Zicht op verwevenheid van onder- en bovenwereld - RIEC's

Signaler<strong>en</strong>, detecter<strong>en</strong> <strong>en</strong> bestrijd<strong>en</strong> <strong>van</strong> georganiseerde criminaliteit De <strong>verwev<strong>en</strong>heid</strong> <strong>van</strong> <strong>onder</strong>- <strong>en</strong> bov<strong>en</strong>wereld werkt criminele activiteit<strong>en</strong> in de hand <strong>en</strong> <strong>onder</strong>mijnt het vertrouw<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> veilige <strong>en</strong> integere sam<strong>en</strong>leving. Traditioneel richt de bestrijding <strong>van</strong> de georganiseerde criminaliteit zich vooral <strong>op</strong> de <strong>onder</strong>wereld <strong>en</strong> de gronddelict<strong>en</strong>. Hierdoor ontsnapt de faciliter<strong>en</strong>de bov<strong>en</strong>wereld vaak aan de aandacht terwijl zij de succesfactor zijn voor georganiseerde criminaliteit. Het RIEC Zuid-West Nederland <strong>en</strong> Oost-Brabant will<strong>en</strong> daarom de k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> het bewustzijn <strong>van</strong> geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong> rondom <strong>verwev<strong>en</strong>heid</strong> met georganiseerde criminaliteit vergrot<strong>en</strong>. Zo kunt u deze praktijk<strong>en</strong> ook in uw geme<strong>en</strong>te sneller <strong>en</strong> beter signaler<strong>en</strong>, detecter<strong>en</strong> <strong>en</strong> bestrijd<strong>en</strong>. In dit factsheet leest u wat <strong>verwev<strong>en</strong>heid</strong> is, hoe u er zicht <strong>op</strong> kunt krijg<strong>en</strong> <strong>en</strong> welke rol het RIEC kan spel<strong>en</strong> in de aanpak <strong>van</strong> deze vorm <strong>van</strong> georganiseerde criminaliteit. Faciliteerders Faciliteerders zijn de verschill<strong>en</strong>de private <strong>en</strong> publieke actor<strong>en</strong> uit de bov<strong>en</strong>wereld die al dan niet bewust, gedwong<strong>en</strong> of verwijtbaar betrokk<strong>en</strong> zijn bij criminele activiteit<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de georganiseerde misdaad. D<strong>en</strong>k aan e<strong>en</strong> makelaar die pand<strong>en</strong> verhuurt, aan m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die zich met h<strong>en</strong>nepteelt of m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>handel bezighoud<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> aannemer die voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> aanlegt voor e<strong>en</strong> h<strong>en</strong>nepkwekerij of e<strong>en</strong> horeca<strong>onder</strong>nemer die zijn <strong>onder</strong>neming le<strong>en</strong>t om geld wit te wass<strong>en</strong>. Ook de overheid kan in het geval <strong>van</strong> gebrekkige regelgeving, controle <strong>en</strong> handhaving, criminaliteit onbedoeld de ruimte gev<strong>en</strong> zich stevig in de lokale sam<strong>en</strong>leving te veranker<strong>en</strong>. Focus <strong>op</strong> faciliteerders In de aanpak <strong>van</strong> georganiseerde criminaliteit verdi<strong>en</strong>t de faciliteerder als onmisbare schakel in het bijz<strong>onder</strong> de aandacht. Faciliteerders zijn schaars, minder gemakkelijk ver<strong>van</strong>gbaar <strong>en</strong> lever<strong>en</strong> hun di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> daardoor vaak In de praktijk: <strong>op</strong>erer<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit de vertrouwde omgeving Criminel<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> voor hun activiteit<strong>en</strong> vaak gebruik <strong>van</strong> de lokale infrastructuur. Ze zijn ingebed in e<strong>en</strong> specifieke buurt, stad of streek, gaan naar de plaatselijke kroeg <strong>en</strong> zijn lid bij e<strong>en</strong> sportclub. De mate <strong>van</strong> inbedding varieert, maar de meeste daders <strong>op</strong>erer<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit de vertrouwde omgeving <strong>en</strong> het eig<strong>en</strong> netwerk. aan meerdere criminele sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong>. Met het blootlegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> aanpakk<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze onmisbare schakels kunn<strong>en</strong> de activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> meerdere criminele sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> in één keer <strong>en</strong> direct word<strong>en</strong> gefrustreerd. Motiev<strong>en</strong> <strong>en</strong> geleg<strong>en</strong>hed<strong>en</strong> De oorzaak voor <strong>verwev<strong>en</strong>heid</strong> <strong>van</strong> <strong>onder</strong>- <strong>en</strong> bov<strong>en</strong>wereld bestaat uit e<strong>en</strong> combinatie <strong>van</strong> geleg<strong>en</strong>hed<strong>en</strong> <strong>en</strong> motiev<strong>en</strong>. Iemand moet de criminele activiteit<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong>, maar ook – in het geval <strong>van</strong> bewuste facilitering – will<strong>en</strong> faciliter<strong>en</strong>. Economische motiev<strong>en</strong> zijn vaak de primaire drijfveer voor de crimineel <strong>en</strong> de faciliteerder, maar ook immateriële motiev<strong>en</strong> zoals sociale druk, angst <strong>en</strong> solidariteit kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol spel<strong>en</strong>. Barrièremodel als instrum<strong>en</strong>t Het barrièremodel is e<strong>en</strong> hulpmiddel om zicht te krijg<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>verwev<strong>en</strong>heid</strong>. In dit model staan de stapp<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of de barrières die criminel<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> bij het pleg<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> criminaliteitsvorm. Door per processtap of barrière na te gaan welke actor<strong>en</strong> of infrastructur<strong>en</strong> uit de bov<strong>en</strong>wereld betrokk<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> welke geleg<strong>en</strong>heidsstructur<strong>en</strong> zij mogelijk gebruik<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong> handhavers <strong>verwev<strong>en</strong>heid</strong> signaler<strong>en</strong> <strong>en</strong> detecter<strong>en</strong>. Met dit model heeft het RIEC in de overzichtsstudie ‘Verwev<strong>en</strong>heid <strong>van</strong> <strong>onder</strong>- <strong>en</strong> bov<strong>en</strong>wereld bij georganiseerde criminaliteit’ de criminaliteitsvorm<strong>en</strong> misbruik <strong>van</strong> vastgoed, witwass<strong>en</strong>, h<strong>en</strong>nepteelt <strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>handel nader <strong>onder</strong>zocht. Barrièremodell<strong>en</strong> online U vindt de barrièremodell<strong>en</strong> ook online. Kijk hiervoor <strong>op</strong> riec.nl/zuidwestnederland/instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> of riec.nl/oostbrabant/instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Verder lez<strong>en</strong> Het RIEC Zuid-West Nederland bracht e<strong>en</strong> complete overzichtsstudie uit over de aard <strong>en</strong> oorzak<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>verwev<strong>en</strong>heid</strong> <strong>van</strong> <strong>onder</strong>- <strong>en</strong> bov<strong>en</strong>wereld bij georganiseerde criminaliteit. Deze vindt u <strong>op</strong> riec.nl/ zuidwestnederland/docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> riec.nl/oostbrabant/docum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Hier vindt u ook (links naar) andere rele<strong>van</strong>te docum<strong>en</strong>tatie. In de praktijk: <strong>verwev<strong>en</strong>heid</strong> in uw geme<strong>en</strong>te Verwev<strong>en</strong>heid <strong>van</strong> <strong>onder</strong>- <strong>en</strong> bov<strong>en</strong>wereld vindt overal plaats <strong>en</strong> is ge<strong>en</strong> f<strong>en</strong>ome<strong>en</strong> dat alle<strong>en</strong> in grote sted<strong>en</strong> of spraakmak<strong>en</strong>de zak<strong>en</strong> voorkomt. Zo kwam<strong>en</strong> in het verled<strong>en</strong> e<strong>en</strong> plaatselijke manege, voetbalver<strong>en</strong>iging, camping, champignonkwekerij of autoverhuurder in het nieuws <strong>van</strong>wege betrokk<strong>en</strong>heid bij witwass<strong>en</strong>, h<strong>en</strong>nepteelt of m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>handel.