14 POLITIEK INTERVIEW

16 POLITIEK INTERVIEW
•••
Vervolg van blz. 15
al kan zeggen dat ik genoeg gedaan
heb.’‘Ik heb wel erg moeten
wennen in de politiek. Ik kwam
als neofiet meteen in het federaal
parlement. De politiek en de wetenschap,
dat zijn twee onvoorstelbaar
verschillende werelden.
Daar staat een huizenhoge muur
tussen. Wat ik bijvoorbeeld niet
kende — en dat onderschatten
mensen toch — is de vaktaal die
gebruikt wordt in de politiek.
Daar heb ik wel een jaar aan moeten
wennen. Ik heb het eerste jaar
niets anders gedaan dan aanwezig
zijn in de plenaire vergadering
en mensen observeren. Want
het gaat er vaak niet om wat je
zegt, maar hoe je het zegt. In de
politiek zijn deadlines ook heel
anders dan in de wetenschap. In
de politiek gaat alle activiteit omlaag
voor een deadline, in de wetenschap
gaat dan juist alle activiteit
omhoog. Een deadline is
daar werkelijk een deadline.’
‘Politici spraken ook niet met me
toen ik pas in het parlement
kwam. Ik was die professor met
die witte labojas die in een kelder
onder het stof zit te werken. Ze
wisten gewoon niet wie ik was. Ik
ben wel heel bekend bij het brede
publiek vanwege al mijn interviews
en mijn wetenschappelijke
prestaties. Ik geef ook al jaren lezingen,
dus ik sta heel dicht bij de
mensen. Dan kom ik in de politiek,
en niemand kent mij.’
Wat zegt dat over politici, dat ze
een beetje wereldvreemd zijn?
‘Ik denk het wel. Dat is ook nodig.
Er moet een bepaalde afstand zijn
tussen politici en de samenleving,
omdat politici een bestuurlijke
rol hebben en de samenleving
hun werk ondergaat.’
Uw entree in de politiek ging niet
bepaald over rozen. U hebt veel kritiek
gekregen op uw eerste optredens,
ook in de pers. Heeft u het
daar moeilijk mee gehad?
‘Het was spitsroeden lopen, maar
dat wist ik op voorhand. Ik ben
geen jong meisje meer, ik ben niet
naïef.’
‘Ik was ook wel wat tegenkanting
gewend in de wetenschap. Wetenschap
is heel hard, je moet scoren,
publish or perish, alles draait om
geld. Ik leid een onderzoeksdepartement
met 85 mensen en om
de vijf jaar worden we geëvalueerd
door internationale experts.
Die komen niet voor een vriendelijk
onderonsje. Ze geven harde
kritiek. Daarmee moet je leren leven.
Je moet je afvragen: wat kan
ik daar constructief mee doen?’
Dus de kritiek in de politiek
heeft u nooit geraakt?
‘Neen. De manier waarop ze kritiek
geven, was nieuw. Maar ik
heb ergere dingen meegemaakt.
De Wetstraatjournalisten moeten
nog een tandje bijsteken voor ze
mij kunnen raken.’
Het is een bewogen politiek jaar
geweest. Heeft u het gevoel dat u
iets hebt kunnen verwezenlijken?
‘Het stemt me droevig dat door al
het negativisme lopende dossiers
geblokkeerd zijn en dat er geen
nieuwe stappen ondernomen
worden. Maar dat moet niet alleen
mij droevig stemmen, dat
raakt de hele maatschappij. Daarnaast
is de SP.A van een regeringspartij
natuurlijk een oppositiepartij
geworden. Dan word je
voortdurend afgeblokt. Maar
goed, de anderen hebben eigenlijk
ook niets gerealiseerd.’
Heeft u dan helemaal niets kunnen
doen?
© Michiel Hendryckx
BIO
CHRISTINE VAN BROECKHOVEN (°1953) groeit in Antwerpen
op in een gezin met vijf kinderen. Wanneer haar moeder
ziek wordt, wordt ze naar een streng katholiek tehuis gestuurd.
Een vreselijke tijd, zegt ze. ‘Ik ben er een vechtersbaas voor het
leven geworden’, schrijft ze in haar boek Brein en branie (2006).
Op haar achttiende gaat Van Broeckhoven scheikunde studeren,
daarna promoveert ze in de moleculaire biologie. Ze trouwt
en krijgt een dochter, en dan loopt het even mis. Van Broeckhoven
valt ten prooi aan een depressie. Toch blijft ze hard doorwerken
als onbezoldigd medewerker aan de Universiteit Antwerpen.
Van Broeckhoven werpt zich op erfelijke ziekten en defect
DNA. Het menselijk brein fascineert haar mateloos. ‘In onze
hersenen zit ons hele leven. En dat betekent ook: elke aantasting
van de hersenen raakt de kern van wie we zijn.’
In 1989 stampt Christine Van Broeckhoven haar eigen laboratorium
voor neurogenetica uit de grond. Inmiddels werken er 85
mensen. In 1992 haalt ze met haar onderzoek naar de oorzaken
van Alzheimer drie publicaties in het gerenommeerde tijdschrift
Nature, het is haar internationale doorbraak.
Van Broeckhoven werd daarna meermaals bekroond. In 1993
kreeg ze de prestigieuze Potamkinprijs, de nobelpijs voor Alzheimer
zeg maar. In 2006 mocht ze de International Award voor
Vrouwen in Wetenschappen van L’Oréal/Unesco in ontvangst
nemen. Datzelfde jaar kende koning Albert haar het ereteken
van Grootofficier in de Leopoldsorde toe. In 2005 kreeg ze de
Arkprijs voor het Vrije Woord. Van Broeckhoven heeft ook een
eigen postzegel. In 2005 eindigde ze 46ste in de verkiezing van
De Grootste Belg.
Christine Van Broeckhoven is getrouwd en heeft twee dochters.
Sinds 2007 zit ze voor de SP.A in het federaal parlement. (idg)
‘Wel, hoe gaan we dat meten? Niet
aan het aantal vragen die ik stel.
Ik ga niet in een commissie zitten
vragen stellen om het record vragen
stellen te verbeteren. Ik werk
aan dossiers. Ik zou twee punten
kunnen opnoemen waaruit je zou
kunnen afleiden dat mijn afwezigheid
niet ongemerkt voorbijgegaan
is.’
‘Het eerste is het forensisch DNAonderzoek.
De vorige minister
van Justitie Jo Vandeurzen
(CD&V) wilde niet alleen de DNAprofielen
bijhouden van zware
misdadigers, maar ook van kleine
criminelen, hij wilde zelfs het
DNA van verdachten opslaan.
Daar ben ik absoluut tegen, ik bewaak
heel sterk de ethiek. Dat zou
een flagrante schending van de
privacy zijn.’
‘Ondertussen is er een wetsontwerp
in de maak, en natuurlijk
kijk ik daarnaar uit. Ik ben er helemaal
klaar voor als dat in de Kamer
komt.’
En het tweede?
‘Het tweede is het wetsontwerp
van minister van Volksgezond-
heid Laurette Onkelinx (PS) over
cellen en weefsels die men bij de
mens transplanteert. Dat is helemaal
mijn terrein. Er bestaat een
Europese richtlijn die heel helder
is en die nu in nationale wetgeving
moet worden omgezet. Het
wetsontwerp van Onkelinx gooit
alles op één hoop: cellen en weefsels,
organen en embryo’s, het
gaat niet alleen over de medische
toepassing, maar ook over wetenschappelijk
onderzoek. Een doolhof
is het. Ik ben in staat geweest
om daar een extra dag discussie
aan te breien, wat heel belangrijk
is, denk ik. Uiteindelijk werden al
onze amendementen weggewuifd,
maar goed, er staan wel beloftes
van de minister op papier.
Vanuit de oppositie kun je niet
veel doen hé.’
U hebt zulk baanbrekend werk
verricht als wetenschapper. Veel
mensen vragen zich af of u uw tijd
niet zit te verdoen in de politiek.
‘Een professor aan de universiteit
heeft drie opdrachten: onderwijs,
onderzoek en maatschappelijke
dienstverlening. En hoe kun je
iets realiseren in onze samenleving?
Dat kun je alleen maar met
politiek. Ik kan belangrijke thema’s
op de agenda zetten die niemand
sexy vindt, zoals de vergrijzing.’
‘Je moet het ook wat tijd gunnen.
Een periode van een jaar is veel te
kort, zeker in het huidige politieke
klimaat. Ik ben niet iemand die
opgeeft. Ik heb een doel en ik hou
vol. Er zijn heel veel mensen die
op mij rekenen.’
Stel dat de regering valt. Gaat u
dan opnieuw op een lijst staan?
‘Goh, als als als... Daarover wil ik
niet speculeren, de situatie doet
zich nu niet voor. Het werk dat ik
doe, zou ik graag voortzetten, op
de manier waarop ik het nu doe.
Maar ik wil geen dingen doen die
me niet liggen. Ik ben gevraagd
als expert, ik blijf bij mijn thema’s.
Ik ga me niet bezighouden
met dingen die me niet interesseren.
Ik zit niet in de politiek om
een loopbaan uit te bouwen, ik
heb al een loopbaan. Ik zit in de
politiek om mijn doel te bereiken,
uit idealisme. Maar dat is natuurlijk
ook een vies woord in de Wetstraat.’
Wat is uw doel in de politiek precies?
‘Ik wil globaal werken rond vergrijzing.
Dat is een hele grote
brok en die wordt vanzelf groter,
daar hoef je niet veel voor te doen.
Mensen worden ouder en ouder
en gelukkig maar. Vergrijzing is
niet alleen een medisch, maar
ook een sociaal, economisch en
ethisch thema. Ik ben bezig een
groot globaal plan op te stellen
rond vergrijzing. Ik verzamel informatie,
stel af en toe een vraag
om die informatie te krijgen. Ik
bouw een netwerk uit, want in de
oppositie heb je je collega’s van de
meerderheid nodig om dingen gedaan
te krijgen. Daar heb ik mijn
DE STANDAARD
ZATERDAG 7, ZONDAG 8 FEBRUARI 2009
handen mee vol. Ik heb het afgelopen
jaar erg hard gewerkt,
neem dat van me aan.’
Maar is de politiek voor u wel de
rendabelste plek? Zou u niet meer
tijd willen spenderen aan uw wetenschappelijk
onderzoek ? Tijd om uw
kennis en expertise door te geven,
om jonge mensen te coachen.
‘Maar dat doe ik nog altijd, ik
steek daar nog altijd veel tijd in.
Ik ben nog nooit zo productief geweest
als onderzoeker. Ik werk zeven
dagen op zeven, bijna 24 uur
per dag. Ik ben vanmorgen begonnen
om halfvijf en ik ben
‘Mijn
levenskwaliteit is
veel verbeterd sinds
ik in de politiek zit’
waarschijnlijk vannacht om halftwee
nog aan het werk. Wie doet
me dat na?’
Is dat gezond, zoveel werken?
‘Het is allesbehalve een goed
voorbeeld voor jonge mensen. Ik
zeg altijd aan mijn mensen dat ze
niet zo hard moeten werken, en ik
zal er ook voor zorgen dat ze dat
niet doen. Maar ik heb er zelf voor
gekozen, ik ben daar niet toe gedwongen.
Ik zou ook de hele dag
op mijn stoel kunnen zitten, je
hebt genoeg professoren die de
godganse dag niets doen.’
‘Maar weet u: eigenlijk is mijn levenskwaliteit
veel verbeterd
sinds ik in de politiek zit. Er zijn
maar weinig mensen die dat
snappen. Een universiteit is een
starre, logge overheidsdienst met
heel veel bureaucratie. Ik ben
heel dynamisch. Als je deeltijds
werkt als prof, kun je je pakket
zelf invullen. U mag raden wat ik
daar heb ingestoken. (lacht smakelijk)
Mijn onderzoek, mijn departement
managen — ik ben een
uiterst efficiënte manager — en ik
geef nog één vak, want ik kom
graag in contact met jongeren. En
al de rest: buiten!’
‘Ik heb vijfentwintig jaar van
mijn leven gegeven aan de universiteit.
Ik heb iets opgebouwd
om u tegen te zeggen. De laatste
tien jaar van mijn beroepsleven
wil ik andere dingen doen. Ik ben
nu bezig met een opvolger te zoeken.’
Komt er al iemand in het vizier?
‘Neen, er is nog niemand die sterk
genoeg is. Maar ik zal heel blij zijn
als ik iemand naast mij zal hebben
die kan groeien en boven mij
kan uitsteken. Dan is dat zwaard
van Damocles boven mijn hoofd
weg. Dan kan ik tot rust komen. U
moet weten: als ik vertrek aan de
universiteit komt er een sociaal
bloedbad. Ik haal 96 procent van
onze fondsen binnen. Op mijn departement
werken veel jonge
mensen. U weet toch hoe dat
gaat: je koopt een huis, je hebt
kinderen, je hebt een auto. Wat
kost dat allemaal niet? Ik ben
geen gewone prof die zegt: “Tot
mijn 65ste en laat de boel dan
maar stikken.”‘
‘Ik heb iets opgebouwd, ik heb er
dag en nacht voor gewerkt. Ik heb
er veel voor opgeofferd. Om dan
te zeggen: Je m’en fous. Dat kun je
toch niet doen.’