Open Monumentendagbrochure 11 - UiT in regio Kortrijk
Open Monumentendagbrochure 11 - UiT in regio Kortrijk
Open Monumentendagbrochure 11 - UiT in regio Kortrijk
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
01.<br />
03.<br />
open monumentendag 20<strong>11</strong> open monumentendag 20<strong>11</strong><br />
* * * FOCUS * * *<br />
Amerikaanse<br />
trots over<br />
Flanders Field<br />
<strong>in</strong> Waregem<br />
Unieke<br />
Amerikaanse<br />
militaire<br />
begraafplaats<br />
christophe maertens en kris vanhee<br />
Het Flanders Field American Cemetery and Memorial <strong>in</strong><br />
Waregem is de enige Amerikaanse militaire begraafplaats<br />
met slachtoffers uit de Eerste Wereldoorlog. Het is bovendien<br />
de kle<strong>in</strong>ste van de acht Amerikaanse militaire begraafplaatsen<br />
uit WO I <strong>in</strong> Europa. En de mooiste, voegt men er<br />
<strong>in</strong> Waregem graag aan toe.<br />
02.<br />
01-04. Historische foto’s van de Eerste Wereldoorlog<br />
en van herdenk<strong>in</strong>gen ervan op de site van<br />
de Waregemse begraafplaats.<br />
04.<br />
* * * FOCUS * * *<br />
Als je de naam Flanders Field hoort, denk<br />
je wellicht aan het Ieperse oorlogsmuseum,<br />
maar Waregem heeft evenveel recht op de<br />
naam. Stadsarchivaris Sandr<strong>in</strong> Coorevits:<br />
“We waren de eersten die de naam Flanders<br />
Field gebruikten. Toen men kort na het<br />
e<strong>in</strong>de van de Eerste Wereldoorlog op zoek<br />
g<strong>in</strong>g naar een naam voor de Amerikaanse<br />
militaire begraafplaats <strong>in</strong> Waregem kwam<br />
men uit op het bekende gedicht van John<br />
McGrae.”<br />
Hoe komen Amerikaanse soldaten<br />
uit de Eerste Wereldoorlog op een<br />
begraafplaats <strong>in</strong> Waregem terecht?<br />
Sandr<strong>in</strong> Coorevits: “Veel mensen weten<br />
niet dat de Eerste Wereldoorlog <strong>in</strong> België<br />
beë<strong>in</strong>digd werd met het Schelde-offensief<br />
en niet <strong>in</strong> de Westhoek.” In de herfst van<br />
1918 werden de Duitsers over het hele front<br />
teruggedreven. Vanuit het Ieperse probeerden<br />
de geallieerden via de Leie naar de Schelde<br />
door te stoten. Aan de Leie en <strong>in</strong> het<br />
Waregemse botsten de Fransen, de Britten<br />
en de Amerikanen op veel Duitse weerstand.<br />
Zo hebben de Amerikanen <strong>in</strong> de<br />
Spitaalbossen van Wortegem durende twee<br />
dagen hard slag geleverd. De 91ste divisie<br />
verloor er 49 officieren en 920 manschappen.<br />
Op 9 november werd de Schelde def<strong>in</strong>itief<br />
overgestoken en stootten de geallieerden<br />
door naar Brussel. Dat slotoffensief werd<br />
bij de capitulatie op <strong>11</strong> november afgebroken.<br />
Sandr<strong>in</strong> Coorevits: “Waregem werd al<br />
op 1 november bevrijd, maar er was zeer<br />
veel oorlogsschade, zowel materieel als<br />
menselijk. Toen de eerste Fransen al op 23<br />
oktober opdoken <strong>in</strong> de straten, vierden de<br />
Waregemnaren meteen de bevrijd<strong>in</strong>g. Veel<br />
te vroeg zo bleek, want de gemeente werd<br />
prompt zwaar beschoten door de Duitsers.<br />
Daarbij vielen veel burgerslachtoffers. Het<br />
zou de Waregemnaren aan het e<strong>in</strong>de van<br />
de Tweede Wereldoorlog trouwens nog eens<br />
overkomen, ook toen werden ze verrast<br />
door terugkerende Duitsers.<br />
De Amerikanen gaven de slag bij Waregem<br />
een eigen naam. Bij de 37ste en 91ste divisie<br />
is de slag de geschiedenis <strong>in</strong>gegaan onder<br />
de naam ‘The Turnip Drive’, de rapendoortocht.<br />
In vergelijk<strong>in</strong>g met de desolate<br />
Ieperse frontstreek was het Waregemse<br />
bijna ongeschonden. De Amerikaanse<br />
troepen op doortocht zagen velden vol<br />
rapen en blijkbaar hebben ze er veel geplukt<br />
om hun soldatenrantsoen aan te vullen.<br />
Het zijn vooral soldaten uit die twee<br />
Ameri kaanse divisies die <strong>in</strong> Waregem begraven<br />
liggen. Er zijn 371 Amerikaanse<br />
graven. Nabestaanden van Amerikaanse<br />
soldaten krijgen de keuze tussen repatriër<strong>in</strong>g<br />
of het ter plaatse begraven. Het is<br />
zeker niet zo dat enkel de welvarende Amerikanen<br />
het zich kunnen veroorloven om<br />
de stoffelijke resten van hun geliefde te laten<br />
overbrengen naar de VS. Het is een vrije<br />
keuze, want de repatriër<strong>in</strong>g wordt volledig<br />
door de Amerikaanse overheid betaald.”<br />
De Amerikaanse militaire begraafplaats<br />
onderscheidt zich van de vele Britse begraafplaatsen<br />
<strong>in</strong> ons land. Bij de Britten<br />
bestaat de grafsteen uit witte Portlandsteen<br />
uit Zuid-Engeland, de Amerikanen kiezen<br />
voor witte kruisjes. De Britten begraven hun<br />
soldaten heel dicht bij de plaats waar ze gesneuveld<br />
zijn. De Amerikaanse soldaten<br />
lagen verspreid begraven op burgerlijke<br />
kerkhoven en werden toen overgebracht<br />
naar Waregem waar ze een laatste rustplaats<br />
kregen op een strak planmatige, <strong>in</strong> geometrische<br />
vlakken verdeelde, begraafplaats.<br />
Coorevits: “Na het e<strong>in</strong>de van de Eerste<br />
Wereldoorlog zijn <strong>in</strong> de streek heel wat<br />
Amerikanen achtergebleven om de begraven<br />
soldaten opnieuw op te graven en over<br />
te brengen naar Flanders Field. Die arbeiders<br />
waren vooral zwarten en daar keken<br />
de landelijke Waregemnaren van op. Het zou<br />
pas met de Expo van ’58 zijn dat de meeste<br />
Vlam<strong>in</strong>gen kennis maakten met ‘de zwarten’”.<br />
Bezoekerscentrum<br />
Hoewel het Flanders Field American<br />
Ceme tery and Memorial <strong>in</strong> 1922 <strong>in</strong> gebruik<br />
werd genomen en <strong>in</strong> 1930 een kapel als<br />
herdenk<strong>in</strong>gsmonument kreeg, werd het<br />
pas <strong>in</strong> 1937 officieel <strong>in</strong>gehuldigd. Al <strong>in</strong> 1927<br />
betoonde Charles L<strong>in</strong>dberg, die net als<br />
eerste solo de Atlantische Oceaan had<br />
overgevlogen, hulde aan zijn gesneuvelde<br />
landgenoten door een ruiker bloemen over<br />
de begraafplaats uit te gooien. Hij deed<br />
42 43<br />
dat op 30 mei, de traditionele Memorial<br />
Day waarop de Amerikanen elk jaar hun<br />
gesneuvelden herdenken. Dat gebruik gaat<br />
terug tot de Amerikaanse Burgeroorlog.<br />
In Waregem volgt Memorial Day een vast<br />
stramien waarbij, onder meer, Amerikaanse<br />
gevechtsvliegtuigen overvliegen, gebeden<br />
wordt voor de katholieken, protestanten en<br />
de joden, en k<strong>in</strong>deren uit het Waregemse<br />
basisonderwijs het Amerikaanse volkslied<br />
z<strong>in</strong>gen.<br />
Er zijn concrete plannen om een bezoekerscentrum<br />
te bouwen op de begraafplaats.<br />
Coorevits: “De subsidies vanuit het<br />
project ‘100 jaar Grote Oorlog’ van Toerisme<br />
Vlaanderen zijn toegekend en wij hopen<br />
het bezoekerscentrum te openen <strong>in</strong> 2017,<br />
100 jaar nadat de Amerikanen officieel <strong>in</strong><br />
de oorlog gestapt zijn. We onderhandelen<br />
daarover met The American Battle Monuments<br />
Commission. Het centrum zal uiteraard<br />
focussen op de Amerikanen. Bijvoorbeeld<br />
op de rol die de Amerikanen gespeeld<br />
hebben <strong>in</strong> de oorlog. Hoewel de Verenigde<br />
Staten pas <strong>in</strong> 1917 officieel bij de oorlog<br />
betrokken raakten, leverden ze vanaf 1914<br />
voedsel aan de geallieerde troepen. Een<br />
ander opmerkelijk <strong>in</strong>itiatief was The Gold<br />
Star Mothers. Amerikaanse moeders mochten<br />
vanaf 1929 op kosten van de overheid<br />
de graven van hun gesneuvelde zonen<br />
bezoeken <strong>in</strong> Europa. Ook het Flanders<br />
Field American Cemetery kreeg Gold Star<br />
Mothers op bezoek.”<br />
Materiaal genoeg om er een boeiend<br />
ontmoet<strong>in</strong>gscentrum van te maken.<br />
Sandr<strong>in</strong> Coorevits is naast stadsarchivaris<br />
van Waregem ook co-auteur en e<strong>in</strong>dredacteur<br />
van het boek ‘Memorial Ra<strong>in</strong>’ dat <strong>in</strong> 2002<br />
uitgebracht werd naar aanleid<strong>in</strong>g van het<br />
tachtigjarig bestaan van het Flanders Field<br />
American Cemetery.