CLUBKAMPIOEN! - Sluiskade 11

Rectificatie Over de DIJK 13
U begrijpt dat bij de verhalen in de serie Over de Dijk er enige tijd
kan zitten tussen het moment van het bezoek van een regio en het
schrijven van het verhaal. In de tussentijd kunnen de omstandigheden
ter plekke wijzigen.
Zo was ik na het plaatsen van het stuk in Sluiskade 11 weer in de
gelegenheid om het Robbenoordbos te bezoeken.
Helaas was het erg slecht
weer die dag en het was niet
erg uitnodigend om te gaan
wandelen.
Ik constateerde dat de paden
die de basis vormden van mijn
tocht door het Robbenoordbos
waren dicht gegroeid. Ook
heeft de beheerder een aantal
dammen verwijderd. Hierdoor is
de wandeling die ik in het vorige
nummer heb uitgestippeld niet
meer te lopen.
Kennelijk moet het Robbenoordbos
nog meer een toevluchtsoord
worden voor trekvogels dan het
nu al is. Staatsbosbeheer heeft
dit nieuwe beleid gerealiseerd door
het het bos minder makkelijk toegankelijk te maken.
Hierdoor zijn een aantal voor mijn wandeling essentiële dammen
verwijderd en heeft men de paden langs een aantal sloten laten
dichtgroeien. Juist over deze paden had ik een korte wandeling vanaf
de Marina in Den Oever voor u in petto. Hoewel de toegankelijkheid
dus is afgenomen is de aantrekkelijkheid
van het bos gegroeid. De
bos aan te planten. Ik nodig u uit om er een
wandeling door te maken. Het is geen groot
bos, maar uitzonderlijk gevarieerd door de
variatie aan grondsoorten en de zoute kwel.
Er loopt een fraai kronkelpad (met blauwe
paaltjes) door het bos, maar u kunt ook op
de brede grasstroken blijven.
De terugweg gaat weer via de dijk en
desgewenst door het Robbenoordbos. Maar
u kunt u ook 2,5 kilometer verder langs de
dijk met uw schip laten oppikken in de haven
van Oude Zeug. Ik laat dit verder geheel aan
de creativiteit van schipper en bemanning
over...
Na de wandeling kun u koff iedrinken in
Restaurant De Dikke Bries aan het eind van
het jachthaveneiland van de Marina Den
Oever.
En dan nog een huiskamervraag voor
de sterrenschieters onder u. Op Googlemaps
is op het satellietbeeld de schaduw van de
TV-toren goed te zien. Nu zijn er twee vragen:
Hoe laat was het toen de foto werd genomen
en welke dag van het jaar werd de foto
genomen? De laatste vraag kent, schat ik,
twee goede antwoorden.
De hoogte van de toren is nu 208 meter. Op
het moment dat de Googlemaps foto werd
gemaakt was de antenne waarschijnlijk 228
meter hoog. De richting van de schaduw
kan worden gemeten met de hoek van
de dijk. De hoek van de dijk haalt u uit de
IJsselmeerkaart.
De plaats van de mast is 52°NB 54' 34'' en
5O°OL 3' 31''.
Voor de vraag over de dag houden we een
marge aan van een week of twee, vanwege de
onnauwkeurige hoogte. Goede inzendingen
worden beloond met een boek.
Horeca:
De Dikke Bries Adres: Wierhooft 1, 1771 MP
Wieringerwerf
0227-511986 (‘s winters geopend)
Bronnen:
www.sbb.nl
www.google.nl
www.waarneming.nl
www.dedikkebries.nl
www.nl.wikipedia.org
Bij de prijsvraag:
http://maps.google.nl/maps?f=q&hl=nl&ge
ocode=&q=robbenoord&sll=52.469397,5.5
09644&sspn=2.245418,4.751587&ie=UTF
8&ll=52.909336,5.0612&spn=0.004342,0
.00928&t=h&z=17
Maar voor de prijsvraag kun je natuurlijk ook
zelf inzoomen op de toren.
Over de DIJK 13 - Robbenoordsbos en Dijkgatbos een serie door Henk Kluvers
In deze serie ‘Over de dijk’ belichten we
een aantal reisdoelen, die in ons vaargebied
liggen en zich lenen voor een kort verblijf,
een wandeling en natuurlijk een verhaal. We
geven meteen even aan hoe u kunt aanleggen.
eestal beginnen onze reizen in
onze haven. Ik vertel u dan hoe
we varen naar de plaats van onze
wandeling. Onderweg vertel ik u iets over de
geschiedenis van het gebied.
M
Ditmaal beginnen we echter aan de tuintafel
van mijn schoonmoeder.
En dat heeft een goede reden: het
idee voor deze reis begon namelijk met
een boek, dat mijn schoonmoeder had
gevonden op een rommelmarkt bij haar
in de buurt. Het boekwerk bevat de keurig
ingenaaide jaargangen 13 en 14 van het
“Driemaandelijksch bericht betreffende de
Zuiderzeewerken.” Deze jaargangen beslaan
de belangrijke jaren 1932 en 1933. In deze
jaren werden proefnemingen gedaan in de
juist drooggevallen Wieringermeerpolder en
in 1932 werd de Afsluitdijk gesloten. Door
middel van de driemaandelijkse berichten
werd door het ministerie van Waterstaat
verantwoording afgelegd over dit ongekend
grote project. Het boekwerk bevat dus
tussenrapportages van allerlei aard. Over de
aanstelling van personeel, het zoutgehalte
in de nieuwe polder, de vordering van de
verkaveling en de bouw van de kunstwerken
en de resultaten van de landbouw. Veel
zaken die ook in de geschiedenis van onze
woonplaats belangrijk zijn geweest.
Bij het lezen van dit werk kreeg ik zin
om er eens een kijkje te nemen en ik nodig u
uit mee te gaan.
We beginnen in de Zuiderhaven van Den
Oever.
Ik ga onze IJsselmeerschippers niet vertellen
hoe ze daar moeten komen. Als u dat niet weet
moet u zich deze winter maar opgeven voor
de cursus theoretische kustnavigatie. Dat is
wel zo’n veilig gevoel. Na het binnenvaren
gaat u naar bakboord en legt daar aan. Via
het Wierhooft wandelen we dan naar de dijk.
Komt u met de auto langs de Afsluitdijk
neemt u dan de afslag Den Oever. Onder aan
de afslag gaat u richting de IJsselmeerdijk,
rechtsaf als u van Hoorn en linksaf als u van
Friesland af komt. U gaat rechtsaf en volgt
de dijk, dus bij het gemaal Leeman linksaf
met de weg mee. De afslag links is weer het
Wierhooft. U kunt daar parkeren en naar de
dijk wandelen.
We volgen de dijk in de richting van
de TV-mast Na ongeveer 250 meter kunt u
rechtsaf het bos in. Als het goed is bent u nu
op de 6 km route met gele paaltjes. Helaas
ontbreken er hier en daar paaltjes. Daarom
beschrijf ik mijn eigen route.
U kunt over het f ietspad gewoon
rechtuit lopen tot u bij Robbenoord bent
en bij het toevoerkanaal naar het gemaal
Leeman komt. De grond hier bestaat uit een
voormalige keileembank. Het is een uitloper
van het eiland Wieringen. Deze grond was
stevig genoeg om er een dieselgemaal op te
bouwen.
Samen met een electrisch gemaal in
Medemblik maalde het gemaal Leeman de
polder leeg. De gemalen houden haar nu nog
op peil. In 1932 werd er door het gemaal
300 ton diesel verstookt. De polder was
toen al grotendeels op peil, maar oktober
bracht een record regenval van 168 mm. In
1932 werd 60 miljoen kub uitgemalen met
het dieselgemaal Leeman en 100 miljoen
kub met het electrisch gemaal “Lely” bij
Medemblik.
Men was destijds al trots op de eff icientie
van het gemaal Leeman, per 1000 kub water
was maar 5 kilo (ongeveer zes liter) diesel
nodig. Dat werd wel in een minuut of twee
verstookt.
We gaan verder linksaf, langs het
toeleidingskanaal. De Wieringermeerpolder
werd in vier afdelingen ingericht. Met kanalen,
sluizen en schuiven konden de twee gemalen
elk hun afdelingen tegelijk of apart bemalen.
Het ontwerp bleek al snel onnodig verf ijnd. In
de latere polders was de detaillering grover.
Onze eigen Flevopolder is veel groter, maar
heeft ook maar vier afdelingen.
De truc met de toeleiding is wel herhaald,
zowel Hoge als Lage Vaart kunnen door de
“Blocq van Kuffeler” worden bediend
In het soms zacht stromende water van het
toeleidingskanaal zoekt de ijsvogel naar
voedsel. Gezien de vele waarnemingen in het
gebied broeden ze er ook. Met wat geluk zit
u deze blauwe vuistgrote vogel op een tak
boven het water.
IJsselmeerdijk. U mag even op de dijk in de
zon gaan zitten. En mijmeren over masten zo
hoog als zendmasten.
Als u nu terug gaat, langs de dijk, heeft u een
uurtje gelopen. Ik daag u uit nog even verder
te gaan. Nog een dik uur. Ik wil u nog iets
meegeven.
We lopen langs de dijk verder van de
haven af. Aan de linkerhand, in de polder,
wordt nieuwe natuur gemaakt. De provincie
Noord-Holland is bezig het Robbenoordbos,
waar we net doorheen liepen, te verbinden
met de natuur van het Dijkgatbos. U ziet het
bos al liggen.
Zoals in 1932 trots wordt
medegedeeld, verliep de bevolking van de
nieuwe polder voorspoedig. Met grote zorg
werd de nieuwe bevolking geselecteerd.
Hun nieuwe woningen behoefden weinig
onderhoud vanwege de “nette bewoning”.
Huishoudleraressen, drankbestrijders en
wijkverpleegkundigen hielden een oogje
in het zeil. Het debâcle van bevolking van
de Haarlemmermeer, waar kennelijk rond
1880 niet werd geselecteerd, moest worden
voorkomen.
In de Haarlemmermeer was onder de
armoedzaaiers en gelukzoekers malaria
uitgebroken. In de Wieringermeer was dus
een propagandist voor de malariabestrijding
aangesteld. Hij vond weliswaar
malariamuggen, maar het gebruik van
muggengaas in de woningen en het spuiten
met “Shelltox” in de paardenstallen bleek
effectief.
Deze propagandist zou zich volgens mij in zijn
graf omdraaien als hij wist hoe de overheid er
tegenwoordig alles aan doet om de natuur te
vernatten om waterberging te creëren bij een
opwarmend klimaat.
We zijn nu bij het Dijkgatbos
aangekomen en zien de weg een knik maken
op twee waterplassen. Hier vernielden
de Duitsers op 17 april 1945 de dijk. De
Wieringermeer, op dat moment al een
volledig “draaiende” polder, werd onder water
U blijft het water ongeveer 600 meter gezet. De Duitsers hadden de Canadezen op
volgen en slaat u (haaks) linksaf. U volgt het hun hielen. Die hadden Friesland bevrijd en
f ietspad aan de linkerkant. Na de knik in de de Duitsers trokken zich terug op Holland,
weg gaat u rechts met de bocht mee. Na één afgesneden van hun vaderland. Om het hun
vak (250 meter) kun u een kronkelend f ietspad achtervolgers zo lastig mogelijk te maken
op. Nu bent u in een prachtig stukje natuur bliezen ze hier de dijk op. De polder liep
dat bekend is bij vogelaars vanwege de vele onder. En de Canadezen konden alleen via
trekvogels. Dit bos is een rustpunt voor veel Den Helder optrekken. En daar hadden de
bosvogels. Maar hier wordt ook de wielewaal Duitsers veel kanonnen opgesteld.
gehoord in mei. En de f itis woont hier. En er De Nederlanders, trots op hun polder, waren
komen veel verschillende roofvogels voor. razend. Na de oorlog werd de dijk weer
Deels zijn ze zelf op doortocht, deels broeden gesloten en de polder drooggemaakt. Uit de
ze hier en jagen op vermoeide trekvogels. diepe wielen was zoveel zoute ondergrond
omhooggekomen dat deze niet meer als
Het f ietspad komt uit op de dijk bij de zendmast landbouwgrond bruikbaar was. Geïnterneerde
bij de aansluiting van de Sluitgatweg op de zwarthandelaren werden ingezet om hier een
kans dat u bijzondere vogels
tegenkomt is toegenomen. Ik wil
u dan ook zeker niet ontraden
om het gebied te bezoeken.
De paden in het Dijkgatbos zijn
in de zomer nog wel gemaaid
maar in oktober zijn de meeste
velden met hoog gras gevuld.
Door minder te maaien krijgen
bijzondere soorten bloemen
de kans om hier te groeien.
Gegeven de huidige toestand
van het bos kan ik u beter
aanraden per f iets het bos te verkennen. Dit kan
bijvoorbeeld vanaf de haven van Oude Zeug. Terwijl u heerlijk langs
het bos f iets en geniet van de natuur, kan de bemanning doorvaren
naar Den Oever om u daar weer op te pikken. <
22 SEPTEMBER 2008 SLUISKADE 11 NR 22
SEPTEMBER 2008 SLUISKADE 11 NR 22 23
"Na de sluiting van de dijk Medemblik – Den Oever in 1929 werd in 1930 het gemaal Leemans bij Den Oever in gebruik genomen,
tegelijk met gemaal Lely bij Medemblik. Zo werd de Wieringermeerpolder droog gemalen.
De Wieringermeer is een van de diepste polders van Nederland, tot 6,60 m onder NAP. Jaarlijks moet 150 miljoen m3 kwelwater
worden weggepompt om de polder droog te houden. Hiervan werd 80% door het elektrisch gemaal bij Medemblik weggepompt, terwijl
Gemaal Leemans (een dieselgemaal) bij Den Oever de resterende 20% van het water uitsloeg. Beide gemalen sloegen uit op het
IJsselmeer.
Het uitslaan van het zoute kwelwater betekende voor het IJsselmeer een aanzienlijke zoutlast. Het IJsselmeer wordt al belast met
een grote zoutaanvoer, afkomstig van de kalimijnen in de Elzas, dat via Rijn en IJssel wordt aangevoerd.
Bij Andijk betrekken zowel PWN (Provinciaal Waterleidingbedrijf Noord-Holland) als WRK (NV Watertransport-maatschappij Rijn-
Kennermerland) water uit het IJsselmeer en het hoge zoutgehalte leidde in toenemende mate tot problemen. Zij hadden er dan ook
belang bij als Waterschap Hollands Kroon (later opgegaan in het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier) het opgepompte
polderwater niet meer in het IJsselmeer, maar op de Waddenzee zou lozen" (Aldus een tekst uit de website van SenterNovum)
18
DECEMBER 2008 SLUISKADE 11 NR 23