Naar een democratische arbeidsverdeling in Vlaanderen en Europa?

In dit boek gaan we uit van een brede geïntegreerde benadering van het dagelijks
leven en de levensloop van mannen en vrouwen binnen de diverse maatschappelijke
actoren (gezinnen, verenigingen, bedrijven enz.). Het dagelijks leven of de leefsituatie
van mannen en vrouwen wordt omschreven als de dagelijkse verdeling van de
diverse activiteiten (tijdsverdeling of arbeidsverdeling) en de verdeling van de beschikbare
(persoonlijke, sociale, materiële en financiële) middelen. De levensloop is
de evolutie van die leefsituatie tijdens het individuele bestaan. De maatschappelijke
ontwikkeling van de leefsituatie en de levensloop van mannen en vrouwen verwijst
dan naar de veranderingen ervan doorheen de tijd, vanuit het (verre) verleden, naar
het heden en de (verre) toekomst.
De verdeling van beroeps- en gezinsarbeid is een centraal onderdeel van de tijdsverdeling.
Beroepsarbeid verwijst naar alle betaalde beroepsactiviteiten. Gezinsarbeid
omvat alle huishoudelijke taken en opvoedingsactiviteiten binnen het gezin,
ten behoeve van de gezinsleden. Deze twee basisactiviteiten worden geplaatst
naast de andere basisactiviteiten zoals persoonlijke verzorging, externe opvoeding/zorg
(opvang, vorming, opleiding, onderwijs enz.), vrijwillige of sociale arbeid
en ontspanningsactiviteiten (vrije tijd).
Het Combinatiemodel is een wetenschappelijk instrument voor de ontwikkeling van
een geïntegreerd beleid voor de verdeling van beroeps- en gezinsarbeid in een democratische
maatschappij. Het staat voor de integratie van het conceptuele, empirische
en normatieve perspectief. In de eerste plaats formuleert het model een
interdisciplinaire conceptuele benadering van het dagelijks leven van mannen en
vrouwen in een complexe maatschappij (Van Dongen, 1990, 1993). Deze benadering
is de basis voor de uitwerking van conceptuele modellen voor de verdeling van
beroeps- en gezinsarbeid, door middel van eenvoudige grafische voorstellingen.
Vervolgens worden empirische modellen geconstrueerd om de feitelijke ontwik–
keling van de graduele arbeidsverdeling op een eenvoudige en bevattelijke manier
voor te stellen. In het verlengde daarvan worden ten slotte enkele normatieve toekomstmodellen
of beleidsmodellen uitgewerkt om de mogelijke/wenselijke arbeidsverdeling
duidelijk weer te geven, uitgaande van de relevante normatieve visies in
de maatschappij. Op basis van enkele criteria wordt één van deze modellen als het
meest geschikte beleidsmodel naar voren geschoven, met name het Volledige
Combinatiemodel (VCM). Dit model wordt dan gebruikt om consistente beleidsperspectieven
uit te tekenen voor diverse maatschappelijke domeinen.
Deze studie wil aantonen dat het Combinatiemodel een nuttig instrument is voor
alle democratische landen, ofschoon het grotendeels ontwikkeld is binnen de
Vlaamse/Belgische context.
1.3 Oorsprong van het Combinatiemodel
Het begrip Combinatiemodel werd in 1999 voor de eerste keer in Vlaanderen gelanceerd,
in het kader van de Vlaamse Rondetafelconferentie 'Beroeps- en Gezinsleven'
13