Magazine Herenhuis - Lei Import BV

56 Herenhuis | maart/april 2012
Rechterpagina middenboven | Annemiek en
Chris voegden met deze deurkalf hun eigen signatuur
toe aan de historie van het pand. Het bovenlicht is
gereconstrueerd op basis van een oude foto.
Rechtsboven | Als dakramen kozen Chris en Annemiek
voor de Cast PMR ramen van Lei-Import. Deze passen
uitstekend bij de sfeer van de oude boerderij.

Ingrijpende restauratie redt boerderij
De Hofwoning kan er
weer een eeuw tegen
Bijna drieëneenhalf jaar duurde de restauratie van de eeuwenoude boerderij ‘De Hofwoning’
in ’t Woudt, een buurtschap in Midden-Delfland. Een enorme klus voor bewoners Annemiek en
Chris Koppert, die dan ook de hulp inriepen van architectenbureau Restauro.
Tekst | Didier van Det Fotografie | Otto Kalkhoven

58 Herenhuis | maart/april 2012

Sinds een aantal maanden bewonen Annemiek en Chris met
hun dochters Carmen en Babette het rijksmonument uit circa
1580. Aan de grote eikenhouten tafel in de lichte leefkeuken
blikken ze samen met architect Peter van Velzen en projectleider
Margreet de Keijzer van architectenbureau Restauro terug op
een jarenlange en zeer intensieve samenwerking. Annemiek
en Chris zijn apetrots. Niet alleen op het resultaat: de boerderij
is van alle moderne gemakken voorzien zonder dat het
historische karakter geweld is aangedaan. Maar zeker ook op alle
medewerkers die er bij betrokken waren. ‘Ik heb mensen echt
zien groeien in dit project’, vertelt Annemiek enthousiast.
Aantrekking
‘Dit wordt nooit wat!’ was de stellige indruk van Annemiek
en Chris nadat ze de woning in 2007 voor het eerst
bezichtigden. De technische staat was ronduit belabberd.
Buitenmuren waren gescheurd en stonden zelfs bol.
En ook de kapconstructie deugde niet. Toch bleef het pand
door hun hoofd spoken. Was het de idyllische plek, het
dorpje aan een doodlopende weg met slechts veertien
huizen en een kerkje, en in de verte de skyline van Delft?
Of hield de historie van het pand hen in haar greep?
Wat de reden ook was, in december 2007 was de koop
een feit. Maar niet nadat Annemiek en Chris de
architect en een aannemer een inschatting hadden laten
maken van wat hen te wachten stond. Een inschatting die,
zoals vaak bij monumenten, niet echt bleek te kloppen...
Ook bezochten zij, ter voorbereiding, monumentale
boerderijen in de buurt die een soortgelijk restauratietraject
hadden ondergaan.
Het project was een
paradijs voor archeologen
en bouwhistorici
Links | Een kaartfragment van Nicolaes Krukius uit 1712 is
geprojecteerd op een wand. De Hofwoning staat hier al op
aangegeven. De oudst bekende kaart waarop de boerderij
is vermeld stamt uit 1535.
maart/april 2012 | Herenhuis 59

60 Herenhuis | maart/april 2012

‘Over iedere vierkante
centimeter neem je een beslissing’
Levensgevaarlijk
‘De scheuren in de muren werden veroorzaakt door het
uitzetten van roestend ijzer’, legt Peter uit. ‘De vloer boven
de melkkelder bestond uit ijzeren balken met daartussen
gemetselde tongewelven. Door het roesten van de balken
werden de buitenmuren naar buiten gedrukt, op sommige
plekken wel tot zeven centimeter. De draagbalken waren bij
de oplegging bijna geheel doorgeroest, een levensgevaarlijke
situatie. We hebben de buitenmuren in een soort korset
geplaatst, een stut- en steunconstructie om de muren te
stabiliseren. Vervolgens zijn de muren met behulp van
spanstaven langzaam teruggetrokken.’
Het enorme dak kreeg een isolatiepakket met een rietdekking
als toplaag. Door deze ‘stijve’ dakconstructie hoefden
aangetaste balken nauwelijks vervangen of versterkt
te worden. Een flinke tegenvaller was de fundering: de
binnenmuren rustten rechtstreeks op de klei, geen stabiele
situatie dus. Als oplossing plaatste de aannemer onder de
muren metalen ‘stoeltjes’ die in de nieuwe boerderijvloer van
gewapend beton werden ‘vastgezet’. Het hele pand rust nu in
feite op één grote betonnen plaat.
Paradijs voor historici
‘Bij zo’n restauratie moet je over iedere vierkante centimeter een
beslissing nemen’, vertelt Chris. ‘Restauro stelde een bestek op
met een behoorlijke post ‘onvoorzien’: achter elk wandje en onder
elke opgepakte steen kwam wel een verrassing tevoorschijn. Het
bestek diende dan ook vooral als praatstuk.’ Annemiek: ‘Margreet
visualiseerde het pand in een 3D-model. Dit heeft ons enorm
geholpen bij het maken van keuzes. Iedere week hielden we een
werkbespreking en om de drie weken een bouwvergadering.
Wijzigingen werden in het model verwerkt, waarna de aangepaste
3D-tekening direct naar de aannemer kon.’
Het project was een paradijs voor archeologen en bouwhistorici.
Stapje voor stapje werd de historie van het huis ontrafeld. Zo
kwam achter een kastenwand in de woonkamer een prachtige
schouwpartij tevoorschijn. Uit een oude foto, gekregen van oudbewoners,
bleek dat de wand ooit betegeld was met Delftsblauwe
tegeltjes. Een goede reden om verwoed oude tegels te gaan
verzamelen en de wand in ere te herstellen. In de schouw zat
ook een verborgen luikje dat leidde naar een kleine ruimte. Deze
fungeerde tijdens de Tweede Wereldoorlog als schuilplaats voor
onderduikers.
Zoals de boer het zou doen
‘Het uitvoerende aannemersbedrijf Verbij, van oudsher
molenbouwer, werkt nog op de ambachtelijke wijze en
met de juiste materialen en combineert dat met moderne
technieken’, vertelt Margreet. ‘De rode draad tijdens de bouw
was: het moet goed, maar het moet er uitzien zoals de boer
het vroeger ook zou hebben gedaan. Zo werden buitenmuren
aan de binnenzijde afgewerkt met een speciaal noppenfolie als
isolatie en daaroverheen een dikke stuclaag met kalkuitstraling.
Hiervoor leende de stukadoor het bezempje van zijn dochtertje
waarmee hij alle wanden nastreek. Het effect was super!’ Ook
werden materialen net als vroeger zoveel mogelijk hergebruikt.
maart/april 2012 | Herenhuis 61

62 Herenhuis | maart/april 2012
Stapje voor stapje werd de historie
van het huis ontrafeld

Restauratiefondshypotheek
Chris en Annemiek maakten gebruik van de Restauratiefondshypotheek
met een rente die vijf procent onder de marktrente
ligt. Igno Duijvestein van ID Monumenten & Landgoederen Advies
adviseerde hen hierbij. Vooraf stelden ze gezamenlijk een lijst
op met onderhoudskosten, waarbij onderscheid werd gemaakt
tussen onderhoud en verbetering. Voor een rijksmonument zijn
de onderhoudskosten namelijk fiscaal aftrekbaar. Om achteraf
niet voor verrassingen te staan kozen Chris en Annemiek ervoor
om de kosten vooraf door Bureau Monumentenpanden van de
Belastingdienst vast te laten stellen. De Restauratiefonds-hypotheek
bedroeg zeventig procent van de vastgestelde fiscaal aftrekbare
onderhoudskosten met een maximum van € 300.000,-.
Aan de restauratie van de Hofwoning
werkten onder andere mee:
Restauro Architecten, Den Hoorn zh
www.restauro.nl
Aannemingsbedrijf Verbij, Hoogmade
www.verbij.nl
HEM Schilderwerken, Schipluiden
www.hemschilderwerken.nl
Lei-Import, Maasbracht
www.lei-import.nl
Loodgietersbedrijf Marco Middelburg, De Lier
www.marcomiddelburg.nl
Het oude zakkendragerstrapje uit de stal fungeert nu als trap
naar de hoogslaper van dochter Carmen. En dochter Babette
slaapt in een bedstede die uit praktische overwegingen
naar boven verhuisde. Ook de aannemer liet zijn sporen na.
Margreet: ‘We zochten voor de vroegere dorsruimte een
flinke staander. Hiervoor is uiteindelijk de roede van een oude
molenwiek toegepast.’
Verwijzingen naar het verleden
De oude Hofwoning kan er weer een eeuw tegen. De historie
is op subtiele wijze gecombineerd met de gemakken en luxe
van de huidige tijd. Peter plaatste de luxe badkamer in de
voormalige melkkelder. Twee van de drie oude ‘melkpetten’,
waarin de melkbussen vroeger gekoeld werden bewaard (in
koud slootwater), verwerkte hij in het ontwerp. Dit is slechts
een van de vele verwijzingen naar het verleden. In stucwanden
verraadt het uitgespaarde metselwerk de contouren van
vroegere tussenmuren. Ook is een gedeelte van de stal nog
volledig intact. Door middel van glazen wanden creëerde Peter
zelfs een soort ‘kijkdoos’ naar het verleden.
‘Toen we afgelopen kerst met de hele familie rond het
haardvuur bij de prachtige schouw zaten ervoer ik een waar
wow-gevoel’, vertelt Annemiek, die als dank een terugkomdag
voor alle betrokkenen met hun familie organiseerde. Ook
stelde ze een boek samen over het huis, de historie en de
restauratie. ‘Samen met foto’s en artikelen gaat dit in een kist
die ik verstop op een plek waarvan ik hoop dat het pas over een
paar generaties ontdekt zal worden. Ik weet een perfect plekje,
die de waarde als schuilplaats al eens heeft bewezen...’
maart/april 2012 | Herenhuis 63