Feitse Boerwinkel, inclusieF denker - Hogeschool Utrecht

overigens ook melding van de ‘kwetsbaarheid van de neotechnische samenleving’
en de bereikte ‘grenzen van de groei’. Tenslotte schetst hij de uit de breuk der
generaties voortvloeiende noodzaak van nieuwe gezagsopvattingen, de noodzaak om
politiek als vormgeving aan de menselijke samenleving en een primair menselijke
èn geloofsbezigheid te zien, om ‘macht over de macht’ te krijgen, en om nieuwe
normen te ontwikkelen.
2. Het hierboven genoemde proces heeft ook geleid tot een afneming van de natuurlijke
religiositeit en een periferisering van de kerk en heeft zo mede bijgedragen tot het
einde van het Constantijnse tijdperk, waarin er een nauw verband bestond tussen
kerk en staat en het kerklidmaatschap vanzelfsprekend was. En hij ziet een verband
tussen deze deconstantinisering en de deconfessionalisering, de afneming van de
vanzelfsprekendheid van christelijke organisaties. Als tekenen daarvan noemt hij o.a.
een accent op plaatselijke en kritische gemeenten en groepen, het gesprek met de
sekten en het jodendom, de onthellenisering van de theologie, meer aandacht voor
het hiernumaals en het werken aan gerechtigheid op aarde, de charismatische
gaven en de Bergrede als leefregel, en een afkeer van dogmatische fixering. Jezus
van Nazareth komt weer in het middelpunt als ‘zoon des mensen’.
. De beide voorgaande processen zijn mede bevorderd door het omstreeks 1500
begonnen renaissancistische tijdperk, waarin de individuele vrijheid op economisch
en geestelijk gebied centraal stond. Boerwinkel beschrijft de ontwikkeling ervan via
Verlichting, Franse en industriële revolutie, maar ook de Dionysische tegenstromingen
die sinds de 19e eeuw tegen het Apollinische karakter ervan opkwamen. En hij
meende het einde te constateren van renaissancistische trekken als expansie,
liberalisatie, individualisering, divergentie en rationalisatie.
. Het einde van de expansie komt ook tot uitdrukking in het einde van het tijdperk
van de blanke suprematie, dat eveneens omstreeks 1500 begon. Hij besteedt uitvoerig
aandacht aan de mythe van de blanke superioriteit en aan de bevestigende
rol van de kerk in het kolonisatieproces, maar ook aan de kritiek van individuele
christenen sinds Las Casas. Hij schetst het politieke en culturele dekolonisatieproces;
de toenemende rol van de derde wereld op wereldniveau evenals de problematiek
van de voortdurende economische afhankelijkheid van de ontwikkelingslanden.
5. In zekere zin met het voorgaande proces vergelijkbaar is het mogelijk naderende
einde van de mannensuprematie. Hij ziet overigens een causaal verband tussen dit
proces en het einde van het agrarisch-ambachtelijke tijdperk, waarin de vrouw
geen gelijkwaardige maar wel een geheel eigen economische plaats innam, én dat
Centrum voor Social Work/ De Horst
9