Zomer - Actorion
Zomer - Actorion
Zomer - Actorion
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Jaargang 10, nummer 2 Uitgave zomer 2011 Prijs ¤ 4,95<br />
Stadsregio Arnhem Nijmegen<br />
Magazine voor overheid en bedrijfsleven<br />
Thema: Duurzaamheid/MVO<br />
Annemarie Scholtis van Rabobank Rijk van Nijmegen<br />
Verduurzaming bij Alliander<br />
MVO doe je zo!
Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen is een<br />
business-to-business magazine voor overheid en<br />
bedrijfsleven dat vier keer per jaar wordt uitgegeven<br />
door <strong>Actorion</strong> Communicatie in een oplage<br />
van 12.000 exemplaren.<br />
www.netwerkkan.nl<br />
Colofon Inhoudsopgave<br />
Redactieadres<br />
<strong>Actorion</strong> Communicatie<br />
Arnhemsestraatweg 346<br />
6881 NK Velp<br />
T 026 – 443 82 87<br />
F 026 – 389 25 48<br />
E adviseurs@actorion.nl<br />
Redactieraad<br />
Peter Smit (hoofdredacteur),<br />
Gemma Schoot (eindredacteur), Dick de Jager,<br />
Liesbeth Timmermans<br />
Concept & Realisatie<br />
<strong>Actorion</strong> Communicatie<br />
Basisontwerp & Vormgeving<br />
Ontwerpbureau NEO, Velp<br />
Fotografie & Visuals<br />
Alain Baars, Jaap Beetstra, Studio Braaf, Axel Breuer, Huub<br />
Coenen, Remco Hoogma, Hans Huurdeman, Corine Janssen,<br />
Roel van Koppenhagen (No Point), Jos de Lange, William<br />
Moore, Rens Plaschek, Team Peter Stigter, Sander Vermeer,<br />
Heleen van der Wilt, Luuk van der Lee, Ron Moes, Fotografie<br />
Hans Morren vof, Ron Oostveen, Anne Ouggouti, Rens<br />
Plaschek, Sjaak Ramakers, Ralph Schmitz<br />
Druk<br />
Drukkerij Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam<br />
Bladmanagement<br />
<strong>Actorion</strong> Communicatie<br />
Gratis toezending<br />
Bestuurders in de Stadsregio Arnhem Nijmegen<br />
Directeuren, managers en beleidsambtenaren van<br />
(semi-)overheidsorganisaties in de stadsregio<br />
Directeuren en managers van bedrijven in de stadsregio<br />
Losse nummers zijn verkrijgbaar bij<br />
<strong>Actorion</strong> Communicatie voor € 4,95<br />
Copyright<br />
Het auteursrecht op de artikelen uit Netwerk magazine<br />
berust bij <strong>Actorion</strong> Communicatie.<br />
Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de<br />
uitgever mag niets uit deze opgave worden verveelvoudigd<br />
en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm,<br />
fotokopie, scan of op welke andere wijze dan ook.<br />
Uitgave<br />
Voorjaar 2011<br />
Het volgende nummer van Netwerk Stadsregio<br />
Arnhem Nijmegen verschijnt september 2011<br />
Partners<br />
Breed, Nijmegen<br />
Euregio Rijn-Waal, Kleve<br />
GIBO Groep Accountants en Adviseurs, Arnhem<br />
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen<br />
Hotel Landgoed Avegoor, Ellecom<br />
JDI internet professionals, Dieren<br />
Kamer van Koophandel Centraal Gelderland<br />
Karst Grit Media, Renkum<br />
Stadsregio Arnhem Nijmegen, Nijmegen<br />
Drukkerij Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam<br />
Stadsregio Arnhem Nijmegen<br />
van de redactie<br />
burgemeester in beeld<br />
4 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011<br />
column<br />
column<br />
rubriek<br />
column<br />
3<br />
4<br />
6<br />
11<br />
12<br />
16<br />
18<br />
19<br />
20<br />
23<br />
24<br />
26<br />
27<br />
28<br />
30<br />
32<br />
36<br />
37<br />
39<br />
40<br />
43<br />
44<br />
46<br />
51<br />
Convenant Arnhem Energiestad ondertekend<br />
Annemarie Scholtis, Rabobank Rijk van Nijmegen<br />
Paul Mengde van Heumen<br />
MVO bij Alliander: anders kijken, doen en zijn<br />
MVO doe je zo, ondernemers!<br />
Jaap Modder<br />
Stadsregionaal<br />
Stadsregionale Mixed Strategy<br />
Breed-medewerkers zetten stap naar de markt<br />
‘Mindset’ van de HAN staat op ‘duurzaamheid’<br />
Ronald Migo<br />
Intussen buiten de arena …<br />
Euregio Rijn-Waal bestaat veertig jaar!<br />
Europese aandacht voor gezonde en veilige werkplek werkt<br />
Eindconferentie Our Common Future 2.0<br />
Beeldpagina Arnhem Mode Biënnale<br />
De energie-goldmine Oost-Nederland<br />
Word lid van Raadslid.Nu, juist nu!<br />
Ontdek Culinair Nederland<br />
Monique Leyenaar<br />
Achterhoek is trots op geslaagd VNG-congres 2011<br />
Broedplaats: HAN Centrum voor Ondernemerschap<br />
Partnernieuws<br />
duurzaamheid en maatschappelijk<br />
verantwoord ondernemen<br />
Duurzaamheid en MVO staan centraal in deze zomereditie van Netwerk. Hoe<br />
gaan de partners om met dit thema? Steeds meer organisaties, ondernemers en<br />
burgers proberen op een duurzame manier te ondernemen en in het leven te<br />
staan. Ze willen zich de drie P’s (people, planet, prosperity of profit) ter harte<br />
nemen. Het bewustzijn dat dit serious business is, groeit en dat blijkt ook uit<br />
deze editie van Netwerk.<br />
De bank die vele financiële stormen trotseerde, De Rabobank,<br />
heeft MVO-grondslagen die teruggaan op de 113 jaar geleden<br />
overleden oprichter van de coöperatieve bank: Friedrich<br />
Wilhelm Raiffeisen. In het omslaginterview vertelt Annemarie<br />
Scholtis, directievoorzitter Rabobank Rijk van Nijmegen, hoe<br />
de Rabobank MVO anno 2011 heeft doorvertaald “tot in de<br />
haarvaten van onze organisatie en ons gedrag”, aldus een<br />
bevlogen Annemarie Scholtis.<br />
Bijna iedere manager of adviseur die met verduurzaming<br />
bezig is, hoor je wel de woorden ‘mindset’ en ‘transitie’ gebruiken.<br />
Verduurzaming van de organisatie, van de producten en<br />
diensten, van het hele organisatiebeleid vraagt om “anders<br />
denken, anders doen en anders zijn”, zo benoemt de bestuurskundige<br />
Koen Eising het veranderingsproces waaraan hij als<br />
manager MVO bij netwerkbedrijf Alliander leiding geeft. Hoe<br />
meer die mindset verandert, hoe harder dat gaat het vliegwiel<br />
gaat draaien en “dan komen de resultaten vanzelf”.<br />
Samenwerken en co-creatie zijn ook woorden die je veel<br />
tegenkomt. Volgens Jan Oosting is “samenwerken het nieuwe<br />
concurreren”. Oosting is als externe adviseur bij de<br />
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen het HAN-brede projectleider<br />
Duurzaamheid. Alles verduurzaamt zich momenteel bij<br />
de HAN: de eigen bedrijfsvoering, het onderwijs, het onderzoek.<br />
“De hogeschool wil beroepsbeoefenaren afleveren die<br />
niet meer beter wéten dan dat in alles wat je doet iets van de<br />
drie beroemde P’s”. De motivatie moet van binnenuit komen.”<br />
Een ware happening met van binnenuit gemotiveerde mensen<br />
was de eindconferentie Our Common Future 2.0, onlangs in<br />
de Arnhemse Eusebiuskerk. Hier werd het resultaat gepresenteerd<br />
van een half jaar denken, studeren en discussiëren over<br />
de wereld van 2035: Duurzaam Denken en Doen 2011-2035,<br />
Inspiratieboek voor onze gezamenlijke toekomst.<br />
Politicologe Monique Leyenaar merkt in haar column fijntjes<br />
op dat duurzaamheid ook betrekking heeft op de uitkomst<br />
van het politieke proces: het beleid en de gevolgen daarvan<br />
in de toekomst. Dat je op sommige trajecten 130 kilometer<br />
per uur mag rijden, stemt haar niet bepaald hoopvol. Volgens<br />
het Britse onderzoeksbureau Maplecroft behoort Nederland<br />
namelijk tot de top-5 van de wereld wat betreft CO₂-uitstoot.<br />
Het zal het kabinet een flink aantal creatieve sessies kosten<br />
om zo snel mogelijk uit die top-5 te komen. Bij de HAN weten<br />
ze wel hoe je er met een paar ‘bootcamps’ uit komt!<br />
Ik hoop van harte dat de artikelen over duurzaamheid en MVO<br />
en natuurlijk ook de andere teksten u de nodige inspiratie<br />
opleveren.<br />
Ik wens u veel leesplezier en voor straks, een prettige vakantie!<br />
Namens de redactie,<br />
Peter Smit<br />
Hoofdredacteur<br />
van de redactie<br />
Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 5
ambitie: duurzame stad<br />
op korte en lange termijn<br />
Klimaatverandering, duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen<br />
stijgen in populariteit en worden binnen het beleid van gemeenten<br />
steeds belangrijker. Ook in Arnhem. De Gelderse hoofdstad is klaar om aan<br />
de slag te gaan met haar ambitie: ‘Een duurzame en groene toekomst’. De<br />
ambities zijn vertaald in het programmaplan Arnhem Energiestad 2011-<br />
2014. De deelnemende partijen ondertekenden in juni het convenant.<br />
De komende jaren staan in het teken om de overstap te maken<br />
van fossiele naar duurzame brandstoffen. Op lokaal niveau<br />
gaat Arnhem zich hiervoor inzetten.<br />
Het programmaplan Arnhem Energiestad<br />
In de gemeente zijn de kennis, de expertise en de faciliteiten<br />
om aan de slag te gaan met verduurzamen volop aanwezig.<br />
Voor Arnhem is de transitie van een fossiele naar een duurzame<br />
energievoorziening een opgave en een kans. Een kans<br />
om in te zetten op innovatie, verandering en investering. Het<br />
programmaplan Arnhem Energiestad is de komende jaren het<br />
uitgangspunt. Om ‘energie’ in de stad te mobiliseren moeten<br />
er coalities gesmeden worden, convenanten gesloten worden<br />
en geprofiteerd worden van elkaars kennis en sterke punten.<br />
Arnhem Energiestad moet een programmaplan worden van en<br />
voor de stad.<br />
Van intentieverklaring, via convenant naar acties en<br />
maatregelen<br />
Het programmaplan Arnhem Energiestad gaat vier jaar lopen.<br />
Doel is dat mens, milieu en markt het in Arnhem beter krijgen.<br />
In 2010 hebben diverse partijen uit het bedrijfsleven, het<br />
onderwijs, de overheid, woningcorporaties en (maatschappelijke)<br />
instellingen een intentieverklaring getekend. De vertaalslag<br />
naar concrete acties en maatregelen wordt in een convenant<br />
vastgelegd; die is op 24 juni ondertekend. De ambitie van<br />
Arnhem berust op drie beleidsvelden:<br />
a) de unieke kwaliteiten van Arnhem - het groene en creatieve<br />
karakter - verder uitbouwen en bekend maken,<br />
b) sterke, kansrijke en onderscheidende economische sectoren<br />
versterken, en<br />
c) de millenniumdoelen nummer zeven ‘een duurzame samenleving<br />
nastreven’ en nummer acht ‘frair trade’.<br />
Tekst Daniëlle Driessen<br />
Fotografie Hans Huurdeman<br />
Gemeente Arnhem wil in deze coalitieperiode het verschil maken op het thema energie<br />
Arnhem wordt energieneutraal<br />
Binnen de eerste programmalijn, Naar een energieneutraal<br />
Arnhem (zie kader) heeft Arnhem zich een ambitieus doel<br />
gesteld dat zelfs verder gaat dan de doelstellingen van het<br />
Rijk. Arnhem wil CO -neutraal te worden. Op dit moment<br />
2<br />
wordt Arnhem met behulp van fossiele brandstoffen van<br />
energie voorzien. Om de uitstoot van CO te verminderen, zal<br />
2<br />
er gebruik gemaakt moeten worden van duurzame energiebronnen.<br />
Arnhem is energieneutraal als de stad duurzame<br />
energie gebruikt die, bij voorkeur, op Arnhems grondgebied<br />
gewonnen is. De regio biedt echter niet voldoende mogelijkheden<br />
om voor de gehele gemeente energie op te wekken.<br />
Samenwerking is hierbij dus noodzakelijk.<br />
Een energiecluster waar je U tegen zegt<br />
De tweede programmalijn betreft de stimulering van de<br />
sector Energie- en MilieuTechnologie (EMT). Samen met kennisinstellingen,<br />
ondernemers en andere overheden heeft de<br />
gemeente Arnhem aan de wieg gestaan van de ontwikkeling<br />
van Koningspleij/Kleefsewaard, openbare waterstoftankstations,<br />
nulemissievoertuigen, ondersteunende bedrijfsinnovaties<br />
en verschillende kennis- en innovatienetwerken, waaronder<br />
het Arnhems Waterstofnetwerk en het Gelders EMT-netwerk.<br />
De komende jaren worden deze ontwikkelingen voortgezet tot<br />
een toonaangevend, compleet en internationaal EMT-cluster<br />
rond enkele specifieke innovatietechnologieën en toepassingsgebieden.<br />
De focus ligt op elektriciteit en duurzame,<br />
schone en efficiënte energiesystemen.<br />
Duurzaam bouwen in Arnhem<br />
Sinds 1998 is Arnhem al duurzaam aan het bouwen. Het bouwbeleid<br />
dat uit de jaren negentig dateert, voldoet niet meer aan<br />
de hedendaagse en zeer strenge basiseisen en moet worden<br />
De Arnhemse wethouder Margreet van Gastel van Milieu neemt<br />
het laadpunt voor de elektrische auto voor de Albert Heijn aan de<br />
Velperbuitensingel in gebruik.<br />
herzien. Arnhem gaat, binnen de derde programmalijn nog een<br />
stapje verder dan het algemene bouwbeleid. De Gemeentelijke<br />
Praktijk Richtlijn wordt het instrument dat Arnhem als hulpmiddel<br />
toe gaat passen om duurzaam te bouwen. Binnen het<br />
GPR is duurzaamheid opgebouwd uit vijf thema’s: energie,<br />
gezondheid, toekomstwaarde, milieu en gebruikskwaliteit.<br />
Zowel bij nieuwbouwprojecten als bij renovatieprojecten zal<br />
deze prestatiegerichte werkwijze worden gehanteerd.<br />
Jong en oud schoon verplaatsen<br />
De vierde programmalijn stelt dat de gemeente moet investeren<br />
in schonere vervoersmiddelen om de CO -uitstoot terug te<br />
2<br />
dringen. Arnhem is al op de goede weg, stadsbussen, vrachtwagens<br />
van 2Switch en dienstwagens van de gemeente rijden<br />
al op waterstof. Ook rijden er 45 elektrische bussen in de stad<br />
en wordt er door een aantal ondernemers groen gas gebruikt.<br />
In de toekomst moet dit zich vermenigvuldigen. In samenwerking<br />
met de Hogeschool Arnhem Nijmegen is de gemeente<br />
bezig met het ontwikkelen van duurzame brandstoffen voor<br />
voertuigen. Het openbaar vervoer gaat in de toekomst op<br />
groen gas rijden dat wordt opgewekt uit groen afval en er<br />
komt een milieuzone in de binnenstad van Arnhem.<br />
Naar een klimaatbestendig Arnhem<br />
Het klimaat verandert en dat is ook in de stad merkbaar. In<br />
de winter heeft Arnhem te maken met wateroverlast en in de<br />
thema: duurzaamheid/mvo<br />
zomer met ernstige droogte. Dit mag geen té grote overlast<br />
veroorzaken. Bij de vormgeving van de stad zal daarom gelet<br />
worden op het toepassen van voldoende groen, water en duurzame<br />
energie. Deze toepassingen sluiten aan bij het Europese<br />
Interregionale Project ‘Future Cities’.<br />
Duurzaam inkopen & aanbesteden<br />
De vijfde programmalijn geeft aan dat het belangrijk is een<br />
juiste balans te vinden tussen sociaal-economische ontwikkelingen,<br />
het milieu en het maatschappelijk welzijn bij inkoop en<br />
aanbesteden. Om de juiste balans te vinden, gaat de gemeente<br />
deelnemen aan het programma ‘Duurzame bedrijfsvoering<br />
overheden’. Tevens zal de gemeente inkopen doen via eerlijke<br />
handel en geeft de gemeente de voorkeur aan lokale en regionale<br />
aanbieders.<br />
Wanneer de gemeente de komende vier jaar deze zes programmalijnen<br />
volgt, is de kans op het ontwikkelen van een stevige<br />
verbinding tussen de pijlers mens, milieu en markt zeer<br />
groot. En daarmee werkt Arnhem mee aan het verduurzamen<br />
van haar gemeente, van Nederland en van de wereld, voor de<br />
generatie van nu en die van de toekomst.<br />
6 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 7<br />
www.arnhem.nl<br />
‘People, Planet, Profit’<br />
Om de doelen van Arnhem te realiseren is het programmaplan<br />
opgebouwd langs zes verschillende programmalijnen<br />
die samen de driehoek mens, milieu en markt vormen:<br />
1. Naar een energieneutraal Arnhem,<br />
2. Naar een toonaangevend energiecluster in de<br />
Arnhemse regio,<br />
3. Naar een duurzaam gebouwd Arnhem,<br />
4. Naar een schoon Arnhems vervoer,<br />
5. Naar een klimaatbestendig Arnhem,<br />
6. Naar duurzame inkoop & aanbesteding in Arnhem.<br />
Zo werkt de gemeente aan het overkoepelende doel: nieuwe<br />
technologieën, nieuwe bedrijvigheid, nieuwe werkgelegenheid<br />
en een beter, schoner (leef)milieu in Arnhem.
Het mag dan 113 jaar geleden zijn dat Friedrich Wilhelm Raiffeisen overleed:<br />
zijn ideeën om samen te werken in het verbeteren van welvaart en welzijn<br />
zijn nog springlevend binnen de Rabobank van vandaag. Annemarie Scholtis-<br />
Van den Berg, voorzitter van de directie van de lokale Rabobank Rijk van<br />
Nijmegen, kan er met passie over vertellen: “De manier waarop Raiffeisen<br />
het toen aanpakte, zouden we nu duurzaam en maatschappelijk verantwoord<br />
ondernemen noemen.”<br />
Tekst Dick de Jager<br />
Fotografie Rens Plaschek<br />
Directievoorzitter Annemarie Scholtis-van den Berg van Rabobank Rijk van Nijmegen<br />
“duurzaamheid ligt in<br />
onze roots verankerd”<br />
Wat heeft de grootste bank van Nederland met duurzaamheid<br />
en maatschappelijk verantwoord ondernemen? “Oh, heel veel”,<br />
legt Annemarie Scholtis uit. “We willen met onze bedrijfsactiviteiten<br />
bijdragen aan het creëren van langetermijnwaarde<br />
voor onze leden en de samenleving, voor het milieu en de<br />
economie en ook voor onze medewerkers. We streven er permanent<br />
naar dat onze onderneming goed is voor onze klanten<br />
en de samenleving, onze leefomgeving en onszelf.”<br />
“Ik zit nu ruim twintig jaar in het bankvak”, vertelt ze. “Ik<br />
begon als managementtrainee bij de ING en heb daar heel<br />
lang met veel plezier gewerkt in verschillende managementfuncties.<br />
Zeven jaar geleden kreeg ik bij de Rabobank de gelegenheid<br />
om toe te treden tot de directie van het Directoraat<br />
Bedrijven bij Rabobank Nederland in Utrecht, de dochter<br />
van de lokale Rabobanken. Dat was een meer beleidsmatige<br />
functie, een mooie aanvulling op wat ik al gedaan had. Toen<br />
ik bij de Rabobank binnenkwam, kon ik gewoon niet geloven<br />
hoe klantvriendelijk de mensen en de organisatie zijn, maar ik<br />
kwam er al snel achter dat het écht is. Ook bij Rabobank Rijk<br />
van Nijmegen organiseren we alles zoveel mogelijk naar onze<br />
klanten toe. Bijvoorbeeld geen centraal callcenter ergens in<br />
het land, maar lekker dichtbij in Wijchen, bemenst door collega’s<br />
uit de regio, die de omgeving en de landsaard kennen.”<br />
Ideëel en zakelijk<br />
De Rabobank lijkt een bank als alle andere en levert zo’n beetje<br />
dezelfde producten en diensten: een brede financiële dienst-<br />
verlener waar de klanten voor alle bankzaken terecht kunnen.<br />
Annemarie Scholtis: “Het grote verschil met andere banken is<br />
dat wij een coöperatie zijn. Bij ons telt niet de shareholders<br />
value, maar wat onze klanten en leden van ons beleid vinden.<br />
Onze leden staan mede aan het roer. Dat gebeurt binnen een<br />
zeer democratische overleg- en besluitvormingsstructuur en<br />
heel transparant. Rabobank Rijk van Nijmegen is een van de<br />
ruim 140 zelfstandige coöperatieve Rabobanken die zelf hun<br />
beleid bepalen en heel dicht bij hun klanten staan.”<br />
Je kunt er niet omheen<br />
“Maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft de toekomst”,<br />
zegt Annemarie Scholtis. “Je kunt er niet omheen.<br />
Je ziet dat de maatschappij steeds kritischer wordt en je ter<br />
verantwoording roept. Kijk maar eens naar de reacties die<br />
bijvoorbeeld de olieramp in de Golf van Mexico, het debacle<br />
rond de DSB-bank of de oproepen om de hoge bonusregelingen<br />
terug te draaien opriepen. De mensen accepteren het<br />
niet zonder meer. We willen allemaal af van de verspilling<br />
van grondstoffen en geld en de vernieling van onze aarde. En<br />
terecht. We willen dat het goed geregeld is, voor de wereld en<br />
voor onze kinderen.”<br />
Maar hoe geeft de Rabobank MVO dan handen en voeten? “We<br />
hebben MVO als het ware doorvertaald tot in de haarvaten van<br />
onze organisatie en ons gedrag”, vertelt de directievoorzitter.<br />
“Het is doorgevoerd in alle beleidsplannen van onze bank en<br />
maakt dus wezenlijk deel uit van onze identiteit en bepaalt<br />
daarmee in belangrijke mate onze reputatie. Ook in de financiële<br />
dienstverlening vind je MVO concreet terug. Het is altijd<br />
een onderdeel in adviesgesprekken met onze zakelijke relaties<br />
en in onze producten. Ook bij financieringsaanvragen kijken we<br />
er scherp naar. We stimuleren bedrijven om actief met MVO<br />
bezig te zijn, omdat we ervan overtuigd zijn dat dit bijdraagt<br />
aan hun imago, productiviteit en continuïteit. We stellen onze<br />
diepgaande kennis van elke sector en branche ter beschikking<br />
van onder andere startende ondernemers. Elke sector heeft zijn<br />
eigen MVO-paragraaf. Ook binnen onze kredietcommissie is er<br />
nadrukkelijk aandacht voor. Maar je herkent MVO ook in onze<br />
maatschappelijke betrokkenheid en met name de manier waarop<br />
wij allerlei maatschappelijke initiatieven ondersteunen.”<br />
Maatschappelijke betrokkenheid<br />
Rabobank Rijk van Nijmegen onderneemt diverse initiatieven<br />
om haar maatschappelijke betrokkenheid te tonen. “Niet<br />
omdat we zo graag de beste van de klas willen zijn”, zegt<br />
Annemarie Scholtis, “maar omdat we er echt van overtuigd<br />
zijn dat dat een meerwaarde heeft voor onze klanten, onze<br />
organisatie en de samenleving. Hier zie je ook weer iets van<br />
het gedachtegoed van Raiffeisen.”<br />
8 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 9<br />
Paspoort<br />
Naam Ir. Annemarie Scholtis-<br />
Van den Berg MBA<br />
Geboortedatum 20 december 1960<br />
Geboorteplaats Delden<br />
Burgerlijke staat gehuwd (drie kinderen)<br />
Opleidingen<br />
1987 Landbouw Universiteit Wageningen<br />
1994 Universiteit Nijenrode, Breukelen (MBA)<br />
Werkervaring<br />
1987-1999 Diverse functies bij ING Bank<br />
1999-2001 Directeur Hypotheken,<br />
Postbank<br />
coverstory<br />
2001-2005 Regiodirecteur,<br />
Nationale Nederlanden<br />
2005-2008 Directeur Product- en Risicomanagement<br />
Bedrijven<br />
Rabobank Nederland<br />
2008-2010 Directeur Marketing en Verkoopondersteuning<br />
Bedrijven,<br />
Rabobank Nederland en<br />
a/i Directeur Bedrijven<br />
Rabobank Nederland<br />
2010-heden Directievoorzitter Rabobank<br />
Rijk van Nijmegen<br />
Huidige nevenfuncties<br />
• Bestuurslid Ronald McDonald Huis Nijmegen<br />
• Lid Raad van Commissarissen CCV (Arnhem)<br />
• Bestuurslid Stichting Camera in the Slum (CITS)<br />
• Lid beoordelingscommissie Herman Wijffels<br />
innovatieprijs<br />
Eerdere nevenfuncties<br />
• Bestuurslid Stichting Ondernemersklankbord (OKB)<br />
• Lid Raad van Commissarissen Interpolis<br />
Kredietverzekeringen<br />
• Bestuurslid Stichting Microkrediet, Qredits<br />
• Mentor Stichting Giving Back<br />
Friedrich Wilhelm Raiffeisen<br />
Duurzame verbetering begint bij jezelf, zo ontdekte Friedrich<br />
Wilhelm Raiffeisen (1818-1888) met vallen en opstaan.<br />
Klantwaarde, een actief ledenbeleid, medewerkerswaarde<br />
en maatschappelijke betrokkenheid zijn sleutelbegrippen<br />
binnen de coöperatieve grondslag van de Rabobank. Het zijn<br />
de moderne vertalingen van de grondbeginselen waarmee<br />
Raiffeisen zijn coöperaties stichtte. Zijn leven lang heeft hij<br />
wegen en middelen gezocht voor de verwezenlijking van<br />
zijn ideaal: de bewoners van het platteland zichzelf te laten<br />
helpen door anderen te helpen en daardoor een einde te<br />
maken aan de heersende armoede. Gaandeweg kwam hij tot<br />
het besef dat voor duurzame verbeteringen zelfhulp meer<br />
zin had dan liefdadigheid. Jezelf helpen, jezelf organiseren<br />
en zelf verantwoordelijkheid nemen, vormden de kern van<br />
zijn aanpak. Raiffeisen heeft de grondslag gelegd voor een<br />
kredietsysteem dat boeren en tuinders in hun strijd om het<br />
bestaan ten goede is gekomen en de ontwikkeling van het<br />
platteland in belangrijke mate heeft bevorderd.
Twee Rabobank-fondsen<br />
Het Innovatiefonds<br />
In de tweede helft van 2011 wordt het Innovatiefonds van<br />
Rabobank Rijk van Nijmegen operationeel. Het Innovatiefonds<br />
stimuleert het op gang brengen van krachtige, levensvatbare<br />
nieuwe initiatieven die naar verwachting leiden tot een<br />
substantiële verbetering van de sociaal economische ontwikkelingen<br />
in het werkgebied van Rabobank Rijk van Nijmegen,<br />
onder andere op het gebied van duurzaamheid. Dit gebeurt<br />
onder meer door het afdekken van risico’s van innovatieve<br />
projecten. Het fonds wordt gevoed doordat Rabobank Rijk van<br />
Nijmegen jaarlijks één procent van haar winst in het fonds<br />
stopt. Ook werkt Rabobank Rijk van Nijmegen samen met de<br />
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en de Radboud<br />
Universiteit Nijmegen.<br />
Annemarie Scholtis geeft enkele voorbeelden: “MVO is geen<br />
beleid; MVO is gedrag. Daarom investeren we stevig in medewerkerswaarde.<br />
We hebben gepassioneerde en professionele<br />
medewerkers nodig om de behoeften van onze klanten<br />
optimaal te kunnen invullen. We besteden in de opleidingen<br />
veel aandacht aan samenwerken, houding en gedrag. Elke<br />
medewerker geeft persoonlijk gezicht aan de Rabobank, is<br />
daarop aanspreekbaar, ook als hij of zij op zaterdagmorgen<br />
boodschappen aan het doen is. Lokaal werken, trots zijn, dicht<br />
bij de klant en heel betrokken. Zo willen we graag werken.<br />
Afgelopen jaar deden ruim honderd medewerkers twee dagen<br />
vrijwilligerswerk in het kader van de landelijke actie NL Doet.<br />
We werken ook samen met De Maatschappelijke MeerWaarde,<br />
een Nijmeegse stichting die kennis, vaardigheden en middelen<br />
van bedrijven koppelt aan vragen van verenigingen en<br />
stichtingen. Dat kan bijvoorbeeld gaan om juridisch advies of<br />
de reparatie van het dak van het clubhuis. Eén keer per jaar,<br />
tijdens de Beursvloer, op de tweede maandag van november,<br />
leggen vragers en aanbieders persoonlijk contact met elkaar.”<br />
De Maatschappelijke MeerWaarde stimuleert het maatschappelijk<br />
betrokken ondernemen ook door middel van de jaarlijkse<br />
uitreiking van de MVO-award. Annemarie Scholtis: “Veel<br />
ondernemers zijn vaak nog te bescheiden. ‘Be good and tell it’,<br />
zeg ik dan. Laat het zien! Zo’n award helpt daarbij en daarom<br />
sponsort de Rabobank die ook. In april reikten we de award<br />
uit aan de Wijchense drukkerij De Kleijn die veel doet voor de<br />
samenleving. Dat is hartverwarmend en heel inspirerend.”<br />
Investeren in jongeren<br />
Maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat ook over<br />
de toekomst van jongeren. Annemarie Scholtis: “We onder-<br />
Het Coöperatiefonds<br />
Ook via het Coöperatiefonds geeft Rabobank Rijk van<br />
Nijmegen invulling aan haar maatschappelijke betrokkenheid.<br />
Het Coöperatiefonds heeft als doel een bijdrage te leveren<br />
aan de samenleving, zonder winstoogmerk. Dit gebeurt door<br />
ondersteuning van projecten op het gebied van kunst & cultuur,<br />
sport & recreatie, natuur & milieu, educatie en maatschappij.<br />
De bank stopt jaarlijks twee procent van haar winst in<br />
dit fonds. De ledenraad adviseert de directie over de besteding<br />
van de gelden uit het fonds.<br />
steunen daarom onder andere Hope XXL.” Binnen dit van<br />
oorsprong Liemerse project praten jongeren met elkaar over<br />
de toekomst van onze samenleving. Daarbij komen grote<br />
thema’s voorbij als ontwikkelingssamenwerking, duurzaamheid,<br />
economie en oorlog en vrede. “We trekken de jongeren<br />
ook bewust naar ons toe”, vertelt Annemarie Scholtis enthousiast.<br />
“In ons eigen jongerenpanel praten we een aantal keer<br />
per jaar met zo’n veertig jongeren over hoe Rabobank Rijk<br />
van Nijmegen ze het best kan ondersteunen. Daarbij gaat het<br />
vaak over heel praktische zaken. Wat kunnen we doen tijdens<br />
de studentenintroductieweken? Wat komt erbij kijken als je<br />
een huis gaat kopen of geld wilt lenen? Jonge ondernemers<br />
bieden we zogenaamde mini-masteropleidingen aan waarin we<br />
ze bijspijkeren over bijvoorbeeld financiële en administratieve<br />
zaken. Natuurlijk zijn dit onze toekomstige klanten, maar bij<br />
dit soort initiatieven gaat het ook om de zorg voor een duurzame<br />
toekomst.”<br />
10 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 11<br />
coverstory<br />
Zelfredzaam maken<br />
“Bij duurzaamheid gaat het altijd om zelf verantwoordelijkheid<br />
nemen”, legt een bevlogen voorzitter van de directie uit.<br />
En we komen weer terug op de oorspronkelijke coöperatieve<br />
Bedrijfsvoering<br />
op weg om ons kantoor papierloos te maken. De nieuwe tech-<br />
ideeën van grondlegger Raiffeisen. “We kopen in ontwikke-<br />
“Ook intern proberen we zorgzaam met het milieu om te gaan. nieken als de iPads maken dat gelukkig mogelijk.” Annemarie<br />
lingslanden in met name Afrika en Azië kleine banken op<br />
Nog niet zo heel lang geleden heb ik een nieuwe auto uitge- Scholtis demonstreert enthousiast hoe zij haar iPad gebruikt<br />
om de vooral agrarische bevolking zelfredzaam te maken en<br />
zocht, eentje met een CO -uitstoot die binnen onze normen<br />
2 om vergaderstukken te raadplegen. “We moeten elkaar daar<br />
stabiliteit in hun bestaan te geven. Precies wat Raiffeisen in<br />
valt,” lacht Annemarie Scholtis. “Niet dat ik echt een conces- wel een beetje in opvoeden, maar dat gaat heel snel. We leren<br />
de negentiende eeuw deed voor de arme boeren in de Eiffel.<br />
sie heb moeten doen, maar we kijken wel heel nadrukkelijk van elkaar. Superhandig!”<br />
Rabobank Foundation steunt projecten en goede doelen die<br />
naar ons eigen wagenpark. Verder gebruikt Rabobank Rijk van<br />
mensen helpen zichzelf beter te redden of goed zijn voor het<br />
Nijmegen honderd procent groene stroom en proberen we<br />
milieu. Dat doen we onder andere door het verstrekken van<br />
ons energieverbruik zo laag mogelijk te houden. En als we al<br />
microkredieten.” papier nodig hebben, kopiëren we dubbelzijdig. We zijn hard<br />
www.rabobank.nl/rijkvannijmegen
Als je bedrijf je leven is...<br />
...dan kent uw adviseur ook de weg in subsidieland.<br />
Ondernemen is een manier van leven. Logisch, dat u een adviseur zoekt die dat snapt. Een<br />
betrokken vakman, die de weg kent in subsidieland. Grote kans dat u zich direct thuis voelt bij onze<br />
onafhankelijke en persoonlijke adviseurs en accountants. De GIBO Groep ondersteunt u namelijk<br />
niet alleen bij haalbaarheidsonderzoeken en het opstellen en indienen van de subsidieaanvraag,<br />
maar ook met de projectadministratie. Zo kunnen we voor u bekijken of u voor één van de ruim<br />
2.000 subsidieregelingen in aanmerking komt om uw (duurzame) ideeën of plannen uit te voeren.<br />
Ontdek het zelf en laat uw subsidiekansen checken. Kijk op www.allesoversubsidie.nl en doe de<br />
subsidiecheck of bel één van onze vestigingen in Arnhem (026) 362 90 78, Elst (0481) 36 51 51,<br />
Nijmegen (024) 329 74 74. Want als je bedrijf je leven is, dan onderneemt u met de GIBO Groep.<br />
Waarom koos u voor het openbaar bestuur?<br />
“Dat is zo’n vraag die je aan mij eigenlijk niet meer moet stellen.<br />
Ik moet dan altijd denken aan ondernemers die ineens de<br />
politiek in willen, zoals in de tijd van Pim Fortuin. Ik wéét bijna<br />
niet beter, zo vergroeid ben ik ermee. Ik heb altijd de maatschappelijke<br />
ontwikkelingen willen volgen, ben mede gevormd<br />
door de idee van de maakbare samenleving, werd lid van de<br />
PvdA. Die maakbaarheidsgedachte is nu wel achterhaald,<br />
hoewel ze de onderkant van de samenleving zeker een impuls<br />
heeft gegeven. Tegenwoordig volgen mensen veel meer hun<br />
eigen vrije keuze. En de burger ís ook verantwoordelijk voor<br />
zijn eigen leven en directe omgeving.”<br />
Wat doet u aan duurzaamheid?<br />
“Ik ben heel lang lid geweest van het Gemeenschappelijk<br />
Initiatief realisatie Duurzame Ontwikkeling. Het GIDO hielp<br />
bestuurders en ambtenaren samen met maatschappelijke<br />
groeperingen, bedrijven en kennisinstituten om duurzaamheid<br />
heel gebiedsgericht vorm te geven. De gemeente Heumen<br />
doet veel aan MVO. Als gemeentebestuur moet je dan wel<br />
voorop lopen. Op een voorjaarsmiddag hadden we weer<br />
zo’n actie, toen hebben we de tuin van het Tweede Huis, een<br />
opvanghuis, opgeknapt.”<br />
Wat is er actueel?<br />
“Heumen heeft het ambtelijk en bestuurlijk best goed voor<br />
elkaar. Grote miljoenenkwesties spelen er niet, wel de normale,<br />
bestuurlijke hete hangijzers. Actueel is nu wijkverbetering en<br />
het terugdringen van inbraakgevoeligheid. Laatst was er een<br />
‘inbraakavond’ over wat de gemeente doet en wat mensen zelf<br />
Tekst Gemma Schoot<br />
Fotografie Luuk van der Lee<br />
Paul Mengde (60) is waarnemend burgemeester in Heumen. De “gediplomeerd opbouwwerker”<br />
(hij deed de sociale academie) woont in het Noord-Limburgse Sevenum.<br />
Hier was hij van 2001 tot 2010 burgemeester. 2010 was een waarnemingsjaar in<br />
het Noord-Brabantse Cuijk. En nu is de “uitzendburgemeester” doorgestoten naar<br />
Gelderland. “Ik houd van de vrijheid van het tijdelijke.”<br />
kunnen doen aan preventie. Toen hebben we weer het voortouw<br />
genomen door mee te helpen met een aantal praktische<br />
maatregelen die het gevoel van veiligheid snel verbeteren.<br />
Boomtakken bij een lantaarnpaal weghalen bijvoorbeeld. Je<br />
ziet: ik houd van een actieve stijl van besturen in contact met<br />
de burgers.”<br />
Is dat ook waarom u voor Heumen werd gevraagd?<br />
“Ik word inderdaad vooral uitgenodigd als verbindende kracht.<br />
Politieke tegenstellingen zie ik niet graag ontaarden in weinig<br />
respectvol met elkaar omgaan. Als dat gebeurt, zeg ik er wat<br />
van. De onafhankelijke rol van burgemeester geeft me een<br />
vrij gevoel. Ik vind het belangrijk dat mensen het naar hun zin<br />
hebben. Laatst op wijkbezoek bij een basisschool vroeg ik aan<br />
de kinderen van groep 8: Ben je blij dat je in Heumen woont<br />
en waarom? Ze vertelden dat ze hier zo fijn en veilig konden<br />
spelen. Hoewel dat allang geregeld was vóórdat ik kwam, doet<br />
me zo’n antwoord toch goed.”<br />
Wat is de mooiste plek in Heumen?<br />
“Het klinkt afgezaagd, maar het is hier overál mooi. Ik heb<br />
meteen mijn racefiets hierheen gebracht. Zodadelijk fiets ik<br />
voor de fotosessie naar het Nederlands Hervormde kerkje.<br />
Dat stamt uit de twaalfde eeuw. Volgens mij praat ik niet<br />
voor mijn beurt als ik zeg dat de schoonheid van het dorp en<br />
van de omgeving onderdeel moet zijn van de ‘branding’ van<br />
Heumen!”<br />
12 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 13<br />
www.heumen.nl<br />
burgemeester in beeld<br />
Paul Mengde: “Ik houd van een actieve stijl van besturen in contact met de burgers.”
MVO-manager Koen Eising: “Lerend vermogen van de organisatie is cruciaal voor MVO”<br />
anders kijken, anders<br />
doen en anders zijn<br />
Bij netwerkbedrijf Alliander is Koen Eising intern de inspirator van de transitie<br />
naar een duurzame organisatie. “Wil je echt verschil kunnen maken op<br />
ecologisch of sociaal gebied, dan vraagt dit een organisatie waar creativiteit en<br />
innovatie kan stromen.”<br />
Als manager MVO vindt Koen Eising dat Alliander recht doet<br />
aan deze stelling. “Ten eerste werkt Alliander parallel aan<br />
de uitvoering van een doortimmerd MVO-beleid en aan een<br />
transitie naar een flexibeler en innovatieve organisatie. Deze<br />
gelijklopende bewegingen hebben we zelfs geïntegreerd in<br />
ons MVO-instrumentarium. Ten tweede zien we Alliander al<br />
opschuiven naar de hoogste regionen van MVO. Alliander laat<br />
Koen Eising, MVO-manager bij Alliander<br />
Tekst Gemma Schoot, Carlo van der Borgt<br />
Fotografie Alliander<br />
goede prestaties zien op zowel sociaal als ecologisch gebied<br />
en behoort wat betreft transparantie inmiddels tot de top-40<br />
van Nederlands grootste bedrijven.”<br />
In dat veranderingsproces is het volgens Eising vooral belangrijk<br />
te letten op het vliegwieleffect binnen de organisatie.<br />
“Naarmate je in staat bent de mindset bij velen in de organisatie<br />
te veranderen, gaat het vliegwiel harder draaien en<br />
komen de resultaten vanzelf. Het klinkt misschien ingewikkeld,<br />
dat veranderen van een mindset, maar het valt best mee. Het<br />
proces verloopt globaal in drie fasen: anders kijken, anders<br />
doen en anders zijn. Het wordt pas ingewikkeld als je dat in<br />
drie weken wilt doen.”<br />
Sinds ruim een jaar begeleidt Eising deze transitie. Samen met<br />
een MVO-team van zes “echte netwerkers” die als “businesspartners”<br />
de 28 organisatieonderdelen door dat proces heen<br />
helpen. “We weten steeds beter hoe de drie fases werken en<br />
welke interventies er waar nodig zijn. Belangrijk is de verschillen<br />
tussen de bedrijfsonderdelen te zien. Ze bevinden zich<br />
doorgaans in diverse stadia van ontwikkeling. Een beginnend<br />
bedrijfsonderdeel moet je niet overvoeren met MVO-projecten.<br />
Zij moeten MVO eerst nog voor zichzelf ontdekken: wat zijn de<br />
belangrijkste MVO-doelen van de organisatie, hoe past dat op<br />
ons bedrijfsonderdeel, wat doen de concurrenten, wat gebeurt<br />
in de wereld?”<br />
Na de fase van ‘anders kijken’ is het doorpakken naar ‘anders<br />
doen’. Deze stap kan via experimenten snel genomen worden,<br />
aldus Eising. Hierbij gaat het om het benutten van kansen<br />
binnen lopende werkzaamheden: het aanschaffen van enkele<br />
elektrische auto’s bij een uitbreiding van het wagenpark, het<br />
onderzoeken van een nieuwe energiezuinige transformator<br />
Een elektrische Alliander-auto<br />
bij een aanbesteding, het creëren van extra leerwerkplekken<br />
tijdens graafwerkzaamheden. “Via zulke overzichtelijke experimenten<br />
wordt de koudwatervrees overwonnen en verdwijnen<br />
oude paradigma’s, bijvoorbeeld dat MVO een kostenpost is.”<br />
De mate waarin binnen organisaties ruimte bestaat voor<br />
innovatie, bepaalt volgens Eising in deze fase het ambitieniveau<br />
van het experiment. “Binnen Alliander proberen we de<br />
experimenten zo in te richten, dat ze samenwerking tussen<br />
afdelingen noodzakelijk maken en huidige blokkerende systemen<br />
blootleggen”, legt hij uit. “Aanbestedingsprocedures,<br />
calculatiemethodes, risicoanalyses, autorisatieprotocollen en<br />
juridische kaders kunnen belangrijke ecologische en sociale<br />
doorbraken jarenlang onbedoeld frustreren. Willen we met<br />
elkaar het verschil maken, dan vraagt dit ook binnen organisaties<br />
vaak een systeemverandering. Zo is het mooi om te zien<br />
dat onze interne accountants nu ook hun vizier richten op<br />
onze CO -prestaties. En dat we op een volstrekt andere manier<br />
2<br />
onze aanbesteding organiseren rond een nieuw duurzaam<br />
kantoor; dat wordt een echt co-creatieproces.”<br />
De laatste fase is ‘anders zijn’. Het is de door velen bewierookte<br />
fase van ‘transformatie’. Het maatschappelijk presteren<br />
is verinnerlijkt en zit in het DNA van de organisatie. Het betekent<br />
dat duurzaamheid zijn vaste plek heeft in de strategie,<br />
de procedures, de taakverdeling plus de werving en beoordeling<br />
van medewerkers. “Ik raad alle MVO-managers aan zich<br />
vooral te concentreren op de weg hiernaartoe en niet op het<br />
eindstadium. Je spiegelen aan de prestaties van bedrijven<br />
als Interface Flor, Desso en Ahrend is prima, maar besef dat<br />
thema: duurzaamheid/mvo<br />
De MVO-peilers van Alliander<br />
1. Het faciliteren van de energietransitie<br />
• Het werken aan intelligente netwerken (‘smart grids’)<br />
• Verzwaring van onze netten om meer duurzame energie<br />
mogelijk te maken<br />
• Klanten maximaal inzicht geven in eigen energiegebruik<br />
2. Een verantwoorde bedrijfsvoering<br />
• Het garanderen van de veilige werkomgeving<br />
• Werken aan een klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2015<br />
• Ketenverantwoordelijkheid: wanneer hebben wij als<br />
bedrijf een goed gevoel bij de manier waarop onze spullen<br />
vervaardigd en verwijderd worden?<br />
• Maximale transparantie over onze bedrijfsvoering<br />
3. Een maatschappelijk betrokken organisatie<br />
• Foundation: het faciliteren van vrijwilligerswerk binnen<br />
Alliander<br />
• Arbeidsparticipatie: hoe lopen we voorop in de markt<br />
zonder mensen uit te sluiten?<br />
de transformatie deze bedrijven ook vele jaren heeft gekost.<br />
Vergelijk het ontwikkelen van een MVO-mentaliteit met een<br />
cultuurverandering: ook dat gaat langzaam en soms gaat het<br />
gepaard met pijnlijke keuzes.”<br />
Organisatieadviseur<br />
In zijn huidige functie profiteert Eising van zijn diverse achtergrond.<br />
Als bestuurskundige werkte Eising eerst vier jaar op<br />
afdeling Milieu van de gemeente Utrecht. Daarna bracht hij zes<br />
jaar door bij Ecofys. Dit in 1984 opgerichte milieuadviesbureau<br />
was eerst voorloper en later onderdeel van Econcern dat in<br />
2009 failliet ging. Het bedrijf gold als het Nederlandse paradepaardje<br />
op het gebied van duurzame energie. “Bij Econcern<br />
heb ik geleerd hoe je een visionaire organisatie opbouwt en<br />
wat het doet met het commitment van mensen.”<br />
Zijn volgende baan was bij Squarewise. Hier was hij vier jaar<br />
lang organisatieadviseur op het gebied van innovatief vermogen.<br />
In zijn adviesopdrachten begon het hem steeds meer op<br />
te vallen hoe sterk de correlatie bij zijn opdrachtgevers was<br />
tussen het maatschappelijk engagement en het innovatieve<br />
vermogen van hun organisaties. “Het zijn twee werelden die<br />
elkaar steeds harder nodig hebben”, concludeert Eising nu.<br />
“De technologie en het geld voor het oplossen van onze maatschappelijke<br />
problemen zijn ruim beschikbaar. De uitdaging<br />
van onze generatie ligt bij het op de juiste wijze organiseren<br />
van samenwerking binnen en tussen organisaties. Als je goed<br />
luistert naar academici als Herman Wijffels en Jan Rotmans –<br />
hoogleraar duurzame transitie – maar ook de mensen in het<br />
veld, dan gaat het vooral hierover.”<br />
14 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 15
U en <strong>Actorion</strong> Communicatie:<br />
Eén team.<br />
Eén doel.<br />
Communicatie is ónze sport. Bouwen aan een boodschap<br />
die scoort. De lat hoog leggen. Samen de horden nemen.<br />
Soms met een lange adem, maar ook met oog voor snelheid<br />
als het moet. Met dat ene doel voor ogen: een goed resultaat<br />
voor onze klanten. Dat is de drive van onze adviseurs: de wil om<br />
te winnen. Met dezelfde passie en emotie als in sport.<br />
Sprint naar www.actorion.nl of toets behendig 026 443 82 87.<br />
<strong>Actorion</strong> Communicatie zorgt o.a. voor:<br />
• strategisch advies<br />
• detacheringen / interim-management<br />
• productiecoördinatie<br />
• interactieve media<br />
<strong>Actorion</strong> Communicatie<br />
Arnhemsestraatweg 346<br />
6881 NK Velp<br />
T 026 443 82 87<br />
E adviseurs@actorion.nl<br />
Kwantumsprong<br />
De draaiende vliegwielen binnen Alliander stemmen Eising tot<br />
tevredenheid. Inmiddels wordt zijn team dagelijks verrast door<br />
MVO-initiatieven uit de organisatie. “Ik associeer het wel eens<br />
met een kwantumsprong: het gebeurt gewoon, ogenschijnlijk<br />
uit het niets.”<br />
Eising noemt: het vele vrijwilligerswerk via de Foundation van<br />
Alliander, de inkoop van biologische catering en ecologische<br />
schoonmaakdiensten, de vloot van inmiddels veertig elektrische<br />
auto’s, de investeringen in smart grids en biogas, de<br />
samenwerking met maatschappelijke platforms als LEAP, de<br />
business communitiy voor vrouwelijke leiders in Nederland,<br />
de school voor gehandicapten Mariëndael en Urgenda, de lan- Een monteur van Liander aan het werk<br />
delijke actie-organisatie voor duurzaamheid en innovatie. “Het<br />
zijn allemaal tekenen van een groeiende MVO-ontwikkeling”,<br />
vindt Eising. www.alliander.com<br />
16 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 17<br />
Alliander<br />
Alliander is een netwerkbedrijf in de energiesector en bestaat<br />
uit de ondernemingen Liander, Endinet en Liandon. Bij Alliander<br />
werken circa 6.000 medewerkers. De netbeheerders Liander en<br />
Endinet transporteren elektriciteit naar 3,0 miljoen klanten en<br />
gas naar 2,6 miljoen klanten in ruim een derde van Nederland.<br />
Liander en Endinet verzorgen het onderhoud, de uitbreiding en<br />
de innovatie van hun netten in Gelderland, Friesland, Noord-<br />
Holland en delen van Zuid-Holland, Flevoland en Noord-Brabant.<br />
Liandon levert diensten op het gebied van aanleg en onderhoud<br />
van complexe energie-infrastructuren.<br />
Alliander wil proactief en op innovatieve wijze betrokken zijn bij<br />
en bijdragen aan het verduurzamen van de energievoorziening.<br />
Het bedrijf wil die energietransitie naar een energievoorziening<br />
op basis van biogas, zon, wind, water en getijde mede faciliteren.<br />
Energie opwekken wordt steeds meer een decentrale<br />
aangelegenheid. Afnemers worden tegelijkertijd leveranciers<br />
van energie. Dat tweerichtingsverkeer op het net moet worden<br />
gemanaged en daarom doet Liander veel onderzoek naar een<br />
optimale energiedistributie. Bijvoorbeeld met intelligent netbeheer,<br />
een geïntegreerd energie/IT-netwerk voor metingen in<br />
het energienet. Of met autonoom netbeheer, een onderzoek<br />
naar een energienet dat volledig draait op duurzame energie en<br />
onafhankelijk van het openbare net functioneert.<br />
thema: duurzaamheid/mvo<br />
“Ook het innovatieve vermogen zal zich blijven ontwikkelen. We<br />
moeten wel. Het is een noodzakelijke competentie om te midden<br />
van de opkomst van nieuwe energiedragers als zon, wind<br />
en biogas onze samenleving van een betaalbare, betrouwbare<br />
en schone energievoorziening te blijven voorzien.”<br />
Eising zal er alles aan doen om deze parallelle ontwikkeling<br />
van MVO en innovatie te blijven voeden. “Maar”, zegt hij ook<br />
realistisch, “we zullen ons moeten realiseren – Alliander net zo<br />
goed als alle andere MVO-koplopers – dat we nog grote kwantumsprongen<br />
moeten maken om te komen tot een werkelijk<br />
duurzame en sociale samenleving.”
Praktisch aan de slag met duurzaamheid in het bedrijf.<br />
Ondernemers hebben in deze laagconjunctuur vaak wel wat anders aan<br />
hun hoofd dan duurzame investeringen te doen. En bovendien: waar moet<br />
je beginnen? En precies op die vraag is een praktisch antwoord ontwikkeld:<br />
het digitale platform ‘MVO doe je zo!’. Een aantal ondernemers in de<br />
stadsregio werkt hard aan een pilot. De bakermat ligt in de regio Arnhem.<br />
Duurzaam ondernemen is hot. Het besef is doorgedrongen dat<br />
we in actie moeten komen om de uitputting van de aarde te<br />
stoppen en de kans moeten geven om zich te herstellen. Maar<br />
tussen beseffen en doen liggen bezwaren en vragen.<br />
Ondernemingen die flexibel inspelen op trends in de markt en<br />
goed luisteren naar hun steeds kritischer wordende klanten,<br />
zijn doorgaans het meest succesvol. Duurzaam ondernemen<br />
is allang geen trend meer. Het is bittere noodzaak, maar biedt<br />
ook kansen. Klanten nemen liever af van een ondernemer, die<br />
zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt. Ze kopen<br />
een product of nemen een dienst af, waarvan ze weten dat<br />
ze beide met zorg voor de aarde en de mensen tot stand zijn<br />
gekomen. Duurzaamheid wordt daarmee een steeds grotere<br />
factor in het gedrag van leveranciers, klanten, maar ook van<br />
medewerkers. Want als je kunt kiezen, ga je voor het bedrijf<br />
dat zich positief onderscheidt. Een groen imago met-beidebenen-op-de-grond<br />
doet het goed. Duurzaam ondernemen<br />
versterkt het imago en verstevigt de marktpositie.<br />
Bewustwording<br />
Investeren in duurzame oplossingen is investeren in een betere<br />
toekomst. Duurzaamheid kent vele facetten. Om er een paar<br />
te noemen: energieverbruik, milieuvriendelijke grondstoffen<br />
en materialen, fair-trade producten, biologisch geteelde voedselproducten,<br />
innovatie en nieuwe technologieën, elektrisch<br />
vervoer, hergebruik van afval en watervasthoudende groene<br />
daken. Maar het begint bij bewustwording, gedrag en weten<br />
waar je als ondernemer je kennis, producten en diensten kunt<br />
vinden. En dat is precies wat het digitale platform ’MVO doe<br />
je zo!’ bij elkaar brengt en ontsluit voor ondernemers. Arnhem<br />
met zijn project Energiestad waarin ongeveer zestig bedrij-<br />
Tekst Dick de Jager<br />
mvo doe je zo,<br />
ondernemers!<br />
ven participeren, gelegen in een regio waar zo’n 170 partijen<br />
betrokken zijn bij de uitvoering van het project Energie- en<br />
Milieu Technologie (EMT), is daarvoor de ideale voedingsbodem.<br />
Praktisch aan de slag<br />
Het speciaal voor ondernemers ontwikkelde platform geeft<br />
antwoorden op vragen als: wat kan duurzaamheid voor mijn<br />
bedrijf betekenen? Wat kan ik als ondernemer zelf doen?<br />
Welke stimuleringsmaatregelen, producten en diensten zijn<br />
er? Wie kan mij ondersteunen als ik door de bomen het bos<br />
even niet meer zie? ‘MVO doe je zo!’ stelt de ondernemer<br />
in staat om zijn bedrijf stap voor stap en op een praktische<br />
manier te verduurzamen. Hij vindt er op lokaal en regionaal<br />
Regio Arnhem ideale voedingsbodem<br />
niveau alle informatie en handvatten om duurzaamheid concreet<br />
vorm te geven. Hij wisselt kennis uit met andere ondernemers,<br />
vindt de stimuleringsmaatregelen van zijn gemeente<br />
en andere overheden, leert van best practices en treft op maat<br />
een aanbod van producten, diensten en adviezen aan wanneer<br />
hij tot actie wil over gaan.<br />
Duurzaamheidsprofiel<br />
Als je al print en kopieert, doe je dat dubbelzijdig en niet in<br />
kleur, het afval wordt netjes gescheiden en de medewerkers<br />
drinken eerlijke koffie en thee. Daarmee is de ondernemer op<br />
de goede weg, maar hoe staat hij er werkelijk voor en in welke<br />
mate onderscheidt hem dat van zijn concurrenten? Waar liggen<br />
Vijf richtlijnen voor een duurzame maatschappij<br />
• gebruiken we alleen van de aarde wat zij in staat is te ver-<br />
de kansen op verbetering? En waar vind ik de antwoorden in<br />
de buurt? Een wetenschappelijk ontwikkelde duurzaamheidsscan<br />
is de eerste stap op weg naar de antwoorden, eenvoudig<br />
in te vullen achter de PC of op de iPad. De scan genereert<br />
een uniek profiel als uitgangspositie, dat de meest kansrijke<br />
onderwerpen en aanbevelingen levert om concreet met duurzaamheid<br />
aan de slag te gaan. Concreet, want op basis van<br />
zijn profiel komt hij in contact met andere ondernemers in de<br />
regio, die hem kunnen helpen met producten, diensten of tips.<br />
Zijn eigen duurzaamheidsprofiel maakt hem duidelijk waar de<br />
ondernemer goed en minder goed in is. Met behulp van een<br />
benchmark krijgt hij inzicht in hoe zijn score zich verhoudt ten<br />
opzichte van de sector of branche waarin hij opereert.<br />
Community<br />
Door lid te worden van 'MVO doe je zo!' krijgen ondernemers<br />
toegang tot de community. Hier komen zij in contact met<br />
collega-ondernemers in de regio. Ze vinden er scholingsmogelijkheden,<br />
ze kunnen deelnemen aan het discussieforum,<br />
workshops en lezingen, een weblog bijhouden, eigen filmpjes<br />
plaatsen, zich abonneren op een e-nieuwsbrief, de bibliotheek<br />
raadplegen en nog veel meer.<br />
Pilot in Arnhem<br />
Het voor Nederland unieke digitale platform 'MVO doe je zo!'<br />
is eind dit jaar operationeel in de regio Arnhem. De pilot is<br />
in de eerste helft van 2011 ontwikkeld en wordt in het najaar<br />
uitgebreid getest voordat het platform gelanceerd wordt. Het<br />
platform wordt gedragen door specialisten die het speelveld<br />
van duurzaam ondernemen door en door kennen. Een team<br />
van duurzaamheidsexperts, internetontwikkelaars, communicatiedeskundigen<br />
en ondernemers werkt aan de ontwikkeling.<br />
Verschillende ondernemers(-verenigingen) en gemeenten<br />
hebben aangegeven interesse te hebben in participatie in het<br />
digitale platform. Het platform biedt gemeenten en andere<br />
overheden een praktisch instrument om hun duurzaamheidsdoelen<br />
te bereiken en de samenwerking met het bedrijfsleven<br />
te versterken.<br />
Bedrijven en overheden kunnen voor meer informatie terecht<br />
bij de initiatiefnemers via:<br />
• www.thesustainabilitycompany.nl<br />
• www.actorion.nl.<br />
18 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 19<br />
vangen<br />
• zorgen we ervoor dat de grond, het water en de lucht niet<br />
vervuild raken<br />
• respecteren we de biodiversiteit van flora en fauna<br />
• maken we eerlijke en rechtvaardige keuzes<br />
• zorgen we dat alle mensen in hun basisbehoeften kunnen<br />
voorzien<br />
Tien redenen om duurzaam<br />
te ondernemen<br />
1. Bijdrage aan betere wereld<br />
2. Nieuwe kansen, markten en klanten<br />
3. Toenemende vraag naar duurzaam gedrag<br />
4. Scherpere wet- en regelgeving<br />
5. Beter imago van het bedrijf<br />
6. Minder afhankelijk van schaarse grondstoffen<br />
7. Identificatie met innovatieve oplossingen<br />
8. Selling point in arbeidsmarktcommunicatie<br />
9. Aantrekkelijk voor investeerders en analisten<br />
10. Investeringen verdienen zich terug<br />
www.actorion.nl<br />
thema: duurzaamheid/mvo
column<br />
In Guangzhou, China, wordt een toren<br />
gebouwd. Die voorziet niet alleen in zijn<br />
eigen energie maar levert zelfs energie aan<br />
zijn omgeving. In Manchester, Engeland,<br />
staat een kantoortoren uit 1962 die nu is<br />
voorzien van 7.000 zonnepanelen en daarmee<br />
in een belangrijk deel van zijn energie<br />
voorziet. Straks zijn al onze ramen zonnepanelen.<br />
Innovatie<br />
Straks? Ja straks, ik weet ook niet wanneer dit soort<br />
innovaties gemeengoed worden. Innovatie, zegt u dat<br />
wel! Net zo’n containerbegrip als duurzaamheid, of<br />
gezelligheid ... Je hebt er altijd een goed gevoel bij,<br />
want je kunt er van alles onder verstaan. Vraag is alleen<br />
of je het over hetzelfde hebt.<br />
De belangrijkste innovaties van de vorige eeuw waren<br />
de auto (benzinemotor), het vliegtuig (jet-technologie),<br />
de telecommunicatie (telegrafie) en de computer (chip).<br />
De eerste tien jaar van deze eeuw waren voor de smartphones<br />
en de apps, de toepassingen. Dat is nog maar<br />
net begonnen. In de VS heeft men een app en die heet<br />
FamilyMap. Daar kun je op elk moment op zien waar je<br />
familieleden zich bevinden. Er komen apps voor een<br />
nieuw soort economie, mobile people commerce. Die<br />
parkeerplaats in een drukke straat voor jouw garageingang,<br />
heb je niet altijd nodig, bijvoorbeeld als je op<br />
vakantie bent. Die gewilde plaats kun je straks via een<br />
app verhuren. Trading spaces heet dat. Grapjes, deze<br />
apps, want de echte innovatie moet natuurlijk nog<br />
komen. We moeten massaal van de olie af en we willen<br />
geen kernenergie. We willen massaal langer en gezonder<br />
blijven leven. De grote innovaties zullen technisch<br />
of biologisch van aard zijn. Nieuwe energieproductie en<br />
biomedische toepassingen die het leven aangenamer<br />
en langer maken. Annex daarmee is voedseltechnologie.<br />
De innovaties bij het openbaar bestuur zijn van een<br />
andere orde. Geen wetenschappelijke doorbraken met<br />
economische en maatschappelijke mega-effecten maar<br />
kleine, niet onbelangrijke verbeteringen. Bij de stadsregio<br />
dragen we ook ons steentje bij. Via de nieuwe<br />
openbaar vervoersconcessie slaan we meerdere vliegen<br />
in één klap. Een praktische en efficiënte concessie<br />
waarbij we bus en trein onderbrengen bij één vervoerder<br />
en een voorwaarde dat schone energie gebruikt<br />
gaat worden voor bussen: groen gas en/of waterstof. En<br />
we maken een organisatie die steeds efficiënter wordt<br />
door gebruik van intranet, iPads en webcommunicatie.<br />
Dat levert enorme besparingen op in papier, mobiliteit<br />
en vooral tijd.<br />
Als lid van het Innovatieberaad van het ministerie van<br />
Infrastructuur en Milieu mag ik meedenken over innovaties<br />
in de ruimtelijke ontwikkeling. We moeten het<br />
ruimtegebruik veel flexibeler maken, tijdelijk gebruik<br />
maar ook verandering in de tijd. Kantoor wordt woonruimte,<br />
woonruimte wordt kantoor. En vooral bouwen<br />
rondom knooppunten in het openbaar vervoer. Naast<br />
energie-innovatie op grote schaal moeten regio’s ook<br />
op zoek naar energievoorziening op kleine schaal uit<br />
wind, zon en afval. Verder groeit dit landje, evenals<br />
Europa, veel minder snel dan de rest van de wereld.<br />
China, Brazilie, India et cetera gaan ons economisch<br />
inhalen. Geen ramp, ze zijn aan de beurt. Maar de vraag<br />
is hoe wij ons landje zo gaan inrichten dat we mee kunnen<br />
blijven doen in de ‘global economy’. Daar is nog wel<br />
wat innovatie voor nodig.<br />
Jaap Modder<br />
voorzitter College van bestuur Stadsregio Arnhem<br />
Nijmegen<br />
modder@destadsregio.nl<br />
veel besparing met duurzaam bouwen<br />
Duurzaamheid van de gebouwde omgeving staat vandaag de dag hoog<br />
op de politieke agenda. De gebouwde omgeving neemt ongeveer 35<br />
procent van het totale Nederlandse energieverbruik voor haar rekening.<br />
Qua duurzaamheid valt hier dus nog veel te winnen. Tegelijkertijd moeten<br />
er in de regio Arnhem-Nijmegen tussen 2010 en 2020 circa 26.000<br />
woningen worden gebouwd. Duurzaam bouwen wordt een hot issue,<br />
temeer omdat het Rijk in 2020 energieneutraal bouwen verplicht stelt.<br />
Regeren is vooruitzien. Daarom organiseerde de Stadsregio Arnhem<br />
Nijmegen op 25 mei in de reeks themabijeenkomsten Wonen een<br />
tweede meeting over duurzaam bouwen. In Droom in Elst kregen circa<br />
honderd vertegenwoordigers van overheden, corporaties en projectontwikkelaars<br />
in vlot tempo een aantal praktijkgerichte presentaties<br />
voorgeschoteld. Onder meer over het GPR Gebouw, een praktisch<br />
instrument voor het ontwikkelen van duurzaam beleid en ook om de<br />
duurzaamheidsprestaties van een gebouw te meten (GPR staat voor<br />
Gemeentelijke Praktijk Richtlijn voor duurzaam bouwen). Kersverse<br />
stadsregionaal<br />
woonlasten en betaalbaarheid steeds meer centraal<br />
De betaalbaarheid van een woning wordt al lang niet meer alleen<br />
bepaald door de hoogte van de huur of de hypotheek, maar ook door<br />
de energielasten. Uit diverse onderzoeken blijkt dat de energieprijzen<br />
tussen 2000 en 2010 aanzienlijk zijn gestegen. Als deze ontwikkeling<br />
zich doorzet, overschrijden de energielasten op termijn de huur- of<br />
hypotheeklasten. Betaalbaar wonen komt dan in het geding.<br />
De overheid zet duidelijk in op energiebesparing in woningen. Ze geeft<br />
bijvoorbeeld subsidie op duurzaamheidsmaatregelen. Bij de corporaties<br />
staan de woonlasten al een tijd centraal. Door energiebesparende<br />
maatregelen te treffen, daalt de energierekening voor de huurder.<br />
Ook de huurder en de eigenaar-bewoner kunnen met hun gedrag en<br />
kleine maatregelen aan de woning energie besparen. In de nieuwbouw<br />
ligt dit echter anders. Energiezuinig bouwen gaat vaak gepaard met<br />
meerkosten en dus hogere hypotheeklasten of huur. Voor huurders<br />
vormt dit geen probleem, omdat corporaties deze meerkosten vaak<br />
‘subsidiëren’. Aspirant-kopers zijn afhankelijk van de banken, die niet<br />
bereid zijn meer hypotheek te verstrekken. Ook al hebben aspirantkopers<br />
straks lage energielasten, meer lucht om de hypotheeklasten<br />
op te brengen en een woning die meer opbrengt in de verkoop. Het<br />
wordt tijd dat banken gunstigere hypotheken verstrekken voor energiezuinige<br />
woningen.<br />
ruimtelijke ontwikkeling op ov-knooppunten<br />
Via een intensieve verkenning zijn in het afgelopen halfjaar de ontwikkelkansen<br />
van dertien Openbaar Vervoer/Ruimtelijke Ontwikkeling<br />
knooppunten in de regio Arnhem Nijmegen onderzocht. De verkenning<br />
gebeurde in opdracht van de Stadsregio Arnhem Nijmegen. Zij<br />
ondersteunt en faciliteert gemeenten bij hun ruimtelijke ontwikkelingen<br />
op OV-knooppunten. Voor de knooppuntlocaties zijn per knoop<br />
notities opgesteld. Deze dienen als input voor de concessie 2013, de<br />
Verstedelijkingsvisie, de actualisatie van de ReNoMo en als stimulans<br />
voor gebiedsontwikkeling door gemeenten.<br />
De afgelopen maanden ontwikkelden de gemeenten Arnhem, Nijmegen,<br />
Wijchen, Beuningen, Overbetuwe, Lingewaard, Renkum, Zevenaar,<br />
Montferland en de stadsregio een regionale visie op OV/RO knooppuntontwikkeling.<br />
Het accent ligt daarbij op de samenhang en onderlinge<br />
verhoudingen tussen de verschillende knooppunten. Ook geeft het aan<br />
wat de inzet is op de korte en lange termijn. De belangrijkste conclusies<br />
en aanbevelingen zijn op te vragen bij de stadsregio.<br />
gedeputeerde Annemieke Traag van de provincie Gelderland (innovatie,<br />
energie, klimaat en milieu) gaf de bijeenkomst een extra impuls<br />
door de intentie uit te spreken dat ze zich samen met de stadsregio<br />
sterk wil maken voor duurzaam bouwen. Niet alleen in financieel<br />
opzicht, maar ook door kennisuitwisseling en actief onderzoek naar<br />
wat Brussel te bieden heeft op dit gebied.<br />
Fotografie: Luuk van de Lee<br />
20 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 21
Keuze voor mixed strategy biedt vervoersbranche aantrekkelijke alternatieven<br />
naar schoon en duurzaam<br />
vervoer in de stadsregio<br />
Lang leve Europa! De lidstaten hebben afgesproken dat in 2020 tien procent<br />
van het transport duurzaam moet plaatsvinden. Speciale aanbestedingsrichtlijnen<br />
waarin een economische weging wordt toegekend aan de milieuverdiensten<br />
van biobrandstoffen helpen deze ambitie straks waar te maken. De Stadsregio<br />
Arnhem Nijmegen zet in op een slimme strategische mix van brandstoffen en<br />
technieken. Het betekent niet alleen winst voor het milieu, maar ook voor de<br />
regionale economie.<br />
De tijd dat je slechts kon kiezen tussen een auto op diesel,<br />
lpg of benzine is definitief voorbij. Wereldwijd worden innovatieve<br />
concepten voor schoon en duurzaam vervoer bedacht,<br />
uitgeprobeerd en verder verfijnd en de Stadsregio Arnhem<br />
Nijmegen doet daar volop aan mee. De opening van een<br />
waterstoftankstation in Arnhem, elektrische auto’s voor de<br />
distributie van goederen in de binnensteden en de recente<br />
Afstanden/<br />
Brandstofvraag<br />
0<br />
BENZINE DIESEL GASOLIE<br />
Trends:<br />
- zuiniger motoren<br />
- gewichtsbesparing<br />
- ICT en logistieke verbeteringen<br />
- bijmenging van biobrandstoen<br />
in benzine en diesel (ethanol,<br />
biodiesel)<br />
Elektroauto<br />
Scooter<br />
H2<br />
WATERSTOF ELEKTRISCH<br />
CNG/LNG<br />
Binnenvaartschip<br />
Vrachtwagen<br />
AARDGAS & BIOGAS<br />
PLUG-IN ELEKTRISCH<br />
Bus<br />
Tekst Stadsregio Arnhem Nijmegen<br />
Fotografie William Moore (blz 22), Luuk van der Lee, Remco Hoogma (infographic)<br />
Personen/ bestelauto<br />
Lokale truck elektrisch/hybride<br />
EV met hulpmotor/hybride<br />
Alternatieven voor benzine, diesel en gasolie in verschillende vervoerstoepassingen<br />
ambitie van de stadsregio om regiobussen ten minste 75 procent<br />
minder CO te laten uitstoten dan de huidige dieselbussen<br />
2<br />
zijn daarvan enkele goede voorbeelden. Arnhemmer Remco<br />
Hoogma, onderzoeker en adviseur over duurzame mobiliteit,<br />
praat met Bram Veenhuizen, lector voertuigmechatronica aan<br />
de Hogeschool Arnhem Nijmegen, over de wensen en mogelijkheden<br />
van de diverse brandstoftechnieken. “Moeten we als<br />
Vervoerstype/<br />
Laadvermogen<br />
Er is behoefte aan verschillende<br />
brandstoffen die elk een deel<br />
van de vervoersmarkt bedienen.<br />
Elke techniek is het meest<br />
geschikt voor een ander segment.<br />
Elektrisch rijden staat nog in de<br />
kinderschoenen en is, mits de<br />
stroom duurzaam wordt opgewekt,<br />
heel zuinig en schoon. Het rijden<br />
op waterstof is veelbelovend, maar<br />
toepassing op grotere schaal heeft<br />
nog ontwikkeltijd nodig. Groengas<br />
is nu al beschikbaar en biedt<br />
kansen voor productie en gebruik<br />
in de eigen regio. De ontwikkeling<br />
en inzet van duurzame<br />
brandstoffen en technieken vullen<br />
elkaar dus mooi aan.<br />
Bram Veenhuizen, lector mechatronica aan de HAN (l) en Remco Hoogma, onderzoeker en adviseur over duurzame mobiliteit<br />
regio duizend bloemen laten bloeien of doen we er beter aan<br />
hier en daar een mooie bloem te plukken en te koesteren?”,<br />
vraagt Veenhuizen zich af.<br />
Niet of-of, maar en-en<br />
Remco Hoogma kiest voor dat laatste. Hij vindt dat er voldoende<br />
redenen zijn niet alles wat kan te willen doen, maar als<br />
regio in te zetten op enkele strategische alternatieven. “Door<br />
te kiezen voor kansrijke combinaties is er zowel milieuwinst<br />
als economische winst te boeken. Kijk naar de deelmarkten en<br />
zoek daar de juiste duurzame brandstof bij”, zegt hij. “Voor<br />
veel toepassingen ligt de keuze voor de hand. Elektrisch rijden<br />
is handig voor het lichte vervoer over korte afstanden, terwijl<br />
zware vrachtwagens of bussen daar niet geschikt voor zijn.<br />
Die zijn meer gebaat bij groengas en in de toekomst mogelijk<br />
waterstof. Het is dus niet een of-of-, maar een en-en-verhaal.<br />
(zie infograhic). Elke nieuwe vervoerstechniek heeft haar<br />
eigen kinderziektes te overwinnen, waarbij onder andere de<br />
verkrijgbaarheid, het gebruiksgemak, de kosten en het milieurendement<br />
een rol spelen. Als je op groengas rijdt, moet je<br />
wel ergens kunnen tanken. En als je elektrisch rijdt, moet het<br />
reispatroon aangepast zijn aan het beperkte bereik van de<br />
auto. Anders sta je halverwege de rit stil, om enkele voorbeelden<br />
te noemen.”<br />
Meeliften met Duitsland<br />
De keuze van nu sluit een keuze in de toekomst echter niet<br />
uit. Hoogma wijst op de tijdfactor en de razendsnelle technische<br />
ontwikkelingen. De twee heren zijn het erover eens<br />
dat rijden op groengas voor dit moment een goede keuze<br />
is, want het elektrisch rijden en, vooral, het rijden op water-<br />
stadsregio arnhem nijmegen<br />
stof zullen nog een aantal ontwikkeljaren nodig hebben. Er<br />
gaat een geleidelijke verschuiving optreden van biobrandstof<br />
naar elektrisch en waterstof, verwachten ze. En gas wordt de<br />
keus in het zware vervoer. Veenhuizen bezocht onlangs het<br />
Automotive Jaarcongres in Eindhoven en daar proefde hij dat<br />
de autoindustrie met Duitsland voorop absoluut een markt<br />
ziet in de ontwikkeling van waterstofauto’s. Daimler gaat de<br />
komende jaren een eerste serie van tweeduizend auto’s als<br />
pilot produceren. “Wij hebben in Arnhem een bundeling van<br />
kennis en bedrijvigheid op dit gebied en er zijn goede banden<br />
met de waterstofcircuits in Duitsland. Laten we zorgen dat we<br />
meeliften met deze pilot; laat waterstof – en ook het elektrisch<br />
rijden – uitgroeien tot economisch speerpunt. Het biedt zowel<br />
de industrie als de kennisinstellingen in de regio enorme<br />
kansen en elke dag dat we wachten is een dag te lang!” aldus<br />
Veenhuizen en Hoogma.<br />
Overheid als launching customer<br />
Ook de overheid heeft een rol in deze ontwikkelingen te spelen.<br />
De markt is gebaat bij duidelijke regelgeving en een strategische<br />
agenda die aansluit bij het bedrijfsleven in de regio.<br />
Veenhuizen: “De overheid zou ook meer dan voorheen een<br />
voortrekkersrol kunnen spelen als zogenaamde launching customer.<br />
Want als er orders zijn, is er business. Het zou bedrijven<br />
helpen de ‘Valley of Death’ door te komen; vernieuwingen<br />
zijn in aanvang immers vaak relatief dure oplossingen waar<br />
weinig rendement tegenover staat. Voor het onderwijs maakt<br />
de keuze voor bepaalde brandstoffen en technieken feitelijk<br />
niet uit. Wij als HAN zien het als een uitdaging de markt te<br />
blijven voorzien van voldoende ingenieurs die met de nieuwe<br />
duurzame technieken uit de voeten kunnen.”<br />
22 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 23
Schoon regionaal vervoer op lokaal GFT-afval<br />
De Stadsregio Arnhem Nijmegen heeft een concessie Openbaar<br />
Vervoer 2013-2023 in voorbereiding. Zij heeft als voorwaarde<br />
gesteld dat de regiobussen voldoen aan zeer strenge uitstootnormen.<br />
Met andere woorden: het vervoer moet zo schoon<br />
mogelijk zijn. Vanaf 2013 rijden de bussen in de regio daarom<br />
niet langer op diesel, maar mogelijk op Groengas.<br />
De Stadsregio Arnhem Nijmegen neemt in de volgende concessieperiode<br />
afscheid van diesel. Bovendien eist de stadsregio<br />
dat de bussen hun CO -uitstoot met minimaal 75 porcent<br />
2<br />
verminderen ten opzichte van de gemiddelde dieselbus. De<br />
toepassing van Groengas ligt dan voor de hand. In dat geval<br />
biedt de regio interessante kansen voor de ontwikkeling van<br />
vernieuwende procédés. Het betekent bovendien winst voor<br />
het milieu; de luchtkwaliteit in de regio en het klimaat zijn<br />
gebaat bij de veel lagere uitstoot van NO , fijnstof en CO .<br />
2 2<br />
Mogelijke leveranciers van Groengas zijn afvalverwerker ARN,<br />
gevestigd in Weurt, en Bio Energie Bergerden. Ook de AVR<br />
en SITA in Duiven hebben plannen in deze richting en er zijn<br />
gesprekken gaande met de Waterschappen over biogas uit<br />
platte tekst rioolwaterzuivering.<br />
Agrarische loot<br />
Ab Emmerzaal is directeur Bio Energie Bergerden. Hij zegt:<br />
“Bio Energie Bergerden gaat een bijdrage leveren aan de<br />
productie van groene energie met biomassa uit de stadsregio.<br />
BEB gaat biogas produceren door middel van natte vergisting<br />
van alle daartoe geschikte biomassa zoals bijproducten uit<br />
natuur, land- en tuinbouw, voeding- en genotmiddelen industrie.<br />
Het biogas wordt opgewerkt tot Groengas en vervolgens<br />
geleverd aan de glastuindercoöperatie op Bergerden, die ook<br />
het gewonnen CO afneemt. Groengas-certificaten zijn ver-<br />
2<br />
krijgbaar voor het stad- en streekvervoer.”<br />
De tijd is rijp<br />
In april van dit jaar besloot de ARN bij Weurt tot de bouw van<br />
een vergistingsinstallatie waarmee GFT-afval tot Groengas<br />
kan worden verwerkt. De regionale bussen lijken de ideale<br />
afnemer: regionaal vervoer op Groengas uit lokaal GFT-afval!<br />
ARN kan jaarlijks 38 miljoen kilo GFT-afval verwerken tot<br />
brandstof; zeven kilo GFT levert één buskilometer op. Gerard<br />
van Gorkum, algemeen directeur van de ARN: “De tijd is rijp<br />
24 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011<br />
om te investeren in duurzame verwerking van GFT-afval binnen<br />
de regio Nijmegen. Het past bij de bedrijfsfilosofie van<br />
ARN om nog meer te ontwikkelen naar recycling en duurzame<br />
energieopwekking. Groengas uit GFT-afval past bovendien in<br />
het landelijk afvalstoffen-, klimaat- én duurzaamheidbeleid.<br />
Daarom gaat ARN door vergisting 2,4 miljoen kubieke meter<br />
Groengas produceren, later mogelijk nog op te schalen naar<br />
een productie van 4,5 miljoen kubieke meter per jaar.”<br />
Als de inwoners van de stadsregio trouw hun bio-afval blijven<br />
scheiden en hun GFT-afval gescheiden aan de weg blijven zetten,<br />
loopt alles op rolletjes. Dan hebben de vergistingsinstallaties<br />
voldoende aanvoer en is er in principe genoeg biomassa<br />
beschikbaar om alle bussen op regionaal Groengas te laten<br />
rijden.<br />
Vergroening van onze energievoorziening is een nationaal<br />
doel; de productie van Groengas uit GFT-afval is een van<br />
de middelen. GFT-afval kan als grondstof dienen voor de<br />
Groengasproductie. In de stadsregio is voldoende GFT-afval<br />
beschikbaar om de OV-bussen op Groengas te laten rijden.<br />
www.destadsregio.nl<br />
www.duurzamelogistiek.nl<br />
Tot nu toe vond Breed voor genoemde doelgroep passend<br />
werk in een van de eigen leerwerkbedrijven. Voor de groep<br />
die dat permanent nodig heeft, blijft die mogelijkheid bestaan.<br />
Voor andere mensen wordt nu eerst, vanuit datgene wat de<br />
medewerker kan en wil, gezocht naar de mogelijkheden in de<br />
markt. “Detachering en begeleid werken zijn hiervoor perfecte<br />
instrumenten”, zegt directeur Henri Koerhuis. “Breed ondersteunt<br />
daarbij de werknemer én de werkgever. Ook adviseren<br />
we over de mogelijkheden van aanpassingen en begeleiding<br />
op de werkplek. Werkgevers willen best mensen met een<br />
arbeidshandicap in dienst nemen, maar wel met begeleiding,<br />
met loonkostensubsidie of in een detacheringsconstructie.”<br />
Ervaringen van opdrachtgevers<br />
Twee opdrachtgevers vertellen over hun ervaringen met de<br />
detacheringsformule van Breed.<br />
Bas van Grinsven, warehouse manager bij Micromedia, groothandel<br />
in consumentenmedia: “Sinds een jaar heb ik tien mensen<br />
van Breed in ons magazijnteam van twintig medewerkers.<br />
Ze doen alle voorkomende werkzaamheden, samengevat: het<br />
‘picken en packen’ van orders. Voorheen werkten we met eigen<br />
personeel, maar daar kun je moeilijk extra orders mee opvangen.<br />
Geregeld komen producenten met een actie, bijvoorbeeld<br />
een gratis controller bij een spelcomputer. Dat moet eenmalig<br />
in één verpakking. Uitzendkrachten bevielen ons nooit. Breed<br />
kende ik al, dus anderhalf jaar geleden dacht ik: is dat niet iets<br />
voor Breed, zo’n klus voor vier man extra, een dag of vier? Zo<br />
is de samenwerking begonnen. Het bevalt ons goed, we kunnen<br />
flexibel reageren. Mijn aanpak is wel: we zijn één team. We<br />
maken geen onderscheid tussen mensen van Micromedia en<br />
mensen van Breed. ‘Jaap van Breed’ is gewoon: Jaap.”<br />
Jan van Summeren, productmanager Servicebedrijf bij de<br />
gemeente Nijmegen: “Op onze centrale postkamer op het<br />
stadhuis werken dagelijks twee medewerkers van Breed.<br />
Met z’n tweeën sorteren ze de binnenkomende post voor de<br />
diverse gemeentelijke gebouwen. In het stadhuis zelf brengen<br />
ze de post naar de afdelingen; de afdelingen verspreiden de<br />
Tekst Gemma Schoot<br />
Fotografie Roel van Koppenhagen (No Point)<br />
SW-medewerkers inhuren biedt organisaties flexibiliteit én invulling MVO-beleid<br />
breed<br />
sw-mensen goed opgeleid<br />
aan het werk in de markt<br />
Passend werk vinden voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, dat is<br />
de kerntaak van Breed. Momenteel verschuift de manier waarop het SW-bedrijf<br />
die kerntaak uitvoert, naar arbeidsbemiddeling. Begeleid werken en detacheren,<br />
individueel en in een groep, zijn er de vormen van. Waarom wil een bedrijf<br />
een medewerker van Breed? De ervaringen van twee opdrachtgevers.<br />
poststukken zelf onder de geadresseerden. De postmedewerkers<br />
nemen de uitgaande post mee terug naar de postkamer;<br />
hier komt ook uitgaande post van de diverse gebouwen binnen.<br />
De postmannen maken vervolgens alle post gereed voor<br />
TNT. De dagelijkse inhoudelijke aansturing gebeurt door de<br />
gemeentelijke afdeling documentaire informatievoorziening,<br />
pal naast de postkamer.<br />
Het gaat fantastisch. Vanaf 1 juli neemt Breed de hele verantwoordelijkheid<br />
voor de postkamer over. Doel is dat er een<br />
pool ontstaat van vijf mensen die elkaar aflossen. Breed leidt<br />
zijn mensen goed op in hun eigen postbedrijf. We werken met<br />
SW-mensen om maatschappelijk verantwoord te ondernemen.<br />
Het leuke is: Breed heeft op ons verzoek een promotiefilmpje<br />
gemaakt voor het inkoopplatform van de Nijmeegse regiogemeenten.<br />
Misschien gaat Breed voor ons allemaal de post<br />
verzorgen!”<br />
De gedetacheerde Ronny Steinbruckner is blij met zijn baan in het<br />
magazijn van Micromedia.<br />
www.denkbreed.nl<br />
Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 25
HAN werkt aan duurzame ontwikkeling van onderwijs, onderzoek en dienstverlening<br />
‘mindset’ van hogeschool<br />
staat op ‘duurzaamheid’<br />
Ongeveer alles op de HAN is bezig ‘duurzaam’ te worden. De eigen bedrijfsvoering,<br />
het onderwijs, het onderzoek. De hogeschool wil beroepsbeoefenaren<br />
afleveren die niet meer beter wéten dan dat in alles wat je doet iets van de<br />
drie beroemde P’s zit: people, planet, prosperity. “Met window dressing komen<br />
we er niet. De motivatie moet van binnenuit komen”, zegt projectleider<br />
Jan Oosting.<br />
De HAN is al zo’n vijftien jaar bezig met verduurzaming. De<br />
hogeschool werd mede dankzij de inzet hiervoor in 2009<br />
beloond met de prijs voor de ‘meest innovatieve instelling’,<br />
uitgereikt door toenmalig premier Balkenende.<br />
In datzelfde jaar startte de HAN het project Duurzaamheid,<br />
een ambitieus meerjarenplan voor geïntegreerde duurzame<br />
ontwikkeling van onderwijs, onderzoek en dienstverlening.<br />
De HAN wil zich hiermee profileren als duurzame hogeschool<br />
en samen met andere instellingen en het bedrijfsleven in de<br />
regio slimmer en duurzamer uit de economische crisis komen.<br />
Er is tien miljoen euro extra vrijgemaakt voor acht projectprogramma’s<br />
rond de drie P’s (people, planet en prosperity):<br />
nieuwbouw, oudbouw, energiezuinige ICT, reductie dan wel<br />
compensatie van mobiliteit, onderzoek gericht op duurzaamheid,<br />
onderwijs gericht op duurzaamheid, samenwerkingsprojecten<br />
en als laatste project: HAN goes Green, bedoeld om de<br />
‘mindset’ van de medewerkers op ‘duurzaamheid’ te zetten.<br />
Zij geven immers de studenten duurzame waarden mee. Doel<br />
van het totale project is – naast bijdragen aan een duurzame<br />
samenleving – kostenbesparing. De besparingen worden weer<br />
geïnvesteerd in het onderwijs.<br />
Een paar voorbeelden van de duurzaamheidsdoelstellingen<br />
uit de programma’s. Er komt een compleet nieuw en duurzaam<br />
gebouw in Nijmegen. Bestaande gebouwen worden<br />
energiezuinig gemaakt; studenten en docenten kunnen ideeën<br />
uit eigen onderzoek aandragen. Het door ICT gestegen elektriciteitsverbruik<br />
wordt teruggedrongen. De HAN-campus in<br />
Arnhem wordt aangesloten op de restwarmte uit de warmtekrachtcentrale<br />
Kleefsche Waard. In 2012 moeten zes opleidingen<br />
een DHO-keurmerk hebben (Keurmerk Duurzaam Hoger<br />
Tekst Gemma Schoot<br />
Illustratie HAN<br />
Onderwijs). De teller staat nu op 5: Pabo Arnhem, bouwkunde,<br />
civiele techniek, facility management en logistiek zijn al gecertificeerd;<br />
veel andere HAN-opleidingen hebben duurzame<br />
aspecten in het curriculum.<br />
“Met het project Duurzaamheid wordt het hele veld geopend<br />
en dat is een absolute noodzaak”, vat Jan Oosting de<br />
spanwijdte van het project samen. Hij is senior adviseur bij<br />
Interstudie NDO. Sinds drie jaar is Oosting als extern adviseur<br />
projectleider van het project én secretaris van de stuurgroep<br />
Duurzaamheid, bestaande uit de acht projectleiders en voorzitter<br />
Ron Bormans (college van bestuur).<br />
“Privé had ik duurzaamheid allang omarmd voordat ik bij de<br />
HAN kwam”, vertelt Oosting. “Ik heb groene stroom, ik bankier<br />
bij een groene bank, heb geen auto. Ik werk al heel lang<br />
in de onderwijssector, maar gek genoeg had ik de link tussen<br />
duurzaamheid en onderwijs nog niet zo gelegd. Die verbinding<br />
is essentieel voor de verduurzaming van de economie en de<br />
samenleving.”<br />
Arnhem Energiestad<br />
De HAN wil betrokken zijn bij die verduurzaming van de regionale<br />
samenleving, onder meer door te participeren in ‘Arnhem<br />
Energiestad’: het initiatief van de gemeente om van Arnhem<br />
een klimaatneutrale gemeente te maken, samen met bedrijven<br />
en instellingen, en burgers (zie pagina 4-5).<br />
Oosting, die meewerkte mee aan het Programmaplan 2011-<br />
2014 Arnhem Energiestad, vertelt waarom: “De HAN heeft<br />
onvoorstelbaar veel kennis in huis. Je hebt er enthousiaste<br />
docenten, lectoren, kenniskringen en studenten die dat met de<br />
markt willen delen: je kunt ze onderzoek laten doen, je kunt ze<br />
hogeschool arnhem en nijmegen<br />
De GFT-vergistervoor biogas die eerstejaars studenten van de HAN hebben ontwikkeld. Met dit systeem voor betaalbare biogasproductie door en<br />
voor individuele huishoudens wonnen zij de GasTerra Transitie Jaarprijs 2011. Dat is een prijs voor projecten - van studenten – die bijdragen aan de<br />
energietransitie.<br />
Duurzame energie bij de HAN<br />
Vorige jaar benoemde de HAN duurzame energie als<br />
belangrijk speerpunt voor het onderwijs en het toegepast<br />
onderzoek. De hogeschool beschouwt de grote maatschappelijke<br />
en technologische ontwikkelingen hieromtrent van<br />
groot belang voor de toekomstige afgestudeerden in hun<br />
beroepspraktijk. Daarom worden ze structureel verankerd in<br />
het curriculum. Met deze keuze sluit de HAN aan op de regionale<br />
potenties: energie- en milieutechologie in Arnhem,<br />
zonnecellen en transformatoren in Nijmegen, duurzaam<br />
bouwen en biomassaconversie in de Achterhoek. Een greep<br />
uit de onderwijs- en onderzoeksprojecten:<br />
• SOPRA (Sustainable Off-Grid PowerStation for Rural<br />
Areas), een zonne-energiecentrale (dertig kilowatt) op het<br />
dak van het gebouw Engineering. De faculteit Techniek<br />
ontwikkelt dit energiesysteem samen met enkele bedrijven<br />
uit de regio voor afgelegen gebieden zonder elektriciteitsvoorziening,<br />
zoals ontwikkelingslanden, waar<br />
elektriciteit een voorwaarde is voor maatschappelijke<br />
ontwikkeling.<br />
• HAN Bouwkunde is bezig met energieneutrale woningbouw,<br />
HAN Automotive richt zich op elektrisch vervoer.<br />
• De master-opleiding Techniek & Life Sciences HAN HLO<br />
(biologie en medisch laboratoriumonderzoek, Nijmegen)<br />
maakt biodiesel uit afvalstromen van de papierindustrie<br />
via gistcellen.<br />
• FabLab Arnhem is een inspiratieplek voor ontwerpers,<br />
uitvinders, starters, studenten en bedrijven. De ideeën<br />
worden gegenereerd, gevisualiseerd en gematerialiseerd<br />
via 2D- en 3D-apparatuur. Doel: versterken van de band<br />
tussen onderwijs en regionale bedrijfsleven.<br />
inhuren. Dat gaat dan niet over grootse en meeslepende ontdekkingen.<br />
Maar wel over eenvoudige, maar briljante nieuwe<br />
toepassingen die worden bedacht voor bestaande technieken<br />
en productieprocessen. Zo heeft de HAN nu vier groene daken<br />
geïnstalleerd waar onder andere de waterretentie wordt<br />
getest. Nog een leuk voorbeeld: een kleine GFT-vergister voor<br />
biogas waarmee je ook weer energie terug kunt leveren aan<br />
het net. Een vinding van eerstejaars studenten.<br />
De boodschap van Oosting is: voor alle drie de stappen van de<br />
Trias Energetica (energiebesparing, duurzame energiebronnen<br />
inzetten en zuinig gebruik maken van fossiele bronnen)<br />
kun je de HAN in huis halen en zo zelf ook bijdragen aan<br />
Arnhem Energiestad. “Energiebesparing alléén al levert winst<br />
op en dat is nú mogelijk door anders naar je productieproces<br />
te kijken.”<br />
Doet de HAN commerciële aanbieders of adviesbureaus geen<br />
oneigenlijke concurrentie aan? Oosting vindt de vraag niet<br />
zo interessant. “Wij willen gewoon die kennis ter beschikking<br />
stellen. Studenten krijgen daarmee de kans om in een arbeidsomgeving<br />
te opereren. Het gaat om samenwerking, samenwerking<br />
is het nieuwe concurreren. Als we dat goed doen, kunnen<br />
we samen nieuwe business maken. Als je er nu niet instapt,<br />
ben je over tien jaar out of business. Met window dressing<br />
kom je er niet. De ontwikkelingen gaan snel; speel dus in op de<br />
onbekende toekomst en neem je medewerkers erin mee!”<br />
26 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 27<br />
www.han.nl
column<br />
Je bijna generen omdat je een prijs krijgt …<br />
het kómt voor. Ronnie Reijnen, samen met<br />
zijn vrouw Yvonne eigenaar van Drukkerij<br />
De Kleijn in Wijchen, is zo iemand. In<br />
april kreeg hij de MVO Award van stichting<br />
De Maatschappelijke MeerWaarde,<br />
een platform van bedrijfsleven, overheden<br />
en maatschappelijke organisaties dat MVO<br />
wil stimuleren.<br />
de menselijke geest<br />
Ook de KvK is erin vertegenwoordigd. Vanzelfsprekend.<br />
Toch?<br />
Uitgerekend dat woord ‘vanzelfsprekend’ is waar het<br />
allemaal om draait in de visie van Ronnie Reijnen.<br />
Zijn filosofie luidt dat Maatschappelijk Verantwoord<br />
Ondernemen (MVO) geen onderwerp zou moeten zijn<br />
van gezwollen strategieën, gedragen vergezichten en<br />
dikke rapporten. Laat staan dat je er een prijs voor zou<br />
moeten krijgen. MVO … dat dóe je gewoon. Omdat dat<br />
vanzelf spreekt.<br />
Die houding siert Ronnie Reijnen, maar helaas voor<br />
hem en voor ons … nog niet iedereen is zo ver. Bijna<br />
nooit uit onwil, wel omdat door de waan van de dag en<br />
tijdgebrek heel veel ondernemers zich niet verdiepen<br />
in het onderwerp. Of ze schieten in de reflex van: ‘wat<br />
kost dat’? Begrijpelijk, maar de vraag moet luiden: ‘wat<br />
levert het op’?<br />
De drie traditionele pijlers van MVO zijn de drie P’s<br />
van people, planet, profit. Het gaat erom dat die drie<br />
componenten met elkaar in balans zijn. Ach, ik vertel u<br />
waarschijnlijk niets nieuws. U investeert in apparatuur<br />
die het zware tilwerk van uw mensen overneemt, en<br />
zorgt voor ergonomisch verantwoord kantoormeubilair.<br />
U dringt het gebruik van chemicaliën zoveel mogelijk<br />
terug en doet er alles aan om energie te sparen. En<br />
winst maken? Allicht, want zonder winst kunt u die<br />
investeringen niet doen. Die drie P’s, toegepast in een<br />
afgewogen mix, leveren heel veel op. Personeel dat<br />
goed in zijn vel zit en daarom bereid is wat harder te<br />
lopen voor de werkgever als de nood – om wat voor<br />
reden dan ook – eens aan de man is. Klanten die u<br />
waarderen omdat u werk maakt van een duurzame<br />
toekomst. En ja, ook uw portemonnee dus. Niet omdat<br />
geld het allerbelangrijkste is in de wereld, wel omdat<br />
het nodig is voor continuïteit, innovatie, uitbreiding en<br />
ontwikkeling.<br />
Misschien heeft u meer met de ene P dan met de<br />
andere. Niet erg, zo lang u die andere maar niet uit<br />
het oog verliest. Persoonlijk ben ik van de ‘people’. De<br />
vindingrijkheid en creativiteit van de menselijke geest<br />
vormen het meest waardevolle bedrijfskapitaal dat je<br />
je kunt wensen. Daar begint alles mee en dat moet<br />
je koesteren. Soms is dat lastig. U weet: de KvK organiseert<br />
interessante seminars. Eentje die regelmatig<br />
terugkomt is: ‘Samenwerken met moeilijke mensen’.<br />
Dat seminar hebben we niet voor niets. Want hoe<br />
onvoorspelbaar die menselijke geest ook is, daarin zijn<br />
unieke kwaliteiten opgeslagen. Het is goed om die naar<br />
boven te halen, ook al kost dat de nodige moeite. Echt,<br />
het betaalt zich terug!<br />
Ronald Migo<br />
Algemeen directeur Kamer van Koophandel Centraal<br />
Gelderland<br />
intussen buiten de arena ...<br />
Raadslid Theo van der Velden leidt schutterijvereniging als een onderneming<br />
Theo van der Velden is voorzitter van Schutterij OEV, Orde Eendracht en<br />
Vreugde in Millingen aan de Rijn: 300 leden, aangesloten bij de KNSA. “We<br />
zijn de grootste en de oudste vereniging in de polder”, zegt Van der Velden er<br />
fijntjes bij. “We hebben het grootste gebouw in het dorp, alles in eigendom.”<br />
Zelf is hij al 52 jaar lid. De lokale politiek is een late passie.<br />
Tekst Gemma Schoot<br />
Illustratie Huub Coenen<br />
“je denkt aan niks anders<br />
bij olympisch schieten”<br />
Voor het verenigingsgebouw speelde zich op een zondagmiddag<br />
in mei voor de tiende keer het ‘Grenslandschieten’ af.<br />
Een evenement waar jaarlijks een paar honderd schutters van<br />
zeven Duitse en zeven Nederlandse verenigingen aan meedoen.<br />
Het spelletje: schieten op drie houten vogels, bevestigd<br />
op een pin in een open kastje bovenop hoge masten: twee voor<br />
volwassen – heren én dames – en één voor de jeugd. De vogels<br />
worden al sinds 1903 door de familie Awater gemaakt. “De kop<br />
eraf is de eerste prijs, de rechter vleugel de tweede prijs en de<br />
linker vleugel de derde prijs, steeds in de vorm van medailles.<br />
Daarna gaan de kandidaten nog door voor het koningschap.<br />
Degene die het laatste stukje romp eraf knalt, is de gelukzak.”<br />
zo vat Van der Velden het schietfestijn samen.<br />
Het hele dorp loopt uit op zo’n dag. Het begint ’s ochtends<br />
al en alle schutterijonderdelen doen mee: de fanfare, officieren,<br />
majorettes, minirettes, bielemannen, vendelzwaaiers.<br />
Gestoken in officiersuniform met schuttershoed en sabel aan<br />
de riem heeft voorzitter Van der Velden zijn representatieve<br />
rol in dit stuk “dorpsgeschiedenis die zijn weerga niet kent”.<br />
Zijn voorvaderen richtten mede OEV in 1852 op. Hij groeide<br />
erin op. “Je komt er niet onderuit, want je familie zit er bij, je<br />
krijgt er vrienden, een vriendinnetje, je gaat naar de feesten.<br />
Ik was timmerman, deed klussen in het gebouw. Later werkte<br />
ik op de Nijmeegse scheepswerf en een timmerfabriek die ik<br />
later overnam. Mijn beide zoons zitten er nu in.”<br />
De vereniging leidt hij als een ondernemer, doortastend en<br />
recht door zee. “Maar zonder bestuur en heel veel enthousiaste<br />
vrijwilligers krijg je dit soort evenementen niet van de<br />
grond, hoor!”<br />
De bijna zeventigjarige Van der Velden schiet nog wekelijks.<br />
Hij doet Olympisch schieten: liggend en zittend (Bench Rest)<br />
geweerschieten op een schijf op vijftig meter afstand. “Je probeert<br />
tienen te schieten. Je schiet een tien als je binnen de<br />
tien millimeter van de roos schiet. Dat kun je helemaal niet<br />
zien vanaf die afstand, maar je kunt erop richten met de<br />
diopter. Het is pure concentratie, je denkt aan helemaal niks<br />
anders meer, je let op je ademhaling, je wordt rustig. En dan:<br />
schieten.”<br />
Sinds 2002 zit hij in de Millingse gemeenteraad voor de GJS,<br />
oftewel: Gemeente, Jeugd en Sportbelangen. “Mijn politieke<br />
jaren hebben me heel veel kennis over de samenleving<br />
gebracht. Dat heb ik niet willen missen!”<br />
28 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 29
Euregio Rijn-Waal, verbindende factor op sociaal-economisch en cultureel gebied<br />
Dit jaar is het veertig jaar geleden, dat de oprichtingsvergadering van de werkgroep<br />
Regio Rijn-Waal plaatsvond. Deze gebeurtenis vormde het startschot<br />
voor een geformaliseerde samenwerking van gemeenten en kamers van koophandel<br />
in de grensregio tussen Nijmegen, Arnhem, Emmerich en Kleve. Het<br />
verhaal van veertig jaar grensverleggend denken en samenwerken in het Duits-<br />
Nederlandse grensgebied.<br />
De oprichting van de werkgroep Regio Rijn-Waal vloeide voort<br />
uit de aanleg van de rijksweg 15 in Nederland. Op 11 juli 1963<br />
vond er een conferentie plaats in kasteel De Doornenburg om<br />
te praten over economische mogelijkheden van de nieuwe<br />
verbinding tussen de Randstad en het Ruhrgebied. Zowel de<br />
bestuurders uit Duitsland als die uit Nederland zagen het<br />
belang van grensoverschrijdende contacten en samenwerking<br />
in en besloten de gelegde contacten te onderhouden en te<br />
verstevigen.<br />
Publiekrechtelijke status<br />
Een belangrijke stap in de geschiedenis van de Euregio Rijn-<br />
Waal was het verkrijgen van de publiekrechtelijke status in<br />
1993. Deze status betekende dat de Euregio Rijn-Waal vanaf<br />
dat moment zelf verplichtingen mocht aangaan, een eigen<br />
begroting kon opstellen, zelf personeel in dienst kon nemen<br />
en overeenkomsten mocht sluiten. Ook werd de Euregioraad<br />
opgericht, waarin alle lidgemeenten vertegenwoordigd zijn.<br />
Deze publiekrechtelijke status van de Euregio Rijn-Waal is<br />
gebaseerd op het verdrag van Anholt, dat een formele<br />
publiekrechtelijke grensoverschrijdende samenwerking mogelijk<br />
maakt. Een leuke bijkomstigheid is dat het verdrag van<br />
Anholt dit jaar zijn twintigste verjaardag viert. De Euregio Rijn-<br />
Waal was de eerste Euregio die van dit verdrag gebruikt heeft<br />
gemaakt. Ook was dit het moment dat de Euregio Rijn-Waal<br />
van het Rathaus Kleve naar Haus Schmithausen verhuisde.<br />
Ondertussen heeft de tijd niet stil gestaan en hebben zowel<br />
regionale als Europese ontwikkelingen aan de groei van de<br />
Euregio Rijn-Waal bijgedragen. De Europese integratie is<br />
een van de belangrijkste politieke verworvenheden van de<br />
Tekst Heidi de Ruiter<br />
Fotografie Euregio Rijn-Waal, Axel Breuer<br />
40 jaar grensverleggend<br />
denken en samenwerken<br />
twintigste en eenentwintigste eeuw. Het is de garantie voor<br />
duurzame vrede, vrijheid en politieke stabiliteit op ons continent.<br />
De Euregio Rijn-Waal geeft onder het motto ‘grenzenloze<br />
samenwerking’, vorm aan dit proces in het Duits-Nederlandse<br />
grensgebied.<br />
De Euregio Rijn-Waal kan dit doen dankzij de steun van haar<br />
leden. De Euregio Rijn-Waal is in veertig jaar tijd uitgegroeid<br />
tot een Duits-Nederlands openbaar lichaam met ongeveer<br />
55 Nederlandse en Duitse gemeenten, Kreise, Kamers van<br />
Koophandel en het Landschaftsverband Rheinland als leden.<br />
Zij leveren een actieve bijdrage aan de verbetering van de<br />
leefsituatie van de burgers in het grensgebied.<br />
Koningin Beatrix feliciteert Euregio<br />
tijdens staatsbanket<br />
De activiteiten van de Euregio Rijn-Waal bleven ook in de rest<br />
van Nederland en Duitsland niet onopgemerkt. Zo feliciteerde<br />
Koningin Beatrix de Euregio Rijn-Waal tijdens het staatsbanket<br />
ter gelegenheid van het staatsbezoek aan Duitsland op 12 april<br />
jongstleden met haar veertigjarig bestaan. Hierbij wees zij<br />
er verder op, dat in de Euregio´s een “steeds verdergaande<br />
samenwerking over de grenzen groeit, waardoor op allerlei<br />
terreinen nieuwe initiatieven worden genomen en bestaand<br />
beleid wordt versterkt.”<br />
De Euregio Rijn-Waal is zeer verheugd over de lovende woorden<br />
van de Koningin en hoopt dat ze een positieve invloed<br />
uitoefenen op de toekomst van de Euregio´s en dan met name<br />
In het Haus Schmithausen is sinds 1993 het secretariaat van de Euregio Rijn-Waal gevestigd.<br />
de Europese structuurfondsen voor grensoverschrijdende<br />
samenwerking als INTERREG IV A.<br />
In het kader van dit Europese stimuleringsprogramma ondersteunt<br />
de Euregio Rijn-Waal diverse projecten op het gebied<br />
van Economie, technologie en innovatie, duurzame regionale<br />
ontwikkeling en maatschappelijke integratie. Zo worden de<br />
Open dag in september<br />
Om in contact te blijven met de inwoners van haar werkgebied<br />
organiseert de Euregio Rijn-Waal in het kader van<br />
het jubileumjaar op zondag 11 september een open dag,<br />
waar iedereen van harte welkom is.<br />
Euregio Rijn-Waal, Emmericher Str. 24, 47533 Kleve,<br />
Duitsland.<br />
0049-2821-79300 / 0049-2821-793030, info@euregio.org<br />
grensoverschrijdende busverbindingen tussen Emmerich en<br />
Nijmegen en Kleve en Groesbeek met middelen uit INTERREG<br />
ondersteund en ook de grensoverschrijdende inzet van de<br />
traumahelikopter uit Nijmegen is mede door dit programma<br />
mogelijk gemaakt.<br />
euregio rijn-waal<br />
Grensoverschrijdend arbeidsmobiliteit<br />
De Europese eenwording en het verdwijnen van de Europese<br />
binnengrenzen heeft binnen de Euregio Rijn-Waal tot veel<br />
grensoverschrijdend woon- en werkverkeer geleid. Dagelijks<br />
reizen 15.000 mensen naar hun werk aan de andere kant<br />
van de grens. Deze open grenzen betekenen echter niet dat<br />
daarmee ook alle verschillen in wet- en regelgeving zijn verdwenen.<br />
De Euregio Rijn-Waal organiseert daarom maandelijks<br />
een spreekuur voor grensgangers waar zij met vragen over<br />
belastingen en sociale verzekeringen terecht kunnen. Ook in<br />
het kader van EURES, een Europees programma voor grensoverschrijdende<br />
arbeidsmobiliteit worden diverse activiteiten<br />
georganiseerd om de euregionale arbeidsmarkt transparanter<br />
te maken. Een voorbeeld hiervan is de Jobroboter. Een zoekmachine<br />
op internet die alle vacatures aan beide zijden van de<br />
grens laat zien. Jaarlijks bezoeken zo´n 2.5 miljoen mensen<br />
de website www.euregio-jobroboter.com op zoek naar een passende<br />
vacature. Gemiddeld laat de Jobroboter zo´n 40.000<br />
vacatures zien.<br />
Daarnaast informeert het Europe Direct Informatiepunt van<br />
de Europese Unie, dat sinds 2005 bij de Euregio Rijn-Waal<br />
is gevestigd, de burgers over alle mogelijke aspecten van de<br />
Europese Unie.<br />
Hoewel zowel het werkgebied als het takenpakket van de<br />
Euregio Rijn-Waal de afgelopen veertig jaar behoorlijk is<br />
uitgebreid, is de Euregio Rijn-Waal trouw gebleven aan haar<br />
oorspronkelijke idealistische overtuiging, dat grensoverschrijdende<br />
samenwerking zowel op sociaal maatschappelijk terrein<br />
alsook economisch een belangrijke meerwaarde oplevert.<br />
www.euregio.org<br />
30 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 31
Nederlands bedrijf wint Europese Good Practice Award<br />
aandacht voor een gezonde<br />
en veilige werkplek werkt<br />
Iedere twee jaar voert het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op<br />
het werk (EU-OSHA) samen met de EU-lidstaten een campagne om het bewustzijn<br />
over veilig en gezond werken te vergroten. Onderdeel daarvan is de ‘goede<br />
praktijken competitie’. Op 28 april – Werelddag voor veiligheid en gezondheid<br />
op het werk – werden acht Europese organisaties in Boedapest erkend voor hun<br />
bijzondere bijdrage daaraan. Een Nederlands bedrijf was een van de winnaars.<br />
Goede voorbeelden uit bedrijven zijn belangrijk om weer<br />
andere bedrijven te laten inzien dat aandacht voor veilig<br />
onderhoud werkt. Om deze voorbeelden op te sporen, organiseerde<br />
het Agentschap een ‘goede praktijken competitie’.<br />
Jukka Takala, directeur van EU-OSHA, sprak lovende woorden<br />
over de kwaliteit van de inzendingen: “Bij ons zijn honderden<br />
voorbeelden van goede praktijken binnengekomen. Ieder land<br />
heeft de allerbeste inzendingen voorgedragen voor de Awards.<br />
De acht winnende bedrijven en de vijftien bedrijven met een<br />
eervolle vermelding laten stuk voor stuk zien hoe essentieel<br />
regelmatig onderhoud is voor het uitsluiten van gevaren op<br />
De drie mannen rechts zijn drie van de vier vennoten van Glass<br />
Handling Technic, het bedrijf dat de Europese Good Practice Award<br />
won. V.l.n.r.: Wil Bakker, Joost van der Waay en John Berghman.<br />
Tekst Leoni Delsink<br />
Fotografie Corine Janssen (proefopstelling), Jos de Lange<br />
het werk en het beheersen van risico's. Daarmee onderstrepen<br />
zij de kernboodschappen van de campagne 'Een gezonde<br />
werkplek’.”<br />
En de winnaar is …<br />
Het Nederlandse tuinbouwbedrijf Glass Handling Technic ging<br />
er met de Europese Good Practice Award vandoor. Ze wonnen<br />
de prijs met De Repair Shuttle: een veilige en nieuwe methode<br />
om glazen kasdaken vanaf de buitenkant te repareren. De<br />
glastuinbouw heeft de afgelopen jaren een enorme ontwikkeling<br />
ondergaan. Kassen zijn hoger, afvoerkanalen op het dak<br />
zijn erg smal en de afmetingen van het glas zijn aanzienlijk<br />
toegenomen. Ontwikkelingen die een grote invloed hebben<br />
op de onderhouds- en reparatiewerkzaamheden. Daarbij komt<br />
nog dat glas kan breken, dus is er voortdurend behoefte aan<br />
onderhoud en reparaties. Geen risicoloze klus, denk bijvoorbeeld<br />
aan de kans op snijwonden, of een val van het dak en<br />
dan is er ook nog eens de fysieke belasting. De Repair Shuttle<br />
van Glass Handling Technic is op alle fronten een verbetering<br />
van dit gevaarlijke en lastige werk. Het juryrapport noemde de<br />
Repair Shuttle “een sprekend voorbeeld van een technische<br />
innovatie gericht op veilig onderhoud, die zich ook laat terug<br />
verdienen in de praktijk”. John Berghman van GHT vertelde<br />
“ontzettend blij te zijn” met de Europese waardering voor hun<br />
vinding.<br />
De tweede Nederlandse genomineerde, Twence Afval en<br />
Energie, kreeg van het Agentschap een speciale aanbeveling<br />
voor hun stabiele en veilige ketelsteiger, met vloeren die driehonderd<br />
kilo per vierkante meter kunnen dragen. De ketelsteiger<br />
wordt gebruikt bij onderhoud en reiniging van de achttien<br />
meter hoge verbrandingsketels die het bedrijf rijk is.<br />
De proefopstelling van de Repair Shuttle voor de glastuinbouw, de winnende inzending van Glass Handling Technics<br />
Veilige oplossingen duurzaam gewin<br />
Met de innovatieve en duurzame oplossingen voor een prak-<br />
tisch onderhoudsprobleem op de werkvloer, onderschrijven de<br />
winnaars het belang van een veilige werkplek. De Hongaarse<br />
onderminister voor werkgelegenheid Sándor Czomba, die het<br />
Hongaarse voorzitterschap vertegenwoordigde, is daarbij<br />
positief over het economische effect dat veilig onderhoud<br />
met zich meebrengt: “Onvoldoende onderhoud kan ernstige<br />
gevolgen hebben voor de veiligheid en uiteindelijk ook de productiviteit<br />
en winstgevendheid van een bedrijf schaden. Door<br />
voldoende tijd te besteden aan veilig onderhoud en daar voldoende<br />
middelen voor in te zetten, beschermen de winnaars<br />
op een proactieve manier de belangen van hun bedrijven en<br />
hun werknemers voor de komende jaren.”<br />
Het netwerk groeit<br />
Organisaties in Europa raken er steeds meer van doordrongen<br />
dat er maatregelen moeten worden genomen om de<br />
gevaren in verband met onderhoud te bestrijden. Met dit in<br />
het achterhoofd voert ruim een kwart van de partners van<br />
de EU-OSHA campagne ‘Een gezonde werkplek’ veiliger en<br />
gezonder arbeidsomstandigheden voor werknemers en werkgevers<br />
aan als de voornaamste reden om aan de campagne<br />
deel te nemen. Ook het vergroten van de betrokkenheid van<br />
hun werknemers en/of leden bij het beheer van gezondheid en<br />
veiligheid is een goede reden om aan te sluiten en natuurlijk<br />
het uitwisselen van goede praktijken.<br />
Een veilige werkplek is dus een belangrijk punt van aandacht<br />
binnen veel Europese bedrijven. Dat blijkt wel uit het zich<br />
steeds verder uitbreidende netwerk van officiële partners aan<br />
de campagne. Met de toevoeging van zeven pan-Europese<br />
organisaties en multinationale ondernemingen staat de teller<br />
nu op 52. “Gereputeerde bedrijven, organisaties en vereni-<br />
thema: duurzaamheid/mvo<br />
gingen uit een breed scala aan sectoren zoals de chemische<br />
industrie, de farmaceutische industrie, de gezondheidszorg<br />
en de fabricage- en constructiesector nemen deel aan onze<br />
campagne”, aldus Jukka Takala. “We zijn heel blij dat sectoren<br />
en werkplekken in heel Europa nu oog hebben voor veilig<br />
onderhoud. Dit draagt bij tot betere omstandigheden voor<br />
werknemers tijdens hun dagelijkse werkzaamheden. Ik heet<br />
onze zeven nieuwe ‘ambassadeurs’ welkom en verheug me<br />
erop gedurende het vervolg van de campagne met hen samen<br />
te werken.”<br />
Leren van elkaar<br />
Overal in Europa hebben de partners sinds het begin van de<br />
campagne op 28 april 2010 door middel van uiteenlopende<br />
activiteiten goede praktijken op het gebied van veilig onderhoud<br />
gestimuleerd. De vele seminars en conferenties over<br />
heel Europa behandelden specifieke onderwerpen, zoals de<br />
nieuwste producten en diensten die voor betere werkomstandigheden<br />
zorgen over het hele continent. Een van de partners<br />
had ook een programma opgezet voor de ontwikkeling, beoordeling<br />
en certificering van de competenties van het personeel<br />
dat verantwoordelijk is voor de installatie en het onderhoud<br />
van apparatuur in gevaarlijke ruimten. Momenteel wordt dit<br />
instrument niet alleen in de EU toegepast maar op locaties<br />
overal ter wereld.<br />
De nieuwe officiële campagnepartners worden formeel welkom<br />
geheten tijdens een ceremonie op 22 en 23 november in<br />
Bilbao, waar ook de afsluiting plaatsvindt van de campagne<br />
'Een gezonde werkplek 2010-2011 ten behoeve van veilig<br />
onderhoud'.<br />
www.arboineuropa.nl/campagne<br />
32 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 33
Jan Jonker: ”Duurzaamheid is van terzijde, terzake geworden”<br />
duurzaamheid is de<br />
beste overlevingsstrategie<br />
In de Eusebiuskerk en omringende lokaliteiten speelde zich op 20 mei de<br />
conferentie Our Common Future 2.0 (OCF2.0) af. Op de conferentie<br />
(27 workshops) werd het resultaat wereldkundig gemaakt van zeven maanden<br />
nadenken, interviewen, discussiëren, schrijven, samenvatten en redigeren over<br />
negentien duurzaamheidsthema’s: het boek ‘Duurzaam Denken en Doen,<br />
2011-2035. Een inspiratieboek voor onze gezamenlijke toekomst’. Een impressie<br />
van de conferentie en fragmenten uit het boek.<br />
Er zit 30.000 uur vrijwilligerswerk in, vanaf september 2010<br />
tot mei verzet door ruim vierhonderd mensen, bij elkaar<br />
getrommeld via onder andere Twitter, Hyves en LinkedIn.<br />
Iedere deelnemer besteedde twee tot drie weken van zijn of<br />
haar tijd aan het project. Op de startbijeenkomst in september<br />
werden de negentien thema’s gezamenlijk benoemd. De<br />
negentien themagroepen ontwikkelden in drie maanden tijd<br />
een gezamenlijke visie. Tussenresultaat: even zo veel rapporten<br />
van honderd pagina’s. Van januari tot april werd er<br />
geredigeerd, waarbij ieder rapport werd omgebouwd tot een<br />
hoofdstuk voor het boek van uiteindelijk driehonderd pagina’s.<br />
Toegankelijk geschreven voor een breed publiek, zodat het je<br />
motiveert om zelf ook in je eigen leefomgeving concreet actie<br />
te ondernemen voor een duurzame toekomst. De eerste exemplaren<br />
werden gegeven aan oud-premier Ruud Lubbers (“7.2<br />
al!”) als vertegenwoordiger van de oudere generatie. Namens<br />
de jongere generatie was dat onder anderen Dirk Janssen,<br />
jongerenvertegenwoordiger bij de Verenigde Naties.<br />
Gro Brundtland<br />
Initiatiefnemer van het project OCF2.0 is Jan Jonker, hoogleraar<br />
Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit in<br />
Nijmegen. In 2009 kwam hij in zijn boekenkast een beduimeld<br />
exemplaar tegen van ‘Our Common Future’, geschreven door<br />
de World Commission on Environment and Development van<br />
de Verenigde Naties (1987). Dit ‘Brundtland-rapport’, vernoemd<br />
naar voorzitster Gro Harlem Brundtland, de toenmalige<br />
premier van Noorwegen, introduceerde het begrip duurzame<br />
ontwikkeling. Het was voor het eerst dat er op hoog niveau<br />
voor werd gepleit om het verband te verbreken tussen enerzijds<br />
economische groei en anderzijds armoede en uitputting<br />
34 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011<br />
Tekst Gemma Schoot<br />
Fotografie Alain Baars<br />
van de aarde. De doelen van Brundtland waren: verbetering<br />
van het menselijk welzijn, zorgen voor rechtvaardige verdeling<br />
van grondstoffen tussen en binnen landen, respectvol omgaan<br />
met onze aarde of: de ‘ecologische integriteit’ van de aarde te<br />
eerbiedigen.<br />
Zes aandachtspunten<br />
Waar de maatschappij voor staat, laat zich vertalen in de<br />
volgende aandachtspunten:<br />
• Leren denken over duurzaamheid en dat vertalen in competenties<br />
en vaardigheden,<br />
• Denken in gehelen en samenhangen,<br />
• De lange termijn meenemen in beslissingen,<br />
• Denken in kringlopen en levenscycli,<br />
• De mens zien als onderdeel van een groter geheel waarin<br />
andere mensen, de samenleving, de natuur en de aarde<br />
deelnemen,<br />
• Wat we gemeenschappelijk hebben zowel koesteren als<br />
bewaken.<br />
Uit: Duurzaam Denken en Doen, 2011-2035<br />
“Zou het niet mooi zijn als er na een kwart eeuw opnieuw een<br />
visie gegeven zou worden op duurzaamheid voor de komende<br />
25 jaar? Net zoals destijds ontwikkeld door een grote groep<br />
mensen, maar nu met het voordeel van internet, sociale media<br />
en mobiele telefoons?”, aldus Jonker in zijn voorwoord bij het<br />
programmaboekje voor de conferentie.<br />
Heel mooi, moet het antwoord zijn. Jonker noemt het hele<br />
traject een “inspirerend en fascinerend groepsproces”. Ook<br />
op het congres was het sprankelende gevoel van mensen die<br />
samen een nieuwe richting inslaan, merkbaar. “Dat wat wij<br />
samen doen, heeft gevolgen”, zo zei Jonker in zijn openingswoord.<br />
Positieve kijk op de toekomst<br />
Er is bewust een positieve kijk op de toekomst ontwikkeld,<br />
zo wordt gesteld in het begin van het boek. Niet uit naïviteit<br />
of onkunde, maar meer met de instelling van: dromen met je<br />
ogen open en je voeten op de grond. Onmiskenbaar maken we<br />
in onze maatschappij een transitieproces door. “Een grondige<br />
en onomkeerbare verandering die onze manier van denken en<br />
leven verandert.”<br />
Er gebeurt al veel rond duurzaamheid. Duurzaamheid is cool<br />
geworden. Alleen: er is nog maar een vaag gevoel van richting.<br />
Niemand weet nog waar we precies met elkaar uitkomen, in<br />
2035. Vlak na de Tweede Wereldoorlog was de richting duidelijk:<br />
de wederopbouw van het land. Dat gezamenlijke doel gaf<br />
iedereen energie. In de jaren zestig en zeventig ging het om<br />
het verwerven van nieuwe vrijheden. Maar in welke richting<br />
wijst ons kompas nu? Het boek typeert onze tijd als een zoeken<br />
naar de balans tussen tegenstrijdigheden als:<br />
• Wat regelen we centraal – in ‘Den Haag’ of ‘Europa’ – en wat<br />
regelen we regionaal of lokaal?<br />
• Hoe zoek je een evenwicht tussen aandacht voor jezelf en<br />
voor anderen?<br />
• Hoe kunnen we vasthouden aan wat we hebben en tegelijkertijd<br />
meewerken aan verandering?<br />
thema: duurzaamheid/mvo<br />
Een bomvolle Eusebiuskerk. De bezoekers van de eindconferentie Our Common Future 2.0 hebben net het boek Duurzaam Denken en Doen 2011-2035<br />
gekregen.<br />
• We leven in een gemondialiseerde wereld. Toch wordt<br />
‘lokaal’ belangrijker op heel veel verschillende manieren.<br />
• Als we vinden dat we én materiële zaken kunnen bezitten én<br />
spiritueel willen groeien, hoe doen we dat dan?<br />
• Hoe vinden we een andere balans tussen economie en ecologie,<br />
tussen geld en natuur?<br />
Eén ding weten we zeker: onze mondiale voetafdruk is te groot.<br />
‘Voetafdruk’ staat voor het aantal hectares van de aarde dat<br />
nodig is om in iemands behoeften te voorzien. De gemiddelde<br />
voetafdruk van een Nederlander is 6,2 hectare. Maar voor elke<br />
aardbewoner is maar 1,8 hectare beschikbaar. We gebruiken<br />
1,5 aardes per jaar, in 2050 is dat naar verwachting 2 aardes.<br />
Tijd voor duurzaamheid dus, volgens het boek de beste overlevingsstrategie<br />
voor de mensheid en de aarde.<br />
Drie uitspraken op OCF2.0<br />
Wethouder Jan van der Meer, Nijmegen: “Roep het kabinet<br />
op tot actie. Nederland loopt achter, net als op het Eurovisie<br />
Songfestival. Kap met kern en kolen.”<br />
Marieke van der Werf, Tweed Kamerlid voor het CDA: “Het is<br />
lastig om duurzaam te zijn in een onduurzaam systeem. Ik zal<br />
me ervoor inzetten dat duurzame initiatieven in een duurzaam<br />
systeem gaan vallen, de scharnierpunten daarvoor zoeken.”<br />
Dirk Janssen, jongerenvertegenwoordiger bij de Verenigde<br />
Naties: “De vraag moet zijn: wat kan de samenleving voor de<br />
politiek doen. Dat is toekomstgericht. De politiek is nu vooral:<br />
wetten maken voor wat er al gebeurt. Maak dus veel lawaai;<br />
dat zet de politiek onder druk.”<br />
Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 35
De nieuwe wereld van werk<br />
Eén ding is zeker: de traditionele ‘werkgever’, ‘werknemer’, en<br />
‘werkplek’ bestaan niet meer in 2035. De vraag is zelfs of werk<br />
nog wel werk te noemen is. De ‘werk’-wereld van 2035 is een<br />
wereld waarin talenten, participatie, flexibiliteit én resultaten<br />
voor iedereen centraal staan. Een mooie toekomstvisie? Het is<br />
aan ons om die waar te maken!<br />
In 2035 is samenwerken het grote sleutelwoord en genieten<br />
doe je gaandeweg. Iedere generatie is onderling verbonden en<br />
deelt verantwoordelijkheid voor een duurzame toekomst.<br />
We voelen ons geen werknemers meer, maar nieuwe beroepsbeoefenaren<br />
die willen werken vanuit vertrouwen, vanuit<br />
energie, delen van kennis, verbinden met anderen en bouwen<br />
aan een ‘bevlogen netwerkeconomie’.<br />
Bij een terugtrekkende overheid, een pensioen zonder garanties<br />
en een kleiner wordende wereld, is ‘werk’ de plek om je<br />
te ontwikkelen, contacten te maken, gelukkig te zijn en een<br />
bijdrage te leveren. ‘Werk’ is steeds meer gaan lijken op ‘leven,<br />
‘levenskunst’ een ‘levenskunstwerk’: welkom in de nieuwe<br />
wereld van werk!<br />
Conferentiegangers tijdens een van de workshops<br />
Leiderschap in de recycling<br />
Leiderschap is van alle tijden. De Leiders van vandaag staan<br />
voor grote uitdagingen. En voor de leiders van morgen zijn<br />
er legio kansen en er zijn steeds meer mogelijkheden voor<br />
ontwikkeling van leiderschap. De leider van de toekomst hoeft<br />
namelijk niet een traditionele, hiërarchische aanvoerder of<br />
baas van de troepen te zijn. Sterker nog, waarschijnlijk is dat<br />
juist niet de leider van een ‘duurzame toekomst’. Een toekomst<br />
die veel meer weg heeft van een spinnenweb. De zogenoemde<br />
netwerkorganisaties gecombineerd met de virtuele werkelijkheid.<br />
Vanuit dit perspectief ontstaan er ook nieuwe, soms<br />
tijdelijke, samenwerkingsvormen. Per project kunnen rollen en<br />
taken verschillen.<br />
Leiderschap gaat over het verbinden van mensen en het overbrengen<br />
van inzichten en verwachtingen. De opdracht voor<br />
duurzame leiders is om samen activiteiten te ontplooien die<br />
leiden tot een vitale en gezonde samenleving en tot een aarde<br />
die ook voor de toekomstige generaties kan blijven zorgen,<br />
zonder uitgeput te raken.<br />
Vandaag kunnen we beginnen met leiderschap te tonen door<br />
sterk te staan voor onze eigen keuzes, door actie te ondernemen,<br />
door het voorbeeld te geven van hoe we willen omgaan<br />
met de natuur, onszelf en elkaar en door samen te werken<br />
met anderen.<br />
Dus, wie zijn de leiders die op weg zijn naar een duurzame<br />
samenleving in 2035? Dat zijn wij allemaal!<br />
In beweging komen<br />
Voor veel mensen is reizen een bron van plezier. Soms is<br />
onderweg zijn zelfs het enige doel van de reis. Het plezier<br />
verdwijnt alleen snel als de reis onaangenaam en vol oponthoud<br />
is. En dat is wat anno 2011 dagelijks praktijk is: fileleed<br />
met uitstoot van stikstofdioxide en andere schadelijke gassen.<br />
Ook beginnen de voorraden brandstof langzaamaan op te<br />
raken. Benzine en diesel zijn van olie gemaakt, een brandstof<br />
waarvan vele deskundigen zeggen dat de productie daarvan<br />
per jaar alleen nog maar gaat afnemen (Bezdek & Wendling,<br />
2005).<br />
In 2035 is de dagelijkse routine van in de file staan gelukkig<br />
verleden tijd. De meeste dagelijkse bestemmingen kunnen<br />
mensen lopend of fietsend bereiken. Verschillende duurzame<br />
voertuigen verzorgen de reizen over de langere afstanden.<br />
Videofoongesprekken via internet hebben ook een deel van<br />
het dagelijkse gereis vervangen. In 2035 ga je alleen op pad<br />
als dat nodig of leuk is en vormt de reis een aangename<br />
bezigheid!<br />
Om de ontwikkeling die kant op te sturen, zijn de volgende<br />
drie stappen van belang: minder reiskilometers, slim omgaan<br />
met de mogelijkheden, ontwikkeling van nieuwe, duurzame,<br />
mobiele oplossingen.<br />
In 2035 zal voor de meeste mensen het dagelijkse leefpatroon<br />
lokaal zijn, waarbij ze veel op loop- of fietsafstand kunnen<br />
doen. En áls ze reizen over lang afstanden gaat dit met behulp<br />
van prettige, comfortabele voertuigen. Een goed doordachte<br />
ruimtelijke inrichting, slimme en efficiënte vervoersdiensten<br />
en innovatieve voertuigen en infrastructuur gaan dit mogelijk<br />
maken. Maar in de eerste plaats zullen wij met elkaar de stap<br />
moeten zetten naar een meer lokale manier van leven met een<br />
selectief reisgedrag voor de langere afstanden.<br />
Twee leden van het redactieteam (februari dit jaar)<br />
Aarde zoekt duurzame bestuurders<br />
Duurzaam denken is groot denken, wereldwijd als het nodig is.<br />
Bijvoorbeeld wereldwijde vraagstukken rond water- en voedselvoorziening.<br />
Het raakt iedereen, maar welke overheid moet<br />
ze oppakken? Welke bestuurders kunnen ze nog bevatten?<br />
Er ontstaan wereldwijde netwerken van ambtenaren, wetenschappers<br />
en andere expert die zich over deze en andere<br />
mondiale vragen buigen. Het vraagt van overheidsbestuurders<br />
en ambtenaren nieuw vakmanschap. Ze moeten klein en<br />
groot en de korte en lange termijn kunnen verbinden. Maar<br />
ze krijgen ook verantwoordelijkheden die veel verder gaan<br />
dan hun eigen dossier. Bovendien zijn er in de politiek steeds<br />
wisselende coalities. Met steeds wisselende regeringen staat<br />
dat haaks op duurzaam besturen. Het maakt de macht van<br />
ambtenaren en expertnetwerken alleen nog maar groter. Maar<br />
wie is er dan verantwoordelijk voor de aanpak van mondiale<br />
vraagstukken en voor de beslissingen die worden genomen?<br />
We hebben immers geen wereldregering. Dit is een bestuursvraagstuk<br />
dat we nog nauwelijks kunnen bevatten. Net zoals<br />
we de krachten bundelen in Europa, zijn er wereldwijd organisaties<br />
die in ieder geval delen van verweven vraagstukken<br />
oppakken. Bijvoorbeeld de World Trade Organization (WTO),<br />
de World Health Organization (WHO) en het United Nations<br />
Environment Programme (UNEP). Weer een nieuw en hoger<br />
niveau waarop bestuurders verplicht zijn intensief en over<br />
grenzen heen samen te werken.<br />
En de aarde? Die draait ondertussen door, als een zelfsturende<br />
organisatie.<br />
Met spoed gevraagd: duurzame bestuurder!<br />
Kijk voor de competenties van een duurzame bestuurder in<br />
het boek Duurzaam Denken en Doen 2011-2035.<br />
www.ourcommonfuture.nl<br />
thema: duurzaamheid/mvo<br />
36 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 37
have you<br />
met amber?<br />
‘Amber’, zo heette de muze van de vierde editie van Arnhem Mode Biënnale. De organisatie<br />
nodigde het publiek uit voor een spannende reis door de wereld van Amber – de verpersoonlijking<br />
van mode in Arnhem – op drie hoofdlocaties: het AkzoNobel-terrein voor de hoofdexpositie, het<br />
Gele Rijdersplein en het Museum voor Moderne Kunst Arnhem. Iedere locatie toonde een ander<br />
gezicht van Amber.<br />
Is Amber voor u tot leven gekomen? Of blijft zij geheel of gedeeltelijk nog een mysterieus wezen<br />
dat u verleidt met de illusie van een alternatieve wereld die zij zelf geschapen heeft? Herkent u in<br />
haar de directe weerspiegeling van de maatschappij waarin wij leven en is ze mede verantwoordelijk<br />
voor het creëren van onze eigen identiteit? Have you met Amber, have you met yourself?<br />
www.arnhemmodebiennale.com<br />
Fotografie Team Peter Stigter<br />
Harry de Vries, directeur/voorzitter van Stichting kiEMT: “Dit<br />
voorjaar waren we namens de hele EMT-sector, de provincies<br />
Gelderland en Overijssel, enkele gemeenten, vooraanstaande<br />
bedrijven en kennisinstellingen op een inputdag in Utrecht,<br />
voor de inhoud van het adviesrapport Energie. Het ging er<br />
voornamelijk over gas en over Noord- en West-Nederland.<br />
Oost-Nederland kwam er niet aan te pas.”<br />
De Vries herkent in de adviezen niettemin veel terug van de<br />
Oost-Nederlandse aanpak. “Men stelt dat voor een effectief<br />
innovatiebeleid drie peilers essentieel zijn: discovery, development<br />
en deployment. En dat er meer verbinding moet<br />
komen tussen het mkb en kennisinstellingen. Daar zijn wij met<br />
kiEMT nou precies mee bezig! Al jaren. In het Gelders Transitie<br />
Centrum ontwikkelen mensen uit de wereld van onderzoek,<br />
onderwijs, overheid en ondernemers – de vier O’s - kennis voor<br />
de grote klimaatvraagstukken. EMT Radar spoort kansrijke<br />
ideeën en innovaties op en begeleidt ondernemers bij de start<br />
van hun EMT-bedrijf. En de EMT Innovatiemotor ondersteunt<br />
de groei en ontwikkeling van al die innovatieve bedrijven. Een<br />
samenhangend concept dus van: Kennis, Kunde, Kassa. Het<br />
rapport gebruikt deze trits letterlijk.”<br />
De Vries beschouwt het feit dat er inhoudelijk veel is door-<br />
gesijpeld als een “bevestiging dat we in Oost-Nederland op<br />
goede weg zijn.” Maar: “De kabinetsdoelstelling is om in 2020<br />
veertien procent van de energiemarkt uit hernieuwbare bronnen<br />
te halen. Dat betekent dat we dan nog voor 86 procent uit<br />
fossiele en grijze bronnen halen. Het topteam geeft wel aan<br />
dat Nederland actiever moet zijn, maar de adviezen zijn mij<br />
te algemeen. Hoe willen ze bijvoorbeeld regionale initiatieven,<br />
zoals die in Oost-Nederland meenemen? Die worden nu voor<br />
geld en ondersteuning doorverwezen naar de provincies.”<br />
De minister komt voor Prinsjesdag met een reactie op het<br />
advies van de topteams. Wat staat Harry de Vries in de tussentijd<br />
te doen? “Na de zomervakantie wordt het topsectorenbeleid<br />
in de Tweede Kamer behandeld. In voorbereiding<br />
thema: duurzaamheid/mvo<br />
Tekst <strong>Actorion</strong> Communicatie<br />
Illustratie Stichting kiEMT<br />
Stichting kiEMT brengt energie-DNA van Oost-Nederland onder aandacht van ‘Den Haag’<br />
de energie-goldmine<br />
oost-nederland<br />
Op verzoek van minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw &<br />
Innovatie presenteerden half juni tien Topteams hun adviezen ter versterking<br />
van de tien topsectoren van de Nederlandse economie (*). Een van de topsectoren<br />
is Energie en wie energie zegt, zegt Energie- en Milieu Technologie (EMT).<br />
Althans in Oost-Nederland en helaas minder in ‘Den Haag’.<br />
(*) De tien economische topsectoren van de Nederlandse economie<br />
(het Rijk investeert hier 1,5 miljard euro in): water, agrofood, tuinbouw,<br />
daarop gaan we met de provincies Gelderland en Overijssel om<br />
de tafel om te bezien hoe we Oost-Nederland nog eens goed<br />
onder de aandacht van de landelijke politiek kunnen krijgen.<br />
Zowel Gelderland als Overijssel heeft duurzaamheid hoog in<br />
het vaandel staan. Wellicht kunnen we, met de provincies in<br />
een rol als co-financier, een gezamenlijk aanbod doen aan het<br />
Rijk: ‘dit doen wij, maar wat leggen jullie er nu bij?’”<br />
Het energie-DNA van Oost-Nederland. Uit het contourenplan Goldmine<br />
(Gelderland and Overijssel Leading DevelopMents in New Energies),<br />
de bijdrage van Oost-Nederland aan het adviesrapport Topsector<br />
Economie<br />
38 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 hightech, life sciences, chemie, energie, logistiek en creatieve industrie,<br />
hoofdkantoren.<br />
Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 39<br />
www.kiemt.nl
Sneller, mooier, effectiever. JDI internet<br />
professionals verbetert prestaties.<br />
Door technieken te verbeteren, door<br />
slim te zijn of door gewoon keihard<br />
te werken. JDI ontwerpt, beheert<br />
en adviseert. Over de ontwikkeling<br />
van uw website, hoe u meer<br />
bezoekers trekt, of hoe u de omzet<br />
van uw site verhoogt. We bouwen<br />
uw website, maken een grafi sch<br />
ontwerp of geven een stra tegisch<br />
media-advies. Zo combineert JDI<br />
vormgeving, techniek en kennis van<br />
het medium internet. Altijd met één<br />
doel: het verbeteren van prestaties.<br />
Verbeter uw prestaties. Ook op het internet!<br />
Adres Zutphensestraatweg 85 Telefoon 0313 496 741<br />
6953 CJ Dieren<br />
Fax 0313 420 996<br />
JDI verzorgt onder meer:<br />
Domeinregistratie en<br />
webhosting<br />
Vormgeving websites,<br />
logo’s en huisstijlen<br />
Ontwikkeling van websites,<br />
webshops en webapplicaties<br />
Internet www.jdi.nl<br />
E-mailadres info@jdi.nl<br />
Word lid van beroepsvereniging Raadslid.Nu. Juist nu!<br />
het raadslid van<br />
de toekomst<br />
Raadsleden willen mede vormgeven aan de lokale samenleving. Juist in deze<br />
tijd van decentralisering van overheidstaken en van forse bezuinigingen komt<br />
het erop aan om je sterk te maken! De beroepsvereniging Raadslid.Nu helpt<br />
raadsleden zich voor te bereiden op de toekomst. Onder meer het jaarcongres<br />
op 12 november. Vijf vragen aan voorzitter Peter Otten.<br />
Waar gaat het jaarcongres over?<br />
“Het centrale thema is ‘Het raadslid van de toekomst’.<br />
Onderwerpen zijn onder meer: de decentralisaties vanuit het<br />
Rijk en de provincie, de vermindering van het aantal raadsleden,<br />
het opheffen van de deelraden, de verdergaande samenwerking<br />
tussen gemeenten, het perspectief op de bestuurlijke<br />
organisatie van Nederland en de consequenties van automatisering<br />
en digitalisering. We streven naar een papierloos<br />
congres.”<br />
Een papierloos congres is ook een kosteloos congres?<br />
“Wij doen ons best! Met de hulp van onze hoofdsponsors Ernst<br />
& Young, BMC, Notubiz en <strong>Actorion</strong> Communicatie en door<br />
slimme combinaties te maken. Niet-leden betalen zéker een<br />
toegangsprijs, maar dan zijn ze voor het staartje van het jaar<br />
meteen lid. We hopen natuurlijk dat ze lid blijven! Het lidmaatschap<br />
is 75 euro. Gemeenteraden die collectief lid worden,<br />
krijgen tien procent korting per lid.”<br />
Organiseert de vereniging nog meer bijeenkomsten?<br />
“Jazeker. Jaarlijks organiseren we meerdere regiobijeenkomsten.<br />
Voor komend najaar staan er vier gepland over<br />
Voorzitter Peter Otten van Raadslid.Nu neemt een wervingsfilmpje op,<br />
najaar 2010<br />
40 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 41<br />
Tekst Hans Rebers<br />
Fotografie Arian Kuil<br />
veiligheid en de rol van de gemeenteraden in het nationale<br />
politiebestel. Ander onderwerp is: hoe kun je je opstellen als je<br />
je bedreigd voelt tijdens het uitoefenen van je publieke taak?<br />
Daarnaast agenderen we een onderzoek van het Centrum<br />
voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid naar wat raadsleden<br />
weten over hun bevoegdheden en verantwoordelijkheden<br />
op het gebied van veiligheid. Ook integriteit staat op de<br />
agenda.”<br />
Waarom is Raadslid.Nu opgericht?<br />
“Raadslid.Nu vindt haar oorsprong in het dualisme. De rol van<br />
de gemeenteraad veranderde en werd zelfstandiger. De burgemeesters<br />
verenigen zich al van oudsher in hun Genootschap.<br />
Bij een aantal raadsleden groeide het besef dat ook voor hen<br />
een overkoepelende organisatie noodzakelijk werd. Als raadslid<br />
heb je je verantwoordelijkheid in de eigen gemeenteraad,<br />
maar er komen allerlei zaken op je af die je als raad en als<br />
individueel raadslid niet kunt beïnvloeden. Via Raadslid.Nu<br />
praten raadsleden mee in alle relevante gremia.”<br />
Waar richt Raadslid.Nu zich op?<br />
“Ten eerste op belangenbehartiging. We zitten regelmatig<br />
aan tafel bij het ministerie van Binnenlandse Zaken<br />
en Koninkrijksrelaties. Verder zijn we vertegenwoordigd in<br />
onder meer de Vereniging Nederlandse Gemeenten, het<br />
Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten, het Actieprogramma<br />
Lokaal Bestuur en de werkgroep Veilige Publieke<br />
Taak. Ten tweede doen we veel aan deskundigheidsbevordering.<br />
Zo ontwikkelen momenteel - met ondersteuning van<br />
BZK – een digitaal assessmenttool. Raadsleden kunnen ermee<br />
nagaan op welke competenties zij zich verder kunnen ontwikkelen<br />
en welke opleidingmogelijkheden ervoor zijn. Maar we<br />
bieden op meer terreinen ondersteuning, waaronder op dat<br />
van de rechtspositie. En je kunt je ook zelf inhoudelijk inzetten<br />
voor de vereniging. Kijk op onze website en meld je aan!”<br />
www.raadslid.nu
‘Promenade historique et dîner’: culinaire wandelingen door historische binnensteden<br />
“ik ben chef-kok geworden<br />
om mensen blij te maken”<br />
Romantisch met z’n tweeën wandelen door een oude binnenstad, in de lente<br />
of in het najaar. Mooie historische bezienswaardigheden bekijken en onderweg<br />
vier keer voor één gang van een heel diner een restaurant aandoen. Op je<br />
gemak. Dat is het concept van Ontdek Culinair Nederland, uitgedacht door de<br />
Delftse chef-kok Ed Hoogendijk.<br />
“Het was eind 2008. Ik zat met een paar collega-restaurateurs<br />
uit Delft bij elkaar. In onze restaurants was het nog druk, maar<br />
we wisten toen al dat er een lastige tijd zat aan te komen:<br />
ook wij zouden last krijgen van de financiële crisis. Als kwaliteitsrestaurateurs<br />
lieten we ons bijna verleiden om gerechten<br />
met hoge korting te serveren. Maar ik dacht: dat moeten we<br />
niet doen, want áls mensen een keer uit eten gaan, dan willen<br />
Tekst Gemma Schoot<br />
Fotografie Ontdek Culinair Nederland<br />
ze iets bijzonders voor hun geld. We moeten dus laten zien<br />
waarom wij chef-kok en ondernemer zijn geworden en iets<br />
compleet nieuws en orgineels verzinnen. Alles van het vak<br />
moet erin samenkomen: vernieuwende gerechten, bijzondere<br />
smaakcombinaties, attenties, gastheerschap.”<br />
Vier keer zo veel gasten<br />
“Nu heb je hier in Delft, net als in veel historische steden,<br />
stadsgidsen. Ze leiden groepen van minimaal twaalf man door<br />
de historische binnenstad en strijken dan neer in een café<br />
en later in een restaurant. Maar daarmee waren we steeds<br />
meteen zes tafels kwijt voor de rest van de avond. Je mist de<br />
doorstroming.<br />
Wij draaien het gewoon om. We zorgen ervoor dat ieder van<br />
ons die zes tafels op een avond vier keer bezet krijgt voor<br />
twee tot vier personen, zonder stadsgids maar met een digitale<br />
wandeling. Dan heb je 48 of 96 gasten, oftewel vier keer<br />
zo veel! Ze maken een prachtige avondwandeling door de<br />
historische binnenstad en onderweg worden ze verwend met<br />
culinaire hoogstandjes door ons. De eerste restaurateur serveert<br />
een aperitief en het voorgerecht, de tweede het tussengerecht,<br />
de derde het hoofdgerecht, de vierde het nagerecht.<br />
Alle gerechten inclusief een drankje naar keuze. Zo is Ontdek<br />
Culinair Delft ontstaan.”<br />
Na iedere editie een enquête<br />
“We bieden dit concept twee keer per jaar aan: een week in<br />
mei en een week in september. We kiezen de rustige weken<br />
waarop er vakanties zijn, geen festivals. Het is meestal goed<br />
weer, mensen genieten van het voorjaarsgroen of van de<br />
prachtige najaarskleuren, van die speciale lente- en najaars-<br />
lucht. Iedereen houdt ervan om dan even buiten te zijn. Het<br />
bleek meteen bij de eerste editie, in mei 2009, een ijzersterke<br />
marketingtool te zijn. Mensen waren aangenaam verrast. Na<br />
iedere editie houden we een enquête en het blijkt dat zeventig<br />
procent van de mensen niet eerder in ons restaurant is<br />
geweest. Die klanten komen later dan weer een keer terug.”<br />
“Ik ben chef-kok geworden om mensen blij te maken. In dit<br />
“We willen de mensen het ambacht<br />
van de chef-kok laten ervaren”<br />
concept kan ik uitpakken, ervoor zorgen dat de gasten denken:<br />
wauw, dat is gaaf! Natuurlijk, er is op een deelnemersaantal<br />
van duizend gasten in zo’n week altijd wel een kritische noot,<br />
maar daar leren we van. Het gaat ons erom dat de mensen het<br />
ambacht van de chef-kok ervaren en daarvoor heb je ze een<br />
een klein uurtje in de zaak. We kunnen zo laten zien waarvoor<br />
we zijn opgeleid, inclusief het gastheerschap; dat is helaas een<br />
beetje aan het uitsterven en dat laten we dus niet gebeuren!”<br />
Liefde voor het koken<br />
“Mijn liefde voor het koken is in mijn jeugd ontstaan. Als jongetje<br />
van twaalf stond ik in de keuken van het tenniscentrum van<br />
mijn vader te experimenteren. Later leerde ik het vak bij koks<br />
als Frank Naar, Kees Helder en Marcel Musterd kennen. Ik heb<br />
gezien hoe je een hert moet villen, buiten in de sneeuw; hoe je<br />
het vlees snijdt. Toen kon dat nog, je had nog niet de strenge<br />
hygiënecodes van nu. Ik heb ook gewerkt in tenten waarvan ik<br />
dacht: wat doe ik hier? Maar daar kwam ik wel op de gedachte<br />
om mijn eigen restaurant te beginnen. Toen was ik 22. Ik werk<br />
tachtig uur per week, maar het deert me niet, want mijn hobby<br />
is mijn werk en mijn werk is mijn hobby. Ik kan niet anders. Mijn<br />
vrouw doet de bedrijfsmatige taken en het gastheerschap in<br />
onze restaurants. We hebben twee prachtige dochters en bijna<br />
geen oppas. Als je samen heel goede keuzes maakt en alles<br />
consequent goed plant, dan gaat het prima. We worden er zelf<br />
ook helemaal blij van!”<br />
De menu’s moeten kloppen<br />
“Het concept is nu uitgerold in acht andere steden waaronder<br />
Arnhem en Den Haag. Als ik daar dan met restaurateurs praat,<br />
zijn sommige eerst wel huiverig voor onderlinge concurrentie.<br />
Dan zeg ik: is helemaal niet nodig die angst; het gaat om de<br />
samenwerking, om elkaar uitdagen en inspireren tot nieuwe<br />
gerechten en menu’s. Daar word je alleen maar blij van en dat<br />
straalt ook weer af op je gasten!”<br />
“Een belangrijke les is wel dat die menu’s moeten kloppen.<br />
Hier in Delft komen we daarom vier keer per jaar bij elkaar.<br />
Dat versterkt de binding, de onderlinge horecaband. En dat<br />
voorzie ik voor iedere stad.”<br />
www.ontdekculinairnederland.nl<br />
42 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 43
Plaatsbepalend in wonen!<br />
Financieel bepalend in wonen!<br />
Meer weten? Bel 026 445 27 51 of kijk op www.willemsen.nl<br />
Jansplaats 29 Arnhem - Rozendaalselaan 8 Velp<br />
Onderwerpen voor columns kennen blijkbaar<br />
dezelfde cyclus als raads- en statenverkiezingen:<br />
vier jaar op, vier jaar af. In<br />
2007 schreef ik voor Netwerk een column,<br />
getiteld ‘politieke duurzaamheid’. Mijn<br />
conclusie toen: de kiezer is op drift, de<br />
ontevredenheid met de politiek groeit en<br />
het partijenstelsel fragmentariseert. Anno<br />
2011 constateer ik dat de verbrokkeling<br />
alleen maar groter is geworden.<br />
slipgevaarlijke politiek<br />
De verkiezingsuitslag van 2010 liet een nog grotere<br />
versplintering van het partijenstelsel zien. De drie<br />
‘duurzame’ partijen, CDA, VVD en PvdA, kwamen nog<br />
maar tot 82 zetels tegenover 99 in 2006. In omvang<br />
zijn ze niet langer markant te noemen: er zijn nu negen<br />
partijen met tien of meer zetels tegen zes de vorige<br />
keer. Het ideologische landschap van nu valt zo langzamerhand<br />
met geen enkel politiek kompas te bereizen,<br />
de vele kieswijzers ten spijt.<br />
De VN-commissie Brundtland uit 1987 definieerde ‘duurzame<br />
ontwikkeling’ als een ontwikkeling die aansluit bij<br />
de behoefte van het heden, zonder het vermogen van<br />
toekomstige generaties om in hun eigen behoefte te<br />
voorzien in gevaar te brengen. Het begrip ‘behoefte’<br />
wordt daarbij vrijwel altijd in verband gebracht met<br />
schaarse natuurlijke hulpbronnen; verkwisting ervan zal<br />
toekomstige generaties voor grote problemen stellen.<br />
Zelden heeft men het over de in ons land gekoesterde<br />
overtuiging, dat onze democratie ten grondslag ligt<br />
aan de wijze waarop onze maatschappij reilt en zeilt.<br />
Om die overtuiging een behoefte van primair belang<br />
te noemen, lijkt mij niet overdreven. Verzwakking van<br />
de democratie kan ons in de toekomst duur komen te<br />
staan. Van de vele symptomen stip ik er enkele aan.<br />
Eerst de sterk gestegen omloopsnelheid van<br />
Kamerleden. Bij de recente Eerste-Kamerverkiezingen<br />
keerden veertig leden (53 procent) niet terug. Bij de<br />
Tweede-Kamerverkiezingen verlieten 63 (42 procent)<br />
parlementariërs het Binnenhof. Een groot deel van<br />
hen blijkt dit zelfs al na één periode te doen. Een schril<br />
contrast met oudgedienden als Van der Vlis (SGP) en<br />
Marijnissen (SP) die de Kamer respectievelijk na 29 en<br />
zestien jaar verlieten.<br />
Nu ons kabinet. Het onderlinge wantrouwen zorgde<br />
voor een zeer lange kabinetsformatie, 127 dagen. Het<br />
vorige kabinet deed er ruim tachtig dagen over. De<br />
versplintering van het politieke (slag)veld leidde tot<br />
een minderheidskabinet. Nu is het geen automatisme<br />
dat minderheidskabinetten de vier jaar niet vol zullen<br />
maken, maar de kans daarop is wel groot. In zeventien<br />
West-Europese landen is tussen 1945 en 2010 de<br />
overlevingsduur van een meerderheidscoalitiekabinet<br />
910 dagen; die van een minderheidscoalitie slechts 523<br />
dagen.<br />
Duurzaamheid heeft ook betrekking op de uitkomst<br />
van het politieke proces: het beleid en de gevolgen<br />
daarvan in de toekomst. De verleiding is groot om het<br />
over de gestagneerde invloed van burgers te hebben,<br />
of over de kaalslag die onderwijs, zorg en cultuur wellicht<br />
onomkeerbaar zullen aantasten. Ik beperk me hier<br />
tot de nieuwe borden op de A2 tussen Everdingen en<br />
Deil, die ons uitnodigen dit traject met 130 kilometer<br />
per uur af te razen. En dat in een land dat volgens het<br />
Britse onderzoeksbureau Maplecroft tot de top-5 van<br />
de wereld behoort wat betreft CO -uitstoot. Daarom<br />
2<br />
heeft het bureau Nederland als enige Europese land als<br />
‘extreem risicovol’ gekwalificeerd.<br />
Monique Leyenaar<br />
Hoogleraar Vergelijkende Politicologie,<br />
i.h.b. Politieke Participatie en Politieke Vernieuwing,<br />
Radboud Universiteit Nijmegen<br />
m.leyenaar@fm.ru.nl<br />
44 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 45<br />
column
Achterhoek is trots op een geslaagd VNG-congres 2011<br />
klimaatneutraal<br />
vng-congres<br />
De DRU Cultuurfabriek in Ulft vormde begin juni het decor voor het grote<br />
VNG-Congres. Het jaarlijkse congres voor burgemeesters, wethouders en<br />
raadsleden stond in het teken van vitale, bestuurskrachtige gemeenten, met<br />
goede verbindingen tussen raad en college, tussen college en organisatie, tussen<br />
gemeente en burger en tussen instellingen en bedrijven. De Achterhoek toonde<br />
zich tijdens twee congresdagen van zijn beste kant.<br />
Elf Achterhoekse gemeenten vulden het gastheerschap in van<br />
het grootste bestuurlijke evenement van Nederland: het jaarcongres<br />
van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. En<br />
zij deden dit met groot succes, zoals blijkt uit het compliment<br />
dat Ton Crépin, directeur van het Congres- en Studiecentrum<br />
VNG, hen gaf: “Deze editie staat wat mij betreft in de top drie<br />
van alle VNG-congressen en qua samenwerking zelfs op nummer<br />
één.”<br />
100 procent klimaatneutraal<br />
De VNG heeft het jaarcongres laten doorlichten op de CO 2 -<br />
uitstoot van deelnemers, toeleveranciers en organisatie.<br />
Aan de hand van de verzamelde gegevens heeft de VNG de<br />
Climate Neutral Group laten bepalen wat de CO -footprint is<br />
2<br />
van het congres. De Climate Neutral Group compenseert de<br />
berekende CO -uitstoot via duurzame projecten als water-<br />
2<br />
krachtcentrales, zonnepanelen en windmolenparken.<br />
Zelfs een oploop van duizenden demonstrerende werknemers<br />
in de sociale werkvoorziening, met in hun kielzog landelijke<br />
politieke kopstukken als Job Cohen (PvdA) en Jolande<br />
Sap (GroenLinks), kon in goede banen worden geleid. Hans<br />
Alberse, burgemeester van Oude IJsselstreek, formuleerde<br />
het zo: “De confrontatie tussen de betogers en bestuurders is<br />
op een prettige, indrukwekkende en ludieke manier verlopen.<br />
Wij hebben ook hen gastvrij ontvangen in de Achterhoek en<br />
Tekst Dick de Jager<br />
Illustratie Jaap Beetstra<br />
een podium geboden voor hun protest.”<br />
De werknemers voerden tijdens de tweede congresdag actie<br />
tegen de bezuinigingen op de sociale werkvoorziening en<br />
tegen de vastgelopen onderhandelingen over een nieuwe<br />
CAO. Ook de gemeenten willen de kabinetsplannen voor de<br />
onderkant van de samenleving niet voor hun rekening nemen,<br />
maar Marco Florijn, bestuurslid van de VNG, verwees hen in<br />
een korte toespraak door naar Den Haag.<br />
Ouderen in gemeentebestuur<br />
Herman Kaiser, voorzitter van Regio Achterhoek en burgemeester<br />
van Doetinchem, heette de ruim 3.000 deelnemers<br />
van harte welkom namens de Achterhoekse gemeenten en<br />
Commissaris van de Koningin Clemens Cornielje. Annemarie<br />
Jorritsma, voorzitter van de VNG, ging in haar inleiding onder<br />
andere in op de gevolgen van de toekomstige demografische<br />
ontwikkelingen in Nederland: “Er staat ons qua vergrijzing<br />
nog veel te wachten. De oudere van vandaag is niet meer die<br />
van dertig jaar geleden, maar is veel actiever. Ook zij moeten<br />
vertegenwoordigd zijn in gemeenten En: léér van elkaar, vind<br />
niet zelf het wiel uit.”<br />
Tijdens verschillende excursies genoten de gemeentebestuurders<br />
niet alleen van de rust en ruimte van het Achterhoekse<br />
landschap, maar konden zij ook kennismaken met innovatieve<br />
bedrijven en unieke samenwerkingsprojecten.<br />
Goed omgaan met burgers<br />
Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer praatte de congresgangers<br />
bij over de verbinding met de burger. Brenninkmeijer<br />
stoort zich eraan dat het openbaar bestuur een negatief<br />
beeld van burgers heeft: “De focus ligt te veel op risico’s, terwijl<br />
de meeste burgers van goede wil zijn. Uit onderzoek van<br />
het Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt, dat Nederlanders<br />
trots zijn op de manier waarop we in Nederland met elkaar<br />
omgaan. Dat moet het vertrekpunt zijn voor bestuurders. Zoek<br />
de burgers op die graag willen meedoen. De burger is van<br />
nature braaf, als je maar goed met hem omgaat.” De Nationale<br />
Ombudsman bracht in beeld dat bijna tweederde van de burgers<br />
vertrouwen heeft in elkaar en in het openbaar bestuur,<br />
terwijl de andere eenderde twijfelt of geen vertrouwen heeft.<br />
Brenninkmeijer gaf zijn gehoor de tips mee om vooral niet te<br />
besturen uit wantrouwen en om niet óver, maar mét inwoners<br />
te beslissen. Daar hoort een bemiddelende en op samenwerking<br />
gerichte houding bij.<br />
Wel/geen bestuursakkoord?<br />
Hét hete hangijzer tijdens het tweedaagse congres was het<br />
bestuursakkoord waarin het Rijk bevoegdheden en verantwoordelijkheden<br />
overdraagt aan onder andere de gemeenten.<br />
Dit betekent tevens bezuinigingen. De VNG-leden maken zich<br />
met name zorgen om de sociale paragraaf uit dit akkoord.<br />
Minister Donner van BZK was er speciaal voor naar Ulft getogen:<br />
“Het kabinet begrijpt de zorgen van gemeenten over de<br />
sociale paragraaf in het bestuursakkoord, maar ziet de afwijzing<br />
van dit onderdeel als een afwijzing van het hele akkoord.”<br />
VNG-voorzitter Jorritsma zag dit toch anders. De VNG wil<br />
dooronderhandelen. Jorritsma: “Ik hoop dat we toch tot<br />
elkaar kunnen komen, omdat we dit land samen moeten besturen.”<br />
Donner: “Het is natuurlijk niet de bedoeling dat iedereen<br />
in zijn eigen hoekje gaat zitten mokken. Bestuurslagen moeten<br />
samenwerken. Maar wetgever en regering moeten ook een<br />
knoop doorhakken. Een land wordt echt niet onbestuurbaar als<br />
gemeenten het niet eens zijn met het Rijk. Gemeenten moeten<br />
Raadsleden op LinkedIn<br />
Tijdens een speciaal deelcongres voor raadsleden lanceer-<br />
de voorzitter Ralph Pans het VNG-Raadsledennetwerk op<br />
LinkedIn. Een plek waar alle raadsleden, raadsgriffiers en<br />
steunfractieleden in beslotenheid kennis en ervaringen kunnen<br />
uitwisselen en met elkaar kunnen discussiëren. Een ‘slimme<br />
verbinding’ die uitstekend binnen het thema van het VNGjaarcongres<br />
past. Bij de lancering waren al ruim 180 raadsleden<br />
lid van de LinkedIn-groep. Deze is via www.linkedin.com te<br />
vinden door te zoeken naar ‘VNG Raadsledennetwerk’.<br />
dan alleen niet elders hun gelijk gaan halen. We hoeven het<br />
niet over alles eens te zijn om te kunnen samenwerken.”<br />
Het deed echter niets af aan de trots van burgervader Alberse<br />
van Oude IJsselstreek over het vlekkeloos verlopen congres:<br />
“Het geeft ons een kick dat zoveel mensen met een positief<br />
gevoel en een completer beeld van de regio vertrekken uit de<br />
Achterhoek. Dit congres zal zich in Nederland zeker rondspreken.<br />
Men heeft zich hier meer dan welkom gevoeld.” Volgend<br />
jaar, op 5 en 6 juni, is Den Haag gastheer van het 100-jarige<br />
jubileumcongres van de VNG.<br />
46 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 47<br />
www.vng.nl
HAN levert ondernemende professionals af<br />
“studenten en docenten<br />
ademen ondernemendheid”<br />
“Elke student die de HAN verlaat moet een ondernemende<br />
professional zijn”, vertelt Angelique van Zuilen, een van de<br />
projectleiders van het CvO. “We brengen studenten daarom al<br />
vroeg in hun studie in contact met het ondernemerschap. Wat<br />
moet je kennen en kunnen om als student een eigen bedrijf te<br />
beginnen en wat heb ik daarvoor nodig? En is het überhaupt<br />
iets voor mij?”<br />
Certificaat Ondernemerschap<br />
Binnen de reguliere opleiding biedt het CvO diverse minoren<br />
Ondernemerschap aan: een half jaar fulltime studeren om je<br />
te verdiepen in een van deze aspecten van het ondernemerschap.<br />
“Binnen de minor Ondernemerschap doen we dat echt<br />
op maat”, vervolgt collega Elske van der Kolk, “en dat is een<br />
unique selling point van de HAN. Op basis van een intakegesprek<br />
bekijken we individueel wat een student nodig heeft om<br />
zijn of haar ambitie dichterbij te brengen.”<br />
Kern van deze minor is een aantal vakken waarmee een student<br />
het landelijk erkende Certificaat Ondernemerschap kan<br />
behalen. Angelique: ‘Zo maakt de ondernemer is spe kennis<br />
met de praktijk, leert hij een marketingplan voor een klein<br />
bedrijf te maken en hij ontwikkelt vaardigheden als verkopen<br />
en netwerken. Ook verdiept hij zich grondig in de financiën<br />
van de ondernemerspraktijk. In een afsluitend examen laat<br />
de student zien hoe hij al deze elementen strategisch kan<br />
verwoorden.”<br />
Elske: “Sommige studenten willen eerst wel eens ontdekken<br />
of het ondernemen wel wat voor ze is. Dat kan heel goed door<br />
samen met studenten van andere opleidingen een Student<br />
Company te vormen, een echt bedrijf dat echte producten<br />
Tekst Dick de Jager<br />
Fotografie Studio Braaf, Heleen van der Wilt en Sander Vermeer<br />
De HAN ziet graag ondernemende studenten afstuderen. Jonge mensen<br />
die, ongeacht hun opleiding, kansen zien en benutten. Het Centrum voor<br />
Ondernemerschap (CvO) van de hogeschool leert ze dat ondernemen ook<br />
een houding is. Als spin in het web van overheid, ondernemers, onderzoek en<br />
onderwijs weet het CvO ondernemendheid als geen ander tussen de oren te<br />
krijgen, te beginnen op de basisschool.<br />
of diensten ontwikkelt en op de markt brengt. Ongeveer tien<br />
procent van onze studenten heeft al een eigen bedrijf; hun<br />
behoefte zal veel concreter zijn. De vakken van het Certificaat<br />
Ondernemerschap completeren we dan met bijvoorbeeld<br />
financiële vakken of personeelsbeleid. Een aparte module<br />
vormt Bedrijfsopvolging, want een familiebedrijf overnemen<br />
met al zijn persoonlijke verbanden is iets aparts.”<br />
Verankeren<br />
Hoewel het CvO de broedplaats is van alles wat met ondernemerschap<br />
en ondernemendheid te maken heeft, wil het niet te<br />
boek staan als cursusfabriek. “We willen op allerlei manieren<br />
ondernemendheid tussen de oren krijgen van onze studenten,<br />
docenten en startende ondernemers”, vult Angelique aan.<br />
“Het gaat om een state of mind: houding en gedrag die erop<br />
Op creatieve wijze ondernemendheid stimuleren in een bootcamp<br />
Het team van het Centrum voor Ondernemerschap<br />
gericht zijn om – wat je ook doet of studeert – kansen te creeren<br />
en te pakken. Daarom is het veel belangrijker om ondernemendheid<br />
te verankeren in het reguliere onderwijspakket.”<br />
Collega Sylvia Bronkhorst: “Dat begint al aardig te lukken:<br />
de opleiding Ergotherapie heeft ondernemerschap al in een<br />
vroege fase van de opleiding verankerd. Ook Mondzorgkunde<br />
“Tien procent van onze studenten<br />
heeft al een eigen bedrijf”<br />
biedt de module Ondernemerschap al enkele jaren binnen de<br />
majoropleiding aan.”<br />
“Dat betekent dus ook dat onze docenten binnen hun vak moeten<br />
leren ondernemen,” zegt Mathilde van Wijk. “Practice what<br />
you preach, want anders kun je het nooit overbrengen.”<br />
Samen met de Radboud Universiteit Nijmegen en ArtEZ<br />
Hogeschool voor de Kunsten ontwikkelde het CvO binnen go!<br />
voor de HAN de Masterclass Ondernemend onderwijs voor<br />
docenten. In een inspirerend, zesdaags programma leren<br />
docenten hun ondernemende kwaliteiten versterken vanuit<br />
hun passie, ambitie en intuïtie. De drie instellingen kweken<br />
hiermee ambassadeurs van het ondernemerschap in eigen<br />
huis.<br />
han centrum voor ondernemerschap<br />
Paris Hilton helpt<br />
Een bijzondere en creatieve manier om ondernemendheid<br />
te stimuleren is de bootcamp. Bregje van Geffen kan er<br />
enthousiast over vertellen: “In een bootcamp proberen we<br />
op onverwachte, creatieve manieren de deelnemers uit hun<br />
comfortzone te halen en te leren out-of-the-box te denken.<br />
Nu eens niet via de geijkte wegen naar een oplossing voor<br />
een vraagstuk te komen. Er zijn altijd andere, goede – misschien<br />
wel betere – oplossingen mogelijk als je er anders<br />
tegenaan leert kijken. Dat doen we het liefst op een locatie<br />
buiten de HAN. Zo hebben we docenten in Burgers’ Zoo wel<br />
eens de dierentuin ingestuurd om te onderzoeken welk dier<br />
hen het meest tot het ondernemerschap inspireert. Je kunt<br />
ook proberen jouw vraagstuk door de ogen van een ander<br />
te bekijken: hoe zou Paris Hilton dit probleem oplossen? Het<br />
klinkt misschien raar, maar het werkt wel. Een bootcamp zou<br />
ook een heel goede manier voor een bedrijf kunnen zijn om<br />
met de medewerkers nieuwe mogelijkheden te vinden door de<br />
eigen creativiteit te gebruiken. Het kan een dag duren, maar<br />
ook langer, afhankelijk van het onderwerp en de grootte en<br />
samenstelling van de groep.’<br />
Support bedrijfsleven<br />
Ook buiten de HAN werkt het CvO samen met zijn kennispartners<br />
om startende ondernemers een springplank te bieden<br />
richting een eigen bedrijf. Een goed voorbeeld hiervan is de<br />
48 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 49
NEO beet ?<br />
• ne-o`beet<br />
• de -woord (mannelijk)<br />
• iemand die<br />
ontwerpbureau NEO<br />
nog helemaal niet kent<br />
kijk eens rond<br />
op onze website !<br />
www.ontwerpbureauneo.nl<br />
NEO foob ?<br />
• ne-o`foob (« Grieks)<br />
• de -woord (vrouwelijk)<br />
• iemand die nog een beetje<br />
huiverig is voor een fris en<br />
sprankelend NEO-ontwerp<br />
kom gerust een keer<br />
kennismaken !<br />
ontwerpbureau neo overbeeklaan 14 velp tel 026 4424831 post@ontwerpbureauneo.nl<br />
Centrum voor Ondernemerschap<br />
Het CvO is sterk in het stimuleren van ondernemerschap en<br />
een ondernemende houding onder studenten, docenten, werknemers<br />
en startende ondernemers. Binnen en buiten de reguliere<br />
hbo-opleiding verzorgt het CvO onder andere onderwijs,<br />
training, startersbegeleiding en onderzoek rond ondernemerschap.<br />
Daarbij werkt het CvO nauw samen binnen de HAN en<br />
met (markt)partijen en externe organisaties als de Provincie<br />
Gelderland, de gemeenten Arnhem en Nijmegen, Kamer van<br />
Koophandel, ondernemersverenigingen en bedrijven. Met buitenlandse<br />
universiteiten wisselt het CvO kennis en ervaring uit.<br />
Het CvO van de HAN wordt landelijk herkend en erkend als één<br />
van de beste centra voor ondernemerschap.<br />
Start&go!-pas. Hiermee kan de jonge ondernemer bij een<br />
aantal gerenommeerde bedrijven terecht voor gratis individueel<br />
advies: Ernst & Young, Van den Wildenberg & Van Halder<br />
Advocaten, de Rabobank en de Belastingdienst. Adviseurs<br />
helpen de startende ondernemers om de ‘harde’ zaken, zoals<br />
administratie, belastingen, contracten, verzekeringen en de<br />
financiering, goed te regelen. De pas is een onderdeel van<br />
Gelderland onderneemt!, kortweg: go!. Dit project, een samenwerkingsverband<br />
van de HAN HAN, ArtEZ Hogeschool voor<br />
de kunsten en de Radboud Universiteit Nijmegen, stimuleert<br />
studenten om voor het ondernemerschap te gaan en prikkelt<br />
ook scholieren in het primair en voortgezet onderwijs ondernemend<br />
te zijn. Het CvO hielp zo al ongeveer 250 beginnende<br />
ondernemers op weg. Onder de vlag van Start&go! worden ook<br />
netwerkbijeenkomsten georganiseerd waar (oud)studenten<br />
en ondernemers elkaar ontmoeten. Ook de Young Business<br />
Society (YOB), de club van afgestudeerden die een eigen<br />
bedrijf gestart zijn, organiseert bijeenkomsten waar studentondernemers<br />
welkom zijn.<br />
han centrum voor ondernemerschap<br />
Jong geleerd …<br />
Maar hoe zit het nu met die basisschool? Projectleider<br />
Mathilde van Wijk weet er alles van: “Als je wilt dat mensen<br />
vroeg in contact komen met ondernemerschap en ondernemendheid,<br />
dan moet je vroeg beginnen. Daarom hebben we in<br />
samenwerking met enkele kennispartners een speciale leskist<br />
ontwikkeld voor het primair onderwijs. In een stoere houten<br />
schatkist – de leskist heet ook De Schatkist - vinden leerlingen<br />
en hun leerkrachten allemaal spannende dingen die hen uitdagen<br />
om hun ondernemende talenten optimaal te benutten.<br />
Leerlingen leren wat een product, een prijs, een verkoper en<br />
een klant zijn. Ze bezoeken en vergelijken winkels met elkaar<br />
en oefenen met het presenteren, promoten en verkopen van<br />
producten. Ongeveer zeventig scholen hebben de Schatkist al<br />
in de klas gehad.”<br />
Sterke kanten regio gebruiken<br />
Directeur Geert-Jan Sweers benadrukt de sterke kanten van<br />
de regio: “Onze regio is sterk in EMT (Energie en milieutechnologie),<br />
mode en vormgeving, logistiek en gezondheidzorg. Die<br />
kracht gebruiken we om innovaties te zoeken, te ontwikkelen<br />
en samen op de markt te brengen. Zo willen we een broedplaats<br />
creëren voor ondernemers, studenten en leerlingen.<br />
Voor innovatieve starters zijn er ook mogelijkheden voor preseed<br />
financiering via de fondsen KERN en EMT-Radar.”<br />
“Samen met onze faculteiten Techniek, Educatie en Economie<br />
en Management werken we in ons FabLab aan het project<br />
Ondernemers in de dop. Dit is een samenwerkingsverband<br />
waarbinnen we het netwerk in de regio benutten en kennis<br />
delen en halen. We benaderen alles op een nuchtere manier<br />
vanuit de praktijk, maar we doen ook toegepast onderzoek<br />
naar hoe je ondernemerschap en ondernemendheid vanuit het<br />
onderwijs verder kunt verbeteren. Dit is belangrijk vanwege<br />
de economische effecten ervan. Daarom werkt het CvO nauw<br />
samen met het lectoraat Ondernemerschap. We leren ook van<br />
hoe startende ondernemers het doen in de eerste jaren na<br />
hun opleiding. Daartoe hebben we samen met de Kamers van<br />
Koophandel binnen het go!-project IkStartSmart een startersvolgsysteem<br />
ontwikkeld. Door dat systeem blijven we scherp<br />
en kunnen we onderzoeken wat de effecten van de projecten<br />
van het CvO zijn. We proberen dus de infrastructuur en de<br />
sterke kanten van de regio te gebruiken en te versterken door<br />
een bindende factor te zijn tussen ondernemers, onderwijs,<br />
onderzoek en overheid”, aldus Sweers.<br />
Sylvia tot besluit: “Op het onderwerp ondernemerschap zijn<br />
we echt wel gepokt en gemazeld. Onze uitdaging is om vanuit<br />
de kennis en vaardigheden van het ondernemerschap de stap<br />
te maken naar houding en gedrag van de individuele startende<br />
ondernemer, student, docent en medewerker: ondernemend-<br />
De blik van het CvO reikt ook ver over de grenzen van de heid. Samen met het lectoraat Ondernemerschap zijn we dit<br />
regio heen. “Op het gebied van ondernemerschapsonderwijs thema aan het ontwikkelen. Onze uitdaging ligt erin om onder-<br />
gebeurt er veel in de Verenigde Staten en in Scandinavië” nemerschap en ondernemendheid te borgen en te verankeren:<br />
vertelt Angelique. “Wij maken deel uit van een internationaal<br />
netwerk van universiteiten waarbinnen we kennis delen en<br />
ervaringen uitwisselen. De goede dingen nemen we mee naar<br />
in het DNA van elke HAN-er en alle opleidingen.”<br />
de HAN en gebruiken we hier.” www.han.nl/cvo<br />
50 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011 51
flynth en gibo groep fuseren<br />
De krachtenbundeling van Flynth en GIBO Groep is een feit. Op dinsdag<br />
29 maart hebben de directies van beide organisatie de fusieovereenkomst<br />
officieel ondertekend. Effectief gaat de fusie met terugwerkende<br />
kracht in per 1 januari 2011. Flynth is onderdeel van de GIBO Groep<br />
geworden. GIBO Groep gaat op termijn Flynth heten.<br />
Tot het zover is, opereren beide organisaties nog onder eigen naam.<br />
De krachtenbundeling komt vooral tot uiting in de steeds verdergaande<br />
automatisering, kennis en efficiëntere dienstverlening. De<br />
nieuwe organisatie heeft een landelijke dekking, waarbij persoonlijke<br />
dienstverlening aan ondernemers centraal staat. Klanten houden hun<br />
eigen contactpersoon.<br />
Ook in de toekomst staan ondernemers op de eerste plaats. Niet voor<br />
niets hebben de GIBO Groep in 2009 en Flynth in 2010 de nummer<br />
1 positie behaald in het klanttevredenheidsonderzoek (in de sector<br />
accountancy en advies) volgens Blauw Research in opdracht van<br />
Incompany 100.<br />
Door de fusie is de grootste nationale aanbieder van accountants- en<br />
adviesdiensten voor het MKB en de agrarische sector ontstaan met<br />
52 Netwerk Stadsregio Arnhem Nijmegen - juli 2011<br />
circa35.000 klanten, 2.300 medewerkers, 80 vestigingen en 186 miljoen<br />
omzet.<br />
hogeschool van arnhem en nijmegen koploper<br />
met duurzame opleidingen<br />
Stichting Duurzaam Hoger Onderwijs (DHO) onderscheidt de bachelor-<br />
opleiding Facility Management (Academie Diedenoort) met het 2 ster-<br />
ren AISHE-kwaliteitskeurmerk voor duurzame ontwikkeling. Daarmee<br />
heeft de HAN de eerste duurzame opleiding Facility Management in<br />
Nederland. Met deze toekenning biedt de HAN nu 5 opleidingen met<br />
dit keurmerk: de meeste duurzame opleidingen in het Nederlandse hbo<br />
met dit niveau.<br />
De opleiding Facility Management (Academie Diedenoort) zet zich<br />
actief in voor duurzame ontwikkeling. In onderzoek, bedrijfsvoering en<br />
personeelsbeleid en, uiteraard, in het onderwijs zelf.<br />
Het onderwijs richt zich op drie vakgebieden: facilitaire en logistieke<br />
processen, huisvesting en services. Door studenten op te leiden in een<br />
omgeving waarin duurzaamheid een vanzelfsprekendheid is, draagt de<br />
opleiding bij aan een duurzame woon-, verblijfs- en werkomgeving van<br />
de toekomst.<br />
jaarverslag 2010 han: vertrouwen in kwaliteit<br />
Onder de titel 'Vertrouwen in kwaliteit' heeft de HAN onlangs het<br />
Jaarverslag 2010 gepubliceerd. Het hbo krijgt de komende jaren een<br />
steeds belangrijkere taak bij het verhogen van het niveau van de<br />
beroepsbevolking. Studenten verdienen het dat ze zeker kunnen zijn<br />
van een diploma dat hen verder brengt in het leven.<br />
Op het moment van verschijnen van het jaarverslag is het roerig in de<br />
wereld van het Nederlandse hoger beroepsonderwijs. De sector is in<br />
een wat ongelukkig daglicht komen te staan. Grotendeels ten onrechte.<br />
Niettemin krijgt het vertrouwen, dat in de loop der jaren is verdiend<br />
door goede prestaties, wel plots een knauw. Dat is niet goed. Het vertrouwen<br />
behouden en waar nodig herstellen zal leidraad zijn voor het<br />
handelen van de HAN in 2011.<br />
Het jaarverslag is een middel om een geloofwaardig en vertrouwenwekkend<br />
beeld van de HAN te geven. Er staan dus niet alleen positieve<br />
passages in dit verslag maar ook ontwikkelingen die om verbetering<br />
vragen.<br />
V E R T R O U W E N I N<br />
VERKORT<br />
JAARVERSLAG 2010<br />
HOGESCHOOL VAN ARNHEM<br />
EN NIJMEGEN<br />
partnernieuws<br />
Wim Schipper (algemeen directeur Accountancy GIBO Groep), Ruud<br />
Pondman (directeur Flynth), Fried Frederix (algemeen directeur GIBO<br />
Groep), Fons Overwater (directeur Flynth) en Ad Clarijs (directeur<br />
Flynth) heffen het glas op de samenwerking.<br />
Printed in<br />
Hardinxveld-<br />
Giessendam<br />
witH love and<br />
ink<br />
environmentally friendly<br />
high quality printers.<br />
Clients include elephant, Frame,<br />
mark and Zoo magazines.<br />
www.tuijtel.com<br />
Tuijtel adv _185,5 x 277 mm.indd 2 09-03-11 16:04
“Mijn werk<br />
heeft een goede<br />
bestemming!”<br />
Bert werkt met veel inzet en enthousiasme bij Breed ICT<br />
Recycling. Veel organisaties vertrouwen op Bert en zijn<br />
collega’s voor het handmatig recyclen en refurbishen<br />
van hun overtollige ICT apparatuur. Zo krijgen computers<br />
een nieuw leven in niet-Europese landen. Daar is Bert<br />
supertrots op, en onze klanten zijn er blij mee.<br />
Maar Breed ICT Recycling doet meer.<br />
Door de handmatige ISO-gecertifi ceerde verwerking bieden<br />
we het hoogste rendement; voor het milieu én fi nancieel.<br />
I CT RECYCLING<br />
Ook hebben we bij het refurbishen het hoogste niveau in<br />
het wipen van harde schijven. Gecertifi ceerd door Blancco<br />
software, dat als enige voldoet aan de strenge normen van<br />
het Amerikaans ministerie van Defensie, banken en de NATO.<br />
Bij Breed helpen we mensen met een beperking om het beste<br />
uit zichzelf te halen. Daarmee groeien zij als mens. En profi -<br />
teren onze klanten van goede en fi nancieel zeer aantrekkelijke<br />
producten en diensten. Meer weten? Bel Breed Verkoop op<br />
024 - 64 99 122. Zij vertellen u er graag alles over.
Change language