Het Gallo-Rorneins Museum in Tongeren - Tento.be

Een hemel op aarde
Binnen de Ton gerse Onze-Lieve-Vrouwebasiliek
staan we te midden van een oneindige ruimte.
De wanden van het gotische kerkgebouw brengen alles
samen. Het "boodschappende" licht wordt in het
gekleurde glas concreet Ook wordt hier een
opvallende eigenschap van een aantal Maaslandse
kerken duidelijk: de directheid waarmee de eenheid
van het ruimteconcept de betovering van het koorlicht
centraal stelt De altaarruimten van de begijnhofkerk te
Sint-T ruiden, de kanunnikenkerk van Kortessem, de
kasteelkerk van 's Herenelderen en de basiliek van
Tongeren, met de prachtige geelkoperen koorlezenaar
en paaskandelaar a. Josès, I 372), creëren elk op hun
manier deze "aanschouwende sfeer".
Even boeiend zijn enige muurschilderingencycli. De
begijnhofkerk te Sint-Truiden toont een opmerkelijk
overzicht van muurschilderkunst van de dertiende tot
de zeventiende eeuw. Vrouwelijke heiligen ( 1490-
15 I 0) nemen er bezit van de pijlers en geven zin aan
het samenzijn van de begijnen in hun koor.
Merkwaardig is de vroeg-gotische, haast "byzantijnse"
voorstelling van de Vera Ikoon, rechts van de triomfboog.
In de zuidelijke dwarsbeuk van de kerk van
Zepperen betreft de iconografie (omstreeks 1509) de
pelgrimerende mens. Het wonderlijke leven van de H.
Genoveva leert hoe heiligheid wordt bereikt, terwijl
daarnaast een gigantische Christoffelfiguur het Jezuskind
veilig over de rivier brengt en wij allen oog in oog
staan met het Laatste Oordeel. In de reeds genoemde
Sint-Hubertuskerk te Sint-Huibrechts-Hem wordt
duidelijk dat de aardse pelgrimstocht begeleid door
het stichtende voorbeeld van de heilige, de gelovigen
uiteindelijk in het Godsrijk brengt.
116
Het gotische interieur van de
voonrnalige begijnhofkerk te
Sint-Truiden met de
merkwaardige reeks
muurschilderingen (dertiende
tot de zeventiende eeuw).
Regionale architectuurstijl
Voor het gewone bouwen bleef men in
de Maasstreek de vakwerktechniek lang getrouw.
Vanaf de zestiende eeuw eiste het stenen woonhuis
geleidelijk zijn plaats op in de steden. Onder
Luikse invloed ontwikkelde zich een streekeigen stijl,
de zogenaamde Maaslandse renaissance. Het
kenmerkende hiervan is de gestandaardiseerde
combinatie van baksteen voor het opgaand
metselwerk met natuursteen (Maastrichtse en/of
Naamse steen) voor kwetsbare metselwerkhoeken,
deur- en vensteromlijstingen, muurbanden en kroonlijsten.
In de stad gaf men de voorkeur aan het breedhuis.
In- en uitzwenkende topgevels met renaissanceof
bandvormen treft men vooral aan op de zijgevels;
aan de voorzijde ging alle aandacht naar de uitwerking
van de horizontale kroonlijst. Bilzen, Borgloon, Hasselt,
Sint-Truiden en Tongeren bewaren nog verscheidene
voorbeelden van de "Maasstijl". Vooral de begijnhoven
van de drie laatstgenoemde steden illustreren op
boeiende wijze het verhaal van het versteningsproces
en het Maaslandse, stenen woonhuis.
Devotie en eontrareformatie op het
platteland
De barokkunst heeft in Limburg een
bescheiden beeld nagelaten. Des te boeiender zijn de
devotiekapellen, betekenisvol ingeplant in het
Haspengouwse heuvellandschap, zoals de H. Grafkapel
te Neercanne (omstreeks I 650) en de kapellen
toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw te Helshoven
( 1 659), aan haar moeder de H. Anna te Wintershoven
( 17de eeuw) en aan Sint-Job te Jeuk ( 17de eeuw).
Te Vrijhem bij Hoeselt werd een repliek gebouwd
( 1 685) van het huis van Onze-Lieve-Vrouw, waarbij
de geest van de plek, een eenzame heuvel, inspeelt
op de symboliek van Loreto.
Wie meer wil opsteken van het contrareformatorisch
ideeëngoed, vindt in Limburg drie merkwaardige
ensembles. De Mariale bedevaartplaats van Kortenbos
aan de weg van Sint-Truiden naar Hasselt is een eerste
voorbeeld. De soberheid van het exterieur
contrasteert er met de retoriek van het interieur.
Boetedoening en heil zijn de centrale thema's. Het
schilderij van het hoofdaltaar (G. de Crayer ?, I 662)
toont hoe de H. Norbertus bij Onze-Lieve-Vrouw ten
beste spreekt voor de bedevaartgangers, terwijl in het
schip premonstratenzerheiligen en gelukzaligen (A. van
Diepenbeek, omstreeks 1675) de apostolische
werking van zijn kloostergemeenschap huldigen.
Binnen het witte interieur valt tenslotte het eikehouten
wandbeschot met biechtstoelen op (A. Baeyens,
omstreeks I 650).
In de kapel van Onze-Lieve-Vrouw Virga )esse te Hasselt
bevindt zich een ensemble dat oorspronkelijk in de
abdijkerk van Herkenrode opgesteld stond. Het
hoofdaltaar a. Delcour, 1681) is opgevat als een
triomfantelijk decor voor het H. Sacrament van
Mirakel, dat sedert 1317 te Herkenrode vereerd werd.
In het midden tonen twee engelen een door stralen
omgeven medaillon met het Lam van de Apocalyps.
Links van het altaar ligt het dode lichaam van de Zoon
Gods uitgespreid op de graftombe van abdis Anna
Catharina de Lamboy (A. Quellinus de Jonge, 1675).
Rechts verschijnt de verrezen Christus op het praalgraf
van abdis Barbara de Rivière (L. Delvaux, 1744).
De Loretakapel ( 1685) en kluis
( 1708) van Vrijhem bij Hoeselt
Nergens in Limburg staan twee
christelijke wereldbeelden,
zo volstrekt tegenovergesteld
aan elkaar, in continue
tegenspraak met elkaar als te
Tongeren: de besloten ruimte
van het Romaanse kloosterpand
en het alles samenbrengende
interieur van de basiliek met
haar hoog oprijzend polygonaal
koor.
Het stadhuis ( 1680) van
Borgloon, gebouwd in regionale
Maaslandse renaissancestijl.
117