opportuun_september_2012.pdf - Openbaar Ministerie
opportuun_september_2012.pdf - Openbaar Ministerie
opportuun_september_2012.pdf - Openbaar Ministerie
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Marnix Eysink Smeets: ‘Veiligheidsgevoel<br />
belangrijker dan statistieken’<br />
ZSM als EHBO<br />
RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | NR 09 | JAARGANG 18 | SEPTEMBER 2012<br />
Verdrinkingsdrama in de haven<br />
van Hellevoetsluis
In de ban van computervirus Dorifel<br />
Verschillende gemeenten, bedrijven en universiteiten zijn begin augustus geïnfecteerd door het zogeheten<br />
Dorifelvirus. Deze schadelijke software nestelt zich in computers en versleutelt vervolgens originele bestanden. Het<br />
Nationaal Cyber Security Centrum is ingezet bij de bestrijding van Dorifel. Het virus lijkt inmiddels onder controle.<br />
Het team High Tech Crime van het KLPD doet strafrechtelijk onderzoek naar de virusbesmetting en het onderliggende<br />
botnet. Dat is een netwerk van besmette computers dat wordt aangestuurd door criminelen. Het onderzoek<br />
2 | In Beeld - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012<br />
wordt geleid door het Landelijk Parket. Lodewijk van Zwieten, landelijk officier cybercrime: ‘Dit soort onderzoeken<br />
is complex. Cybercriminelen houden zich niet aan landsgrenzen. De aanvallen worden ook steeds<br />
grootschaliger. Dat probleem los je niet op met uitsluitend klassieke opsporing. Daarom werken we internationaal<br />
samen met overheden en bedrijven.’<br />
Foto: ANP / Gaetan Bally<br />
| 3
6<br />
12<br />
18<br />
22<br />
Gevoel<br />
Het is de taak van het OM om te zorgen dat we<br />
kunnen blijven geloven in een rechtvaardige<br />
samenleving. Zegt Marnix Eysink Smeets. ‘Liever<br />
een hoekig OM dat goed probeert, dan een glad<br />
OM met praatjes.’<br />
Interview met een specialist in veiligheidsgevoelens<br />
Verdronken Sammy<br />
Aanklager Fred Speijers heeft meer zaken gehad<br />
waarin hij zijn gelijk niet kreeg. Da’s all in the<br />
game. Maar bij de uitspraak in de zaak van Sammy,<br />
die verdronk na in de haven van Hellevoetsluis te<br />
zijn gegooid, raakte hij “echt van de leg”. ‘Ik dacht:<br />
wat krijgen we nou, dit kan toch niet?’<br />
Alles afwegende<br />
Slachtofferloket<br />
Medewerkers van OM, politie, Slachtofferhulp<br />
Nederland en Schadefonds Geweldsmisdrijven<br />
vormen samen het Slachtofferloket in Utrecht. ‘Zo<br />
sluiten onze processen beter aan, hebben we meer<br />
begrip voor elkaar, en worden slachtoffer beter en<br />
sneller geïnformeerd.’<br />
Een dagje loket UtrechtLelystad<br />
Jeugdgroepen<br />
Meer dan 6 op de 10 leden van criminele<br />
jeugdgroepen stuitte de laatste jaren op het OM.<br />
Inmiddels is er aardig wat kennis over wat werkt.<br />
Maar er is geen reden om achterover te leunen,<br />
stelt hoofdofficier Henk Korvinus. ‘In een aantal<br />
wijken is een voedingsbodem waardoor nieuwe<br />
groepen ontstaan.’<br />
Blijvende focus op foute bendes<br />
OPPORTUUN | RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | JAARGANG 18 | NUMMER 09 | <strong>september</strong> 2012 Opportuun wordt gratis verstrekt<br />
aan de medewerkers van het OM en andere geïnteresseerden. Het magazine verschijnt twaalf keer per jaar. De redactie is verantwoordelijk voor de<br />
inhoud. Aan de in Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan.<br />
Abonnementenadministratie Wijzigingen? Stuur de adresdrager met de aangebrachte wijzigingen naar het retouradres, of email de wijzigingen naar<br />
<strong>opportuun</strong>@om.nl. Redactieadres <strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong>, ParketGeneraal, afdeling Communicatie, Prins Clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH Den Haag.<br />
Eindredacteur Pieter Vermaas, 070 3399840 of p.vermaas@om.nl. Plaatsvervangend eindredacteur Thea van der Geest, 070 3399825 of t.v.d.geest@om.nl.<br />
Foto omslag Marijke Volkers Bladformule en vormgeving Kris Kras Design Druk Tuijtel Oplage 8800<br />
Waar zit de buikpijn?<br />
Inhoud<br />
“Met mij gaat het goed, met ons gaat het slecht.” Zo verwoordde Paul Schnabel in<br />
2001 al het fenomeen dat burgers hun eigen buurt als veilig kunnen beschouwen<br />
terwijl zij de samenleving als geheel, als steeds onveiliger bestempelen. De criminaliteit<br />
in ons land daalt, maar toch voelen veel mensen zich onveiliger dan pakweg<br />
vijftien jaar geleden. Het veiligheidsgevoel is dus lang niet altijd gebaseerd op<br />
de feiten.<br />
Hoe kan dat? Door bijvoorbeeld berichtgeving in de media, waarbij alleen de ernstigste<br />
delicten de krant halen. Daarbij heeft een bericht in de krant over een auto-inbraak<br />
in Wassenaar weer een heel ander effect op het veiligheidsgevoel dan hetzelfde<br />
bericht in Rotterdamse krant. Zo kan lezen over onveiligheid leiden tot een gevoel van<br />
onveiligheid.<br />
Aan de andere kant: als er wel een probleem is waar mensen zich grote zorgen over<br />
maken – er buikpijn van krijgen – dan is het juist goed om te laten zien dat het probleem<br />
serieus wordt genomen, maatregelen wordt getroffen en successen geboekt.<br />
Om erachter te komen waarover mensen "buikpijn" hebben moeten we zo nu en dan<br />
ons oor te luisteren leggen bij "de burger" of ons laten informeren door wijkagenten<br />
of medewerkers van de gemeente.<br />
Het beïnvloeden van veiligheidsbeleving is een van de doelstellingen uit het programma<br />
High Impact Crime. Door de veiligheidsbeleving van burgers positief te beïnvloeden<br />
versterken we het vertrouwen in het functioneren van het OM en daarmee de<br />
rechtsstaat. Marnix Eysink Smeets legt ons in het interview op pagina 6 uit hoe we dat<br />
het beste kunnen doen.<br />
Bart Nieuwenhuizen<br />
Hoofdofficier van justitie, arrondissementsparket ‘s-Hertogenbosch<br />
En verder...<br />
4 Vragen > 11<br />
De zaak > 17<br />
Column > 25<br />
Kortom > 26<br />
4 Vragen > 30<br />
Stelling: 'Ik voel me veilig' > 31<br />
Gespot: "Swing" > 32<br />
Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 - Inhoudsopgave | 5
6 | Naam artikel - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012<br />
Marnix Eysink Smeets :<br />
‘Ik pleit voor een<br />
mythische rol<br />
voor het OM’<br />
Hij vindt het de taak van het OM om te zorgen dat we kunnen blijven<br />
geloven in een rechtvaardige samenleving. ‘Als mensen zien dat<br />
echte slechteriken de dans ontspringen wordt hun rechtvaardigheidsgevoel<br />
aangetast.’ Interview met Marnix Eysink Smeets.<br />
‘RICHT JE OP WAT ER<br />
Marnix Eysink Smeets wil een OM dat gevoel heeft voor wat er speelt<br />
ECHT INHAKT’<br />
‘Ik ben oprecht blij met de koers die<br />
het OM heeft gekozen om meer<br />
gevoeligheid te tonen voor de<br />
omgeving.’ Marnix Eysink Smeets<br />
zakt wat onderuit en strekt zijn<br />
benen. Op het terras in de achtertuin<br />
van het Haagse café<br />
Schlemmer is het goed toeven.<br />
Water klatert in de fontein.<br />
Wijnglazen rinkelen om ons heen.<br />
De lunch zit erop.<br />
Marnix Eysink Smeets is expert<br />
veiligheidsperceptie, lector Public<br />
Reassurance bij InHolland en<br />
oprichter van de Landelijke<br />
Expertisegroep<br />
Veiligheidspercepties. Afgelopen<br />
mei heeft hij een lezing gehouden<br />
tijdens een expertmeeting over<br />
veiligheidsbeleving georganiseerd<br />
door het OM-programma High<br />
Impact Crime.<br />
Voor alle zekerheid bekijkt hij zijn<br />
aantekeningen op zijn laptop en<br />
steekt van wal: ‘Het draait allemaal<br />
om publiek vertrouwen.’<br />
Hoe staat het eigenlijk met dat vertrouwen<br />
in veiligheid?<br />
Het interesseert mij niet hoe de<br />
statistieken over veiligheid eruit<br />
zien. Hoeveel turfjes er gezet zijn<br />
vanuit een systeem. Ik vraag me<br />
liever af hoe mensen zich voelen.<br />
Die voelen zich in het dagelijks<br />
leven best veilig. We zijn een van<br />
de veiligste landen ter wereld.<br />
Dat vergeten we overigens nog<br />
wel eens.<br />
Er zijn kleine groepen die de<br />
uitzondering vormen. Mensen die<br />
in kwetsbare buurten te leiden<br />
hebben van intimiderende groepen<br />
bijvoorbeeld. Ik heb verleden jaar<br />
de knuppel in het hoederhok<br />
gegooid door te beginnen over de<br />
“onaantastbaren”.<br />
Onaantastbaren?<br />
Als in buurten bepaalde jongens en<br />
jonge mannen overal mee<br />
wegkomen, omdat iedereen bang<br />
is van hun intimiderend gedrag, is<br />
dat op zich al erg genoeg. Maar als<br />
de overheid zich dan ook nog<br />
onmachtig toont krijgen die<br />
mannen pas echt een aura van<br />
onaantastbaarheid. Dan ga je je als<br />
buurtbewoner pas echt onveilig<br />
voelen. Want als zelfs de overheid<br />
deze gasten niet stopt, wie dan<br />
nog wel?<br />
Ik hanteer heel graag de 80 / 20<br />
regel. Voor 80 procent is Nederland<br />
een voortreffelijk veilig land, voor<br />
20 procent – en dat is sterk<br />
overdreven – zijn we dat niet. Er is<br />
bijna geen bestuurder die dit<br />
hardop durft te zeggen. Maar het<br />
wordt hoog tijd dat het een keer<br />
gezegd wordt. Want het betekent<br />
namelijk ook dat we geen woud<br />
van repressie hoeven uit te<br />
rollen over het hele land, maar<br />
dat we heel gericht op die 20<br />
procent moeten gaan zitten. En<br />
vergeet niet dat die groep heel<br />
dynamisch is.<br />
Gerichte repressie dus? Hoe ziet<br />
dat eruit?<br />
Grenzen stellen. Niet op een koude<br />
manier, maar laten zien dat je<br />
gevoel hebt voor wat er hier speelt.<br />
Dat het ene bepaalde gedrag niet<br />
wordt gepikt. Dat je ziet dat<br />
mensen er problemen mee<br />
hebben. Mensen moeten zich veilig<br />
weten. En wanneer voelen mensen<br />
zich veilig? Als je allereerst serieus<br />
laat blijken oog te hebben voor hun<br />
problemen. En daar dan op een<br />
integere, gedegen, betrouwbare<br />
en voorspelbare manier mee aan<br />
de slag gaat. Dat zijn dus ook de<br />
waarden die je moet uitdragen.<br />
Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 - Interview | 7
‘Het OM mag<br />
een beetje<br />
conservatief<br />
zijn’<br />
Dat doet het OM toch al? Je zei net<br />
zelf dat je blij was met de gekozen<br />
koers.<br />
Als je gevoeligheid voor de<br />
omgeving door zichtbaarheid,<br />
merkbaarheid en herkenbaarheid<br />
van interventies wilt tonen dan heb<br />
je me meteen mee. Maar als die<br />
woorden slaan op de organisatie<br />
zelf, dan gaat het mis. Dat is voor<br />
burgers volkomen oninteressant.<br />
Mensen willen dat de problemen<br />
waar zij last van hebben, worden<br />
aangepakt en het zal ze een rotzorg<br />
zijn wie dat doet.<br />
Kijk overigens uit dat zichtbaarheid,<br />
merkbaarheid en herkenbaarheid<br />
geen holle termen worden die in elk<br />
beleidsstuk terugkeren maar verder<br />
elke betekenis verloren hebben. Dat<br />
zie ik nu al wat gebeuren. Wat mij<br />
betreft zet je de – ambtelijke –<br />
doodstraf op het gebruik van die<br />
woorden. Daag mensen uit in<br />
andere woorden aan te geven wat er<br />
op dit vlak echt gebeuren moet.<br />
Kijk uit dat het OM niet te glad<br />
wordt. Liever een hoekig OM, die<br />
goed probeert, dan een glad OM<br />
met praatjes.<br />
Hoe kan het OM bijdrage aan de<br />
veiligheidsbeleving?<br />
Je moet je afvragen waar het OM<br />
voor staat. Wat is nou de essentiële<br />
bijdrage van het OM? Mensen<br />
hebben – om veilig te zijn – de<br />
behoefte om te kunnen geloven dat<br />
ze in een rechtvaardige wereld<br />
leven. Een onderdeel van die<br />
rechtvaardige wereld is te kunnen<br />
geloven dat echte boeven er niet<br />
mee wegkomen. Dan praten we niet<br />
over een kind dat een kauwgompje<br />
heeft gejat, maar over gedrag dat<br />
echt tegen ons rechtsgevoel<br />
indruist. Dat we zeggen: dat kan<br />
toch niet. Het is de taak van het OM<br />
om te zorgen dat we kunnen blijven<br />
geloven in een rechtvaardige<br />
samenleving.<br />
Mensen hebben een beeld van hoe<br />
veilig het is in hun eigen buurt, hun<br />
werkplek, hun thuis. Voor de<br />
meesten is dat best goed. Maar hoe<br />
verder bij ons vandaan, hoe meer<br />
we denken dat daar wat aan de<br />
hand is! Ik noem dat de symbolische<br />
werkelijkheid. Daar zien we allerlei<br />
moeilijkheden die eigenlijk niet<br />
bestaan. Daar projecteren we al<br />
onze zorgen op. Dat zijn allerlei<br />
zorgen die weinig met criminaliteit<br />
te maken hebben – het gaat<br />
voornamelijk over de richting van de<br />
maatschappij: de verharding van de<br />
samenleving, de angst voor<br />
instroom van nieuwe groepen. Het<br />
gekke is dat de politiek vooral<br />
reageert op wat wij vooral de<br />
symbolische werkelijkheid noemen.<br />
Onder druk van new public management<br />
moeten we presteren en<br />
targets halen. Maar het OM heeft,<br />
net als de politie, vooral een<br />
symbolische functie. De samenleving<br />
heeft een bepaald ideaalbeeld<br />
van de politie en het OM en zolang<br />
we dat kunnen handhaven voelen we<br />
ons gerust. Mensen die nooit met de<br />
politie te maken hebben gehad<br />
hebben een groter vertrouwen in de<br />
politie dan anderen. Kom je ermee<br />
in aanraking dan blijken agenten<br />
ook maar gewone mensen. Dit geldt<br />
voor het OM evenzeer. Dus dan kan<br />
je wel heel veel contacten willen<br />
maken, maar dat helpt je alleen<br />
maar verder weg!<br />
Ik heb in dat licht ook heel hard<br />
nagedacht of het OM bij RTL-<br />
Boulevard nou zo verstandig is. Ik<br />
neig naar nee.<br />
Waarom niet?<br />
Op het moment dat je je te populair<br />
opstelt, verlies je uiteindelijk de<br />
legitimiteit en het vertrouwen van<br />
de samenleving. Ik ben eerder<br />
iemand die pleit voor een mythische<br />
rol voor het OM. Ik hoef niet zo<br />
nodig de persoon achter de officier<br />
van justitie te zien. Ik wil hun rol<br />
zien en die rol wil ik geloven! Dat<br />
vereist ook enige afstand. Een<br />
moderne vorm van afstandelijkheid.<br />
Je kan tegelijk afstandelijk zijn en<br />
compassie tonen.<br />
Compassie en afstand – dat klinkt<br />
tegengesteld.<br />
Denk maar aan Hare Majesteit de<br />
Koningin. Zij doet het voortreffelijk.<br />
Het koningshuis is gebaseerd op<br />
mythificatie. Toch komt ze met veel<br />
compassie uit de hoek. Nu wil ik het<br />
OM niet met de majesteit vergelijken,<br />
maar de termen staan niet op<br />
gespannen voet met elkaar.<br />
Nog even terug naar de onaantastbaren.<br />
We richten ons toch ook op<br />
High Impact Crime?<br />
Het is een prachtig begrip, maar<br />
loop niet in de valkuil van juridische<br />
definities. Je moet leren zien dat<br />
strikt genomen alleen burgers zelf<br />
kunnen aangeven wat High Impact<br />
Crime is. Voor de een is dat een<br />
overval, maar voor de ander kan dat<br />
ook een fietsdiefstal zijn. Niet de<br />
delictsomschrijving, maar de<br />
betekenis die mensen zelf aan een<br />
delict geven is doorslaggevend. Om<br />
die te kunnen zien moet je dus<br />
omschakelen van een juridische<br />
naar een psychologische manier<br />
van kijken. Dat is best lastig, als het<br />
juridische je van oudsher in de<br />
genen zit. Maar lukt het je, dan<br />
heeft het echt effect op de veiligheidsbeleving<br />
van mensen, net als<br />
op het vertrouwen in het strafrechtelijk<br />
systeem. Dat is uit onderzoek<br />
wel gebleken!.<br />
Wat vind je eigenlijk van de ZSMontwikkelingen?<br />
Ja, die ontwikkeling vind ik veel<br />
belovend. Het is een richting die me<br />
wel aanspreekt. Zo ben ik ook te<br />
spreken over de Top-600 aanpak in<br />
Amsterdam. Ze zijn er nog niet – het<br />
moet nog maar bewezen worden dat<br />
dit echt gaat werken – maar er<br />
begint iets te komen. Een goed<br />
voorbeeld is ook hoe de<br />
Amsterdamse driehoek de zaak<br />
Robert M. heeft aangepakt. Dat<br />
was fantastisch. Zo wil ik mijn<br />
bestuur zien.<br />
Het valt me overigens op dat daar<br />
waar je echt wat ziet veranderen<br />
dat vooral lijkt te zitten in het<br />
commitment en de overtuiging van<br />
de betrokken bestuurders. In het<br />
feit dat zij geloofwaardig uitstralen<br />
te zien wat de lokale samenleving<br />
dwars zit, en dat zij de vastberadenheid<br />
hebben daar nog wat aan gaan<br />
doen ook.<br />
Het OM moet dus gewoon achter de<br />
boeven aan?<br />
Rechtvaardigheidsbeleving zit niet<br />
alleen maar in de aanpak van<br />
slechteriken, het betekent ook dat<br />
mensen die iets overkomen is<br />
rechtvaardig worden behandeld. Ik<br />
bedoel slachtoffers. Die moeten op<br />
een goede manier worden bejegend.<br />
Zie je het omgaan met slachtoffers<br />
dan fout gaan?<br />
Nou ja, de criminologie kent het<br />
klassieke verschijnsel van secundaire<br />
victimisatie: slachtoffer die zo<br />
bejegend worden dat ze zich<br />
wederom slachtoffer voelen. Ik heb<br />
niet het idee dat dat zo veel beter<br />
is geworden.<br />
Het OM maakt veel werk van<br />
slachtofferzorg.<br />
Ja, maar je moet wel weten wat je<br />
rol is: je moet geen hulpverlener<br />
worden. Dat verwachten mensen<br />
ook niet. Slachtoffers willen<br />
bovenal serieus genomen worden.<br />
Mensen moeten het gevoel hebben<br />
dat het OM ziet wat hen is overkomen.<br />
En daar dan niet alleen<br />
functioneel op reageert, maar ook<br />
met enige compassie en empathie.<br />
Mensen willen vooral zorgvuldig<br />
behandeld worden in het normale<br />
contact. Met een bloemetje aan het<br />
bed van een slachtoffer staan – laat<br />
dat maar over aan de burgemeester<br />
of de politie over.<br />
De omgang met slachtoffers is<br />
wellicht belangrijk, maar ik vind het<br />
nog veel belangrijker dat mensen<br />
zien dat het strafrechtelijke<br />
systeem zich richt op de problemen<br />
waar zij mee te maken hebben.<br />
Daar moet de compassie zitten. Dat<br />
het OM weet waar burgers tegenaan<br />
lopen. Het is niet zo dat alles<br />
waar de samenleving zich druk over<br />
maakt – het OM zich daar kritiek-<br />
loos op richten. Dan gooi je het kind<br />
met het badwater weg. Het OM<br />
moet heel zorgvuldig omgaan met<br />
zijn magistratelijke rol.<br />
Hoe ziet die magistratelijke rol er<br />
dan uit?<br />
Hip, modern of innovatief hoort niet<br />
bij het OM. Daar moet het OM ook<br />
geen complex van krijgen als het<br />
dat niet is. Het OM mag een beetje<br />
conservatief zijn! Hip is grillig en<br />
veranderlijk. Burgers willen erop<br />
vertrouwen dat het OM een<br />
betrouwbare organisatie is.<br />
Burgers hebben een officier van<br />
justitie nodig die begrijpt wat er op<br />
straat gebeurd.<br />
Succes zit dus in details, in de<br />
handel van individuen. In het<br />
handelen van parketsecretarissen,<br />
van hulpofficieren, van politiemannen.<br />
Zij die direct met burgers in<br />
contact staan. Zij zijn maatgevend<br />
en de dragers van de veiligheidsbeleving.’<br />
Tekst: Thea van der Geest<br />
Foto: Marijke Volkers<br />
8 | Interview - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 | 9
10 | Interview - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012<br />
WENS VaN DE BurGEr<br />
Marnix Eysink Smeets begon zijn carrière in de jaren tachtig als<br />
politieofficier.<br />
‘Ik vroeg me af hoe je het werk op een slimmere manier kon aanpakken.<br />
Mij interesseerde het niet hoe we het veilig konden krijgen – al moest ik<br />
in mijn onderbroek op mijn kop op een kruising gaan staan. Ik ging er<br />
steeds vanuit: waar zijn we ook alweer voor? Wat wil de burger? En wat<br />
betekent dat dan zowel intern als extern voor de organisatie?<br />
Ik werd chef van de strandpolitie en stelde twee veranderingen voor die<br />
later zijn doorgevoerd: we konden met de helft van de agenten hetzelfde<br />
effect bereiken door samen te werken met de reddingsbrigade. En we<br />
gingen serieus nadenken over wat de burger nodig had. Zo kwamen er<br />
waarschuwingsborden bij de strandopgangen en zorgden we ervoor dat<br />
we op strategische plekken zichtbaar waren.’<br />
Later, als plaatsvervangend hoofd voorlichting, werd Smeets de<br />
rechterhand van persvoorlichter wijlen Nico Laterveer ‘die het vak in<br />
belangrijke mate in Nederland heeft vormgegeven. Hij haalde in een ruk<br />
het gordijn voor de samenleving weg om te laten zien: zó wordt er naar<br />
ons gekeken en zo moeten we reageren.’<br />
Die ervaring nam Smeets mee in zijn verdere werk: ‘We hadden de<br />
Haagse Oud en Nieuw rellen. Op een gegeven moment ben ik er met<br />
een marketingfilosofie naar gaan kijken en kwam ik tot andere oplossingen.<br />
Heel belangrijk was: zorg dat je mensen uit de buurt erbij betrekt,<br />
zorg dat je geen monomane cultuur van alleen jonge mannen meer op<br />
straat hebt, maar een gemixte hoeveelheid mensen uit de bevolking.<br />
Werk voor 90 procent op basis van preventie en 10 procent op basis van<br />
repressie. Maar als je repressief optreedt doe het dan daadkrachtig.’<br />
Smeets: ‘Iedereen ging er vanuit dat het volgend jaar weer een probleem<br />
was. Toen veronderstelde ik: als we er nu tenminste van uitgaan<br />
dat we géén probleem meer hebben. En ten tweede: onderzoek wat er<br />
gebeurt in die buurten. Hoe komt het nou? Hoe zitten die jongens in<br />
elkaar? Hoe zitten die buurten in elkaar? Hoe zitten (ook) dienders in<br />
elkaar? En als je rekening houdt met de psychologie van die mensen,<br />
wat moet je dan doen? Dat bleek te werken als een speer. Toen is voor<br />
het eerst overigens rekening gehouden met het veiligheidsgevoel en<br />
niet alleen met veiligheid.’<br />
‘Omdat ik dit boeiende materie vond heb ik de politie verlaten en een<br />
eigen bureau opgericht. Enerzijds om uit te denken en te onderzoeken<br />
of het ook elders zou werken, en bij andere problemen.’ Smeets stond in<br />
de jaren daarna aan de basis van veel zaken in het veiligheidsbeleid die<br />
we inmiddels heel normaal vinden: Integraal veiligheidsbeleid,<br />
Keurmerk Veilig Ondernemen, wijkveiligheid et cetera.’ Tegenwoordig is<br />
Smeets lector en zelfstandig actief als onderzoeker en adviseur. ‘Ik heb<br />
gekozen voor louter de subjectieve kant van de veiligheidszorg. Ik richt<br />
me op de veiligheidsbeleving, maar bijvoorbeeld ook op het vraagstuk<br />
van vertrouwen. Het interesseert mij namelijk niet zo hoe de statistieken<br />
eruit zien, hoeveel turfjes er gezet zijn vanuit het systeem, maar hoe<br />
mensen zich voelen!’<br />
4Vragen Welke metafoor past het best bij ZSM en waarom?<br />
Aan ZSM<br />
worden veel meta<br />
foren gekoppeld.<br />
Vergelijkingen met<br />
een wasstraat,<br />
een vliegveld of de<br />
EHBOafdeling van<br />
een ziekenhuis doen<br />
de ronde. Vier<br />
vragen over de<br />
beste vergelijking,<br />
beantwoord<br />
door Roel Dona,<br />
plaatsvervangend<br />
hoofdofficier regio<br />
UtrechtLelystad.<br />
De EHBO-afdeling. Bij een EHBO kan alles binnen komen, rijp en groen. Van<br />
de sportblessure tot het slachtoffer van zinloos geweld. De aanwezige EHBOarts<br />
beslist wat er vervolgens moet gebeuren en kijkt of dat ook direct op de<br />
EHBO kan. Bij ons is ZSM de voordeur voor alle veel voorkomende criminaliteitszaken.<br />
Alle aangehouden verdachten worden gemeld bij ZSM. En dan<br />
staat er ook een officier van justitie die de beslissing neemt en probeert alles<br />
direct af te handelen. Het is dus net als bij een EHBO erg verantwoordelijk<br />
werk in zaken die vaak een grote impact op alle betrokkenen hebben.<br />
Wie is de binnenkomende patiënt bij ZSM?<br />
De aangehouden verdachte is het startpunt van ZSM. Maar naast die<br />
verdachte neemt het slachtoffer een even belangrijke plaats in. De inspanning<br />
is er namelijk ook op gericht te zorgen dat de door het slachtoffer<br />
geleden schade ongedaan gemaakt wordt of vergoed.<br />
Welke kwaliteiten hebben medici op een EHBOafdeling<br />
gemeen met de ZSMprofessional binnen het OM?<br />
Je moet overal verstand van hebben zonder specialist te hoeven zijn. Hoewel<br />
het misschien tegenstrijdig klinkt is het dus ook een specialisme. Waar het<br />
om gaat is een goede triage en brede kennis van alle mogelijke interventies.<br />
Je moet snel een diagnose kunnen stellen en in staat zijn een (eerste)<br />
aanpak of oplossing te bedenken. Zodra een verdachte aangehouden wordt<br />
is het zaak te bepalen wat je met de zaak wil. Dat zal in de meeste gevallen<br />
een strafrechtelijke afdoening zijn maar soms is een andere afdoening beter.<br />
Omdat je er zo snel bij bent kun je soms bijvoorbeeld iemand bewegen<br />
hulpverlening in te schakelen. In sommige zaken is het het belangrijkste dat<br />
een verdachte zijn excuses aanbiedt aan het slachtoffer en een eventuele<br />
schade vergoedt. Het mooie van ZSM in vergelijking met een EHBO is dat we<br />
óók nog eens de relevante ketenpartners in het proces betrekken.<br />
De EHBO kan niet alles oplossen, maar verwijst ernstig<br />
zieke patiënten door. Hoe zit dit bij ZSM?<br />
Eigenlijk op dezelfde wijze. We willen alleen die zaken afdoen in ZSM die zich<br />
voor de snelle afdoening lenen. Als de feiten te complex liggen en op termijn<br />
van een aantal dagen niet duidelijk te krijgen zijn, dan dragen we de zaak<br />
over naar bijvoorbeeld onze OM-specialisten. Dat geldt ook voor die zaken<br />
waarin de schade voor het slachtoffer moeilijker vast te stellen is of die te<br />
zwaar zijn.<br />
Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 - 4 Vragen | 11
Verdronken in<br />
Meningsverschil over voorwaardelijke opzet<br />
ijskoud water<br />
12 |<br />
Fred Speijers :<br />
‘De verdachte<br />
zei: die lui<br />
hebben een<br />
lesje nodig’<br />
Sam wordt in ijskoud water<br />
geduwd en verdrinkt. De<br />
dader krijgt vier maanden<br />
voor eenvoudige<br />
mishandeling. De zaak laat<br />
advocaatgeneraal Fred<br />
Speijers niet meer los.<br />
Hij had zes jaar geëist<br />
voor moord.<br />
‘Zo’n zaak als van Sammy, die hangt aan je,<br />
hangt echt aan je. In de auto hiernaartoe ook<br />
weer.’ Op een terras aan de haven in<br />
Hellevoetsluis vertelt Fred Speijers, advocaatgeneraal<br />
van het ressortsparket Den Haag,<br />
over de zaak die nog steeds steekt.<br />
In 2009 heeft hij drie nare zaken op z’n bureau.<br />
De moord op een jonge Poolse vrouw boven een<br />
Haagse kroeg. Een Turkse man heeft haar,<br />
letterlijk, dood gedanst. De dood van een peuter<br />
die door haar ouders is mishandeld. En de zaak<br />
van Sam.<br />
‘Dan krijg je zo’n stapeltje zaken waar veel<br />
emotie in zit. Ook vanmorgen weer, dan lees ik<br />
het door en dan komt alles weer naar boven.<br />
Zo’n zaak als van Sammy laat je niet los, je bent<br />
er voortdurend mee bezig. Op zich kun je er<br />
niks aan doen, het is gelopen zoals het is<br />
gelopen, maar érgens heb je iets laten liggen,<br />
je hebt iets over het hoofd gezien. Ik las het<br />
vanmorgen weer. Ik heb er echt alles bij<br />
gehaald wat ik erbij kon halen om het Hof te<br />
overtuigen dat die vent voor lange tijd achter de<br />
deur moest.’<br />
In het vestingstadje Hellevoetsluis, waar<br />
Sammy verdronk, vertelt Fred Speijers (66) over<br />
zijn zaak waarover de Hoge Raad in laatste<br />
instantie heeft gesproken. Speijers heeft een<br />
open, expressief gezicht. Soms is hij verontwaardigd<br />
en tikt hij met zijn wijsvinger fel op<br />
het terrastafeltje. Of slaat hij met vlakke hand<br />
naast de theekopjes. Die springen dan uit<br />
hun schoteltje.<br />
Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 - alles afwegende | 13
Een lesje leren<br />
In de nacht van 8 februari 2009 komen de<br />
vrienden Sam en Kevin terug uit de stad. Ze<br />
hebben een biertje gedronken. Ze gaan terug<br />
naar het huis waar ze begeleid wonen. Ze zijn<br />
niet dronken, wel vervelend. Ze komen langs<br />
een paar binnenvaartschepen die tot woonboot<br />
zijn verbouwd. Sam (25) stommelt de<br />
loopplank op van een van de afgemeerde<br />
schepen.<br />
Speijers: ‘Dat had hij niet moeten doen, want<br />
die loopplanken zijn alleen voor mensen die<br />
daar wonen. Maar hij deed het wel.’ De<br />
eigenaar en zijn vrouw worden wakker. De<br />
schipper windt zich op: die gaan misschien<br />
wel inbreken. Hij staat op en jaagt de jongens<br />
weg bij de deur. Sam en Kevin lopen door,<br />
maken lawaai bij een boot verderop en gaan<br />
de bocht om. Ze staan op de kade bij een boot<br />
als ze worden ingehaald door de schipper.<br />
Speijers: ‘Die man had zich boos gemaakt. Hij<br />
is terug gegaan naar de slaapkamer en is zich<br />
gaan aankleden. Zijn vrouw zei nog: “Wat ga jij<br />
nou doen?” En hij zei: “Ik ga ze een lesje<br />
leren.” Zijn vrouw zegt: “Bel dan de politie…”<br />
In mijn beleving is dat het moment. Hij wist<br />
wat hij deed. En er zat ook een opbouw in. Zo<br />
heb ik mijn requisitoir ook opgebouwd. Elke<br />
keer dat hij een stap maakte, had hij de<br />
gelegenheid om na te denken over wat hij ging<br />
doen, had gedaan en waar hij mee bezig was.<br />
Dus hij gaat zich aankleden en zegt tegen z’n<br />
vrouw: “Dat heeft geen zin, de politie doet toch<br />
niks. Die lui hebben even een lesje nodig”.’<br />
De bewoners van de schepen in de haven<br />
hebben ‘s nachts vaker last van jongeren. De<br />
een wat meer dan de ander. Het komt voor dat<br />
de trossen worden losgegooid. Bewoners<br />
worden dan de volgende dag wakker en<br />
dobberen met hun boot midden in de haven.<br />
Speijers: ‘Dat dat onplezierig is, dat spreekt<br />
voor zich. Ik snap zijn boosheid. Maar op het<br />
moment dat zijn vrouw zegt: “Bel dan de<br />
politie”, en hij zegt: “Die doen toch niks”, is<br />
dat in mijn beleving moment twee. Hij heeft ze<br />
weggejaagd, dat was moment één. Hij heeft<br />
bereikt wat hij wilde bereiken. Hij kleedt zich<br />
aan. Het is 8 februari, het is hartstikke koud.<br />
Dus hij moet echt aan de bak, je stapt niet<br />
zomaar in je pyjama naar buiten, de haven in,<br />
moment drie. Hij komt vanuit de warmte in de<br />
kou, dat is een klap in je gezicht, dan moet hij<br />
weer nadenken. En dan gaat hij achter ze aan.’<br />
Steenkoud water<br />
De schipper (45) ziet de twee jongens bij een<br />
schip staan. Hij gooit eerst Sam in de haven,<br />
14 | alles afwegende - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012<br />
daarna Kevin. Kevin valt in het water op een<br />
ondiepe plek en kan er (wel onderkoeld) uit<br />
komen. Sam ligt in het water op een plek waar je<br />
niet kan staan. En de afstand tussen het water en<br />
de kade is zo hoog dat hij er niet bij kan.<br />
IJskoud water<br />
Procureur-generaal bij de Hoge raad mr.<br />
Machielse acht in zijn conclusie het oordeel van<br />
het Hof Den Haag onbegrijpelijk. Hij kijkt op internet<br />
of het ‘een feit van algemene bekendheid is dat<br />
plotselinge onderdompeling in water de aanmerkelijke<br />
kans op overlijden produceert.’ Hij vindt<br />
geen algemene wetmatigheden, wel veel waarschuwingen:<br />
- iemand die te water raakt in ijskoud water zal in<br />
het algemeen binnen enkele minuten te koud zijn<br />
om nog actief te kunnen zwemmen.<br />
- personen die alcohol hebben gedronken zijn<br />
meer vatbaar voor onderkoeling omdat alcohol<br />
het lichaam sneller warmte doet verliezen en<br />
verdovend werkt<br />
- plotselinge onderdompeling in extreem koud<br />
water kan binnen 5 tot 15 minuten tot dodelijke<br />
onderkoeling leiden<br />
- wanneer men in koud water terechtkomt is er<br />
een kans op direct overlijden door<br />
hartritmestoornissen.<br />
- als men in koud water beweegt neemt het<br />
warmteverlies toe. alleen zeer kleine afstandjes<br />
kunnen nog worden gezwommen.<br />
Speijers voelt zich gesteund door het commentaar<br />
van Machielse: ‘Ik kan wel iets vinden, maar als<br />
mijn collega bij de Hoge raad dat niet vindt, sta je<br />
knap alleen.’<br />
Speijers: ‘Dus Sammy ligt daar in steenkoud<br />
water, in het donker, in het holst van de nacht.<br />
De schipper en een andere gealarmeerde<br />
woonbooteigenaar zien Kevin op het droge<br />
klimmen en wegrennen. Ze schijnen met een<br />
zaklamp en zien Sam ook niet meer. En dan<br />
denken ze dat Sammy uit het water is. Dat<br />
verifiëren ze niet, dat denken ze.’ Kevin schopt<br />
stennis in het tehuis. Hij is Sammy kwijt, hij weet<br />
niet waar Sammy is. De volgende ochtend vindt<br />
de politie hem in de haven. Hij is verdronken.<br />
De rechtbank in Rotterdam veroordeelt de<br />
schipper, na een eis van zes jaar onvoorwaardelijk,<br />
tot vier jaar gevangenisstraf. De advocaat<br />
gaat namens de verdachte in hoger beroep. Bij<br />
het Hof eist Speijers zes jaar voor moord,<br />
subsidiair doodslag, dood door schuld, opzettelijke<br />
mishandeling met de dood tot gevolg. Het<br />
Hof vindt de opzet, al dan niet voorwaardelijk,<br />
niet bewezen. En ze overweegt dat het niet algemeen<br />
bekend is, dat als iemand in koud water<br />
terecht komt, dit tot de dood kan leiden. De<br />
dader wordt veroordeeld voor eenvoudige<br />
mishandeling, vier maanden onvoorwaardelijk,<br />
met aftrek van voorarrest. Speijers gaat in<br />
cassatie. Hij stelt dat het wél algemeen bekend<br />
is. Procureur-generaal bij de Hoge Raad mr.<br />
Machielse is dat met Speijers eens. Maar de<br />
Hoge Raad volgt het oordeel van het Hof Den<br />
Haag: het middel faalt. Het arrest, vier maanden<br />
straf, blijft staan.<br />
Voorwaardelijke opzet<br />
Speijers had in discussie met zijn juridisch<br />
medewerker en de officier van justitie de<br />
dagvaarding verzwaard van doodslag naar<br />
moord. ‘De dader had drie duikdiploma’s. De<br />
man was dus opgeleid om met een pak aan en<br />
van die flessen op z’n rug in het water te liggen.<br />
Daar heb je vaardigheden en kennis voor nodig,<br />
ook over wanneer het gevaarlijk wordt. Ik heb<br />
gezegd: Daarbij woont hij op het water. Het is<br />
stervenskoud, letterlijk en figuurlijk. Hij is<br />
duiker, hij weet alles van water en watertemperaturen.<br />
Bij die temperatuur mag een duiker<br />
niet eens onbeschermd het water in! Als zo’n<br />
man iemand in het water gooit en de hoogte van<br />
het water naar de kade is bijna twee meter, dan<br />
weet hij dus dat die persoon dood gaat, punt.<br />
Als dat zo is, dan is het dus geen doodslag. Dan<br />
is het wat mij betreft gewoon moord. Misschien<br />
is het niet met voorbedachten rade. En misschien<br />
is de opzet ook niet op de dood gericht.<br />
Maar als je onder die omstandigheden, dit laat<br />
gebeuren, dan neem je het niet denkbeeldig<br />
risico dat iemand komt te overlijden. Want hij<br />
komt er sowieso niet meer uit!’<br />
Tijdens het requisitoir gaat Speijers de reeks<br />
van handelingen van de dader langs. ‘Hij heeft<br />
onderweg vijf keer de gelegenheid gehad om<br />
na te denken. Over wat hij deed, wat hij ging<br />
doen, wat hij had gedaan, en waar hij mee<br />
bezig was. En onder die omstandigheden met<br />
die kou, en het risico op overlijden, heeft hij de<br />
gevolgen voor lief genomen. Dat heet voorwaardelijke<br />
opzet.’<br />
Onontkoombaar<br />
Het Hof volgt Speijers niet in z’n argumentatie.<br />
De dader hoefde er niet vanuit te gaan dat<br />
water van die temperatuur er toe leidt dat<br />
iemand komt te overlijden. Bovendien was de<br />
opzet niet gericht op de dood.<br />
Speijers: ‘Ik heb al die beslissingsmomenten<br />
afgepeld, tot vervelens toe.’ Hij tikt op tafel: ‘En<br />
dit en dat, en dan ben ik er nog niet, dan ging ik<br />
weer helemaal terug. En dan dit element. In<br />
mijn beleving was het onontkoombaar dat je<br />
moest concluderen dat in ieder geval het dood<br />
door schuld was. Als het Hof dan zegt: “Het<br />
was geen voorwaardelijke opzet. Hij hoefde het<br />
overlijden van Sammy niet voor lief te nemen”,<br />
dan zeg ik: dat heeft hij absoluut wel gedaan.’<br />
Ook als je kijkt naar de situatietekening. Hij<br />
pakt een papier en tekent: ‘Die boot ligt zo, na<br />
de bocht, hier is het hoog, daar is het laag. Daar<br />
is het vriendje erin gegaan. Hier is het twee<br />
meter, daar is Sammy erin gegaan. Dus Sammy<br />
had onder de boot door moeten zwemmen, om<br />
weg te kunnen komen. In koud water. Dat is<br />
onbestaanbaar, echt onbestaanbaar.’<br />
Commotie in de zittingszaal<br />
Speijers gaat terug naar het moment van de<br />
uitspraak. ‘Ik ben in 1979 de zittingszaal<br />
ingegaan en er niet meer uitgekomen. Ik heb<br />
veel zaken aangebracht waarbij ik niet m’n<br />
gelijk heb gekregen. Dat heet recht. Maar hier,<br />
ik was echt, echt van de leg. Ze begonnen met<br />
de vrijspraak op de primaire tenlastelegging,<br />
op de subsidiaire tenlastelegging en op de<br />
meer subsidiaire tenlastelegging. Toen dacht<br />
ik: wat krijgen we nou, dat kan toch niet? Maar<br />
ik dacht: oké, je hebt ruimte genoeg om tot drie<br />
of vier jaar te komen, dan is het juridisch niet<br />
goed, maar dan dek je het wel af. Vier maanden!<br />
Commotie in de zittingszaal! Echt commotie<br />
in de zittingszaal. Had ik nog nooit meegemaakt.<br />
Rechters die voor oud vuil worden<br />
uitgemaakt door nabestaanden: “En onze<br />
Sammy en, en…” Ik weet me te gedragen in<br />
zo’n zittingszaal, aan mijn lijf geen polonaise,<br />
dan moet je in cassatie gaan. Maar Hans - de<br />
bode - en ik moesten wel tussen de twee<br />
families springen.’<br />
| 15
De Hoge Raad leest het rechtsmiddel als dat<br />
men er “altijd” vanuit mag gaan dat een val in<br />
koud water de aanmerkelijke kans op overlijden<br />
oplevert.<br />
Speijers met stemverheffing: ‘Ik sta daar niet<br />
met alle jongens die zijn overleden omdat ze in<br />
koud water hebben gelegen. Nee, ik sta daar met<br />
deze ene Sammy die in koud water is gegooid en<br />
verdronken. Dat het in 99 gevallen anders gaat,<br />
doet me niets. Ik sta er namens de samenleving.<br />
Wij hebben als samenleving bepaald dat je niet<br />
iemand in het holst van de nacht, als het<br />
stervenskoud is, in het water gooit. Terwijl je<br />
‘Formeel ben ik<br />
met pensioen,<br />
maar ik doe nog<br />
steeds zittingen.<br />
Tot mijn grote<br />
genoegen’<br />
16 | alles afwegende - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012<br />
zeker weet dat hij er nooit meer uit kan komen.<br />
En je dus op je vingers kunt natellen dat iemand<br />
doodgaat.’<br />
Even valt er stilte, dan zegt hij zachter: ‘We<br />
hebben een prachtig rechtssysteem waarin je in<br />
hoger beroep kunt. En als je het er niet mee<br />
eens bent, teken je cassatie aan. Het hoogste<br />
rechtscollege heeft hier gezegd: “Nee, Speijers,<br />
je ziet het verkeerd.” Juridisch moet ik me daar<br />
bij neerleggen.’<br />
Tekst: Nanda Tulner<br />
Foto: Michel de Groot<br />
OVEr FrED SPEIJErS:<br />
Mr. a.L. Speijers (66) is plaatsvervangend advocaatgeneraal<br />
buiten bezwaar van ’s rijks Schatkist in Den<br />
Haag. Na een opleiding aan de Koninklijke Militaire<br />
academie in Breda werd Speijers luitenant en later<br />
kapitein bij de Garde Fuseliers Prinses Irenebrigade<br />
in Schalkhaar. Hij vervulde diverse functies bij de<br />
Krijgsraad en later bij het <strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong>.<br />
Loopbaan:<br />
1966 – 1970 Koninklijke Militaire academie<br />
in Breda<br />
1970 – 1979 Luitenant en kapitein bij de Garde<br />
Fuseliers Prinses Irenebrigade in<br />
Schalkhaar<br />
Deeltijd studie rechten in utrecht<br />
1979 – 1981 Griffier Krijgsraad in arnhem Plv.<br />
auditeur militair van de Krijgsraad<br />
Hoofd Juridische Zaken algemeen van<br />
de Landmachtstaf<br />
1981 - 1991 auditeur–Militair van de krijgsraad<br />
1991 - 2001 Officier van justitie te Zwolle<br />
Hoofd Fraude Economie en Milieu<br />
Projectleider Financieel rechercheren<br />
Hoofd van het Team Bovenregionale en<br />
Bijzondere zaken Noord-Oost<br />
Nederland<br />
Hoofd afdeling Onderzoek en<br />
Expertise van het Functioneel Pakket<br />
Landelijk Coördinator<br />
Fraudebestrijding<br />
2008 - 2011 advocaat-generaal bij het Hof in Den<br />
Haag<br />
2011 Plaatsvervangend advocaat-<br />
generaal in Den Haag<br />
Oppas-opa<br />
In betoverend Hoorn kreeg een knikkerdief klappen<br />
Het is de eerste zomerse dag na een<br />
miezerige periode, en aan de<br />
IJsselmeerkust rekt Hoorn zich uit<br />
in het zonlicht. De lange rij vooruit<br />
hellende monumenten aan de Grote<br />
Oost vormt een soort erehaag. In het<br />
midden, eveneens licht voorovergebogen,<br />
staat het kantongerecht,<br />
klaar om de verdachten te ontvangen<br />
voor de tweewekelijkse zitting<br />
van de politierechter.<br />
Voor rechter Iris Nusselder is het de<br />
laatste dag voor haar vakantie. Ze<br />
komt graag in Hoorn. Het is de<br />
sfeer; de gebrandschilderde ramen<br />
van de zittingszaal, de lambriseringen,<br />
het sleetse visgraatparket, het<br />
stucplafond, het stootkussentje dat<br />
de voordeur op een kier houdt, en<br />
verrek, er staat hier nog een echt<br />
hekje voor de verdachte, geschilderd<br />
in jaren zestig olijfgroen.<br />
‘Zullen we vanmiddag met de<br />
leerplichtzitting naar de voorzaal<br />
verhuizen?’, oppert de rechter. Ze<br />
doet dat wel vaker als ze de kans<br />
ziet. De voorzaal is nog statiger, met<br />
zijn wandschilderingen rondom,<br />
maar wordt als regel niet gebruikt<br />
voor strafzittingen. Voor het OM<br />
moet hier een bijzettafeltje worden<br />
geplaatst, geen erg rechtsstatelijk<br />
gezicht, maar officier van justitie<br />
Jan Reekers vindt het best.<br />
De strafzitting is de gebruikelijke<br />
parade van kruimeldieven en<br />
vechtersbazen. Er is ook nog een<br />
bedreiging tegen het leven – het<br />
strafrechtelijke staartje van een<br />
door de Rijdende Rechter beslechte<br />
burenruzie over een schutting. Maar<br />
de meest opvallende acteur is<br />
meneer J., de oppasopa van<br />
Damian. Hij ging door het lint toen<br />
er een vader aan de deur stond met<br />
de mededeling dat Damian knikkers<br />
van zijn kinderen zou hebben<br />
afgepakt. De jonge knikkerdief zette<br />
het op een lopen, opa J. ging er<br />
achteraan op de fiets en zou, na een<br />
achtervolging door de straat,<br />
Damian een paar stevige klappen<br />
hebben verkocht.<br />
Nonsens, zegt de verdachte. Hij<br />
struikelt bijna over zijn woorden,<br />
zijn kaakspieren trekken nerveus<br />
samen. Hij demonstreert wat er wel<br />
is gebeurd, komt achter het hekje<br />
vandaan zodat de rechter het goed<br />
kan zien. ‘Kijk, ik was dus op de fiets<br />
want ik kan niet zo goed lopen, met<br />
één hand hield ik mijn fiets vast en<br />
met de andere hand drukte ik<br />
Damian op de grond, dus hoe kan ik<br />
hem dan geslagen hebben?’<br />
Tegen hem spreken de verhalen van<br />
meerdere getuigen, want het tumult<br />
trok nogal wat bekijks. Er is gezien<br />
hoe opa J. Damian meesleurde en<br />
klappen gaf. De verdachte schudt<br />
het hoofd in ongeloof. ‘Die mensen<br />
zeggen maar wat. Ze zitten daar<br />
allemaal onder de drugs. Zo word ik<br />
afgeschilderd als de misdadiger van<br />
de eeuw. Door roddel en achterklap<br />
is mijn vrouw nu ook haar baan als<br />
oppasoma kwijt. Heel triest, het<br />
was haar levenswerk. We zijn<br />
voldoende gestraft, financieel en<br />
mentaal.’<br />
‘Ik geloof niet dat deze mensen<br />
zonder reden iets verzinnen om<br />
meneer op te zadelen met een<br />
strafzaak’, zegt officier van justitie<br />
Reekers. ‘En ook al zou het een<br />
vervelende jongen zijn, slaan is uit<br />
den boze.’ Hij eist 30 uur werkstraf<br />
en toewijzing van de 350 euro<br />
immateriële schadevergoeding die<br />
de moeder vraagt.<br />
De verdachte krijgt het laatste<br />
woord. ‘Dank u. Ik hou me in,’ zegt<br />
hij, ‘ik zou alleen maar vreselijk<br />
kwaad worden.’<br />
Voor rechter Nusselder zijn de<br />
getuigenverklaringen en de rode<br />
plek in het gezicht van Damian meer<br />
dan genoeg. Ze vonnist conform de<br />
eis, en hee, opa J. doet meteen<br />
afstand van zijn recht op hoger<br />
beroep.<br />
De charme van Hoorn is absoluut<br />
besmettelijk. Sta je eenmaal weer<br />
buiten, merk je dat je een belangrijke<br />
afspraak in Den Haag straal<br />
bent vergeten. Zoiets verpest de rest<br />
van je dag, maar de betovering is er<br />
toch maar mooi geweest.<br />
Tekst: Lars Kuipers<br />
Illustratie Guusje Kaayk<br />
Opportuun Opportuun 9 - <strong>september</strong> 9 - <strong>september</strong> 2012 2012 - Naam - De artikel Zaak | 17
ERKENNING EN<br />
Werken bij het slachtofferloket<br />
GENOEGDOENING<br />
Het mag dan nazomeren, van rust is geen sprake op het<br />
slachtofferloket Utrecht. De ontwikkelingen rijgen zich aaneen. Van<br />
de pilot Schadefonds Geweldsmisdrijven tot interne bewegingen:<br />
regionaliseren, verhuizen en bezuinigen. Hoe garanderen we de<br />
kwaliteit met minder mensen, is een vraag die velen zich stellen.<br />
De frontoffice van het slachtofferloket bestaat uit<br />
vier medewerkers, twee van de politie en twee<br />
van het OM. Vandaag zit Natascha Opperhuizen<br />
van de politie er samen met haar OM-collega<br />
Nathalie Molenaar. Prompt als ze wat wil<br />
vertellen, belt iemand van slachtofferhulp.<br />
‘Dat is een bekende naam… o, een hele rij… ja,<br />
deze zaak zit erbij… door middel van een valse<br />
sleutel, klopt dat…’<br />
Informatie zoeken en geven is de kern van de<br />
werkzaamheden van het loket. Spitten in<br />
systemen - Natascha heeft er zes – en uitleggen:<br />
met veel geduld en zo vaak als nodig is.<br />
Slachtoffers zijn mondiger, vindt ze. ‘Vooral als er<br />
geld is toegewezen, willen ze dat gelijk hebben<br />
en zijn ze soms niet netjes. Maar dat kunnen we<br />
wel opvangen’, zegt ze. Bovendien is er ook wel<br />
begrip voor de boosheid. ‘Mensen weten vaak<br />
niet goed wat ze kunnen verwachten. Daar word<br />
je onrustig van.’ Nathalie vult aan: ‘Het lange<br />
wachten staat met stip op de eerste plaats van<br />
het rijtje ergernissen. Aan de andere kant zijn<br />
mensen ook vaak heel dankbaar en opgelucht<br />
als hun zaak is afgehandeld. Je voelt dan een<br />
last van ze afvallen.’<br />
Wensen? Ja, die hebben ze: een goed systeem<br />
om de vragen te registreren, een landelijke<br />
handleiding over het verstrekken van informatie,<br />
meer achtervang…<br />
Slachtofferzorg OM<br />
Ondertussen zit administratief medewerkster<br />
'Ik kan niet merken dat slacht-<br />
offers ontevreden zijn over<br />
het bedrag dat hen wordt toe-<br />
gekend', zegt Jolande de Jong<br />
(links), namens Slachtofferhulp<br />
Nederland werkzaam op het<br />
slachtofferloket<br />
slachtofferzorg Helen Razab-Sekh lekker door te<br />
buffelen, nu bezig met het registreren van<br />
voegingsformulieren. Dat is een van de vele<br />
taken. ‘O, ik doe zoveel: dossiers controleren,<br />
gegevens invoeren, berichten sturen over<br />
schorsingen, zittingen, hoger beroep, voorgeleidingen,<br />
schadeformulieren, contact met advocaten,<br />
met het CJIB.’ Het werk neemt toe, stelt ze<br />
vast. Niet zozeer het aantal strafzaken maar<br />
slachtoffers weten beter de weg naar het loket te<br />
vinden. ‘We werken hier vanuit een eigen<br />
verantwoordelijkheid en we hebben goede<br />
werkafspraken. Je weet dus precies waar je<br />
verantwoordelijk voor bent en je zorgt dat je werk<br />
in orde is. We werken heel secuur want we gaan<br />
echt voor de slachtoffers.’ Maar naast een hoge<br />
motivatie en goede werkhouding, is er ook zorg.<br />
‘Het is geweldig werk, en ik wil het goed doen<br />
ook in de toekomst en daar maak ik me zorgen<br />
over.’ Helaas is het zo dat de onvermijdelijke<br />
personele krimp voelbaar wordt op het slachtofferloket<br />
waar relatief veel tijdelijke krachten<br />
moeten vertrekken. ‘Slachtoffers moeten dat niet<br />
merken, die hebben genoeg meegemaakt. Dat<br />
merk ik de enkele keer dat ik direct met een<br />
slachtoffer bel. Bijvoorbeeld om ze te informeren<br />
over een schorsing. Als je hoort hoe bang ze zijn,<br />
kun je je goed voorstellen wat een misdrijf met<br />
mensen doet.’<br />
Een aangifte is niet altijd<br />
helder, weet Robin van der<br />
Pol van het Schadefonds<br />
Geweldsmisdrijven. 'En dan<br />
hebben we informatie nodig<br />
van politie en OM. Op het loket<br />
kunnen we daar snel bij.'<br />
Snel, goed, eenduidig<br />
De ontwikkeling van het slachtofferloket in<br />
Utrecht en Lelystad heeft ertoe geleid dat<br />
slachtoffers er eenduidig, snel en goed<br />
bediend worden. Het niveau van serviceverlening<br />
aan slachtoffers vormt de norm<br />
die het regioparket nu wil stellen voor alle<br />
contacten met alle klanten. Denk bij voorbeeld<br />
aan ketenpartners, advocaten,<br />
verdachten, studenten die op zoek zijn naar<br />
een stage, en werkzoekenden. Het in het<br />
slachtofferloket behaalde succes lijkt het<br />
fundament voor een goede klantenbejegening<br />
in brede zin. Het parket Utrecht/<br />
Lelystad gaat alle klantcontacten onderbrengen<br />
bij een klantgerichte Servicedesk,<br />
herkenbaar voor de omgeving.<br />
De afnemer of klant van het OM komt op<br />
deze manier nog meer centraal te staan.<br />
Dit denken is niet nieuw: veel commerciële<br />
en publieke organisaties zijn het OM voorgegaan.<br />
‘De beweging naar meer klantgerichtheid<br />
wordt positief ontvangen’, weet<br />
beleidsadviseur Mieke Jansen. ‘Dat merken<br />
we in de vele gesprekken die we inmiddels<br />
binnen het OM hebben gevoerd.’<br />
Slachtofferhulp Nederland<br />
Dat weten ze ook bij Slachtofferhulp Nederland,<br />
een belangrijke partner in het loket. Jolande de<br />
Jong is dagelijks bezig met de juridische<br />
dienstverlening vanuit haar organisatie. ‘Deze<br />
bestaat onder andere uit zittingsbegeleiding,<br />
voegingen en gesprekken om een schriftelijke<br />
slachtofferverklaring op te stellen.’ Het is niet<br />
haar ervaring dat mensen uit zijn op geld, ‘ze<br />
willen vooral erkenning en genoegdoening op<br />
een of andere manier. Ik kan niet merken dat<br />
18 | De afdeling - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 | 19
slachtoffers ontevreden zijn over het bedrag dat<br />
ze wordt toegekend. Onze medewerkers helpen<br />
bij het bepalen van de schade en doen dat zo<br />
reëel mogelijk. Daarbij letten ze ook op de<br />
immateriële kant. Maar uiteindelijk is de beslissing<br />
aan de rechter.’ Ook zij merkt dat slachtoffers<br />
veel behoefte hebben aan informatie: hoe<br />
loopt het proces, wat is de positie van een<br />
slachtoffer, wat houdt het spreekrecht in. Ook zij<br />
vindt dat het werk toeneemt. ‘Ik denk dat de<br />
politie beter doorverwijst, dat mensen mondiger<br />
zijn en dat er in de media meer aandacht is voor<br />
slachtoffer is dan vroeger.’ Een goede zaak:<br />
‘Iedereen die bij ons aanklopt heeft zijn verhaal<br />
en het is geweldig om te helpen dat er recht<br />
wordt gedaan.’<br />
Schadefonds Geweldsmisdrijven<br />
Een keer per twee weken schuift Robin van der<br />
Pol van het Schadefonds Geweldsmisdrijven aan<br />
bij de medewerkers van het loket. ‘Wij bieden een<br />
vangnet’, legt hij kort en bondig uit. ‘Als de<br />
verzekering niet uitkeert en het via het strafproces<br />
niet lukt om de schade te verhalen, kunnen<br />
mensen een beroep op ons fonds doen.’ Het moet<br />
dan wel gaan om een opzettelijk gepleegd<br />
geweldsmisdrijf waar het slachtoffer niet zelf een<br />
aandeel in heeft. Om de aanvragen te kunnen<br />
beoordelen moeten de medewerkers van het<br />
fonds vaak een beroep doen op de keten. ‘Een<br />
aangifte alleen is niet altijd helder’, legt Robin<br />
uit, ‘en dan hebben we informatie nodig van<br />
politie of justitie. Op het loket kunnen we daar<br />
snel bij. Met die informatie krijgt het slachtoffer<br />
ook sneller de beslissing op zijn of haar aanvraag.<br />
Soms vinden we het nodig om de uitspraak van de<br />
rechter af te wachten, maar soms kunnen we<br />
gelijk beslissen en krijgt een slachtoffer een<br />
tegemoetkoming voordat de zaak naar zitting<br />
gaat. Het onrecht is dan gelijk erkend.’<br />
20 | De afdeling - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012<br />
Er is vooral sprake van een vangnet wanneer er<br />
geen daders zijn opgespoord, of wanneer het<br />
bewijs niet rond te krijgen is, maar er wel degelijk<br />
een slachtoffer is van een geweldmisdrijf. ‘Hoewel<br />
een veroordeling er niet in zit, kan een slachtoffer<br />
dan wel gecompenseerd worden voor schade<br />
of letsel.’<br />
Op de dagen dat Robin in Utrecht werkt, komt hij<br />
niet alleen informatie halen. Hij legt de rol van het<br />
schadefonds uit, bespreekt de haalbaarheid van<br />
casussen en denkt mee over verbeteringen in de<br />
processen. ‘Je opereert als een keten’, vat hij<br />
samen. Hoewel de evaluatie van dit project deze<br />
maand wordt verwacht, durft hij zich al wel<br />
positief uit te laten. Processen sluiten beter aan,<br />
informatie is sneller beschikbaar, je hebt meer<br />
begrip voor elkaar en bij slachtoffers kun je<br />
teleurstelling voorkomen.<br />
Zaakscoördinator<br />
Sinds zo’n anderhalf jaar werkt het slachtofferloket<br />
met het Maatwerk Protocol. Een zaakscoördinator<br />
zorgt samen met de familierechercheur van<br />
de politie en de casemanager van Slachtofferhulp<br />
Nederland voor optimale begeleiding van slachtoffers<br />
van geweldsdelicten met dodelijke afloop<br />
en ernstige zedendelicten. Na de pilot zo’n twee<br />
jaar geleden doet Margreet Hoenson dit werk voor<br />
Utrecht. Samen met Rob van Held uit Lelystad<br />
werkt ze nu toe naar een regionale werkwijze. ‘De<br />
werkdruk is hoger in Utrecht dat meer TGO’s<br />
kent’, vertelt Margreet. Dat ze in de toekomst de<br />
zaken kunnen verdelen, elkaar achtervangen en<br />
kunnen sparren is iets om naar uit te kijken. Over<br />
de zaakscoördinatie zijn ze beiden positief: ‘Je<br />
volgt een zaak van begin tot eind en let op alle<br />
details’, vertelt Margreet. ‘Je bent een spin in het<br />
web tussen politie en slachtofferhulp, je organiseert<br />
gesprekken, regelt de zittingsvoorbereiding,<br />
de beveiliging.’ Op die manier ontlast de zaaks-<br />
OM-zaakscoördinatoren Margreet<br />
Hoenson en Rob van Held voelen<br />
zich spin in het web tussen politie<br />
en slachtofferhulp. 'Je organiseert<br />
gesprekken, regelt de<br />
zitttingsvoorbereiding, en ontlast<br />
de zaaksofficier.'<br />
coördinator, als aanspreekpunt voor het<br />
slachtoffer en voor externe partijen, de zaaksofficier.<br />
‘We doen ook 6WVW-zaken en servicezaken die<br />
buiten het protocol vallen en die ik daarom<br />
alleen doe’, vervolgt Margreet. Dat heeft ook<br />
weer een goede kant. ‘Je hebt direct contact en<br />
zo kun je veel voor mensen betekenen. En dat<br />
merk je. De moeder van het slachtoffer van de<br />
Cartesiusweg kwam naar de zitting met een<br />
roos. Die was voor mij! En een andere nabestaande<br />
heeft me een brief geschreven, zo<br />
prachtig mooi. Die bewaar ik.’<br />
Coördinator<br />
Ten slotte blikt Eelco Knops, coördinator van het<br />
slachtofferloket in Utrecht, kort vooruit.<br />
‘Slachtoffers die ons bellen, worden goed<br />
geholpen. Deze werkwijze willen we uitbreiden<br />
voor alle klanten van het parket Midden-<br />
Nederland’. Dit zal vorm krijgen in een servicedesk<br />
waar alle klantcontacten worden ondergebracht<br />
en afgehandeld. Deze dienst is nu in<br />
ontwikkeling en de ambitie is het op 1 maart<br />
2013 operationeel te hebben voor het nieuwe<br />
parket. ‘De tijd is er rijp voor’, vindt Eelco Knops,<br />
‘het OM wil de omgevingsgerichtheid verbeteren<br />
en dit past hier precies in. We hopen dat andere<br />
OM-onderdelen aansluiten bij deze ontwikkeling<br />
zodat we gezamenlijk toewerken naar een<br />
zichtbaar, merkbaar en herkenbaar OM.’<br />
Tekst: Mary Hallebeek<br />
Foto's: Mary Hallebeek en Robin Utrecht<br />
'Het is geweldig<br />
werk en ik wil het<br />
goed doen', zegt<br />
administratief<br />
medewerker Helen<br />
Razab-Sekh.<br />
‘Slachtoffers moeten<br />
niets merken van<br />
de personele krimp<br />
van het loket. Zij<br />
hebben al genoeg<br />
meegemaakt. Als je<br />
hoort hoe bang ze<br />
zijn, kun je je<br />
voorstellen wat een<br />
misdrijf met<br />
mensen doet’<br />
| 21
Focus op jeugd<br />
Het probleem van criminele jeugdgroepen wordt hard<br />
aangepakt. Anderhalf jaar na de prioritering presenteren<br />
het OM en de politie de voorgangsrapportage aan de<br />
minister. Hoofdofficier Henk Korvinus: ‘Het succesverhaal<br />
vertaalt zich in cijfers.’<br />
Hoe staat het, anderhalf jaar na de inventarisatie<br />
van criminele jeugdgroepen, met de<br />
aanpak daarvan? Volgens het onderzoeksbureau<br />
Beke waren er eind 2010, bijna negentig<br />
criminele jeugdgroepen in Nederland actief.<br />
Naar aanleiding daarvan werd, op initiatief van<br />
het ministerie, de afspraak met het OM en de<br />
politie gemaakt om prioriteit te geven aan de<br />
aanpak van die criminele jeugdgroepen.<br />
Focus<br />
‘Die prioritering van de minister heeft er toe<br />
geleid dat er een focus is ontstaan. En die<br />
focus heeft geresulteerd in succesvolle<br />
resultaten’, zegt Henk Korvinus, hoofdofficier<br />
van het arrondissementsparket Den Haag en<br />
landelijk portefeuillehouder Jeugd.<br />
‘Het succes vertaalt zich in cijfers: Minstens<br />
63 procent van de leden van criminele<br />
jeugdgroepen is met het OM in aanraking<br />
gekomen.’<br />
22 | actueel - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012<br />
Cijfers<br />
Van de in totaal 1.888 bendeleden zijn bijna<br />
1.200 personen ingestroomd bij het OM. Deze<br />
groep is gezamenlijk verantwoordelijk voor<br />
7.110 feiten en 4.917 zaken. Gewelds- en<br />
vermogensdelicten kwamen relatief het<br />
meest voor. 96 Procent van die groep heeft<br />
een strafrechtelijke interventie opgelegd<br />
gekregen. Meer dan achthonderd keer is er<br />
een vrijheidsstraf opgelegd, meer dan<br />
vijfhonderd keer een taakstraf en meer dan<br />
duizend keer (ook in combinatie met) een<br />
boetegeld.<br />
Verdwenen<br />
Ook op groepsniveau is het beeld van de<br />
aanpak positief. Van de negentig criminele<br />
jeugdgroepen – die voor een belangrijk deel<br />
ook uit jongvolwassenen in de leeftijd van 18<br />
tot 23 jaar bestaan – zijn een kleine zeventig<br />
geprioriteerd. Dit houdt in dat de partners<br />
Optreden tegen criminele jeugdgroepen<br />
gezamenlijk extra inspanningen richten op de<br />
betrokken groep. Voor het overgrote deel van<br />
deze groepen is in de aanpak gekozen voor<br />
een combinatie van straf en zorg. Een<br />
persoonsgerichte aanpak en gezamenlijk<br />
optrekken met gemeenten staat voorop.<br />
Dankzij de aanpak is het grootste deel van de<br />
geïnventariseerde groepen niet meer<br />
crimineel of zelfs verdwenen.<br />
Voedingsbodem<br />
Daarmee is het probleem van criminele<br />
jeugdgroepen natuurlijk niet opgelost.<br />
Korvinus: ‘Je kunt niet gemakkelijk wat<br />
knippen en scheren en zeggen dat daarmee<br />
criminele jeugdgroepen zijn verdwenen. Ik<br />
ben realistisch genoeg om te zeggen dat het<br />
een maatschappelijke verschijningsvorm is<br />
en dat er een voedingsbodem is in een aantal<br />
wijken, waardoor nieuwe criminele jeugdgroepen<br />
ontstaan. Die nieuwe aanwas blijkt<br />
ook uit de laatste Beke-rapportage.’<br />
Lokale aanpak<br />
Criminele jeugdgroepen worden op verschillende<br />
wijze aangepakt. De driehoek – hoofdofficier,<br />
korpschef en burgemeester – maakt<br />
eigen keuzes. Lokale situaties worden per<br />
regio aangepakt. Zo kent regio Utrecht-<br />
Lelystad bijvoorbeeld de zogenaamde<br />
Kopstukkenaanpak. ‘Negatieve kopstukken’<br />
hebben een dominante negatieve invloed op<br />
‘Kunst is om te voorkomen dat nieuwe criminele<br />
jongerengroepen ontstaan. Hoe voorkom je dat<br />
mensen lid worden van een criminele<br />
jeugdgroep? Als dat niet wordt meegenomen in<br />
de aanpak is het dweilen met de kraan open.’<br />
Henk Korvinus, hoofdofficier Den Haag<br />
een groep. Door de leiders aan te pakken<br />
wordt de dynamiek in de groep verstoord en<br />
wordt er een voorbeeld gesteld. Met het<br />
organiseren van themazittingen weet het<br />
parket veel publiciteit te genereren.<br />
De regio Amsterdam zet de aanpak ‘Top<br />
600’ breed in. Het is een gezamenlijke<br />
aanpak waarin niet alleen het OM en de<br />
politie participeren, maar ook de stadsdelen,<br />
het Veiligheidshuis, de directie<br />
Openbare Orde en Veiligheid en de<br />
gemeente Amsterdam.<br />
In Den Haag is er sprake van een combiaanpak,<br />
zowel overheidspartijen als burgers<br />
zijn erbij betrokken<br />
De hoofdofficier: ‘We bekijken wat het effect<br />
is in de wijk. Wat zien wijkagenten, wat merken<br />
winkeliers van de in die wijk op straat<br />
aanwezige jeugd(groepen). Voelen burgers<br />
zich serieus genomen als er klachten zijn<br />
over problematisch gedrag van leden van<br />
jeugdgroepen. We vergaren zoveel mogelijk<br />
informatie: Welke delicten lijken gerelateerd<br />
aan leden van een jeugdgroep? Gaat<br />
het om geweld, drugs of vermogenscriminaliteit?<br />
Waar vinden bijvoorbeeld inbraken<br />
plaats en door wie worden ze gepleegd. Zo<br />
bleek bij nadere bestudering van de<br />
aangiftes dat vooral de eerste etages van<br />
flatgebouwen in bepaalde wijken doelwit<br />
waren. Daarop informeerden we burgers<br />
wat zij daar tegen konden doen.’<br />
| 23
Doorontwikkeling<br />
Volgens Korvinus is een doorontwikkeling<br />
van de aanpak mogelijk door van elkaar te<br />
leren wat werkt en wat niet. Door dat te<br />
analyseren bevorderen we het maken van<br />
bewuste keuzes.<br />
Korvinus: ‘Kunst is om te voorkomen dat<br />
nieuwe criminele jongerengroepen ontstaan.<br />
Hoe voorkom je dat mensen lid worden van<br />
een criminele jeugdgroep? Als dat niet wordt<br />
meegenomen in de aanpak is het dweilen met<br />
de kraan open. Daarnaast moet er eenduidigheid<br />
ontstaan van het in beeld brengen van<br />
criminele jeugdgroepen. In bepaalde steden<br />
zijn veel meer groepen gerapporteerd dan in<br />
vergelijkbare grotere agglomeraties.<br />
De aanpak volledig kantelen duurt veel langer<br />
dan anderhalf, twee jaar. Daarom vind ik het<br />
buitengewoon verstandig om de focus op<br />
criminele jeugdgroepen te blijven handhaven.<br />
De aanpak vraagt een inspanning van alle<br />
partners. Het gaat om een combinatie van<br />
straf, zorg, werk- en opleidingsmogelijkheden.’<br />
Strafverzwarend<br />
De vraag waar Henk Korvinus mee speelt is<br />
of deelname aan een criminele jeugdgroep<br />
geen strafverzwarend element van de straf<br />
zou moeten zijn? Tenslotte geldt dat wel voor<br />
het in vereniging plegen.<br />
24 | actueel - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012<br />
‘Ik hoor in mijn omgeving en in de driehoek<br />
de gedachte dat we deelname aan criminele<br />
jeugdgroepen bij de rechter als een verzwarende<br />
omstandigheid moeten aanzetten.’<br />
Daarbij werpt hij direct zelf bezwaren op:<br />
‘Het heeft wel haken en ogen. Het gaat erom<br />
wat je op straat ziet en beleeft. Hoe ga je dat<br />
in beeld brengen? Dit vergt een weergave in<br />
bijvoorbeeld een sfeer proces-verbaal.<br />
Overigens is dat ook nodig als we een<br />
gebieds- of locatieverbod door de rechter<br />
opgelegd willen zien.’<br />
Om daarna direct te verkondigen dat de<br />
charme van de jeugd is dat je die nog kan<br />
beïnvloeden. ‘Elk kind heeft recht op ontplooiing<br />
tot een gezond lid van de maatschappij’<br />
en ‘it takes a village to raise a child.’<br />
Tekst: Thea van der Geest<br />
Foto: Robin Utrecht<br />
Ik denk dat ik op bijna alle gebieden wel door kan gaan als ‘de gemiddelde OM’er’. Ja,<br />
ik heb rechten gestudeerd, maar ben geen superjurist. Ja, ik ken inmiddels aardig wat<br />
mensen, maar Herman Bolhaar herkent mij (nog?) niet. En ja, ook ik heb ooit in mijn<br />
sollicitatiegesprek gezegd dat ik het heel belangrijk vind om me in te kunnen zetten<br />
voor de maatschappij, maar eigenlijk zou ik alles gezegd hebben om een baantje te<br />
krijgen. Een gemiddelde OM’er dus. Als ik geen ‘briljante’ columns zou schrijven, zou<br />
je me waarschijnlijk in de gangen van het Paleis van Justitie gewoon voorbijlopen. In al<br />
mijn gemiddelde arrogantie durf ik dan ook wel te stellen dat ik waarschijnlijk niet de<br />
enige ben die last heeft van het volgende.<br />
Ik lees beroepsmatig vaak over hoe kleine akkefietjes op straat uit de hand lopen. De<br />
dames en heren in het blauw zijn voor veel akkefietjesmakers als een rode lap voor<br />
een stier. Als ik die verhalen lees dan verbaas ik me hoe mensen kleine meningsverschilletjes<br />
uit de hand kunnen laten lopen. Ik zou dat namelijk nóóit doen. Ik vind<br />
mezelf redelijk verstandig, ben conflictvermijdend – een lafaard zo je wilt – en ik werk<br />
nota bene bij het OM. Gekke dingen zal ik niet doen. Ik heb juist de neiging om bij<br />
(dreigende) akkefietjes even met de politieagenten te gaan praten. Je weet wel, als<br />
‘collega’s’ onder elkaar. Het vervelende alleen is dat ik die neiging vooral heb als ik bij<br />
het uitgaan enkele drankjes op heb of op vakantie ben in het buitenland. Of een combinatie<br />
van beide. Achteraf gezien ben ik natuurlijk ook gewoon zo’n irritant mannetje<br />
waarover ik vaak lees, maar op het moment zelf lijkt het altijd een goed idee… Om jullie<br />
voor te zijn, nee, ik ben er nog nooit mee in de problemen gekomen. Dan zou ik<br />
namelijk nooit meer mijn positie als gemiddelde OM’er ontstijgen.<br />
Joost Vliegenthart<br />
Joost de Middelmaat<br />
Akkefietjesmakers<br />
Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 - Column | 25
KORTOM<br />
Kijk voor meer actueel nieuws op www.om.nl<br />
uitbreiding spreekrecht<br />
De uitbreiding van het<br />
spreekrecht per 1<br />
<strong>september</strong> maakt deel uit<br />
van het beleid slachtoffers<br />
en nabestaanden beter te<br />
ondersteunen. Het<br />
spreekrecht wordt erg<br />
gewaardeerd en kan<br />
slachtoffer en nabestaande<br />
helpen bij de verwerking<br />
van het misdrijf en de<br />
dader confronteren met<br />
de gevolgen.<br />
Voorheen mocht één nabestaande<br />
zijn verhaal op de terechtzitting<br />
doen, maar dat bleek in de praktijk<br />
te beperkt. Nu krijgen naast de<br />
levensgezel van het overleden<br />
slachtoffer maximaal drie nabestaanden<br />
het recht om op zitting te<br />
spreken. Dat kunnen behalve een<br />
kind of ouder van het slachtoffer<br />
ook andere familieleden zijn, zoals<br />
grootouders, kleinkinderen, (achter)nichten<br />
en (achter)neven, tantes<br />
en ooms met wie het slachtoffer<br />
een hechte band had.<br />
Verder krijgen ouders of voogden<br />
spreekrecht bij minderjarige<br />
slachtoffers die vanwege hun<br />
jeugdige leeftijd niet in staat zijn op<br />
zitting te vertellen over de gevolgen<br />
van het misdrijf. Minderjarige<br />
slachtoffers die zelf op zitting<br />
kunnen spreken, mogen dat blijven<br />
doen. Daar komt geen verandering<br />
in. Nieuw is ook dat het spreekrecht<br />
uitgeoefend kan worden namens<br />
slachtoffers, die als gevolg van het<br />
misdrijf fysiek of geestelijk niet in<br />
staat zijn het woord te voeren.<br />
Slachtoffers of nabestaanden die<br />
zelf geen gebruik van hun spreekrecht<br />
durven of willen maken,<br />
mogen dat straks ook hun raadsman<br />
of medewerkers van<br />
Slachtofferhulp Nederland laten<br />
doen. Het slachtoffer mag op de<br />
zitting spreken over de gevolgen die<br />
het strafbaar feit voor hem of haar<br />
heeft gehad.<br />
Het spreekrecht geldt voor slachtoffers<br />
en nabestaanden van ernstige<br />
misdrijven waar acht jaar of<br />
meer gevangenisstraf voor kan<br />
worden gegeven en een aantal<br />
andere in de wet genoemde misdrijven,<br />
zoals bepaalde zedenmisdrijven,<br />
stalking, bedreiging of een<br />
verkeersongeval met dood of ernstig<br />
lichamelijk letsel tot gevolg.<br />
Commissie standaardtenlasteleggingen<br />
Door het College van procureursgeneraal<br />
is de<br />
Commissie standaardtenlasteleggingen<br />
ingesteld.<br />
De afgelopen jaren zijn de standaardtenlasteleggingen<br />
niet meer<br />
aangepast aan nieuwe wetgeving<br />
en jurisprudentie. De commissie<br />
heeft tot taak de kwaliteit van<br />
bestaande standaardtenlasteleggingen<br />
te optimaliseren, een uniformeringsslag<br />
te maken bij teksten<br />
die op lokaal niveau zijn<br />
ontwikkeld en te bekijken of er<br />
voor nieuwe wetgeving behoefte<br />
bestaat aan een nieuwe standaardtenlastelegging.<br />
De Commissie standaardtenlasteleggingen<br />
opereert onder<br />
verantwoordelijkheid van de<br />
hoofdadvocaat-generaal van de<br />
Landelijk Ressortelijke Organisatie<br />
in Den Haag, waar voorzitterschap<br />
en secretariaat gevestigd zijn.<br />
Kwaliteitsofficieren, een<br />
recherche officier, advocaten-<br />
Landelijke Beslag autoriteit<br />
Met de komst van de<br />
Landelijke Beslag Autoriteit<br />
(LBA) houdt één centrale<br />
organisatie de regierol in het<br />
beslagproces.<br />
Op advies van de Commissie<br />
Beslag <strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong> is de<br />
Landelijke Beslag Autoriteit (LBA)<br />
opgericht voor zowel klassiek als<br />
conservatoir beslag. De autoriteit<br />
ziet erop toe dat adequaat beslagbeslissingen<br />
worden genomen,<br />
rechterlijke beslissingen worden<br />
uitgevoerd en dat de justitiële<br />
ketenpartners de (OM)-beslissing<br />
binnen de gestelde termijn uitvoeren.<br />
Naast de komst van de LBA is het<br />
Beslagportaal gelanceerd voor<br />
Politie, het OM en DRZ. Deze internetapplicatie<br />
maakt het mogelijk<br />
om inbeslaggenomen goederen<br />
met een, voor heel de beslagketen,<br />
uniek nummer te registreren. In<br />
het Beslagportaal is te zien waar<br />
een voorwerp zich bevindt en wat<br />
ermee gebeurt. Ook taxatiewaar-<br />
den en opbrengsten staan geregistreerd.<br />
Zo blijft de kans op<br />
ontsporing van het beslagproces<br />
minimaal.<br />
De komst van een landelijke beslagautoriteit<br />
betekent een grote<br />
verandering voor het OM en de<br />
justitiële ketenpartners.<br />
'Naast een controlerende functie<br />
generaal, de directeur van het<br />
Wetenschappelijk Bureau OM en<br />
de hoofden van het team verkeer<br />
en de Centrale Verwerking OM<br />
maken deel uit van de commissie.<br />
Mocht er behoefte bestaan aan een<br />
nieuwe standaardtenlastelegging<br />
of verbetering van een bestaande<br />
tekst dan kan dat gemeld worden<br />
bij het secretariaat van de commissie.<br />
Contact: tenlastelegging@om.nl<br />
wordt de LBA het aanspreekpunt<br />
voor de beslagketen en helpt waar<br />
nodig om het beslagproces succesvol<br />
te laten verlopen. Door een<br />
snelle afhandeling hebben we<br />
minimale kosten, generen we hoge<br />
opbrengsten en daarmee een<br />
hogere incasso zegt projectleider<br />
Astrid Veenema van het Bureau<br />
Ontnemingswetgeving OM.<br />
26 | KortOM - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 | 27
Samenwerken met Kansspelautoriteit<br />
Op 11 <strong>september</strong> 2012 ondertekent<br />
het OM een samenwerkingsprotocol<br />
met de Kansspelautoriteit.<br />
Hierin is vastgelegd hoe strafrechtelijke<br />
onderzoeksvoorstellen<br />
worden geselecteerd en overgedragen.<br />
Het Functioneel Parket is<br />
namens het OM partij in het selectie-overleg.<br />
Onlangs is de Kansspelautoriteit<br />
opgericht om gokverslaving aan te<br />
pakken en illegale kansspelpraktijken<br />
te bestrijden. De autoriteit<br />
richt zich mede op aanbieders die<br />
kansspelen gebruiken om geld wit<br />
te wassen of deelnemers op te<br />
lichten.<br />
De Kansspelautoriteit sanctioneert<br />
bij overtredingen. De handhaving is<br />
bestuursrechtelijk, maar de autoriteit<br />
kan ook - als een strafrechtelijk<br />
onderzoek noodzakelijk wordt<br />
OM-columniste in aD<br />
Pascale Bruinen, officier van<br />
justitie in Maastricht, wordt<br />
vanaf zaterdag 22 <strong>september</strong><br />
columniste bij het AD. Ze zal in<br />
Nieuwe oriëntatiepunten<br />
straftoemeting fraudezaken<br />
De Rechtspraak heeft oriëntatiepunten<br />
vastgesteld voor de<br />
bestraffing van fraude, variërend<br />
van uitkeringsfraude tot ingewikkelde<br />
witwaspraktijken. Rechters<br />
krijgen daarmee<br />
een indruk van de straffen die<br />
andere gerechten in vergelijkbare<br />
gevallen hebben opgelegd, ter<br />
bevordering van de rechtseenheid.<br />
Het opleggen van richtlijnen voor<br />
de strafmaat is geen optie, aangezien<br />
rechters onafhankelijk oordelen.<br />
Zij oordelen per geval en<br />
leveren maatwerk.<br />
geacht –buitengewone opsporingsambtenaren<br />
inzetten als experts.<br />
De autoriteit beschikt over een<br />
vijftal opsporingsambtenaren.<br />
Daarnaast behoort het verstrekken<br />
van vergunningen en toezicht<br />
houden op de naleving van de<br />
wet- en regelgeving door vergunninghouders<br />
tot de taken. Ook<br />
‘Oriëntatiepunten zijn geen voorschriften,<br />
ze geven alleen weer wat<br />
collega’s doen in soortgelijke<br />
gevallen,’ zegt voorzitter Van den<br />
Beld van het Landelijk overleg van<br />
voor zitters van de strafsectoren.<br />
‘We zien steeds vaker dat rechters<br />
in hun vonnissen naar de oriëntatiepunten<br />
verwijzen of motiveren<br />
waarom zij daarvan afwijken. En<br />
hoewel ze bedoeld zijn voor intern<br />
gebruik, kijken advocaten en officieren<br />
van justitie er ook naar als<br />
ze argumenten zoeken voor een<br />
lichtere of zwaardere straf.’<br />
De oriëntatiepunten worden jaar-<br />
waakt de autoriteit over de afdracht<br />
van kansspelopbrengsten.<br />
De Kansspelautoriteit is een zelfstandig<br />
bestuursorgaan (ZBO) die<br />
onder de politieke verantwoordelijkheid<br />
van de staatssecretaris van<br />
V&J valt.<br />
Meer informatie:<br />
www.kansspelautoriteit.nl<br />
een wekelijkse column een<br />
persoonlijk kijkje bieden in de<br />
belevingswereld van de mens<br />
achter de officier van justitie.<br />
lijks geëvalueerd, om ervan verzekerd<br />
te zijn dat ze een actueel<br />
beeld blijven geven van de strafoplegging<br />
in Nederland.<br />
Van den Beld: ‘Want als het<br />
<strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong> bijvoorbeeld<br />
op last van de minister de strafeis<br />
in zedenzaken verhoogt, is de kans<br />
reëel dat rechters in reactie daarop<br />
na verloop van tijd ook zwaarder<br />
gaan straffen.’<br />
Legitimatie bij contante inkoop metaal<br />
Er komt een legitimatieplicht<br />
bij contante inkoop van metaal.<br />
Deze maatregel wordt<br />
ingevoerd om heling van gestolen<br />
koper tegen te gaan en<br />
de verkoop moeilijker te maken<br />
voor dieven.<br />
De ministerraad heeft hiermee<br />
ingestemd op voorstel van minister<br />
Opstelten van Veiligheid en Justitie.<br />
Het doel is om de legitimatieplicht<br />
op 1 januari 2013 in werking te<br />
laten treden.<br />
OMGESLaGEN<br />
TOEZICHT<br />
In het begin voelen delinquenten nog de hete<br />
adem van justitie, behandelaars en reclassering<br />
in hun nek, maar dat vervaagd na verloop<br />
van tijd. De omgeving vergeet het, medicijnen<br />
worden afgebouwd… En dan vallen ze soms<br />
terug.<br />
Marian Hooijer, Reclassering Nederland<br />
Blauw 7 juli 2012<br />
KINDErPOrNO<br />
‘Misbruik stoppen is het allerbelangrijkste. Dat<br />
wil niet zeggen dat we virtuele kinderporno,<br />
dus beelden die zijn gemaakt zonder kinderen,<br />
niet meer gaan vervolgen. Ook virtuele kinderporno<br />
is strafbaar. Maar zaken met mogelijke<br />
slachtoffers gaan altijd voor.’<br />
Michiel Zwinkels, officier van justitie<br />
Landelijk Parket<br />
Blauw, 28 juli 2012<br />
De maatregel moet voorkomen dat<br />
dieven gestolen koper anoniem aan<br />
metaalhandelaren kunnen aanbieden.<br />
Koperdiefstal heeft niet alleen<br />
schade tot gevolg, maar kan ook<br />
leiden tot gevaarlijke situaties.<br />
Andere maatregelen die de afgelopen<br />
tijd genomen zijn om koperdiefstal<br />
aan te pakken zijn: de inzet<br />
van flexibele politieteams, zo nodig<br />
met ondersteuning van helikopters<br />
om koperdieven op heterdaad te<br />
kunnen betrappen, het gebruik van<br />
synthetisch DNA, waarmee het<br />
ZaT WOrDEN<br />
mogelijk is de herkomst van koper<br />
te achterhalen en een hogere strafeis<br />
door het <strong>Openbaar</strong> <strong>Ministerie</strong>.<br />
Om koperdiefstal aan te pakken,<br />
hebben meerdere partijen de handen<br />
ineengeslagen. ProRail, TenneT,<br />
het ministerie van Veiligheid en<br />
Justitie, politie, het <strong>Openbaar</strong><br />
<strong>Ministerie</strong> en de Metaal Recycling<br />
Federatie werken samen aan het<br />
voorkomen van diefstal en heling<br />
van koper en andere metalen.<br />
‘In zuidelijk Europa drinken jongeren als<br />
begeleiding van de maaltijd. Hier wordt gedronken<br />
met als doel uit je dak te gaan, zat te<br />
worden.’<br />
Rob Bovens, Trimbos instituut<br />
Vrij Nederland, 25 augustus 2012<br />
KINDErPOrNO II<br />
‘Webcampubers, zoals ik ze noem, beseffen<br />
niet dat de uitdagende poses die zij voor de grap<br />
innemen en filmen, later nauwelijks meer van<br />
het internet te halen zijn. Als een vijftienjarige<br />
naaktopnames van zijn vriendinnetje neemt,<br />
met haar instemming, valt dat ook onder<br />
kinderporno en is het ook strafbaar.’<br />
Michelle Spoormaker, officier van justitie<br />
Landelijk Parket<br />
Blauw, 28 juli 2012<br />
28 | KortOM - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 - OMgeslagen | 29
4<br />
Landelijk Parket<br />
officier<br />
Eltjo Roelofs is<br />
specialist op<br />
het gebied<br />
van financieel<br />
rechercheren en<br />
ontnemen. Sinds<br />
1 juni is hij binnen<br />
het LP themaver<br />
Vragen Wat heb je met ontnemen en afpakken?<br />
‘Met het afpakken van crimineel vermogen wordt criminelen de meeste<br />
schade toegebracht: je raakt hen (rechtstreeks) in de portemonnee. Je<br />
verstoort het criminele proces. Dat maakt dat ik afpakken een onmisbaar en<br />
interessant aandachtsgebied vind.’<br />
antwoordelijke<br />
ontnemen en<br />
afpakken. Vier<br />
vragen over<br />
zijn ambities.<br />
Wat is het doel van je nieuwe rol als<br />
themaverantwoordelijke?<br />
‘Afpakken en ontnemen bij het Landelijk Parket zo goed mogelijk laten<br />
verlopen en dus te verbeteren. Zodat we straks beter en meer afpakken<br />
dan we nu doen. Ik kijk ernaar uit om – samen met themaverantwoordelijke<br />
witwassen Gert Rip – mijn kennis te delen met de collega’s en hun<br />
expertise op afpakgebied te versterken. Ik wil de greep van het <strong>Openbaar</strong><br />
<strong>Ministerie</strong> op de opsporing vergroten. Het komt mijns inziens nog te vaak<br />
voor dat in feite de opsporingsdienst bepaalt of en zo ja hoe er ontnomen/<br />
afgepakt wordt. Het OM dient hier een duidelijke rol in te<br />
spelen, dus ook hier zijn regierol te vervullen.’<br />
Je bent vrijgesteld voor deze functie. Is extra aandacht<br />
voor afpakken zo hard nodig?<br />
‘Ontnemen is op zich niets nieuws: al in 1994 riep men dat ontnemen<br />
belangrijk is. Nu is duidelijker geworden dat veel winst is te behalen door te<br />
ontnemen of op andere manieren crimineel verkregen vermogen af te<br />
pakken. En het is nu harder nodig: door de jaren heen zijn de bedragen die<br />
omgaan in de criminele wereld aanzienlijk toegenomen. Daarnaast kom je<br />
door financieel te rechercheren tot opsporing van witwassen en gronddelicten.<br />
Omgekeerd rechercheren dus: via geld komen tot strafbare feiten.<br />
Financieel rechercheren levert vaak ook bewijs op in de strafzaak.<br />
Uiteindelijk levert afpakken een verbetering op voor de kwaliteit en effectiviteit<br />
van opsporing en vervolging.’ Ontnemen en witwassen c.q. verbeurdverklaring<br />
kennen elk hun eigen afpak-invalshoek. Witwassen c.q. verbeurdverklaring<br />
is beperkt tot in beslag genomen, althans in het zicht zijnde<br />
vermogensbestanddelen. Het wederrechtelijk verkregen voordeel dat níet in<br />
beslag genomen is, valt op deze wijze niet te confisceren: daar is de ontnemingsprocedure<br />
voor bedoeld. Ik bepleit dus de inzet van beide instrumenten.<br />
Ook het beslag dient dus te worden gelegd op grond van art. 94 (ter<br />
verbeurdverklaring) alsmede art. 94a (ter voordeelsontneming).<br />
Hoe ga je het afpakken een impuls geven binnen het LP?<br />
‘De eerste stap is een overzicht krijgen van de zaken die lopen bij het LP. In<br />
welke van die zaken wordt ontnomen? En welke ontnemingszaken doet het<br />
LP zelf en welke behandelt het BOOM? Vervolgens wil ik door middel van een<br />
enquête te weten komen tegen welke problemen LP-collega’s aan lopen bij<br />
afpakken en ontnemen. Die enquête is inmiddels gehouden en de resultaten<br />
worden nu verwerkt. Daarna ga ik met het BOOM en opsporingsdiensten in<br />
gesprek. Om te horen hoe zij tegen afpakken aankijken en te bespreken hoe<br />
we de samenwerking kunnen versterken. Verder vind ik het heel belangrijk<br />
om zichtbaar en benaderbaar te zijn voor de collega’s. Mijn standplaats is<br />
Rotterdam, maar ik ben regelmatig op de andere LP-locaties aanwezig om<br />
kennis te delen en vragen te beantwoorden.’<br />
Tekst: Moniek Klop<br />
DE STELLING<br />
‘Ik voel me veilig op straat’<br />
‘Nee, niet altijd…’<br />
Ik ben alert gemaakt door alle berichtgeving wat je wel<br />
en niet kan doen. Als jonge vrouw ging ik overal heen.<br />
Dat is niet meer zo.<br />
Ik woon in een veilige woonomgeving: Mijn flat is op de<br />
vijfde etage. Je moet bij het portiek aanbellen. Ik heb er<br />
een gewoonte van gemaakt om duidelijk te horen wie<br />
er voor de deur staat. Mijn woning is veilig: Ze kunnen<br />
nooit vijf verdiepingen omhoog klimmen. Wel is, vijf jaar<br />
geleden, mijn mans auto van de beveiligde parkeerplaats<br />
gestolen. Een Porsche 911 - dan vraag je natuurlijk<br />
om ellende. Ik doe daar gekscherend over, maar<br />
dat is eigenlijk onzin. Het geeft niemand het recht om<br />
aan onze spullen te komen.<br />
Hetzelfde geldt voor onze elektronica-webshop en<br />
winkel. Na veel ramkraken en diefstallen ga je het bijna<br />
normaal vinden dat de zaak leeggeroofd wordt. Nu is de<br />
showroom tot de tanden toe beveiligd.<br />
Toen op dezelfde dag ons (vorig) huis én de winkel<br />
werden leeggeroofd ben ik er fysiek ziek van geweest.<br />
Daarna ben ik nuchterder geworden. Dat hoort bij de<br />
maatschappij waar we in leven.<br />
Bertie Kuiter (56), deelneemster OM-burgerforum<br />
Groningen<br />
Foto’s: Henk Veenstra<br />
‘Ja, meestal wel…’<br />
Ik voel me veilig bij het uitgaan of als er een groep<br />
jongeren op straat staat. Er wordt wel uitgedaagd of<br />
soms geweld gebruikt, maar meestal niet tegen<br />
onschuldige voorbijgangers. Bovendien hangen er<br />
behoorlijk wat camera’s en loopt er tijdens het uitgaan<br />
altijd veel politie.<br />
Ik kan me voorstellen dat je je in sommige situaties<br />
onveilig voelt: Als iemand 's nachts op je afloopt en geld<br />
of sigaretten vraagt of een fiets wil verkopen. Als je<br />
aardig meepraat en zegt dat je geen geld bij je hebt, niet<br />
rookt of gewoon lachend zegt dat je al een fiets hebt,<br />
bedanken ze meestal en lopen ze weg. Er zijn niet zoveel<br />
plekken waar ik me onveilig voel. Ik denk dat mensen<br />
vaak bang zijn voor situaties die weinig gebeuren. Er zijn<br />
wel incidenten, maar die mogen geen reden zijn om niet<br />
naar buiten te gaan.<br />
Ik woon in een studentenhuis in de binnenstad. Ik zet<br />
mijn fiets altijd dubbel op slot. Dat moet wel, anders is je<br />
fiets zo weg. We zijn sowieso alert: we draaien de<br />
buitendeuren altijd op het nachtslot en sluiten onze<br />
kamerdeuren ook af. We weten dat er iets kan gebeuren.<br />
Melvin Hazelhoff (19), deelnemer OM-burgerforum<br />
Groningen<br />
30 | 4 Vragen - Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 Opportuun 9 - <strong>september</strong> 2012 - De Stelling | 31
GESPOT:<br />
In de oefenruimte van de<br />
band Charley Cruz and the<br />
Lost Souls<br />
NAAM:<br />
Raymond van Wingerden<br />
LEEFTIJD:<br />
49<br />
FUNCTIE:<br />
administratief medewerker<br />
Regioparket Rotterdam<br />
The Swing rocks<br />
Wereldberoemd<br />
in Dordrecht<br />
Ray van Wingerden, alias ‘Swing’, is een bekendheid in Dordrecht. ‘Het is leuker<br />
om herkend te worden van tv, dan van justitie, toch?’ Ray is zanger in de ene<br />
band, drummer in een andere én presentator van een televisieprogramma over<br />
Dordtse bands.<br />
Ray was altijd al gek op muziek. ‘Als mijn oudere broer weg was draaide ik stiekem<br />
zijn platen. Op cassettebandjes nam ik de wekelijkse “Verrukkelijke 15” van de VARA<br />
op en later clips van MTV.’ Zijn eerste single? De Osmond Brothers met Crazy horses.<br />
Zijn grote held: Prince.<br />
Acht jaar geleden richtte Ray samen met vrienden een stichting op en treedt hij op<br />
met verschillende bands. Zo’n vijftig procent van de inkomsten gaat naar goede<br />
doelen: het dierenasiel, extra rolstoelvervoer, een kinderboerderij die centjes nodig<br />
heeft, maar ook grote jongens als WKF of CliniClowns.<br />
‘De ene dag spelen we voor vijfduizend popliefhebbers in een park en de andere keer<br />
- net zo leuk - voor een zaaltje met gehandicapten. We maken muziek die de mensen<br />
leuk vinden. We durven muziek te laten horen die we zelf haten.’<br />
Begin dit jaar is Ray gestart met het maandelijkse televisieprogramma Dordt Rocks<br />
van de lokale omroep. ‘Ik vind dat ik het wel goed heb: een goede balans tussen werk,<br />
waar veel ellende passeert, en de leuke dingen.’<br />
Tekst: Thea van der Geest<br />
Foto: A.C.M. Salters