Nr.1 - copydriver

visie
Wonen met
een Rembrandt
aan de muur
op vermogen
1ste jaargang, nummer 1
Hoe goed zijn
wij voor goede
doelen?
wel trusten
of niet trusten?

2 visie op vermogen Advertentie
visie op vermogen 3
Voorwoord
Bijzonder trots ben ik op deze eersteling van ‘Visie op
vermogen’: een magazine vol interviews, columns en
opiniestukken, gelardeerd met fiscale wetenswaardigheden.
Gemakkelijk leesbaar, mooi voor op de salontafel en u steekt
er mogelijk ook nog wat van op. Speciaal gemaakt voor
de cliënten van onze Private Wealth Solutions Group.
Zoals de naam al doet vermoeden, reiken wij onze cliënten –
een groep zeer vermogende particulieren – innovatieve
oplossingen aan die leiden tot een optimale belastingdruk.
Ja, u leest het goed: een optimale belastingdruk – dat is niet
per se een minimale belastingdruk. Immers, het nastreven
van een minimale belastingdruk kent ook zijn schaduwzijdes
zoals mogelijk stevige discussies met de fiscus, slapeloze
nachten en ander ongerief. En dat is uiteraard niet het
beoogde resultaat van uw financiële onafhankelijkheid.
Daarom werken onze adviseurs volgens het principe ‘Tax
follows life’. Dat gaat als volgt. Wij nemen als uitgangspunt
wat onze cliënten willen in het leven. Het klinkt wat ‘soft’,
maar het is naar onze overtuiging wel de kern. Wat zijn hun
passies, dromen, zorgen en toekomstverwachtingen? Op die
basis bepalen wij samen met de cliënt hoe hij met zijn vermogen
wil omgaan. De uiteindelijke keuzes structureren wij vervolgens
vanuit onze fiscaal-technische kennis en expertise. Resultaat?
Een vermogen dat voor u werkt en u geen ongewenste hoofdbrekens
bezorgt. Prettig en comfortabel kortom.
De globale mogelijkheden die u hebt om met uw vermogen
om te gaan, lopen ook als een ‘onzichtbare’ rode draad
door ‘Visie op vermogen’. Wij hebben daartoe het begrip
vermogen uitgesplitst in vijf onderdelen: het stamvermogen,
het speelvermogen, het investeringsvermogen, het beleggingsvermogen
en charitas. Het stamvermogen is het
vermogen dat altijd in stand moet blijven, ongeacht de
kosten, risico’s en uitgaven. Dit is het vermogen dat is
bestemd voor opvolgende generaties. Het speelvermogen
is het vermogen om prettig te besteden en leuke dingen
mee te doen, zoals het aanleggen van een kunstverzameling
(ofschoon dat ook weer een mooie belegging kan zijn!).
Het investeringsvermogen is het vermogen bestemd voor
risicodragend ondernemen; het beleggingsvermogen voor
meer risicovolle beleggingen; beide met als doel het stamvermogen
in de risicodragende sfeer uit te bouwen. Charitas,
ten slotte, is het vermogen dat wordt aangewend voor goede
doelen en het tonen van maatschappelijke betrokkenheid.
Over al deze soorten van vermogen leest u in dit eerste
nummer van ‘Visie op vermogen’.
Op deze plaats wil ik verder graag een opmerking maken in
verband met de door de staatssecretaris van Financiën in
maart aangekondigde wijziging van het successiebelastingstelsel.
Op dat gebied leven we immers nog in de tijd van
Napoleon Bonaparte. Wat had de keizer der Fransen namelijk
bedacht? Om de macht van de Franse adel te breken, had
hij een ingenieus systeem bedacht dat bestond uit het
versnipperen en belasten van vermogen na het overlijden
van de bezitter. Het systeem werkt feilloos: ongeveer iedere
25 jaar (na het overlijden van een generatie) vordert de staat
successierecht over het vermogen; wat resteert wordt vervolgens
verplicht verdeeld over de nazaten. Succes verzekerd: immers,
met de tijd verdampt het vermogen.
De Nederlandse fiscus werkt nog steeds volgens dit
stelsel. Vraag die de Nederlandse overheid zich echter zou
moeten stellen is: vinden wij het goed of slecht dat er rijke
families zijn? Is het antwoord goed – en daar zijn voldoende
steekhoudende argumenten voor – dan is het een over -
weging om naar Angelsaksisch voorbeeld een ‘endowment
model’ toe te laten. Hier wordt een vermogen ondergebracht
in een familiestichting waarop familieleden in zekere mate
– zoals voor comfortabel levensonderhoud, studie en zorg
– aanspraak mogen maken. Voor de rest accumuleert het
vermogen voor volgende generaties. Een mijns inziens fraaie
oplossing, temeer omdat bij de opbouw van het vermogen
al vennootschapsbelasting en inkomstenbelasting is betaald.
Binnen het huidige Nederlandse juridische en fiscale bestel
is deze oplossing echter nog niet goed mogelijk. Een mooie
uitdaging bij de aanstaande herziening van onze
Successiewet.
Rest mij verder niets anders dan u veel leesplezier toe
te wensen.
Xavier Auerbach

Colofon
Visie op vermogen is een uitgave van de Private Wealth Solutions
Group van PricewaterhouseCoopers.
De adviseurs van deze groep zijn fiscalisten. Zij staan een groot
aantal families bij in het verstandig omgaan met hun familie-
vermogen. Zij helpen om te voorkomen dat zij te veel belasting
betalen of dat zij nodeloos fiscale risico’s lopen. Kort gezegd:
zij reguleren de belastingdruk op het familievermogen in overeenstemming
met het fiscale risicoprofiel van de cliënt. Zij ontwerpen
de meest optimale juridische en fiscale structuren. Integraal of
op deelgebieden.
Wilt u meer weten? Neem dan contact op met: Xavier Auerbach
(030) 219 19 20. Mail: xavier.auerbach@nl.pwc.com.
Meer informatie vindt u op www.pwc.nl > onze dienstverlening >
tax > private clients.
Dit magazine mag ter beschikking worden gesteld van cliënten
en derden, evenwel met inachtneming van het volgende. Bij het
redigeren van de teksten wordt de uiterste zorgvuldigheid betracht.
De behandeling van de onderwerpen is evenwel niet altijd
uitputtend, terwijl tevens na verloop van tijd informatie verouderd
of niet meer (volledig) juist kan zijn. Wij aanvaarden daarom geen
verantwoordelijkheid voor hetgeen eventueel wordt ondernomen
op basis van de inhoud van deze publicatie. Alle rechten
voorbehouden.
Redactieadres
PricewaterhouseCoopers
BDMC
Postbus 90351
1006 BJ Amsterdam
Vormgeving/productie
707 Brand Communications
Fotografie
Arjan Bronkhorst, www.arjanbronkhorst.com
Interviews
Wink Sabée
Gelieve wijzigingen, inclusief adreslabel te sturen naar
PricewaterhouseCoopers, Antwoordnummer 46440,
1060 WD Amsterdam.
© 2008 PricewaterhouseCoopers. Alle rechten voorbehouden.
*connectedthinking
p6
Ons gedachtegoed*
Ons gedachtegoed*
We zijn een kennisorganisatie; onze kracht
zit tussen de oren. Die kracht ontwikkelen
we voortdurend in dialoog met klanten,
stakeholders, branchevertegenwoordigers,
overheden en elkaar. We bundelen kennis
en expertise en omarmen verschillende
zienswijzen, culturen en achtergronden.
We zien verbanden en leggen verbindingen.
En we vertalen onze ervaringen in de
ene marktsector naar bruikbare kennis
voor de andere sector. We noemen die
manier van denken en werken kortweg
‘Connected Thinking’. Connected Thinking
stelt ons in staat vanuit onverwachte
invalshoeken nieuwe inzichten en
innovatieve oplossingen aan te bieden.
Met ons internationale netwerk brengen
we Connected Thinking in een groot
aantal landen in praktijk. We leveren onze
diensten aan grote, middelgrote, kleinere
nationale én internationale ondernemingen
en aan overheden en not-for-profit-
organisaties.
Inhoud
p12
6 Steenkolenvermogen versplinterd maar nog ijzersterk
Interview met Frederik van Beuningen
11 Wel trusten of niet trusten
Door Jan Nieuwenhuizen
p16 p24
12 Wonen met een Rembrandt aan de muur
Interview met Jan Six
visie op vermogen 5
16 Wijzigingen in het UK belastingregime voor non-domiciled residents
Door John T. Wayman
18 Wealth Management: vermogens in stand houden, missers voorkomen
Private bankers aan het woord
22 Stel kunst vrij in de nieuwe Successiewet
Door Xavier Auerbach
24 Jaarlijkse giften voor goede doelen vallen als rijpe appelen uit de boom
Interview met Marieke van Schaik

6 visie op vermogen visie op vermogen 7
Steenkolenvermogen
versplinterd
maar nog ijzersterk
Oud geld verdiend met de handel in steenkolen aan het begin van de twintigste eeuw. Dat is de
historie van het stamvermogen van de familie Van Beuningen. Doel binnen de familie is dit stamvermogen
voortdurend door te geven aan de volgende generatie. Grondbezit speelt daarbij een belangrijke rol.
“Grond bindt mensen”, aldus Frederik van Beuningen, de achterkleinzoon van H.A. van Beuningen –
de grondlegger van het vermogen.
“Het overgrote deel van het vermogen
en de landgoederen is verdeeld over de
verschillende staken van de familie,
maar het plezier – en dan vooral de
jacht – blijft gedeeld.” Frederik van
Beuningen, directeur van participatiemaatschappij
Teslin Capital Management
(zie kader pagina 9), was als
nazaat van de patriciërsfamilie Van
Beuningen al min of meer vermogend
bij zijn geboorte. Zijn overgrootvader,
Hendrik Adriaan (H.A.) had de kiem
gelegd van het familiekapitaal in 1896,
het jaar van de oprichting van de
Steenkolen Handels Vereeniging, beter
bekend als de SHV. Zeven vooraanstaande
families waren bij de oprichting
betrokken. Naast H.A. van Beuningen
namens de familie Van Beuningen
waren dat onder meer de families
Fentener van Vlissingen en Verrijn
Stuart. “Mijn overgrootvader H.A. was
getrouwd met een Engelse”, vertelt
Van Beuningen. “Daarom begonnen ze
vanuit de Rotterdamse haven met de
import van Engelse steenkool naar
Duitsland. Even later gevolgd door de
import van een andersoortige Duitse
steenkool naar Engeland. Een zeer
lucratieve handel.”
Uitstekende wisselwerking
Binnen de SHV waren twee families
dominant: de families Fentener van
Vlissingen en de familie Van Beuningen.
De eerste familie leidde de SHV vanuit
Utrecht, de andere vanuit Rotterdam.
H.A. had negen kinderen, drie dochters
en zes zoons. En van die zes zoons
werkten er drie bij de SHV. De bekendste
was Daniel George, of zoals in de
familie Van Beuningen gebruikelijk is,
kortweg D.G. genaamd (zie kader op
pagina 8). Hij was het die de SHV in de
eerste helft van de vorige eeuw samen
met F.H. (Frits) Fentener van Vlissingen
naar grote hoogtes stuwde. “De rolverdeling
was duidelijk”, licht Van Beuningen
toe. “De Fenteners van Vlissingen waren
de strategen, wij waren meer de doeners.
Een uitstekende wisselwerking kortom.”
Het ondernemerschap van F.H. Fentener
van Vlissingen (de grootvader van Paul,
John en Frits) kwam ook tot uiting in de
bedrijven waarin hij investeerde. Naast
de oprichting van de KLM was hij
betrokken bij bedrijven die steenkolen
nodig hadden zoals Hoogovens, Stork
en Aku, het latere Akzo Nobel. “De
onder nemersstrategie van F.H. was zeer
vooruit strevend”, aldus Van Beuningen.
“Venture capital avant la lettre.”
Boedel verdeeld
De samenwerking binnen de SHV
leidde ook tot een aantal huwelijken
tussen de Fenteners van Vlissingen en
de Van Beuningens. Toch brak er in
1954 onvrede uit tussen de families.
“Daar zouden we het uren over kunnen
hebben”, benadrukt Van Beuningen.
“Wat je ook kunt zeggen, is dat de twee
families zestig jaar uitstekend hebben
samengewerkt. Dat is eigenlijk heel
bijzonder.” Eind van het liedje was in
ieder geval dat de families besloten de
samenwerking te beëindigen en de
boedel te verdelen – de SHV-boedel
bestaande uit de handel in kolen, en de
beleggingsportefeuille, Unitas genaamd.
“Onze familie bestond uit zestigers en
twintigers, ofwel te oud en te jong”, licht
Van Beuningen toe. “Terwijl de familie
Fentener van Vlissingen een aantal
capabele veertigers had. Daarom werd
besloten dat Fentener van Vlissingen de
handelsactiviteiten kreeg toebedeeld en
wij de beleggingsportefeuille.” De
beleggingsportefeuille was een miljard
gulden waard. Later, in 1972, werd
Unitas ingeschoven bij Robeco. “De
meeste familieleden hebben daarom nu
nog aandelen Robeco. En sommigen
ook nog aandelen SHV”, aldus Van
Beuningen.
Elise Mathilde
De familie Van Beuningen is inmiddels
uitgedijd tot ruim vierhonderd familieleden.
“We hebben allemaal een flink
zakcentje meegekregen, de een wat
meer dan de ander”, vertelt Van
Beuningen. “Het meeste doen we sinds
die tijd binnen de verschillende staken
voor onszelf, maar we hebben nog altijd
activiteiten samen.” Een van de drijvende
krachten achter de gezamenlijke
bezigheden binnen de familie is de
Stichting Elise Mathilde Fonds.
Elise Mathilde was de jongste dochter
van H.A. van Beuningen – en de jongere
zus van D.G. van Beuningen – die de
liefdadigheidsstichting in 1935 oprichtte
met als doel de ondersteuning van
instellingen die een algemeen sociaal
doel nastreven en de ondersteuning
van personen die buiten hun schuld in
moeilijkheden zijn gekomen. “Het
besturen van de stichting doen we met
familieleden uit de verschillende staken
samen”, aldus Van Beuningen. “Dat
geeft een grote saamhorigheid.”
Stradivarius
Naast het ondersteunen van liefdadig-
“De Fenteners van Vlissingen waren de
strategen, wij waren meer de doeners.
Een uitstekende wisselwerking kortom.”

8 visie op vermogen visie op vermogen 9
D.G. van Beuningen – naamgever museum Boijmans Van Beuningen
D.G van Beuningen (1877-1955) gaf leiding aan de SHV Rotterdam, waar hij in
1941 aftrad. Andere bedrijven waar hij bij betrokken was waren onder meer de
Nederlandsche Rijnvaart Vereeniging, de Maatschappij Vrachtvaart, de NV
Machine fabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr. (inclusief de gelijknamige havensleepdienst)
en het watertaxibedrijf Spido. De ondernemer was ook actief in het
maatschappelijke leven. Hij was medefinancier van het in 1937 gebouwde Stadion
Feijenoord en een van de stichters van het Havenziekenhuis.
Van Beuningen was tevens een groot verzamelaar van laat vijftiende- en vroeg
zestiende-eeuwse kunst uit de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden. Van Beuningen
schonk tijdens zijn leven regelmatig delen van zijn collectie aan het deels naar hem
genoemde Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Ook na zijn dood in
1955 ging een groot deel van zijn collectie naar dit museum.
heidsprojecten geeft de stichting soms
ook grote bedragen uit aan zaken als
kunstaankopen van musea of de
aanschaf van muziekinstrumenten voor
talentvolle musici. Zo kreeg de jonge
succesvolle violiste Janine Jansen een
Stradivarius in bruikleen. “Dat is toch
een instrument dat een jonge musicus
niet zelf kan aanschaffen, maar dat wel
past bij haar veelzijdige talent.” Andere
activiteiten van de familie Van Beuningen
zijn een participatiemaatschappij die
investeert in niet-beursgenoteerde
ondernemingen, een aantal gezamenlijke
culturele activiteiten en de familiewintersport.
“Gaan zo een mannetje of
tachtig mee. Steeds weer een groot
feest”, glundert Van Beuningen.
Grond bindt mensen
Voor de rest dopt iedere staak zijn eigen
boontjes. Binnen verschillende staken
bestaat een voorliefde voor landgoederen
– zo bezit de staak van Frederik van
Beuningen onder meer landgoed
Anderstein bij Maarsbergen en landgoed
Appel te Nijkerk. “Onze liefde voor
de ‘country life’ komt voort uit onze
Engelse overgrootmoeder, de vrouw
van H.A.”, vertelt hij. “Vroeger nodigde
de familie elkaar uit voor de jacht en dat
doen we nu nog steeds. Grond bindt
mensen.” En dat niet alleen, grond is
ook een uitstekende investering, vindt
Van Beuningen. “Als je er op een
verantwoorde wijze mee omgaat,
verdien je er wat aan, terwijl het zijn
waarde behoudt en je er elke dag van
geniet. Bovendien vererft grond
gemakkelijk.” Op Landgoed Anderstein,
waar Van Beuningen woont en zijn
kantoor heeft, genereert hij onder meer
inkomsten uit de golfbaan en de
verhuur van hoogwaardige ‘knuffelkantoren’.
Ook ontvangt hij erfpacht
van mensen die op het landgoed
wonen en geniet hij fiscaal voordeel
van de Natuurschoonwet (NSW).
Rechten en verplichtingen
Behalve dat grond een goede investering
is, vindt Van Beuningen het misschien
nog belangrijker dat landgoederen tot
de verbeelding spreken – ook bij de
jongeren in de familie. De zestien
jongeren in de familie hebben daarom
allemaal een klein aandeelhoudersbelang
in de landgoederen. “Als kinderen
in onze familie een jaar of zestien zijn,
proberen we ze te interesseren voor de
landerijen”, zo licht hij toe. “Met alles
wat erbij komt kijken; ze leren op deze
manier bijvoorbeeld veel over hoe mee
te praten binnen de structuren van een
bv.” Als voormalig lid van de commissie
Tabaksblat berijdt Van Beuningen
daarmee zijn stokpaardje: wat zijn de
rechten en verplichtingen van directie,
commissarissen en aandeelhouders in
een onderneming?
“Vroeger nodigde de familie elkaar uit
voor de jacht en dat doen we nu nog
steeds. Grond bindt mensen.”
Belangstelling tonen
Enthousiast vertelt Van Beuningen dat
als deze rechten en plichten helder en
goed zijn afgebakend, een onderneming
het meest optimaal functioneert. “Een
aandeelhouder heeft bijvoorbeeld de
plicht belangstelling te tonen voor de
onderneming, op aandeelhoudersvergaderingen
te verschijnen. Verder mag hij
over bepaalde zaken meepraten zoals
de verdeling van de winst en het
benoemen en belonen van commissarissen
en directie. Maar hij mag zich
daarentegen niet bemoeien met zaken
als de kleur van het schilderwerk van
een gebouw.” Uiteraard mag de
aandeelhouder suggesties aandragen
die de directie wel of niet opvolgt, zo
vervolgt Van Beuningen. “Daarbij moet
ik zeggen dat het natuurlijk wel heel
vervelend is als de directie nooit een
suggestie aanneemt – vooral bij
jongeren geeft dat een gevoel dat ze
niet serieus worden genomen. En
uiteraard dient de directie de aandeelhouders
te raadplegen bij grote
strategische wijzigingen; in ons geval
bijvoorbeeld: de verkoop van een
landgoed.”
Kinderen informeren
Dan dringt de vraag zich op hoe je je
kinderen vertelt over het familievermogen
– moet je ze beschermen of ze het
ronduit vertellen? Volgens Van Beuningen
is het zaak de informatie hierover beetje
bij beetje over te dragen, afhankelijk
van de groei van het kind in leeftijd en
persoonlijkheid. “Ze moeten in fases
leren er verstandig mee om te gaan.”
Vanwege het fiscale voordeel is het
verstandig om kinderen zo snel mogelijk
een jaarlijkse schenking te geven. “Mijn
eerste schenking kreeg ik bij mijn
geboorte”, vertelt Van Beuningen. “Toen
ik ging studeren had ik al een paar ton.”
Maar, zo benadrukt hij, het geld is niet
bedoeld om te verbrassen – de
bedoeling is dat je het geld als een
goed rentmeester in stand houdt en
doorgeeft aan toekomstige generaties.
Immers, zonder dat ze er iets voor
hoeven te doen, beschikken de
kinderen al op jonge leeftijd over een
bepaald vermogen. En dat schept
verplichtingen.
Private equity
Er is echter een drietal uitzonderingen
dat de jongeren de gelegenheid geeft
aanspraak te maken op het geld. Van
Beuningen: “Bij gezondheidsproblemen,
voor het volgen van studies en voor de
aanbetaling van een huis.” De eerste
twee spreken voor zich, zo licht hij toe,
de aanbetaling van een huis is mogelijk
omdat het altijd een goede investering
is en het bovendien de mogelijkheid
biedt beter te wonen dan de gemiddelde
Nederlander. “Je kunt maar beter
direct goed wonen”, aldus Van Beuningen.
“Om de paar jaar verhuizen kost
uiteindelijk alleen maar belasting,
verhuiskosten en veel tijd.” Voor de rest
moeten de kinderen gewoon hun eigen
kost verdienen. Verder is Van Beuningen
van mening dat je kinderen beter een
onderneming kunt overdragen dan geld
of beleggingen. “Een onderneming is
tastbaar en geeft meer verantwoordelijk
heidsgevoel, meer binding.” In zijn rol
als directeur van Teslin voegt hij
daaraan toe: “Hetzelfde fenomeen doet
opgeld in het bedrijfsleven. De aandeelhouders
staan tegenwoordig te ver af
van de bedrijven. En de bedrijven
kennen hun aandeelhouders niet meer.
Dit heeft tot gevolg dat bedrijven vaak
te laag worden gewaardeerd en een
gemakkelijke prooi worden voor private
equity-bedrijven. Dat is een grote
bedreiging voor het Nederlandse
bedrijfsleven. Actief aandeelhouderschap
is daarop het antwoord.”
Teslin – actief aandeelhouderschap
Frederik van Beuningen leidt met Aleid Kruize-Schuitemaker en Maarten Hartog
Teslin Capital Management. Teslin investeert via twee participatiemaatschappijen –
Darlin en Todlin – bijna 250 miljoen euro in kleinere beursgenoteerde bedrijven.
De fondsen beheren substantiële aandelenpakketten (meestal ruim 5 procent)
in zeventien Nederlandse ondernemingen. Daarmee hebben zij invloed in de
meeste takken van het bedrijfsleven. Daarnaast beheert Teslin het fonds Midlin,
dat belegt in Europese small en mid caps. De ondernemingen waarin wordt
geparticipeerd, zijn geselecteerd op basis van kracht van het management, de
aanwezigheid van enkele grootaandeelhouders, de marktpositie en de groei van
de winst en cashflow. Daarnaast is een goede corporate governance van belang.
Teslin manifesteert zich als actieve aandeelhouder die in aandeelhoudersvergaderingen
veelvuldig met het management van ondernemingen in gesprek
gaat over strategische beleidsbeslissingen.

10 visie op vermogen visie op vermogen 11
Q&A
Frederik van Beuningen geeft in het interview aan dat er binnen de familie een
voorliefde bestaat om te investeren in grond. Daarbij komen ook de zogeheten
landgoederen van de Natuurschoonwet ter sprake. Wij vroegen mr. Marcel
Oliemans om een nadere toelichting op het begrip landgoederen en de
Natuurschoonwet. Oliemans is hoofd van de afdeling Estate Planning bij
PricewaterhouseCoopers en als Estate Planner nauw betrokken bij de Private
Wealth Solutions Group.
Wat zijn nu precies de fiscale voordelen van een NSW-landgoed?
Landgoederen die voldoen aan de voorwaarden van de Natuurschoonwet
(hierna: NSW) kunnen gebruikmaken van verschillende fiscale faciliteiten.
Ik noem onder meer:
- een vrijstelling voor de vermogensrendementsheffing in box 3 van de
inkomstenbelasting;
- een vrijstelling van overdrachtsbelasting bij verkrijging van een landgoed;
- een (gedeeltelijke) vrijstelling voor het successie- en schenkingsrecht bij
vererving of schenking van een landgoed;
- een vrijstelling voor de vennootschapsbelasting voor rechtspersonen die zich
richten op de instandhouding van landgoederen;
- een lagere waardering voor de Wet waardering onroerende zaken (WOZ), die
ook weer doorwerkt naar de inkomstenbelasting en waterschapslasten.
Kortom, mooie fiscale tegemoetkomingen voor de landgoedbezitter.
Wat zijn de voorwaarden om deze faciliteiten voor een landgoed te verkrijgen?
Allereerst moet er sprake zijn van een landgoed in de zin van de NSW. Een
landgoed is een in Nederland gelegen en geheel of gedeeltelijk met bossen
of andere houtopstanden bezet stuk grond of natuurterrein van minimaal vijf
hectare. Het bos of natuurterrein moet minimaal 30 procent uitmaken van het
landgoed. Er mag op de grond wel een pand staan, mits dat bij het karakter van
het landgoed past.
Voor een rangschikking moet een verzoek worden gedaan bij het ministerie van
Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit.
Voor sommige fiscale faciliteiten, zoals die van het successie- en schenkingsrecht,
geldt als voorwaarde dat het landgoed ten minste 25 jaar in stand blijft.
Behoren landgoederen en de NSW ook tot het adviesgebied van
PricewaterhouseCoopers?
Zeker! Ook op dit gebied adviseren wij onze cliënten. Gezien de fiscale faciliteiten is
het mogelijk zeer aantrekkelijk vermogen te investeren in landgoederen. Daarbij
komt dat een landgoed ook een goede manier van asset protection (vermogensbescherming)
kan vormen. Een landgoed is namelijk niet zomaar even verkocht.
Verder verdient het aandacht dat ook testamenten optimaal zijn afgestemd op
de mogelijke vererving van een landgoed. Ook bloot eigendom en vruchtgebruik
zijn situaties waar wij als specialisten altijd nauw op letten.
Hoe staat de Belastingdienst tegenover het feit dat vermogende personen een
deel van hun vermogen in feite belastingvrij maken door aankoop van landgoederen?
Het doel van de NSW uit 1928 is instandhouding van landgoederen en bewaring
van natuurschoon. Om mensen daarvoor enthousiast te maken zijn de fiscale
faciliteiten in het leven geroepen. Dat een investering in een erkend landgoed
dus mogelijk een aanzienlijk belastingvoordeel oplevert is een gegeven. Soms
wordt het echter ook wel redelijk scherp gespeeld. Zo kocht iemand slechts
vier dagen voor zijn overlijden de aandelen aan van broers en zusters in een
NSW-landgoed. In het testament werd het landgoed vervolgens aan broers,
zusters, neven en nichten nagelaten. Het gevolg was dat door de fiscale
faciliteiten nagenoeg het gehele vermogen van de overledene in de vorm van
landgoederen vrij van successierechten vererfde. De rechtbank in kwestie
besliste dat fiscale motieven hier niet de doorslag hadden gegeven en keurde
deze handelwijze goed!
Wel trusten
of niet trusten
Door Jan Nieuwenhuizen
Bij de aangifte van de inkomstenbelasting
maakt de Belastingdienst elk jaar
keuzes op basis van de hoeveelheid
vragen en problemen die mensen
hebben over een bepaald onderwerp
Dit jaar is dat de vermogensbelasting,
ofwel de box 3-regeling. Vooral omdat
er over dit onderwerp regelmatig
verschillen van inzicht zijn. Immers, wat
behoort nu wel tot het vermogen en wat
niet? Of neem het waarderingsvraagstuk.
Wat is bijvoorbeeld de waarde
van niet-beursgenoteerde effecten? Of
spannender: vermogen ondergebracht
in een buitenlandse trust. Dient dit
vermogen nu wel of niet te worden
aangegeven? En zo ja, hoeveel? Wat
het wel of niet aangeven betreft: de
Belastingdienst is hierover kritisch. Zijn
uitgangspunt is namelijk dat een vermogen
hoe dan ook aan iemand moet
toebehoren en dat er dus vermogensbelasting
over dient te worden betaald.
Vermogen in de dode hand
De visie van PricewaterhouseCoopers
is echter dat het verdedigbaar is dat
‘vermogen in de dode hand’ – zoals
vermogen in een trust in fiscaal jargon
heet – niet in alle gevallen hoeft te
worden aangegeven. Immers, indien
de inbrenger van het vermogen in een
trust definitief juridisch afstand van
het vermogen neemt – er dus geen
beschikkingsrecht meer over heeft – dan
is het betalen van vermogensbelasting
over dit trustvermogen niet van toepassing.
Vraag is wel of het verstandig is
het vermogen op deze wijze onder te
brengen in een trust. U moet zich
namelijk wel realiseren dat u dit vermogen
daadwerkelijk kwijt bent – en er ook
geen zeggenschap meer over hebt. U
moet er ook op durven te vertrouwen
dat het trustfonds uw vooraf geformuleerde
wensen ook daadwerkelijk tot
uitvoering brengt. Bij het omschrijven
Jan Nieuwenhuizen is sinds eind 2007 senior manager Tax bij PricewaterhouseCoopers in Eindhoven.
Daarvoor was hij achttien jaar verbonden aan de Belastingdienst, waarvan de laatste drie jaar als
landelijk verantwoordelijke van de groep zeer vermogende Nederlanders.
van uw wensen is van belang dat u
op de juiste manier weergeeft hoe het
vermogen dient te worden aangewend.
Een juiste balans is daarbij van belang.
Een te ruime omschrijving leidt wellicht
tot een onjuiste bestemming. Een te
strakke omschrijving heeft mogelijk tot
gevolg dat er te weinig bestemmingen
zijn voor het geld en het vermogen in
de trust blijft zitten. Bovendien kan een
te stellige toedeling aan bijvoorbeeld
uw kinderen tot gevolg hebben dat
het vermogen alsnog bij hen belast is.
Kortom, overweeg alle voordelen en
nadelen goed voordat u uw vermogen
onderbrengt in een trust.
Horizontaal toezicht
Dan een andere kwestie. De Belastingdienst
wil de komende jaren de
banden aanhalen met een groep zeer
vermogen den door het invoeren van
horizontaal toezicht. Afhankelijk van uw
fiscale risicoprofiel kan dit zeer aantrekkelijk
zijn. Doel is dat de Belastingdienst
een vertrouwensrelatie met u aangaat
op basis van volledige transparantie. De
Belastingdienst omschrijft samen met
u de protocollen waaraan uw aangiftes
voortaan dienen te voldoen en gaat er
vervolgens van uit dat u bij eventuele
discussiepunten zelf initiatief neemt om
deze aan de kaak te stellen. U kunt ook
merken dat uw aangifte wordt behandeld
door een team van specialisten
die ervaring hebben met specifieke
kwesties van zeer vermogenden. Van
vastgoed, effecten en private equity tot
estate planning en vermogen in het
buitenland. Dat is een groot voordeel
ten opzichte van de huidige situatie
(verticaal toezicht) waarbij u te maken
kunt hebben met verschillende inspecteurs
met verschillende specialiteiten
die her en der in het land kantoor
houden. Het horizontale toezicht levert
zowel u als de Belastingdienst een
enorme tijdwinst op. Toch is het ook
hier zaak de afspraken met de
Belastingdienst goed te formuleren en
een gestroomlijnde organisatie op poten
te zetten. Speciaal hiervoor ontwikkelen
wij op dit moment een instrument voor
onze klanten dat daarop inspeelt. Zodat
u zich samen met uw fiscalist voortaan
nog meer kunt richten op de toekomst
in plaats van op het verleden.

12 visie op vermogen visie op vermogen 13
Wonen met
een Rembrandt
aan de muur
10
Wonen in een huis vol meesterwerken uit de Gouden Eeuw,
waaronder het portret van Jan Six I van Rembrandt. Dat
is de toekomst van Jan Six XI – de jongste nazaat van een
Amsterdamse patriciërsfamilie, een familie die onder meer
fortuin maakte met de invoerrechten op indigo. In de loop
van de eeuwen is het familiekapitaal langzaam opgedroogd.
De kunstcollectie Six is echter nog grotendeels intact.
Het is een schilderij van wereldfaam:
het portret van Jan Six I, geschilderd in
1654 door Rembrandt. Het portret geeft
je als toeschouwer het gevoel voor
een levende persoon te staan – in het
gezicht leeft iedere vezel. Het hoofd is
iets voorovergebogen; de rode mantel
is losjes over de schouder gedrapeerd.
Het diepe rood van de mantel krijgt
accent door het koele grijs van de jas
en het wit van de kraag. De warme
kleur komt terug in het gezicht en in
de hand. Het is een uiterst verfijnd spel
van warme en koele kleuren, een
uitgebalanceerde wisselwerking.
Zijde en laken
Wie was eigenlijk deze Jan Six? Jan Six I
werd in 1618 geboren, enkele maanden
na het overlijden van zijn vader Jean
Six. De weduwe Anna Wymer, de
moeder van Jan Six I, zette het in
zijde en laken gespecialiseerde familiebedrijf
voort dat de vader van Jean Six,
Charles Six, had opgezet.
In deze tijd werd het grote familie-
kapitaal vergaard, zo vertelt Jan Six XI,
de 29-jarige elfde generatie Jan Six.
“Onze familie had de invoerrechten
verkregen op de kleurstof indigo.
Iedereen die iets van deze kleur door
de VOC-schepen vanuit Nederlands-
Indië naar Amsterdam en omstreken
liet brengen, diende een afdracht aan
onze familie te doen.” Toen de naleving
van het betalen van deze rechten niet
meer was te handhaven, verkreeg de
familie Six het postagentschap van de
briefbestellingen tussen Amsterdam
en Antwerpen. Over elke brief die werd
gewisseld tussen deze twee steden
verkreeg de familie Six inkomsten.
“Het was behoorlijk nepotistisch”, vindt
Jan Six XI. “Via vriendjespolitiek speelden
de invloedrijkste families elkaar de
mooiste opdrachten toe.
Zo ging dat in die tijd.”
Burgemeester
Jan Six trok zich in 1652 uit de zaak
terug en bekleedde daarna verschillende
openbare ambten. Hij was een
fervent kunstliefhebber en legde een
verzameling aan van schilderijen en
tekeningen van Hollandse en Italiaanse
kunstenaars. Daarnaast bezat hij oude
beelden, marmeren reliëfs en vele
andere kunstvoorwerpen. Zijn vriendschap
met Rembrandt kwam in 1654
tot uiting in het beroemde portret. In
1655 trouwde hij met Margaretha Tulp,
de dochter van de arts en burgemeester
Nicolaas Tulp, die overigens ook door
Rembrandt werd geportretteerd
(‘Anatomische les van Dr. Nicolaes
Tulp’). Door dit huwelijk kreeg Jan Six I

14 visie op vermogen visie op vermogen 15
ook meer politieke invloed, wat uiteindelijk
uitmondde in het burgemeesterschap
van Amsterdam (1691-1700).
Zijn zoon, Jan Six II, zou jaren later
zelfs 32 jaar het burgemeesterschap
van Amsterdam vervullen.
Het Melkmeisje
Een ander huwelijk dat de familie Six
veel rijkdom schonk, was het huwelijk
tussen Henrik Six en Lucretia van
Winter in het begin van de 19e eeuw.
Deze Lucretia was de dochter van de
puissant rijke Pieter van Winter die zijn
vermogen had vergaard in de houthandel
met Nederlands-Indië. Ook was
Pieter van Winter een verwoed verzamelaar
van Hollandse meesters als
Johannes Vermeer (‘Het Melkmeisje’,
‘Het Straatje’) en Jan Steen (‘Het
Oestereetstertje’). Via vererving kwamen
deze meesterwerken uitein delijk in het
bezit van de familie Six.
Maar hoewel erfenissen de Sixen veel
kunstbezittingen brachten, was het
voldoen van successierechten aan
de staat ook juist de aanleiding dat de
kunstcollectie in de loop van de eeuwen
langzaam uitdunde.
Stichting Six
Om de rest van de collectie tegen
successierechten te beschermen,
bedacht Jan Six VII – hoogleraar
kunstgeschiedenis en rector magnificus
van de Universiteit van Amsterdam –
in 1922 een nieuwe beheerconstructie.
In deze constructie werden de kunstwerken
ondergebracht in een stichting
– de Six Stichting. De opzet van de Six
Stichting is dat het beheer altijd ligt bij
de oudste zoon Six, die traditioneel dus
altijd Jan heet. Deze Jan Six bewoont
tevens het huis aan de Amstel dat deze
unieke kunstverzameling herbergt. De
stichting verhoedt tot de dag van
vandaag dat de unieke kunstcollectie
“Voor onze familie zijn de portretten
het fotoboek van onze familie.”
door successierechten verder wordt
uitgehold. Bij de oprichting van de
stichting moest de familie nog wel
een keer een fikse aderlating doen.
Er moest immers schenkingsrecht
worden betaald, waardoor Jan Six VII
zich genoodzaakt voelde een deel van
de collectie te verkopen, waaronder
‘Het Melkmeisje’ en ‘Het Straatje van
Vermeer’. Zodoende behoren deze
werken tegenwoordig tot de pronkstukken
van het Rijksmuseum in
Amsterdam. De Six-collectie zelf is op
afspraak te bezichtigen in het Six-huis
in Amsterdam. Jaarlijks maken ongeveer
vijfduizend mensen gebruik van deze
mogelijkheid.
Familiegeschiedenis
Ondanks dat de meesterwerken van
Vermeer niet meer behoren tot de Sixcollectie
is er nog veel moois te zien in
het Six-huis. Om een paar te noemen:
Rembrandt, Paulus Potter, Frans Hals,
Saenredam, Berkheide en Brueghel.
Ook hebben alle opeenvolgende
Jan Sixen in navolging van Jan Six I
zich laten portretteren. “Kijken naar
deze schilderijen is als een soort tijdmachine”,
vindt Jan Six XI. “Het is min
of meer levende geschiedenis.” Voor
de familie Six is de verzameling Jannen
aan de muur in het Six-huis daarom in
de eerste plaats een familiegeschiedenis,
daarna pas een kunstverzameling.
Nauwkeuriger: het portret van Jan Six I
is voor de familie daarom vooral een
Jan Six, terwijl het publiek het ziet als
een Rembrandt. “Voor onze familie zijn
de portretten het fotoboek van onze
familie”, vertelt Jan Six XI. “Polaroids
uit vroegere eeuwen. Wij zullen deze
schilderijen daarom nooit verkopen.”
Oude meesters
De familie Six is dan ook geen rijke
familie, haast Jan Six XI hieraan toe te
voegen. Immers, zo zegt hij, de schilderijen
zijn dan wel vermoedelijk veel
geld waard, uiteindelijk is dat alleen
maar papieren waarde. En aangezien
verkopen geen optie is, moet iedere Jan
Six tegenwoordig zelf aan de slag. “De
laatste Jan Six die nog kon rentenieren,
leefde meer dan een eeuw geleden.”
Jan Six XI verdient als afgestudeerd
kunsthistoricus de kost als hoofd van
de afdeling oude meesters bij veilinghuis
Sotheby’s in Amsterdam. Onderdeel
van zijn werk is het selecteren en
taxeren van oude meesters voor kunstveilingen.
Is de aanschaf van een oude
meester een goede belegging? Jan
Six XI: “De prijzen van oude meesters
zijn altijd stijgend. Niet zo gek, want de
vraag is altijd hoog, terwijl het aanbod
in de loop van jaren vermindert door
branden, schades en diefstallen. Er
komen nu eenmaal geen nieuwe oude
meesters bij.”
Kunstprijs
Om die reden is Jan Six XI van plan in
de toekomst een kunstprijs in te voeren
– een prijs bestemd voor iemand die
zich bezighoudt met het behoud van het
Nederlandse cultuurhistorische erfgoed.
“De mensen achter de schermen die
zorgen dat ons erfgoed in goede conditie
blijft, krijgen naar mijn mening weinig
aandacht. Volstrekt onterecht. Daarom
zou er een soort Six-prijs moeten komen.”
Het behoud van cultuurhistorisch erfgoed
is volgens Jan Six XI van cruciaal
belang. “Het is de basis van onze
identiteit.” Als hij straks het stokje
overneemt van zijn vader Jan Six X,
dan zal hij als zijn voorvaderen alles in
het werk stellen om de Six-collectie te
beschermen. “Het in stand houden van
de collectie is mijn grootste opdracht
als beheerder van de Six Stichting.”

16 visie op vermogen visie op vermogen 17
Wijziging in het UK
belastingregime
voor non-domiciled
residents
door John Wayman, Private Client Tax Partner, PwC, Londen
In het Verenigd Koninkrijk is sinds lange tijd sprake van een zeer gunstig belastingklimaat voor
zogenaamde vermogende ‘non-doms’ (personen die woonachtig zijn in het Verenigd Koninkrijk maar
geen Britse domicilie hebben, grofweg: niet de Britse nationaliteit). Er staan echter veranderingen op
stapel die inmiddels tot flinke beroering hebben geleid onder deze ‘non-doms’ in het Verenigd Koninkrijk.
Het huidige gunstige
belastingregime
Onder de huidige regelgeving zijn
non-doms geen Engelse inkomsten- of
vermogensbelasting verschuldigd over
beleggingsinkomsten of vermogenswinst
op de realisatie van activa
afkomstig van buiten het Verenigd
Koninkrijk, tenzij de inkomsten of
verkoop opbrengsten worden ‘overgemaakt’
naar het Verenigd Koninkrijk.
Bovendien zijn non-doms niet onderworpen
aan de Engelse schenkings-
of successie-belasting (successie -
rechten) ten aanzien van hun buiten het
Verenigd Koninkrijk aanwezige activa.
Aangekondigde wijzigingen
Afgelopen oktober kondigde de
Engelse regering aan dat zij klaar was
met het onderzoek naar de gunstige
belastingregels en had besloten om
in het belang van de economie en de
internationale concurrentiepositie van
het Verenigd Koninkrijk deze gunstige
regels te handhaven. Maar ook dat
met ingang van april 2008 non-doms
jaarlijks £ 30.000 zouden moeten
betalen wanneer zij het gebruik van dit
belastingregime inzake het overmaken
van inkomsten of opbrengsten voort
wensen te zetten. Verder moest een
aantal ‘anomalieën’ worden opgelost
om te verzekeren dat bedragen niet in
het Verenigd Koninkrijk binnengebracht
konden worden op een wijze die de
huidige bepalingen betreffende het
overmaken van dergelijke bedragen
zou omzeilen.
Consternatie over ontwerpwetgeving
De publicatie van deze ontwerpwetgeving in januari jl.
bracht een grote schok teweeg bij de groep non-doms. De
concept-regels gingen veel verder dan aanvankelijk in de
beleids verklaring was aangekondigd en maakten melding van
mogelijke belastingheffing met terugwerkende kracht, en met
betrekking tot offshore investment holding structures werden
voorstellen gedaan voor het invoeren van zeer restrictieve
belastingmaatregelen per april 2008.
Naar aanleiding van het bovenstaande ontspon zich een zeer
brede discussie in de media. Ook werden protesten ingediend
bij de Engelse overheid door een grote verscheidenheid aan
particulieren en organisaties. Daarnaast ontstond de angst
dat de nieuwe regels zouden leiden tot een aanzienlijke
uittocht van kapitaal en talent uit het Verenigd Koninkrijk
wanneer non-doms hun heil elders zouden gaan zoeken.
Inbinden?
De Engelse Belastingdienst gaf daarop publiekelijk toe dat
de conceptregels verder gingen dan het oorspronkelijke
beleidsbesluit van de regering en dat deze opnieuw zouden
worden geformuleerd. Dit om de voornaamste onderdelen
betreffende de belastingheffing met terugwerkende kracht
te verwijderen en de belastingbehandeling van offshore
structures aanzienlijk te verbeteren.
Op dit moment wachten wij nog steeds op nadere bijzonderheden
met betrekking tot de herziening van de ontwerpwetgeving
en bestaat er nog veel onzekerheid vanwege het
feit dat de nieuwe regels per 6 april 2008 in werking treden.
De belastingwijzigingen in een notendop
De details van de belastingwijzigingen zijn gecompliceerd
maar kunnen als volgt kort worden samengevat:
• De jaarlijkse aanslag van £ 30.000 is van toepassing op
elke niet-ingezetene die langer dan 7 jaar belastingplichtig
is geweest in het Verenigd Koninkrijk, tenzij hij opteert voor
het betalen van belasting in het Verenigd Koninkrijk over zijn
wereldinkomen en behaalde winst.
• Diverse technieken met betrekking tot internationale tax
planning die gebruikt werden om inkomsten van buiten
het Verenigd Koninkrijk belastingvrij het Verenigd Koninkrijk
binnen te brengen, zijn met ingang van april 2008 niet
langer beschikbaar (onder andere de aankoop van
waardevolle activa buiten het Verenigd Koninkrijk gevolgd
door de invoer daarvan, buitenlandse inkomstenschenkingen
aan de huwelijkspartner alvorens deze bedragen naar het
Verenigd Koninkrijk over te maken en het vertragen van de
overdracht van inkomsten naar het Verenigd Koninkrijk tot
de bron van deze inkomsten is opgeheven).
• Er komt een veel ruimere omschrijving van wat er wordt
verstaan onder een overmaking naar het Verenigd Koninkrijk.
• Buiten het Verenigd Koninkrijk gevestigde investment
holding companies en trusts krijgen een fiscaal transparant
karakter ten behoeve van de toekomstige Engelse vermogens-
belasting (zie hieronder).
Buiten het Verenigd Koninkrijk gevestigde
vennootschappen en trusts
De hier vermelde wijzigingen zijn de voornaamste. Onder
voorgaande Engelse wet- en regelgeving werden offshore
venootschappen en trusts op grote schaal gebruikt door
non-doms om zowel in als buiten het Verenigd Koninkrijk
te investeren zonder Engelse belasting over de beleggingswinsten
te hoeven betalen. Vanaf april 2008 wordt de winst
op Engelse investeringen belast op het moment dat deze
wordt gerealiseerd en de winst op buitenlandse investeringen
wordt belast op het moment van ontvangst van de verkoopopbrengst
of enig ander trustkapitaal in het Verenigd Koninkrijk.
Hoe zal het eindigen?
Op dit moment wordt nog steeds aanzienlijke druk uitgeoefend
op de Engelse regering om alle of een aantal van
de voorgestelde wijzigingen in te trekken of in ieder geval
de introductiedatum uit te stellen tot april 2009, zodat de
voorgestelde wijzigingen nauwkeuriger kunnen worden
bestudeerd met als doel onbedoelde sancties te vermijden.
Als de Engelse regering hier de verkeerde weg inslaat is het
zeer goed mogelijk dat andere Europese landen daarvan
kunnen profiteren – Zwitserland, Monaco en Ierland, en wie
weet zelfs Nederland?
(‘non-doms’)

18 visie op vermogen visie op vermogen 19
Wealth Management:
vermogens in stand houden,
missers voorkomen
Private bankers en fiscalisten zijn communicerende vaten: vanuit hun
specifieke expertise zorgen ze ervoor dat gezamenlijke klanten in staat
zijn zowel financieel als fiscaal zo optimaal mogelijk hun doelstellingen
na te streven. Als gevolg van deze plezierige samenwerking nodigde
Xavier Auerbach, partner bij PricewaterhouseCoopers, drie vooraanstaande
financiële experts (zie kaders) uit voor een diner in het centrum
van Amsterdam. De volgende casus stond centraal in de discussie die
zich in het restaurant ontspon:
Een succesvolle ondernemer verkoopt zijn onderneming
en vergaart een substantieel vermogen. Wat is de rol van
de vermogensbeheerders?
Hulstein: De ondernemer uit de casus heeft zijn vermogen
opgebouwd in een risicodragende sfeer en heeft dat door de
verkoop van zijn onderneming in een keer liquide gemaakt.
Het is de taak van ons om dit vermogen voor de klant uit de
risicodragende sfeer te halen zodat het behouden blijft voor
opvolgende generaties. Dat doen we door gebruik te maken
van onze financiële expertise, maar ook door educatie. Hoe
ga je om met risico’s en hoe zorg je ervoor dat je kinderen er
op een goede manier mee omgaan?
Wat zijn de afgelopen 25 jaar de belangrijkste
ontwikkelingen geweest binnen private banking?
De Nerée: In het begin van de jaren tachtig hadden de meeste
klanten portefeuilles met individuele aandelen en obligaties.
Daarna kwamen er beleggingsfondsen en weer later
gestructureerde producten en technieken zoals hedge-
fundstrategieën. Kortom, de producten zijn complexer
geworden, evenals de markten waarin wordt belegd.
Kok: Daarbij komt dat klanten tegenwoordig uitzonderlijk
goed zijn geïnformeerd over de mogelijkheden binnen
vermogensbeheer. Zeker voor de klanten in het wealth
managementsegment zien wij een sterke ontwikkeling van
producten of services binnen de ‘alternative asset class’.
Met grote regelmaat worden tegenwoordig dan ook voor
klanten op maat gemaakte producten ontwikkeld. Vooral op
het gebied van commodities, vastgoed, hedge funds en private
equity. Wat ook speelt is dat de beleggingshorizon van de klant
in de afgelopen jaren steeds internationaler is geworden. Een
andere ontwikkeling is dat private bankers in vergelijking met
25 jaar geleden in toenemende mate te maken hebben met
veelal jongere succesvolle ondernemers die een onderneming
niet per se in de familie willen houden, maar de kans grijpen
deze goed te verkopen. Gezien hun ‘relatief’ jonge leeftijd
starten ze dan veelal vervolgens een nieuwe onderneming op.
Een Private banker speelt in deze levensfase een andere rol
dan de traditionele private banker. Hij richt zich bijvoorbeeld
meer op het adviseren tijdens het verkoopproces. Na de
verkoop legt hij zich meer toe op opportunities, onder meer
op het gebied van private equity. Of hij introduceert de klant
desgewenst in het internationale netwerk van de bank.
Auerbach: In de markt is ook in toenemende mate waarneembaar
dat ondernemers zich de vraag stellen: is het wel zo
verstandig mijn bedrijf te verkopen? Ze hebben geen
opvolger en vragen zich af of ze gelukkig worden van het
verkrijgen van een enorm vermogen. Daarbij geldt: ze beseffen
dat een onderneming geld blijft genereren en dat vermogen
uiteindelijk verdampt. Moeten ze dan niet toe naar een situatie
dat ze een extern management aantrekken, de betrokkenheid
van de familie goed regelen en daarbij ook de onderneming
agressiever financieren? Immers, 100 procent financiering
uit eigen vermogen is ook niet nodig. Dit biedt vervolgens de

20 visie op vermogen visie op vermogen 21
Reyer Hulstein
Reyer Hulstein is partner bij Providence Capital N.V., het
volledig onafhankelijke Investment Office en Family Office
voor vermogende families en charitatieve instellingen.
Kernactiviteiten zijn fiduciair vermogensbeheer, investment
consulting, private equity en family office services.
Hiervoor was Hulstein onder meer first vice-president en
senior banker bij Merrill Lynch en senior private banker
bij MeesPierson.
gelegenheid meer geld vrij te maken uit de onderneming –
die zoals gezegd geld blijft genereren – dat geleidelijk wordt
geïnvesteerd in aandelen, obligaties, vastgoed, enzovoort.
De onderneming blijft in dit scenario een plek houden in het
familievermogen, wat als voordeel heeft dat op het moment
van overlijden van de ondernemer een deel van het geld
in de zaak zit. Er hoeft in dat geval daarover niet de volle
27 procent successierechten te worden afgedragen aan
de fiscus.
Hulstein: Vraag is natuurlijk: hoeveel ondernemingen zijn in
staat meer dan honderd jaar in business te blijven? In de
praktijk blijkt dat dit er betrekkelijk weinig zijn als gevolg van
nieuwe technologieën en marktveranderingen. Conclusie:
soms pakt deze strategie goed uit, vaker niet. Daarbij komt
dat de meeste ondernemers het vermogen uit de risicodragende
sfeer willen halen. En wat betreft de successierechten:
ook binnen een familieonderneming is de versnippering niet
tegen te houden. Aan de andere kant: wat wel weer voor deze
strategie pleit is dat een ondernemer voor een familieonderneming
een langetermijnstrategie kan ontwikkelen. Stapt
hij over op beleggen in aandelen, dan gaat het meer om de
korte termijnresultaten. Immers, de aandeelhouders willen elk
jaar winst zien. Ook heeft de ondernemer een zeer beperkte
invloed op de ondernemingen waarin hij belegt.
Het kan voor een ondernemer daardoor wat onrustiger zijn.
Wat ook meetelt is dat een familieonderneming een bindmiddel
is binnen de familie. De uiteindelijke keuzes zijn uiteindelijk
altijd persoonlijk van aard.
Kok: Charitas kan ook een uitstekend bindmiddel zijn voor
een familie. Veel vermogende mensen willen graag iets
teruggeven aan de maatschappij. Daarin is overigens een
trend zichtbaar van ‘geven’ naar ‘ondernemend geven’.
Een uitstekende ontwikkeling, omdat er een zakelijke
verhouding ontstaat tussen gever en ontvanger. De expertise
van de gever kan daarnaast ook uitstekend van pas komen
voor het goede doel.
Hoe zorgt een ondernemer ervoor dat het familievermogen
ook in de opvolgende generaties in stand blijft?
Hulstein: Het basisvermogen dient hiervoor in stand te
worden gehouden. Dat betekent dat de rendementen in ieder
geval de uitgaven en kosten moeten dekken. Als vuistregel
geldt dat de uitgaven jaarlijks overeenkomen met gemiddeld
2 procent van het totale vermogen. De kosten zijn ongeveer
0,5 procent. Dan heb je 1,2 procent vermogensrendementsheffing
en gemiddeld 2,5 procent inflatie. Opgeteld heeft de
vermogende dus ruwweg 6 à 7 procent rendement nodig
om het vermogen in stand te houden. Met staatsobligaties
– de enige werkelijke zekerheid – is ongeveer 3,5 procent te
behalen. Dat is niet voldoende. Het is dus noodzakelijk om
risico’s te nemen om het vereiste rendement te halen.
Om dit risico zoveel mogelijk te beperken, is risicospreiding
van cruciaal belang
De Nerée: Inderdaad, het begint met een goede spreiding –
spreiding van het vermogen over verschillende asset classes
zoals aandelen, obligaties, deposito’s, vastgoed, grondstoffen,
hedgefundstrategieën en private equity. Een daling op de ene
markt wordt gecompenseerd door stijgingen op de andere
markten. Een kleine misser heeft dan geen grote gevolgen.
Hulstein: Een grote misser kan echter catastrofaal zijn.
Daarom is spreiden tot in de kleinste details cruciaal. Bijvoorbeeld
door binnen private equity verschillende jaarringen aan
te leggen – niet alle investeringen doen in een jaar maar de
investeringen spreiden over een reeks van jaren om zodoende
de conjuncturele schommelingen in de economie te spreiden.
Kok: Voor het maken van goede keuzes in het spreiden over
de asset classes is het van belang de risico’s te kwantificeren.
Ofwel, wat is de vergoeding voor de risico’s die ik loop?
Voor iedere klant ligt of voelt dat anders. Door hier veel met
de klant over te praten is het mogelijk een kader op te maken
met een voor de klant acceptabel risico. Zo verkrijgt een
klant een aanvaardbaar risico met een daaraan gekoppelde
te verwachten ‘return on investment’.
Hulstein: Daarnaast is het van belang de portefeuille periodiek
strategisch te herbalanceren vanwege de marktfluctuaties.
Bernt Kok
Bernt Kok is directeur bij Fortis MeesPierson Wealth
Management in Nederland. Dit onderdeel is gespecialiseerd
in financiële dienstverlening aan zeer vermogende
particulieren met als kerngebieden vermogensadvies en
-beheer, kredietverlening en fiscale structurering. Hiervoor
is Bernt in binnen- en buitenland werkzaam geweest voor
ABN Amro en PricewaterhouseCoopers in de zakelijke markt.
Ten slotte, wat is jullie advies aan mensen die binnenkort
een groot vermogen verwachten vrij te maken?
De Nerée: Allereerst dat ze eerst overal rustig de tijd voor
nemen. Een ondernemer die net zijn onderneming heeft
verkocht, hoeft geen haast te hebben. Temeer daar haast
meestal leidt tot fouten. Daarnaast is het aan te bevelen
samen te werken met professionals – veel mensen onderschatten
nog wel eens het belang van een professionele
aanpak en denken vanuit hun ondernemerservaring het zelf
goed te structureren. Dat is een misvatting. Private banking is
een vak waarbij de ervaring van de private banker van grote
invloed is op het uiteindelijke resultaat.
Hulstein: Een beheerder van een vermogen zorgt ook voor de
continuïteit indien de ondernemer plotseling iets overkomt.
Juist daarom is het van groot belang dat zijn adviseurs de
familie goed kennen. De samenwerking is immers gebaseerd
op vertrouwen.
Kok: Als het de bedoeling is dat het vermogen meerdere
generaties overleeft, komt het er uiteindelijk op neer het
vermogen aan te sturen als een onderneming. Ook in zijn
bedrijf heeft de ondernemer al die jaren zorgvuldig de juiste
mensen op de juiste plaats neergezet. Dat was de basis van
zijn succes. Op dezelfde wijze moet hij dat doen met zijn
vermogen. Kortom, samenwerken met professionals.
Frederik de Nerée
Frederik de Nerée werkt in private wealth management
voor het Benelux team van Goldman Sachs in Londen.
Private wealth management biedt vermogensbeheer aan
zeer vermogende particulieren en stichtingen. Goldman
Sachs is een internationale zakenbank die naast vermogens-
beheer actief is op het gebied van onder andere fusies en
overnames, handel in financiële waarden, merchant banking
en financieringen voor een brede groep van klanten waaronder
overheden, bedrijven, financiële instellingen en
vermogende particulieren.

22 visie op vermogen visie op vermogen 23
22
Stel kunst vrij in
de nieuwe
Successiewet
Door Xavier Auerbach
Wanneer particulieren een bezitting erven of schenken waaraan
de wetgever een maatschappelijk belang toekent, wordt dit vaak
beloond met een vrijstelling in het schenkings- en successierecht.
Zo gelden er bijvoorbeeld vrijstellingen voor familiebedrijven en
landgoederen. Voor kunst bestaan echter geen faciliteiten. In
het belang van cultuurbehoud in Nederland zou het goed zijn om
een vrijstelling voor kunstvoorwerpen in te voeren in de nieuwe
Successiewet die nu wordt voorbereid in Den Haag.
Laten we de drie categorieën eens kort
vergelijken. Bij erven of schenken van
een familiebedrijf wordt 75% van de
waarde vrijgesteld van schenkings- of
successierecht. Voor de belasting over
de resterende 25% kan tien jaar uitstel
van betaling worden verkregen. Een
riante faciliteit die wordt gemotiveerd
door het belang van ondernemingsactiviteiten
in Nederland; de belastingheffing
mag de continuïteit daarvan
niet in gevaar brengen. Logische
voorwaarde voor de faciliteit is dan
ook dat het bedrijf ten minste vijf
jaar wordt voortgezet.
Ook de instandhouding van ons
natuurschoon staat bij de wetgever al
sinds jaar en dag hoog in het vaandel.
Sinds 1928 kennen we in Nederland
de Natuurschoonwet. Wanneer landgoederen
in de zin van die wet vererven
of geschonken worden, wordt een
gedeelte van de verschuldigde belasting
niet ingevorderd. Dit gedeelte moet per
geval bepaald worden door een
ingewikkelde berekening, maar bedraagt
in de praktijk 50% tot 75%. Wanneer
het landgoed wordt opengesteld voor
het publiek, dan wordt de verschuldigde
belasting zelfs geheel kwijtgescholden.
Het landgoed moet in beide gevallen
gedurende 25 jaar in bezit en in stand
worden gehouden. Gebeurt dit niet, dan
wordt de oorspronkelijk verschuldigde
belasting alsnog ingevorderd.
En hoe zit het dan bij kunst? Daarvoor
is eigenlijk niets geregeld. Het enige
wat helpt tegen belastingheffing is
kunst weggeven, bijvoorbeeld aan
een algemeen nut beogende instelling
(anbi) zoals een museum. Schenken
of nalaten aan een anbi kan zonder
schenkings- of successierecht. Wel
bestaat de bijzondere regel dat het
onder bepaalde voorwaarden mogelijk
is om successierecht te betalen door
het overdragen van kunstwerken. De
korting op de verschuldigde belasting
bedraagt dan 120% van de waarde van
het kunstwerk. Maar je bent de kunst
dan natuurlijk wel kwijt.
Onder de huidige Successiewet wordt
kunstbezit fiscaal dus niet gesponsord.
Nu zou men kunnen tegenwerpen dat
daar ook weinig reden voor is. De keuze
om naar een oude meester te willen
kijken in plaats van naar een mooi
behangetje is immers een zuiver
persoonlijke. En moet je de vermogens-
groei die kan ontstaan door kunstbeleggingen,
fiscaal stimuleren door
geen schenkings- of successierecht te
heffen? Dit zijn relevante overwegingen,
maar ze gelden ook voor ondernemingen
of landgoederen. Ik meen dat het
belang van cultuurbehoud zwaarder
weegt. Kunst gedurende generaties in
de familie houden, is erg lastig wanneer
je (grofweg) iedere 25 jaar 27%
(of meer) successierecht moet betalen.
Is het toeval dat de laatste Vermeer in
privébezit, eigendom is van een
Amerikaanse miljardair?
Er kan in ieder geval geen bezwaar
tegen bestaan om kunst van museale
kwaliteit vrij te stellen van schenkings-
en successiebelasting, wanneer die
kunst duurzaam toegankelijk is voor
het publiek in een erkend museum.
Mijn voorstel luidt dus: stel de schenking
en vererving van kunstvoorwerpen vrij
van belasting, indien de kunst gedurende
een periode van 10 jaar voorafgaand
aan of volgend op de schenking of
vererving in bezit blijft en aan het
publiek wordt tentoongesteld in een
erkend museum.

24 visie op vermogen visie op vermogen 25
Jaarlijkse giften voor
goede doelen vallen als rijpe
appelen uit de boom
Ruim driehonderd miljoen euro reikten de goededoelenloterijen –
de Nationale Postcode Loterij, de BankGiro Loterij en de Sponsor
Bingo Loterij – begin 2008 uit aan ruim honderddertig organisaties
op het gebied van mens en natuur, gezondheid en welzijn, en
cultureel erfgoed. “Het is van belang goede doelen niet te veel te
geven, maar ook niet te weinig.”
Een appelboom die elk jaar voor goededoelenorganisaties
een oogst afgeeft
in plaats van elke keer opnieuw een
proces opstarten voor fondsenwerving.
Dat was de uitdaging die de oprichters
van de Postcode Loterij zich eind jaren
tachtig stelden. Tijdens een doorwaakte
nacht viel bij mede-initiatiefnemer
Boudewijn Poelmann het kwartje. Hij
vond de manier om structurele fondsen
te genereren voor goededoelenorganisaties:
de Nationale Postcode Loterij.
“Een loterij organiseren op basis van
post codes waarbij het voor spelers
duidelijk is dat de helft van hun inleg
ten gunste komt van goede doelen.
Dat was de kracht van zijn idee”, vertelt
Hoofd Goede Doelen Marieke van
Schaik van de Nationale Goede Doelen
Loterijen. Voor de goede orde: van de
andere helft gaat bijna 35 procent naar
prijzengeld en is de rest bestemd voor
organisatiekosten.
Breed palet
Na een moeizame start zorgde de
samenwerking met tv-producent Joop
van den Ende begin jaren negentig voor
de grote doorbraak naar het Nederlandse
publiek. Van 4 miljoen euro te verdelen
over drie goededoelenorganisaties in
het oprichtingsjaar 1990 groeide de
financiële bijdrage naar ruim 225 miljoen
euro voor 56 organisaties in 2007.
Ook de Sponsor Bingo Loterij en de
BankGiro Loterij (zie kaders) vonden de
afgelopen jaren onderdak bij de Nationale
Goede Doelen Loterijen, waardoor een
breed palet van goede doelen ontstond
dat structureel voordeel geniet van de
jaarlijkse giften. “Zonder deze bijdrage
zouden we niet eens genoeg geld hebben
om een deuk in een pakje boter te
slaan”, liet voormalig directeur van het
Mauritshuis Frits Duparc begin februari
optekenen.
Vinger aan de pols
Wat niet wil zeggen dat de Nationale
Goede Doelen Loterijen organisaties
in stand houden die verder geen draagvlak
hebben. Marieke van Schaik licht
toe dat zij in de regel niet meer dan een
derde van de lopende begroting van
een goededoelenorganisatie financieren.
“Organisaties mogen niet te afhankelijk
worden van ons”, vertelt ze. “Daarom
houden we voortdurend een vinger aan
de pols bij onze goede doelen, uiteraard
zonder dat we ze belemmeren in het
realiseren van hun doelstellingen.” Om
deze reden maken de Nationale Goede
Doelen Loterijen vooral gebruik van
bestaande verslaggeving zoals het
jaarverslag. Resultaat is dat ze de goede
doelen met deze werkwijze zo min
mogelijk belasten. “Wij stellen onszelf
altijd de vraag: leveren de ‘checks and
balances’ voldoende informatie op ten
opzichte van de tijd die het kost om de
benodigde informatie op tafel te krijgen”,
aldus Van Schaik. “De goede doelen
Nationale Postcode Loterij: mens en natuur
De 2,4 miljoen deelnemers aan de Nationale Postcode Loterij realiseerden in 2007
een opbrengst van ruim 450 miljoen euro. Vijftig procent van de inleg van de loterij
is bestemd voor goede doelen op het gebied van mens en natuur. In totaal keert
de Nationale Postcode Loterij ruim 225 miljoen euro uit aan 56 goede-doelenorganisaties
zoals Natuurmonumenten, Unicef en Artsen zonder Grenzen. Daarnaast
trekt de Nationale Postcode Loterij onder meer ook geld uit voor de strijd
tegen klimaatverandering. 9,1 miljoen euro steun krijgt ‘HIER’, de coalitie van ruim
veertig goede doelen die zich sinds 2006, op initiatief van de Nationale Postcode
Loterij, inzet voor bewustwording rondom klimaatverandering.
moeten per slot van rekening wel aan
hun werk toekomen.”
Langere termijn
De goede doelen mogen telkens voor
een periode van vijf jaar rekenen op een
vaste bijdrage van de goededoelen-
loterijen. Deze langdurige bijdrage stelt
de goede doelen in staat projecten voor
de langere termijn op te zetten. Echter,
om er jaarlijks voor in aanmerking te
komen, moeten de goede doelen er wel
voor zorgen dat de overige tweederde
van de begroting uit andere inkomsten
binnenkomt, zoals uit legaten, collectes,
sponsoring of donaties van andere instellingen.
“Als onze bijdrage te groot is
geworden in vergelijking met de overige
inkomsten, stimuleren wij de goede
doelen daar aandacht aan te besteden”,
licht Van Schaik toe. “Anders voelen wij
ons genoodzaakt onze bijdrage naar
beneden bij te stellen.”
Nieuwe beneficiënten
Vanwege de jaarlijkse groei van het aantal
deelnemers aan de loterijen – onder
meer een gevolg van de structurele
direct-marketingacties die de goededoelenloterijen
uitvoeren – zijn er
ieder jaar nieuwe beneficiënten te
verwelkomen. Van de circa vierhonderd
aanvragen werden er in 2007 bij de
Postcode Loterij drie nieuwe goede
doelen toegelaten en elf bij de BankGiro
Loterij (exclusief vijf eenmalige financieringen).
Bij de Sponsor Bingo Loterij
was er een flinke groei in volume van
de geoormerkte bijdragen (de deelnemer
bepaalt hierbij zelf welk goed doel
50 procent van zijn inzet krijgt). Om in
aanmerking te komen voor een jaarlijkse
financiële bijdrage beoordelen de
goededoelenloterijen onder meer de
BankGiro Loterij: cultureel erfgoed
De BankGiro Loterij steunt organisaties die werken aan verrijking en behoud
van cultureel erfgoed. Deelnemers aan de BankGiro Loterij brachten in 2007
ruim 106 miljoen euro bijeen. De helft van deze inleg (ruim 53 miljoen euro) is
vrij beschikbaar voor financiële steun aan culturele instellingen zoals het Prins
Bernhard Cultuur Fonds en de vier rijksmusea. Met deze financiële bijdrage
kunnen culturele instellingen in Nederland bijvoorbeeld belangrijke kunstwerken
aankopen, die een bijzondere aanvulling zijn op hun collectie. Zo kocht
het Rijksmuseum in 2007 ‘Rue Notre Dame’ van Jongkind en verwierf het
Maurits-huis een zeegezicht van Jan van de Capelle.

26 visie op vermogen visie op vermogen 27
aanvullendheid ten opzichte van andere
beneficiënten evenals het werkgebied,
de werkwijze en de omvang van het
goede doel.
Good governance
Ook wordt er bij de beoordeling van een
nieuwe beneficiënt gekeken of de organi-
satie goed in elkaar zit, of er sprake is
van goed bestuur (good governance)
en of het goede doel zich houdt aan
de richtlijnen die gelden in de branche
zoals die van de Vereniging voor Fondsen-
wervende Instellingen (VFI). “Wij proberen
kortom een zo goed mogelijk beeld te
krijgen van een organisatie”, vertelt
Van Schaik. In de praktijk leidt dit ertoe
dat het vooral de grote, bekende
goededoelenorganisaties zijn die de
giften ontvangen. Voor kleinere, meer
risicovolle goede doelen is de Stichting
DOEN opgezet. “De Stichting DOEN is
een soort talentenpool van goede doelen”,
aldus Van Schaik. “Zodra zij zich hebben
waargemaakt, hebben zij een grote
kans door te stromen naar een van
onze loterijen.” Ook de organisatie zelf,
de Nationale Goede Doelen Loterijen NV,
dient uiteraard te voldoen aan de eisen
van goed bestuur. Zo wordt de organisatie
onder meer gecontroleerd door het
College van Toezicht op de Kans spelen
en het Ministerie van Justitie (dat de
vergunningen verleent).
Ook houdt de organisatie zich zo
goed mogelijk aan de eisen van goed
bestuur zoals geformuleerd in de
Code-Tabaksblat. “Wij zijn een glazen
huis”, vindt Van Schaik. “Alles is open
en transparant. Want alleen zo zijn wij
in staat zoveel mogelijk geld voor onze
goede doelen in te zamelen.”
“Wij zijn een glazen huis. Alles is
open en transparant.”
Sponsor Bingo Loterij: gezondheid
en welzijn
De Sponsor Bingo Loterij heeft in
2007 meer dan 40 miljoen euro
uitgereikt aan goededoelenorganisaties
op het gebied van gezondheid
en welzijn zoals Humanitas,
het Aids Fonds en het Nationaal
Fonds Kinderhulp. Dat is de helft
van de totale inleg van meer dan
80 miljoen euro. Een groot deel van
dat bedrag is bij elkaar gebracht
door deelnemers die zelf bepalen
welke organisatie de helft van hun
inleg ontvangt (geoormerkt meespelen).
In totaal werd zo 14,3
miljoen euro opgebracht voor ruim
2.200 clubs en verenigingen.
Stappenplan voor selectie goede doelen
Indien u ook een structurele financiële bijdrage wilt leveren aan een goed doel,
dan biedt het vijfstappenplan van Marieke van Schaik u wellicht uitkomst:
1. Maak een keuzeoverzicht van goededoelenonderwerpen waarnaar uw hart
uitgaat.
2. Schets een profiel van uzelf over welke rol u wilt innemen bij een of meerdere
goede doelen. Wilt u bijvoorbeeld actief betrokken zijn bij een goed doel,
dan kunt u beter kiezen voor kleinere organisaties.
3. Maak een selectie van goede doelen op basis van uw profiel.
4. Verzamel zoveel mogelijk informatie (zoals jaarverslagen) van de
geselecteerde goede doelen.
5. Vraag een gesprek aan met de goede doelen van uw keuze. Beoordeel hun
ambities en bespreek de rol die u eventueel wilt vervullen. Kijk verder hoe ze
zich presenteren en of u zich thuis voelt bij de organisatie.
23

®
for a living planet
“Ik wil
graag
meer doen
voor de
natuur.
Maar hoe?”
Praat met het
Wereld Natuur Fonds!
Bel: 030 693 73 20
of kijk op www.wnf.nl