14.09.2013 Views

Feitse Boerwinkel, inclusieF denker - Hogeschool Utrecht

Feitse Boerwinkel, inclusieF denker - Hogeschool Utrecht

Feitse Boerwinkel, inclusieF denker - Hogeschool Utrecht

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

20<br />

gesprekken bijpraatte over deze grote vernieuwer in de protestantse theologie.<br />

Hoewel <strong>Boerwinkel</strong> nooit een steile Barthiaan is geworden, is het toch belangrijk te<br />

signaleren wat eigenlijk de nieuwe inzichten waren van Barth, die hem de meest<br />

vooraanstaande protestantse theoloog maakten van de twintigste eeuw.<br />

Karl Barth (1886-1968) werkte als jong predikant van 1911 tot 1921 in het Zwitserse<br />

dorp Safenwil waar het grootste deel van de inwoners uit arbeiders bestond. Hij raakte<br />

betrokken bij hun levensomstandigheden, gaf sociale cursussen en hielp actief mee in<br />

het oprichten van vakverenigingen.<br />

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was Barth verbijsterd over de opstelling<br />

van zijn leermeesters. Een van hen, de Berlijnse kerkhistoricus Adolf von Harnack,<br />

schreef zelfs de toespraak die Keizer Wilhelm II hield bij het uitbreken van de oorlog.<br />

Vrijwel allen ondertekenden het manifest van de 9 intellectuelen waarin zij hun steun<br />

aan de oorlog uitspraken. Het vervulde Barth met afgrijzen dat zij oorlogshysterie en<br />

nationalisme met christelijke redeneringen legitimeerden. Met zo’n theologie moest<br />

iets grondig mis zijn.<br />

Barth raakte er steeds meer van overtuigd dat er iets helemaal niet klopte met de<br />

manier waarop theologen meenden te kunnen beschikken over God. Iedereen spande<br />

God voor zijn eigen karretje. Dat gold overigens ook voor de religieus-socialisten die<br />

meenden te bouwen aan Gods Koninkrijk op aarde. Hij begon opnieuw de bijbel te<br />

bestuderen, vooral de brieven van Paulus. In 1919 publiceerde hij zijn commentaar op<br />

Paulus’ brief aan de Romeinen. Dit boek werd in Nederland niet opgemerkt, maar bij<br />

de omgewerkte tweede druk, in 1922, veranderde dat. Nico Stufkens, in de jaren twintig<br />

studiesecretaris van de NCSV, las deze Römerbrief (ruim 500 pagina’s) en vertelde er<br />

op de NCSV-zomerconferentie van 1922 over. Vanaf dat moment begonnen de opzienbarende<br />

theologische inzichten van Karl Barth in Nederland door te sijpelen.<br />

Volgens Barth bestond tussen God en mensen een ‘oneindig kwalitatief onderscheid’.<br />

Dat betekende dat de bedoelingen van God niet zomaar ingepast konden worden in<br />

menselijke gedachtengangen. De vanzelfsprekendheid en zelfverzekerdheid waarmee<br />

politieke en ideologische stelsels rechtstreeks uit de bijbel werden afgeleid, waren<br />

hem een doorn in het oog. God of Zijn wil was niet af te leiden uit de geschiedenis of<br />

te herkennen in de natuur, laat staan in oorlog of revolutie.<br />

Het ‘verbindingsstreepje’ tussen het voorvoegsel ‘christelijk’ en alles wat daarna kwam,<br />

werd door Barth fel gehekeld. Hij noemde dat ‘verbindingsstreepjes-theologie’. Jezus<br />

Christus was de enige permanente verbindingsschakel tussen God en mensen. Het geloof<br />

in Christus nam bij Barth de centrale plaats in. Dat betekende dat hij een radicale<br />

<strong>Feitse</strong> <strong>Boerwinkel</strong>, inclusief <strong>denker</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!