DE WETGEVING OVER DE LANDVERZEKERINGS ... - Assuralia

7
10
18
23
3
DE WETGEVING
OVER DE LANDVERZEKERINGS-
OVEREENKOMST
◆
INHOUD
◆
Voorwoord
I. Een nieuwe wetgeving over de landverzekeringsovereenkomst:
waarom en hoe?
– Wordingsgeschiedenis van de wet van 25 juni 1992
op de verzekeringsovereenkomst
– Wordingsgeschiedenis van de wet van 16 maart 1994
houdende wijziging van sommige bepalingen van de
wet van 25 juni
– Plaats van de wet op de landverzekeringsovereenkomst
in het geheel van de wetgeving over de
verzekering
II. Fundamentele oriënteringen van de wetgeving
betreffende de verzekeringsovereenkomst
– Toepassingsgebied
– Basisbegrippen en -definities
– Het dwingende karakter van de wet
– Consumentgerichte opties van de wet
• Meer bescherming...
• ... minder verplichtingen
III. Bepalingen betreffende alle
landverzekeringsovereenkomsten:
overzicht van de artikelen 4 tot 36 van de
wet
– Sluiting van de overeenkomst en mededeling van het
risico
• De voorafgetekende polis
• De verzekeringsaanvraag
• Het verzekeringsvoorstel
• Mededeling van het risico
– Aanpassingen van de overeenkomst: verzwaring en
vermindering van het risico

36
45
– Uitvoering van de overeenkomst
• Betaling van de premie
• Grove schuld
• Melding van het schadegeval
– Duur, verlenging en einde van de overeenkomst
• Stilzwijgende verlenging
• Opzeggingsrecht na een schadegeval
• Opzegging van de combinatiepolissen
• Faillissement van de verzekeringnemer
• Overlijden van de verzekeringnemer
– Geschillen die uit de overeenkomst zouden ontstaan:
scheidsrechterlijke uitspraken en verjaringstermijnen
IV. De wet op de overeenkomst,
zaakverzekeringen en brandverzekering
– Bepalingen eigen aan de verzekeringen tot vergoeding
van schade
• Geen verhaal op de naaste verzekerden
• Vergoeding in geval van meervoudige overeenkomsten
• Vergoeding van de schade in geval van samenloop
van verzekeringen
• Bepalingen ten gunste van de erfgenamen van een
goed
– Bepalingen eigen aan de zaakverzekeringen
• Waardebepaling van de goederen
• Reddingskosten en hun vergoeding door de
verzekeraar
• Overdracht onder de levenden van de verzekerde
goederen
– Bepalingen eigen aan de brandverzekeringen
• Uitbreiding van de dekking
• Verbod van de zogenaamde exclusiviteitsclausules
• Vergoedingstermijnen
V. De wet op de overeenkomst en de
burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekeringen
– Mogelijkheid van rechtstreekse vordering op de
verzekeraar
4

53
60
65
– Specifieke verjaring van de rechtstreekse vordering
– Dekking na het verstrijken van de overeenkomst
– Uitbreiding van de dekking tot de intrest en de
kosten
– Vrije beschikking over de schadeloosstelling
– Kwitantie ter afrekening
– Verhaal van de verzekeraar op zijn verzekerde
VI. De wet op de overeenkomst en
de persoonsverzekeringen
– Voor de persoonsverzekeringen gemeenschappelijke
bepalingen
• Het overleggen van medische verklaringen
• Het verbod om genetische gegevens mee te delen
– Specifieke bepalingen voor de levensverzekeringen
• Wettiging van bestaande praktijken
• Wegwerken van twijfelgevallen of onzekerheden
• Aanvullen van wettelijke leemten
• Levensverzekering en zelfmoord
– Specifieke bepalingen voor de andere persoonsverzekeringen
dan de levensverzekering: vrije keuze
van de arts
5
VII. De wet op de overeenkomst,
de rechtsbijstandverzekering en de kredieten
borgtochtverzekering
– De verzekering van geldboeten en minnelijke
schikkingen
– Vrije keuze van de advocaat
– De bijzondere kenmerken van de kredietverzekeringen
Bijlagen:
– De wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst,
gewijzigd door de wet van 16 maart 1994.
– Het koninklijk besluit van 24 december 1992
(Staatsblad van 31 december 1992), gewijzigd bij
koninklijk besluit van 29 december 1994 (Staatsblad
van 27 januari 1995)

7
◆
VOORWOORD
◆
Al binnen enkele maanden na de publikatie van de wet van
25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst in het Staatsblad
wijdde de BVVO er een verzekeringscahier aan. Dit richtte
zich niet in de eerste plaats tot specialisten, evenmin als haar
andere cahiers, maar had voornamelijk tot doel te vulgariseren,
te informeren en de nieuwe wet in haar sociaal-economische
context te situeren. Dat dit werk aan een behoefte beantwoordde,
behoeft geen betoog meer: van de oorspronkelijke
oplage van 20.000 exemplaren blijft niets meer over, terwijl er
zo’n 12.000 rechtstreeks door de verzekeringsmaatschappijen
verspreid zijn in de eerste weken na de publikatie.
Niet alleen is het Cahier niet meer voorradig, het is ook achterhaald
sinds het Parlement de wet van 16 maart 1994 houdende
wijziging van sommige bepalingen van die wet op de verzekeringsovereenkomst
goedgekeurd heeft. Reden te meer dus
voor de BVVO om dit inmiddels klassiek geworden werkje van
de verzekeringssector niet alleen opnieuw uit te geven, maar ook
bij te werken. Zeker een tiental van de 140 artikelen die de wet
van 25 juni 1992 bevat, zijn immers grondig herzien, terwijl een
koninklijk besluit van 29 december 1994 de draagwijdte van
een aantal andere – en soms dezelfde – aanzienlijk heeft verduidelijkt
of gewijzigd.
Het oorspronkelijke Cahier gaf alleen een overzicht van de wet
van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst; ditmaal
omvat het ook een tweede wet die de eerste wijzigt, alsook verschillende
uitvoeringsbesluiten. Dat kon de inhoud er natuurlijk
niet gemakkelijker op maken, al kunnen we de lezer direct
geruststellen: evenmin als het eerste Cahier wijdt deze vernieuwde
uitgave een systematische en exhaustieve analyse aan
al deze bepalingen, maar staat ze in haar commentaar vooral
stil bij die artikelen die van directer belang voor de verzekerden
zijn en bij de courantste betrekkingen die zij met hun verzekeraar
onderhouden. Dat verklaart ook dat er, in tegenstelling tot
meer wetenschappelijke of academische publikaties, niet altijd
wordt aangegeven welke bepalingen nu precies uit de wet en
welke uit de uitvoeringsbesluiten ervan voortvloeien.

8
In een bijlage is de tekst van de wet opgenomen. Ook daar hebben
we de lectuur willen vergemakkelijken door zoveel mogelijk
de bepalingen van de wijzigingswet van 16 maart 1994 in
de wet van 25 juni 1992 te integreren en zo als het ware aan
codificatie avant-la-lettre te doen. De bepalingen die toegevoegd
zijn of die de oude bepalingen vervangen hebben, zijn daarbij
cursief gedrukt. Dat geldt grosso modo ook voor de koninklijke
besluiten van 24 december 1992 en 29 december 1994 tot
uitvoering van die wetten, hoewel we de juristen zo nodig naar
de originele teksten verwijzen.
Aangezien we niet meer met één, maar met twee wetten te
maken hebben, alsook met uitvoeringsbesluiten die ten tijde van
het eerste Cahier nog niet bestonden, heeft deze vernieuwde uitgave
tegelijk een nieuwe titel meegekregen. Op de kaft van het
Cahier is dus geen sprake meer van de wet van 25 juni 1992,
maar meer in het algemeen van „de wetgeving over de landverzekeringsovereenkomst,
nieuwe bijgewerkte uitgave 1994”.
Een detail wellicht, maar toch een nuttige aanwijzing voor wie
dit kleine vademecum over enkele jaren zal raadplegen.
Het belangrijkste is natuurlijk de inhoud van de wijzigingswet
van 16 maart 1994, die aanleiding heeft gegeven tot het opstellen
van dit Cahier. Zonder vooruit te lopen op wat daarvan verderop,
op blz. 14, gezegd wordt, wijzen we er hier al op dat die
wet er in de eerste plaats voor moest zorgen dat een aantal
bedrijven, organisaties, collectiviteiten en beoefenaars van vrije
beroepen die het gevaar liepen geen dekking meer te vinden of
daar een buitensporig hoge prijs voor te moeten betalen, verzekerbaar
bleven. Wij willen dan ook hulde brengen aan degenen
die deze wijzigingen mogelijk hebben gemaakt, namelijk de
Commissie voor Verzekeringen, die er de aanzet toe gegeven
heeft, de toezichthoudende minister, de heer Wathelet, alsook
zijn kabinet, die begrip hebben getoond voor de verzuchtingen
van de markt, en vooral de enkele senatoren die, onder leiding
van mevrouw Creyf en de heer Cerexhe, hun naam en hun gezag
hebben verbonden aan het wetsvoorstel dat nu de wet van
16 maart 1994 is geworden.
Toegegeven, de BVVO heeft betreurd dat de wet nog te zeer in
details treedt. Zodra het bindend karakter ervan vaststond voor
de verzekeringen die voor het grote publiek bestemd zijn en voor

9
zover de doorsnee consument kon blijven rekenen op de integrale
bescherming van de wet van 25 juni 1992, leek een dergelijke
argwaan immers niet helemaal op zijn plaats. We moeten
echter beseffen dat het om een compromis ging en dat ieder
compromis wederzijdse toegevingen veronderstelt om het essentiële
te vrijwaren, namelijk een einde te maken aan de absurde
situatie dat, om de consument te beschermen, de verzekeringsovereenkomst
bijvoorbeeld niet meer gewijzigd mocht worden,
zelfs als beide partijen dat wensten. Hoe dan ook, deze wet heeft
gezorgd voor een heilzame terugkeer naar meer realisme. Om
die reden heeft de BVVO er een Cahier aan willen wijden waaraan
ik evenveel succes toewens als aan zijn voorgangers.
Michel Baecker,
gedelegeerd bestuurder.

10
◆
I. EEN NIEUWE WETGEVING
OVER DE LANDVERZEKERINGS-
OVEREENKOMST:
WAAROM EN HOE?
◆
De Belgische wet op de verzekeringen dateerde van 11 juni
1874. Ze bevatte 43 artikelen, die nauwelijks onderverdeeld
waren in een reeks hoofdstukken met algemene regels (personen
die kunnen laten verzekeren, verplichtingen van de partijen,
bewijs van de overeenkomst, ontbinding van de overeenkomsten,
verjaring) en drie aanvullende hoofdstukken over
enkele specifieke landverzekeringen, nl. de brandverzekering, de
oogstverzekering en de levensverzekering. Een en ander verklaart
dat deze wet, ondanks de inspanningen die de wetgever
destijds leverde om een bruikbaar werkstuk op te stellen, achterhaald
was door de economische en sociale ontwikkelingen.
Denken we bijvoorbeeld maar aan de doorbraak, sedert het
begin van de eeuw, van het gemotoriseerde verkeer, waarvan de
opmars zo onstuitbaar was dat de motorrijtuigverzekering nu
overal ter wereld de belangrijkste verzekeringsbranche is. Hiermee
dekt de burger niet alleen meer zijn eigen goederen, maar
zorgt hij er terzelfder tijd voor dat zijn verzekeraar in zijn plaats
de schade aan anderen vergoedt waarvoor hij aansprakelijk
gesteld wordt.
Ondertussen hebben ook de levensverzekeringen zich in elk land
met een hoge levensstandaard zo sterk ontwikkeld en gediversifieerd
dat ze qua incasso nu het hoogst scoren. Ook de
rechtsbijstandverzekering en de kredietverzekering maakten
dezelfde opgang mee: kon onze wetgeving hier nog naast kijken?
Dank zij deze nieuwe sociale dimensie kende de verzekering in
het tweede gedeelte van de 20ste eeuw een buitengewone bloei.
Door haar democratisering en bereikbaarheid voor iedereen is
ze ook niet aan de golf van consumentisme ontsnapt die sedert
de jaren 70 over onze Westerse maatschappij rolt. Contractuele
vrijheid bij het sluiten van een verzekering? Jawel, maar dan
binnen een wet- en regelgevend kader dat het evenwicht tussen

11
de wederzijdse rechten en verplichtingen vrijwaart. Dat is in
ieder geval het standpunt van de wetgever, die heeft geoordeeld
dat de op de contractuele vrijheid gebaseerde wet van 1874 de
verzekerde niet voldoende beschermde tegen clausules die hem
vaak opgelegd werden door de verzekeraar of die deze laatste
al te veel rechten toekenden.
Ten slotte mogen we niet vergeten dat onze controlewetgeving
zich aan de eenheidsmarkt heeft moeten aanpassen. Zo werd de
controle a priori in 1991 vervangen door een controle a
posteriori. Dat heeft tot gevolg gehad dat de verzekeraars hun
overeenkomsten niet meer vooraf door de autoriteiten dienen te
laten goedkeuren. In deze omstandigheden, en gezien de opening
van de markt voor niet in België gevestigde verzekeraars –
die misschien minder dan anderen bekommerd zijn om hun
reputatie – was het absoluut noodzakelijk geworden een aantal
veiligheidsmaatregelen te treffen. Volgens vice-eerste minister en
minister van Economische Zaken en Justitie Melchior Wathelet
moest deze wet in ieder geval de laatste vesting van de consument
zijn tegenover de misbruiken die zouden kunnen ontstaan
uit de afschaffing van de systematische controle op de voorwaarden
en tarieven. (1)
Hoe dan ook, dank zij de marktwetten liepen de meeste verzekeringsovereenkomsten
in België de jongste jaren gelukkig al
vooruit op de wet. Op een hele reeks punten werden de verzekeraars
hier overigens toe verplicht door een reglementering en
een rechtspraak waarin de belangen van de verzekerden en hun
rechthebbenden steeds meer aandacht kregen. De wet van 25
juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst mag dan op
papier wel revolutionair zijn, op het terrein is dat minder het
geval, behalve voor bepaalde aspecten, waar ons land als voorloper
mag worden beschouwd.
WORDINGSGESCHIEDENIS VAN DE WET
VAN 25 JUNI 1992
OP DE VERZEKERINGSOVEREENKOMST
De idee van een herziening van de wet van 11 juni 1874 dateert
niet van gisteren. Professor E. Van Dievoet, die op 22 mei 1937
tot Koninklijk Commissaris voor het Verzekeringswezen werd
benoemd, zag in die herziening een van zijn belangrijkste taken
(1) Zie in dat verband de toespraak van de heer Wathelet op de Dag van de Verzekeringskringen
op 22 mei 1992 en op de Leuvense Verzekeringsdagen de dag nadien.
Deze toespraak is door de BVVO gepubliceerd in de vorm van een Verzekeringscahier
met als titel “De uitdaging van de Belgische verzekeraars ten overstaan van de
Europese integratie”.

12
en beschouwde ze als een noodzakelijke aanvulling van de controlewetgeving.
Maar ook die liet lang op zich wachten en werd
pas in 1975 ingevoerd.
Professor Van Dievoet, hoogleraar aan de universiteit van
Leuven en verzekeringsspecialist, had zelfs al een voorontwerp
van wet uitgewerkt, dat wellicht wegens het uitbreken van de
oorlog in 1940 niet door het Parlement besproken is geweest.
Deze tekst steunde voor een groot stuk op het vergelijkend recht
en ging meer bepaald uit van de Franse wet van 13 juli 1930.
Hij bevatte niet minder dan 120 artikelen en behandelde zowel
de schadeverzekeringen als de sommenverzekeringen.
Pas in het begin van de jaren 60 werd dit probleem weer aan
de orde gebracht. Ondertussen had de wetgever wel al de verplichte
motorrijtuigverzekering ingevoerd en had hij zo zijn aandacht
toegespitst op de verzekeringsbranche die inmiddels de
grootste bloei had doorgemaakt. Waren de ideeën van professor
Van Dievoet toen misschien al achterhaald door de ontwikkeling
van de naoorlogse mentaliteit en levenswijze? Hoe
dan ook, dit keer werd het nieuwe werk toevertrouwd aan een
Commissie tot herziening van de wet van 11 juni 1874 op de
verzekeringen, die door het koninklijk besluit van 15 juni 1962
werd opgericht. Het dient ook gezegd dat de rechtspraak en
rechtsleer in 20 jaar – en welke 20 jaar! – grondige veranderingen
ondergaan hadden. Toch liet de regering deze commissie
de mogelijkheid om haar werkzaamheden op de tekst van professor
Van Dievoet te baseren. De commissie ging hier graag op
in.
In deze commissie, die eerst door professor de Fraipont (Universiteit
van Luik) en daarna door de heer P. van der Meersch
werd voorgezeten, hadden een twintigtal hoogleraren, topambtenaren
van het Ministerie van Justitie en het Ministerie van
Economische Zaken, alsook een aantal eminente verzekeringsspecialisten
zitting. (1) Ze kwamen op talloze zaterdagen bijeen,
in het Brusselse Justitiepaleis, waar ze in 58 artikelen een
echt Handvest van de contractpartijen uitwerkten. De commissie
conformeerde zich hiermee aan de meest geavanceerde wetgevingen
van de andere EG-lid-staten. In die tijd was men er
(1) In de loop van twintig jaar veranderde de samenstelling van deze commissie wel
enigszins. Op p. 121 van dit Cahier staat echter de lijst van de 20 leden, zoals ze in
het Memento van de verzekeraar en de verzekeringsproducent van 1980 stonden. Hun
naam staat er naast hun toenmalige titel en/of functie. Sommigen zijn sindsdien overleden,
anderen zijn met emeritaat gegaan, terwijl nog anderen hun academische of
professionnele loopbaan voortzetten.

13
echter nog niet van overtuigd dat de jaarlijkse opzegbaarheid
van de overeenkomsten het opperste geluk van de consument
zou uitmaken.
Nadat de basisartikelen op papier stonden, werd de commissie
uitgebreid met een aantal nieuwe leden, die de speciale afdelingen
moesten uitwerken voor de opstelling van de wetshoofdstukken
betreffende de zaakschadeverzekeringen, de
burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekeringen, de levensverzekeringen,
enz. In een van deze subcommissies ontstond de
idee om de rechtstreekse vordering, die toendertijd alleen in de
motorrijtuigverzekering bestond, uit te breiden tot alle burgerrechtelijke
aansprakelijkheidsverzekeringen. (1)
De werkzaamheden van deze commissie en subcommissies leidden
tot een voorontwerp van wet, dat de heer van der Meersch
en zijn commissie in april 1983 officieel aan de minister van
Justitie, toen de heer Gol, overhandigden en waarover de Raad
van State zich op 17 juni 1985 uitsprak. In het licht van zijn
opmerkingen wijzigde staatssecretaris voor Justitie Mundeleer
de tekst in 1986. Hij voegde er een aantal bepalingen aan toe
om de verzekeringnemer en de slachtoffers van ongevallen een
grotere bescherming te bieden. Na de val van de regering van
toen dienden hijzelf en aftredend vice-eerste minister Gol in
1989 deze tekst als wetsvoorstel in.
Ondertussen had minister van Economische Zaken Maystadt
beslist de Commissie voor Verzekeringen en de raad van de
Controledienst voor de Verzekeringen te raadplegen. Tot dan
toe hadden de vertegenwoordigers van de verbruikers hun
mening over de werkzaamheden m.b.t. de herziening van de wet
van 11 juni 1874 immers nog niet mogen uiten. Daarnaast werden
hierover nog andere, misschien meer incidentele maar daarom
niet minder nadrukkelijke adviezen geformuleerd door de
Raad voor het Verbruik en op de Ronde Tafel over de verzekering,
die minister van Economische Zaken Claes van 5 tot
21 maart 1990 had gehouden. Een en ander verklaart dat de
wet van 25 juni 1992 op de verzekeringsovereenkomst niet uit
de inspiratie van het ogenblik is ontstaan, dat alle betrokken
partijen uitvoerig geconsulteerd zijn geweest en dat de eenparige
goedkeuring door het Parlement niets onrechtmatigs had.
(1) Rechtstreekse vordering betekent dat het slachtoffer van een persoon wiens burgerrechtelijke
aansprakelijkheid door een verzekeringsovereenkomst gedekt is, het
recht heeft zich rechtstreeks door de verzekeraar te laten betalen, zonder het vermogen
van de aansprakelijke verzekerde aan te spreken.

14
WORDINGSGESCHIEDENIS VAN DE WET
VAN 16 MAART 1994 HOUDENDE WIJZIGING
VAN SOMMIGE BEPALINGEN VAN DE WET
VAN 25 JUNI 1992
Het ruime overleg dat aan de goedkeuring door het Parlement
van de wet van 25 juni 1992 op de verzekeringsovereenkomst
voorafging, heeft de wetgever niet belet een aantal amendementen
op het regeringsontwerp in te dienen en zo een aantal
bepalingen aan te nemen waarover de Commissie voor Verzekeringen
zich niet had kunnen uitspreken. Dat bekwam hem
echter slecht, want die teksten zouden op de markt al snel zo’n
onoverkomelijke problemen veroorzaken dat een grondige herwerking
van de wet noodzakelijk werd. Dat was het doel van
de wet van 16 maart 1994, waarvan de belangrijkste bepalingen
hieronder samen met de wet van 25 juni 1992 becommentarieerd
worden.
We wijzen er intussen op dat de wet van 25 juni 1992 ten gevolge
van die in het Parlement goedgekeurde amendementen dermate
zware verplichtingen voor de verzekeraars inhield, dat sommige
risico’s onverzekerbaar waren geworden of dat voor de
dekking ervan een bijzonder hoge prijs diende te worden
betaald. Dat was met name het geval voor kleine en middelgrote
ondernemingen (KMO’s), voor de beoefenaars van bepaalde vrije
beroepen of voor een aantal instellingen van openbaar nut zoals
gemeenten en universiteiten, enz. Om die verzekerden dezelfde
bescherming als de doorsnee consument te garanderen, verplichtte
de wetgever de verzekeraars ertoe in hun geval (om niet
te zeggen in hun voordeel) systematisch voorwaarden en dekkingslimieten
te hanteren die zijzelf en de internationale herverzekeraars
tot dan toe maar met mondjesmaat en onder
serieus voorbehoud toepasten.
Door de verzekeraars opnieuw de mogelijkheid te geven hun
vergoedingen van de reddingskosten of van de intresten, kosten
en honoraria ten gevolge van schadegevallen te begrenzen,
betekende de wet van maart 1994 een terugkeer naar het realisme
en een overwinning van het gezond verstand. Dat geldt ook
voor de opnieuw ingevoerde mogelijkheid dat de verzekeraars
met hun verzekerden overeenkomsten aangaan van meer dan
één jaar of met arbitrageclausules. Al die mogelijkheden bestonden
al in geval van grote ondernemingen, maar niet voor KMO’s

15
en openbare of particuliere instellingen die niet onder de definitie
van „grote ondernemingen” vielen. Voor wie zich hierover
ongerust zou maken, willen we overigens duidelijk stellen dat
die versoepelingen niet gelden voor de massaverzekeringen zoals
de autoverzekeringen, de brandverzekering voor eenvoudige
risico’s en de burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekering
„privé-leven”.
In één adem door hebben de senatoren Creyf en Cerexhe, de
belangrijkste ondertekenaars van het voorstel tot wijziging van
de wet van 25 juni 1992 op de verzekeringsovereenkomst, ook
duidelijker de goederentransportverzekering aan het toepassingsgebied
van die wet onttrokken, met uitzondering van de
bagage- en verhuisverzekeringen. Andere wijzigingen hadden
betrekking op artikel 67 van de wet betreffende de betaling van
de schadevergoeding in de zaakverzekering, op artikel 71, dat
de wetsbepalingen opsomt die niet op de krediet- en borgtochtverzekering
toepasselijk zijn, en op artikel 101 inzake de
dekking in geval van zelfmoord in de levensverzekering.
PLAATS VAN DE WET OP DE LAND-
VERZEKERINGSOVEREENKOMST IN HET GEHEEL
VAN DE WETGEVING OVER DE VERZEKERING
Aangezien de nieuwe wet op de verzekeringsovereenkomst tot
doel heeft de consument te beschermen, kan zij niet losgekoppeld
worden van de controlewetgeving en de besluiten tot uitvoering
ervan. Samen maken deze wetten twee van de drie pijlers
uit waarop het verzekeringsrecht in België steunt; de derde
pijler is de wetgeving betreffende de verzekeringstussenpersonen
die in 1995 werd aangenomen ter uitvoering van een Europese
aanbeveling.
Zo verplicht de controlewet de verzekeraar een reeks regels in
acht te nemen die niet alleen betrekking hebben op de polisvoorwaarden,
maar ook op de bedingen die een invloed hebben
op de financiële veiligheid van zijn verrichtingen, op het kwantitatief
evenwicht tussen de premies en de prestaties, op de billijkheid
bij de vaststelling van het tarief voor de verscheidene
categorieën van verzekerden; deze punten komen in de wet op
de verzekeringsovereenkomst niet aan de orde.

16
De controlewetgeving is uitgevoerd door koninklijke besluiten
op het vlak van de belangrijkste verzekeringsbranches: levensverzekering,
motorrijtuigverzekering, brandverzekering, verzekering
BA-privé-leven, enz. Dat zal ook het geval zijn voor de
wet op de landverzekeringsovereenkomst, die niet alleen een
aantal aparte hoofdstukken aan sommige van deze verzekeringen
wijdt, maar ook terugkomt op enkele besluiten betreffende
deze verzekeringen, ofwel om de bepalingen ervan te bekrachtigen,
ofwel om ze aan de nieuwe wetgeving aan te passen. De
volgende besluiten worden hierbij beoogd:
– het koninklijk besluit van 12 januari 1984 tot vaststelling
van de minimumgarantievoorwaarden van de verzekeringsovereenkomsten
tot dekking van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid
buiten overeenkomst met betrekking tot het
privé-leven, gewijzigd door de koninklijke besluiten van
12.9.85, 1.2.88 en 24.12.92;
– het koninklijk besluit van 5 juli 1985 betreffende de levensverzekeringsactiviteit;
– het koninklijk besluit van 1 februari 1988 betreffende de
verzekering tegen brand en andere gevaren, wat de eenvoudige
risico’s betreft;
– het koninklijk besluit van 12 oktober 1990 betreffende de
rechtsbijstandverzekering, gewijzigd door het koninklijk
besluit van 24.12.92;
– het koninklijk besluit van 3 februari 1992 tot vaststelling
van de tariefnormen voor de aanprakelijkheid inzake
motorrijtuigen, gewijzigd door het koninklijk besluit van
24.12.92;
– het koninklijk besluit van 14 december 1992 betreffende de
modelovereenkomst voor de verplichte BA-motorrijtuigverzekering;
– het koninklijk besluit van 17 december 1992 betreffende de
levensverzekeringsactiviteit.

17
Ten slotte noteren we dat de wet van 14 juli 1991 betreffende
de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de
consument eveneens van toepassing is op de verzekeringen. Zij
bevat soms overlappingen met de wet op de verzekeringsovereenkomst,
maar gaat soms ook minder ver. Dat is het geval voor
de bepalingen betreffende onrechtmatige bedingen. In zoverre
deze bepalingen alleen betrekking hebben op de particuliere, dat
wil zeggen niet-professionele, transacties, zijn ze ook alleen op
de verzekeringen van particulieren van toepassing. Zo geldt de
wet op de handelspraktijken wel voor een brandverzekeringsovereenkomst
die een particulier heeft gesloten voor een
gebouw dat hij als woonhuis gebruikt, maar niet voor een
brandverzekeringsovereenkomst die een onderneming sluit voor
het gebouw waarin ze haar activiteiten uitoefent.
We noteren ook nog dat de artikelen 77 tot 83 van de wet op
de handelspraktijken, die betrekking hebben op verkopen op
afstand en verkopen die buiten de onderneming van de verkoper
gesloten worden, niet van toepassing zijn op de verzekering.
Ten eerste geldt verkoop op afstand alleen voor produkten en
ten tweede vallen verzekeringen expliciet buiten verkopen die
buiten de onderneming van de verkoper gesloten worden.

◆
II. FUNDAMENTELE
ORIENTERINGEN VAN DE WET OP
DE VERZEKERINGSOVEREENKOMST
◆
De fundamentele oriënteringen van de wet berusten op artikel
2, dat het toepassingsgebied ervan definieert, op artikel 3, dat
het dwingende karakter ervan bepaalt, en op een reeks bepalingen
die enkele basisbegrippen en -definities bevatten.
TOEPASSINGSGEBIED
18
De wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst
is per definitie alleen op de landverzekeringen van toepassing.
Zoals artikel 2 aangeeft, is zij niet van toepassing op de herverzekering,
noch op de verzekeringen van goederenvervoer,
met uitzondering van de bagage- en verhuisverzekeringen.
BASISBEGRIPPEN EN -DEFINITIES
Artikel 1 van de wet van 25 juni 1992 bevat een aantal begripsbepalingen
waarop we bij de bespreking van haar inhoud zullen
terugkomen. Deze definities zijn uiteraard zeer nuttig en
zelfs onontbeerlijk, want ze beogen een aantal concepten zoals
verzekerde, begunstigde, benadeelde, premie, verzekeringsprestatie,
schadeverzekering, persoonsverzekering, enz. Aangezien
ze in de lijn van het recht en de verzekeringspraktijk liggen, zullen
we er hier niet bij stilstaan. Toch herinneren we eraan – het
volgende onderscheid is immers uitermate belangrijk – dat „verzekeringen
tot vergoeding van schade” verzekeringen zijn waarbij
de verzekeraar er zich toe verbindt de prestatie te leveren die
nodig is om de schade die de verzekerde geleden heeft of waarvoor
hij aansprakelijk is, geheel of gedeeltelijk te vergoeden, terwijl
„verzekeringen tot uitkering van een vast bedrag” verzekeringen
zijn waarbij de prestatie van de verzekeraar niet
afhankelijk is van de omvang van de schade (levensverzekeringen
bijvoorbeeld).
De memorie van toelichting onderstreept terecht dat het onderscheid
tussen de begrippen „verzekering tot vergoeding van

19
schade” en „verzekering tot uitkering van een vast bedrag”
belangrijk is voor de indeplaatsstelling en de samenloop, want
de rechten van de verzekerde zullen totaal verschillend zijn naargelang
hij al dan niet de bedragen die hem door de verzekeraar
worden uitbetaald, mag cumuleren met uitkeringen die hij op
een andere grondslag verkrijgt, inzonderheid op grond van een
aansprakelijkheidsvordering gesteund op de artikelen 1382 tot
1386 bis van het Burgerlijk Wetboek. Men kan best begrijpen,
aldus de memorie van toelichting, dat aan de verzekeringnemer
voor eenzelfde risico de keuze moet worden gelaten tussen een
verzekering van de ene of de andere aard, volgens de premie die
hij wil betalen en de voordelen die hij wil genieten: een overeenkomst
zonder indeplaatsstelling zal duurder zijn voor de verzekeringnemer,
maar zal hem het voordeel van de samenloop
van de uitkeringen geven.
HET DWINGENDE KARAKTER VAN DE WET
De wet van 11 juni 1874 liet de verzekeraar een zeer grote actievrijheid
en had hoofdzakelijk een aanvullend en interpretatief
karakter. Bij gebrek aan uitdrukkelijke bepalingen diende de
overeenkomst dus in de door de wet aangegeven zin uitgevoerd
en geïnterpreteerd te worden. Een dergelijke opvatting bood
uiteraard het voordeel van soepelheid en flexibiliteit, op voorwaarde
dat de contractpartijen voldoende op de hoogte waren,
maar was niet zonder gevaar voor de man van de straat, die
zich kon vergissen in zijn ware belangen.
De wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst
heeft als hoofddoel de consument te beschermen. Om die reden
heeft de wetgever, die zich hiervoor door de meeste buitenlandse
wetgevingen ter zake heeft laten inspireren, haar een duidelijk
dwingend karakter gegeven. Dat betekent meer bepaald dat
alle bedingen van deze overeenkomst die strijdig zouden zijn
met een dwingende bepaling van de wet, nietig verklaard zullen
worden. Aangezien het hier om de bescherming van particuliere
belangen gaat, zal deze nietigheid slechts een relatief
karakter hebben, wat betekent dat een nietig verklaarde bepaling
a posteriori geldig gemaakt kan worden door hen die door
de wet beschermd worden, namelijk de verzekerde, de verzekeringnemer
of de benadeelde.

20
Het dwingende karakter belet niet dat de wet een aantal bepalingen
bevat waarvan afgeweken mag worden. Zo bepaalt de
wet, tenzij anders is bedongen, het volgende:
– de verzekeraar dekt in principe geen schade die door oorlogsfeiten
is veroorzaakt;
– medeverzekering houdt geen hoofdelijkheid in;
– de prestatie die voortvloeit uit een verzekeringsovereenkomst
tot vergoeding van schade, wordt niet verminderd
met de prestatie die voortvloeit uit een verzekering tot uitkering
van een vast bedrag;
– de met de brandverzekering verwante aansprakelijkheidsverzekeringen
dekken geen schade die voortvloeit uit lichamelijke
letsels.
Er zij op gewezen dat één van de doelstellingen van de wet van
16 maart 1994, die de wet van 25 juni 1992 gewijzigd heeft, er
juist in bestaat dat dwingende karakter af te zwakken in het
belang van verzekerden die anders het gevaar liepen geen dekking
meer te vinden.
CONSUMENTGERICHTE OPTIES VAN DE WET
De wet op de verzekeringsovereenkomst streeft naar een maximale
bescherming van de consument. In de algemene bespreking
van het ontwerp in de Commissie voor het Bedrijfsleven
en Wetenschapsbeleid van de Kamer van Volksvertegenwoordigers
heeft minister Wathelet hier trouwens de nadruk op gelegd:
na de mislukte poging om een Europese richtlijn tot harmonisatie
van de wetgevingen betreffende de verzekeringsovereenkomst
uit te werken, was het absoluut noodzakelijk dat een
reeks dwingende regels op dat vlak alle verzekeringsondernemingen
op voet van gelijkheid zou stellen op de eenheidsmarkt
van morgen. Pas dan zal een combinatie van scherpere concurrentie
en kwaliteitsservice mogelijk worden.
Talrijke artikelen van de wet van 25 juni 1992 hebben een consumentgerichte
inslag. We vinden ze overal in dit Cahier terug.

De belangrijkste ervan worden hieronder opgesomd onder de
dubbele titel: „Meer bescherming” en „minder verplichtingen”.
Meer bescherming...
21
Hoezo, meer bescherming? Heel eenvoudig omdat de wet een
beter evenwicht tussen de rechten en plichten van de partijen
invoert en de sancties verlicht waarmee de verzekeraar kon dreigen
indien de verzekerde zijn plichten niet nakwam. Zodoende:
– ontheft de zware fout van de verzekerde de verzekeraar niet
meer automatisch van zijn plichten, terwijl deze uitsluiting
vroeger van openbare orde was. Enkel de zware fouten die
uitdrukkelijk en exhaustief in de overeenkomst bepaald zijn,
kunnen nog door de verzekeraar worden ingeroepen;
– geeft de onjuiste beschrijving van het risico bij het sluiten
van of tijdens de overeenkomst slechts in geval van bedrieglijk
opzet aanleiding tot een reële sanctie van de verzekeraar.
Dat geldt ook wanneer deze onjuiste beschrijving van
het risico pas na het schadegeval blijkt;
– wordt een laattijdige schadeaangifte door de verzekerde
slechts bestraft (behalve bedrieglijk opzet), indien de verzekeraar
erdoor geschaad wordt;
– wordt, in geval van niet-betaling van de premie op de vervaldag,
de schorsing van de waarborg slechts van kracht na
het verstrijken van een aanmaningstermijn, die minstens
15 dagen moet duren;
– kunnen de slachtoffers, zoals in de BA-motorrijtuigverzekering,
voortaan rechtstreeks tegen de verzekeraar van de aansprakelijke
partij optreden en is de verzekeraar verplicht hen
rechtstreeks te vergoeden, waardoor ze tegen de andere
schuldeisers van de verzekerde beschermd worden;
– zien de slachtoffers door het ondertekenen van een kwitantie
ter afrekening niet meer af van de vergoeding van de
schade die niet expliciet op deze kwitantie vermeld is;

– zijn de clausules in de overeenkomsten verboden waardoor
de partijen er zich op voorhand toe verbinden de betwistingen
die uit de overeenkomst kunnen voortspruiten, aan
scheidsrechters voor te leggen.
... minder verplichtingen
De wet is ook minder dwingend voor de verzekeringnemers en
de verzekerden, omdat ze de duur van de overeenkomsten verkort
en de getrouwheids- en voortzettingsplicht verlicht die hun
door heel wat overeenkomsten opgelegd werd.
Zodoende:
22
– wordt de duur van de overeenkomsten tot één jaar teruggebracht,
terwijl deze duur enkele jaren geleden in principe
nog tien jaar bedroeg;
– moet de verzekeraar, indien hij zich het recht toeëigent om
de overeenkomst na elk schadegeval op te zeggen, dit recht
ook aan zijn verzekerde toekennen;
– heeft de verzekerde, indien de verzekeraar zich het recht
toeëigent om slechts een deel van een gecombineerde overeenkomst
op te zeggen, het recht alle andere waarborgen op
te zeggen en dus zijn vrijheid te herwinnen;
– staat het de benadeelde persoon vrij de vergoeding die hem
verschuldigd is door de verzekeraar van de voor een ongeval
aansprakelijke partij, naar goeddunken te gebruiken;
– kunnen de brandverzekeraars het voorzorgskapitaal niet
meer toepassen waarbij de verzekerde die de verzekerde
kapitalen wilde verhogen of zijn waarborgen uitbreiden verplicht
was zich tot zijn maatschappij te wenden;
– geeft de overdracht van een goed niet noodzakelijk aanleiding
tot de verzekeringstransfer naar de persoon die het
goed verwerft.

23
◆
III. BEPALINGEN BETREFFENDE
ALLE LANDVERZEKERINGS-
OVEREENKOMSTEN: OVERZICHT
VAN DE ARTIKELEN 4 TOT 36
VAN DE WET VAN 25 JUNI 1992
◆
De artikelen 4 tot 36 van de wet van 25 juni 1992 bevatten de
bepalingen betreffende alle verzekeringsovereenkomsten. De
meeste ervan regelen de levensduur van een overeenkomst:
ondertekening, opzegging, eventuele aanpassingen, mogelijke
betwistingen, enz. Artikel 1 definieert in het eerste lid de verzekeringsovereenkomst
als volgt:
„Een overeenkomst, waarbij een partij, de verzekeraar, zich er
tegen betaling van een vaste of veranderlijke premie tegenover
een andere partij, de verzekeringnemer, toe verbindt een in de
overeenkomst bepaalde prestatie te leveren in het geval zich een
onzekere gebeurtenis voordoet waarbij, naargelang van het
geval, de verzekerde of de begunstigde belang heeft dat die zich
niet voordoet.”
SLUITING VAN DE OVEREENKOMST
EN MEDEDELING VAN HET RISICO
Ongeacht het bedrag van de verbintenissen worden de verzekeringsovereenkomst,
alsook de wijzigingen ervan tussen partijen,
door geschrift bewezen (1). Deze overeenkomst bevat ten minste:
– de datum waarop de verzekeringsovereenkomst is gesloten
en de datum waarop de verzekering begint te lopen;
– de duur ervan;
– de identiteit van de verzekeringnemer en, in voorkomend
geval, de identiteit van de verzekerde en de begunstigde;
– de naam en het adres van de verzekeraar of van de medeverzekeraars;
Er zij in dit verband ook op gewezen dat de wet van 22 juli 1991 artikel 196 van de
wet van 17 juni 1991 tot organisatie van de openbare kredietsector, uitgebreid heeft
tot de instellingen van de particuliere kredietsector en tot de verzekeringsondernemingen.
Dit artikel bepaalt dat de fotografische, microfotografische, magnetische,
elektronische of optische afschriften van de stukken van de openbare kredietinstellingen
bewijskrachtig zijn zoals de originele stukken. Deze bepaling is op 1 oktober
1992 in werking getreden.

– in voorkomend geval, de naam en het adres van de verzekeringstussenpersoon;
– de gedekte risico’s;
24
– het bedrag van de premie of de wijze waarop de premie kan
worden bepaald.
De voorafgetekende polis
De voorafgetekende polis is een verzekeringsovereenkomst van
een speciaal soort; ze is vooraf door de verzekeraar ondertekend
en bevat een aanbod tot het sluiten van een overeenkomst onder
de voorwaarden die erin beschreven zijn, eventueel aangevuld
met de nadere bijzonderheden die de verzekeringnemer aanduidt
op de daartoe voorziene plaatsen. Art. 4, § 2, van de wet
bepaalt het volgende:
– bij een voorafgetekende polis komt de overeenkomst tot
stand bij de ondertekening door de verzekeringnemer;
– tenzij anders is bedongen, gaat de waarborg in de dag volgend
op de ontvangst door de verzekeraar van de polis; deze
datum moet aan de verzekeringnemer meegedeeld worden;
– behalve voor de overeenkomsten met een looptijd van minder
dan 30 dagen, hebben de partijen de mogelijkheid de
overeenkomst op te zeggen binnen een termijn van 30 dagen
(„bedenktijd”) na ontvangst door de verzekeraar van de
polis;
– deze opzegging zal onmiddellijk gevolg hebben wanneer de
verzekeringnemer hiertoe beslist heeft, en acht dagen na
kennisgeving wanneer de verzekeraar de beslissing genomen
heeft.
De verzekeringsaanvraag
De verzekeringsaanvraag is een document waarmee de verzekeraar
het risico voorlopig ten laste neemt op verzoek van de verzekeringnemer
(art. 1K). Hetzelfde art. 4, § 2, van de wet
bepaalt dat de overeenkomst ook hier tot stand komt bij de
ondertekening van het stuk door de verzekeringnemer, onder

voorbehoud van de voornoemde opzeggingsmogelijkheden wat
de voorafgetekende polissen betreft.
Het verzekeringsvoorstel
Het verzekeringsvoorstel is een document dat uitgaat van de
verzekeraar en door de verzekeringnemer ingevuld dient te worden
om de verzekeraar in te lichten over de aard van de verrichting
en over de feiten en de omstandigheden die voor hem
gegevens zijn voor de beoordeling van het risico (art. 1L).
Dit voorstel verbindt noch de kandidaat-verzekeringnemer,
noch de verzekeraar. Indien binnen dertig dagen na ontvangst
van het voorstel de verzekeraar geen verzekeringsaanbod ter
kennis heeft gebracht, of de verzekering afhankelijk heeft
gesteld van een aanvraag tot onderzoek, of de verzekering heeft
geweigerd, verbindt hij zich tot het sluiten van de overeenkomst
op straffe van schadevergoeding.
Mededeling van het risico
25
Bij het sluiten van de overeenkomst is de verzekeringnemer verplicht
de hem bekende omstandigheden mee te delen die van
invloed kunnen zijn op de beoordeling van het risico door de
verzekeraar (art. 5). Dat wordt de mededeling van het risico
genoemd.
Bij opzettelijke verzwijging of opzettelijk onjuist meedelen van
gegevens, is de overeenkomst nietig indien de verzekeraar misleid
is bij de beoordeling van het risico. Wanneer deze fout niet
opzettelijk gebeurt, stelt de verzekeraar voor de overeenkomst
te wijzigen. Indien de verzekeringnemer deze wijziging weigert
of te lang wacht om ze te aanvaarden, kan de verzekeraar de
overeenkomst opzeggen (art. 6 en 7).
Een schadegeval kan optreden voordat deze wijziging of opzegging
van de overeenkomst in werking treedt. In dat geval maakt
de wet een onderscheid naargelang de verzwijging of onjuiste
verklaring al dan niet aan de verzekeringnemer verweten kan
worden:
– indien de verzekeringnemer een verwijt treft, d.w.z. indien
hij als een goede huisvader had moeten weten dat hij een of

26
ander element voor de beoordeling van het risico had moeten
meedelen, is de verzekeraar slechts tot prestatie gehouden
op basis van de verhouding tussen de betaalde premie
en de premie die de verzekeringnemer zou hebben moeten
betalen, indien hij het risico naar behoren had meegedeeld;
– indien de verzekeringnemer geen enkel verwijt gemaakt kan
worden, is de verzekeraar tot de overeengekomen prestatie
gehouden.
Bij een schadegeval zou de verzekeraar zijn prestatie echter kunnen
beperken tot het betalen van een bedrag dat gelijk is aan
alle betaalde premies, op voorwaarde dat hij het bewijs levert
dat hij het risico, waarvan de ware aard door dat schadegeval
aan het licht komt, in geen geval zou hebben verzekerd.
AANPASSINGEN VAN DE OVEREENKOMST:
VERZWARING EN VERMINDERING
VAN HET RISICO
De verzekeringnemer is verplicht om in de loop van de overeenkomst
de nieuwe omstandigheden of de wijzigingen van de
omstandigheden aan te geven die een aanmerkelijke en blijvende
verzwaring van het risico dat het verzekerde voorval zich
voordoet, kunnen bewerkstelligen. Indien de aangifte gebeurd
is voor het schadegeval zich voordoet, zal de overeenkomst met
instemming van beide partijen aangepast worden of onder
dezelfde voorwaarden als in het voornoemde art. 7 opgezegd
worden.
Als een schadegeval zich voor de aangifte van de verzwaring
van het risico voordoet, zal een onderscheid gemaakt worden
naargelang deze niet-aangifte al dan niet aan de verzekerde verweten
kan worden:
– als de verzekeringnemer geen verwijt treft, is de verzekeraar
ertoe gehouden de overeengekomen prestatie te leveren;
– als de verzekeringnemer wel een verwijt treft, kan de
vergoeding proportioneel verminderd worden, met dien
verstande dat indien de verzekeraar bewijst dat hij het

verzwaarde risico niet zou hebben verzekerd, zijn prestatie
beperkt kan worden tot de terugbetaling van alle betaalde
premies. Als de verzekeringnemer te kwader trouw heeft
nagelaten de verzwaring van het risico aan te geven, kan de
verzekeraar zijn dekking weigeren en als schadevergoeding
alle vervallen premies behouden (art. 26 m.b.t. de sancties).
Wanneer in de loop van de overeenkomst het risico daarentegen
aanzienlijk en blijvend verminderd is, dient de verzekeraar
een overeenkomstige premievermindering toe te staan. Dat geldt
echter alleen voor de gevallen waar de tariefklasse waarin een
bepaalde overeenkomst bij de sluiting is ondergebracht, niet
meer met de realiteit van het risico overeenstemt.
Indien de contractanten geen akkoord bereiken over deze vermindering,
mag de verzekeringnemer de overeenkomst opzeggen
(art. 25).
UITVOERING VAN DE OVEREENKOMST
De uitvoering van de overeenkomst veronderstelt de betaling
van de premie door de verzekerde en de vergoeding door de verzekeraar
bij schade. Een aantal tekortkomingen van de verzekerde
kunnen de verzekeraar echter van zijn verplichtingen ontslaan.
Dat is het geval voor opzettelijke fouten of grove schuld,
die verder in dit Cahier besproken worden.
Betaling van de premie
27
Tot 1992 waren de premies doorgaans haalbaar, wat betekent
dat de verzekeraar bij elke vervaldag de premie bij de verzekeringnemer
moest opvragen, ofwel door zich persoonlijk te verplaatsen,
ofwel door hem een vervaldagbericht toe te sturen.
Sommige overeenkomsten waren in dat opzicht echter niet erg
duidelijk. Daarom heeft de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst
dit haalbaarheidsprincipe dwingend
en algemeen gemaakt.
De wet van 1992 bepaalt dat deze betaling in principe aan de
verzekeringsmaatschappij gebeurt. De betaling zal echter geldig
gedaan zijn wanneer ze gebeurt aan de persoon die de premie-

28
betaling opeist en door de verzekeraar gevolmachtigd blijkt te
zijn om deze betaling te ontvangen (art. 13). Het vermoeden van
een volmacht zal bijvoorbeeld afgeleid worden uit het feit dat
de derde die de betaling opeist, in het bezit is van een kwitantie
die van de maatschappij uitgaat.
Bij niet-betaling van de premie op de vervaldag heeft de verzekeraar
de keuze uit twee sancties: de schorsing van de dekking
(1) of de opzegging van de overeenkomst. In de nieuwe
wet heeft de schorsing van de dekking echter geen terugwerkende
kracht meer, wat betekent dat ze pas ingaat bij het
verstrijken van de termijn van aanmaning tot betaling, die niet
korter dan 15 dagen mag zijn.
De verzekeringnemer kan een einde maken aan de schorsing van
de dekking door de betaling van de achterstallige premies, in
voorkomend geval vermeerderd met de intresten en de kosten
van gerechtelijke invordering. Ook de verzekeraar mag de
geschorste overeenkomst op elk ogenblik opzeggen. De wet
onderscheidt hier twee hypothesen. Indien in de ingebrekestelling
die de schorsing van de dekking ter kennis brengt, de verzekeraar
zich het recht heeft voorbehouden om de overeenkomst
op te zeggen, krijgt die opzegging uitwerking bij het
verstrijken van een termijn die niet minder mag zijn dan vijftien
dagen, te rekenen vanaf de eerste dag van de schorsing. In het
andere geval vereist de opzegging een nieuwe aanmaning
(art. 16).
Om te vermijden dat deze schorsing van de dekking aanleiding
zou geven tot misbruiken, maakt de wet het recht van de
verzekeraar om de premies te eisen die tijdens de schorsing vervallen,
ondergeschikt aan het versturen van een ingebrekestelling
en beperkt dit recht tot de premies voor twee opeenvolgende
jaren (art. 17). Zonder een dergelijke bepaling zou de
verzekeraar er immers belang kunnen bij hebben verschillende
jaren te wachten vooraleer de betaling van de premies te eisen
zodat de niet-uitvoering door de verzekeringnemer van zijn verplichting
en de sanctie die eraan vastzit voordeliger zouden zijn
voor de verzekeraar dan de uitvoering door de verzekeringnemer
van zijn verbintenissen.
(1) De schorsing van de dekking mag niet verward worden met de schorsing van de
overeenkomst, die de partijen voorlopig vrijstelt de overeenkomst uit te voeren. In
geval van schorsing van de dekking wordt alleen de verzekeraar van zijn verplichtingen
vrijgesteld, terwijl de verzekeringnemer de premies dient te blijven betalen.

Grove schuld
29
Net zoals in het verleden sluit de wet van 25 juni 1992 op de
verzekeringsovereenkomst ieder schadegeval uit dat opzettelijk
door de verzekeringnemer veroorzaakt wordt (bedrog). Ze heeft
daarentegen een grondige vernieuwing aangebracht wat de
grove schuld betreft, d.w.z. de schuld waarvan de gevolgen niet
gewild zijn, maar die wijst op een onvoorzichtigheid of nalatigheid
van die aard dat de verzekerde er zich bewust van was
of had moeten zijn. (1)
Voorbeelden van grove schuld die niet uitdrukkelijk geformuleerd
staan in de modelovereenkomst BA-motorrijtuigen, maar
meestal door de rechtbanken erkend werden: rijden in staat van
te grote vermoeidheid, gebruik van gladde banden, onmiskenbaar
te hoge snelheid bij mist, te zwaar geladen voertuig, enz.
Een ander voorbeeld van grove schuld in de brandverzekering
is het knoeien met de elektriciteitsinstallatie, bijvoorbeeld de
zekeringen vervangen door vorken of spijkers, zoals dat vroeger
op het platteland wel eens gebeurde, of de aanmaak van
molotowcocktails in de keuken.
Terwijl art. 16 van de wet van 1874 iedere grove schuld zonder
onderscheid gelijkstelde met een opzettelijke fout, stelt de wet
van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst zich veel
genuanceerder op. Zo verbiedt de wet de verzekeraar grove
schuld als dusdanig uit te sluiten, en verplicht ze hem de gevallen
van grove schuld uitdrukkelijk en volledig in de overeenkomst
op te sommen.
Dezelfde wet verleent de Koning trouwens de bevoegdheid een
volledige lijst op te stellen van de feiten die niet als grove schuld
beschouwd mogen worden.
Niet iedere tekortkoming van de verzekerde tegenover zijn verplichtingen
brengt noodzakelijkerwijze het verval van het recht
op verzekeringsprestatie mee.
Daarom preciseert art. 11 dat de verzekeringsovereenkomst in
geen vermindering of opheffing van deze prestatie mag voorzien,
tenzij wegens niet-naleving van een duidelijk in de overeenkomst
gedefinieerde verplichting en op voorwaarde dat er
(1) Dit begrip „grove schuld” valt maar toevallig samen met het begrip zware overtreding,
waarvan sprake is in het Verkeersreglement (bv. door het stoplicht rijden);
het heeft overigens niet alleen op de motorrijtuigverzekering betrekking.

een oorzakelijk verband bestaat tussen de tekortkoming en het
schadegeval.
In lid 2 staat hetzelfde artikel de Koning echter toe deze materie
strikter te reglementeren in een uitbreidende of beperkende
zin.
Zo maakt het koninklijk besluit van 24 december 1992 tot
wijziging van het koninklijk besluit van 12 januari 1984 tot
vaststelling van de minimumgarantievoorwaarden van de
verzekeringsovereenkomsten tot dekking van de BA buiten
overeenkomst m.b.t. het privé-leven het mogelijk, de schade uit
te sluiten die voortvloeit uit de persoonlijke burgerrechtelijke
aansprakelijkheid buiten overeenkomst van de verzekerde die
de jaren des onderscheids bereikt heeft en een schadegeval veroorzaakt
heeft als gevolg van grove schuld die uitdrukkelijk en
beperkend in de algemene voorwaarden van de overeenkomst
bepaald is.
Melding van het schadegeval
30
De schadegevallen moeten door de verzekerde zodra mogelijk
en uiterlijk binnen de door de overeenkomst vastgelegde termijn
gemeld worden. De wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst
heeft niets aan dit principe veranderd. De
toepassing ervan is echter aanzienlijk afgezwakt, aangezien de
verzekeraar deze termijn niet meer mag inroepen indien het
schadegeval zo snel mogelijk werd gemeld als dat redelijkerwijze
kon gebeuren. Hiermee vallen theorie en praktijk samen,
want de meeste verzekeraars gaven in dat opzicht al blijk van
veel begrip, behalve wanneer ze vermoedden dat deze vertraging
diende om fraude te verhullen.
Een andere afzwakking is dat het verval alleen aan de verzekerde
tegengeworpen kan worden indien zijn tekortkoming met
frauduleus opzet te maken heeft. Zoniet zal een onderscheid
gemaakt worden naargelang de verzekeraar al dan niet kan
bewijzen dat deze vertraging hem schade heeft berokkend. In
het eerste geval kan de prestatie evenredig verminderd worden
tot de geleden schade; in het andere geval zal er geen sanctie
zijn.

DUUR, VERLENGING EN EINDE
VAN DE OVEREENKOMST
De wet van 1874 liet de partijen volledig vrij bij de bepaling
van de duur van de overeenkomst. Deze duur bedroeg doorgaans
tien jaar. Reglementeringen die dateren van 1987 hadden
deze maximumduur echter teruggebracht tot drie jaar in de
brandverzekering en zelfs tot één jaar in de verzekering BAmotorrijtuigen
en de rechtsbijstandverzekering. Met de wet van
1992 op de verzekeringsovereenkomst is dit maximum de regel
geworden, met dien verstande dat een kortere duur altijd mogelijk
blijft.
Stilzwijgende verlenging
31
Hoewel de overeenkomst voor één jaar wordt gesloten, wordt
ze aan het einde van elk verzekeringsjaar stilzwijgend voor een
nieuwe periode van een jaar verlengd. De partijen kunnen zich
echter verzetten tegen deze verlenging via een aangetekende
brief ten minste drie maanden voor de eindvervaldag van de
overeenkomst. Dat is een andere vernieuwing.
Zoals we verder in een apart hoofdstuk hierover zullen zien,
zijn de bepalingen betreffende de duur van de overeenkomst niet
van toepassing op de ziekte- en levensverzekeringen. Zoals vele
andere bepalingen van de wet is deze regel ook niet van toepassing
op de overeenkomsten betreffende de risico’s die de
Koning bepaalt.
De wijzigingswet van 16 maart 1994 heeft echter niet in al te
veel afwijkingen willen voorzien. Zo sluit ze die uit inzake burgerrechtelijke
aansprakelijkheid en voertuigcasco wat de motorrijtuigen
betreft, brandverzekering voor de eenvoudige risico’s,
verzekering BA-privé-leven, individuele ongevallenverzekering,
hulpverlening en rechtsbijstandverzekering. Het koninklijk
besluit van 29 december 1994 tot wijziging van het koninklijk
besluit van 24 december 1992 tot uitvoering van de wet van
25 juni 1992 op de verzekeringsovereenkomst laat de partijen
daarentegen volledig vrij wat het volgende betreft:
1) schade aan goederen voor de andere risico’s dan de eenvoudige
risico’s voor zover ze verzekerd zijn tegen een van

32
de volgende gevaren: brand, explosie, storm, hagel, vorst,
natuurrampen, aardverzakkingen of kernenergie;
2) de andere burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekeringen
dan de voormelde uitzonderingen (BA-motorrijtuigen
enz.);
3) diverse geldelijke verliezen voor zover de verzekering
betrekking heeft op een onder 1) bedoeld goed;
4) alle bouwplaatsrisico’s voor zover de verzekering een in 1)
bedoeld goed betreft;
5) de risico’s die op een aanvullende of bijkomende wijze
gedekt worden in de overeenkomsten gesloten overeenkomstig
de arbeidsongevallenwetten van 3 juli 1967 en van
10 april 1971.
Hoewel de duur van de verzekeringsovereenkomst in principe
één jaar bedraagt, is het ook mogelijk dat de partijen ze ondertussen
opzeggen. Dat kan het geval zijn wegens niet-betaling van
de premie (zie hierboven), maar ook na een schadegeval.
Opzeggingsrecht na een schadegeval
Tot de inwerkingtreding van de wet van 25 juni 1992 op de verzekeringsovereenkomst
konden alleen de verzekeraars gebruik
maken van het opzeggingsrecht na een schadegeval. Het is waar
dat ze bij een schadegeval vaak tot de bevinding konden komen
dat ze zich vergist hadden in de ernst van het risico of dat de
houding van de verzekerde hen ervan overtuigde dat ze met een
lastige of zelfs met een oneerlijke cliënt te maken hadden.
De auteurs van de wet van 1992 hebben dit standpunt niet
betwist, maar wel het eenzijdige karakter van deze bepaling. Is
het schadegeval voor de verzekeringnemer immers geen kans om
na te gaan of de overeenkomst die hij gesloten heeft, aan zijn
behoeften beantwoordt en om een oordeel uit te brengen over
de handelwijze van zijn verzekeraar (snelheid van schaderegeling,
enz.)? Hoe dan ook, de wetgever heeft een compromis uitgewerkt:
de verzekeraar die zich dit recht in zijn overeenkomst
voorbehoudt, zal dat voortaan ook voor de verzekeringnemer

33
moeten erkennen. Indien deze laatste bijvoorbeeld niet tevreden
is over een schaderegeling, kan hij daar zijn besluiten uit trekken.
Opzegging van de combinatiepolissen
In art. 12 van de wet heeft de wetgever ook de voorwaarden
gewijzigd waaronder een verzekeringsovereenkomst opgezegd
kan worden. Het gaat om de combinatiepolissen, die soms zeer
uiteenlopende risicodekkingen groeperen en waarvan de meest
verspreide de brandverzekeringspolis is, die vaak ook waterschade,
elektriciteitsschade, diefstal, burgerrechtelijke aansprakelijkheid
voor het gebouw, enz., dekt.
In het licht van de specifieke kenmerken ervan kan ieder van
deze gevaren het voorwerp zijn van bijzondere bepalingen. Zo
mocht de verzekeraar soms een bepaald gedeelte van de overeenkomst
opzeggen, zonder ze in haar geheel te ontbinden. Zo
mocht hij na herhaalde diefstal, bijvoorbeeld, alleen de dekking
diefstal van een globale woningpolis opzeggen. Dat had als
nadeel dat het voor een verzekerde vaak moeilijk, zoniet onmogelijk
of te duur was om een andere verzekeraar te vinden die
bereid was dit risico afzonderlijk te dekken (waterschade, glasbreuk,
enz.).
De wet van 25 juni op de landverzekeringsovereenkomst heeft
dit probleem opgelost door te bepalen dat indien de verzekeraar
de dekking betreffende één of meer prestaties opzegt, de verzekeringnemer
dit op zijn beurt voor de volledige overeenkomst
mag doen.
Faillissement van de verzekeringnemer
In geval van faillissement van de verzekeringnemer blijft de verzekering
bestaan ten voordele van de massa van de schuldeisers,
die jegens de verzekeraar instaan voor de betaling van de premies
die nog moeten vervallen na de faillietverklaring. Niettemin
hebben de verzekeraar en de curator van het faillissement
het recht de overeenkomst op te zeggen. Ze moeten dat echter
doen binnen de termijn die hen door artikel 32 opgelegd wordt.
Vrijwel hetzelfde geldt, mutatis mutandis, in geval van gerechtelijk
akkoord met boedelafstand (art. 33). De memorie van toe-

34
lichting stelt echter dat de bij artikel 32 bepaalde opzeggingsmogelijkheid
in geval van faillissement hier niet bestaat: wanneer
de premie betaald is, moet de verzekeraar dekking verlenen.
Overlijden van de verzekeringnemer
In geval van overgang van het verzekerde belang ten gevolge
van het overlijden van de verzekeringnemer gaan de rechten en
verplichtingen uit de verzekeringsovereenkomst over op de
nieuwe houder van dat belang. Laatstgenoemde kan echter, net
zoals de verzekeraar, de overeenkomst binnen de bij artikel 46
bepaalde termijn opzeggen. De verzekeringsovereenkomst die
uit hoofde van de persoon van de verzekerde is gesloten (overeenkomst
gesloten intuitu personae) eindigt van rechtswege
door diens overlijden.
GESCHILLEN DIE UIT DE OVEREENKOMST
ZOUDEN ONTSTAAN: SCHEIDSRECHTERLIJKE
UITSPRAKEN EN VERJARINGSTERMIJNEN
Net zoals de wet van 3 juli 1978 op de arbeidsovereenkomst
verbiedt artikel 36 van de wet van 25 juni 1992 op de verzekeringsovereenkomst
alle bedingen waarbij de partijen bij een
verzekeringsovereenkomst er zich vooraf toe verbinden de
geschillen die uit de overeenkomst zouden ontstaan, voor te leggen
aan scheidsrechters. Dit verbod van scheidsrechterlijke uitspraken
is van toepassing op elke betwisting, of het nu gaat om
de interpretatie en de toepassing van de clausules of om de vaststelling
van het bedrag van het geleden nadeel.
Een belangrijke precisering hierbij is dat de wet geen scheidsrechterlijke
uitspraken verbiedt waartoe in gemeen overleg na
het schadegeval beslist wordt. Dergelijke scheidsrechterlijke uitspraken
berusten volgens de wetgever niet op de toetredingsovereenkomst
die de verzekeringsovereenkomst in de meeste
gevallen blijft, maar op een beslissing die de partijen in volledige
vrijheid en met kennis van zaken genomen hebben. Een tweede
uitzondering op het verbod zonder meer van scheidsrechterlijke
uitspraken is dat dit verbod niet van toepassing is op de
overeenkomsten betreffende de risico’s die in het uitvoeringsbesluit
van 29 december 1994 opgesomd zijn (zie hierboven).

35
De verjaringstermijnen voor elke rechtsvordering die uit een verzekeringsovereenkomst
voortvloeit, waren vroeger aan de
beoordeling van de partijen overgelaten. De verzekeraar bracht
ze soms tot zes maanden terug. De wet van 25 juni 1992 neemt
het principe van de verjaring van drie jaar over behalve voor de
levensverzekering, waar de termijn 30 jaar bedraagt voor de
vordering betreffende de reserve van de overeenkomst. Deze termijn
is nu dwingend en mag dus niet ingekort worden.
Deze termijn begint in principe te lopen vanaf de dag van het
voorval dat het vorderingsrecht doet ontstaan. Wanneer degene
aan wie de rechtsvordering toekomt, bewijst dat hij pas op
een later tijdstip van het voorval kennis heeft gekregen, begint
de termijn pas te lopen vanaf dat tijdstip, maar hij verstrijkt in
elk geval vijf jaar na het voorval, behoudens bedrog.
De regresvordering van de verzekeraar op de verzekerde verjaart
door verloop van drie jaar, te rekenen vanaf de dag van
de betaling door de verzekeraar, behoudens bedrog.
Artikel 35 preciseert dat de verjaring niet loopt tegen de verzekerde,
de begunstigde of de benadeelde die zich door overmacht
in de onmogelijkheid bevindt om binnen de voorgeschreven termijn
op te treden. Indien het schadegeval tijdig is aangemeld,
wordt de verjaring gestuit tot op het ogenblik dat de verzekeraar
aan de wederpartij schriftelijk kennis heeft gegeven van zijn
beslissing.

36
◆
IV. DE WET OP DE
OVEREENKOMST,
ZAAKVERZEKERINGEN EN
BRANDVERZEKERING
◆
Na dit hoofdstuk over de bepalingen betreffende alle overeenkomsten
bevat de wet van 25 juni 1992 een groot aantal bepalingen
eigen aan een bepaald soort van overeenkomst. Zo is er
in het bijzonder sprake van de verzekeringen tot vergoeding van
schade (art. 37 tot 47) of tot uitkering van een vast bedrag
(art. 48 tot 50), alsook van de schadeverzekeringen, die dan
weer onderverdeeld worden in bijvoorbeeld de zaakverzekeringen,
de aansprakelijkheidsverzekeringen en de rechtsbijstandverzekeringen.
BEPALINGEN EIGEN AAN DE VERZEKERINGEN
TOT VERGOEDING VAN SCHADE
De zaakverzekeringen – en in het bijzonder de brandverzekeringen
– behoren tot de belangrijkste verzekeringen tot vergoeding
van schade, volgens welke (in tegenstelling tot de verzekeringen
tot uitkering van een vast bedrag) de verzekeraar er zich
toe verbindt de prestatie te leveren die nodig is om de schade
die de verzekerde geleden heeft of waarvoor hij aansprakelijk
is, geheel of gedeeltelijk te vergoeden (art. 1I). Deze zaakverzekeringen
zijn dus beoogd door de art. 37 tot 47 van de wet, die
een aantal praktijken inzake samenloop van verzekeringen,
indeplaatsstelling, oververzekering, evenredigheidsregel en schaderegeling
in geval van meervoudige overeenkomsten bekrachtigen.
Geen verhaal op de naaste verzekerden
We wijzen hier vooral op enkele artikelen betreffende de schaderegeling
in deze schadevergoedende verzekeringen. Zo
bepaalt artikel 41 dat de verzekeraar geen verhaal heeft op de
naastbestaanden van de verzekerde, de bij hem inwonende personen,
de personen met wie hij in gezinsverband samenwoont,
zijn gasten en zijn al dan niet inwonend huispersoneel.

37
De wet vermoedt hier dat het de bedoeling van de verzekerde
is dat deze personen met hemzelf gelijkgesteld worden. Dit verhaal
wordt echter behouden wanneer de schade door één van
deze personen wordt veroorzaakt met het opzet de verzekerde
te schaden. Hetzelfde geldt indien de burgerrechtelijke aansprakelijkheid
van deze personen gedekt is door een verzekeringsovereenkomst,
binnen de perken van de „daadwerkelijke”
vergoeding van hun burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekeraar.
Vergoeding in geval van meervoudige overeenkomsten
Artikel 45 van de wet overweegt de hypothese waarin het schadegeval
gedekt is door meervoudige overeenkomsten en de verzekerde
dus van meerdere verzekeraars schadevergoeding kan
eisen. Op dit punt gold volgens de wet van 1874 de anterioriteitsregel,
althans als suppletiviteitsclausule. Dat betekende dat
in principe de verzekeraar wiens overeenkomst de oudste was,
als eerste diende te vergoeden en daarna, indien nodig en aanvullend,
de andere verzekeraars in de tijdsvolgorde waarin hun
respectieve overeenkomst gesloten was.
In de praktijk weken heel wat overeenkomsten van dit wettelijke
systeem af en waren ze bedoeld om alle andere overeenkomsten
waarmee er samenloop was, aan te vullen. Er waren
op de duur zoveel van die clausules dat ze elkaar tenslotte
onderling ophieven en er teruggegrepen werd naar de anterioriteitsregel
die in het wettelijke systeem van kracht was.
Daarom heeft de wet van 1992 op de verzekeringsovereenkomst
het de verzekerden in geval van schade gemakkelijker willen
maken. Zo kunnen ze zich nu wenden tot gelijk welke verzekeraar
die het risico dekt zonder rekening te moeten houden met
de datum waarop de verschillende verzekeringen werden afgesloten;
de wet verbiedt de verzekeraar ook zich te beroepen op
het bestaan van andere overeenkomsten om te weigeren een
schade te vergoeden en maakt zodoende de vroegere suppletiviteitsclausules
doelloos.
De anterioriteitsregel van de overeenkomst geldt echter nog
altijd wanneer eenzelfde risico bij verschillende verzekeraars is
verzekerd: in dat geval is er sprake van oververzekering en dus

38
van vermindering van de verzekerde bedragen, of zelfs van
opzegging van de jongste overeenkomst waarvan het verzekerde
bedrag aldus tot nul zou worden teruggebracht.
Vergoeding van de schade in geval van samenloop
van verzekeringen
Hetzelfde artikel 45 regelt de wijze waarop de schadelast tussen
verzekeraars verdeeld is in geval van samenloop van verzekeringen.
Op dit punt heeft het een strikt aanvullend karakter,
waarvan de verzekeraars eventueel na gezamenlijk akkoord
kunnen afwijken. De verzekerde staat overigens buiten dergelijke
afspraken.
Aangezien er aan de door de wetgever voorgestelde verdelingswijze
grote bezwaren verbonden zijn, heeft de BVVO met haar
leden een oplossing gezocht die meer strookt met hun gemeenschappelijk
belang. In die geest hebben zij een overeenkomst
gesloten om dat probleem onderling te regelen, zij het met strikte
eerbiediging van het recht van de verzekerde om iedere verzekeraar
om schadevergoeding te vragen binnen de perken van
hun respectieve verplichtingen en ten belope van de vergoeding
waarop hij recht heeft.
Die overeenkomst, waartoe de meeste maatschappijen toegetreden
zijn, gaat in grote mate uit van de op de markt geldende
gebruiken. Om een systeem uit te werken dat zo eenvoudig en
duidelijk mogelijk is en tegelijk zo weinig mogelijk kost, is gekozen
voor één enkele overeenkomst die voor alle verzekeringsbranches
geldt. De volgende principes worden hierbij toegepast:
– de verplichte verzekeringen inzake BA-motorrijtuigen en
arbeidsongevallen gelden prioritair boven alle andere waarborgen.
In geval van samenloop van twee motorrijtuigverzekeringen
op grond van artikel 4 van de modelovereenkomst,
vergoedt de verzekeraar van het in het ongeval
betrokken omschreven voertuig prioritair;
– verzekeringen die voor rekening van een derde gesloten
worden, zijn altijd aanvullend t.o.v. de contracten die persoonlijk
door die begunstigde gesloten worden;

39
– inzake BA-privé-leven zijn alleen de bij de wet opgelegde
verplichte minimale waarborgen prioritair; de bijkomende
uitbreidingen zijn aanvullend;
– inzake zaakschadeverzekeringen geeft de samenloop tussen
twee overeenkomsten die hetzelfde belang verzekeren, aanleiding
tot een evenredige regeling, zoals in de wet is
bepaald, behalve bij samenloop van een specifieke en een
algemene overeenkomst.
Bepalingen ten gunste van de erfgenamen van een goed
Artikel 46 regelt het geval van de verzekeringen tot vergoeding
van schade in geval van overlijden van de verzekeringnemer,
houder van een goed, om te voorkomen dat de erfgenamen plots
zonder dekking zouden zijn. Het artikel verleent zowel aan de
nieuwe houders van het verzekerde belang als aan de verzekeraar
het recht om de overeenkomst te beëindigen, maar dan wel
met inachtneming van bepaalde vormen en termijnen.
BEPALINGEN EIGEN AAN
DE ZAAKVERZEKERINGEN
Zaakverzekeringen zijn schadeverzekeringen die schade aan
welbepaalde goederen van de verzekeringnemer dekken. Een
van hun belangrijkste kenmerken schuilt hierin dat de naam en
waarde van de gedekte goederen uitdrukkelijk in de polis vermeld
moeten worden. Zulks is niet het geval voor andere schadeverzekeringen
zoals bijvoorbeeld aansprakelijkheidsverzekeringen.
Waardebepaling van de goederen
De waardebepaling van de goederen dreigde in conflict te
komen met het schadevergoedende karakter van dit soort verzekering:
konden goederen tegen nieuwwaarde (voor onroerende
goederen „herbouwwaarde”, voor roerende goederen „herstelwaarde”
genoemd) verzekerd worden, terwijl artikel 39 van
de wet overigens bepaalt dat de prestatie van de verzekeraar de
door de verzekerde geleden schade niet te boven mag gaan? Het
probleem is des te reëler, omdat deze bepaling van openbare
orde is. Daarom heeft artikel 53 van de wet deze praktijken

40
bevestigd die vooral in de brandverzekering ten voordele van de
verzekerden zeer verspreid zijn. De waardevermindering wegens
ouderdom is bijgevolg geen „must” in de verzekering.
Artikel 54 is op dit punt een nieuwe stap naar de vrijheid tussen
partijen, waar het bepaalt dat deze kunnen afspreken dat
de verzekerde sommen van rechtswege aangepast kunnen worden
volgens de maatstaven die zij bepalen. In de memorie van
toelichting worden uitdrukkelijk vermeld: de formules „glasbreuk”
die slechts met de aard en de oppervlakte van de verzekerde
voorwerpen rekening houden, de brandpolissen die
slechts het aantal belangrijkste woonvertrekken opgeven, en, op
een nog algemener vlak, de regelingen voor automatische aanpassing
van de verzekerde bedragen volgens de schommelingen
van een indexcijfer van de bouwprijzen bijvoorbeeld.
De wet van 25 juni 1992 bevestigt ook de praktijk van de eerste-risicoverzekeringen
(art. 54) en van de verzekeringen met
voorafgaande taxatie (art. 55) (1).
Reddingskosten en de vergoeding ervan
door de verzekeraar
Artikel 20 van de wet verplicht de verzekerde, bij elke verzekering
tot vergoeding van schade, alle redelijke maatregelen te
nemen om de gevolgen van het schadegeval te voorkomen en te
beperken. Indien hij dit niet doet, heeft de verzekeraar die
nadeel ondervindt van deze nalatigheid, het recht op een vermindering
van zijn prestatie ten belope van de schade die hij
geleden heeft. Bij bedrieglijk opzet kan hij zelfs zijn dekking weigeren.
Deze verplichting van de verzekerde om als een goede huisvader
te handelen heeft als tegenhanger artikel 52, dat de verzekeraar
verplicht de reddingskosten te betalen ongeacht of de
reddingspogingen al dan niet geslaagd zijn en zelfs boven de verzekerde
som. De aldus beoogde reddingskosten komen overeen:
– hetzij met door de verzekeraar gevraagde maatregelen om
de gevolgen van het schadegeval te voorkomen of te beperken;
(1) De eerste-risico-verzekering is een verzekering waarmee de verzekeraar er zich toe
verbindt de schade ten belope van de in de overeenkomst bepaalde som volledig te
betalen zonder rekening te houden met de reële waarde van het verzekerde voorwerp
op het moment van het schadegeval en zonder evenmin de evenredigheidsregel toe te
passen.
In geval van verzekering met voorafgaande taxatie maken verzekeraar en verzekerde
bij het sluiten van de overeenkomst een forfaitaire waardebepaling van het risico en
van de te betalen schadeloosstelling op.

41
– hetzij met dringende en redelijke maatregelen die de verzekerde
neemt om het schadegeval bij nakend gevaar te voorkomen
of om de gevolgen van een reeds ontstaan schadegeval
te voorkomen of te beperken.
Artikel 52 voorzag oorspronkelijk in geen enkele limiet voor die
vergoeding door de verzekeraars. Hoogstens gaf het de Koning
de mogelijkheid om die vergoedingen te begrenzen wat de
bedrijven betreft die als „groot” worden beschouwd krachtens
de wet m.b.t. de boekhouding en de jaarrekening van de ondernemingen.
Die reddingskosten kunnen echter oplopen tot tweeof
driemaal het verzekerde kapitaal: hoe kan de verzekeraar een
dergelijk risico correct inschatten? Hoe kan hij de overeenkomstige
premie berekenen? Dit was een van de problemen die
de wijzigingswet van 16 maart 1994 heeft willen wegwerken
door de Koning de mogelijkheid te geven die grenzen vast te
stellen in de burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekeringen
(met uitzondering van de BA-motorrijtuigen) en in de zaakverzekeringen.
Zo bepaalt artikel 3 van het koninklijk besluit van
29 december 1994 dat, voor de verzekeringen inzake burgerrechtelijke
aansprakelijkheid, de in artikel 52 van de wet bedoelde
reddingskosten integraal door de verzekeraar gedragen worden,
voor zover het geheel van de schadeloosstelling en van de
reddingskosten per verzekeringnemer en per schadegeval het
verzekerde maximumbedrag niet overschrijdt. Boven het verzekerde
totaalbedrag kunnen de reddingskosten beperkt worden
tot:
1) 20 miljoen frank wanneer het verzekerde totaalbedrag lager
is dan of gelijk is aan 100 miljoen frank;
2) 20 miljoen frank plus 20% van het verzekerde totaalbedrag
wanneer dit tussen 100 en 500 miljoen frank ligt;
3) 100 miljoen frank plus 10% van het deel van het verzekerde
totaalbedrag boven 500 miljoen frank, met een maximumbedrag
van 400 miljoen frank reddingskosten.
De reddingskosten mogen beperkt worden tot een maximumbedrag
van 750 miljoen frank (geïndexeerd).

42
Overdracht onder de levenden
van de verzekerde goederen
Voor het overige bevat dit hoofdstuk met de gemeenschappelijke
bepalingen voor de zaakverzekeringen niet veel vernieuwingen.
Er zij echter nog genoteerd dat de regeling voor de beëindiging
van de verzekering als gevolg van een overdracht tussen
de levenden van het verzekerde goed met de oude opvatting van
voortzetting van de overeenkomst breekt. Zo eindigt de verzekering
in geval van overdracht tussen de levenden van een
onroerend goed van rechtswege drie maanden na de datum van
het verlijden van de authentieke akte. Tot het verstrijken van
deze termijn blijft de aan de overdrager verleende dekking gelden
voor de overnemer, tenzij deze laatste dekking geniet uit
hoofde van een andere overeenkomst.
In geval van overdracht onder de levenden van een roerend goed
eindigt de overeenkomst van rechtswege, zodra de verzekerde
het goed niet meer in zijn bezit heeft, tenzij de partijen bij de
verzekeringsovereenkomst een andere datum hebben bedongen.
BEPALINGEN EIGEN AAN
DE BRANDVERZEKERINGEN
De artikelen 61 tot 68 vaardigen de regels eigen aan de brandverzekering
uit. Artikel 61 bepaalt dat de verzekeraar, tenzij
anders is bedongen, alle gevaren dekt die gewoonlijk met brand
in verband plegen te worden gebracht. Zo beoogt het natuurlijk
de schade veroorzaakt door blikseminslag, door ontploffing,
door implosie alsmede door het neerstorten van of het
getroffen worden door luchtvaartuigen of voorwerpen die ervan
afvallen of eruit vallen, en door het getroffen worden door enig
ander voertuig of door dieren.
Omvang van de dekking
Artikel 62 stipuleert dat ook wanneer het schadegeval zich voordoet
buiten de verzekerde goederen, de verzekeringsdekking
zich uitstrekt tot schade die aan deze goederen is veroorzaakt
door:
– hulpverlening of enig dienstig middel tot het behoud, het
blussen of de redding;

43
– afbraak of vernietiging bevolen om verdere uitbreiding van
de schade te voorkomen;
– instorting als rechtstreeks en uitsluitend gevolg van een
schadegeval;
– gisting of zelfontbranding gevolgd door brand of ontploffing.
Het hoofdstuk dat de nieuwe wet op de landverzekeringsovereenkomst
aan de zaakverzekeringen wijdt, bekrachtigt eveneens
een aantal consumentvriendelijke bepalingen van het koninklijk
besluit van 1 februari 1988 betreffende de brandverzekering van
de eenvoudige risico’s en heeft op zijn beurt een wijziging van
dat besluit teweeggebracht door het koninklijk besluit van
24 december 1992.
Verbod van de zogenaamde exclusiviteitsclausules
Tot dan bevatte een groot aantal van deze contracten een zogenaamde
exclusiviteitsclausule volgens welke de verzekeringnemer
verplicht was iedere verhoging van de verzekerde bedragen
of iedere andere uitbreiding van de dekking binnen de
perken van het zogenaamde voorzorgskapitaal, overeengekomen
bij het sluiten van de overeenkomst, door de verzekeraar
te laten verzekeren. Deze zogenaamde getrouwheidsclausules
waren reeds verboden door het koninklijk besluit brand van
1988 en zijn het nu meer dan ooit, niet alleen wat de eenvoudige
risico’s betreft, maar ook in alle brandverzekeringen waar
ze toegepast werden.
De memorie van toelichting vermeldt in dit verband dat dergelijke
clausules wel een voor de hand liggend nut hebben, maar
toch de verzekerde een getrouwheidsverplichting oplegde die
zijn vrijheid sterk beperkte en dat de controle-autoriteiten, alsook
de beroepsverenigingen van de verzekeraars, meermaals de
misbruiken die hier en daar konden ontstaan, aangeklaagd hebben.
Ook verbiedt artikel 65 in zijn tweede lid een andere vorm van
getrouwheidsplicht, die erin bestond dat de verzekerde verplicht
was een categorie van goederen of gevaren die aanvankelijk niet

44
gedekt waren, eventueel later bij dezelfde maatschappij te laten
verzekeren, zoals bijvoorbeeld de verplichting van de verzekeringnemer
om bij de maatschappij waar hij een brandverzekering
voor de inhoud heeft afgesloten, de verzekering tegen brand
van zijn gebouw af te sluiten.
Vergoedingstermijnen
Artikel 67 neemt, wat de eenvoudige risico’s betreft, de tekst
over van de artikelen 17, 18 en 19 van het oude koninklijk
besluit van 1 februari 1988 betreffende de brandverzekering. In
hoofdzaak stelt het de vergoedingstermijnen voor de brandverzekering
vast, die verschillen naargelang het om de wederopbouw
of wedersamenstelling van beschadigde goederen gaat,
om de vervanging van het beschadigde gebouw door de aankoop
van een ander gebouw of om iedere andere hypothese.
Artikel 6 van de wet tot wijziging van sommige bepalingen van
de wet van 25 juni 1992 heeft de draagwijdte van dat artikel
67 met name als volgt verduidelijkt:
– deze termijnen lopen evenwel slechts vanaf het ogenblik
waarop de verzekerde zijn contractuele verbintenissen is
nagekomen;
– bij vermoeden van kwaad opzet of diefstal kan de verzekeraar
de vergoeding uitstellen tot wanneer hij kennis heeft
genomen van het strafdossier;
– bij betwisting over het bedrag of over de aansprakelijkheid
moet de verzekeraar vergoeden binnen 30 dagen na het
afsluiten van die betwistingen.

45
◆
V. DE WET OP DE OVEREENKOMST
EN DE BURGERRECHTELIJKE
AANSPRAKELIJKHEIDS-
VERZEKERINGEN
◆
Aansprakelijkheidsverzekeringen waren in 1874, het jaartal van
de vorige wet op de verzekeringsovereenkomst, nog niet bekend.
Sindsdien hebben ze een hoge vlucht genomen, vooral de
belangrijkste ervan, de verplichte motorrijtuigverzekering, die
op zich al goed is voor zo’n 20% van het incasso in België.
MOGELIJKHEID VAN RECHTSTREEKSE VORDERING
OP DE VERZEKERAAR
De verplichte BA-motorrijtuigverzekering werd op 1 januari
1957 ingevoerd. Toen al was het modelcontract dat aan deze
verzekering concreet vorm gaf, een vernieuwing op juridisch
vlak, in die zin dat het bijvoorbeeld de rechtstreekse vordering
van de benadeelde personen op de verzekeraar erkende, terwijl
volgens het gemeen recht elke vordering tot schadevergoeding
tegen de schadeveroorzaker ingesteld moet worden, ongeacht of
zijn aansprakelijkheid al dan niet verzekerd is.
De artikelen 86 en 87 van de nieuwe wet op de verzekeringsovereenkomst
breiden dit eigen recht van de slachtoffers tegen
de verzekeraar van de aansprakelijke uit tot alle andere burgerrechtelijke
aansprakelijkheidsverzekeringen. Dat betekent
dat:
– de benadeelden rechtstreeks de verzekeraar van de aansprakelijke
partij kunnen aanspreken zonder zich tot de verzekerde
te richten die men poogt aansprakelijk te stellen;
– en de verzekeraar verplicht is de benadeelde rechtstreeks
schadeloos te stellen, wat de benadeelde beschermt tegen
andere schuldeisers van de verzekerde.
Het bestaan van dit eigen recht heeft als ander gevolg dat, zodra
er een overeenkomst bestond voordat het schadegeval zich

46
voordeed, de excepties, de nietigheid en het verval die de verzekeraar
aan zijn verzekerde had kunnen tegenwerpen, niet aan
de benadeelden tegenwerpbaar zijn. Op dat punt maakt artikel
87 echter een onderscheid tussen de aansprakelijkheidsverzekeringen,
naargelang ze al dan niet verplicht zijn. Bij de verplichte
verzekeringen is er niet-tegenwerpbaarheid in alle gevallen,
terwijl bij de andere verzekeringen deze niet-tegenwerpbaarheid
slechts geldt voor de excepties, de nietigheid en het verval die
te wijten zijn aan een feit dat van vóór het schadegeval dateert.
SPECIFIEKE VERJARING
VAN DE RECHTSTREEKSE VORDERING
Aan deze vordering die voortvloeit uit het eigen recht van het
slachtoffer is een specifieke verjaringstermijn van vijf jaar verbonden,
te rekenen vanaf het schadeverwekkend feit of, indien
er een misdrijf is, vanaf de dag waarop dit is gepleegd.
Maar als de benadeelde bewijst dat hij pas op een later tijdstip
kennis heeft gekregen van zijn recht tegen de verzekeraar, begint
de termijn pas te lopen vanaf dat tijdstip, maar hij verstrijkt in
elk geval na 10 jaar (art. 34).
Die verjaring wordt gestuit zodra de verzekeraar kennis krijgt
van de wil van de benadeelde om een vergoeding te bekomen
voor de door hem geleden schade. De stuiting eindigt op het
ogenblik dat de verzekeraar aan de benadeelde schriftelijk kennis
geeft van zijn beslissing om te vergoeden of van zijn weigering.
DEKKING NA HET VERSTRIJKEN
VAN DE OVEREENKOMST
Wegens praktische, technische of juridische moeilijkheden die
ze konden ondervinden bij de regeling van schadegevallen die
na het verstrijken van de overeenkomst aangegeven werden,
beperkten de aansprakelijkheidsverzekeraars hun dekking wel
eens tot de schadegevallen die tijdens de looptijd van de overeenkomst
waren voorgevallen en aangegeven. Deze praktijk kon
de verzekerde echter in moeilijkheden brengen, in zoverre hij bij
het verstrijken van de overeenkomst een nieuwe verzekeraar
diende te vinden die bereid zou zijn de eventuele schadegeval-

47
len te vergoeden die zich tijdens een periode hadden voorgedaan
toen hij geen dekking verleende.
De nieuwe wet staat de verzekeraar niet meer toe zijn vergoeding
te beperken tot de vorderingen die tijdens de looptijd van
de overeenkomst ingediend worden. Ze verplicht hem er immers
toe op alle vorderingen, ongeacht het moment waarop ze ingediend
werden, in te gaan, voor zover de schade voorgevallen is
tijdens de duur van de overeenkomst. Zodoende verplicht en
veralgemeent de wet de dekking ook na het verstrijken van de
overeenkomst (art. 78).
In zijn streven naar een algemene toepassing van een tot dan
toch al vrij ruim verspreide praktijk had de wetgever zich blijkbaar
niet gerealiseerd dat de verzekeraars voor bepaalde soorten
van aansprakelijkheidsrisico’s praktisch verplicht waren hun
dekking te beperken tot binnen de looptijd van de polis gemelde
claims. Het gaat hier vooral om lange-termijnaansprakelijkheid
of latente risico’s die voor laat optredende schaden kunnen
zorgen: vervuilingsrisico’s, wettelijke produktenaansprakelijkheid,
beroepsrisico’s enz.
Zodoende wilden de verzekeraars zich geenszins aan hun elementaire
plicht onttrekken, maar wel zich vrijwaren tegen het
risico dat zij schade zouden moeten vergoeden m.b.t. polissen
die misschien dertig jaar eerder beëindigd waren. Hoe kunnen
dergelijke schadegevallen immers beheerd worden? Hoe kan er
in dat beheer rekening worden gehouden met de onvermijdelijke
wijzigingen, in de loop van de tijd, van dekkingsvoorwaarden,
verzekerde bedragen, identiteit van medeverzekeraars,
enz.? Hoe kunnen bovendien de enorme technische reserves
berekend worden die een dergelijke spreiding in de tijd vereist?
De verzekerde was er van zijn kant niet beter aan toe. Aangezien
hij zich zou moeten wenden tot de verzekeraar bij wie de
polis ten tijde van de schadeverwekkende gebeurtenis gesloten
werd, zou hij die gebeurtenis ook in de tijd moeten kunnen situeren
– wat zeker niet altijd vanzelfsprekend is – en een verzekeringscontract
moeten terugvinden dat 10, 15 of zelfs 25 jaren
tevoren van kracht was – wat nog veel minder vanzelfsprekend
is. En hoeveel zullen de dekkingsgrenzen nog waard zijn met
het verlies aan koopkracht van het geld?

48
Eigenlijk kunnen we hier niet van goede of slechte clausules
spreken, maar alleen van clausules die goed of minder goed aangepast
zijn aan het soort aansprakelijkheid waarvoor dekking
gegeven moet worden. De vergissing was dat men, in de wet
van 25 juni 1992, zonder voldoende kennis van de markt, een
dergelijk ongenuanceerd onderscheid wel wilde maken. De
oplossing lag dan ook in de terugkeer naar meer vrijheid in de
benadering van dit probleem en meer bepaald in de afschaffing
van het dwingende karakter van dat artikel 78, althans voor de
andere risico’s dan die met een grote verspreiding zoals de
motorrijtuigverzekering, de brandverzekering voor de eenvoudige
risico’s, de BA-privé-leven, de individuele ongevallen, enz.
In die richting gaat het nieuwe artikel 78 dat door artikel 9 van
de wijzigingswet in de wet op de verzekeringsovereenkomst
ingevoerd is.
Volgens dat nieuwe artikel 78 mag de Koning bepalen voor
welke takken van de algemene burgerrechtelijke aansprakelijkheid
afgeweken mag worden van de strikte toepassing van de
dekking na het verstrijken van de overeenkomst. Het daaruit
voortvloeiende koninklijk besluit van 29 december 1994, meer
bepaald artikel 6bis ervan, is echter niet via opsomming maar
via uitsluiting te werk gegaan. Het bepaalt namelijk dat die
afwijking betrekking heeft op alle risico’s van burgerrechtelijke
aansprakelijkheid met uitsluiting van de risico’s van de BA buiten
overeenkomst betreffende het privé-leven en de risico’s van
de BA betreffende de brandverzekering-eenvoudige risico’s, alsook
de risico’s van dezelfde aard die op aanvullende of bijkomende
wijze gedekt worden in een andere verzekeringsovereenkomst.
Aangezien de wet zelf al had bepaald dat er voor de
BA-motorrijtuigverzekering geen afwijking mogelijk is, betekent
dat artikel 6bis dat de dekking na het verstrijken van de overeenkomst
volledig blijft bestaan voor de massarisico’s (een
begrip dat de Europese richtlijnen hebben ingevoerd).
Elders is die posterioriteitsgarantie daarom niet verdwenen. In
de eerste plaats omdat het mogelijk is die met zijn verzekeraar
af te spreken, maar ook omdat het nieuwe artikel 78 bepaalt
dat zelfs als er van mag worden afgeweken, de verzekeraar nog
altijd de vorderingen tot vergoeding in aanmerking moet nemen
die betrekking hebben op:

49
– schade die zich tijdens de duur van die overeenkomst heeft
voorgedaan indien het risico bij het einde van die overeenkomst
niet door een andere verzekeraar is gedekt;
– daden of feiten die aanleiding kunnen geven tot schade die
tijdens de duur van die overeenkomst zijn voorgevallen en
aan de verzekeraar zijn aangegeven.
De enige voorwaarde om die vorderingen in aanmerking te laten
nemen is dat ze schriftelijk tegen de verzekerde of de verzekeraar
worden ingesteld binnen 36 maanden te rekenen van het
einde van de overeenkomst.
UITBREIDING VAN DE DEKKING
TOT DE INTREST EN DE KOSTEN
Wanneer het verzekerde bedrag onvoldoende was om zowel de
hoofdsom als de intrest te dekken, bleef de dekking van de verzekeraar
vaak tot dit bedrag beperkt, waarbij de tot vergoeding
gehouden verzekerde de rest moest betalen. Artikel 82 van de
wet op de verzekeringsovereenkomst heeft deze praktijk aangevochten,
aangezien het de intrest op de in hoofdsom verschuldigde
schadevergoeding en, onder bepaalde voorwaarden, de
kosten betreffende burgerlijke rechtsvorderingen, alsook de
honoraria en de kosten van de advocaten en de deskundigen ten
laste van de verzekeraar stelt.
Ook hier werd de verzekeringsmarkt geconfronteerd met moeilijkheden
die de wijzigingswet van 16 maart 1994 rechtvaardigden.
In feite is een dergelijk risico op zich niet onverzekerbaar,
maar het wordt dat wel wanneer de dekking integraal en
onbeperkt moet zijn, zodat de prijs ervan onbetaalbaar wordt.
Hoe kan men bijvoorbeeld op redelijke wijze de prijs berekenen
van de aansprakelijkheidsverzekering van een ondernemer van
wie een van de arbeiders in de uitoefening van zijn werk brand
zou kunnen doen ontstaan in een industrieel complex dat één
miljard waard is, terwijl de verzekeraar weet dat hij, gezien de
problematische omstandigheden van dit soort schaden, misschien
tot 1,7 miljard zal moeten uitkeren, intrest en gerechtskosten
inbegrepen, zoals dat niet lang geleden in Duitsland het
geval was?

50
Dergelijke gevallen zijn tot nu toe misschien niet vaak voorgekomen,
maar het ziet ernaar uit dat ze in de toekomst flink zullen
toenemen. Frequentie en omvang zullen ook afhangen van
het soort uitgeoefende activiteit. Het is dan ook belangrijk ze
met de nodige zorg te behandelen en de partijen de mogelijkheid
te bieden adequatere oplossingen uit te werken. Vandaar
de oplossing die het nieuwe artikel 82 van de wet op de verzekeringsovereenkomst
aanreikt en die de mogelijkheid biedt van
een zelfde soort afwijking als voor de posterioriteitsgarantie.
Een en ander is hier geconcretiseerd in artikel 6ter van het
koninklijk besluit van 29 december 1994. Dat artikel bepaalt
dat de in artikel 82 van de wet bedoelde intresten en kosten
integraal door de verzekeraar worden gedragen, voor zover het
geheel van de schadeloosstelling en de intresten en kosten per
verzekeringnemer en per schadegeval het verzekerde totaalbedrag
niet overschrijdt, met dien verstande dat de intresten en
kosten boven het verzekerde totaalbedrag beperkt kunnen worden
tot:
1) 20 miljoen frank wanneer het verzekerde totaalbedrag lager
is dan of gelijk is aan 100 miljoen frank;
2) 20 miljoen frank plus 20% van het deel van het verzekerde
totaalbedrag dat tussen 100 en 500 miljoen frank ligt;
3) 100 miljoen frank plus 10% van het deel van het verzekerde
totaalbedrag boven de 500 miljoen frank, met een maximumbedrag
van 400 miljoen frank intresten en kosten.
Al deze bedragen zijn gekoppeld aan het verloop van het indexcijfer
van de consumptieprijzen.
VRIJE BESCHIKKING OVER
DE SCHADELOOSSTELLING
De wet van 25 juni 1992 bepaalt dat de benadeelde de vrije
beschikking heeft over de vergoeding die de verzekeraar hem
verschuldigd is (art. 83). Dat betekent dat de verzekeraar de
omvang van de vergoeding die hij deze persoon verschuldigd is
niet mag inkrimpen op basis van het gebruik door het slachtoffer
van deze vergoeding.

51
Deze bepaling heeft twee belangrijke gevolgen.
Ten eerste moet de BTW door de verzekeraar betaald worden
zelfs bij niet-vervanging of niet-herstelling van het beschadigde
goed. De wet van 25 juni 1992 bekrachtigt hiermee de thesis
die het Hof van Cassatie verdedigde in twee arresten in 1988
en in 1992.
Het tweede gevolg is dat het systeem van de dubbele schatting,
dat de verzekeraars BA-motorrijtuigen sedert 1 november 1969
gebruikten, niet meer wettig was. Met dit systeem werden twee
aparte schattingen van de materiële schade uitgevoerd. De eerste
schatting kwam overeen met de schadevergoeding die verschuldigd
was wanneer de herstellingen uitgevoerd werden door
de garagehouder die had deelgenomen aan de expertiseprocedure
en de procedure voor bepaling van de schadevergoeding.
De tweede schadevergoeding werd eenzijdig bepaald door de
expert en voorgesteld door de verzekeraar wanneer de herstelling
niet werd uitgevoerd of werd uitgevoerd door een andere
garagehouder dan degene die aan de expertise had deelgenomen.
KWITANTIE TER AFREKENING
De verzekeraar maakte de betaling van een vergoeding vaak
afhankelijk van de ondertekening van een kwitantie „ter afrekening”.
De wet van 25 juni 1992 bepaalt echter dat een dergelijke
kwitantie de elementen van de schade moet vermelden
waarop die afrekening slaat (art. 84). Het feit op zichzelf dat
de benadeelde persoon de betaling van een onbetwistbaar verschuldigde
som aanvaardt of ontvangt en hiervan kwitantie
geeft, kan dus niet meer met een dading gelijkgesteld worden,
zoals dat tot dan toe soms nog het geval was.
Dit is meer dan een nuance, want de dading is een overeenkomst
onder partijen die wederzijds toegevingen doen om een betwisting
te beëindigen of te voorkomen. Nu dienen er geen toegevingen
gedaan te worden op een duidelijk verschuldigde som.
Een en ander betekent dat de ondertekening van een kwitantie
ter afrekening niet inhoudt dat de benadeelde afziet van iedere
andere schadevergoeding die nog bepaald zou moeten worden.
Zo impliceert bij voorbeeld een kwitantie ter afrekening als

52
terugbetaling van geneeskundige en ziekenhuiskosten als gevolg
van een ongeval niet dat de benadeelde afziet van bijvoorbeeld
een eis tot schadeloosstelling wegens tijdelijke of blijvende
arbeidsongeschiktheid.
VERHAAL VAN DE VERZEKERAAR
OP ZIJN VERZEKERDE
In zoverre hij de excepties en het verval die hij aan zijn eigen
verzekerde had kunnen tegenwerpen, niet aan benadeelde derden
kan tegenwerpen, is het normaal dat een aansprakelijkheidsverzekeraar
een verhaal op deze verzekerde kan uitoefenen
om de betaalde vergoedingen terug te vorderen. Hierin voorziet
artikel 88 van de wet op de verzekeringsovereenkomst, dat dit
verhaal aan de volgende voorwaarden onderwerpt:
– dit verhaal moet in de overeenkomst bepaald zijn;
– het is slechts toegestaan voor zover de verzekeraar krachtens
de wet of de overeenkomst zijn prestaties kan weigeren
of verminderen;
– en deze beslissing moet aan de verzekeringnemer of de verzekerde
die niet de verzekeringnemer is meegedeeld worden,
zodra de verzekeraar kennis heeft van de feiten die deze
beslissing rechtvaardigen.
Er zij genoteerd dat het laatste lid van dit artikel 88 de Koning
toestaat het recht van verhaal te beperken in de gevallen en in
de mate die Hij bepaalt. In die context passen overigens de
beperkingen van het verhaal die sindsdien in de modelovereenkomst
„motorrijtuigen” zijn ingevoerd.

53
◆
VI. DE WET OP DE OVEREENKOMST
EN DE PERSOONSVERZEKERINGEN
◆
De artikelen 94 tot 138 van de wet op de verzekeringsovereenkomst
van juni 1992 zijn van toepassing op de persoonsverzekeringen,
d.w.z. op de verzekeringen waarbij de prestatie of de
premie afhankelijk is van een onzeker voorval dat iemands
leven, fysieke integriteit of gezinstoestand aantast. Meestal –
maar niet altijd – hebben deze verzekeringen een forfaitair
karakter, wat betekent:
– dat het bedrag van de uitkeringen bij overeenkomst wordt
vastgesteld in de polis;
– dat er geen overdreven verzekering mag zijn;
– dat de verzekeraar geen verhaal heeft op een eventuele derde
die voor het schadegeval aansprakelijk is;
– dat, wanneer het schadegeval het gevolg is van de schuld
van een derde, de op uitkering gerechtigde boven de verzekerde
som de schadevergoeding kan ontvangen, verkregen
uit een aansprakelijkheidsvordering tegen die derde.
Titel III van de wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst
wijdt aan de persoonsverzekeringen drie hoofdstukken,
zij het van zeer ongelijke lengte, aangezien de gemeenschappelijke
bepalingen, alsook die betreffende de andere
persoonsverzekeringen dan de levensverzekering, maar drie artikelen
omvatten, terwijl de 40 overige artikelen uitsluitend deze
laatste behandelen.
VOOR DE PERSOONSVERZEKERINGEN
GEMEENSCHAPPELIJKE BEPALINGEN
Van de drie artikelen die op alle persoonsverzekeringen betrekking
hebben, verdient vooral artikel 95 over de medische informatie
onze aandacht, want dit onderwerp is – althans in België
– aanleiding voor heel wat controverses.

54
Het overleggen van medische verklaringen
De memorie van toelichting van de wet gaat ervan uit dat het
medische geheim een aangelegenheid van de zieke is, die, wanneer
het om zijn belangen gaat, zelf moet uitmaken of zijn arts
eventueel een volledige en getrouwe beschrijving van zijn
gezondheidstoestand mag verstrekken. Het heeft dus geen ander
doel dan de zieke te beschermen tegen onduldbare indiscretie.
Zo aanvaarden de meeste Europese landen het delen in het
geheim, namelijk het meedelen van medische informatie door
de behandelende arts of door enige andere door de verzekerde
gekozen arts aan de adviserende arts van de verzekeraar, mits
de verzekerde daarmee heeft ingestemd.
Deze opvatting van het medisch geheim zou uitgedrukt worden
in artikel 95 van de nieuwe wet op de verzekeringsovereenkomst,
daar waar het bepaalt dat:
– de door de verzekerde gekozen arts de verzekerde die erom
verzoekt de geneeskundige verklaringen afgeeft die voor het
sluiten of het uitvoeren van de overeenkomst nodig zijn,
– en dat de arts van de verzekerde, mits deze laatste daarmee
instemt, de adviserende arts van de verzekeraar een verklaring
over de doodsoorzaak afgeeft.
Voor de BVVO is het overleggen van medische verklaringen
altijd een technisch en juridisch noodzakelijke voorwaarde
geweest om de dekking van het risico te rechtvaardigen en om
te bepalen in welke mate de verzekeringsmaatschappij tot uitkering
gehouden is. Het is bovendien een essentieel middel om
de verzekeraar in staat te stellen de nodige selectie door te voeren,
die voor billijkheid tussen de verzekerden moet zorgen.
Ook diende voorkomen te worden dat de strikte toepassing van
het medisch geheim bedrog zou verhullen of oneerlijkheid aanmoedigen.
Artikel 95 moet met andere woorden gezien worden
als van wezenlijk belang om de levensverzekering „binnen de
normen van de moraal” te houden.
Het verbod om genetische gegevens mee te delen
Hetzelfde artikel 95 bepaalt dat het medisch onderzoek dat
noodzakelijk is voor het sluiten en het uitvoeren van de over-

55
eenkomst, slechts kan steunen op de voorgeschiedenis van de
huidige gezondheidstoestand van de kandidaat-verzekerde en
niet op technieken van genetisch onderzoek die dienen om de
toekomstige gezondheidstoestand te bepalen.
Dit werd door de regering tijdens de bespreking van het wetsontwerp
in de Kamer ingelast. Het bevestigt artikel 5 van de
wet, dat de verzekerde niet alleen vrijstelt van het meedelen aan
de verzekeraar van genetische gegevens die hem betreffen, maar
dat de verzekerde een dergelijke mededeling zelfs verbiedt. Het
doel hiervan is elke oneigenlijke risicoselectie te voorkomen en
de verzekeraar te verplichten de verzekerden in voldoende ruime
groepen te catalogeren, omdat hij anders systematisch risico’s
zou kunnen uitsluiten die zouden afwijken van een steeds strengere
gezondheidsstandaard. Door een zekere risicoselectie moet
de verzekeraar de mate kunnen bepalen waarin de verzekerde
in een homogene groep individuen ingeschakeld is, maar verder
gaan zou volgens de wetgever in strijd zijn met het begrip „risicospreiding”,
dat het doel is van elke verzekeringsverrichting.
SPECIFIEKE BEPALINGEN
VOOR DE LEVENSVERZEKERINGEN
De wet van 11 juni 1874 bevatte maar drie artikelen over de
levensverzekeringen. De aanzienlijke ontwikkeling van deze verzekeringen
heeft echter talrijke vragen doen rijzen, waarop de
bijna 40 artikelen die de wet op de landverzekeringsovereenkomst
aan de levensverzekering wijdt, een antwoord trachten
te geven. In de praktijk werd hierop trouwens al vooruitgelopen
zodat deze artikelen geen echte vernieuwing voor de verzekerden
betekenden. De levensverzekering is trouwens een
domein dat nooit belangrijke geschillen heeft meegebracht.
De meeste van de 40 artikelen waaruit het hoofdstuk „leven”
bestaat, beperkten zich ertoe ofwel de bestaande praktijk te
bekrachtigen of te wettigen, ofwel twijfelgevallen op te lossen
of onzekerheden weg te nemen, ofwel leemten op wetgevend
vlak aan te vullen, ofwel nog het aan de Koning over te laten
om verrichtingen te reglementeren die de wetgever wegens het
al te technische karakter ervan niet heeft willen behandelen.

56
Wettiging van bestaande praktijken
Onder de praktijken die door de wet op de landverzekeringsovereenkomst
gewettigd worden, vermelden we:
– de praktijk volgens welke de levensverzekeringsovereenkomst
niet meer door de verzekeraar kan worden betwist
zodra ze in werking treedt, behalve in het kader van vooraf
getekende polissen of polissen die worden gesloten om
snel een lening te kunnen verkrijgen: dit wordt de onbetwistbaarheid
genoemd (art. 99);
– de traditionele regel volgens welke, behoudens contractuele
verbintenissen tegenover derden, de betaling van de premies
bij de levensverzekering facultatief is en dat, in geval van
niet-betaling, de overeenkomst beëindigd wordt wanneer de
reserve van het contract negatief of nul is dan wel de uitwerking
ervan verminderd wordt wanneer deze reserve
positief is (art. 104).
Wegwerken van twijfelgevallen of onzekerheden
De bepalingen die twijfelgevallen of onzekerheden wegwerken,
zijn met name:
– artikel 106, dat bepaalt dat de uitkeringen die de verzekeraar
te goeder trouw aan de aangewezen begunstigde heeft
gedaan voordat hij enig geschrift heeft ontvangen waarbij
hij over de wijziging van de begunstigde wordt ingelicht,
hem bevrijden;
– artikel 107, dat stelt dat wanneer een begunstigde niet of
niet meer is aangewezen, de verzekeringsprestatie verschuldigd
is aan de verzekeringnemer of aan zijn nalatenschap;
– artikel 108, dat betrekking heeft op het geval waarin de
verzekeringnemer hertrouwt en de begunstigde echtgenoot
die in de overeenkomst is genoemd, op het tijdstip van de
opeisbaarheid van de uitkering een ander persoon is dan de
werkelijke echtgenoot;
– artikel 109, dat de situatie regelt die ontstaat wanneer een
begunstigd kind overleden is voordat de uitkering opeisbaar
wordt;

57
– artikel 127, dat voorschrijft dat zelfs wanneer de echtgenoten
gehuwd zijn met gemeenschap van goederen, de verzekering
een eigen goed van de begunstigde echtgenoot is.
Aanvullen van wettelijke leemten
Artikelen die bepaalde leemten hebben aangevuld, zijn met
name:
– artikel 119, dat de overdracht regelt van alle of van een deel
van de rechten die de verzekeringnemer toekomen;
– de artikelen 129 tot 135, die betrekking hebben op de gevolgen
van de echtscheiding of van de scheiding van tafel en
bed voor de levensverzekering die is gesloten door echtgenoten
die onder een stelsel van gemeenschap zijn getrouwd.
Noch de rechtspraak, noch de rechtsleer waren er tot nu toe
in geslaagd deze kwestie ondubbelzinnig op te lossen.
Tenslotte zij erop gewezen dat, wegens de technische aard van
de regeling en van de voorwaarden tot uitoefening van die rechten,
de Koning, in het koninklijk besluit van 17 december 1992,
de voorwaarden bepaalt waaraan onderworpen zijn:
– de afkoop en reductie van de overeenkomst (art. 114 van
de wet);
– het opnieuw in werking stellen ervan (art. 115);
– de voorschotten op contract (art. 116) en de inpandgevingen
(art. 117).
In de commentaar bij al deze artikelen over de levensverzekeringen
onderstreepte de memorie van toelichting van de wet van
25 juni 1992 op de verzekeringsovereenkomst dat alle rechten
die de verzekeringsovereenkomst aan de verzekeringnemer verleent,
strikt persoonlijk zijn en hem eigen blijven, ongeacht zijn
huwelijksvermogenstelsel en zelfs als de echtgenoten gehuwd
zijn onder een stelsel van algehele gemeenschap overeenkomstig
artikel 1453 van het Burgerlijk Wetboek. In de wet heeft men
deze rechten uitdrukkelijk willen opsommen en bepalen dat ze
niet door de echtgenoot van de verzekeringnemer mogen wor-

58
den uitgeoefend om te voorkomen, aldus nog de memorie van
toelichting, dat, met toepassing van het nieuwe artikel 1416 van
het Burgerlijk Wetboek en het daarin opgenomen beginsel van
het „samenbeheer” van het gemeenschappelijk vermogen, aan
de echtgenoot de bevoegdheid toegekend zou worden rechten
uit te oefenen die eigen moeten blijven aan degene die de overeenkomst
gesloten heeft.
Levensverzekering en zelfmoord
Van alle artikelen over de levensverzekering is artikel 101, dat
de zelfmoord behandelt, wellicht het meest innoverend. De wet
van 1874 bepaalde dat de verzekeraar niet gehouden was
wegens het overlijden van degene die zijn eigen leven liet verzekeren,
wanneer dit overlijden het gevolg was van zelfmoord,
behoudens het bewijs dat deze niet vrijwillig was geschied. Bij
elke zelfmoord van een verzekerde rees hierdoor de vraag of die
zelfmoord al dan niet bewust gepleegd was.
Gezien de moeilijkheid om hierover uitsluitsel te geven, hadden
heel wat verzekeringsondernemingen het initiatief genomen om
zelfmoord slechts gedurende een bepaalde periode na het aangaan
van de overeenkomst uit te sluiten; ervan uitgaande dat de
beslissing tot zelfdoding meestal niet jaren van tevoren overwogen
wordt, wilden zij op die manier zoveel mogelijk voorkomen
dat iemand die al vastbesloten is zelfmoord te plegen,
een levensverzekering sluit.
Intussen had de controlereglementering de verzekeraars ertoe
verplicht te verduidelijken dat een dergelijke uitsluiting niet toepasselijk
was als de zelfmoord zich voordeed in een staat van
onbewustheid, voor zover die staat niet het directe gevolg was
van een ziekte of een ongeval die van vóór het aangaan van de
overeenkomst dateerden maar niet aangegeven waren. In feite
ging het om de toepassing van het onbetwistbaarheidsprincipe,
waarbij de verzekeringspolis diende te vermelden in welke mate
en vanaf welke datum de overeenkomst onbetwistbaar werd.
De laatste ontwikkeling in de benadering van dit probleem vinden
we in artikel 101 van de wet van 25 juni 1992 op de verzekeringsovereenkomst,
dat bepaalt dat, tenzij het tegendeel is
bedongen, de verzekering de zelfmoord van de verzekerde niet

59
dekt als die gebeurt minder dan een jaar na de inwerkingtreding
van de overeenkomst, maar dat de verzekering wel de zelfmoord
dekt die een jaar of meer na de inwerkingtreding van de overeenkomst
gebeurt, waarbij het bewijs van de zelfmoord in ieder
geval door de verzekeraar moet worden geleverd.
SPECIFIEKE BEPALINGEN VAN DE ANDERE
PERSOONSVERZEKERINGEN DAN DE
LEVENSVERZEKERING: VRIJE KEUZE VAN DE ARTS
Er zijn drie bepalingen die specifiek zijn voor de andere persoonsverzekeringen
dan de levensverzekeringen. Wij wijzen
vooral op artikel 138, dat stelt dat de verzekerde voor zijn verzorging
vrij zijn arts kiest. Hoe vanzelfsprekend dit principe ook
mag zijn, de wetgever heeft er voor alle duidelijkheid toch een
wetsbepaling van willen maken. Concreet betekent dit, zoals in
de memorie van toelichting nader verklaard wordt, dat de verzekeraar
weliswaar de arts kan kiezen die belast wordt met een
expertise- of controleopdracht, maar dat hij aan de verzekerde
geen keuze van behandelende arts kan opleggen of, wat onrechtstreeks
op hetzelfde zou neerkomen, de betaling of elk ander
deel van de prestatie ondergeschikt maken aan de voorwaarde
dat de verzekerde zich dient te onderwerpen aan behandeling
door een door de verzekeraar aangewezen arts.
Voor het overige laat de wet aan partijen de vrijheid te bedingen
dat een bepaalde persoonsverzekering, anders dan de
levensverzekering, een verzekering is tot uitkering van een vast
bedrag of een verzekering tot vergoeding van schade. Als overeengekomen
wordt dat de verzekering strekt tot vergoeding van
schade, is de regeling betreffende de schadeverzekering van toepassing.
Strekt ze tot uitkering van een vast bedrag, dan kent
de wet aan de Koning de bevoegdheid toe om te bepalen in hoeverre
en volgens welke regels de bepalingen van onderhavige
wet die betrekking hebben op de levensverzekeringsovereenkomst,
er mede op van toepassing zullen zijn (art. 137).

60
◆
VII. DE WET OP
DE OVEREENKOMST,
DE RECHTSBIJSTANDVERZEKERING
EN DE KREDIET- EN
BORGTOCHTVERZEKERING
◆
Van de 149 artikelen die de wet op de landverzekeringsovereenkomst
telt, heeft drie vierde betrekking op slechts een deel
van de verzekeringsbranches. In dit opzicht zijn maar vier artikelen
aan de rechtsbijstandverzekering gewijd en zeven aan de
kredietverzekering en de borgtochtverzekering.
Wat de rechtsbijstandverzekering betreft, heeft de wet het essentiële
overgenomen van de reglementering in het koninklijk
besluit van 12 oktober 1990 waarmee het Belgische recht aan
de desbetreffende Europese richtlijn werd aangepast. De wijzigingen
van 24 december 1992 van dat besluit beperken zich
ertoe te verwijzen naar de artikelen 90, 92 en 93 van de wet.
Artikel 90 van de wet herinnert eraan dat de rechtsbijstandverzekering
een schadeverzekering is. Het heeft betrekking op het
toepassingsgebied en verduidelijkt, zonder de rechtsbijstand te
omschrijven, op welke activiteiten van de verzekeraar de artikelen
van toepassing zijn: het gaat om de verzekeringsovereenkomsten
krachtens welke – om de verzekerde in staat te stellen
zijn rechten te doen gelden, hetzij minnelijk, hetzij in enige procedure
– de verzekeraar bepaalde diensten verleent en kosten op
zich neemt om de belangen van de verzekerde te verdedigen,
zoals honorarium van advocaten, kosten van deskundigenonderzoek,
kosten van getuigenverhoor, gerechtskosten enz.
DE VERZEKERING VAN GELDBOETEN EN
MINNELIJKE SCHIKKINGEN
Door te bepalen dat geldboeten of minnelijke schikkingen niet
het voorwerp van een verzekeringsovereenkomst kunnen zijn,
heeft artikel 91 een einde gemaakt aan een al lang bestaande
controverse. Wat de geldboeten betreft, waren de zaken duidelijk:
wegens het principe van de persoonsgebondenheid van de

61
straf was het al lang onbestaanbaar dat de verzekeraar het betalen
van geldboeten op zich neemt.
Wat de minnelijke schikkingen betreft, hadden rechtsleer en
rechtspraak echter nog geen uitsluitsel gegeven. Daarom heeft
de regering op unaniem advies van de gerechtelijke autoriteiten
de knoop doorgehakt door te stellen dat de minnelijke schikking,
die een persoonlijke sanctie is voor de overtreding van een
strafrecht, geen betekenis meer zou hebben als de kosten ervan
op een ander en meer bepaald op een verzekeraar zouden kunnen
worden afgewenteld. Nu deze sanctiemethode waarschijnlijk
steeds algemener zal worden om de gerechtskosten te drukken
en de gerechten te ontlasten, is deze stellingname alleszins
begrijpelijk.
Het gebeurt dat de wetgever zelf, in afwijking van het beginsel
van de persoonsgebondenheid van de straffen, de geldboeten en
minnelijke schikkingen ten laste legt van hen die overeenkomstig
artikel 1384 van het Burgerlijk Wetboek burgerrechtelijk
aansprakelijk zijn. In dat geval maakt artikel 91 van de wet de
verzekering ervan mogelijk.
VRIJE KEUZE VAN DE ADVOCAAT
Artikel 92 van de wet bepaalt dat elke verzekerde die moet procederen,
vrij is in de keuze van zijn advocaat. De verzekerde
heeft dat recht ook telkens als er zich een belangenconflict met
zijn verzekeraar voordoet.
De memorie van toelichting onderstreepte dat deze bepaling de
beste manier is om te reageren op belangenconflicten tussen de
verzekerde en zijn rechtsbijstandverzekeraar in de gevallen
waarin deze tevens de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van
de verzekerde dekt, of de burgerrechtelijke aansprakelijkheid
van een derde die in het geschil wordt aangesproken. Toch
merkte de memorie ook op dat de ondoordachte toepassing van
de vrije keuze van advocaat aanleiding zou kunnen geven tot
misbruik. Daarom staat artikel 93 de verzekeraar toe zijn dekking
te weigeren als hij van oordeel is dat de aanspraken van
de verzekerde buitensporig zijn of het geding of het verhaal geen
kans van slagen heeft voor de verzekerde. In dat geval moet de

62
verzekeraar wel zijn weigering en de precieze redenen hiervoor
aan de verzekerde meedelen.
In geval van meningsverschil met zijn verzekeraar over het
beheer van het schadegeval kan de verzekerde, na mededeling
door de verzekeraar van zijn standpunt of zijn weigering om op
te treden, de advocaat van zijn keuze raadplegen, wiens advies
bindend is voor de verzekeraar.
DE BIJZONDERE KENMERKEN
VAN DE KREDIETVERZEKERING
De kredietverzekering heeft tot doel de verzekerde dekking te
verlenen tegen het risico van niet-betaling van schuldvorderingen,
of het nu gaat om dekking tegen wanbetaling dan wel tegen
insolventie in rechte of in feite van de schuldenaar. Voor sommigen
– zoals de Franse wetgever – is de kredietverzekering
moeilijk te onderscheiden van bankverrichtingen. Dat geldt ook
voor die andere vorm van kredietverzekering, namelijk de borgtochtverzekering,
waarbij de verzekeraar zich solidair borg stelt
met de schuldenaar en hij gehouden is zijn verbintenis na te
komen op het eerste verzoek van de begunstigde zonder op de
definitieve insolventie van de schuldenaar te wachten.
Voor de auteurs van de wet van 25 juni 1992 behoort de kredietverzekering
zoals ze thans wordt beoefend, ongetwijfeld tot
het gebied van de verzekering. Niet alleen wordt in de beoefening
van de branche voortdurend met verzekeringsterminologie
gewerkt, maar de polissen dekken bovendien effectief risico’s
(wanbetaling, onvermogen van schuldenaar, enz.) die bij de verwezenlijking
ervan schade toebrengen aan de verzekerde schuldeiser.
Er is dan ook besloten de kredietverzekering verder te
regelen binnen de werkingssfeer van de wet op de verzekeringsovereenkomst.
De kredietverzekering vertoont evenwel een aantal onmiskenbaar
eigen kenmerken. Daarom sluit artikel 71 van de wet de
kredietverzekering uit van het toepassingsgebied van verschillende
algemene bepalingen van de wet en verleent het aan andere
een aanvullend karakter. Zo is artikel 30, dat de contractduur
tot één jaar beperkt, in deze context geenszins dwingend,
gezien met name de specifieke eisen van de hypothecaire lenin-

63
gen. Aangezien de schuldeiser die een kredietverzekering aangaat,
een rechtstreekse invloed heeft op het risico, loopt de overeenkomst
ook niet automatisch door na het faillissement van de
verzekerde of in geval van gerechtelijk akkoord door boedelafstand.
Met andere woorden, de wetgever wil dat de verzekeraar
hier de opzegging van de overeenkomst met onmiddellijke
ingang kan blijven bedingen.
De door de kredietverzekering gedekte risico’s zijn bijna onvermijdelijk
aan verandering onderhevig. Daarom zijn de algemene
bepalingen van de wet op de landverzekeringsovereenkomst
betreffende de aangifte van het risico of de verzwaring ervan
niet van toepassing op de kredietverzekering en worden ze vervangen
door een speciale aanvullende regeling (art. 74).