4de ned .indd

ii. Eerste Wereldoorlog
De Eerste Wereldoorlog is een rechtstreekse uitloper van het economisch kapitalistisch denken tijdens de
belle époque, met z’n niet te stuiten optimisme, mateloos nationalisme en uitbuitend imperialisme. Vanaf
1907 ontstonden er bij de Europese mogendheden twee blokken: de Centralen (Oostenrijk-Hongarije,
Duitsland, Turkije…) en de Geallieerden (Servië, Rusland, Frankrijk, België, Groot-Brittannië…). Een
bewapeningswedloop zorgde voor een oorlogspsychose: niemand wou de oorlog, maar iedereen was er
ook van overtuigd dat een vlugge diplomatieke overwinning met militaire ingrepen mogelijk was. Tegen
alle verwachtingen in mondden de vijandelijkheden uit in een loopgravenoorlog.
Oostenrijk greep de moord op aartshertog en troonopvolger Franz Ferdinand door de Serviër Prinzip
(Sarajevo, 28 juni 1914, zie tekening) aan om Servië de oorlog te verklaren. Hierop volgde een reeks
ultimatums en oorlogsverklaringen tussen de landen van de twee blokken. In het Westen trokken de
Duitsers door België en Noord-Frankrijk, met als doel Parijs. Dat bereikten ze niet. Ook hun poging om het
Kanaal te bereiken stuitte op het verzet van het Belgisch leger, dat zich achter de IJzer had ingegraven.
Wat eind 1914 begon als een ‘militaire wandeling’ tussen enkele Europese hoofdsteden, draaide uit op
een nooit geziene slachtpartij. Deze loopgravenoorlog duurde tot 11 november 1918. Toen ondertekende
Duitsland een wapenstilstand in het bos van Compiègne nabij Parijs. De ’Groote Oorlog’, gevoerd door
moderne geïndustrialiseerde staten, maar met verouderde militaire strategieën, was op menselijk vlak
catastrofaal: 10 miljoen doden, 20 miljoen gewonden en enorme verwoestingen. Het optimisme van vóór
1914 was gefnuikt. Talrijke politieke problemen bleven onopgelost en het vredesverdrag van Versailles
(1919) bevatte al de kiemen van de Tweede Wereldoorlog.
17
Reconstructie van een loopgracht uit de
Eerste Wereldoorlog (17)
tekening aanslag Franz Ferdinand
Op 28 juni 1914 werden de Habsburgse kroonprins Franz Ferdinand
en zijn vrouw neergeschoten in Sarajevo. Deze aanslag vormde de
directe aanleiding voor het begin van de Eerste Wereldoorlog.
Foto Zeppelin
In 1915 zette Duitsland Zeppelins in bij aanvallen op Groot-Brittannië.
Op 7 juni 1915 haalde een Britse piloot een Zeppelin neer boven
Gent. Het luchtschip stortte te pletter op het klooster van Onze-
Lieve-Vrouw-visitatie in Sint-Amandsberg.
(Stadsarchief Gent)