dat zij<br />
de verantwoordelijkheid voor een baby’tje<br />
kennelijk niet aankon. De moeder erkende<br />
misschien een vaag vermoeden te hebben<br />
gehad dat haar man hun kind mishandelde<br />
maar dat ze daar niets mee had gedaan.<br />
Op vragen van de rechters waarom ze niets<br />
deed, volgden lange stiltes, of “Ik weet het<br />
niet”. De vrouw zei zich te willen laten steriliseren.<br />
Esther Baars vroeg een gevangenisstraf van<br />
24 maanden waarvan acht voorwaardelijk,<br />
met een extra lange proeftijd van drie jaar<br />
waarin de reclassering de vrouw intensief<br />
moest begeleiden. ‘Juridisch kon ik het niet<br />
afdwingen, maar ik vond en heb dat ook zo<br />
gezegd, dat een belangrijk aandachtspunt<br />
in de relatie tussen verdachte en de reclassering,<br />
moest zijn dat de vrouw niet meer<br />
zwanger zou worden.’ Dat onderdeel van<br />
het requisitoir kwam in enkele kranten als<br />
harde eis. De rechtbank vonniste conform<br />
wegens medeplichtigheid aan doodslag en<br />
het opzettelijk onthouden van zorg en hulp<br />
aan haar dochterje, maar de rechtbank zei<br />
niets over het al dan niet zwanger worden<br />
van de vrouw.<br />
‘Ik heb gevloekt toen ik in het reclasseringsrapport<br />
las dat ze alweer een vriend had,<br />
met een kinderwens. Ik heb deze zaak afgesloten<br />
met het gevoel dat we haar misschien<br />
gaan weerzien. Hem valt iets te leren. Maar<br />
haar karakter is gewoon zo.’<br />
Tekst: Jeichien E. de Graaff
10<br />
Bokser tegen bedrog<br />
Han Moraal vreest verwording financiële integriteit<br />
Toen hij toetrad tot het College kreeg hij “executie” in de schoot<br />
geworpen. ‘Anders zou ik er om gevóchten hebben’, zegt Han<br />
Moraal. Interview met een PG die de fraudebestrijding sterker<br />
ziet worden, het OM-profiel wil oppoetsen, maar koffie drinkt uit<br />
een politiemok.<br />
‘Verontwaardigd was ik eerst. Waarom<br />
moest de naar de advocatuur teruggekeerde<br />
Hendrik Jan Biemond eind april in NRC<br />
Handelsblad nu natrappen naar het OM?<br />
Waarom nou zeggen dat het Functioneel<br />
Parket een “leeg huis” was en dat de OM-top<br />
fraudebestrijding “niet tot zijn core business<br />
rekent”? Goed lezend zag ik ook wel dat<br />
hij in dat interview veel positiefs zegt over<br />
het OM en dat net dit ene stukje kritiek er<br />
wordt uitgelicht. Dat had Hendrik Jan zelf<br />
wel mogen bedenken. Aan de andere kant is<br />
hij een professional die een gemeende zorg<br />
kwijt wil, dus dat heb ik hem vergeven. Ook<br />
wij wensen dat het sneller gaat, maar het<br />
OM wás zijn probleem reeds aan het oplossen.’<br />
‘Want als je mij tien jaar geleden de vraag<br />
had gesteld of de aanpak van financieeleconomische<br />
criminaliteit er bij het OM<br />
bekaaid vanaf komt had ik nog “ja” geantwoord.<br />
Maar inmiddels is er <strong>binnen</strong> het OM<br />
voldoende aandacht voor de bestrijding van<br />
fraude en witwassen, en voor ontneming<br />
van crimineel vermogen.’<br />
Die aandacht staat niet alleen als prioriteit<br />
verwoord in bijvoorbeeld het OM-meerjarenbeleidsplan<br />
“Perspectief op 2010”,<br />
die aandacht wordt ook vertaald. Han<br />
Moraal (51) wijst op de oprichting van het<br />
Functioneel Parket, waarin de ooit versnipperde<br />
kennis over fraude en milieu nu wordt<br />
samengebald. Op de uitbouw van het FP<br />
in Handhavingseenheden. Op de komst<br />
van het Bureau Ontnemingswetgeving OM<br />
(BOOM). Ook is er een aantal regioparketten<br />
met een stevige fraude-afdeling.<br />
‘Voor sommigen gaat het niet snel genoeg,<br />
maar het is ook het College ernst dat de<br />
inrichting van het FP op orde komt. Het<br />
College heeft daarom enige tijd geleden een<br />
headhunterbureau ingeschakeld om uit de<br />
markt mensen met de juiste expertise <strong>binnen</strong><br />
te lokken. Zo zijn er dit voorjaar drie<br />
mensen vanuit de financieel-economische<br />
wereld het OM ingestroomd. Zij gaven aan<br />
het belangrijk te vinden met de publieke<br />
zaak bezig te zijn. Dat is ook onze kracht.<br />
Qua salaris leggen we het soms af, maar qua<br />
inhoud hebben we een streep voor.’
OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong><br />
‘Financieel-economische criminaliteit en<br />
de relatie met de georganiseerde misdaad<br />
bedreigt de Nederlandse samenleving, de<br />
gezonde economische relaties én de integriteit<br />
van financiële markten. Op dit moment<br />
zijn die integer, maar als we niet oppassen<br />
krijgen we een verwording en ontstaat een<br />
verwevenheid tussen onder- en bovenwereld.<br />
Als die integriteit teloor gaat daalt het<br />
vertrouwen, nemen steeds minder mensen<br />
open en zorgeloos deel aan het financieel<br />
verkeer, en wordt de economie geschaad.<br />
Buitenlandse bedrijven laten je links liggen<br />
als het systeem niet integer is.’<br />
Moraal weet echter dat de bestrijder van<br />
bedrog opbokst tegen de bevechter van<br />
bloed. ‘De gemiddelde politieagent of officier<br />
begint zijn vak om “geweld en bloed” op<br />
te lossen. Strijden tegen financieel-economische<br />
criminaliteit wordt als vanouds niet<br />
als sexy gezien. Gelukkig zijn er steeds meer<br />
die de aanpak ervan niet alleen noodzake-<br />
‘Hoe strikter de executie,<br />
hoe preventiever de straf’<br />
lijk vinden, maar er ook lol in hebben om<br />
ingewikkelde zaken uit te pluizen. De waardering<br />
groeit. Terecht dat het kabinet via<br />
een “financieel economisch programma”<br />
geld uittrekt voor deze vorm van opsporing,<br />
mede als onderdeel van een intensievere<br />
bestrijding van georganiseerde misdaad. Elk<br />
jaar komen meer witwaszaken voor de rechter.<br />
We zijn er nog niet, want je hebt gewoon<br />
een minimum aantal deskundigen nodig,<br />
anders blijf je een roepende in de woestijn.<br />
Maar het punt waarop het wat wordt beginnen<br />
we nu te naderen. Vorig jaar nog kostte<br />
het BOOM veel moeite om ontnemingsofficieren<br />
<strong>binnen</strong> te halen. Inmiddels is meer<br />
bekendheid en waardering ontstaan en<br />
worden vacatures makkelijker ingevuld.’<br />
Bij het vermeerderen van kennis mikt<br />
Moraal niet alleen op de markt. ‘Goed als<br />
headhunters buitenstaanders <strong>binnen</strong>halen,<br />
maar we willen ook bereiken dat onze eigen<br />
officieren en parketsecretarissen financieel-<br />
economische zaken aantrekkelijker vinden.<br />
Dat kan door hen op tijdelijke basis te detacheren:<br />
ga eens kijken op een regioparket<br />
met een stevige fraudeafdeling of op het FP.<br />
Daarbij is het een voordeel dat het FP nu op<br />
vijf plekken in het land is gevestigd.’<br />
Zijn het de blauwe ogen? Is het de gemoedstoestand<br />
zonder veel pieken of dalen? Hoe<br />
dan ook, op de vraag wat het grootste misverstand<br />
over Han Moraal is, antwoordt de<br />
PG: ‘Mensen zien mij als iemand die weinig<br />
emotie toont. Toegankelijk vindt men mij<br />
wel, maar zonder veel emotie. Mensen die<br />
mij beter kennen weten dat het niet klopt:<br />
die emotie is er wel degelijk. Ik ken veel<br />
vrolijkheid, minder boosheid en weinig<br />
verdriet. Ik kan in mijn werk emotioneel<br />
geraakt worden door een strafzaak. Zoals<br />
toen ik naast het opgegraven lichaam van<br />
een meisje stond, dat was vermoord omdat<br />
ze haar vriend had afgewezen. Het gesprek<br />
dat ik daarna met haar ouders over de<br />
strafzaak had, ging me ook niet in de koude<br />
kleren zitten.’<br />
‘Of ik snap hoe zo’n misverstand ontstaat?<br />
Tja, misschien komt het doordat ik vrij<br />
gelijkmatig van stemming ben en wordt dat<br />
vertaald als: weinig emotie. Nee, dat gelijkmatige<br />
is geen houding die ik me aanmeet<br />
omdat dat goed bij mijn functie zou passen;<br />
ook daarvóór riep ik dat al op.’<br />
Het OM verdient een sterker profiel; dat het<br />
OM relatief onbekend is, stoort Moraal wel.<br />
‘Veel burgers weten niet of nauwelijks wat<br />
het OM is of doet. Sterker, toen ik vorig jaar<br />
een lichting Raio-studenten mocht toespreken,<br />
viel me op dat ook daar menigeen<br />
geen besef had van wat het OM doet. Als<br />
die het al niet weten...’, beëindigt Moraal<br />
de zin voordat een emotionele uiting hem<br />
zal ontglippen. Wat agenten, advocaten en<br />
rechters doen - dat weet de burger in grote<br />
lijnen. Wat een officier van justitie doet, is<br />
Interview 11<br />
al veel lastiger, zo merkt de PG op verjaardagsfeestjes.<br />
‘Maar een term als “advocaatgeneraal<br />
bij het ressortsparket” snapt bijna<br />
niemand.’<br />
Hoeft niet zo te blijven, meent Moraal.<br />
Opkrikken, dat OM-profiel! Vertellen wat<br />
we doen. Onterechte kritiek op ons niet<br />
van de schouder laten glijden, maar direct<br />
reageren. Tróts zijn. ‘In de publieke sector<br />
kent het OM een niveau van effectiviteit en<br />
efficiëntie waar menige ambtelijke organisatie<br />
een puntje aan kan zuigen. Als je ziet<br />
hoeveel zaken wij, met behoud van kwaliteit,<br />
afhandelen, durf ik de stelling aan dat<br />
we waar voor ons geld leveren.’<br />
Maar terwijl Moraals missie over het OMprofiel<br />
nog nagalmt, komt de anticlimax<br />
als hij naar zijn cafeïnevrije koffie grijpt.<br />
Een politiemok! Daarvoor had hij in zijn<br />
boekenkast al gewezen op het stripboek De<br />
Réchter. En hij wil advocáát zijn, althans:<br />
‘In discussies mag ik graag advocaat van<br />
de duivel spelen en een ander geluid laten<br />
horen. Waarom? Geen idee, dat zal in de<br />
aard van het beestje zitten. Maar uiteindelijk<br />
– zo dichten anderen mij ook toe – ben<br />
ik op zoek naar overeenkomsten en samenwerking.’<br />
De klassieke loopbaanladder beklom<br />
Moraal. Substituut-officier (’87) en officier<br />
(’88-’94) in Rotterdam. Daarna “eersteklasser”<br />
in Zwolle en fungerend hoofdofficier<br />
(’96) voor de politieregio Flevoland. Twee<br />
jaar later hoofdofficier in Groningen, om<br />
eind 2003 hoofdofficier van AP Den Haag te<br />
worden. Klinkt als carrièreplanning.<br />
Toch, zegt Moraal, droomde hij nooit over<br />
het PG-schap als ultieme carrièrestap.<br />
Pas toen hij hoofdofficier van Den Haag<br />
was speelde hij wel eens met de gedachte<br />
wat hij daarna zou gaan doen. ‘Vanaf dat<br />
moment zag ik mezelf ooit nog eens de<br />
honderd meter overbruggen die het arrondissementsparket<br />
van het Parket-Generaal<br />
scheidt.’<br />
Echt, eerder had hij er nooit over gedacht.<br />
En nee, de vergelijking met voetballers die<br />
er allemaal als F-pupil al van dromen ooit<br />
het Nederlands elftal halen, gaat mank. ‘Wie<br />
officier van justitie wordt, begint niet met
12<br />
Moraal: ‘Wie niet de consequenties hoeft te dragen van fout gedrag, gaat daar toch gewoon mee door?’ Foto's: Gerhard van Roon<br />
het beeld van managen op een hoofdkantoor<br />
en met denken over beleid. Die wil zich<br />
gewoon met strafzaken bezighouden; gaandeweg<br />
merk je of managen bij je past. Zelf<br />
ontdekte ik dat ik leiding geven leuk vind,<br />
pas toen ik vanaf 1992 tot 1994 studeerde<br />
aan de Nederlandse School voor <strong>Openbaar</strong><br />
Bestuur. Toen heb ik de knop omgezet naar<br />
leidinggeven.’<br />
In een opzicht kan de functie van PGschap<br />
niet tippen aan die van HovJ, erkent<br />
Moraal. De dynamiek van de strafzaken in<br />
je “eigen” stad. Het contact met officieren.<br />
Het directe sturen. ‘Maar daarvoor krijg<br />
je de abstractere dynamiek in een meer<br />
bestuurlijk-politieke omgeving voor terug,<br />
in het Parket-Generaal dat een hoogstaande<br />
professionele ondersteuning geeft. Dat is<br />
niet minder leuk.’<br />
Veel minder klassiek dan de loopbaan zijn<br />
de portefeuilles die Moraal in het College<br />
kreeg toegeschoven. Financieel-economische<br />
criminaliteit dus. De beheerportefeuilles<br />
huisvesting, besturing en business control.<br />
En executie.<br />
Tenuitvoerlegging van straffen, nóg zo’n<br />
onderwerp dat niet de belangstelling krijgt<br />
die een Versterkingsprogramma automatisch<br />
ten deel valt. Niet op elk parket staan<br />
mensen in de rij om executieofficier te<br />
worden. Weer mag de nieuwe man zo’n<br />
ondergewaardeerd onderwerp oppakken.<br />
‘Helemaal niet erg’, zegt Moraal, die lid is<br />
van het Landelijk Executie Overleg, want hij<br />
heeft al jaren veel belangstelling voor executie.<br />
‘Hoe zinvol zijn rechterlijke uitspraken<br />
en OM-afdoeningen als het schort aan de<br />
effectiviteit van de uitvoering? Iemand die<br />
niet de consequenties hoeft te dragen van<br />
zijn foute gedrag, gaat toch gewoon door<br />
met dat gedrag? Nee, hoe strikter de executie,<br />
hoe preventiever de straf werkt.’<br />
Tegelijkertijd telt Moraal zijn zegeningen.<br />
Het “dramatische” cellentekort in de jaren<br />
negentig, is weggewerkt. ‘Aan de voor- en<br />
achterdeur hoeven we niemand meer heen<br />
te zenden. We kunnen juist met de politie<br />
afspraken maken om meer te doen, zoals<br />
acties om mensen die hun boetes niet betalen<br />
te arresteren.’<br />
‘En waar de executie in veel landen een<br />
puinhoop is, beschikken wij over het CJIB,<br />
dat wereldrecordhouder is in snel en efficiënt<br />
zaken afdoen: 96 procent van de<br />
Mulderzaken wordt door het CJIB afgedaan.<br />
Door zijn efficiënte werkwijze kan het justitiële<br />
incassobureau steeds meer executieonderdelen<br />
voor ons doen zoals de routering<br />
van de taakstraffen en van het toezicht op de<br />
reclassering. Dat betekent: tenuitvoerlegging<br />
in de gaten houden, rappelleren, en<br />
afloopberichten naar het OM sturen en ons<br />
inseinen als het niet goed gaat.’<br />
Moraal wil de executie een impuls geven.<br />
‘Op basis van de adviezen van de werkgroep-Korvinus<br />
en de kansen die de<br />
structuur van Geografisch Georiënteerde<br />
Eenheden biedt, wordt de executie <strong>binnen</strong><br />
het OM geconcentreerd. Inmiddels heeft elk<br />
parket een aparte executie-administratie<br />
gekregen.’<br />
Er wordt nu gebouwd aan CEDEX. Deze<br />
centrale database executie ondersteunt een<br />
centrale registratie van alle te executeren<br />
en geëxecuteerde straffen, maatregelen<br />
en OM-afdoeningen. Daardoor wordt het<br />
berichtenverkeer <strong>binnen</strong> de justitieketen<br />
gestroomlijnd. Betere informatievoorziening<br />
leidt dan tot meer inzicht, en dus tot<br />
meer snelheid en effectiviteit, voorspelt<br />
Moraal. ‘Uiteindelijk zal de tendens zijn om<br />
de executie steeds meer centraal af te doen,<br />
via het CJIB of in een OM-onderdeel.’<br />
Akkoord, hij kreeg “executie” vooral in handen<br />
omdat die portefeuille na het vertrek<br />
van PG Herco Uniken Venema vrijkwam.<br />
‘Wat dat betreft, hoefde ik er niet eens om te<br />
vragen. Maar ik zou er voor gevochten hebben.<br />
Ik wil er met hart en ziel aan werken.’<br />
Tekst: Pieter Vermaas
OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> GPS 13<br />
WaarOM?<br />
Vraag 1<br />
Inderdaad...Waarom ook alweer GPS?<br />
Als je kijkt naar de grote hoeveelheden zaken die het OM te verwerken<br />
krijgt, is het onvermijdelijk dat we digitaal gaan werken.<br />
Bovendien is Compas aan vervanging toe.<br />
Het voordeel van digitaal werken is dat iedereen, altijd en overal, bij<br />
de dossiers kan. Iedereen beschikt zo over dezelfde informatie en je<br />
kunt met meerdere mensen tegelijk aan hetzelfde dossier werken.<br />
Logistieke wachttijden horen tot het verleden, dossiers of stukken<br />
raken niet meer zoek en aanhoudingen op zitting worden beperkt,<br />
omdat dossiers onderling niet meer kunnen verschillen. GPS maakt<br />
bovendien digitale uitwisseling van informatie (berichtenverkeer)<br />
met ketenpartners mogelijk.<br />
Een ander voordeel is de werkstroombesturing. Dit zorgt ervoor dat<br />
het werk op het juiste tijdstip aan de juiste medewerker wordt aangeboden.<br />
Door beoordelingsondersteuning in het systeem krijgen<br />
gelijke zaken een gelijke beoordeling.<br />
Vraag 2<br />
Wat betekent GPS voor de huidige manier van werken?<br />
Voor officieren betekent werken met GPS dat je overal je zitting<br />
kunt voorbereiden. Je kunt zelf kiezen wanneer en waar je je werk<br />
doet, want het dossier is altijd beschikbaar. Zo ben je veel flexibeler.<br />
Tijdens de behandeling van de zaak op zitting kan de officier de<br />
voorbewerking en de zaakgegevens naast elkaar op het scherm zien<br />
en bijvoorbeeld meelezen in het proces-verbaal.<br />
Voor de administratief medewerkers betekent werken met GPS,<br />
behalve alle genoemde voordelen, ook meer beeldschermwerk.<br />
Dat is helaas onvermijdelijk als je digitaal gaat werken. Er is veel<br />
aandacht voor de Arbo-aspecten. Zo worden bijvoorbeeld zoveel<br />
mogelijk functietoetsen in GPS ingebouwd om het aantal muiskliks<br />
te verminderen. De resultaten van een Arbo-onderzoek bij de pilots<br />
door Achmea worden meegenomen bij de implementatie van GPS.<br />
Vraag 3<br />
Wat is nu de stand van zaken?<br />
Het GPS-project bevindt zich op dit moment in een cruciale<br />
fase. Sinds maart van dit jaar draaien er bij de CVOM en bij de<br />
Rechtspraak en het OM in Amsterdam en Den Bosch pilots waar het<br />
systeem in de praktijk wordt beproefd. Eind augustus worden de<br />
pilots geëvalueerd. Naast deze evaluaties verschijnen ook rapporten<br />
van onder andere ICTRO, Achmea (ARBO) en tijdsmetingen. Op<br />
basis van al deze bevindingen neemt het College in september een<br />
besluit over de landelijke uitrol.<br />
Het project GPS is al begonnen met de voorbereidingen voor de landelijke<br />
uitrol, op basis van startdata.<br />
Vraag 4<br />
Hoe wordt de landelijke uitrol op de parketten aangepakt?<br />
Het projectteam heeft een draaiboek opgesteld voor alle activiteiten<br />
die nodig zijn om op een locatie GPS in te voeren. Het draaiboek<br />
beschrijft die aanpak in detail. Van het oprichten van een lokaal<br />
projectteam en het opleiden van medewerkers tot het inrichten van<br />
zittingszalen en het communiceren over alle veranderingen.<br />
GPS wordt niet in één keer overal ingevoerd. Om de omschakeling<br />
goed in de hand te houden, stapt telkens een klein aantal arrondissementen<br />
tegelijk over op de behandeling van strafzaken met<br />
GPS. Het implementatieteam kan deze locaties dan steeds zo goed<br />
mogelijk begeleiden.<br />
Met de arrondissementen wordt bepaald hoe, wanneer en in welke<br />
mate de uitrol plaatsvindt. Hierbij wordt rekening gehouden met de<br />
OM-afdoening en de ontwikkeling van de CVOM. Het College heeft<br />
ingestemd met een voorlopig uitrolschema. De definitieve volgorde<br />
van uitrol wordt verder uitgewerkt in overleg met de arrondissementen.<br />
Vraag 5<br />
GPS heeft een lange en turbulente geschiedenis. Is er nog<br />
wel vertrouwen in GPS?<br />
Het College en het project GPS hebben er vertrouwen in dat de<br />
implementatie van GPS verantwoord is. Het College realiseert zich<br />
tegelijkertijd dat er nog werk aan de winkel is. Op dit moment wordt<br />
in kaart gebracht welke aanpassingen nog nodig zijn en wanneer<br />
die worden uitgevoerd.<br />
Vraag 6<br />
Waar kan ik terecht met vragen over GPS?<br />
Op de GPS-website (www.gps.drp.minjus) staat de meest actuele<br />
informatie. Voor specifieke vragen is er een speciaal e-mailadres:<br />
projectleiding@gps.drp.minjus.nl<br />
Huidige en toekomstige gebruikers van GPS worden op de hoogte<br />
gehouden via de landelijke GPS-nieuwsbrief. Deze staat op zowel<br />
OMtranet als de GPS-website.<br />
Tekst: Manon Nooteboom
14<br />
‘Schiphol doet iets met mij’<br />
Zes vragen aan Bote ter Steege<br />
‘Schiphol is meer dan drugs en mensensmokkel.’ Foto: Karin Dekkers<br />
Hij vloog van de politie naar de reiswereld en weer terug, om uiteindelijk<br />
op Schiphol te landen als officier van justitie.<br />
Zes vragen aan Bote ter Steege. ‘Ik geloof in samenwerken, in met<br />
elkaar het “OM-product” neerzetten.’<br />
Wie is Bote ter Steege?<br />
‘Ik ben 45 jaar, getrouwd met Christine en<br />
vader van 2 zonen van 7 en 9 - bijna 10 - jaar.<br />
Ik werk sinds april 2006 bij het OM, ruim<br />
een jaar nu. Een buitenstaander dus, ik heb<br />
net mijn KB (koninklijk besluit) gekregen.<br />
Als vader heb ik ook mijn zorgtaken thuis.<br />
Mijn vrouw is senior purser bij de KLM en<br />
is regelmatig van huis voor haar werk. We<br />
wonen sinds 2000 in Alkmaar. En sinds vorig<br />
jaar zit ik ook nog in de politiek. Op 16 maart<br />
2006 ben ik gekozen tot gemeenteraadslid<br />
van de PvdA. Het is best veel, maar het lukt<br />
me door keuzes te maken en door goed voor<br />
mijzelf te zorgen.’<br />
Bote begint zijn loopbaan in 1982 als politieagent.<br />
Al na één jaar op straat wordt hij<br />
rechercheur. Eind ‘86, na vier jaar politie-<br />
werk, neemt hij ontslag. ‘Ik had het op zich<br />
prima naar mijn zin bij de politie, maar ik<br />
dacht als ik dit tot mijn 58e moet doen word<br />
ik gek. Ik ben toen in het buitenland gaan<br />
werken. In Spanje als reisleider en ook als<br />
skileraar in Oostenrijk. Echt een fantastische<br />
periode, waarin ik veel heb geleerd.<br />
Maar ik kijk er ook wel met de nodige<br />
zelfspot op terug. Na twee jaar ben ik teruggegaan<br />
naar Nederland en dat had alles te<br />
maken met mijn liefde voor Christine.’<br />
Terug in Nederland gaat Bote rechten studeren,<br />
daarnaast werkt hij in deeltijd bij<br />
de rijkspolitie Diemen/Duivendrecht. Zijn<br />
laatste functie bij de politie is divisiechef<br />
bij de regionale recherche Noord Holland<br />
Noord. Helemaal een vreemde eend in de<br />
OM-wereld is Bote niet, want tussen ver-<br />
schillende politiefuncties in, van 1995 tot<br />
1998, heeft hij bij parket Alkmaar gewerkt<br />
als beleidsmedewerker “politiezaken”.<br />
Waarom van politie naar OM?<br />
‘Het korps Noord Holland Noord is echt een<br />
heel leuk korps om voor te werken, maar<br />
op een gegeven moment had ik het toch<br />
niet meer naar mijn zin. Voor mij is het erg<br />
belangrijk dat ik gelukkig ben in mijn werk,<br />
dan kan ik ook mijn omgeving gelukkig<br />
maken. De korpsleiding heeft mij de tijd en<br />
de support gegeven om uit te zoeken wat<br />
ik mijn verdere loopbaan wilde gaan doen.<br />
Na zo’n leuke functie en mooie loopbaan<br />
vroeg ik mij af wat ik de komende 22 jaar,<br />
tot mijn pensioen, wilde gaan doen. Ik heb<br />
een coach gezocht en ben de leergang persoonlijke<br />
integriteit gaan volgen. Tijdens<br />
die zoektocht bedacht ik mij dat ik destijds<br />
rechten ben gaan studeren omdat ik officier<br />
van justitie wilde worden. In november<br />
2005 heb ik mij aangemeld bij de selectiecommissie<br />
en ik heb de zware procedure<br />
overleefd!’
OPPORTUUN Nummer 7– <strong>2007</strong> OMgeslagen 15<br />
Wat heb je met Schiphol?<br />
‘Op Schiphol ben ik perfect op mijn plek.<br />
Ik ben gevraagd om te solliciteren op<br />
parket Haarlem, vestiging Schiphol. In<br />
eerste instantie had ik mijn twijfels. Over<br />
Schiphol werd gezegd dat het saai zou zijn,<br />
je bent “alleen maar” met bolletjesslikkers<br />
bezig. Toen ik op de dag van het sollicitatiegesprek<br />
aankwam op Schiphol zag ik de<br />
vliegtuigen <strong>binnen</strong>komen en weer opstijgen<br />
en voelde een bepaalde “kriebel”.<br />
Schiphol doet iets met mij, ik vind het een<br />
bijzondere omgeving. Ik voelde mij niet<br />
voor niets tot de reiswereld aangetrokken.<br />
Drugs en mensensmokkel zijn natuurlijk<br />
“core business” op Schiphol. Maar dat<br />
werken op Schiphol saai zou zijn is absoluut<br />
een misverstand. De teamleiding<br />
heeft mij overigens al snel ingezet bij grote<br />
opsporingsonderzoeken. Daarmee wordt<br />
mijn behoefte om inhoudelijk bezig te zijn<br />
ruimschoots vervuld, ik krijg hier veel kansen<br />
om mijzelf te blijven ontwikkelen.’<br />
Wat valt je op als buitenstaander aan het<br />
OM?<br />
‘Helemaal nieuw is het OM dus niet voor<br />
mij na drie jaar op parket Alkmaar. Wat<br />
mij opvalt, is dat er heel veel ten positieve<br />
is veranderd in acht jaar tijd. De organisatie<br />
is professioneler geworden, de sfeer<br />
is informeler en meer open geworden.<br />
Het OM houdt ook meer rekening met de<br />
buitenwereld. Wat niet verandert is dat het<br />
OM dicht op de politiek zit. “Wanneer het<br />
in Den Haag rommelt, onweert het op het<br />
parket”, vind ik een treffende uitspraak. In<br />
die zin is het OM nog steeds het OM gebleven,<br />
zelfs Hirsch Ballin is weer terug.’<br />
Je bent lid van de zogenaamde "culture<br />
club" van parket Haarlem. Je mag één<br />
ding veranderen aan de cultuur op het<br />
parket. Wat kies je?<br />
‘De culture club is een enthousiaste<br />
groep parketmedewerkers en is in het<br />
leven geroepen door hoofdofficier Bob<br />
Steensma ten tijde van de reorganisatie.<br />
Een reorganisatie is een goed moment om<br />
cultuur en gedrag op het parket kritisch<br />
onder de loep te nemen. Bob Steensma<br />
heeft de eerste stap gezet om van parket<br />
Haarlem een sprankelender parket te<br />
maken. Wat ik zou willen veranderen?<br />
Wat mij betreft mogen we met elkaar wel<br />
wat meer in de samenwerking komen. Ik<br />
geloof in samenwerken, in met elkaar het<br />
“OM-product” neerzetten.<br />
Een officier van justitie kan niets zonder<br />
goede voorbereiding, het is en het blijft<br />
mensenwerk. Daarom zou ik willen bereiken<br />
dat de parketmedewerkers meer gaan<br />
samenwerken. Je moet dan weten waar<br />
je professioneel voor staat en bereid zijn<br />
daar met elkaar erover te praten. Elkaar<br />
durven aanspreken en aangesproken durven<br />
worden. En dan niet alleen negatieve,<br />
maar juist ook positieve kritiek geven. Wat<br />
samenwerking betreft is de politie een<br />
paar stappen verder dan het OM.<br />
Die ervaring breng ik mee naar het parket<br />
en ik wil daar ook een duidelijke rol in<br />
spelen. Ik heb er plezier in mensen wat<br />
te leren. Maar ik realiseer mij ook dat een<br />
cultuurverandering valt of staat met leiderschap,<br />
en de voorbeeldfunctie van het<br />
managementteam op een parket.’<br />
Wat heb je aan vaardigheden als skileraar<br />
en reisleider meegenomen naar het OM?<br />
‘Ik heb veel geleerd in die periode. Ten eerste<br />
om zelf mijn geld te verdienen, maar<br />
dat is voor het OM niet zo relevant. Mijn<br />
klantgerichtheid is één van de vaardigheden<br />
die ik meeneem naar het OM. De<br />
buitenwereld heeft voor mij een hoge prioriteit,<br />
zoals het contact met slachtoffers,<br />
politie en advocaten. Wat ik ook geleerd<br />
heb is omgaan met mensen en spreken<br />
voor grote groepen. En natuurlijk heb ik<br />
goed leren skiën, daar heb ik nog steeds<br />
plezier van.’<br />
Tekst: Marget de Haas<br />
OMgeslagen<br />
Als de politie niet meer te vertrouwen is, tast<br />
dit het hart van ons rechtsysteem aan. Dan<br />
zijn we nergens meer. In die zin rechtvaardigt<br />
het wel degelijk levenslange schorsing.’<br />
Margo Somsen, ovj in Utrecht, reageert op stelling<br />
: Politiemensen die meineed plegen moeten<br />
definitief uit het ambt worden gezet.<br />
Blauw, 9 juni <strong>2007</strong><br />
‘Burgers worden nu systematisch op<br />
afstand gehouden van hun rechtsstaat.<br />
Onbegrijpelijke vonnissen, summiere verslaglegging<br />
aan het publiek gaan gepaard<br />
met arrogantie en zelfingenomenheid die ons<br />
professorenrecht kenmerken. Men zaait onwetendheid<br />
maar oogst wantrouwen.’<br />
Joost Eerdmans, oud-Kamerlid voor de LPF,<br />
pleit voor lekenrechtspraak.<br />
Trouw, 14 augustus <strong>2007</strong><br />
‘Wat wij doen, is – naast signaleren – de verblijfplaats<br />
van langgestraften opsporen en<br />
mogelijkheden onderzoeken om hem of haar<br />
aan te houden, al dan niet in het buitenland.’<br />
Simon Kooistra, senior parketsecretaris van<br />
Team Executie Strafvonnissen (TES) over het<br />
-sinds april <strong>2007</strong>- officiële samenwerkingsverband<br />
tussen politie en OM.<br />
Blauw, 21 juli <strong>2007</strong><br />
‘‘Er wordt echt niet veel vaker gemoord dan in<br />
de jaren zeventig en tachtig, maar de maatschappij<br />
eist zwaardere straffen, dus komen<br />
die er.’<br />
Tjalling van der Goot, strafrechtadvocaat van<br />
het advocatenkantoor van de gebroeders<br />
Anker reageert op het aantal veroordelingen<br />
tot levenslange gevangenisstraf dat blijft toenemen.<br />
De teller staat dit jaar al op negen, evenveel<br />
als in het recordjaar 2006.<br />
Het Parool 27 juli <strong>2007</strong><br />
‘Het best beveiligde stadion ter wereld’<br />
noemt de KNVB het nieuwe ADO-stadion in<br />
Den Haag. Voor het eerst in Europa worden toeschouwers<br />
geïdentificeerd aan de hand van een<br />
gelaats-scan en een chip in de clubcard.<br />
NRC Handelsblad 28 juli <strong>2007</strong><br />
Samenstelling: Thea van der Geest
16<br />
Illustratie: Sjaak Klunder<br />
In gesprek met burgers<br />
Hoogte van de straf centraal in forum<br />
‘Waarom is dit circus eigenlijk,’ grapt een panellid. Twaalf mannen<br />
en vrouwen uit het midden van het land zijn afgereisd naar<br />
het OM-huis om daar hun mening te geven over een aantal OMrichtlijnen.<br />
In een zoektocht naar hoe burgers denken over het<br />
OM en de maatschappelijke acceptatie is een internet-enquête<br />
gehouden en zijn vijf burgerpanels bevraagd.<br />
Het is een vol programma. De eerste uren<br />
zijn ingepland voor het onderzoeksinstituut<br />
Verwey-Jonker. Deskundigen stellen de<br />
panelleden nadere vragen over resultaten<br />
van een eerder breed uitgezette internetenquête.<br />
In beslotenheid worden de panelleden<br />
gestructureerd bevraagd over strafhoogtes<br />
en andere vormen van sancties.<br />
Het onderzoek van Verwey-Jonker zal op<br />
basis van de resultaten van de enquête en<br />
de ervaring met burgerpanels een antwoord<br />
geven op de vraag of en zo ja, op welke wijze<br />
het OM in de toekomst gebruik kan maken<br />
van burgerraadplegingen.<br />
Na de lunch gaat het OM een uur in discussie<br />
met de burgers.<br />
Jack van Zijl (coördinator cluster wet- en<br />
regelgeving van het Parket-Generaal) en<br />
Susanne Terporten (officier van justitie in<br />
Utrecht) zitten aan het hoofd van de lange<br />
vergadertafel. De mensen zitten dicht naast<br />
elkaar om toch verstaanbaar te zijn zonder<br />
gebruik te maken van de vergadermicrofoons.<br />
De sfeer is ontspannen, de tegenstellingen<br />
groot. Jack van Zijl is de enige met<br />
stropdas, de meeste panelleden in T-shirt of<br />
blouse met korte mouw. Hier en daar is een<br />
tatoeage zichtbaar.<br />
Als Jack van Zijl uitlegt dat het OM in de toekomst<br />
meer wil sparren met de burger, reageert<br />
een van de leden: ‘We hebben de messen<br />
nog niet getrokken, dus kom maar op.’<br />
Waarop een ander in ongeloof uitroept: ‘Is<br />
dit dan de eerste keer dat burgers gevraagd<br />
worden?’<br />
Van Zijl en Terporten leggen in het kort uit<br />
wat een officier van justitie doet en welke<br />
dilemma’s het OM kent.<br />
‘Twee automobilisten zijn kwaad op elkaar.<br />
Ze gaan elkaar te lijf bij het stoplicht. Er<br />
wordt een klap gegeven. Moeten wij zo’n
OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> Burgerforum 17<br />
zaak vervolgen? Wordt het dan een transactie<br />
of een dagvaarding?’<br />
Al snel volgen vragen. ‘Kent het OM waarschuwingsgesprekken?’<br />
Er wordt even fel gereageerd als blijkt dat<br />
ook voorwaardelijke sepots opgenomen<br />
worden in de justitiële documentatie. ‘Daar<br />
kan ik dus geen invloed op uitoefenen,’ stelt<br />
een panellid geïrriteerd vast.<br />
Na wat gesteggel en uitleg over wat er uiteindelijk<br />
in een verklaring van goed gedrag<br />
staat wordt de voorgelegde mishandeling –<br />
maar nu met alcohol op – behandeld. ‘Streng<br />
straffen,’ vindt men. ‘Dronken verkeersdeelnemers<br />
brengen anderen in gevaar.’<br />
Voorbeelden waarbij alcohol in het spel was,<br />
rollen over tafel. ‘Ik kende een buurman die<br />
iemand in elkaar heeft geslagen. Daarvoor<br />
had hij zich een stuk in de kraag gedronken.<br />
Voor de rechter zei hij: ik was onder invloed,<br />
ik wist het niet. Zo kreeg ie minder straf.<br />
Maar het moet toch niet uitmaken of je wel<br />
of niet met twee borrels op iemand slaat?’<br />
‘Wat gebeurt er als een rechter afwijkt van<br />
de eis?’ vraagt een panellid zich plotseling af.<br />
Waarop een ander reageert: ‘Als het lager<br />
uitvalt dan blundert het OM.’ Vormfouten<br />
worden genoemd en veel panelleden zijn in<br />
de veronderstelling dat die heel vaak worden<br />
gemaakt.<br />
Iemand vraagt aan Van Zijl en Susanne<br />
Terporten of ze wel eens onderhandelen<br />
over de strafmaat met de rechter. Daar wordt<br />
door de OM’ers stellig op gereageerd; de<br />
rechter is onafhankelijk en beslist zelf. Jack<br />
heeft, toen hij nog officier van justitie was,<br />
het zelf hooguit tien keer in zijn carrière<br />
meegemaakt dat een rechter hoger vonniste<br />
dan de eis.<br />
‘Maar’, vraagt de volgende, ‘wat als de rechters<br />
continue afwijken?’<br />
Susanne Terporten: ‘Dan moeten wij ons<br />
huiswerk overdoen.’ Ze legt uit dat rechters<br />
juist ingewikkelde zaken anders kunnen<br />
interpreteren. En dat het OM in hoger<br />
beroep kan gaan tegen een vonnis. Het<br />
panel luistert geboeid.<br />
‘Maar hoe verklaren jullie dat iemand die<br />
een kind heeft doodgereden maar een half<br />
jaar krijgt en iemand die kerkbeelden jat<br />
twee jaar?’ De officier antwoordt met een<br />
tegenvraag: wat zijn de achtergronden?<br />
Maar de vragensteller vindt dit te goedkoop.<br />
‘Daar schermen jullie altijd mee’, vindt ze.<br />
Nauwkeurig legt Van Zijl uit dat als een<br />
drugsverslaafde als veelpleger te boek staat<br />
het mogelijk is een ISD-maatregel op te leggen<br />
die ook twee jaar duurt. En dodelijke<br />
ongelukken zijn altijd moeilijk. Het kan je zo<br />
overkomen.<br />
‘Een kind rent achter een bal aan en jij rijdt<br />
net voorbij. Je gaat niet voor de lol iemand<br />
doodrijden,’ valt iemand hem bij. Iedereen<br />
knikt instemmend en begrijpt de uitleg.<br />
Toch blijft de hoogte van straffen onduidelijk.<br />
Hoe kan een bankovervaller tien jaar<br />
krijgen en een vrouw die haar eigen kind de<br />
nek omdraait maar anderhalf jaar?<br />
Maar ook hier zijn achtergronden te geven<br />
die de straf rechtvaardigen. Is de moeder<br />
honderd procent toerekeningsvatbaar? Is<br />
ze verantwoordelijk voor haar eigen daden?<br />
En er wordt ingegaan op TBS. Er is veel uit<br />
te leggen, maar de panelleden zijn enthousiast.<br />
‘Dat we dit nu nooit geweten hebben”,<br />
verbaast zich iemand.<br />
Toch blijft één mevrouw wantrouwend: ‘ik<br />
begin al niet aan een aangifte. Daar vertrouw<br />
ik niet op.’<br />
Na die opmerking komt het slachtofferrecht<br />
aan de orde: het slachtoffergesprek, het voegen<br />
en het spreekrecht tijdens de zitting.<br />
De uitleg brengt veel helderheid.<br />
Een welbespraakt panellid dat tot nu toe<br />
vooral de anderen observeerde, concludeert<br />
dat er onduidelijkheden “existeren” over de<br />
afwegingen van een officier van justitie.<br />
Volgens hem is het raadzaam om in het<br />
requisitoir meer aandacht te geven aan de<br />
gedachtegang bij het komen tot een strafmaat.<br />
Waarom wijkt men af van de richtlijn,<br />
welke achtergronden spelen een fundamentele<br />
rol? Steeds blijkt dat men bij nadere<br />
uitleg het OM beter begrijpt. Ook de OM’ers<br />
knikken instemmend en vinden het een<br />
goed idee.<br />
Afsluitend vertelt Jack van Zijl dat richtlijnen<br />
door het OM worden gemaakt, waarbij rekening<br />
wordt gehouden met de vonnissen van<br />
rechters. Het OM wil nu ook breder kijken<br />
en vraagt zich af wat de maatschappij er bijvoorbeeld<br />
van vindt.<br />
Waarop een panellid verbaasd reageert:<br />
‘waarom vind ik niets terug van OM standpunten<br />
op internetfora. Jullie richten je wel<br />
op kranten, tijdschriften en tv, maar in de<br />
nieuwe media ontbreekt het OM.’<br />
Dan is het tijd. Een panellid stelt nog snel<br />
een paar persoonlijke vragen aan de officier<br />
van justitie. Een invalide vrouw wordt<br />
de trappen van de entree van het OM-huis<br />
afgeholpen. De voorstellen van het panel<br />
worden nog even op een rij gezet: meer<br />
uitleggen wat vormfouten zijn, wat een<br />
strafblad is, hoe eisen tot stand komen en<br />
‘Motiveer in jullie requisitoir<br />
de strafmaat wat meer’<br />
serieus kijken naar de mogelijkheden van<br />
de nieuwe media. De OM’ers en de onderzoeksters<br />
nemen er nog een overgebleven<br />
lunchbroodje op: ‘Het ging erg goed’ concludeert<br />
men.<br />
Tekst: Thea van der Geest
18<br />
Vakinhoudelijk omhoog<br />
Nieuw Loon- en functiegebouw biedt niet-managers kansen<br />
Als uitstekende officier wil je wel promotie maken, maar geen<br />
manager worden. Wat nu, het OM verlaten? Hoeft niet langer. In<br />
het nieuwe Loon- en functiegebouw kun je ook vakinhoudelijk<br />
promoveren. ‘Een doorbraak’, meent PG Rieke Samson.<br />
Stel, je bent al een aantal jaar officier van<br />
justitie en al zeg je het zelf: je bent goed<br />
bezig. Politie- en bijzondere opsporingsdiensten<br />
hebben geen geheimen meer voor<br />
je. Je hebt grote zaken gedraaid met alle<br />
aandacht en druk die daarbij komt kijken.<br />
Alle advocatentrucs zie je ver van te voren<br />
aankomen. In de afgelopen jaren heb je<br />
zoveel kennis verworven dat collega’s keer<br />
op keer een beroep doen op jouw allround<br />
OvJ-kennis, of juist op jouw kennis van<br />
forensische opsporing, kwaliteit, of CIEwerkzaamheden.<br />
Dat je waarde als staande magistraat is<br />
gestegen zou je eigenlijk wel eens beloond<br />
willen zien, en ook je partner laat subtiel<br />
vallen dat jouw vrienden in het bedrijfsleven<br />
“lekker gaan”. Moet jij ook niet hoger<br />
op?<br />
De ellende is: je wílt helemaal niet hogerop.<br />
Want promotie tot OvJ 1e klasse betekent<br />
managen. Maar je hebt genoeg zelfinzicht<br />
om te weten dat je niet zo’n “people motivator”<br />
bent. Dat je niet houdt van onderhandelen<br />
met ketenpartners, van leidinggeven<br />
aan professionals, van groepsgericht<br />
leiderschap, en van processturing, planning<br />
& control en financiën. Moet je nu voor<br />
die paar euro extra de managerial ladder<br />
omhoog, om <strong>binnen</strong> de kortste keren met<br />
buikpijn en burn-out verschijnselen naar<br />
beneden te buitelen? Asjeblieft, laat jou nou<br />
maar je vakinhoudelijke ding doen.<br />
Al in de tachtiger jaren - ‘toen ik nog een<br />
jonge officier was’ - voelde huidig procureur-generaal<br />
Rieke Samson-Geerlings<br />
de onvrede over het “rangenstelsel” voor<br />
rechterlijke ambtenaren bij ZM en OM. ‘Als<br />
jonkies zeiden we tegen elkaar, deels grappend<br />
deels serieus: een officier 1e klasse<br />
is een officier die minder doet en meer<br />
betaald krijgt. Terwijl een eersteklasser niet<br />
een zwaardere verantwoordelijkheid heeft<br />
dan wij.’<br />
‘Eindelijk is er een doorbraak naar een fúnctiestelsel’,<br />
zegt de PG. ‘Kon je als officier tot<br />
nu toe alleen maar carrière maken door het<br />
management in te gaan of door AG te worden,<br />
vanaf nu kan dat ook door vakinhoudelijk<br />
te excellereren en door te groeien.’<br />
De PG wijst op het nieuwe “Loon- en<br />
Functiegebouw Rechterlijke Macht OM”,<br />
een uitwerking van het CAO-akkoord<br />
dat Nederlandse Vereniging voor de<br />
Rechtspraak (werknemers) sloot met<br />
het College van PG’s, de Raad voor de<br />
Rechtspraak en het <strong>Ministerie</strong> van Justitie<br />
(het trio werkgevers).<br />
Dat functiegebouw wordt allereerst opge-<br />
trokken voor de vakinhoudelijke rechterlijke<br />
ambtenaren. Onderin dat vakinhoudelijk<br />
huis “woont” de plaatsvervangend<br />
OvJ. Een verdieping (en dus een schaal)<br />
hoger staan de substituut OvJ en de OvJ<br />
Enkelvoudig. Weer een laag hoger staan de<br />
OvJ, de OvJ forensische opsporing en de OvJ<br />
informatie. Daarboven komt een woonlaag<br />
met de Senior OvJ, de Senior OvJ Kwaliteit,<br />
de Senior OvJ Recherche, de Senior OvJ<br />
Forensische Opsporing, de Senior OvJ<br />
Informatie. In de top van het vakinhoudelijke<br />
gebouw zitten de Senior A OvJ en de<br />
Senior A OvJ Recherche. Voor wie, daar aangekomen,<br />
verder wil promoveren, resteren<br />
vooral managerial OM-functies: plaatsvervangend<br />
hoofdofficier van een groot parket,<br />
fungerend hoofdofficier, hoofdofficier,<br />
hoofdadvocaat-generaal, lid van het College<br />
van PG’s, en Collegevoorzitter. Voor de senior<br />
A die toch vakinhoudelijk wil promoveren,<br />
is er nog de AG bij de Hoge Raad en PG<br />
of plaatsvervangend PG bij de Hoge Raad.<br />
Het <strong>Ministerie</strong> van Justitie heeft middelen<br />
Van officier informatie naar senior ovj<br />
Je vindt jezelf een goede informatie-officier, maar ben je gekwalificeerd genoeg om<br />
senior informatie officier te worden? <strong>Opportuun</strong> legde de twee “kernfunctiebeschrijvingen”<br />
naast elkaar. Een greep uit de verschillen. Oordeel zelf waar je staat.<br />
De informatie-officier coördineert informatie-inwinning naar dadergroepen en branches.<br />
De senior informatie-officier coördineert informatie-inwinning naar dadergroepen en branches<br />
met complexe criminele patronen en omvangrijke risico’s.<br />
De informatie-officier analyseert voorgelegde situaties en feiten.<br />
De senior informatie-officier maakt diepgaande, veelsoortige analyses van situaties en feiten.<br />
De informatie-officier onderhoudt interne en externe operationele en tactische netwerken.<br />
De senior informatie-officier onderhoudt landelijke en strategische netwerken.<br />
De senior informatie-officier heeft dezelfde functiegebonden competenties als de informatie<br />
OvJ, plus “visie”.<br />
De senior informatie-officier heeft dezelfde essentiële vaardigheden als de informatie-OvJ,<br />
plus: het kunnen maken van diepgaande, veelsoortige analyses; scenario-/strategiedenken;<br />
maken van complexe risicoafwegingen.
OPPORTUUN Nummer 6 – <strong>2007</strong> Nieuw Functiegebouw 19<br />
PG Rieke Samson: ‘Eindelijk een doorbraak naar een functiestelsel.’ Foto: Gerhard van Roon<br />
beschikbaar gesteld om <strong>binnen</strong> het OM<br />
zwaardere vakinhoudelijke functies beter<br />
te betalen. Binnen de bestaande hoeveelheid<br />
FTE worden senior en senior A functies<br />
gecreëerd. Het College van PG’s heeft inmiddels<br />
71 senioriteitsfuncties toebedeeld<br />
aan de parketten. Lokale parketten krijgen<br />
één senior functie, regioparketten en het<br />
BOOM krijgen er twee, bovenregionale<br />
parketten krijgen er drie, de “grotestedenparketten”<br />
Amsterdam, Rotterdam en Den<br />
Haag krijgen er zeven, en het Landelijk<br />
Parket en het Functioneel Parket krijgen<br />
er tien. Rieke Samson: ‘Daarnaast hebben<br />
we nog 14 senioriteitsplaatsen in reserve<br />
voor extra behoefte. Zo vindt bijvoorbeeld<br />
parket Utrecht dat het in vergelijking met de<br />
grote steden slecht is toebedeeld; het parket<br />
meent dat het dezelfde grotestedenproblematiek<br />
heeft. Dat zou een kansrijke gedachte<br />
kunnen zijn. Het College heeft gezegd:<br />
onderbouw jullie behoefte aan een of twee<br />
extra senioriteits-FTE’s maar eens.’<br />
‘Overigens, elk parket moet onderbouwen<br />
hoe het de toebedeelde senioriteit<br />
gaan invullen: waarom heb je als parket<br />
bijvoorbeeld een zedenofficier op seniorniveau<br />
nodig? Elk parket moet die keuzes<br />
verwerken in een aangepast Organisatie- &<br />
Formatierapport en dat voor 1 september<br />
naar het College sturen.’<br />
Kampt het OM met problemen op de<br />
arbeidsmarkt? Moet het nieuwe Loon-<br />
Functiegebouw voorkomen dat de<br />
“Biemonden” het OM verlaten? ‘Nee’, zegt<br />
Samson na enig nadenken. ‘Er vliegt wel<br />
eens wat uit, maar niet in die mate dat<br />
dat nou zo’n groot probleem is. En dat<br />
uitvliegen is zeker niet de directe aanleiding<br />
tot het loon- en functiegebouw. De<br />
“Biemonden” houden en halen we met dit<br />
nieuw LoFu-gebouw ook niet <strong>binnen</strong> hoor,<br />
daarvoor is het salarisverschil te groot.<br />
Tegelijkertijd is het LoFu-gebouw wel een<br />
stimulans om vakinhoudelijk door te groeien.<br />
Als organisatie laat je ermee zien dat je<br />
het waardeert als mensen zich doorontwikkelen<br />
en laat je zien dat bij een zwaardere<br />
functie ook een hogere beloning past.’<br />
Dat juristen buiten het OM meer verdienen,<br />
betwijfelt de PG. ‘Dat zou best eens kunnen<br />
meevallen. Kijk, de “Biemonden” - talenten<br />
op een terrein waarvoor de markt veel<br />
betaalt - dat zijn er ook natuurlijk ook maar<br />
enkelen, hè? Ik vermoed dat rechterlijke<br />
ambtenaren er helemaal niet slecht vanaf<br />
komen. Maar dan neem ik eigenlijk een<br />
voorschot op iets wat nog moet worden uitgezocht:<br />
onderdeel van de CAO-afspraken is<br />
dat er een onderzoek komt naar de life time<br />
salarispositie, inclusief bijvoorbeeld pensioenopbouw,<br />
van rechterlijke ambtenaren.<br />
Dat wordt vergeleken met wat advocaten,<br />
notarissen, bedrijfsjuristen en belastingadviseurs<br />
verdienen.’<br />
Voor de rijksambtenaren <strong>binnen</strong> het OM<br />
gaat het nieuwe LoFu-gebouw niet minder<br />
op de schop. ‘Het LoFu-Rijk is zwaar verouderd’,<br />
zegt Samson. ‘Het gevolg van Het OM<br />
Verandert is dat er door het hele OM-land<br />
dezelfde en nieuwe functies zijn ontstaan.<br />
Tegelijkertijd is er <strong>binnen</strong> het OM steeds<br />
meer aandacht gekomen voor beleidsmedewerkers<br />
en zijn parketsecretarissen doorgegroeid.<br />
Het LoFu Rijk is trouwens van een<br />
hele andere orde van grootte: bij de onderhandelingen<br />
voor deze “niet-sectorspecifieke”<br />
functies zit alleen de minister van BZK<br />
als werkgever aan tafel. Als OM kunnen we<br />
alleen de functies goed beschrijven, zodat<br />
ze passen <strong>binnen</strong> het functiestelsel van het<br />
rijk en daar op de goede plek terecht komen.<br />
Er zijn al heel wat functies beschreven, zoals<br />
die van managementassistente en beleidsmedewerker.<br />
Maar door de invoering van<br />
GPS - dat invloed heeft op de aard van<br />
de functies - is er nu een pas op de plaats<br />
gemaakt. Het is nog niet duidelijk hoe GPS<br />
inwerkt op de functies van parketsecretaris<br />
en administratief-juridisch medewerker op<br />
schaal 7.’<br />
Uiteindelijk, zo denkt Samson, zal het nieuwe<br />
LoFu-gebouw ook tot een beter presterende<br />
organisatie leiden. ‘Promotiekansen<br />
geven mensen een impuls om zich vakinhoudelijk<br />
door te ontwikkelen. Het geeft<br />
waardering en draagt eraan bij dat mensen<br />
zich er thuis voelen. Dat kan toch alleen<br />
maar leiden tot kwaliteitsverbetering?’<br />
Tekst: Pieter Vermaas
20<br />
Janneke Visser behandelt zestig tot tachtig beroepszaken in haar driedaagse werkweek. Foto: Marleen Noordergraaf<br />
Werk in uitvoering<br />
CVOM-zittingsvertegenwoordiger in de rechtszaal<br />
Per jaar verstuurt het Centraal Justitieel Incasso Bureau twaalf<br />
miljoen acceptgirokaarten. Bijna vierhonderdduizend overtreders<br />
dienen tegen deze administratieve sanctie een beroepschrift in bij<br />
de officier van justitie. Daarna besluiten nog eens veertigduizend<br />
mensen nogmaals beroep in te stellen, maar nu bij de kantonrechter.<br />
Zeven zittingsvertegenwoordigers van de Centrale Verwerking<br />
<strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong> (CVOM) reizen door het hele land om<br />
namens het OM op de kantonzitting op te treden. Janneke Visser<br />
is een van die zittingsvertegenwoordigers. Dat de centrale verwerking<br />
van de Mulderzaken soms ter discussie staat in de rechtszaal<br />
merkt ze ook vandaag in Amersfoort.<br />
Secuur wordt de tafel door de zittingsvertegenwoordiger<br />
van de CVOM in kaarsrechte<br />
lijn gezet met de tafel van de overtreder. De<br />
zittingsvertegenwoordiger zit doorgaans<br />
niet op de gewone plek van de officier<br />
van justitie en heeft ook geen toga aan. Ze<br />
neemt, net als de overige betrokkenen, in<br />
burgerkleren plaats tegenover de rechter.<br />
Janneke Visser schenkt nog een bekertje<br />
met water in, legt de stapel dossiers recht en<br />
neemt plaats. Als ook de griffier en de kantonrechter<br />
op het podium klaar zijn kunnen<br />
de eerste vijf zaken in sneltreinvaart worden<br />
behandeld.<br />
‘Goede morgen, komt u verder. Neemt u<br />
plaats,’ zegt de rechter tegen de mensen die<br />
<strong>binnen</strong> worden gelaten door de bode.<br />
Voor de eerste zaak is door de overtreder<br />
een televisie aangevraagd om zijn zaak te<br />
bepleiten. Naast het podium prijkt een aangesloten<br />
toestel, maar bij navraag door de<br />
griffier blijkt de betrokkene niet gekomen.<br />
Voor de tweede zaak neemt een echtpaar<br />
plaats achter de tafel. Janneke Visser knikt<br />
even opzij. De kantonrechter legt de familie<br />
voor dat ze in beroep zijn gegaan tegen de<br />
beslissing van de officier van justitie en dat<br />
het een parkeerovertreding van 50 betreft.<br />
De vrouw schuift papieren door naar haar<br />
man die het woord neemt.<br />
‘Ik kreeg een boete voor parkeren zonder<br />
vergunning, maar ik was huisraad aan het<br />
uitladen op een soort oprit van een kantoorpand.<br />
Onze dochter woont daar als antikraak.’<br />
Foto’s van de betreffende plek heeft<br />
meneer toegestuurd bij het schriftelijke<br />
beroep. De rechter bladert door het dossier.<br />
‘Dan geef ik nu het woord aan de gemachtigde<br />
van de officier van justitie’. Het gaat<br />
er in Amersfoort formeel aan toe. Janneke<br />
dankt de kantonrechter voor het woord, en<br />
draait zich naar het echtpaar toe. Ze staat<br />
niet op als ze de betrokkenen toespreekt.<br />
Zelf heeft ze ook twijfels over de feitcode<br />
van de overtreding. Die kan op zitting nog
OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> Zittingsvertegenwoordiger 21<br />
gewijzigd worden, maar omdat dit in zo’n<br />
laat stadium is ontdekt, “verzoekt” ze een<br />
halvering van de administratieve sanctie.<br />
Zittingsvertegenwoordigers “eisen” namelijk<br />
nooit, maar geven het standpunt van de<br />
officier van justitie weer.<br />
‘Ik zal er over nadenken’, zegt de kantonrechter<br />
na het weerwoord gehoord te hebben.<br />
‘Binnen veertien dagen kunt u antwoord<br />
verwachten. Dank u wel.’<br />
Het echtpaar verlaat de zaal strak gearmd,<br />
alsof ze elkaar overeind moeten houden.<br />
De volgende gedragingen waartegen beroep<br />
is ingesteld zijn 130 voor het niet stoppen<br />
voor rood licht, 90 voor een ondeugdelijke<br />
stuur- en reminrichting, nog een rood licht<br />
en geen geldig APK-keuringsbewijs voeren.<br />
Een man probeert met bravoure de rechter<br />
te overtuigen van zijn gelijk. ‘Als iedereen<br />
op de rechterweghelft van de snelweg zich<br />
aan de maximum snelheid houdt, moet<br />
links wel harder om in te halen. Zo logisch<br />
als wat.’ Maar de zittingsvertegenwoordiger<br />
blijft bij haar standpunt, te hard is te hard.<br />
‘Mijn man is hartpatiënt en daarom neem<br />
ik het woord, zegt een bejaarde vrouw. Ze<br />
houdt een door haar aangelegd dossier in de<br />
hand. ‘Ik kan de zaak niet loslaten, meneer<br />
de rechter’ en ‘het is niet bevorderlijk voor<br />
de gezondheid van mijn man.’<br />
Ze heeft de krant ingeschakeld, want niet<br />
de bekeuring, maar de toenemende drukte<br />
op de weg is haar een doorn in het oog. ‘Alle<br />
kinderen moeten na school over diezelfde<br />
weg om zwemles te krijgen,’ zegt ze ferm.<br />
Als de rechter vragen stelt, hoort ze hem<br />
niet. Ze heeft het over vormfouten, over dat<br />
ze moest huilen toen de politie haar onheus<br />
bejegende, dat ze Koning Klant in gaat schakelen,<br />
en sluit af met dat ze nooit een boete<br />
heeft gekregen “want zo zijn we niet” en<br />
bedankt de rechter voor het luisteren.<br />
Janneke Visser brengt de termijnoverschrijving<br />
in deze zaak aan de orde. De rechter<br />
kan de originele beslissing van de officier,<br />
uitgedraaid op een paarskleurige brief van<br />
het CJIB, niet vinden. De zittingsvertegenwoordiger<br />
legt uit dat de originele brief<br />
nooit wordt toegevoegd, maar dat de tekst<br />
ervan als uitdraai van Compas wel in het<br />
dossier zit.<br />
‘Het moet wel allemaal in orde zijn,’ laat<br />
de rechter zich even naar de zittingsvertegenwoordiger<br />
ontvallen om zich daarna tot<br />
de vrouw te wenden: ‘ik zal er ernstig over<br />
nadenken. U hoort <strong>binnen</strong> veertien dagen<br />
over mijn beslissing.’<br />
Regelmatig komt ter zitting de termijnoverschrijding<br />
van het instellen van beroep aan<br />
de orde. De rechter benadrukt dat buiten<br />
redelijke twijfel moet vaststaan dat de<br />
betrokkene bekend was met de beroepstermijn<br />
en dat daarom een kopie van de CJIBbrief<br />
in het dossier moet zitten.<br />
‘Ik begrijp dat de massale verwerking een<br />
efficiëntieslag betekent voor het OM,’ stelt<br />
de kantonrechter, ‘maar we moeten ons wel<br />
houden aan de wettelijke bepalingen.’<br />
Ook over de kwaliteit van de beoordeling<br />
wordt wel eens gemord. Janneke Visser kent<br />
de gevoeligheden.<br />
Maar voordelen van de gecentraliseerde<br />
werkmethode komen op deze zittingsdag<br />
ook aan het licht.<br />
Leden van een vereniging voor oude oorlogsvoertuigen<br />
blijken door het hele land<br />
consequent in beroep te gaan. Ook vandaag<br />
legt een keurige heer in poloshirt uit waarom<br />
hij geen APK-keuring voor zijn oude<br />
bolide heeft.<br />
‘Op de website van de Rijksdienst voor<br />
Wegverkeer was te lezen dat de APK-keuring<br />
van auto’s met bouwjaar van voor 1960 is<br />
afgeschaft,’ geeft hij als verweer. De CVOM<br />
onderzocht dit nadat er door de centrale<br />
verwerking, meerdere zaken waren gesignaleerd.<br />
Het bleekt dat de Rijksdienst voor<br />
Wegverkeer schreef over een “voornemen”<br />
om de APK af te schaffen. Nu worden alle<br />
zaken hetzelfde - door één OM - beoordeeld.<br />
De zittingsvertegenwoordiger verzoekt het<br />
beroep ongegrond te verklaren.<br />
Zaken volgen elkaar op: parkeerproblemen,<br />
ongeziene verkeersborden, snelheidsovertredingen<br />
door noodsituaties en de altijd<br />
hoopvolle argumenten maar achteraf altijd<br />
oneigenlijk ingebrachte vormfouten. Een<br />
advocaat vraagt om het beroep gegrond te<br />
verklaren, omdat zijn cliënt opgenomen<br />
is in een psychiatrische inrichting en zelf<br />
niet meer weet hoeveel auto’s op zijn naam<br />
staan. ‘De man is zwakzinnig’, pleit de advocaat.<br />
In een andere zaak wordt stilgestaan bij de<br />
tragedie van het zomerautootje dat in een<br />
door brand verwoeste berging stond. ‘Ik<br />
kon nog net mijn auto uit de vuurzee redden.<br />
Er was nog geen tijd geweest voor een<br />
APK-keuring.’ Maar bij doorvragen door<br />
de zittingsvertegenwoordiger blijkt dat de<br />
auto al meer dan een half jaar voor de brand<br />
gekeurd diende te zijn.<br />
Er wordt geklaagd over de onzorgvuldigheid<br />
van een verbalisant: ‘Ik heb een groene<br />
Toyota en hij schrijft een blauwe Mercedes<br />
op. Over de slechte bejegening: ‘Hij zei<br />
vrouwtje tegen mij.’ En er wordt geklaagd<br />
over het OM: ‘Waarom krijg ik geen antwoord<br />
op de brieven. Waarom ben ik anderhalf<br />
jaar later hier, terwijl ik alles al heb<br />
uitgelegd.’ En een meneer die het opneemt<br />
voor iedereen: ‘Mensen hebben vaak het<br />
gevoel dat onze brieven niet worden gelezen.<br />
Janneke Visser behandelt zestig tot tachtig<br />
beroepszaken in haar driedaagse werkweek.<br />
Collega’s die fulltime in dienst zijn, werken<br />
gemiddeld honderddertig zaken per week af.<br />
Deze rechtbank houdt het strak georganiseerd.<br />
Als Janneke Visser een mevrouw in de<br />
rechtszaal op haar gemak wil stellen door te<br />
vertellen dat ook zij op diezelfde plaats een<br />
keer een beschikking heeft gekregen voor<br />
foutparkeren, omdat zij het parkeerverbodszonebord<br />
over het hoofd had gezien,<br />
is dat niet aan dovemansoren. De rechter<br />
meldt direct: ‘De persoonlijke omstandigheden<br />
van de gemachtigde van de officier<br />
van justitie buiten beschouwing latend....’<br />
Dat de rechters in Amersfoort niet direct<br />
een uitspraak doen vindt Janneke Visser<br />
jammer. Of de rechter haar standpunt volgt,<br />
zou ze achteraf moeten opzoeken.<br />
De laatste zaak van de ochtend betreft een<br />
beschikking van 130 voor het negeren van<br />
een rood stoplicht. De betrokkene is op<br />
kenteken geverbaliseerd, er is dus geen foto<br />
van de gedraging gemaakt. Een echtpaar is<br />
helemaal uit Haarlem afgereisd om gedocumenteerd<br />
uit te leggen dat zij het echt niet<br />
geweest kunnen zijn. ‘We komen nooit in<br />
Amersfoort.’<br />
‘Omdat u zoveel moeite heeft gedaan,’ zegt<br />
Janneke Visser, ‘heeft u mij voldoende aan<br />
het twijfelen gebracht, al is uw verhaal niet<br />
helemaal waterdicht. Ik geef u het voordeel<br />
van de twijfel.’ Ze verzoekt het beroep<br />
gegrond te verklaren.<br />
Tekst: Thea van der Geest
22<br />
Personalia<br />
Arrondissementsparket Arnhem<br />
In: Linda Hoestlandt (managementassistente)<br />
Andrea Vloedbeld, Ingeborg Muller , Ine Meulendijks<br />
(officier van justitie)<br />
Freek Spruijt (wetenschappelijk onderzoeker)<br />
Frans van Delft (BIV-medewerker)<br />
Joep Beerens (applicatiebeheerder)<br />
Edwin Vink (financial controller)<br />
Faiga Boerboom (administratief medewerker)<br />
Natalie Scholten (criminoloog)<br />
Uit: Marloes Zewald<br />
Ressortsparket Arnhem<br />
In: Albert Hazelhoff (plv. hoofdadvocaat-generaal)<br />
Sarah Keizer, Mark Lauriks, Sabine van den Brink<br />
(secretaris)<br />
Martina Bijker-Veen (advocaat-generaal)<br />
Randy Geluk (front office)<br />
Guido Roording (informatiespecialist)<br />
Switch: Paul Everaars (nu plv. hoofdadvocaat-generaal, Alkmaar)<br />
Anouk van de Kerkhof (naar front office)<br />
Uit: Cora Pieffers, Audrey Bulsink, Celina Pas, Sven Brinkhoff<br />
Arrondissementsparket Den Haag<br />
In: Angelique Hoogduin (beleidsmedewerker BIV)<br />
Dounia Benammer, Martijn Egberts,<br />
Hendrik-Jan Talsma (officier van justitie)<br />
Tineke Geertsema (specialistisch beleidssecretaris)<br />
Haitske Bouwmeister (senior parketsecretaris)<br />
Jeanette Theunisse, Jesse van der Kuijk<br />
(sr. administratief medewerker)<br />
Bob de Baedts (hoofd bedrijfsvoering)<br />
Eva Bloem (parketsecretaris)<br />
Switch: Vincent Benner (naar parket Haarlem)<br />
Chris van Dam (naar parket Haarlem)<br />
Sander van der Aart (naar rechtbank Den Haag)<br />
Carlo Calabrò (naar Schadefonds Geweldsmisdrijven)<br />
Uit: Farid Lahri<br />
Arrondissementsparket Dordrecht<br />
In: Ludwina Sprok (parketsecretaris)<br />
Jessica Spengen (RAIO)<br />
Mirjam Schavemaker (administratief medewerker)<br />
Nanet Oosterveld (RAIO)<br />
Uit: Antonette Markus<br />
Arrondissementsparket Maastricht<br />
In: Dagmar Hofman, Ellen Mingels-Bonfrère, Nicky<br />
Koumans, Kim Brouwers (administratief medewerkers)<br />
Claudia Cappetti (gedetacheerd naar rechtbank),<br />
Uit: Louisa Taihutu, Vivian Lommen, Marisca Zambon,<br />
Jorick Schreurs<br />
Personalia<br />
Arrondissementsparket Utrecht<br />
In: Marianne van Ling (sectiechef maatwerkzaken)<br />
Joey Tuinenburg (administratief medewerker)<br />
Switch: Rolf Eigeman (recherche-officier LP)<br />
Carla van den Broek, Kirsten Romijn - Jaspers<br />
(naar CVOM)<br />
Mieke Bongaerts (naar gerechtshof Den Haag)<br />
Femke Willems (naar rechtbank Rotterdam)<br />
Uit: Anita Verwoerd - van Dieten, Dina Al Abbasy, Ilham<br />
Moumen, Farah maimouni<br />
Arrondissementsparket Zwolle- Lelystad<br />
In: Wilbert Tomesen (hoofdofficier van justitie)<br />
Hilde Dam (adm. juridisch medewerker)<br />
Marlene Kartodikromo, Bert van der Sluis<br />
(sr. administratief medewerker)<br />
Simon Kooistra, Amy Maduro (parketsecretaris)<br />
René Merema (P&O adviseur)<br />
Switch: Arend Vast (naar Eurojust)<br />
Carolien Veenman (naar parket Alkmaar)<br />
Ingeborg Muller (naar parket Arnhem)<br />
Steven Cotino (naar FP Amsterdam)<br />
Uit: Jolanda de Kleine-Zomerdijk, Joëlla Baal, Joke Faber-<br />
Brugman, Lique van Donselaar<br />
Landelijk Parket<br />
In: Gert Veurink (officier van justitie)<br />
Thijs Cuppen (stagiaire)<br />
Ton Maan (teamleider TIOC)<br />
Switch: Henk van der Meiden (plv. hoofd advocaat-generaal<br />
ressortsparket Den Bosch)<br />
Marianne van Ling (naar parket Utrecht, teamleider)<br />
Mariska de Boer (naar team Rotterdam, adm.medew.)<br />
Alexander van Dam (naar parket Haarlem,<br />
kwaliteitsofficier)<br />
Roger Lambrichts (naar parket Rotterdam, teamleider)<br />
BVOM<br />
In: Bart de Jong (adviseur projectontwikkeling)<br />
Uit: Miranda Westeneng<br />
CVOM Utrecht<br />
In: Giordano van der Pol, Seher Dou, Suzan Hutter, Katrien<br />
van Es-Puskina, Malika Tabte, Aïssatou Diallo, Jaimy<br />
Roeleveld, Latifa El Arbaji, Zineb El Moudden, Claudia<br />
Pauletti, Tessa de Leeuw, Suli Ignatia, Usha Mahabier,<br />
Albert Koffeman, Richard Lopulalan, Manon Luskus,<br />
Edith Meijer (administratief medewerkers)<br />
Marco van der Grient, Rens Beeren, Marlies van der Niet,<br />
Sanne Smorenburg (administratief beoordelaars)<br />
Gerrit van Bruggen (adm. juridisch medewerker)<br />
Switch: Kirsten Jaspers-Romijn (van parket Utrecht)<br />
Michaël Okoe (van parket Breda)<br />
Inneth Pengel (van parket Amsterdam)<br />
Irene Sewnandan-Somaroe (naar parket Rotterdam)
OPPORTUUN Nummer 7– <strong>2007</strong> Personalia 23<br />
Uit: Naomi Bakker, Julitta Beerthuizen, Leonie van Es,<br />
Helga Faber, Ilona Graauwmans, Marina Huijm<br />
Lazarenko, Femmieke Jonkman, Ronald de Joode, Malou<br />
Kaplanian, Miranda Nieuwenhuizen, Joshua Patty, Irene<br />
van Ramshorst<br />
Parket-Generaal<br />
In: Terrence Bergwijn (facilitair beheerder)<br />
Afef Ismail (secretaresse BMO)<br />
Johan Dael (Functioneel Beheerder Webbureau)<br />
Jenny Laros (Projectadviseur)<br />
Seema Rambhajan (auditor)<br />
Sanne Kuijpers (coördinator facilities)<br />
Henny van der Harst-Mertens (medewerker D&R, BMO)<br />
Anouk Voermans (senior beleidsmedewerker,<br />
Handhavingsbeleid)<br />
Nathalie van Bakel (beleidsmedewerker P&C, B&B)<br />
Switch: Anouk Voermans (van Functioneel Parket, nu<br />
sr. beleidsmedewerker Handhavingsbeleid)<br />
Juriaan Simonis, Astrid Lotte (naar Wetenschappelijk<br />
Bureau OM)<br />
Danny Mosselman (naar DVOM-f)<br />
Uit: Lianne Bertens, Monica ten Hagen, Bas de Waal,<br />
Arthur Verheij<br />
Wetenschappelijke Bureau OM (WBOM)<br />
In: Alex Bood (onderzoeksbegeleider, wetenschappelijk<br />
Bureau)<br />
Martin Apistola (kennismanager, wetenschappelijk<br />
Bureau)<br />
Arrondissmentsparket Zutphen<br />
In: Mr. L.C.P. Goossens (hoofdofficier van justitie)<br />
Suzanne ten Brink (schadebemiddelaar Slachtofferzorg)<br />
Nikky Kwakkel (administratief medewerker jeugdzaken)<br />
Uit: Sophie Laarman<br />
2 e etage<br />
Monica ten Hagen: Carrière-switch<br />
Op 15 juli heeft Monica ten<br />
Hagen ontslag genomen.<br />
Ze laat zich omscholen tot<br />
docent Duits.<br />
Vier jaar heeft ze voor de<br />
afdeling Bestuurlijke en<br />
Juridische Zaken van het<br />
Parket-Generaal gewerkt.<br />
Ze behandelde lastige zaken<br />
waarbij de politieke verantwoordelijkheid<br />
van de minister<br />
voor het OM vaak aan de orde was. Ook Kamervragen, klachten<br />
tegen hoofdofficieren of van de Nationale ombudsman werden door<br />
haar behandeld.<br />
‘Het meeste werk had ik al eens gedaan. Inhoudelijk bleef een zaak<br />
spannend, maar het patroon ervan hetzelfde. Ik had moeite met de<br />
invloed die de politiek tegenwoordig heeft op het OM. Dat Jan en<br />
alleman enorm hun best doen om Kamervragen te beantwoorden,<br />
terwijl het Kamerlid al bijna de vraag vergeten is. En de paniek als er<br />
iets in de krant staat, terwijl toch morgen de vis erin gaat. Zo belangrijk<br />
is het allemaal niet.’<br />
Monica begint op haar vijftigste aan een nieuwe uitdaging.<br />
‘Ik word juf Duits.’<br />
Ze wil, nadat ze vroeger al maatschappijleer gaf, weer voor de klas,<br />
wegens het grote lerarentekort in het vak Duits. Via het LOI begint ze<br />
aan de lerarenopleiding. Ze verwacht daarmee over tweeënhalf jaar<br />
klaar te zijn.<br />
‘Ik ken goed Duits en zing (haar grootste hobby, red.) veel in die taal.<br />
Na de Kerst mag ik al voor de klas. Dat wordt aankomende maanden<br />
hard studeren. Ik ben al op vakantie geweest in Oostenrijk en ga nog<br />
een week naar Duitsland met de kinderen. Het komt wel goed.’<br />
Tekst: Thea van der Geest
24<br />
Zoals bekend is de bevoegdheid van de<br />
rechtbank in strafzaken geregeld in art. 2<br />
Sv. Er zijn diverse mogelijkheden: de plaats<br />
waar het delict is begaan; de plaats waar<br />
verdachte zich bevindt; de plaats waar tegen<br />
verdachte de vervolging van een ander feit<br />
is aangevangen en te Rotterdam, indien de<br />
officier van justitie bij het landelijk parket<br />
met de vervolging van een strafbaar feit is<br />
belast.<br />
De territoriale en landelijke bevoegdheid<br />
van de officier van justitie dan wel die van<br />
de rechter-commissaris zijn ook nuttige<br />
regelingen, maar bepalen op zichzelf niet de<br />
bevoegdheid van de rechtbank.<br />
Van oudsher is de bevoegdheid lokaal geregeld.<br />
Het uitgangspunt? De afstand die op<br />
een dag per paard kon worden afgelegd.<br />
In de huidige globalisering is die afstand<br />
van ondergeschikt belang en zijn grenzen<br />
slechts virtueel. Hoe heden ten dage te handelen?<br />
Het besluit nevenvestigings- en nevenzittingsplaatsen<br />
van 17 juni 2004 (Stbl.<br />
2004/288), gevolgd door het aanwijzingsbesluit<br />
(Stcrt. 1 juli 2004, nr 13) lijkt meer te<br />
passen in de moderne tijd. Geen wetswijziging,<br />
maar een keurig gepubliceerd besluit.<br />
Het lastige van nieuwe besluiten is echter<br />
dat je niet altijd weet hoe het werkt. Dat<br />
moet in de praktijk maar blijken. Enige marketing<br />
of televisiereclame is hier niet aan de<br />
orde. Het zijn de rechtbanken en de hoven<br />
die zich over deze materie mogen buigen.<br />
Het mag duidelijk zijn dat een<br />
(mega)strafzaak waarvan het gvo is<br />
geopend vóór het besluit van 2004 geen<br />
beroep kan doen op deze “nieuwe” regeling.<br />
Zo globaal wordt niet naar de bevoegdheid<br />
van de rechtbank gekeken.<br />
Hoe is dan de bevoegdheid te herleiden en<br />
te herkennen? Door op de vordering of dagvaarding<br />
zijdens het OM aan te geven dat:<br />
“rechtbank X, zittinghoudende te Y.”.. etc.<br />
Dezelfde duidelijke aanduiding geldt ook<br />
voor alle beslissingen van de rechtbank zelf.<br />
Toegegeven, het vergt meer administratieve<br />
rompslomp, maar met de huidige techniek<br />
moet dat mogelijk zijn. Overigens is de wet<br />
nog altijd leidend. Met andere woorden,<br />
de zaak zal toch eerst theoretisch aangebracht<br />
moeten worden bij die rechtbank<br />
zoals bedoeld in art. 2 Sv. Vervolgens kan<br />
op basis van het desbetreffende besluit een<br />
andere rechtbank als nevenvestigingsplaats<br />
worden aangemerkt. Een en ander dient<br />
wel in het dossier en op de oproeping(en)<br />
duidelijk te zijn. Zo niet, dan blijft de lokale<br />
bevoegdheid leidend. Hiermee is de raadkamer<br />
van het hof Arnhem geconfronteerd<br />
in mei <strong>2007</strong>. Binnen afzienbare tijd is een<br />
megastrafzaak waarvan de bevoegdheid op<br />
basis van art. 2 Sv bij de rechtbank Utrecht<br />
lag, doorverwezen naar de rechtbank<br />
Groningen, Zutphen en toen Almelo. Het<br />
appel tegen de gevangenhouding werd<br />
ingediend bij het hof Arnhem. Het hof verklaarde<br />
zichzelf onbevoegd in een drietal<br />
zaken, overwegende dat: ‘het hof heeft<br />
vastgesteld dat uit geen van de hiervoor<br />
genoemde rechterlijke beslissingen blijkt<br />
dat de betrokken instanties niet als zodanig,<br />
doch als nevenvestiging van enige andere<br />
rechtbank zouden zijn opgetreden. Bezien<br />
Uitgelicht<br />
Bevoegdheid, lokaal of<br />
globaal?<br />
in het licht van het gesloten stelsel van de<br />
regeling van de plaatselijke rechterlijke<br />
bevoegdheid was de rechtbank Almelo niet<br />
bevoegd de duur van de door de rechtbank<br />
Groningen bevolen gevangenhouding<br />
te verlengen.’ Hierbij merkt het hof op<br />
dat een aanwijzing door het Landelijk<br />
Coördinatiecentrum Megazaken op zichzelf<br />
geen rechterlijke bevoegdheid kan scheppen.<br />
‘Evenmin doet een “overdracht” of<br />
“overname” van een dergelijk aangewezen<br />
megazaak van de ene naar de andere rechtbank<br />
enige vorm van rechterlijke bevoegdheid<br />
ontstaan. Hieruit vloeit voort dat de<br />
rechtbank Almelo, waar deze klaarblijkelijk<br />
als zodanig is opgetreden, onbevoegd dient<br />
te worden verklaard.’ (08-963011/08-963006<br />
en 08-963005).<br />
Misschien toch maar een wetswijziging om<br />
de globalisering van de bevoegdheid beter<br />
te lokaliseren?<br />
Irene Gonzales<br />
Advocaat-generaal ressortsparket Arnhem
OPPORTUUN Nummer 7 – <strong>2007</strong> Verkeer 25<br />
verkeer<br />
Handsfree bellen<br />
a) Gerechtshof Leeuwarden 5 juni <strong>2007</strong>, WAHV<br />
07/00049<br />
De betrokkene voerde aan dat de gedraging niet is<br />
verricht: 'Er was in de auto geen mobiele telefoon<br />
aanwezig'. Hij heeft bij de staandehouding de verbalisanten<br />
aangeboden om hem te fouilleren en<br />
om te auto te onderzoeken, maar zij hebben dit, z.i.<br />
ten onrechte, geweigerd te doen. De kantonrechter<br />
verklaarde het beroep gegrond omdat dit verweer<br />
niet nader was onderzocht en de verbalisanten<br />
de kans hebben laten lopen hun constatering volledig<br />
te doen. Onder die omstandigheden kan die<br />
constatering niet leiden tot het opleggen van een<br />
sanctie. De officier van justitie stelde hoger beroep<br />
in tegen de beslissing van de kantonrechter en stelt<br />
dat aan de verklaringen van de verbalisanten in dit<br />
geval doorslaggevende betekenis dient te worden<br />
toegekend. Gelet op die verklaringen is komen vast<br />
te staan dat de gedraging is verricht. De verbalisanten<br />
behoefden, volgens de officier van justitie,<br />
niet in te gaan op het aanbod van de betrokkene<br />
om de auto te onderzoeken en hem te fouilleren.<br />
Nader onderzoek was gelet op de verklaringen van<br />
de verbalisanten namelijk niet nodig. Hierbij is er<br />
op gewezen dat het de verbalisanten ingevolge art.<br />
2 WAHV niet was toegestaan een (vrijwillig) onderzoek<br />
aan de persoon dan wel zijn voertuig in te stellen.<br />
Bovendien is nader onderzoek disproportioneel,<br />
volgens de officier van justitie. Ter zitting bij het hof<br />
heeft de advocaat-generaal onder meer verklaard<br />
dat zij de mogelijkheid dat de betrokkene, die tussen<br />
de constatering van de gedraging en de plaats<br />
van staandehouding plusminus 500 meter achter de<br />
politieauto heeft gereden, zich op dat traject op enigerlei<br />
wijze van de mobiele telefoon heeft ontdaan,<br />
als theoretisch beschouwt en niet in de overwegingen<br />
wil betrekken. Het hof verwees de zaak naar de<br />
meervoudige Kamer. Wordt vervolgd....<br />
b) Gerechtshof Leeuwarden 4 juni <strong>2007</strong>, WAHV<br />
07/00560<br />
De betrokkene stond voor een rood verkeerslicht te<br />
wachten en op het moment dat het groen werd, was<br />
het telefoongesprek beëindigd. Tijdens het optrekken<br />
heeft zij de telefoon nog een aantal seconden<br />
in haar hand gehad. Het hof oordeelt dat het verbod<br />
vastgelegd in art. 61a RVV90 absoluut geformuleerd<br />
is en geen ruimte laat voor uitzonderingen. Aldus<br />
heeft de wetgever geen onderscheid willen maken<br />
tussen het kortdurend en langdurig vasthouden van<br />
een mobiele telefoon tijdens het rijden. Bovendien<br />
heeft de betrokkene ervoor gekozen stilstaand voor<br />
het verkeerslicht te telefoneren. Hierdoor heeft zij<br />
het risico genomen dat het verkeerslicht op groen<br />
licht sprong en zij moest rijden, terwijl zij de mobiele<br />
telefoon nog in haar hand hield. Dat zij deze slechts<br />
enkele seconden heeft vastgehouden is naar het<br />
oordeel van het hof dan ook geen omstandigheid<br />
die noopt tot matiging van de opgelegde sanctie.<br />
Volgt bevestiging van de beslissing van de kantonrechter<br />
tot ongegrond verklaring van het beroep.<br />
c) Gerechtshof Leeuwarden 29 mei <strong>2007</strong>, WAHV<br />
07/00554<br />
De betrokkene voert aan dat hij in het bezit is van<br />
een zogeheten duo-card, waarbij zowel zijn autotelefoon<br />
als zijn mobiele telefoon gebruik maken<br />
van hetzelfde telefoonnummer. Op de bewuste<br />
dag waren abusievelijk beide telefoons in werking,<br />
waardoor een inkomend gesprek van zijn zieke en<br />
hulpbehoevende moeder op de mobiele telefoon<br />
<strong>binnen</strong>kwam. Onder verwijzing naar het absoluut<br />
geformuleerde verbod waarbij geen uitzondering<br />
wordt gemaakt in het geval van een dringend telefoongesprek<br />
of in het geval de verkeersveiligheid<br />
niet in gevaar is gebracht, overweegt het hof dat<br />
de betrokkene bovendien mogelijk zijn voertuig stil<br />
had kunnen zetten alvorens de oproep te beantwoorden.<br />
Tevens is niet gebleken van een zodanige<br />
spoedeisendheid, dat de mogelijkheid enkele minuten<br />
later terug te bellen geen optie was. De betrokkene<br />
heeft zijn moeder immers meegedeeld dat hij<br />
haar zo direct terug zou bellen. Volgt bevestiging<br />
van de beslissing van de kantonrechter tot ongegrond<br />
verklaring van het beroep.<br />
Parkeren op gehandicapten parkeerplaats<br />
a) Gerechtshof Leeuwarden 23 mei <strong>2007</strong>, WAHV<br />
07/00452<br />
De betrokkene voert aan dat op het wegdek van<br />
de betrokken parkeerplaats geen wit kruis of een<br />
herkenbare witte rolstoel is aangebracht. Hij was<br />
zich er in het geheel niet van bewust dat het om een<br />
gehandicaptenparkeerplaats ging. Het hof oordeelt<br />
dat de omstandigheid dat de betrokkene het betreffende<br />
bord E6 niet heeft opgemerkt en zich dus<br />
niet bewust was van de gedraging, voor zijn eigen<br />
rekening en risico dient te komen. Hij is immers<br />
tekort geschoten in de op hem rustende plicht om<br />
te allen tijde en onder alle omstandigheden de voor<br />
hem geldende verkeerstekens tijdig op te merken<br />
en zich in staat te stellen daaraan te voldoen. Het<br />
enkele feit dat geen signalering was aangebracht<br />
op het wegdek van de gehandicaptenparkeerplaats<br />
brengt naar het oordeel van het hof niet mee dat<br />
sprake was van een zo onduidelijke situatie dat<br />
het opleggen van een sanctie niet billijk is dan wel<br />
dat matiging van de sanctie gerechtvaardigd is.<br />
Dat de wegbeheerder -om welke reden ook- op<br />
andere plaatsen (in dezelfde gemeente) er wel voor<br />
gekozen heeft om tevens op het wegdek van een<br />
gehandicaptenparkeerplaats signaleringen aan te<br />
brengen maakt dat niet anders. Volgt bevestiging<br />
van de beslissing van de kantonrechter tot ongegrond<br />
verklaring van het beroep.<br />
b) Gerechtshof Leeuwarden 22 mei <strong>2007</strong>, WAHV<br />
07/00367<br />
Ook in deze casus wordt aangevoerd dat het bord<br />
niet duidelijk was aangebracht, t.w. op de gevel van<br />
het gemeentehuis, in tegenstelling tot de plaats<br />
daarnaast op een staande paal. Bovendien is in of<br />
op de bestrating geen kenmerk aangebracht waaruit<br />
blijkt dat het een invalidenparkeerplaats betreft.<br />
Het hof stelt ook in deze zaak voorop dat van iedere<br />
weggebruiker mag worden verwacht dat hij oplettend<br />
is op aanwezige bebording. Dat deze niet<br />
-zoals in andere situaties- op een paal is aangebracht<br />
maar aan de gevel en het feit dat in of op de<br />
bestrating geen kenmerken waren aangebracht om<br />
te verduidelijken dat het een invalidenparkeerplaats<br />
betreft, maakt dit niet anders. Volgt bevestiging van<br />
de beslissing van de kantonrechter tot ongegrond<br />
verklaring van het beroep.<br />
Géén objectieve meting door scheef<br />
staande flitspaal ?<br />
Gerechtshof Leeuwarden 30 mei <strong>2007</strong>, WAHV<br />
07/00584<br />
De betrokkene was een sanctie opgelegd ter zake<br />
van het niet stoppen voor een rood licht uitstralend<br />
verkeerslicht. Hij stelt dat er geen objectieve meting<br />
heeft plaatsgevonden, omdat de betreffende flitspaal<br />
scheef stond. Het hof ziet geen aanleiding te<br />
twijfelen aan de juistheid van de meting. Deze is<br />
namelijk verricht op basis van lusdetectoren in het<br />
wegdek. De camera legt de meting slechts vast op<br />
een foto. Dat de flitspaal volgens de betrokkene<br />
scheef stond, brengt dus niet mee dat de meting<br />
niet correct is geweest. Volgt bevestiging van de<br />
beslissing van de kantonrechter tot ongegrond verklaring<br />
van het beroep.<br />
Tekst: Koos Spee,<br />
Bureau Verkeershandhaving OM.<br />
Voor complete teksten, bel 0346 – 333310.
26<br />
internationaal<br />
Jurisprudentie<br />
Rechtbank Rotterdam, 13 juli <strong>2007</strong> (LJN: BB0722)<br />
Artikel 3 van het Aanvullend Protocol bij het<br />
Verdrag inzake de overbrenging van gevonniste<br />
personen voorziet in overbrenging zonder<br />
instemming van de veroordeelde, indien voor<br />
deze persoon een bevel tot uitzetting of uitwijzing<br />
geldt. Artikel 52 lid 2 WOTS bepaalt dat in geval<br />
van overbrenging zonder instemming de minister<br />
van justitie diens voornemen daartoe schriftelijk<br />
kenbaar dient te maken aan de veroordeelde.<br />
Deze kan hiertegen bezwaar maken, hetgeen zal<br />
worden behandeld door de raadkamer. Het betreft<br />
hier iemand die is veroordeeld tot terbeschikkingstelling.<br />
Hij heeft de Belgische nationaliteit en<br />
is in Nederland ongewenst vreemdeling. Ten tijde<br />
van behandeling ter zitting was geen advies van<br />
het <strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong>, als bedoeld in artikel 51<br />
WOTS, voorhanden. De rechtbank overweegt dat<br />
dit artikel het initiatief tot een verzoek om overbrenging<br />
van een veroordeelde bij het OM legt, dat<br />
is belast met de tenuitvoerlegging van rechterlijke<br />
beslissingen. Het achterwege laten van het advies<br />
is echter niet bedreigd met nietigheid. Ook is van<br />
belang dat het OM ter zitting heeft aangegeven<br />
zich te kunnen vinden in het voornemen van de<br />
minister van justitie. Aldus is de veroordeelde door<br />
het ontbreken van een advies niet in zijn belangen<br />
geschaad. De rechtbank volgt de veroordeelde niet<br />
in diens stelling dat het Aanvullend Protocol enkel<br />
voorziet in overbrenging in geval van straf en niet in<br />
geval van een maatregel. De rechtbank overweegt<br />
dat het Aanvullend Protocol een aanvulling is op<br />
het Verdrag inzake de overbrenging van gevonniste<br />
personen, dat spreekt over gevangenisstraffen en<br />
maatregelen. De veroordeelde voert aan dat de toelichtende<br />
nota bij het Aanvullend Protocol aangeeft<br />
dat vóór aanvang van de straf moet vaststaan dat de<br />
veroordeelde na het ondergaan daarvan het land zal<br />
moeten verlaten, terwijl in dit geval de ongewenstverklaring<br />
pas is uitgesproken na oplegging van de<br />
TBS. De rechtbank overweegt dat artikel 3 van het<br />
Aanvullend Protocol geen dwingende volgorde aangeeft.<br />
Deze verdragstekst gaat voor op de tekst in<br />
de toelichtende nota. De veroordeelde voert voorts<br />
aan dat overbrenging niet in het belang is van de<br />
goede rechtsbedeling. Bepalend zou moeten zijn<br />
in welke staat de beste reclasseringsvooruitzichten<br />
bestaan en in welke staat het penitentiaire stelsel<br />
de beste kwaliteit heeft. Tenuitvoerlegging in België<br />
is volgens de veroordeelde inhumaan. De officier<br />
van justitie voert aan dat het doel van de TBS,<br />
resocialisatie, niet kan worden bereikt vanwege de<br />
ongewenstverklaring. Hierdoor legt de veroordeelde<br />
ten onrechte beslag op een plek in een inrichting en<br />
de daarbijbehorende financiële middelen. De recht-<br />
bank overweegt dat het belang van goede rechtsbedeling<br />
moet worden bezien vanuit het perspectief<br />
van het (rechts)verkeer tussen staten onderling; de<br />
overdracht van executie strekt ertoe de tenuitvoerlegging<br />
te laten plaatsvinden in de daartoe meest<br />
geëigende staat, zowel bezien vanuit het standpunt<br />
van de resocialisatie als dat van adequate repressie.<br />
De rechtbank is van oordeel dat de minister<br />
van justitie in redelijkheid tot het voornemen heeft<br />
kunnen komen.<br />
In navolging op deze uitspraak zal door de minister<br />
van justitie een verzoek om overbrenging worden<br />
gezonden aan de Belgische autoriteiten. Indien zij<br />
hiermee instemmen, kan de feitelijke overbrenging<br />
in gang worden gezet.<br />
Voor meer informatie over dit onderwerp wordt<br />
verwezen naar de rubriek Internationaal in de<br />
<strong>Opportuun</strong> van april <strong>2007</strong>.<br />
Hoge Raad, 18 mei <strong>2007</strong>(LJN: BA5617)<br />
Bij uitspraak van 5 december 2006 overweegt de<br />
rechtbank dat uitlevering ontoelaatbaar is vanwege<br />
schending van artikel 3 EVRM. De opgeëiste<br />
persoon is in 1989 in Turkije gemarteld in verband<br />
met PKK-activiteiten. De rechtbank overweegt dat<br />
voor wat betreft het huidige verzoek om uitlevering,<br />
waarbij het gaat om strafbare feiten in verband met<br />
PKK-activiteiten vanaf 1991, vanwege de eerdere<br />
marteling ook nu aangenomen dient te worden dat<br />
sprake is van schending van 3 EVRM. De officier<br />
van justitie gaat, vanwege het rechtsbelang in deze<br />
zaak, in cassatie ondanks dat de opgeëiste persoon<br />
Nederland na de uitspraak heeft verlaten. Daarbij<br />
wordt aangevoerd dat door de redenering van de<br />
rechtbank een vrijbrief ontstaat voor het plegen van<br />
strafbare feiten. De Hoge Raad overweegt dat nu de<br />
opgeëiste persoon niet meer in Nederland aanwezig<br />
is de officier van justitie niet-ontvankelijk is in<br />
diens vordering.<br />
Rechtbank Haarlem, 14 juni <strong>2007</strong> (LJN: BB6012)<br />
Omzetting van een Engelse veroordeling tot een<br />
gevangenisstraf en een vervangende vrijheidsontneming<br />
wegens in gebreke blijven tot betaling<br />
van een bedrag tot ontneming van wederrechtelijk<br />
verkregen voordeel. Het Verdrag inzake de overbrenging<br />
van gevonniste personen voorziet in de<br />
mogelijkheid van overbrenging. Het Verdrag inzake<br />
witwassen, opsporing en inbeslagname en confiscatie<br />
van opbrengsten van misdrijven voorziet in de<br />
mogelijkheid van overname van tenuitvoerlegging<br />
van confiscatiebeslissingen. De veroordeelde acht<br />
tenuitvoerlegging van de vervangende vrijheidsbeneming<br />
niet mogelijk. De rechtbank overweegt<br />
dat eerst bepaald dient te worden of overname<br />
toelaatbaar is, waarna pas wordt bepaald of de<br />
veroordeling naar aard en omvang verenigbaar is<br />
met het Nederlands recht, en zo nee, welke straf of<br />
maatregel naar Nederlands recht op het overeenkomstige<br />
feit is gesteld. De rechtbank overweegt<br />
dat de vervangende vrijheidsontneming onder het<br />
sanctiebegrip in artikel 1 WOTS valt waardoor artikel<br />
31 WOTS van toepassing is. Tenuitvoerlegging is<br />
derhalve toelaatbaar. De rechtbank overweegt dat<br />
naar Nederlands recht geen vervangende vrijheidsontneming<br />
meer mogelijk is, maar, op vordering<br />
van de officier van justitie, wel verlof verleend kan<br />
worden tot tenuitvoerlegging van lijfsdwang (artikel<br />
577c WvSv). Dit is pas aan de orde als volledige<br />
betaling is uitgebleven en volledig verhaal niet<br />
mogelijk is gebleken. Hieruit volgt dat de sanctie<br />
naar aard niet verenigbaar is met het Nederlands<br />
recht. De rechtbank stelt de op te leggen sanctie<br />
vast op betaling van het bedrag (omgezet in euro’s)<br />
van het Engelse ontnemingbedrag. Het is vervolgens<br />
aan de officier van justitie om in het kader van<br />
de tenuitvoerlegging hiervan gebruik te maken van<br />
de zojuist vermeldde wettelijke regeling.<br />
Rechtbank Amsterdam, 3 april <strong>2007</strong> (LJN: BA6113)<br />
Een Belgisch overleveringsverzoek voor de tenuitvoerlegging<br />
van een maatregel tot internering,<br />
opgelegd na bedreiging met een geweer. De<br />
opgeëiste persoon is na verlof niet teruggekeerd en<br />
vervolgens in Nederland aangetroffen. Zij heeft de<br />
Belgische nationaliteit.<br />
De rechtbank overweegt dat ten aanzien van het<br />
handelen in strijd met de Wet wapens en munitie is<br />
voldaan aan dubbele strafbaarheid. Echter, ten aanzien<br />
van bedreiging is dat niet het geval, nu daarop<br />
naar Belgisch recht ten hoogste drie maanden<br />
gevangenisstraf is gesteld. Op dit punt wordt overlevering<br />
geweigerd. De opgeëiste persoon voert<br />
aan dat overlevering geweigerd dient te worden<br />
wegens schending van het EVRM. Er is sprake van<br />
een wanverhouding tussen de gepleegde feiten en<br />
de veroordeling nu internering wordt opgelegd voor<br />
onbepaalde duur. Ook ontbreekt terzake internering<br />
een periodieke controle op de noodzaak van voortzetting<br />
daarvan door een rechterlijke instantie. De<br />
rechtbank overweegt dat naar Belgisch recht een<br />
geïnterneerde persoon elke zes maanden om herziening<br />
kan verzoeken. Daarnaast wordt ook ambtshalve<br />
of op verzoek van de Procureur des Konings<br />
het voortduren van de maatregel getoetst. De<br />
commissie die deze toets uitvoert is geen rechterlijk<br />
college, maar nergens kan uit worden afgeleid dat<br />
zij de in het EVRM gewaarborgde rechten niet zou<br />
respecteren.<br />
Tekst: Linda Bregman,<br />
<strong>Ministerie</strong> van Justitie, Afdeling Internationale<br />
Rechtshulp in Strafzaken, telefoon 070 – 37 07 468
OPPORTUUN Nummer 7– <strong>2007</strong> Column 27<br />
Internationalist<br />
Vooral in justitiekringen staan “internationalisten”<br />
slecht bekend. Onder “internationalisten”<br />
zijn te verstaan die juristen die<br />
zich veelvuldig buitenslands ophouden teneinde<br />
daar een schimmig Koninkrijksbelang<br />
te dienen. Vaak hebben zij, zo is de gangbare<br />
mening, dat belang zelf in het leven geroepen.<br />
Tot dit merkwaardige genus behoor ik ook.<br />
Vanaf 1993. Toen werd ik, op een warme<br />
junidag, spoorslags naar New York gezonden<br />
om deel te nemen aan een voorbereidende<br />
VN-Commissie ter oprichting van<br />
een Permanent Internationaal Strafhof.<br />
Terwijl ik op dertigduizend voet door de<br />
atmosfeer denderde bekeek ik de stukken<br />
die de Secretaris-Generaal mij in handen<br />
had geduwd. Het was een zogeheten geconsolideerde<br />
tekst, vol vierkante haken, voetnoten<br />
en verwijzingsnummeringen. Na lang<br />
turen begreep ik dat het hier om een soort<br />
mondiaal wetboek van internationaal strafrecht<br />
ging. Maar wat ik er mee moest, dat<br />
was mij onduidelijk.<br />
De dag daarop bevond ik mij in een grote<br />
zaal met afgevaardigden van honderdzesentachtig<br />
landen. Een ruisende branding<br />
van stemmen doortrok de zaal. De<br />
vergadering, gepland om half elf, begon<br />
inderdaad om twaalf uur. Japan diende een<br />
motie in, waarop een kakafonie losbarstte<br />
en de vergadering terstond geschorst werd.<br />
Ik had de interventie van de Japanner niet<br />
verstaan. ‘Maar’, zoals de afgevaardigde van<br />
het Verenigd Koninkrijk mij angeliek mededeelde,<br />
‘dat doet er ook niet toe. We komen<br />
vandaag toch niet aan iets inhoudelijks toe.’<br />
Zo was het. Toch stonden de delegaties, heftig<br />
gesticulerend, met elkaar te discussiëren<br />
in de gang. Verweesd, zoals een varken in<br />
een synagoge, dwaalde ik tussen hen rond.<br />
Nu is een varken, juist in een synagoge, op<br />
een uiterst veilige plaats: een orthodoxe<br />
jood kan je daarvoor de transcendente<br />
reden terstond bevredigend uiteenzetten.<br />
Maar het schepsel voelt er zich toch niet op<br />
zijn gemak. Het was dus even wennen. Maar<br />
gaandeweg is mij dat gelukt.<br />
Op een gegeven moment heb ik zelfs een<br />
commissie voorgezeten. Die was gewijd aan<br />
de belangen van de verdediging voor het<br />
Hof. Belangenbehartigers van nationale<br />
advocaten-organisaties dromden de zaal<br />
in, waarnemers en non-gouvernementele<br />
organisaties. Om elf uur opende ik, mij<br />
bewust van mijn waardigheid. Om half een<br />
vroeg een Japanner (alweer, ik heb iets met<br />
die mensen) het woord. ‘It is very interesting,<br />
what has been said, but what about<br />
whaling?’ Ik begreep er niets van. Whaling,<br />
dat was toch walvisvaart? Maar ik had al<br />
geleerd dat je nooit als voorzitter moest<br />
zeggen dat je een interventie niet begreep.<br />
Ik feliciteerde de afgevaardigde met zijn<br />
belangrijke opmerking en beloofde hem<br />
daarvan in het proces-verbaal der zitting<br />
akte te verlenen. Geheel bevredigd leunde<br />
de man achter uit. De verhandelingen kabbelden<br />
voort, totdat een uur nadien een<br />
andere delegatieleider, onder verwijzing<br />
naar de Japanse opmerking, opmerkte dat<br />
hij toch graag het onderwerp van de toegelaten<br />
maasbreedte bij trawlnetten nog vóór<br />
het avondreces aan de orde wilde hebben.<br />
Deze keer was geen misverstand mogelijk:<br />
dit had ik goed verstaan. Ook thans vertrok<br />
ik geen spier. Maar verdaagde de vergadering<br />
onder voorgeven even met het secretariaat<br />
over het agendum te willen spreken.<br />
De zaal liep leeg in de richting van de bar.<br />
Hulpzoekend liep ik door de corridors,<br />
totdat ik op een immens bord zag dat in<br />
een overgelegen zaal de VN anti-walvisvaartconferentie<br />
plaatsvond. Dáár waren<br />
afgevaardigden die bij mijn club hoorden<br />
aangeschoven. En vice versa.<br />
‘Véél maakt het niet uit’, aldus de Brit andermaal.<br />
‘Vanavond is er in ieder geval bij ons<br />
op de ambassade receptie’.<br />
Tekst: Gerard Strijards
Het arrondissement Roermond organiseerde een OM-conferentie in Tegelen.<br />
Behalve leden van het OM waren er ook collega’s van het <strong>Ministerie</strong> van Justitie.<br />
De dames van bureau voorlichting van OM Leeuwarden<br />
draaien hun hand niet om voor het bedenken van ludieke<br />
gadgets. Deze ‘togaschorten’ waren bestemd voor<br />
de burgemeesters van Friesland, die een werkbezoek<br />
brachten aan het parket. Gelukkig voor de collega’s van<br />
het parket zijn er nog een paar exemplaren over...<br />
Verwervers Haarlem goed op koers<br />
(teambuildingsdag)<br />
Janet ten Hoope, officier en teamleider<br />
Verwerving, neemt na ruim elf<br />
jaar afscheid van parket Utrecht om<br />
in Rotterdam als plaatsvervangend<br />
hoofdofficier te beginnen.<br />
De tuktuk is hét nieuwe vervoersmiddel in Den<br />
Haag, snel van A naar B in de stad voor een laag<br />
tarief. Hoofdofficier René Craemer en rechercheofficier<br />
Josien Mooijen van het Functioneel Parket<br />
op weg naar Parket-Generaal in de tuktuk.<br />
‘Maastrichts Mooiste’- een hardloopwedstrijd over<br />
15 km - is weer gelopen. Op de foto het team van<br />
OM Maastricht.<br />
Officier van justitie Ludwina Sprok<br />
van Sint Maarten heeft haar stage<br />
als parketsecretaris bij het parket<br />
in Dordrecht afgerond. Als dank<br />
overhandigt zij hoofdofficier Paul van<br />
Beek een leuk aandenken.<br />
Hoofdofficier Ben Hendriks van OM Almelo in Estoril, Portugal moet nog duidelijk<br />
wennen aan informele kleding.<br />
Tijdens de jaarlijkse Veiligheidshuisbarbecue<br />
in Tilburg, verrast de kersverse hoofdofficier<br />
van OM Breda, Hugo Hillenaar, de<br />
medewerkers met een zomercadeau. Reden<br />
is het kabinetsbesluit om in iedere grote<br />
stad een Veiligheidshuis op te richten.<br />
Live your life on the beach: een sportieve bijeenkomst<br />
op Scheveningen voor alle medewerkers<br />
van het Landelijk Parket in het teken van expeditie<br />
Robinson.<br />
Donkere wolken en regenbuien kunnen de pret op<br />
het jaarlijkse beachvolleybaltoernooi Middelburg/<br />
Breda/Den Bosch niet drukken.<br />
Het convenant inzake afstemming 1e en<br />
2e lijn tussen het ressortsparket ‘s-<br />
Hertogenbosch en de arrondissementsparketten<br />
wordt in het ressort ondertekend.<br />
Samenstelling: Thea van der Geest