versie 0.2 - Dierenwelzijn in Nederland

versie 0.2

foto: by Niki Clerx

48
26
44
18
30 12
4 5
foto: by Niki Clerx
7
8
10
12
17
18
23
25
26
inhoud
17

foto: studio Hej
Beste paardenliefhebber,
Iedere dag ga je door weer en wind naar stal of het weiland. Om je paard te poetsen, te
rijden of hem gewoon even aandacht te geven. Je besteedt een groot deel van je geld
aan je dier. Wanneer de dierenarts moet komen betaal je zonder morren hoge rekeningen.
En als je je alleen voelt, weet je je paard te vinden.
Wat is dat toch met paarden? Wat maakt dit dier zo enorm populair? En waarin getuigt
jouw liefde voor het paard? Hoe doe je dat?
Het is niet gemakkelijk om het ‘goed’ te doen voor je paard, hij praat immers niet. Of
gebeurt dit misschien wel? Kun je lichaamstaal lezen en kuddegedrag bestuderen om er
meer en meer achter te komen wat je paard nodig heeft?
Dit magazine biedt een kleine greep aan onderwerpen die de revue passeren wanneer
je op een meer bewuste manier om wil gaan met paarden. Paardenwelzijn staat steeds
meer op de kaart waarbij er meer aandacht wordt besteed aan de natuur van het paard.
Wij van Linked Paard noemen de mensen die op een bewuste manier naar het paard
kijken:
De Nieuwe Generatie Paardenliefhebbers.
z natuur, behoeften en instincten. De Nieuwe Generatie Paardenliefhebbers traint
paarden zonder geweld, pijn of schadelijke trainingsmethoden. De Nieuwe Generatie
Paardenliefhebbers draagt zijn liefde voor paarden uit en inspireert daarmee anderen.
En dat is wat Linked Paard (onderdeel van Linked Dierenwelzijn Nederland) met dit
magazine wil doen: jou inspireren en aanmoedigen op een paardaardige manier om te
gaan met je paard. Zonder invloeden van geweld, pijn of paardonvriendelijke methoden.
Er zijn genoeg paardenliefhebers die hierover iets te vertellen hebben, professionals die
jou willen leren over op een efficiënte en vriendelijke wijze met je paard op te trekken.
Vertel eens... Hoor jij bij De Nieuwe Generatie Paardenliefhebbers?
Heel veel plezier met het lezen van dit magazine!
7

Colofon
Linked Paard is onderdeel van Linked
Dierenwelzijn Nederland en is een magazine
dat tot stand is gekomen door een
samenwerking met:
initiatiefnemers:
Josefina Morena: www.Paardindewei.nl
Irene Jaspers: www.cactuscommunicatie.nl
Niki Clerx: www.be-Danger.com
auteurs:
Josefina Moreno
Niki Clerx
Frans Jaspers
Inge van der Woude
Trudy Bakker
Nikita ‘t Syen
Irmgard Luijcks
Carla Rutgers
Jeannet Smulders
Ellen de Boer
Wageningen UR
Paarden in Nood Spanje
beeldmateriaal
Studio Hej
Ron Veenma
Irmgard Luijcks
Niki Clerx
Femke Visser
Josefina Moreno
Ellen de Boer
Proper Pictures fotografie
Jeannet Smulders
coverfoto: irmgard Luijcks
eindredactie
Niki Clerx
Irene Jaspers
grafische vormgeving
Niki Clerx voor be Danger
8
voorwaarden
Dit is versie 0.1 van het Linked Paard magazine.
Heb je dit magazine niet zelf gedownload op
www.be-danger.com en wil je er zeker van
zijn dat je de laatst versie hebt? Deze kun
je downloaden op: www.be-Danger.com/
magazine
- Je bent vrij om het magazine te delen met
wie je wilt. Het mag echter uitsluitend in deze
vorm worden verspreid, het is niet toegestaan
de inhoud en/ of opmaak te wijzigen. Haal er
dus geen artikelen uit, maar verspreid het in zijn
originele vorm.
- Mocht je informatie uit dit magazine op een
andere wijze willen gebruiken benader dan altijd
de auteur van het desbetreffende artikel en
vraag zijn of haar toestemming.
- Dit is een gratis magazine, het mag dus niet
verkocht worden!
Het Linked Paard magazine is met met
veel zorg gemaakt. De informatie in dit
magazine is geschreven door verschillende
paardenliefhebbers of professionals. We
hebben toestemming van alle betrokkenen
om hun teksten en foto’s te gebruiken. Veel
van de teksten zijn speciaal geschreven voor
het magazine om een bijdrage te doen aan
bewustwording ten aanzien van het welzijn
van paarden. We hopen dan ook dat je
bovengenoemde punten respecteert.
Overtredingen hierop zullen juridisch vervolgd
worden.
Mits de bron erbij vermeld staat is het
toegestaan om het magazine aan de leden van
je mailinglist te geven. Ook mag het magazine
(in originele vorm) ten behoeve van het welzijn
van paarden geprint en verspreid worden.
© 2013 by Niki Clerx all rights reserved
foto: Ron Veenma
Linked Paard is onderdeel van Dierenwelzijn Nederland; 36
samenwerkende dierenwelzijnsgroepen op Linkedin, met in
totaal ruim 36.000 groepsleden!
De Groep Linked Paard heeft inmiddels meer dan 1350
leden. Paardenliefhebbers komen hier samen om elkaar
te helpen, te adviseren en te discussieren over hoe we het
beste met paarden om kunnen gaan.
www.dierenwelzijn-nederland.nl
Josefina: Ik ben aangesloten bij Linked Paard omdat ik
paarden niet zie als een onderdeel van een sportuitrusting
maar als mooie, edele en zachtaardige dieren. Ik vind dat het
leven van een dier net zo’n grote waarde heeft als het leven
van een mens. Maar een dier heeft geen eigen stem en ik
vind dat wij hen die moeten geven. Ik wil door middel van het
geven van voorlichting het welzijn van paarden verbeteren.
www.paardindewei.nl
Irene: Ik ben aangesloten bij Linked Paard omdat ik als
communicatieadviseur bij Horsense én paardenliefhebber
bijna dagelijks geconfronteerd word met vragen over het
houden van paarden. Hoeveel werk heb je nu eigenlijk aan
een paard? Wat voor voer heeft mijn paard nodig? En moet ik
mijn dier verzekeren? Mijn missie is: mensen inspireren om net
even verder te kijken dan de manege en stal. Kortom: anders
met paarden omgaan!
www.cactuscommunicatie.nl
Niki: Ik ben aangesloten bij Linked Paard omdat ik mijn
liefde voor paarden om wil zetten in meer bewustzijn voor
de natuur van deze genereuze dieren. Gedurende de
geschiedenis hebben paarden ons altijd bij gestaan en nog
steeds staan ze voor ons klaar. Het minste wat wij kunnen
doen is vol respect met hen omgaan.
www.be-Danger.com

Wageningen Ur
www.wageningenur.nl
Welzijnsmonitor
paardenhouderij
tekst: Wageningen UR Livestock Research foto’s: Niki Clerx
Paardenwelzijn objectief meten is mogelijk, maar niet
eenvoudig. Met objectieve meetmethoden kunnen de
feiten van de emoties worden gescheiden. Dit is één
van de resultaten van het driejarig onderzoek naar
de ontwikkeling van een welzijnsmonitor voor de
paardenhouderij. in opdracht van ministerie van eL&i,
de sector paardenhouderij en de Dierenbescherming
heeft Wageningen Ur Livestock research een
dergelijke monitor ontwikkeld.
10
De Welzijnsmonitor Paardenhouderij is
gebaseerd op de internationaal erkende methodiek
van Welfare Quality® waarbij niet primair naar de
omgeving van het dier, maar vooral naar het dier
zelf gekeken wordt. Hierbij worden alle aspecten
van welzijn meegenomen: voeding, huisvesting,
gezondheid en gedrag. Om het welzijn op deze
manier integraal te kunnen beoordelen, zullen
auditors een training met succes moeten afronden.
De welzijnsmonitor biedt organisaties in de sector
de mogelijkheid een auditsysteem op te zetten,
om paardenhouders te helpen het welzijn van hun
paarden, waar nodig, te verbeteren.
Ontwikkeling welzijnsmonitor
In Nederland worden tussen de 300.000 en
500.000 paarden gehouden en ingezet op vele
manieren; van politie tot zorgboerderij en van
landbouw tot (top)sport en recreatie. Bijna 900.000
mensen zijn actief met de paardensport bezig,
ruim 450.000 mensen rijden wel eens paard. Het
aantal paardenhouderijen (mensen met paarden)
is groter en meer divers dan de houderij van
productiedieren.
Niet alle paarden worden gehouden en gebruikt
volgens de welzijnsdefinitie voor dieren in Europa.
Welzijnsproblemen hangen grotendeels samen met
(individuele) huisvesting, voederregime en gebruik.
Naar aanleiding van klachten over het dierenwelzijn
hebben experts in 2007 en in 2011 het ongerief bij
dieren (waaronder paarden) geïnventariseerd. Met
deze kennis is de wetgeving (Nota Dierenwelzijn)
aangepast door de toenmalige minister van LNV,
Gerda Verburg. De minister gaf de paardensector
de opdracht om zelf aan de slag te gaan met
dierenwelzijn. De Federatie van Nederlandse
Ruitersportcentra (FNRS), de Land- en Tuinbouw
Organisatie Nederland (LTO) en de Koninklijke
Nederlandse Hippische Sportfederatie (KNHS)
namen het initiatief om een welzijnsmonitor voor
paarden te ontwikkelen.
Kenmerken omzetten in protocollen
Om te komen tot een praktisch toepasbare monitor
hebben onderzoekers van Wageningen UR
Livestock Research, de Faculteit Diergeneeskunde
van de Universiteit Utrecht en de Gezondheidsdienst
11
voor Dieren 150 bedrijven bezocht en zo’n 3000
paarden bekeken. De onderzoekers hebben alle
parameters die van invloed zijn op het welzijn in
kaart gebracht. Voor het eerst is daarbij niet alleen
naar de accommodatie gekeken, maar vooral ook
naar het paard zelf in de vorm van gedragingen en
uiterlijke gezondheidskenmerken.
Om deze kenmerken te meten hebben de
onderzoekers protocollen ontwikkeld voor
gezondheid, gedrag en huisvesting. Deze
protocollen zijn vervolgens op de 150 bedrijven
uitgevoerd. Vijfdejaars studenten diergeneeskunde
zijn, samen met zeven andere studenten van
hogescholen en Wageningen UR, speciaal
hiervoor getraind tot auditors. Op basis van
deze ervaringen is een standaard ontwikkeld (de
Welzijnsmonitor Paardenhouderij), die op een
betrouwbare en wetenschappelijk onderbouwde
wijze het welbevinden van paarden kan meten en
die op grote schaal inzetbaar is.
Paardenwelzijn afhankelijk van
kennisverspreiding en bewustwording
Projectleider van het onderzoek, dr. Kathalijne Visser
van Wageningen UR Livestock Research, stelt
dat het waarborgen van paardenwelzijn voor een
belangrijk deel afhankelijk is van kennisverspreiding
en bewustwording. Terugkijkend op het onderzoek
concludeert Visser dat paardenhouders het
doorgaans goed met hun dieren voorhebben. “Ze
gaan met de beste bedoelingen te werk, maar het
ontbreekt soms aan kennis en mogelijkheden.
En dat kan in sommige gevallen toch tot een
aantasting van het welzijn leiden. In de uitvoering
van ons onderzoek is veel aan bewustwording
gedaan. Ondernemers worden zich door de audit
bewust van het welzijn van hun dieren. Met de
welzijnsmonitor kunnen ze de situatie op hun bedrijf
verder verbeteren. Dat zie ik als een winstpunt.”

ellen de Boer
www.aardvanhetpaard.nl
paarden en dominantie
paard en gedrag
tekst: Ellen de Boer foto’s: Proper Pictures Fotografie
Paarden hebben vrienden. Dat zijn goede vrienden
met wie ze samen grazen, groomen en spelen. Twee
paarden die elkaar aardig vinden tolereren elkaar in
hun persoonlijke ruimte. Hoe gaan paarden met elkaar
om in een kudde en waar dient dat dominante gedrag
toch voor?
13

e lk paard heeft minimaal één vriend, een
‘preferred partner’. Sommige populaire paarden
kunnen wel zes of zeven vrienden hebben, maar
er is altijd één de meest belangrijke. Vooral merries
onderhouden lange en hechte vriendschappen. Zij
steken veel tijd in deze band. Ze beschermen hun
vriendschappen, zijn af en toe jaloers en houden
hun eigen sociale netwerk in stand.
Paarden die niet in een wilde kudde staan, komen
alleen bij uitzondering dagelijks met elkaar op de
wei in of in de paddock. Ze kunnen weliswaar niet
hun vrienden uitkiezen, maar als er een leuke bij
zit, kunnen ze wel spelen en groomen. Hengsten
staan meestal niet in een groep maar in een box.
De ‘kuddes’ bij manege, pensionstal of aan huis
bestaan dan ook vooral uit merries en/of ruinen.
Een kudde van in het wild levende paarden ziet er
heel anders uit. Hierbij bedoel ik niet de Koniks,
Shetlanders of IJslanders die in Nederland zijn
uitgezet om de natuurgebieden te begrazen. Ook
in deze situatie hebben de paarden niet gekozen
voor de samenstelling. In slechts enkele gevallen
(bijvoorbeeld in de Millingerwaard bij Nijmegen)
bestaan kuddes uit merries en hengsten. In deze
kuddes wordt aan de natuurlijke behoeften van een
kudde voldaan. Verwilderde paarden in onder meer
Namibië, de Verenigde Staten, Australië, Hongarije
en Mongolië leven in harems tot ongeveer 20
paarden. Voor de veiligheid, en als er voldoende
voedsel is, kunnen harems zich bij elkaar aansluiten
en een grotere kudde vormen.
14
Een harem bestaat uit een hengst en een paar
volwassen merries, veulens en jaarlingen. Als
hengsten twee jaar zijn, verlaten zij de harem en
vormen ze samen een ‘bachelor band’ (vrijgezellen
groep) totdat ze oud genoeg zijn om hun eigen
harem te vormen. Heel af en toe mogen jonge
hengsten in de groep blijven als de oudere hengst
ze niet wegstuurt.
De harem wordt geleid door een merrie die, als
de kudde onderweg is, de richting aangeeft, de
dagindeling bepaalt, bij problemen tussenbeide
komt en de jonge dieren terechtwijst. De hengst
loopt achter de kudde, houdt zijn harem bij elkaar,
bepaalt het tempo en verdedigt de groep.
De leidende merrie is niet per definitie de meest
dominante van de groep. Dominantie is iets heel
anders dan leiderschap. Met het gedrag dat bij
dominantie en submissie hoort, geven paarden
aan hoe hun relatie is. Elk paard in de groep weet
wie boven hem staat, wie onder hem staat en wie
gelijk aan hem is. Hoe de relatie tussen de andere
paarden is, boeit hem niet. De mate van dominantie
van een paard hangt bijvoorbeeld af van zijn leeftijd
of hoe lang hij al in de kudde verblijft. Dominantie
is echter iets dynamisch en wordt beïnvloed
door motivaties van het paard (bijvoorbeeld dorst
hebben) of door de context (water drinken).
Maar wat betekent dominantie eigenlijk? In
woordenboek en encyclopedie staat onder meer
‘overheersend’, ’bazig’ of ‘van nature invloed
uitoefenen op anderen en als autoriteit worden
geaccepteerd’.
Hoe kun je nu zien dat het ene paard dominanter
is dan de ander? Als je een paard ziet weglopen
bij de ander, ook wel wijkgedrag, weet je dat hij
mogelijk onderdanig gedrag vertoont. In de meeste
gevallen zal het onderdanige paard niet eens in de
buurt komen bij de dominante. De signalen van
een dominant paard kunnen dus zo subtiel zijn
dat de mens ze niet eens opmerkt. Voor het paard
heeft het ook geen zin om elke keer ruzie te maken
als de onderlinge relatie duidelijk is. Dat kost veel
energie. Toch laten paarden wel eens hun tanden
zien. Letterlijk.
Uit onderzoek van Machteld van Dierendonck, Han
de Vries en Matthijs Schilder onder voornamelijk
IJslandse ruinen en merries is gebleken dat er naast
wijken nog een aantal gedragingen is waaraan je
kunt zien dat een paard dominant is.
* Aanval - snelle beweging in de richting van een
ander paard met de oren plat.
* Bijten - daadwerkelijk bijten of een poging tot
bijten, gevolgd door een achtervolging in sommige
gevallen.
* Dreigen met bijten - beweging van het hoofd in
de richting van een ander paard met de oren plat,
meestal hoofd en nek op een lijn.
* Benadering met de oren plat en het hoofd hoog
of horizontaal.
Los hiervan heeft de hengst nog een eigen
dominant gedrag op zijn repertoire: het opdrijven
van de kudde met zijn hoofd en hals laag over
de grond heen en weer zwaaiend. Veulens tonen
onderdanig gedrag naar volwassen paarden met
het ‘veulenbekken’, het snel zachtjes openen en
dichtdoen van de mond. Hiermee zeggen ze: ‘Ik
ben klein, doe me niets’. Volwassen paarden tonen
dit gedrag niet meer.
Als je bij het bepalen van de onderlinge verhouding
tussen paarden alleen zou uitgaan van agressieve
uitingen, zou het helemaal geen dominantie hoeven
zijn. Er bestaat immers ook angstagressie, agressie
als reactie of aangeleerde agressie. Daarom is het
zo belangrijk te kijken naar het wijkgedrag.
15
Is dit gedrag herkenbaar in de relatie met de
mens..? Waarschijnlijk niet. Een paard heeft bijna
nooit een dominantieverhouding met de mens,
uitzonderingen daargelaten. Je zal de relatie
langdurig moeten onderzoeken om echt te kunnen
spreken van dominantie. Als een paard bokt of
steigert tijdens het rijden, je aan de hand naar het
gras trekt, naar je hapt als je aansingelt of hard
door de wei holt, is dat geen dominant gedrag.
Als je denkt dat je paard dominant is, ga dan eerst
na of hij misschien pijn of ander ongemak heeft:
past het zadel niet goed, heeft hij stress, krijgt
hij onvoldoende beweging en/of ruwvoer, heeft
hij te weinig sociale contacten of is zijn gedrag
aangeleerd. Bekijk ook altijd heel goed je eigen rol
en invloed in het gedrag van je paard.

Slowfeeder systeem
Een kant en klare oplossing
De kunststof slowfeeder zorgt ervoor dat
een paard continu en in kleine hoeveelheden
hooi kan eten zonder dat u daar
veel omkijken naar heeft.
De slowfeeder is zowel binnen als buiten
te gebruiken, eventueel overtollig regenwater
wordt afgevoerd door afvoer in de
bodem. Het hooi wordt afgedekt met een
sterk geknoopt net van polyethyleen,
deze is ook tijdens de koudste temperaturen
nog te gebruiken.
Het net is gespannen in een massief
roestvrij stalen frame.
Het net zorgt ervoor dat het paard het
hooi in een rustig tempo zal eten. Doordat
het hooi niet op de grond ligt, blijft
het altijd schoon en fris en zo verkleint u
de kans op zand koliek.
www.horseandcountry.nl - info@horseandcountry.nl - Telefoon. 06 144 77 426
In de buurt van Allicante, Spanje, vangt een Nederlands gezin verwaarloosde
paarden op. Volg hun belevenissen op FB: Los caballos de Luna
Ze heet Perla
Vandaag was het weer een heerlijk zonnig dagje, maar aangezien ik
naar school moest heb ik daar niet zo veel van mee gekregen :)
Het viel best wel mee op school, toen het 12:30 was en m’n moeder me op
kwam halen, vertelde ze onderweg naar huis dat er een jonge Spaanse
man aan de poort stond. Hij had tranen in z’n ogen en vroeg: “willen jullie
alsjeblieft mijn paardje overnemen, ik ben werkeloos geraakt en ik heb een
paard maar ze wordt steeds magerder. Ik wil niet dat ze net zo eindigt
als die andere paarden die jullie al hebben opgevangen”. Hij kreeg tranen in
z’n ogen. Hij zal naar Alicante gaan om daar werk te zoeken.
Deze avond om exact 20:00 kwam er een trailer op het terrein met een
prachtig paard erin; ze is bruin met zwarte manen. Ze werd uitgeladen
en op stal gezet. We lieten de Spaanse jongen even alleen met z’n paardje
om rustig afscheid van haar te nemen... De merrie heet Perla.
Toen de jongen weg ging zag je hoe erg hij baalde van de situatie! We
hebben nog even met Perla geknuffeld en daarna weer een voerrondje!
Luna
17
Paard in Nood spanje
www.paardinnoodspanje.nl/

Carla rutgers
www.paardenlevenskunst.nl
spiegelende paarden
paard en levenskunst
tekst: Carla Rutgers foto’s: Irmgard Luijcks
Paarden worden ingezet bij therapie, begeleiding,
coaching, management- en teamtrainingen. Maar wat
voegen paarden toe aan deze vormen van hulpverlening
en training? Wat bepaalt het effect van het inzetten
van een paard? Het handboek voor Animal Assisted
Therapy (‘Dier Ondersteunde Therapie’) van Aubrey
Fine geeft daarover een aantal hypothesen weer. Carla
rutgers, eigenaar van Paard en Levenskunst schrijft
regelmatig artikelen over deze hypothesen en brengt
ze vervolgens in de praktijk.
18
i n dit artikel wordt de theorie van verbetering
van zelfperceptie door reflectieve feedback oftewel
spiegelen uitgewerkt in combinatie met een stukje
leertheorie.
Zelfperceptie: gedrag, gedachten en emoties/
gevoelens
Menselijk gedrag wordt voor een groot deel
bepaald door onbewuste gedachten/emoties en
voor een kleiner deel door bewuste gedachten
en gevoelens. Inzicht in en bewustwording van
je gedachten, emoties en gedrag en het effect
daarvan op anderen wordt zelfperceptie genoemd.
Je kunt zelfperceptie op verschillende manieren
ontwikkelen: zelf nadenken, feedback van de
mensen om je heen (familie, collega’s) vragen,
persoonlijkheidstesten doen en coaching en
training inzetten. Met een goede zelfperceptie
begrijp je meer van jezelf en van de reactie van
anderen op jou.
Onderzoek in de neurobiologie laat zien dat
gedachten en emoties voortdurend op elkaar
inwerken. Gedachten kunnen ons blij, bang of
boos maken en emoties en/of gevoelens die door
positieve of negatieve gebeurtenissen ontstaan,
hebben invloed op onze gedachten. Vrij recent
onderzoek laat zien dat mensen geen goede
beslissingen (gedachten/ratio) kunnen nemen als
we onze emoties daarbij niet mee (kunnen) laten
wegen.
Emoties zijn ontstaan in de evolutie met als doel
ons te helpen overleven. Emoties laten ons
datgene vermijden wat gevaarlijk is (lichamelijk
letsel) en brengen ons naar zaken toe die we nodig
hebben (voedsel, sociale contacten). Emoties als
angst en boosheid maken je lichaam klaar voor
vechten, vluchten of bevriezen. Je bloeddruk
en hartslag stijgen, je gaat sneller ademen,
stresshormonen als adrenaline en cortisol nemen
toe en je zweetproductie en spierspanning neemt
toe. Een emotie als verdriet zorgt ervoor dat wij
ons terug trekken om te herstellen, blijheid zorgt
voor toenadering en verbinding met anderen. Als
we onze emoties onderdrukken, omdat we niet
geraakt willen worden of anderen niet willen laten
zien wat er in ons omgaat, dan spelen we toneel.
19
Wie kent niet de situatie dat iemand zegt dat alles
goed met hem is of dat hij niet boos is, maar je
aanvoelt dat dit niet waar is. Dit kan ongemakkelijk
voelen. Verderop lees je waarom dit zo is.
Wat dragen paarden bij aan zelfreflectie?
Zowel mensen als paarden reageren op jouw
gedrag. Positief gedrag wordt beloond en
dus gestimuleerd. Negatief gedrag wordt niet
beloond, zelfs genegeerd of bestraft en daarmee
ontmoedigt. Dit is leertheorie: het leren door middel
van beloning en straf zoals bij de opvoeding van
kinderen en jonge paarden.
Paarden kunnen meer dan alleen gedrag reageren.
Ze reageren ook op jouw emoties. De uitspraak
dat een paard “jouw angst kan ruiken” kennen we
allemaal. Angst is een emotie die het paard dus bij
jou kan oppikken en waar hij op reageert. Meestal
door schichtig, druk of onhandelbaar te worden.
Jouw emotie beïnvloedt dus het gedrag van het
paard. Voor paarden zijn emoties informatie: hoe
zit de ander, mens of paard op dit moment in
zijn vel. Ben jij angstig? Dan kan het paard jouw
angst overnemen. Ben je boos? Dan wil het paard
misschien wel vluchten. Ben je verdrietig? Het
paard kan toenadering zoeken. Onderdruk je een
emotie? Je bent voor het paard niet betrouwbaar.
Paarden laten zien dat emoties niet zwak of raar
zijn: emoties zijn niets meer of minder dan een
bron van informatie voor onszelf en andere levende
wezens om ons heen.
Tot slot kunnen paarden ook jouw gedachten
(intenties) tot op zekere hoogte oppikken en hierop
reageren. Dat een paard op gedrag en emoties
reageert is voor velen van ons nog wel voorstelbaar,
maar hoe kan hij nu ‘gedachten lezen’?
De wetenschap achter spiegelen (reflectieve
feedback)
De afgelopen 15 jaar zijn diverse wetenschappelijke
biologische ontdekkingen gedaan die een
verklaring kunnen vormen. Het gaat om de
ontdekking van gespecialiseerde cellen in de
hersenen of in het lichaam van zoogdieren. Het
betreft spiegelneuronen (die ervoor zorgen dat wij
ons kunnen inleven in gedrag of emoties van

van anderen), spindelneuronen (zenuwcellen
die onze reactiesnelheid doen toenemen),
oscillatorcellen (die bewegingen regelen waarbij je
‘een’ wordt met andere mensen in bijv. orkesten of
met je paard) en de neurale cellen (hersencellen)
in je hart en ingewanden. Al deze cellen reageren
op gedrag, emoties en gedachten van andere
levende wezens. Hoogstwaarschijnlijk bezit ieder
levend wezen deze biologische ‘hardware’ om (on)
bewuste gedachten, emoties, gevoelens en gedrag
van een ander wezen te kunnen aanvoelen.
en zien en erop te reageren. Omgang met een
paard is vooral non-verbaal, dus communicatie
loopt o.a. via je lichaamshouding. Paarden zien de
geringste spierspanning in je lichaam omdat dit de
taal is waarin zij zich sinds miljoenen jaren hebben
bekwaamd. Jouw emoties en ook jouw gedachten
zorgen voor fysiologische reacties in je lichaam.
Paarden kunnen feromonen en hormonen in je
zweet ruiken. Door dit alles wordt hun biologische
hardware gestimuleerd die weer zorgt voor een
(gedrags)reactie op jouw gemoedstoestand.
Divers onderzoek in de praktijk laat zien dat mensen
en paarden ook echt op lichaamstaal, onbewuste
gedachten en emoties reageren. Wanneer iemand
zijn emoties onderdrukt, stijgt zijn bloeddruk, maar
ook de bloeddruk van de mensen in zijn omgeving.
Paarden reageren op een hartslagverhoging van
mensen door hun eigen hartslag te verhogen.
Bij een verbale boodschap die non-verbaal
tegengesteld is, pikken mensen de non-verbale
boodschap op. Een bedrijf dat onderzoek doet
naar hartritme variatie (een maat voor stress) noemt
het beïnvloeden van een ander door een rustige
stemming ‘entrainment’. Welk bedrijf??
Met meetapparatuur is deze biologische
lichaamstoestand tussen twee mensen en tussen
een mens en een paard aan te tonen. Ervaren
paardenmensen leren (vaak onbewust) entrainment
in te zetten als hun paard ergens gespannen van
raakt. Ze ontspannen, ademen diep, zitten dieper
in het zadel z en focussen op het leiden van hun
paard. Hierdoor ontspant het paard. Daarnaast
helpt lachen, omdat deze emotie ontspanning geeft.
In de coachwereld heet een goede aansluiting bij je
cliënt ‘rapport’ maken. De psychologie hanteert de
20
termen projectie, overdracht en tegenoverdracht
die tussen cliënt en behandelaar kunnen ontstaan.
Mogelijk zijn dit ook biologisch aantoonbare
fenomenen.
Mensen hebben het ook het vermogen tot reflectieve
feedback. Wij hebben het echter weggestopt
onder onze ratio en taal, en vinden het vertrouwen
op emotie en gevoel op zijn zachtst gezegd soft en
zweverig. Maar we hebben er wel een mooi woord
voor: intuïtie. Gezien het bovenstaande verhaal
wens ik iedereen toe om meer op zijn intuïtie te
gaan vertrouwen en ernaar te handelen: het is pure
lichaamswijsheid.
Hoe zet je spiegelen goed in?
Wat een paard met zijn reactie aan jou spiegelt,
moet je wel kunnen zien en begrijpen: je hebt
een ervaren paardencoach nodig om het gedrag
van het paard te benoemen en te vertalen. Maar
dit blijft lastig: het paard reageert niet alleen op
de coachee, cliënt of klant, maar ook op andere
paarden, op jou als coach, op de omgeving en op
toeschouwers. En als coach ben je ook mens en
zal jouw biologische hardware reageren op wat er
gebeurt bij de mensen en paarden om jou heen.
Bronnen:
Handbook on animal assisted therapy, Aubrey Fine
Horse sense and the human hearth, McCormick
Power of the herd, Linda Kohanov
Website Hearthmath
Cognitive neuroscience, Gazzinga

www.be-danger.com
foto: Niki Clerx
Linked PAARD is onderdeel van Linked Dierenwelzijn Nederland.
Eén grote dierenwelzijnscommunity op LinkedIn, met alles wat dier, - natuur- en milieuvriendelijk is.
Paarden staan hoog aangeschreven in onze maatschappij. Men spreekt van ‘edele dieren’ en
beschouwt ze als trouwe, respectabele metgezellen. Paarden en pony’s; iedereen dacht dat het
met deze dieren over het algemeen wel goed zat.
In Nederland worden circa 400.000 paarden gehouden. De mens maakt al eeuwenlang gebruik
van paarden. Vele jaren waren paarden vrijwel het enige vervoermiddel en een onmisbare hulp in
de landbouw. De laatste tientallen jaren worden ze echter nog bijna uitsluitend ten behoeve van
sport en spel gebruikt. Om een paard of pony goed te kunnen houden, dient u zich van tevoren
zo uitgebreid mogelijk door een deskundige te laten voorlichten over aanschaf, huisvesting en
verzorging.
Linked Paard is een netwerk van inmiddels 1400 paardenliefhebbers die het welzijn van
paarden hoog in het vaandel dragen. OIn de grioep Linked Paard kunt u terecht voor alle
nieuwswaardigheden en vragen over op een respectvolle wijze omgaan met paarden.
Discussieer mee op Linked Paard en win een touwhalster van Horse Beads!!
Longeren, iedere paardenliefhebber weet wat het is en maakt er wel eens (of heel vaak) gebruik
van. Maar waar dient longeren nu eigenlijk voor en wat is de juiste manier om het uit te voeren?
De meningen zijn verdeeld. Linked Paard is heel benieuwd naar jullie ideeen over dit onderwerp.
In de groep LinkedPaard op LinkedIn staan professionals je te woord, dus doe vooral mee! En
om de discussie nog wat leuker te maken; we verloten onder alle deelnemers een supermooi
touwhalster van Horse Beads!
Klik op onderstaande link voor bij de groep Linked Paard te komen op Linked In:
http://bit.ly/daULb9
23

touwhalster
vanaf € 12,50
www.horsebeads.eu
pakpapier gemaakt
van paardenpoep!!!
per sheet € 3,30
www.ponypoopaper.
com
contact met paarden
25
Magrit Coates
€ 19,95
www.
degroenehoeven.nl
win dit product
zie pag. 23
shirt be Danger
vanaf € 26,90
www.be-Danger.com
Productpagina
H2Go- bag
vanaf € 16,50
www.
paardendrogist.nl

inge van der Wouden
www.bitloosrijden.nl
paddock paradise
veel beweging en afwisseling
tekst: Inge van der Woude foto’s: buitenzinnig.nl
Toen ik voor de eerste keer van een Paddock Paradise
hoorde, kon ik me hier weinig bij voorstellen. Wat is dat
eigenlijk voor ‘paradijs’? en wat heeft dit met een paddock
te maken?
De Amerikaan Jaime Jackson – bekend voorstander van
natuurlijke hoefverzorging en schrijver van o.a. Horse
Owners Guide to Natural Hoof Care – bedacht het concept
van ‘Paddock Paradise’ oftewel Paddock Paradijs. Hij
schreef er een boek over: Paddock Paradise, a guide to
natural horse boarding.
27

H et basisprincipe van het Paddock Paradise
is een pad dat rondom het weideperceel wordt
aangelegd. Dit pad is uitnodigend voor een paard
om rond te trekken of op onderzoek uit te gaan.
Wanneer je op verschillende plaatsen langs de route
elementen aanbrengt, zoals een watervoorziening,
voerplaatsen en beschutting, wordt het voor een
paard erg interessant om rond te lopen. Als op dit
pad ook verschillende bodems aangelegd worden,
krijg je een hele natuurlijke omgeving. Hierdoor
wordt telkens ergens anders aan de behoefte van
het paard voldaan.
Een dergelijke omgeving creëer je door bijvoorbeeld
een gedeelte met grind, boomstammen of takken
te plaatsen waar paarden langs moeten. Maar ook
door een groot stuk met zand waar ze in kunnen
rollen. Bij de voerplaatsen kan je het beste met
verharding (zoals grote betontegels) werken. Een
flinke heuvel of een grote waterpoel maken het
helemaal af.
Je hoeft voor een Paddock Paradise niet veel ruimte
te hebben. Het gaat er om hoe je de ruimte indeelt
en beheert. Je kunt daarom een dergelijke indeling
op zowel kleinere als grote percelen toepassen.
Het grootste voordeel van een Paddock Paradise is
het creëren van beweging en ruimte van het paard
terwijl je de weidegang zelf bepaalt. Het ene paard
kan nu eenmaal meer gras hebben dan het andere.
Zo kan je verschillende paarden toch in een groep
houden.
Een Paddock Paradise geeft je de ruimte om naar
behoefte stukken wei te openen en sluiten. Onze
weides zijn over het algemeen te rijk voor het
houden van paarden. Hierdoor krijgen ze te veel
28
veel ‘goede’ stoffen binnen waardoor ze allerlei
problemen kunnen krijgen. Het bekendste
probleem is hoefbevangenheid, maar inmiddels
is insulineresistentie en EMS ook een
veelvoorkomend probleem. Een combinatie van
beperking van weidegang en toch zo veel mogelijk
bewegingsruimte is noodzakelijk om onze paarden
gezond te houden. Deze ideale combinatie biedt
het Paddock Paradise.
Hierbij kan je gebruik maken van ‘slowfeeders’.
Dit zijn allerlei creatieve ideeën om de eetsnelheid
van het paard te vertragen. Denk hierbij aan het
voeren van hooi in hooinetten of door een net over
een hooibak te spannen. Er zijn zelfs zogenaamde
‘hooikliko’s’ te vinden.
Als je dit op afstand van de drinkwatervoorziening
plaatst, zorg je al voor meer beweging. Het paard
moet nu een stuk lopen om zowel te eten en te
drinken. Als je ruimte het toelaat kan je op meerdere
plekken voer leggen, waardoor een optimale
rondgang wordt benut.
Zo hebben paarden ook voldoende rust om te
eten. Zij wisselen tussen de voerplaatsen wat
ook weer voor beweging en socialisatie zorgt. Op
deze manier is een Paddock Paradise een manier
om aan de natuurlijke behoefte van het paard te
voorzien, zonder dat je daar vele hectares land
voor nodig hebt.
Wil je meer weten over Paddock Paradise? Lees
dan het boek van Jaime Jackson (Engelstalig), te
bestellen via bol.com.
rondgang door een
Paddock Paradise!
Te zien op Youtube!
zoek op
Buitenzinnig
boek van Jaime
Jackson
www.bol.com
slowfeeder
www.horseandcountry.
nl
29
zelf een PP
aanleggen? Leer er
alles over op www.
paddockparadijs.nl
Himalya liksteen
€ 13,00
www.bio-ron.com
boek Paard Natuurlijk
Ilona Kooistra en Frans
Veldman
www.
paardnatuurlijk.nl

Josefina Moreno
www.paardindewei.nl
een eigen paard
bezint eer ge begint
tekst: Josefina Moreno foto’s: Ellen de Boer
een paard is een levend wezen met gevoel waar je echt
een band mee opbouwt. Geen wonder dat veel mensen
graag een eigen paard kopen. Op deze manier heb
je een maatje voor het leven. Dan wil je toch niet voor
verrassingen te komen staan?
een paard kopen is een grote verantwoordelijkheid. Het
verzorgen van je dier kost geld, tijd en zorgen. en dat
gedurende je hele leven.
30
V oordat je beslist of je een paard wilt kopen is
het noodzakelijk om je goed voor te bereiden met
kennis van zaken. Wil je een gezond paard, waarbij
je kosten en teleurstellingen bespaart, of maakt het
je niet uit en kijk je alleen naar de klik tussen jou en
het paard?
stalling en beweging
Een paard kost tijd, heel veel tijd. Een paard is
helemaal van jou afhankelijk. Het wordt jouw
verantwoordelijkheid om in al zijn behoeftes en
verlangens te voorzien. Naast eten, drinken en
slapen, heeft een paard behoefte aan beweging en
interactie met andere paarden.
Om je paard lichamelijk en geestelijk gezond te
houden, heeft hij altijd veel beweging nodig. De
beste manier om dat te doen is door je dier iedere
dag weidegang te geven. Maar hoe doe je dat
met huisvesting…? Het is bij veel paardenstallen
niet vanzelfsprekend dat de dieren elke dag buiten
staan, laat staan in de wei worden gezet. Daarnaast
heeft een paard altijd andere paarden nodig voor
een “sociaal leven”. Dat wil niet zeggen dat een
paard geen band met een mens kan hebben, maar
de band tussen mens en paard is niet te vergelijken
met die tussen twee paarden. Maak hiervoor dus
duidelijke afspraken met de stal.
31
Je zou kunnen bespreken hoelang je paard
gemiddeld naar buiten gaat en met welke andere
paarden het in de wei kan staan. Heb je een eigen
stal, bijvoorbeeld een stal aan huis? Zorg dan voor
een maatje voor je paard.
vaste kosten
Helaas heb je voor het houden van een paard
veel geld nodig. Hoeveel geld dit is, kun je tot
een zekere hoogte zelf beïnvloeden. Denk daarbij
aan de stalling van je paard en de keuze voor het
paardenras. Maar je hebt ook ruiterspullen zoals
een rijbroek, veiligheidshelm en laarzen nodig.
De kosten van stalling en verzorging van je paard
bedragen al gauw tussen de €300,00 en €400,00
per maand. Ander kostenposten zijn bijvoorbeeld:
harnachement, poetsspullen, dekens, vaccinatie,
dierenarts en het lesgeld.
Ben je van plan een paard te kopen? Kijk dan eens
naar onderstaande vragenlijst. Wellicht helpen de
vragen je bij het maken van een verstandige keuze.
- Wat voor paard(enras) wil ik?
- Welke vaardigheden heb ik in het omgaan met
verschillende paarden?
- Wat voor soort karaktereigenschappen heb ik en
sluit dit aan bij het houden van paarden?
- Wat is mijn rijniveau? Hoeveel uren heb ik
gereden?
-Welke discipline wil ik met het paard gaan
beoefenen?
- Hoeveel geld kan ik per maand aan mijn paard
besteden? Kan ik dat bedrag ook besteden als ik
ineens mijn baan kwijtraakt?
- Hoeveel tijd kan ik per dag aan mijn paard
besteden?
- Welke kennis heb ik over de gezondheid,
huisvesting en gedrag van paarden en wat moet ik
nog meer weten?

Leer jezelf, je partner of bijvoorbeeld collega’s
beter kennen door middel van een sessie
paardencoaching.
Door middel van paardencoaching krijg je
inzicht in je eigen handelen of dat van anderen.
Wij zijn onder andere gespecialiseerd in het
werken met mensen met psychische problemen
en het herstellen van het basisvertrouwen.
Benieuwd of een sessie paardencoaching ook
iets voor jou kan zijn?
www.equislibrium.nl
HorSense
Paard als spiegel
Opleiding
Workshops
Coachingsessies
Teambuilding
Post-HBO opleiding
www.horsense.nl
Twitter.com/HorSensePAS
Facebook.com/HorSensePAS
Linkedin.com/company/horsense
foto: by Niki Clerx
Dierenwelzijn
Nederland
D ierenwelzijn is gebaseerd op de vijf vrijheden van dieren. Deze vrijheden zijn in 1965 door
de Britse Brambell-commissie voorgesteld en later verfijnd door de Animal Welfare Council.
Deze vijf vrijheden zijn:
1. vrij zijn van dorst, honger en ondervoeding door de beschikbaarheid van vers water en
voer waarmee een optimale gezondheid en energiehuishouding wordt gegarandeerd.
2. vrij zijn van fysiek en fysiologisch ongerief door een geschikte huisvesting te bieden,
inclusief een comfortabele rust- en schuilplaats.
3. vrij zijn van pijn, verwondingen en ziektes door deze te voorkomen en wanneer deze toch
optreden, door ze snel en adequaat te diagnosticeren en te behandelen.
4. vrij zijn om het normale gedrag te kunnen uitvoeren door voldoende bewegingsvrijheid
te geven, in een daartoe geschikte stalruimte, en door sociale huisvesting met soortgenoten.
5. vrij zijn van angst en chronische stress door huisvesting en management die angst en
stress voorkomen.
Met dierenwelzijn wordt de lichamelijke en geestelijke gezondheid van een dier bedoeld. Elk
gehouden dier probeert zich aan te passen aan zijn leefomgeving. Een dier voelt zich het best in
een omgeving waarin hij zijn natuurlijk gedrag kan vertonen en die hem geen stress, pijn of angst
bezorgt. Elke diersoort vertoont zijn eigen natuurlijk gedrag. Kippen willen scharrelen, koeien
moeten de rust hebben om te herkauwen, varkens hebben ruimte en een stabiele groep nodig,
honden houden van regelmaat in hun leven, papegaaien hebben gezelschap nodig. Voeding,
verzorging, huisvesting en behandeling zijn van invloed op het welzijn van gehouden dieren. Er
is echter nog een factor die (indirect) bepalend is voor het welzijn van productiedieren en dat is
de houding van de consument en de keuzes die hij maakt bij de aankoop van vlees en andere
dierlijke producten.
Dierenwelzijn Nederland
www.dierenwelzijn-nederland.nl
33

my horses are
my friends not
Hoor jij bij de nieuwe generatie paardenliefhebbers?
Download
het magazine
Linked Paard
gratis op
www.be-danger.com
my slaves
Homeopathie voor dieren
Door: Irmgard Luijcks
Duizenden jaren voor onze jaartelling profiteerde de mens al van de heilzame werking van
kruiden en planten. Vandaag de dag worden natuurlijke middelen nog wel eens meewarig
‘huismiddeltjes’ genoemd. Een term die de heilzame kracht absoluut tekort doet. Arnica
is bijvoorbeeld één van de middelen die iedereen vandaag kent: een mooie plant met
krachtige eigenschappen.
Oorsprong Arnica
De naam Arnica duikt voor het eerst op in de 14de eeuw. Hierbij worden voornamelijk
de bloemen van de plant tegen veel klachten en ziekten gebruikt. De plant groeit in het
wild op kalkarme bodem, zoals op alpenweides in de bergen. Vandaar de toevoeging
Montana. Helaas is Arnica in de vrije natuur een zeldzaamheid geworden. In sommige
landen is Arnica een beschermde plantensoort, in andere landen mogen de bloemen wel
geplukt, maar de wortels niet uitgegraven worden.
Werking
Werkzaam zijn de etherische olie, hars, bitterstof, looistof,
appelzuur en kiezelzuur.
Inwendig: Als tinctuur en homeopathisch middel
Wanneer: Na ieder letsel, verwonding, kneuzing, shock.
Bijvoorbeeld: voor jezelf nadat jouw paard op je voet heeft gestaan; als je bent gevallen;
als het paard een trap heeft gehad; als je hond spierpijn heeft na een zware training
Hoe: Meteen na het trauma: 4 dosis, iedere 15 minuten
1 korrel - of 3-4 korrels oplossen in 1/2 flesje water en
hiervan regelmatig een slok nemen -
Tinctuur: druppels in water (volg de aanwijzingen van het etiket
op de verpakking)
Uitwendig: Als zalf of tinctuur
Wanneer: bij spierpijn, overbelasting, kneuzing, stomp trauma (slag, stoot, val)
Hoe: zalf smeren op de pijnlijke plek - tinctuur
verdunnen met water en de pijnlijke delen wassen
Let op: zalf en tinctuur niet op open wonden.
irmgard Luijcks
www.natuurlijkvoormijndier.nl
35

de kladruber
een stukje geschiedenis
tekst: Jeannet Smulders foto’s: Jeannet Smulders
sjors en sjimmy zijn de co-coaches van coachingbureau
ita est (tevens aangesloten als partner bij Horsense). Zij
behoren tot het paardenras ‘Kladruber’. Dit ras is ook
wel bekend als ‘het Friese paard’. Wat is een Kladruber
eigenlijk voor een paard?
36
Jeannet smulders
www.horsense.nl
de Kladruber is een van de oudste rassen
op de wereld en tegenwoordig zeer zeldzaam.
Over de wereld leven er momenteel ongeveer
2000. Kladrubers zijn in Tsjechië gefokt. Jeannet
werkt met haar twee Kladrubers als coach met de
methode ‘Paard als Spiegel’ (lees verder op pagina
.. ‘E-book’).
Het ontstaan van sjors en sjimmy
De geschiedenis van de Kladruber begint in
de Middeleeuwen. De heersers uit Habsburg,
een regio die nu onderdeel is van Oostenrijk en
Hongarije, hadden in de 17e en 18de eeuw een
voorliefde voor ceremonies en oorlogen. Hiervoor
hadden ze behoefte aan een geschikt paard dat de
zware praalwagens kon trekken, defilés kon rijden
en gebruikt kon worden tijdens de talrijke oorlogen.
Door deze oorlogen zijn de stoeterijen waar de
paarden gefokt werden regelmatig gevlucht.
19e eeuw
In 1799 is de gehele indeling van de stoeterijen
veranderd. De fokkerij van Volbloeden, harddravers
en de lichter type Kladruber werden naar Koptschan
gebracht. De zwaardere koetspaarden, 5 hengsten
en 59 merries, werden weer naar Kladrub
gebracht. In deze merries was het bloed van de
oude Kladruber-bloedlijnen verankerd. Zij vormden
de basis voor de verdere fokkerij. Een van de
hengsten was Generale (1796). Hij is de stamvader
van de oudste, nog bestaande hengstenlijn in de
Kladruber-fokkerij.
Vanuit deze paardenstapel werd een barok en
zwaarder type koetspaard gefokt. Hun taak was
het trekken van galarijtuigen tijdens optochten,
defilés en parades. De 19-eeuwse Kladruberfokkerij
hield drie kleurlijnen aan: zwart, schimmel
en bruin. De schimmels werden voor de defilés
en praaloptochten gebruikt, de zwarte paarden
voor begrafenissen en serieuze taken. Ook
hooggeplaatste kerkelijke leiders hadden een
voorkeur voor de zwarte Kladruber. De bruine
paarden werden in het dagelijkse werk gebruikt.
37
20e eeuw
De hofstoeterij Kladrub kwam in handen van de
na de oorlog nieuw opgerichte Tsjechoslowaakse
republiek. Het nieuwe land had weinig interesse
voor de fokkerij van paradepaarden en het in
stand houden van een staatstoeterij was te duur.
Hierdoor brak een zware tijd aan voor de fokkerij
van de Kladruber en de Lippizaner.
In 1919 kwam de stoeterij onder het Ministerie van
Landbouw te vallen. Er volgde een flinke discussie
over het voortbestaan van de Kladruber tussen het
Ministerie en de leiding van de fokkerij. De regering
stelde zelfs voor om de Kladruber ‘maar aan Italië te
geven omdat dat bloed door de aderen stroomde’.
Uiteindelijk kon de Tsjechische regering overtuigd
worden van het cultureel belang en gebruikte ze de
schimmels voor reclame- en promotiedoeleinden.
De zwarte lijn werd daar niet geschikt voor
bevonden omdat deze lijn door grotere inmenging
van andere rassen (Volbloed, Fries) minder uniform
was in beweging en exterieur. Hierdoor werd
besloten de zwarte lijn niet verder te zetten. De
laatste zwarte hengst uit de Napoleone-lijn stierf
in 1922. De laatste hengst uit de Sacramoso-lijn
werd samen met andere zwarte paarden verkocht
in 1931.
Tot 1956 werd Kladrub geleid als een staatsfokkerij
en werden er Kladruber-schimmels, volbloeden
en rijpaarden gefokt op een manier die niet veel
verschilde van de hofstoeterij 100 jaar eerder.
Maar vanaf 1956 hoorde de stoeterij niet meer
bij het Ministerie van Landbouw. Gebrek aan
inzicht zorgde ervoor dat het voortbestaan van
de Kladruber erg moeilijk werd. Na de politieke
ontwikkelingen in voormalig Tsjecho-Slowakije en
de afsplitsing in Tsjechië en Slowakije ontstond er
weer interesse in het culturele erfgoed.
Tsjechië is trots op de oude historische
stoeterij en heeft ervoor gezorgd dat
Kladrub onder de bescherming van de FAO
(Wereldlandbouworganisatie) kwam. Daarnaast zijn
de stoeterij en de paarden tot Nationaal Cultureel
Monument verklaard.
De huidige Kladruber-fokkerij gaat nog steeds
verder op de schimmel- en zwarte-lijn. Beide lijnen
worden gescheiden gehouden.

schimmel-lijn
De schimmels stammen af van een zwarte hengst
Pepoli (1764). De schimmel-lijn werd beschermd
door alleen zuivere Kladruber- en Lippizaner
hengsten te gebruiken.
De schimmel-lijn wist de geschiedenis te overleven
maar er bleef slechts één originele schimmel-lijn
over: de Generale-lijn.
Opvallend kenmerk van de Kladruber-schimmels
is de grote uniformiteit in type, beweging en
uiterlijk. Dit is het gevolg van de strikt gesloten
fokkerij gedurende bijna vier eeuwen. Alleen de
allerbeste fokdieren en Lippizaners werden voor de
bloedspreiding gebruikt.
Zwarte lijn
Aan de basis van de zwarte-lijn staan drie
stamvaders. Twee hengsten droegen dezelfde
naam Sacramoso (1799 en 1800) en kwamen
beiden uit Italië. De derde stamhengst is Napoleone
(1845), een zwarte hengst uit Italië. De zwarte
lijn werd minder beschermd en het kwam voor
dat Volbloeden of Friezen gebruikt werden voor
bloedvernieuwing. Sjors en Sjimmy behoren tot de
zwarte lijn. Hun opa is de Friese hengst Romke.
Omdat de zwarte-lijn begin jaren ’20 stopgezet is,
waren er een tijd geen zwarten meer in Kladrub.
Vanaf 1938 werden de zwarten opgezocht en
bijeengebracht in Slatinany (35 km van Kladrub).
Deze groep kon de zwarte-lijn niet opnieuw tot
leven brengen en daarom werd er een regeneratieproject
gestart. Enkele schimmelmerries uit Kladrub
werden gebruikt samen met de laatste Sacramosohengst.
Ook werd een andere hengst, afkomstig
uit de Sacramosa-lijn, ‘ontdekt’ en ingezet voor
de fokkerij. In de jaren ’60 werd de zwarte-fokkerij
uitgebreid met de zwarte, Kroatische Lippizaner
hengst Siglavy Pakra. Daarnaast werd uit Nederland
de Friese hengst Romke 234 geïmporteerd.
Door de bloedspreiding en het goede fokbeleid
is de zwarte-lijn veilig. De opvallende eenheid in
exterieur en beweging is veel minder duidelijk bij de
zwarte lijn dan bij de schimmels. Dit is het gevolg
van de bloedspreiding in de zwarte-lijnen.
38
Uiterlijk
De schimmels zijn fijner gebouwd dan de zwarte
Kladrubers maar zijn over het algemeen groter. Het
hoofd is edel en de houding is adellijk.
De zwarte Kladruber heeft meer Napoletaans
bloed en is daarom zwaarder gebouwd met een
korte croupe. Het hoofd is minder adellijk en de
hals is zwaarder dan die van de schimmels.
Beide lijnen hebben een opgerichte, gebogen hals
met een kort lichaam met een sterke achterhand
en sterke achterbenen. De borst en het kruis zijn
breed, de bewegingen gecadanceerd maar kort,
met veel knieactie. De hoeven zijn sterk en groot.
Gebruik
Het Kladruber paard is een paard met een rustig
temperament. In Zweden en Denemarken worden
Kladruber-schimmels ingezet tijdens militaire defilés.
Omdat de Kladrubers een barokke uitstraling
hebben zijn ze zeer geliefd voor de klassieke
dressuur.
Daarnaast zijn de schimmels uitermate geschikt als
menpaard. Menig Kladruber-span doet mee aan
menwedstrijden op het hoogste niveau.
Kladrubers zijn uitstekend te gebruiken tijdens de
coaching. Door hun onverstoorbare gedrag, maar
zeker wel oplettenheid en sensibiliteit, kunnen de
coachees zich prachtig spiegelen.
HorSense heeft de filosofie dat in principe elk
paard in te zetten is als co-coach, als het maar niet
getraumatiseerd is of anderzins beschadigd is.
Geen woorden
maar paarden
Educatief centrum Keulseweg www.keulseweg.nl
35
C O M M U N I C A T I E
& Scherp
Prikkelend
www.cactuscommunicatie.nl
Horse Agility is een nieuwe tak binnen
de paardensport die niet gericht is op
prestatie, maar op het opbouwen van
een goede band met je paard en zo
goed mogelijk samenwerken met elkaar!
Samen overwin je obstakels en werk je
er naar toe in vrijheid, zonder halster of
touw, met elkaar te kunnen spelen met de
hindernissen. Plezier gegarandeerd!
Meer informatie: www.staltjits.nl

e Danger
www.be-Danger.com
giving freedom to horses
tekst: Niki Clerx foto: studio Hej
De weg die mijn paard en ik de afgelopen jaren afgelegd
hebben vindt zijn wortels in een studie naar de vrijheid
van het paard. Zonder mijn zoektocht naar ‘het paard als
natuurlijk wezen’ zou mijn paard Danger nooit in Frankrijk
hebben gewoond waar hij als vrij paard midden in de
natuur leefde. voor mij was dit de manier waarop ik vorm
kon geven aan het symbool dat deze dieren dragen;
vriJHeiD.
40
Mijn persoonlijke hang naar vrijheid is heel erg groot. Niet alleen weidse landschappen geven mij
een gevoel van vrijheid, maar ook het vrij zijn van blokkades, regels en grenzen maken dat ik op
een authentieke manier in het leven sta. Ik vind het ieders recht om een eigen droom te leven
zonder dat je gehinderd wordt door andere mensen, door beperkingen, door de cultuur, door
gewoonten. En volgens mij zit daarin de uitdaging!
Hoe je droom te leven in een wereld die enorm veel van je verlangt, hoe je droom waar te maken
zonder de middelen direct tot je beschikking te hebben? Hoe je los te maken van je eigen
beperkende en belemmerende gedachten?
Mijn paard Danger heeft me in alle facetten geholpen een meer vrij mens te worden. Hij heeft me
doen in laten zien dat ik mijn eigen baas ben. Net als dat hij zijn eigen baas is, met een eigen wil
en een eigen karakter. Juist in het loslaten van de ‘baas’ willen zijn over, in dit geval, mijn paard
hebben we beide een heel traject belopen en dat heeft tot groei geleid. Ik ben er achter gekomen
dat wanneer je iets echt wilt dit ook mogelijk is.
Ten eerste heb ik Danger zijn natuurlijke behoeften geaccepteerd en gaf hem deze door hem een
plek te geven die hieraan tegemoet kwam. Ik vond dat Danger het waard was om in een kudde
met andere paarden te leven, te kunnen bewegen wanneer hij wilde en voortdurend te kunnen
eten. Dit zijn de voorwaarden voor een paard om zich helemaal paard te kunnen voelen. Ik zocht
de mooiste plek uit die ik me voor kon stellen. De landerijen van Frankrijk leken mij geschikt. De
gedachte dat er herten en reeën rondlopen, de volle maan die op zijn witte hoofd schijnt, de stilte;
ja, dat wilde ik Danger geven. Natuurlijk wilde ik elke dag bij Danger zijn en was dát juist mijn
droom, maar ik had nog veel werk te doen voordat het zover zou zijn.
Mijn paard vrijheid geven betekende, indirect, dat ik ook mezelf vrijheid gaf om mijn leven in te
richten precies zoals ik dat wilde. En zover was ik nog niet. Ik had nog niet mijn eigen persoonlijk
doel gevonden, wist nog niet wat ik wilde doen met mijn kunstenaarschap. Uit het loslaten van
Danger is be Danger ontstaan. Ik heb mijn beroep als ontwerper/ kunstenaar en mijn passie
voor paarden verenigd en doe daarmee een bijdrage aan het welzijn van paarden door een
deel van de opbrengst van de producten die ik verkoop te schenken aan goede doelen die
opkomen voor paarden. Door het onderhouden van de sectie Paard van Dierenwelzijn Nederland
bekrachtig ik dit en ben ik actief bezig met bewustwording genereren onder paardenlievend
Nederland. Ik en de andere ontwerpers van be Danger doen een bijdrage aan het voorkomen
van paardenleed. Buiten dat de producten met heel veel liefde ontworpen zijn maakt deze
meerwaarde dat de producten uitermate geschikt zijn om als cadeau te geven. be Danger is een
initiatief dat niets dan paardenliefde uitdraagt en daar zijn we enorm trots op.
Danger en ik zijn er nog lang niet. Inmiddels staat Danger alweer drie maanden in Nederland en
heb ik hem ook in ons kikkerlandje een paardwaardig onderkomen kunnen schenken. Ook de
verkoop van de producten van be Danger begint te lopen. Maar nu Danger en ik weer samen
zijn staat de volgende uitdaging alweer klaar; hoe kunnen wij in onze relatie van elkaar leren en
nader tot elkaar komen, hoe kunnen Danger en ik de overeenstemming en vrijheid bereiken waar
we zo naar verlangen?
Paardenwelzijn; het heeft met twee uiteenlopende zaken te maken. Hoe zorg ik voor mijn
paard en hoe bouw ik een relatie met hem op. Gelukkig is de tijd rijp voor de nieuwe generatie
paardenliefhebbers en kunnen we van elkaar leren en elkaar inspireren opdat elk paard (en zijn
baasje!) vrij mag zijn en zijn potentieel waar mag maken!
41

Paardenrusthuis
Klavertje 4
www. paardenrusthuis.com
38
36 samenwerkende
dierenwelzijnsgroepen op
Linkedin, met in totaal ruim
36.000 groepsleden!
Linkedin
Dierenwelzijn
Nederland
www.dierenwelzijn-nederland.nl
Wil je meer over Nikita en haar belevenissen lezen? Neem een kijkje op haar blog:
http://horsieseatingdaisies.blogspot.nl/
Horses eating Daisies
ingezonden brief
Nikita over haar passie voor paarden
Ik heb paardgereden van mijn 9e tot mijn 15e jaar. Toen ben ik gestopt omdat mijn
lievelingspaard verkocht werd. Maar de paardenkriebels bleven en rond mijn 20e besloot
ik weer te gaan paardrijden. Ik vond het de grootste fout in mijn leven dat ik gestopt was.
Toen hen ik veel informatie opgezocht over paarden en natuurlijk ook mogelijke maneges .
In korte tijd heb ik enorm veel bijgeleerd over hoe je juist anders met je paard kan omgaan
(voornamelijk via de website www.paardnatuurlijk.nl). Zoveel dingen klonken logisch
voor mij! Toen ik 9 jaar was, vond ik het bijvoorbeeld al niet nuttig als paarden hoefijzers
krijgen, terwijl ze maar twee meter over asfalt hoeven te lopen. En paarden in een stal
vond ik altijd wel zielig dus om de rest dan ook logisch te vinden zoals het bitloos rijden is
dan niet moeilijk meer. Ik had ook al gehoord van Parelli en daar zocht ik filmpjes over op
via YouTube. Dan wenste ik dat ik ooit ook zo’n band met een paard kon hebben.
Ik denk ook dat mijn geluk was dat mijn eerste manege niet zozeer een dressuur- of
springgerichte manege was. Deze was gewoon fijn voor kinderen en er werd geen druk
gelegd op bijvoorbeeld nageeflijk rijden of de perfecte oefeningen. De sfeer was vrij los en
daarom hadden we veel plezier. (Tegenwoordig is het wel een dressuurgerichte manege
gericht op competities, helaas!)
Ik ben toch begonnen met rijden op een gewone manege, maar ik heb een zo
paardvriendelijk mogelijke manege gezocht waar niet elk paard hoefijzers heeft en de
paarden om de 6 maanden voor een aantal maanden de wei in mogen om te rusten.
Tussendoor ben ik wel blijven zoeken naar een mogelijkheid om ergens te rijden en via
de website van Paard Natuurlijk kwam ik terecht bij iemand die in de buurt een bijrijdster
zocht. Daar ben ik nu een jaar aan het rijden en vooral aan het leren. Ik volg wekelijks
1 les bij Lisanne Thomas. Zij is gespecialiseerd in bitloos rijden en heeft de Friezen
waarmee ik werk ook zadelmak gemaakt. Ik ga in de vakantie een maand Parelli Connect
activeren zodat ik met de paarden level 1 kan doorlopen.
Ik vind ook dat paarden gelukkig maken het minste is wat je kan doen. Paardrijden is
opzich al niet natuurlijk dus wil ik ervoor zorgen dat de rest wat er gebeurt met het paard
(huisvesting, rijden, voeren, enzovoorts) zo natuurlijk mogelijk is.
43
Nikita

Frans Jaspers
www.horsense.nl
de kracht Van het paard
heb jij al in deze spiegel gekeken..?
tekst: Frans Jaspers foto’s: HorSense
Paarden kunnen ons een haarscherpe spiegel voorhouden op gebied
van authenticiteit, communicatie en leiderschap. Het zijn ideale
leraren omdat ze volkomen oorspronkelijk reageren en oprecht
gedrag vertonen. Hun feedback is zeer direct en soms confronterend
doordat ze feilloos je lichaamstaal spiegelen en daarmee ook je
onbewuste gedrag en emoties onder de aandacht brengen. Dit brengt
je in contact met dieper liggende emoties, krachten en drijfveren. Het
geeft je inzicht in wie je op dat moment bent en de kanten die je zelf
minder scherp ziet. Paarden doen wat je wilt of ze doen het niet. Dat
kan heel confronterend zijn maar ook bevrijdend: paarden oordelen
niet. Ze houden alleen een spiegel voor en geven je de ruimte om het
anders te doen. Paarden kunnen ons helpen in het proces van het
hervinden en ontwikkelen van onszelf.
45

Frans Jaspers (Focus on U) is als coachsupervisor
en procesbegeleider betrokken bij
verandertrajecten van mensen (individueel en
teams) en organisaties.
Frans is bestuurslid en partner van HorSense.
Deze vereniging verbindt coaches die werken
met Paard als Spiegel (PAS) en stimuleert de
professionele ontwikkeling van aangesloten leden
d.m.v. opleidingen, workshops en intervisie- en
netwerkdagen.
Vanuit zijn ervaring als coach-supervisor, opleider
en paardenliefhebber beschrijft Frans in zijn e-book
‘De kracht van het paard’ de methodische inzet
van het paard in coaching en therapie. Het boek
geeft verdieping aan coaches die het paard als cocoach
inzetten of zich verder willen bekwamen in
de PAS-methodiek.
Jij als lezer van het Magazine Linked Paard krijgt
een exclusieve preview van dit e-book. Lees
hieronder een aantal fragmenten!
Methodiek Paard als spiegel
HorSense maakt gebruik van de methodiek “Paard
als Spiegel”.
In het werken met ‘Paard als Spiegel’ (PAS)
vervult het paard de rol van co-coach.
Belangrijk hierbij is dat het paard in zijn natuurlijke
houding aanwezig is. Werken met het paard
betekent in deze methodiek dat er geen direct
gedrag van het paard wordt verwacht . Paard is en
blijft paard. Het paard laat zich zien in de interactie
met de situatie /casus die op dat moment aan de
orde is. Hierbij zijn de natuurlijk aanwezige sensoren,
waarover het paard beschikt, de instrumenten die
optimaal kunnen worden benut. De feedback die
het paard aan de mensen om hem heen geeft
is datgene wat er op dat moment is. Het is puur,
eerlijk, zonder bijbedoeling en speelt zich af in het
NU.
In coaching hangt alles met elkaar samen. De
inclusiviteit, het geheel van de verscheidenheid,
vormt het uitgangspunt voor de coach. Inclusiviteit
of sociale inclusiviteit is het tegenovergestelde van
exclusiviteit en uitsluiten. Inclusiviteit is in sociale
verbanden het insluiten van mensen, het erbij
horen. Het bevorderen van inclusiviteit is verwant
46
aan het bevorderen van diversiteit. Om ons heen
zien we dat mensen compartimenteren. Ze isoleren
delen van hun leven en brengen ze onder in aparte
ruimtes. Dit containerdenken staat haaks op de
benadering van de coach.
Het paard kan alleen in zijn volle heelheid het
contact en de verbinding met de mens aan gaan.
In zijn rol als co-coach is het paard oordeelsvrij en
benadert hij de mens vanuit dat perspectief.
Fragment uit het hoofdstuk ‘Contact en
verbinding’
Dagboek van mijn mooie zwarte merrie.
14 augustus: Ster is een hele mooie zwarte merrie
van 4 jaar oud. Ze is een dressuurgefokt paard
en is van mijn vader. Eigenlijk heet ze Feinturo XS,
maar ik noem haar Ster . Al merk ik dat ik vaak
“mijn paard” zeg in plaats van haar bij de naam te
noemen. Dat komt omdat ik haar zelf de bijnaam
Ster heb gegeven en een aantal mensen hebben te
kennen gegeven dit een stomme naam te vinden.
Waardoor ik de naam dus niet zo goed durf te
gebruiken…. Ik probeer haar dagelijks te bezoeken
maar merk dat ik de afgelopen week nauwelijks tijd
heb gehad. Het is erg druk op mijn werk en eigenlijk
is Ster het kind van de rekening van mijn werklust.
17 augustus: Ik merk dat Ster meer afstand tot me
houdt. Ze wil haar stal niet uit en heeft alleen maar
oog voor haar eten. Wat ik ook doe of probeer, het
lukt me niet om haar mee naar de rijbak te nemen.
Ik merk dat ik ongeduldig wordt. Op mijn werk is
veel stress en doe ik als teamleider veel moeite om
mijn teamleden te motiveren. Lukt me dat eigenlijk
wel? Met een teleurgesteld gevoel ga ik naar huis!
Waarom lukt het me niet?
echtheid - Transparantie en openheid zijn
basiselementen in de coach-coachee relatie. Je
te durven tonen in wie je bent als coach, is voor
de gecoachte een uitnodiging om ook zo in het
coachingstraject te gaan staan. Durf mens te zijn in
het contact met de ander.
Kleinheid en traagheid - Is de impact van
coaching groot voor de coachee, de stappen in
een coachingstraject zijn klein en worden in
een laag tempo genomen. Ook bij de inzet van
coachingsmethodieken en middelen geldt het
uitgangspunt ‘less is more’. Dit zegt niets over de
wijze waarop de gecoachte dit ervaart. Het zegt
veel meer over de insteek van de coach. Het
doorleven van ontwikkelingsstappen verdient
aandacht . Bij het zetten van deze stappen is alles
informatie en doet er toe.
Duurzaamheid - Coaching leidt tot wezenlijke
stappen van de gecoachte. De betekenis van
deze inzet op termijn, hangt sterk af van de wijze
waarop het coachingsproces wordt uitgevoerd en
beleefd. Verankering en borging van opbrengst
in het coachingstraject dragen bij aan de
duurzaamheid. Daarnaast speelt de diepgang van
de bewustwording en de reflectie een belangrijke rol
Grootsheid - De natuur kan sterke gevoelens
in ons oproepen, van verwondering en genieten
maar ook van respect en ontzag. De natuur is
altijd in beweging, geen dag is hetzelfde. Ze gaat
haar eigen weg, groeit en beweegt mee met de
omstandigheden. Een paard roept bij ons de
associatie met kracht en grootsheid op. Geeft men
zich over aan de grootsheid van dit dier , niet door
jezelf er in te verliezen, maar door ermee in contact
te zijn dan ervaart men de authentieke kracht
waarmee we als mens een volgende stap kunnen
zetten.
Kwetsbaarheid - In de kwetsbaarheid van jonge
dieren zit veel levenskracht. Heb je ervaren hoe
een veulen in zijn kwetsbaarheid zich volledig
richt op zijn moeder. Dit veulen komt in korte tijd
tot wasdom en onafhankelijkheid. Dit is ook een
kracht die ook in mensen en organisaties te vinden
is, als hij niet ‘in de kiem gesmoord wordt’. De
PAS-coach begeleidt je in dit kwetsbare proces
Helderheid - De feedback van paard is eenduidig,
helder en niets verhullend. De kracht van de
feedback maakt dat deze zoveel impact heeft op
de coachee. Helderheid staat lijnrecht tegenover
allerlei belangen die onze werkelijke bedoelingen
verhullen. En daardoor krachtig en schokkend. Een
opening voor nieuw gedrag.
47
Fragment uit het hoofdstuk ‘Contact en
verbinding’
“Begin jaren ‘60 was ook de overgangsperiode
naar de tractor. De jonge boeren schakelden over
naar het ijzeren paard. Mijn vader bleef lang met de
paarden van mijn ooms werken en hij schakelde mij
daarbij in om te eggen en met de cultivator het land
te bewerken. Dit was mijn eerste kennismaking met
de kracht van dit dier.
Het was een machtig gevoel achter zo’n grote en
zware viervoeter te lopen. Een zelfgemaakt leidsel
was de enige verbinding tussen mij en het paard.
Als kind waren de simpele H-commando’s (hot, har
en huuu) voldoende om het paard in een vast tempo
over het aardappelveld te laten lopen. Tussendoor
rustte je samen uit en verzorgde het paard. Na
gedane arbeid werd de viervoeter afgespoeld en
stond er een emmer met haver klaar.
Het vertrouwen tussen paard en mens stond
centraal. Met veel rust werden de jonge dieren
opgeleid. Contact en verbinding tussen mens en
dier vormden de basis.”
De HorSense-coach is procesbegeleider van de
methodiek en is hierbij opgeleid om het traject
deskundig te begeleiden. De coachee komt met
een gerichte leer- en ontwikkelingsvraag bij de
HorSense-coach/begeleider.
De coach/begeleider zet naast zijn
basisvaardigheden als coach ook zijn kennis over
het werken met paard in. Hierbij staat zowel het
proces van de coachee als het welzijn van het
paard centraal.

Trudy de Bakker
www.youtube.com
de hort-stick
uniek en paardvriendelijk
tekst & foto’s: Trudy de Bakker
Tweeënhalf jaar geleden werd ik verliefd op een
iJslandermerrie van 16 jaar jong; Anda. Toen ik haar
ophaalde bij haar oude eigenaar, was ze erg angstig.
eenmaal thuis aangekomen, merkte ik dat ze vaak
staakte: ze weigerde met me mee te lopen.
48
foto: Josefina Moreno
n a een tijd ontdekte ik dat ze enorm bang
was voor alles wat alleen maar op een zweep leek.
Ik vind het verschrikkelijk als een paard bang voor
de zweep is, terwijl ze voor de rest nergens angst
voor heeft.
Het rijden in de groep ging al die tijd prima. Als we
alleen op pad gingen en Anda staakte, vond ik
meestal iemand onderweg die haar ‘aan de hand’
nam. Dit was niet altijd even praktisch, maar wel
paardvriendelijk.
Toen ik op een dag een zweep leende en met het
handvat tegen het bakstuk van het bitloze hoofdstel
duwde, ontdekte ik dat ik in het zadel op die manier
ook een leidende functie kon hebben: het principe
van de hort-stick was geboren. In plaats van een
drijvende functie kreeg de zweep een andere
invulling.
De hortstick is gemakkelijk zelf te fabriceren. Volg
deze stappen:
- Koop een lange dressuurzweep. Zaag die af tot
ongeveer 60 à 70 cm lengte.
- Snijd het handvat los en schuif dat over het
uiteinde. Bevestig dit met lijm en leergaren.
- Op de plek waar het handvat zat naai je een
haakje vast, verkrijgbaar in alle doe-het-zelf-zaken
(zie foto). Je kan de hort-stick zo leuk maken als je
zelf wilt.
Het mooie van de hort-stick is dat je je paard
helpt in plaats van dwingt. Bouw het werken met
de hort-stick eerst vanaf de grond rustig op. Na
een paar weken oefenen, merkte ik het wijzen met
de hort-stick al genoeg was om duidelijk te maken
wat ik wilde. Geen druk, geen dwang, maar
gewoon een steuntje. Iemand zei: ‘het werkt zo,
alsof je even een kindje aan de hand neemt’.
Zo kan het ook!
Op Youtube zijn filmpjes te zien over hoe de
Hortstick gebruikt wordt!
www.youtube.com/watch?v=r_XaIQkOVX4
(zoek op: ‘Hortstick’)
49 5
Een aanbeveling op de website van Paard Natuurlijk:
“Een geweldige uitvinding, die heel goed werkt! Mijn
paardje Pip ben ik aan het ‘beleren’ (= mezelf aan
het leren hoe ik haar kan begrijpen en motiveren).
Met behulp van clickeren (positief belonen) zijn we
nu op het punt dat ik op mag/kan stappen terwijl
ze stil blijft staan en wegstapt op mijn stemcue
“stap”. Het was alleen lastig om haar door te laten
stappen, omdat ze elke paar stappen omkeek en
hoopte op een beloning (want ze deed het toch
goed!). Hierdoor kwamen we niet echt ver en
draaiden af en toe rondjes. Zelf ben ik geen held
en heb ik, vooral in het begin, waarschijnlijk iets
te vaak geprobeerd of de rem het nog wel deed.
(door ‘ho’ of ‘goed zo!’ te zeggen, waarop ze netjes
stopte en omkeek om de beloning aan te nemen).
Ik zag een filmpje van Trudy’s fantastische
uitvinding en wilde het graag ook proberen. Het
werkt supergoed! Natuurlijk eerst uitgeprobeerd
naast het zadel, daarna erop. Zeer vriendelijk en
een subtiele hulp, precies passend bij hoe ik het
wil doen. Paardvriendelijk!!! We kunnen inmiddels
al een rondje door de bak stappen en zijn op weg
naar meer!”

Paarden voetballen
vanaf 19.95 euro
diverse maten en kleuren!
Spelenderwijs souplesse, kracht
&
zelfvertrouwen opbouwen.
ww.equi-unity.nl mail: info@equi-unity.nl
Paard in de Wei zoekt enthousiaste schrijvers die voor de website
www.PaardindeWei.nl informatieve, inspirerende en leerzame teksten over
het welzijn van paarden willen schrijven. Teksten voor paardeneigenaren
en paardenliefhebbers. Verhalen die andere mensen kunnen inspireren
en helpen.
Heb je een verhaal, een informatieve tekst of wil je over paardenwelzijn
schrijven? E-mail dan naar info@paardindewei.nl
Op Facebook is een heuse Paardvriendelijke tweedehandsspullen- groep te vinden.
Omdat het aanbod voor tweedehandse spullen op het gebied van bitloze optomingen,
natural horsemanship artikelen, boomloze zadels en meer producten vrij versnipperd en
daarom moeilijk te vinden is wilde de oprichter van de groep hier verandering in brengen.
En dat is gelukt! Check op Facebook de groep:
2 e hands paardenspullen NH , recreatief, bitloos, boomloos
51

foto: by Niki Clerx
~