Worstelen met een wrekende God - Klaas Spronk's Weblog

Ligt gij in kramp terneer, dan ben ik in smart. Ik verhef mij – blijf gij
zitten!'
De goden der Assyriërs lijken oppermachtig. Zo luidt ook de intimiderende
boodschap namens koning Sanherib aan het door hem in 701 belegerde
Jeruzalem (2 Kon. 18; Jes. 36): geen enkele god heeft ooit redding gebracht
uit de macht van de koning van Assur. Zou de God van Juda daarop een
uitzondering zijn?
Toch ontloopt Jeruzalem in die situatie het lot van zoveel andere opstandige
steden. Het wordt niet verwoest. Wel moet koning Hizkia zijn meerdere in
Sanherib erkennen en dat bewijzen met zeer hoge betalingen aan Assyrië.
Sanherib schrijft erover: `Ik verwoeste het uitgebreide district Juda. Zijn
koning, de weerstrevende en hoogmoedige Hizkia onderwierp zich aan mijn
voeten en hij torste mijn juk.' 51
Assyrië heeft aan het einde van de achtste eeuw v.Chr. het hoogtepunt van
zijn macht bereikt. Sanherib maakt in 701 de stad Nineve tot zijn residentie.
Met zijn imposante bouw- en waterwerken is het een passend symbool van
zijn macht. Onder zijn opvolgers Esarhaddon en later Assurbanipal wordt
die alleen nog maar uitgebreid. Egypte wordt veroverd. In 663 valt Thebe.
Het nu zeer grote rijk blijkt dan echter ook kwetsbaar te zijn. Na enkele
jaren beginnen de Egyptenaren zich langzaam te herstellen. Ook is er een
toenemende dreiging van Meden, Elamieten, Perzen en Babylonirs.
De profeet Nahum leeft in die spannende tijd, waarin een getergde
wereldmacht van zich afbijt. Nahum noemt de val van Thebe (in 3:8
aangeduid als No-Amon), maar voorziet tevens de val van Nineve.
Meesterlijk speelt hij in op de Assyrische propaganda. 52 Op de manier
waarop de Assyrische geschiedschrijvers de overwinningen van hun
koningen verhalen beschrijft Nahum nu de nederlaag van hun koning. Het de
vijanden verzengende vuur komt nu niet meer van de god Assur maar van de
HERE (1:6). En ook Ishtar houdt Hem als Hij komt `in wervelwind en storm'
(1:3) niet tegen. Zoals de Assyriërs zeiden de omringende volken als een
vloed te overspoelen, zo zal Nineve nu zelf met een vloed teniet worden gemaakt
(1:8). De herhaaldelijk breedvoerig beschreven verwoesting van
andere steden betreft nu Nineve zelf (2:11) en de eertijds als een leeuw
51.TUAT I, p.390.
52.Zie hierover ook P. Machinist, `Assyria and its Image in the First Isaiah,' JAOS 103 (1983),
719-737, m.n. pp.735vv.