Jaarverslag 2009.pdf - Leger des Heils

Wij geloven in
duurzaamheid
Leger des Heils
Gelderland
J A A R V E R S L A G 2 0 0 9

Dé afdelingen van
Leger des Heils Gelderland
Leger des Heils Gelderland bestaat uit verschillende afdelingen.
Het doel dat we nastreven, is voor ons allemaal gelijk: onvoorwaardelijk
betrokken zijn bij mensen zonder helper. Elke afdeling geeft hier op
een eigen manier kleur aan. Ons zorgaanbod is breed, te weten:
verslavingszorg, forensische psychiatrie, jeugdzorg, maatschappelijke
opvang, palliatieve zorg en welzijn. Deze werksoorten sluiten op elkaar
aan en de zorg is laagdrempelig, vasthoudend, samenhangend en
zingevend. Zo kunt u altijd op ons rekenen en daarbij zijn we een
betrouwbare zorgverlener, altijd! Het thema van dit jaarverslag is:
Wij geloven in duurzaamheid! In de volgende hoofdstukken
leest u hoe de afdelingen vanuit deze visie in het afgelopen
jaar vorm hebben gegeven aan onze zorg.
Hiernaast ziet u de kaart van
Gelderland met daarin onze
afdelingen weergegeven.
Groot Batelaar pagina 52-57
Maatschappelijke
Opvang Valleiregio
pagina 58-61
Harderwijk
Regio Ede
Lunteren
Ede

Regio Stedendriehoek
Apeldoorn
Arnhem
Nijmegen
Ambulante Zorg
Stedendriehoek
Rozendaal
Regio Arnhem
pagina 44-47
Deventer
Ambulant Arnhem pagina 30-33
Afdeling Welzijn
Apeldoorn
Ontwenningscentrum
De Zutphen Wending
pagina 40-43
pagina 34-39
Jeugdhuis De Enk pagina 48-51
Vast & Verder pagina 26-29
Hospice Rozenheuvel pagina 22-25

4
Inhoudsopgave
Woord vooraf Lt.-kolonel mevr. dr. C.A. Voorham 5
Leger des Heils Gelderland
• Inleiding Jan Jans 6
• Bedrijfsvoering 7
• Medewerkers in 2009 7
• Exploitatierekening 8
• Ondernemingsraad 9
• Cliëntenraad 10
• Onze aanpak 12
Interviews
• Rienk Moesbergen 14
• Arent Veldhuizen & Petra Bazuin 16
• Diesmer Scholten 18
• Anton Scha 20
Regio Arnhem: Hospice Rozenheuvel 22
Regio Arnhem: Vast & Verder 26
Regio Arnhem: Ambulant Arnhem 30
Regio Stedendriehoek: Ontwenningscentrum De Wending 34
Regio Stedendriehoek: Afdeling Welzijn Apeldoorn 40
Regio Stedendriehoek: Ambulante Zorg Stedendriehoek 44
Regio Stedendriehoek: Jeugdhuis De Enk 48
Regio Ede: Groot Batelaar 52
Regio Ede: Maarschappelijke Opvang Valleiregio 58
Goed nieuws 62

Woord vooraf
Door middel van dit jaarverslag van Leger des
Heils Gelderland, een werkeenheid van de
Stichting Leger des Heils Welzijns- en
Gezondheidszorg (W&G), wordt verantwoording
afgelegd van de activiteiten die in 2009 zijn
uitgevoerd. De 40.000 mensen, die voor hulp,
steun, begeleiding of behandeling bij een van
de 244 vestigingen van W&G in Nederland
aanklopten, hebben gemeen dat zij door welke
oorzaak dan ook voor korte of langere tijd niet
in staat zijn hun leven richting te geven. Al de
inspanningen van Leger des Heils Gelderland
zijn er dan ook op gericht om hulpvragers zo
veel mogelijk de regie over hun leven weer in
eigen handen te geven.
De bijna 5.100 betaalde medewerkers en circa 900
vrijwilligers van W&G hebben zich in het afgelopen
jaar ingezet om vanuit hun professionaliteit mensen
terzijde te staan om hun leven op de rails te krijgen.
De problemen kunnen zeer complex zijn en
de Mogelijkheden lijken soms maar beperkt.
Toch zijn de medewerkers door hun creativiteit en
vasthoudendheid erin geslaagd hun onvoorwaardelijke
betrokkenheid zichtbaar en tastbaar te maken. Hun
persoonlijk geloof in Jezus Christus en de opdracht
uit de Bijbel om aandacht te geven aan kwetsbare
mensen, stimuleert hen daarin. Een van de liederen
uit het liederenboek van het Leger des Heils geeft
de afhankelijkheid van Gods liefde en betrokkenheid
bij de naaste als volgt weer:
Omhul ons met uw liefde, Heer:
Maak ons voor leed van and’ren teer.
Help ons om met standvastigheid te
streven naar gerechtigheid.
Terugkijkend op 2009 is er veel om dankbaar voor
te zijn. Er is hard gewerkt en er zijn goede
resultaten geboekt. Het mooiste resultaat is
wanneer hulpvragers weer op eigen kracht hun weg
vinden in de samenleving. Evenzeer is het een
geweldig resultaat wanneer burgers in staat en
bereid zijn ruimte te maken voor kwetsbare mensen
om hen in hun midden op te nemen.
Ook in het afgelopen jaar is veel energie gestoken
om nieuwe mogelijkheden te vinden om meer mensen
mee te kunnen laten doen in de samenleving.
Landelijk zijn ‘Werk voor Iedereen’ en ‘Vrije Tijd voor
Iedereen’ speerpunten die in gang zijn gezet en in
de komende periode verder vorm zullen krijgen. Met
het doel dat cliënten van het Leger des Heils
zinvolle dagbesteding hebben en het liefst een
(betaalde) baan.
W&G kan en wil dat niet geïsoleerd van anderen
realiseren. Een woord van dank aan medewerkers,
collega-instellingen, overheden, bedrijven,
wetenschappers en donateurs die een bijdrage
hebben geleverd om mensen in de marge kansen te
bieden om volop deel te nemen aan de
samenleving.
Lt.-kolonel mevr. dr. C.A. Voorham
Directeur Stichting Leger des Heils
Welzijns- en Gezondheidszorg
5

6
Geloven in duurzaamheid.
Dat is wat we doen.
De zorg voor mensen met complexe problemen
zit ons in het bloed. Wij willen er zijn voor mensen
die aan de onderkant van de samenleving leven.
Bij deze mensen past geen vluchtige aanpak,
geen doekje voor het bloeden. Je moet als
hulpverlener als het ware helemaal door je
knieën. Je moet naast de ander staan en mee
zoeken naar de juiste uitweg. Pas dan kun je
zorg bieden die echt helpt. Pas dan bied je zorg
met een langdurig effect.
Elke cliënt is uniek. En de zorg die wij verlenen dus
ook. We bieden ‘niet te veel en niet te weinig’.
Of, zoals William Booth, grondlegger van het Leger
des Heils het stelde: ‘zo licht als nodig, zo zwaar als
moet’. Deze zorg op maat ‘anno 1800’ gaat nog altijd
op. Met het thema van dit jaarverslag keren we dan
ook terug naar onze roots. Booth hamert erop dat
iemand die om hulp aanklopt, ook echt geholpen
moet zijn. Het gaat om een effectieve aanpak en niet
om incidentele liefdadigheid. Dit principe van Booth
heeft gestalte gekregen in een professionele
zorgorganisatie die gespecialiseerd is in zorg voor
mensen zonder helper. Onze medewerkers zijn
bewogen met mensen aan de onderkant van de
samenleving en vastberaden om ze écht te helpen.
Respect voor de omgeving
Bij duurzaamheid denk ik ook aan een goede,
gezondmakende, stimulerende omgeving. Waar die
omgeving ontbreekt, moet je die herstellen. Zo geldt
dat ook voor ons. Ik denk opnieuw aan Booth die
het respect voor de omgeving in onze organisatie
heeft gelegd. Ik ben blij dat we hem daarin nog
steeds volgen. Werk je bij het Leger des Heils, dan
zie je de mens in zijn omgeving. Als je opkomt voor
een mens in nood, dan doe je dat niet ten koste van
de mensen om hem heen. In tegendeel, je probeert
die omgeving juist te betrekken bij het herstel.
Hoop!
Als je gelooft in duurzaamheid, dan ben je gericht
op de toekomst. Wat kun je nú doen om in de
toekomst resultaat te boeken? Wij zijn doeners,
mensen die gaan voor het resultaat. Maar we zijn
vooral mensen met hoop. Onze medewerkers doen
hun werk vanuit hun persoonlijke bewogenheid en
geloofsovertuiging. En dat maakt ons uniek. Als we
een cliënt begeleiden, dan bieden we hem hoop.
We geven hem perspectief en uitzicht op een leven
zonder verslavende middelen of een uitweg uit het
isolement. Vaak ziet hij het zelf niet, omdat hij nog
verwikkeld zit in al die problemen. De hoop die wij
hem bieden, geeft de cliënt moed om vol te houden.
Nieuwe wegen
Onze Leger des Heils aanpak houdt ook in dat onze
medewerkers steeds weer naar nieuwe wegen zoeken
om de mensen die het nodig hebben, te helpen. Dat
vraagt om eindeloos geduld. Lees het interview van
Arent Veldhuizen en Petra Bazuin er maar op na
(zie pag.16). Ik denk ook aan de mensen van
‘10’ voor Toekomst en van Helder Moment. Of de
jobcoaches zoals Diesmer Scholten die zich in het
kader van ‘Werk voor Iedereen’ inzetten voor een
baan voor ‘hun’ mensen. Zodat ze als volwaardig
burger meedoen in de maatschappij. Geweldig! Ik
geloof in duurzaamheid omdat ik zie dat het werkt.
Jan Jans
Algemeen Directeur

Bedrijfsvoering Leger des Heils Gelderland
Een goede bedrijfsvoering is van belang voor onze
cliënten en onze medewerkers maar zeker ook voor
andere stakeholders zoals de financiers van de zorg.
Aspecten die in 2009 een prominente plaats binnen
de bedrijfsvoering kregen waren:
Tevredenheid cliënten
Wij zien graag tevreden cliënten. Daarom meten wij
jaarlijks de tevredenheid van cliënten. De meting
scoorde gemiddeld een 7,4. Een prachtig resultaat
dat wij graag zo willen houden. Om die reden wordt
er binnen het Leger des Heils Gelderland dan ook
op structurele wijze (door middel van specifiek
daarvoor in het leven geroepen commissies)
aandacht geschonken aan de melding van klachten
van cliënten en de melding van incidenten. Daaruit
voortvloeiende verbeteracties worden voortvarend
opgepakt.
Informatiemanagement
De veranderingen in de wet- en regelgeving en de
ontwikkelingen in de zorg hebben ook in 2009
voortdurend aandacht gevraagd. De veranderingen
doen zich voor op vrijwel alle terreinen van de zorg.
Zowel binnen de Jeugdzorg als binnen de zorg die
geleverd wordt in het kader van de Zorgverzekeringswet
en de AWBZ, zetten de ontwikkelingen van
toenemende marktwerking, effectiviteitmeting en
outputfinanciering, zich door. Met als doel een
verstevigde positie van de cliënt.
Deze veranderingen betreffen niet alleen de
zorgverlening, maar vragen ook om ontwikkeling
van de zorgverlening en adequate registratie.
Er is in 2009 op dit gebied een forse slag gemaakt
maar er moet nog meer gebeuren. De toenemende
digitalisering in de gegevensuitwisseling met de
zorgkantoren, de zorgverzekeraars en het ministerie
van Justitie vragen blijvend onze aandacht.
Om aan de interne informatiebehoefte te kunnen
voldoen en sneller mee te kunnen in de hiervoor
geschetste ontwikkelingen, wordt door de Stichting
Welzijn en Gezondheidszorg gewerkt aan een
nieuw informatiesysteem. Naar verwachting zal
dit systeem in 2011 operationeel zijn.
Personeelsbeleid
Wij hechten grote waarde aan blijvende ontwikkeling
en ontplooiing van medewerkers. Deskundigheidsbevordering
is daarom een permanent onderdeel
van ons personeelsbeleid. Naast aandacht voor
het collectieve aanbod is er in 2009 extra aandacht
geweest voor de individuele deskundigheidsbevordering.
Aan alle medewerkers in het
primaire proces is intervisie aangeboden. Deze
resultaatgerichte intervisie is verzorgd door de
Christelijke Hogeschool Ede.
Onderdeel van het personeelsbeleid is de zorg
voor de veiligheid op de werkplek. Daarom zijn in
2009 op alle locaties een Risico Inventarisatie &
Evaluatie (RI&E) uitgevoerd. De daaruit voortvloeiende
plannen van aanpak worden inmiddels
voortvarend uitgevoerd. In het kader van veiligheid
hebben 82 medewerkers (20% van ons totale
personeelsbestand) meegedaan aan de Bedrijfshulpverlenerstraining
(BHV).
Tevredenheid medewerkers
Wij zien graag tevreden medewerkers. De tevredenheid
bij medewerkers van Leger des Heils Gelderland
is hoog. Uit een door de Ondernemingsraad
gehouden enquête kwam een score van 7,2. De
medewerkers herkennen zich goed in de visie en
werkwijze van het Leger des Heils: onvoorwaardelijk
betrokken zijn bij mensen zonder helper.
Medewerkers in 2009
Medewerkers van Leger des Heils Gelderland
hebben zich in 2009 ook weer met hart en ziel
ingezet voor onze cliënten. Het werk was niet altijd
eenvoudig maar als je de resultaten ziet kun je
tevreden zijn. Door uitbreiding van de werkzaamheden
steeg het aantal fte in 2009 van 307 naar 319. Het
aantal medewerkers steeg van 387 naar 412.
7

8
Geestelijk verzorgers
Onze cliënten worstelen vaak met zingevingsvragen.
Vanuit het kerkgenootschap van het Leger des
Heils zijn drie geestelijk verzorgers bij ons werkzaam.
Zij zijn er voor de cliënt, maar ook om de
medewerkers te ondersteunen bij complexe
zingevingvraagstukken. De geestelijk verzorgers
verzorgen op de leef- woon- en behandelgroepen
verschillende activiteiten zoals weekopeningen,
gespreksgroepen, individuele gesprekken. Maar
ook cliënten die gebruik maken van extramurale
zorg zoals Zorg Thuis en ‘10’ voor Toekomst doen
een beroep op de geestelijk verzorgers. Zij voeren
dan gesprekken in de thuissituatie of geven
ondersteuning aan de medewerkers. Het komt ook
voor dat de geestelijk verzorger stervensbegeleiding
geeft en zorg draagt voor de uitvaartplechtigheid.
Exploitatierekening
De kosten van de gehele werkeenheid bedroegen
25 miljoen euro in 2009. Hiervoor is alle hulp en
zorg geboden binnen de diverse afdelingen. De
activiteiten zijn arbeidsintensief, waardoor de
personeelskosten de grootste kostenpost vormen.
De overige kosten betreffen de (instandhouding
van de) organisatie, huisvesting en activiteiten voor
cliënten. De financiering voor de hulp- en zorgverlening
was onder andere afkomstig van de AWBZ,
ZVW, WMO, Justitie, subsidies van de gemeente
Apeldoorn, Ede, Arnhem en de provincie Gelderland.
Bij de begroting voor 2009 is uitgegaan van een
sluitende exploitatie zonder overschot of tekort. Wij
konden het jaar afsluiten met een overschot op de
exploitatie van € 300.000 euro. Daarnaast zijn er
enkele financiële voordelen uit voorgaande jaren
ten gunste van 2009 geboekt. Hierdoor was het
mogelijk om onze reserves aan te vullen zodat
eventuele fluctuaties in exploitaties van komende
jaren, beter opgevangen kunnen worden. Zo komt
het begrip duurzaamheid ook terug in onze
financiële positie.
‘De cliëntentevredenheidsmeting resulteerde in
een 7,4, een mooi resultaat dat wij graag zo
willen houden’.

Ondernemingsraad
Wij geloven in duurzaamheid
Als ondernemingsraad (OR) hebben we een
pittig jaar achter de rug. Er is veel werk verzet.
Voor dit jaarverslag hebben wij een selectie
gemaakt van de informatie die op ons afkwam.
De verschillende overlegmomenten met de
bestuurders waren constructief en opbouwend.
Natuurlijk waren er ook onderwerpen waarover
wij van mening verschilden, maar het respect voor
elkaar overheerste. Daarbij verloren we het doel
nooit uit het oog: de onderlinge samenwerking
en het welzijn van de organisatie. Wij bouwen
daarmee aan een duurzame relatie. Inderdaad,
daar geloven we in. De samenwerking met de
bestuurders bestaat inmiddels geruime tijd. Als
OR zien we hier de resultaten van. Dat zorgt
voor tevredenheid!
Het is één van de taken van de OR om een vinger
aan de pols te houden bij zaken die spelen binnen
de organisatie. Daarbij ligt voor ons de nadruk op
de belangen van de werknemers. Wat goed is voor
het personeel is vanzelfsprekend goed voor de
organisatie als geheel. Daarnaast heeft dit ook zijn
positieve weerslag op de cliënten. Afgelopen jaar
heeft de OR een aantal bezuinigingen doorgevoerd.
Zo zijn een aantal activiteiten en een gedeelte van
de cursussen in eigen beheer vormgegeven.
Buiten de regelmatig terugkerende OR-vergaderingen
en die met de bestuurders, is de ondernemingsraad
zich in 2009 steeds meer gaan richten op het
contact met de achterban. Communicatie heeft
meer aandacht gekregen. Een voorbeeld hiervan is
de bijdrage van de OR tijdens de personeelsdagen.
Op die dagen is een enquête gehouden. Daaruit is
veel belangrijke informatie naar voren gekomen.
De uitkomst hiervan is nog steeds onderwerp van
gesprek met de bestuurders. Ook hebben we dit
jaar regelmatig informatiebulletins uitgebracht.
Eén van de terugkerende aandachtspunten is de
doorstroming binnen de OR. Binnen het team zijn
een aantal verschuivingen geweest. Niet voor de
eerste (en waarschijnlijk ook niet voor de laatste)
keer is één van onze leden unitmanager geworden.
De OR staat daarmee te boek als kweekvijver voor
leiderschap. Intussen zijn er weer verkiezingen
geweest en is ons team weer compleet. De
duurzaamheid van de OR blijft gewaarborgd!
Binnen de OR is veel kwaliteit aanwezig. Met elkaar
vormen we een gevarieerd en boeiend gezelschap.
Als gemene deler hebben we allemaal een warm
hart voor de organisatie, cliënten en collega’s.
Daarnaast functioneren we als een helikopter, door
echt boven de organisatie te hangen. Zo kunnen
we elk team van onze brede organisatie vertegenwoordigen.
Ook in het komende jaar willen we met zorg en
gedrevenheid bouwen aan een duurzame organisatie,
aan duurzame relaties en duurzame verandering
van onze cliënten. De wetenschap dat er Eén is
die nooit verandert, geeft rust.
Namens de OR
Het dagelijks bestuur
Wiel Gerrits en Henk Foppen
‘Ook in het komende jaar willen we met zorg en gedrevenheid bouwen aan een
duurzame organisatie, duurzame relaties en duurzame verandering van cliënten.’
Wij geloven in duurzaamheid
9

10
Cliëntenraad
In 2009 is veel gebeurd binnen de cliëntenraad.
We hebben actief meegedacht omtrent de vele
nieuwe ontwikkelingen binnen het Leger des
Heils Gelderland. Wij hebben ons weer volop
ingezet en kritisch gekeken naar wat binnen
Leger des Heils Gelderland verbeterd en
veranderd kan worden. Uiteraard in het belang
van cliënten.
Voor wat betreft de nieuwe ontwikkelingen in
2009. Wij hebben meegewerkt en meegekeken naar
de verbouw van De Enk en de start & huisvesting van
de nieuwe Minnesotabehandeling. Het Leger des
Heils heeft als beleid dat het beheer van cliëntengelden
niet meer door het Leger des Heils wordt gedaan.
Voor cliënten die moeite hebben met omgaan met
financiële en soms veel schulden hebben biedt o.a.
OBIN haar diensten aan. Wij hebben meegedacht en
kritisch gekeken naar de uitvoering van de diensten
van OBIN. Voor veel van de cliënten is de hulp bij
financiële zaken van groot belang. Daarom hebben wij
veel aandacht hieraan besteed en blijven we dat doen.
Onderwerpen
Jaarlijks terugkerende momenten zijn de begroting,
het meerjarenbeleidsplan, onderzoek naar
cliënttevredenheid en de directiebeoordeling. Een
heel belangrijk instrument is de cliënttevredenheids-
meting. Dit jaar zien we uit de positieve score dat de
cliënten erg tevreden zijn. Uiteraard blijven we ons
inzetten op de punten die verbeterd kunnen worden
voor de cliënt.
Feedback vanuit de cliënten
Naast zaken die zich automatisch aandienen zijn
er ook verbeterpunten die cliënten ons aangeven
of onderwerpen die wij zelf waarnemen. Denk
hierbij aan bijvoorbeeld het verbeteren van de
bereikbaarheid van sommige afdelingen. Of aan
het verbeteren van de bejegening van sommige
afdelingen. De cliëntenraad heeft zich ingezet om
hier verbetering in aan te brengen.
Wisselingen
Bernhard de Groot heeft afscheid genomen als lid
en voorzitter van de cliëntenraad. Jan Nijkamp
neemt in 2010 het voorzitterschap op zich.
Ook de ambtelijk secretaris van de cliëntenraad
Gerda Schotanus heeft het stokje doorgegeven
aan de ons bekende Marijke Garretsen. Verder
mochten wij Gijs van Ingen en Bertha Vinke
begroeten als nieuwe leden.
Wij bedanken Bernhard voor zijn grote en goede
inzet en wij wensen Jan, Gijs, Bertha en Marijke
veel wijsheid en Gods zegen toe.

12
Onze aanpak
Snel en hands-on
Gewone dingen zijn
voor ons bijzonder
Oog voor de
‘hele mens’
Vastberaden en
doorzetters
Persoonlijk en oprecht

Voordoen Samendoen
Meedoen Zelfdoen
Kaders zijn geen belemmering
maar een uitdaging
Wees welkom
In kleine stapjes
Praktisch en basaal
13

14
Rienk Moesbergen, projectleider bij Helder Moment:
Helder Moment ruimt
zo’n 4.000 tot 11.000 kg.
op bij een klus.
‘Wij maken van elk
huis een paleisje.’

Rienk Moesbergen is al negen jaar
betrokken bij het project Helder Moment.
Door allerlei omstandigheden kan een
huishouden zo vervuild raken dat een
leven daarin eigenlijk onmogelijk is.
Helder Moment wil mensen die in een
dergelijke situatie zitten een kans bieden
om aan hun problemen te werken door
eerst het huis schoon te maken en op te
ruimen. Elk jaar maakt Helder Moment
zo’n 65 huizen weer optimaal leefbaar.
Vaak betekent de schoonmaak een
nieuwe start in iemands leven. Helder
Moment is dan ook de voorloper van
reguliere zorg.
Rienk Moesbergen: ‘Voordat we met Helder
Moment een huis binnenkomen, is er al het nodige
gebeurd. Ellende is er meestal niet van de ene op
de andere dag. Iemand bij de GGD, hulpverlening
of omgeving heeft een melding gemaakt bij ons en
zo ‘aan de bel getrokken’. Ik ga eerst naar het huis
toe om een indruk te krijgen en contact te maken
met de bewoner(s). Vervolgens maak ik de offerte
en in overleg met de bewoner, de GGD of andere
hulpverlening gaan wij zo snel mogelijk met ons
team aan de slag.’
Hollen of stilstaan
Waar werken de teams? Rienk: ‘In een steeds
groter gebied, van Deventer naar Arnhem, tot en
met Utrecht. Sommige klussen zijn in een halfuur
geklaard, en soms duurt het vier dagen! In die tijd
wordt er vooral veel puingeruimd, schoongemaakt
en soms ook verhuisd. Bij de start van het project
kwamen de aanmeldingen vaak vanuit de GGD,
maar langzamerhand weten steeds meer cliënten
Helder Moment zelf te vinden. Er is een stijgende
lijn te zien in het aantal meldingen. Overigens zijn
de werkzaamheden veelal ad-hoc en daardoor
kunnen we schoonmaakacties niet ver van te voren
inplannen. Het is vaak hollen of stilstaan met dit werk.’
Het mes snijdt aan twee kanten
Helder Moment is een project door en voor
mensen. Rienk Moesbergen werkt met een team
van uitsluitend vrijwilligers. Deze vrijwilligers werken
tegen een vergoeding. Een aantal van hen is cliënt
bij het Sociaal Pension, of ex-cliënt van het Leger
des Heils. Rienk Moesbergen heeft een arbeidsverleden
in de hulpverlening en voelt zich thuis
binnen het team en het werk: ‘Dit werk geeft me
een tevreden gevoel, ik kan mensen motiveren
door praktisch met hen aan de slag te gaan. Als
ik zie dat er goed gewerkt wordt, spreek ik mijn
waardering uit naar de vrijwilligers. Zo snijdt het
Voor
Na
mes aan twee kanten. De mensen thuis krijgen hulp
bij de schoonmaak, en de vrijwilligers van het team
leren de handen uit de mouwen te steken en krijgen
daarvoor naast een vergoeding ook veel waardering
voor hun werk.’
Niet teveel bezinnen, gewoon doen
Wat maakt Helder Moment uniek? Rienk: ‘Omdat
we met vrijwilligers werken, zijn we heel betaalbaar.
Bovendien hebben we veel affiniteit met de
doelgroep. We herkennen de problematiek en
erkennen de mens daarachter. Zoals gezegd, de
ellende is er niet van de ene op de andere dag.
Vaak zijn mensen niet in staat om aan de slag te
gaan, om daadwerkelijk een nieuwe start te maken.
Anders gezegd: soms wíl iemand wel, maar kan hij
het gewoon niet overzien. Wij gaan samen met de
bewoner aan de slag en leren de mensen zo om
vooraan te beginnen. Niet teveel bezinnen, maar
gewoon doen. Dat is de beste methode. Iemand
kan hierdoor toch in zijn huis blijven wonen. Verder
beschikken we over een goed netwerk, zo kunnen
we mensen doorverwijzen naar de juiste zorg.
Mensen kunnen ook ná de schoonmaak goede
begeleiding krijgen van bijvoorbeeld de Woonbegeleiding
van het Leger des Heils of een andere
instantie. Een eenmalige schoonmaakactie kan
dus op de lange termijn van grote betekenis zijn.’
Rienk gelooft in duurzaamheid omdat:
‘Ik een goed product wil neerzetten voor de
mensen. Snel en praktisch. Want, het kan de beste
overkomen! En daarom verdient ieder mens een
kans. Mensen vragen mij vaak: ‘Waarom doet u
dit voor mij?’ Ik wil er zijn voor de naaste, echt
naar mijn naaste omzien, dat is mijn drijfveer.’
15

16
Arent Veldhuizen en Petra Bazuin, medewerkers OGGZ:
‘Wanneer geduld groter
moet zijn dan weerstand’.

Werken met zorgwekkende zorgmijders
Arent en Petra richten zich op mensen die
in een zorgwekkende situatie leven en
toch, om wat voor reden dan ook, de zorg
mijden. Vaak gaat het om psychiatrische
en/of verslavingsproblematiek. Arent is
vanuit het Leger des Heils betrokken en
Petra vanuit de GGD. Samen met anderen
werken ze in het OGGZ team Apeldoorn.
Hun doel is contact krijgen, vertrouwen
winnen en toeleiden naar de reguliere
zorg. Het OGGZ team bestaat uit sociaal
(psychiatrisch) verpleegkundigen van
verschillende organisaties: GGNET, GGD,
Tactus en Leger des Heils.
‘Onze eerste en belangrijkste prioriteit is contact.
Iemand heeft absoluut hulp nodig maar kan of wil
geen hulp hebben. We bellen aan, kloppen op
ruiten, gooien steentjes tegen de ruiten of klimmen
over een tuinhekje. Het unieke van de OGGZ is dat
we niet direct op zoek gaan naar hulpvragen, als
die er al zijn. Eerst contact maken, al was het alleen
maar door een probleempje met zijn of haar
computer te verhelpen of ter plekke een afsluiting
van de NUON zien te voorkomen.’
Naar de cliënt toe!
‘De mensen waar wij komen zijn dikwijls teleurgesteld
in allerlei hulpinstanties. Daarnaast vereist de
reguliere zorg bijna 100% motivatie. Als iemand
twee keer niet op een afspraak is verschenen wordt
de cliënt uitgeschreven. Het woud van instanties,
hulpverleners, telefoonnummers en keuzemenu’s...,
het maakt het er allemaal niet toegankelijker op.
Cliënten verdwalen en staken hun zoektocht naar
hulp. Zo raken ze in een vicieuze cirkel.
Wij zoeken de cliënt op daar waar hij of zij is. Thuis,
op het station of in het park! We zijn niet uit op een
lange relatie. Door gebruik te maken van ons
netwerk kunnen we, na het maken van contact én
vertrouwen, de cliënt toeleiden naar de juiste zorg.’
Wat kunnen we voor u betekenen?
‘Als mensen een hulpvraag hebben is het nog maar
de vraag of ze weten hoe ze die moeten stellen. En
dan kun je in onze verzorgingsstaat niets beginnen.
En groot verschil met de reguliere zorg is dat wij
meer tijd hebben en nemen om eerst de persoon te
leren kennen. We hebben respect voor de wijze
waarop de cliënt zijn leven op dit moment inricht.
Vanuit dat uitgangspunt ontstaat contact en
vertrouwen en ontstaan mogelijkheden.’
Mens-tot-mens
‘We weten nooit wat we
aantreffen. Het is ook niet
altijd ongevaarlijk. Na een jaar
OGGZ kun je al een boek
schrijven!’ Arent: ‘Mijn eerste
kennismaking was een
bezoek aan een zwakbegaafd
stel in een uitgeleefde
caravan op een camping met
-7 graden. Het gasfornuis was
hun enige warmtebron. We
hebben ze toe kunnen leiden
naar begeleid wonen, een
zorgverzekering en een
dagbesteding.’ Petra: ‘Recent
kwam ik bij een man die
vanwege huurschuld uit huis
gezet dreigde te worden.
Dat bleek niet het enige
probleem. Er dreigde
afsluiting van water en stroom
en er lag voor maanden ongeopende post op de
deurmat. We hebben deurwaarders gebeld om de
zaak te bevriezen en langzaam maar zeker
ontstond er weer structuur. We hadden geen week
later moeten komen. Dan hadden we hem in het
slaaphuis aangetroffen of nog erger. Nu kon hij in
zijn huis blijven wonen en met structurele hulp zijn
leven weer vorm geven.’
Toeleiding
Het is niet altijd gemakkelijk om cliënten toe te
leiden naar de juiste zorg. Vaak heeft dat te maken
met de bureaucratie van de zorg. Als bemoeizorgers
hebben we echter een groot netwerk opgebouwd
waarin we snel onze vragen op de juiste plek weten
neer te leggen. Arent: ‘Doordat ik jarenlang
hulpverlener bij het Leger des Heils ben geweest,
ken ik de vele mogelijkheden binnen het Leger en
weet ik cliënten snel naar de juiste zorg te leiden.
Het Leger des Heils heeft van nature al lage
drempels en dat scheelt natuurlijk ook. Daarin
onderscheidt het Leger zich duidelijk van andere
organisaties.’
Arent en Petra geloven in
duurzaamheid omdat:
‘Wij komen in contact met bijzondere mensen die
aan de uiterste rand van de samenleving leven.
OGGZ is het laatste vangnet voor mensen. Daarna
is er niks meer! OGGZ is een middel om weer
contact te krijgen met de samenleving, hulpverlening
maar vooral weer met zichzelf. Contact is
levensreddend!’
17

18
Diesmer Scholten, jobcoach project ‘Werk voor Iedereen’:
‘Onderschat het belang
van werk niet!’

Een nieuw project binnen Leger des Heils
Gelderland is ‘Werk voor iedereen’. De
naam zegt het al: geen samengevoegde
woon/werkbegeleiding meer, hier staat
het werk centraal. Vanuit dit traject is
ook de functie jobcoach ontstaan. Diesmer
is één van hen. Met zijn commerciële
achtergrond en zijn talent voor netwerken
weet hij steeds weer cliënten op de juiste
plek te krijgen. Zijn visie? Werk is voor
iedereen bereikbaar!
‘Ik ben al jaren werkzaam in de arbeidsre-integratie.
Hiervoor was ik re-integratiecoördinator bij Groot
Batelaar nu jobcoach voor de regio Ede. Vanuit mijn
functie begeleid ik cliënten naar werk. Twee vragen
staan altijd centraal: Wat heb je aan opleidingen
afgemaakt? En waar wil je naar toe? Met elke
cliënt schrijven we een ‘toekomstplan’, we willen
vraaggericht werken. Zo’n toekomstplan, ook wel
re-integratieplan genoemd, omvat behalve scholing
en sociale activering ook het aanbrengen van
structuur en belangrijke vaardigheden op het gebied
van communicatie en sollicitatie. We willen werk
vinden dat past bij de cliënt, of dat nou betaald werk
is, een sociale werkvoorziening of vrijwilligerswerk.
Want plezier in je werk, is belangrijk voor je
integratie in de samenleving.’
Nauwe samenwerking
‘We werken nauw samen met onder andere
UWV en gemeenten om zo gebruik te maken
van bestaande financieringen. Op dit moment
onderzoeken we de mogelijkheden voor samenwerking
met het hotel en congrescentrum van het
Leger des Heils: Belmont. Cliënten kunnen hier
horeca-ervaring opdoen. Dit soort samenwerkingsvormen
zijn van cruciaal belang. Als wij blijven
investeren in begeleiding en ondersteuning, zijn
werkgevers ook meer bereid om deze aanpak een
kans te geven.
Vooruit denken
‘Het re-integratieproces gaan we nog verder
uitwerken. Werk vinden is makkelijk, maar de
cliënten op die werkplek behouden is moeilijk. Vaak
raakt de cliënt na 5 à 6 maanden in een sleur. Onze
begeleiding kan dan helpen om die sleur te
doorbreken. Op dit moment zijn er drie jobcoaches
in Gelderland maar dat aantal wordt binnenkort
uitgebreid. Dan kunnen we immers meer maatwerk
en individuele begeleiding bieden. Ik heb bovendien
gemerkt dat bijvoorbeeld cliënten vanuit kliniek
Groot Batelaar de tussenstap van de Woon- en
Werk-training Groot Batelaar, echt nodig hebben.
De stap naar de maatschappij vanuit de kliniek, is
anders te groot. Onze doelgroep kan niet meedoen
met de reguliere arbeidsintegratie. Nu we dit weten
moeten we vooruit denken, nieuwe plannen op de
voet volgen én die faciliteren!’
Omscholing
‘Met dit project koppelen we zorg
en werk steeds meer los. Het
re-integratieproces is niet meer
iets wat we er als hulpverlening
erbij doen. Het heeft de prioriteit
gekregen die het verdient.
Hulpverleners zullen hun visie en
ook hun werkwijze bijstellen.
Concreet betekent het bijvoorbeeld
dat hulpverleningsgesprekken
na werktijd plaatsvinden, in
de avonduren. Dankzij het traject
‘Werk voor Iedereen’ weten
cliënten ons beter te vinden. Het
geeft duidelijk aan wat we
bieden. Daar komt bij dat
‘werken’ een wezenlijk onderdeel is van onze
huidige samenleving. We moeten dus ook leren om
buiten kaders te denken, uit te breiden en actief te
streven naar het einddoel.’
Zichtbaar resultaat
‘Het afgelopen jaar hebben we zichtbaar resultaat
geboekt. Zo heeft een cliënt zich ontwikkeld tot een
soort voorman bij een plaatselijke kringloop. Wij
hebben hem een basis gegeven en die heeft hij,
met begeleiding, verder uitgebouwd. Hij is gegroeid
en heeft vertrouwen in zijn eigen kunnen. Cliënten
die het moeilijk vinden om zichzelf neer te zetten,
hebben we geleerd om ‘zichzelf te verkopen’. We
oefenen dan bijvoorbeeld met een netwerkgesprek
met een voor hen onbekend persoon. Dat levert
leuke en leerzame elementen op. Je ziet verrassende
resultaten als je daadwerkelijk met de
cliënten aan de slag gaat. En die kleine, praktische
resultaten hebben zeker invloed op de lange termijn.’
Diesmer gelooft in duurzaamheid omdat:
‘Het Leger des Heils is alom bekend, heeft een
uitgebreid en breed netwerk met een landelijke
dekking. Continuïteit is daardoor gewaarborgd.
Alleen al de naam ‘het Leger des Heils’ opent veel
deuren. Het is de kunst om dat uit te bouwen en
in de toekomst nog meer te laten zien dat onze
organisatie op regionaal niveau zeer professioneel
te werk gaat. Persoonlijk wil ik werken aan een
afdeling die over een jaar in de hele regio voor
iedereen toegankelijk is. Want volgens mij is
een baan of werkplek in de maatschappij voor
iedereen bereikbaar!’
19

20
Anton Scha, cliënt van Groot Batelaar, Lunteren:
‘Hier heb ik geleerd
wat ik moest leren.’

Anton Scha is 25 jaar en volgt nu
11 maanden een traject bij Groot Batelaar.
Over een maand hoopt hij klaar te zijn.
Dan zal hij op zichzelf gaan wonen.
Groot Batelaar heeft hem de rust leren
vinden die hij nodig had.
Aan het werk
Anton Scha: ‘Ik kom uit een moeilijk gezin en
heb een moeilijke opvoeding gehad. Ik heb een
geweldsdelict gepleegd en moest daarvoor 3 jaar in
detentie. 11 maanden geleden ben ik hier geplaatst
voor een behandeltraject vanwege mijn agressiestoornis.
Ik ben blij dat ik hier ben. In de bajes lig je
op bed en hier maak je wat van je leven. Je moet
hier hard werken om wat te bereiken.’
Geen hek
‘Dat ik voor Groot Batelaar heb gekozen is puur
omdat er geen hek omheen zit. Een hek is niet
goed voor mij, ik word daar gewelddadig van.
Hoe harder de touwtjes worden aangetrokken,
hoe groter mijn autoriteitsprobleem wordt. Groot
Batelaar leert je daarmee om te gaan. Iemand die
zijn hele leven gewelddadig is geweest, heeft hulp
nodig. Geweld is één van de grootste verslavingen.
Ik moest aan mijzelf werken, voordat het te erg
werd. En dat kan hier.’
Jezelf leren kennen
‘Ik heb hier verschillende dingen geleerd. Het
belangrijkste is dat ik mijzelf heb leren kennen.
Ik durf toe te geven aan emoties. Dat kon ik eerst
niet, doordat ik ze verdoofde door geweld. Geweld
is net als drugs. Ook mijn impulsieve handelen is
hier beperkt. Ik draai me voor bepaalde zaken weg,
zolang het kan. Ik wil de rust opzoeken. Ik kies
bewust voor mijzelf in plaats van buiten op straat.
Wat lastig is, is dat je een stempel opgedrukt krijgt
bij binnenkomst. Je krijgt testuitslagen mee vanuit
de bajes. De test is gemaakt in een grillig sfeertje.
Door dit justitiële kader, had ik de verkeerde
stempel opgekregen. Bij Groot Batelaar, hebben
we de test eerst naar de achtergrond geschoven,
zo leerde ik daadwerkelijk wie ik echt was.’
De kar moest af
‘Hoe ben ik 11 maanden lang gemotiveerd
gebleven? Door aan het dagritme deel te nemen.
En door dingen te doen die ik leuk vind. Want wat je
leuk vindt, daar ben je vaak ook goed in. Als ik een
slechte dag had, heb ik soms ook wel gekozen voor
mijzelf. Dan bleef ik op mijn kamer en kwam ik even
tot mijzelf. Ik heb hier dingen kunnen maken waar ik
in de toekomst ook echt wat aan heb. Zo heb ik een
hele mooie paardenkar gemaakt. Dit was een lang
project en het motiveerde mij om ’s morgens uit bed
te gaan. Want de kar moest af.’
Ontwikkelen
‘Bij Groot Batelaar is iedereen welkom. En de
werkwijze van ‘voordoen, samendoen en zelf doen’
is heel goed. Groot Batelaar is goed op weg, maar
bepaalde zaken kunnen nog beter. Ik vind dat de
nazorg nog meer prioriteit verdient. Vaak krijgen
mensen een Woon- en Werktraining, maar die was
voor mij niet relevant. Ik heb namelijk zelf al een huis
en dergelijke. Daarom krijg ik, als ik weg ga,
ambulante zorg. Dit heb ik al wel in een vroeg
stadium geregeld, want alle hulpinstanties zijn
traag. De doorstroom zou beter moeten. Dat
geldt trouwens voor alle
hulpinstanties.’
Vergeten
‘Ik ben blij dat ik hier heb
gezeten. Ik ben echt
geholpen voor de lange
termijn. Ik was iemand met
een mankement, nu heb ik
een gerepareerd mankement,
oftewel ik kan met
mijn mankement omgaan.
Wat ik heb geleerd, dat heb
ik geleerd. Maar waar ik het
heb geleerd, hier bij Groot
Batelaar, dat wil ik vergeten,
achter me laten. Om
zo een nieuwe start te maken. Ik heb behoorlijk
veel te danken aan Groot Batelaar, maar hoop
werkelijk nooit terug te komen.’
Anto Scha gelooft in duurzaamheid omdat:
‘Ik zie de toekomst rooskleurig in. Ik werk met
paarden, heb een huis en een vriendin. In de
toekomst wil ik goed voor mij en mijn omgeving
zijn, een gezinnetje stichten enzovoorts. Ik ga
een nieuwe start maken.’
21

22
Regio Arnhem
Hospice Rozenheuvel
Hospice Rozenheuvel is een huis voor
mensen die zeer ernstig ziek zijn en
hun laatste weken of maanden liefdevol
verzorgd willen worden. De sfeervolle
villa Rozenheuvel ligt in Rozendaal, bij
Arnhem. Er zijn 10 éénpersoonskamers
met prachtig uitzicht op de parktuin.
Dankzij het deskundig medisch
personeel kunnen gasten voor alle
medische zorg en behandelingen
in Hospice Rozenheuvel blijven.
Verbouwing Hospice
In 2009 is de nieuwbouw en de renovatie van
Hospice Rozenheuvel afgerond. Hierdoor is ruimte
gekomen voor tien gasten. Iedere gast heeft nu
een eigen kamer. De verbouwing heeft het nodige
geld gekost, maar het resultaat is prachtig. In de
nieuwbouw zijn zeven nieuwe kamers, in het oude
gerenoveerde gedeelte zijn onder meer een betere
keuken en een zusterpost gekomen. De unieke
sfeer van het historische pand is behouden
gebleven. Daar is tijdens de verbouwing veel
aandacht aan besteed.
We zijn alle sponsoren en gevers erg dankbaar voor
hun giften. Mede dankzij dit geld kreeg de verbouwing
en renovatie van het hospice concreet vorm.
Daarnaast hebben bedrijven hun personeel ingezet
in het kader van Maatschappelijk Verantwoord

Ondernemen. Onder de sponsors was zelfs
een bedrijf dat het geld van kerstpakketten voor
medewerkers ter beschikking heeft gesteld voor
de inrichting van een nieuwe medicijnkamer. Dit
is slechts een greep uit de talloze voorbeelden.
Nogmaals dank!
Er is dit jaar twee keer een nieuwsbrief verzonden
naar de mensen uit de omgeving van het hospice
en de verwijzers.
Opening
‘Hospice Rozenheuvel staat al heel lang ten
dienste van de gemeenschap. Ook nu heeft het
een opvangfunctie voor mensen in de laatste fase
van het leven, die hier een warm en geborgen thuis
krijgen. Deze zorg is belangrijk om zo op een goede
manier afscheid te kunnen nemen van het leven’,
aldus Clemens Cornielje, Commissaris van de
Koningin in Gelderland tijdens de officiële opening.
Samen met luitenant-kolonel mevr. dr. C.A. Voorham,
directeur Stichting Leger des Heils Welzijns- en
Gezondheidszorg, verrichtte hij de officiële opening
door het hijsen van een speciale Rozenheuvelvlag.
Ook het Open Huis, dat op de zaterdag na de opening
werd gehouden, is door honderden mensen bezocht.
Hulpvraag in beeld
Zingeving
Woonvaardigheden
Verslaving
Sociale vaardigheden
Relatie met Justitie
Psychische gesteldheid
Lichamelijke gesteldheid
Huisvesting
Financiën
Dagbesteding
Vrijwilligers
De vrijwilligers spannen zich hard in voor de gasten
van het hospice. Ook tijdens de verbouwing, die
veel heeft gevraagd van alle betaalde medewerkers
en de vrijwilligers, deden ze alles om de gasten te
helpen. Van één van de installatiebedrijven die aan
de bouw heeft meegewerkt, kregen de vrijwilligers
een barbecueavond aangeboden voor al hun
inspanningen.
Deskundigheidsbevordering
De medewerkers kregen ook in 2009 scholing
op het gebied van palliatieve zorg. Ze hebben
training gevolgd voor de specifieke taken en
alle medewerkers krijgen voortdurend bijscholing
omtrent de nieuwste ontwikkelingen binnen de
palliatief terminale zorg. Zo blijft de ‘high care’
van het Hospice duurzaam gewaarborgd!
In het kader van een uitwisselingsproject is er een
multidisciplinair team uit een hospice in Estland bij
Rozenheuvel op bezoek geweest. De bezoekers
konden hier zien hoe een high care hospice in
Nederland eruit ziet. Op dit moment wordt ook
gekeken of het mogelijk is om een kookgroepje te
vormen zodat het hospice zelf de maaltijden voor
de gasten kan bereiden.
Stichting Ambulance Wens
Binnen het hospice wordt regelmatig gebruik
gemaakt van de ‘Wens Ambulance’. Het vervullen
van de laatste wens is een dankbare activiteit.
Deze Stichting Ambulance Wens komt in actie als
mensen nog een wens hebben om bijvoorbeeld
ergens afscheid te nemen. Een gast van het
hospice heeft een rit naar Ameland gemaakt
en daar zelfs een nacht gelogeerd. Ook was
het mogelijk dat mensen afscheid konden
nemen van hun huis of sportclub of andere hobby.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
23

24
Hospice Rozenheuvel* 2009 2008 2007
Capaciteit en bezetting
Aantal bedden 10 9 9
Bezettingspercentage 93% 76% 78%
Gemiddeld verblijf in dagen 26 20 19
Aantal dagen bezetting 3.388 2.490 2.561
Aantal gasten 132 122 132
Aanwezig per 1-1 7 7 7
Aantal nieuwe gasten 125 115 (112) 121
Aantal vertrokken gasten 123 115 121
Overleden 116 104 (110) 115
Naar huis of andere opvang 7 11 6
Aanwezig op 31-12 9 7 7
Getallen tussen haakjes betreffen unieke personen.
Leeftijd 2009 2008 2007
21 t/m 30 jaar 0 1 1
31 t/m 40 jaar 0 0 0
41 t/m 50 jaar 7 3 3
51 t/m 60 jaar 12 8 15
61 t/m 70 jaar 32 30 28
71 t/m 80 jaar 43 38 46
81 t/m 90 jaar 29 31 33
91 t/m 100 jaar 9 11 6
Totaal aantal gasten 132 122 132
Herkomst gasten 2009 2008 2007
Rozendaal / Rheden 24 29 15
Groot Arnhem 90 86 99
Gelderland buiten groot Arnhem 14 7 13
Nederland buiten Gelderland 2 - 4
Niet ingevuld 2 - 1
Commissaris van de Koningin in Gelderland,
dhr. Clemens Cornieltje verricht samen met
lt.-kol mevr. dr. C.A. Voorham de officiële
openingshandeling.

26
Regio Arnhem
Vast en Verder
Vast & Verder begeleidt jongeren van
ongeveer 16 tot 27 jaar met complexe
problemen op het gebied van wonen,
gedrag en sociale relaties. Door het
ervaren van succes groeien zelfwaardering
en zelfvertrouwen en groeit de kans
op acceptatie in de maatschappij.
Vast & Verder helpt jongeren met het
verwerven van vaardigheden die nodig
zijn voor zelfstandig wonen.
Een nieuw project: Dak & Thuis
Voor onze cliënten is integratie in de maatschappij
een belangrijk aspect. Vanuit Vast & Verder is het
project Dak & Thuis gestart. Dit is een maatschap-
pelijk project met samenwerking tussen diverse
woningcorporaties, de sociale werkgever Pauropus
en het Leger des Heils Gelderland. Zo’n 20
jongeren van Vast & Verder hebben in het kader van
dit project gewerkt via sociale werkgever Pauropus.
Een drietal cliënten kreeg in 2009 een woning
toegewezen vanuit de samenwerking met woningbouwcoöperatie
KR8. Zij hebben het appartement
eerst zelf opgeknapt. In 2009 verhuisden ze daadwerkelijk
van Vast & Verder naar het appartement
en ontvingen ze begeleiding vanuit Zorg Thuis.
We hebben er gezamenlijk onze tanden in gezet
en zijn blijven geloven in het concept. Daarmee
konden we cliënten nog beter op weg helpen
naar zelfstandigheid.

Werk staat centraal
Een belangrijk doel dat we in 2009 hebben
nagestreefd, is het centraal zetten van het ‘werken
door de jongeren’. Werk leidt tot structuur en dit
hebben we in de praktijk gemerkt. Cliënten krijgen
hierdoor meer rust in hun leven. Het centraal zetten
van ‘werken’ geeft begeleiders en cliënten concrete
handvatten voor de begeleidingstrajecten.
Externe contacten
Wij nemen actief deel aan het zwerftafeloverleg.
Voor onze doelgroep is een goede samenwerking
tussen instellingen in het Arnhemse die zich met
deze problematiek bezig houden, van groot belang.
Vanuit het zwerftafeloverleg wordt gewerkt aan
passende hulpvormen en trajecten voor deze
doelgroep. Voorzitter van dit overleg is Hulpverlening
Gelderland Midden (GGD). Naast het Leger
des Heils nemen onder andere Pactum, Iriszorg,
Lindenhout en MEE deel. Tijdens het tweewekelijkse
overleg behandelen we casussen van nog
zwervende jongeren. We volgen hen intensief om
vervolgens in een gezamenlijke aanpak hen hulp te
bieden.
Kwaliteitsverbetering door synergie
Veel van onze jongeren hebben meer hulp nodig
dan de begeleiding die wij binnen Vast & Verder
kunnen bieden. In samenwerking met de polikliniek
van Jong Batelaar wordt waar nodig, aanvullende
behandeling geboden. Dankzij deze combinatie
kunnen we jongeren beter helpen.
Huisvesting
De tuin heeft medio 2009 een flinke opknapbeurt
gehad. Aan de achterkant is een fraai hekwerk met
klimop geplaatst en een fietsenhok. De buitendienst
van Ontwenningscentrum De Wending onderhoudt
de tuin. Voor zowel de cliënten als de omwonenden
is het een duidelijke verbetering. In 2009 is een start
gemaakt met de renovatie van alle keukens en
badkamers. Begin 2010 wordt dit project afgerond.
Ontspanningsmomenten
Er zijn veel gezamenlijke ontspannende activiteiten
georganiseerd: sporten, paintballen en bowlen zijn
enkele voorbeelden. Een bezoek aan Burgers Zoo,
een barbecue en een uitstapje naar de bioscoop
hoorde er ook bij. Tevens is deelgenomen aan een
voetbaltoernooi, dat een andere voorziening in
Arnhem organiseerde.
Medezeggenschap
De medezeggenschap kwam vooral tot uiting in
de bewonersoverleggen. Daarnaast neemt een
van onze cliënten deel aan de klankbordgroep van
buurtbewoners. In die groep vervult hij de functie
van vice-voorzitter. Van daaruit heeft hij ook een
verantwoordelijke rol naar de andere bewoners van
Vast & Verder. Hij attendeert hen op de beleving van
de buurtbewoners en vraagt als het nodig is om het
gedrag aan te passen. Ook denkt hij actief mee in
het verbeteren van Vast & Verder.
Bram is één van de deelnemers van het
project Dak & Thuis. Veranderingen zijn
voor hem moeilijk te verwerken. Juist
in de periode dat hij zou verhuizen
van Vast & Verder naar zijn nieuwe
onderkomen, ging het niet goed. Hier
dreigde het allemaal te mislukken,
omdat Bram zich niet hield aan de meest
basale spelregels: werken bij Pauropus
en begeleiding ontvangen van het
Leger des Heils Gelderland. Na goede
afspraken tussen Vast & Verder, Zorg
Thuis (de afdeling die ambulante hulp
biedt), Pauropus en de verwijzer van
Bram (algemeen maatschappelijk werk)
is de verhuizing toch doorgezet. Nu
ontvangt Bram ambulante begeleiding
en heeft hij werk gevonden bij Hotel &
Congrescentrum Belmont in Lunteren.
Geweldig toch?!
Duurzaamheid...
Vast & Verder is een typisch Leger des Heils-product:
het is een unit die er wil zijn voor de meest
kwetsbaren, terwijl de problematiek complex en
stevig is. Dan is vasthoudendheid en doortastendheid
van groot belang. De locatie van Vast & Verder
staat midden in een woonwijk. Dit maakt dat
integratie met de omwonenden een belangrijk
aandachtspunt is. Dit levert soms spanningen op.
De buurt wil rust, terwijl Vast & Verder voor jongeren
een ‘oefenplaats’ is. Door een bijeenkomst voor de
hele buurt te organiseren, is goed naar elkaar
geluisterd. Hierdoor is wederzijds begrip ontstaan.
In samenwerking met de gemeente Arnhem, Portaal
en een klankbordgroep is er op deze manier een
hernieuwde samenwerking met de buurt gestart.
Daarbij moet nog het nodige werk verzet worden.
27

28
Hulpvraag in beeld
Zingeving
Woonvaardigheden
Verslaving
Sociale vaardigheden
Relatie met Justitie
Psychische gesteldheid
Lichamelijke gesteldheid
Huisvesting
Financiën
Dagbesteding
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Vast en Verder 2009 2008 2007
Aantal cliënten op 1-1 17 19 12
Aantal nieuwe cliënten 18 7 22
Waarvan mannen 18 6 20
Waarvan vrouwen 0 1 2
Aantal vertrokken cliënten 14 9 15
Waarvan mannen 14 9 12
Waarvan vrouwen 0 0 3
Waarvan vertrokken met positief advies 5 8 3
Eigen woonruimte 1 - 2
Hulpverlening elders voortgezet 4 6 1
Beëindiging andere reden - 2 -
Waarvan vertrokken met negatief advies 9 1 12
Eigen woonruimte 9 1 12
Aantal cliënten op 31-12 21 17 19
Aantal RIBW-overnachtingen (15 plaatsen) 4.346 5.081 (5.158) 4.835
Aantal Jeugdzorgovernachtingen (3 plaatsen) 1.095 1.289 1.067
Bezettingspercentage Jeugdzorg 100% 117,4% 97,4%
Bezettingspercentage RIBW 100,3% 92,6% -

30
Regio Arnhem
Ambulant Arnhem
Ambulant Arnhem bestaat uit de afdelingen:
• Jong Batelaar
• ’10’ voor Toekomst Arnhem
• Zorg Thuis Arnhem
Bij Ambulant Arnhem kunnen cliënten met
verschillende hulpvragen terecht. Van forensische
ggz hulp aan jeugdigen (Jong Batelaar) tot
contacten met zorgwekkende zorgmijders in
de ambulante hulpverlening (Zorg Thuis).
Jong Batelaar
Jong Batelaar bestaat uit een polikliniek en een
deeltijdbehandeling met een afdeling Poli+. Jong
Batelaar richt zich op jongeren en jongvolwassenen
die met justitie in aanraking zijn gekomen of dreigen
te komen. We richten ons op de behandeling van
ontwikkelings- en/of persoonlijkheidsstoornissen en
daarmee op het voorkomen van recidive. In 2009
is een begin gemaakt met de werkwijze van de
afdeling Poli+. De plus staat voor extra behandel- en
begeleidingstrajecten. Dit kan plaatsvinden in
groepsverband of in een individuele setting.
Meerwaarde
Met de Poli+ zijn we gestart omdat de deeltijd–
behandeling voor sommige jongeren te zwaar is,
maar we wel de grote meerwaarde zien van een
gedragstraining in een groep. Voor de jongere met
gedragsproblemen is het mogelijk om bij Poli+

een training sociale vaardigheden (Equiptraining)
te volgen. Als een jongere problemen heeft met
agressiebeheersing, kan hij een op maat gemaakte
agressie regulatie training volgen (groepsgewijs
of individueel).
Wat gebeurt er bij de Poli+?
Groepsgewijs leren jongeren bij de Poli+
vaardigheden aan. Ze gaan bijvoorbeeld
samen koken en eten, krijgen creatieve therapie
of cognitieve therapie en zijn actief bezig met
psychomotorische therapie (PMT). De Poli+
geeft ook psychosociale ondersteuning. Een
voorbeeld hiervan is de jongere met een stoornis
in het autistisch spectrum, die een behandeling bij
één van onze psychologen heeft gevolgd. Wat hij
geleerd heeft, moet hij zelf in de praktijk brengen.
Dat blijkt vaak erg moeilijk. Deze jongere is
doorverwezen naar de begeleiding op de Poli+
voor psychosociale ondersteuning. Deze begeleiding
weet veel over autisme en hoe je hier goed mee
omgaat. Hij begeleidt de jongere tot zelfstandig
functioneren in de samenleving. Dit doet hij door
samen met de jongere een inventarisatie te maken
van de toekomstige taken. Waar nodig gaat de
jongere samen met de begeleider op pad.
Verbeteringen
Het therapeutische klimaat voor de jongere is
verbeterd. Dit komt doordat de methodiek van
Equip meer en meer verweven is in de dagelijkse
werkwijze van de deeltijdbehandeling en zich niet
meer beperkt tot een aantal lessen over gedrag.
Equip is gericht op het ontwikkelen van moreel
besef, eigen verantwoordelijkheidsgevoel en positief
zelfrespect. Vertrouwen ontwikkelen is hierbij het
sleutelwoord. Dat ontstaat door een andere
manier van denken en handelen te hanteren.
Eind 2009 zijn we gestart met een nieuw programma
dat zich richt op de preventieve aanpak van
jongeren die dreigen te ontsporen. Dit programma
bestaande uit een Equip of ART training en wordt
op scholen in de regio Arnhem gegeven. Bij het
Olympus college in Arnhem is onze trainer aan het
werk gegaan met 8 jongeren waarvan er 6 aan
het einde van de training een certificaat hebben
ontvangen. De reacties op de training vanuit de
jongeren waren positief.
Team
Jong Batelaar bestaat uit een bevlogen team
professionals die helemaal voor persoonlijke
ontwikkeling van de forensische jongere gaan
en hun vakinhoudelijke kennis daarvoor inzetten.
Het FFT team (functional family therapy) zette in
op goede supervisie. Hiervoor worden we begeleid
door de Bascule. De deeltijdbehandeling, de
poliklinische behandelingen PMT en de beeldende
therapie hebben een kwaliteitsslag gemaakt. Deze
slag is met name gemaakt op het gebied van een
goed therapeutisch klimaat. De psychologen bieden
een behandeling van hoge kwaliteit, specifiek
gericht op de jongere met forensische problematiek.
Er is in het team ruimte om expertise te delen.
Een FFT-er met deeltijdervaring biedt bijvoorbeeld
werkbegeleiding aan een sociotherapeut. Alle
medewerkers hebben hun vak hoog in het
vaandel staat en gaan voor het hoogst haalbare
voor de jongere. Wij geloven, in elke jongere!
‘10’ voor Toekomst Arnhem
‘10’ voor Toekomst Arnhem biedt opvoed–
ondersteuning aan multi-problemgezinnen in
Arnhem en wijde omgeving. De gezinscoaches
van ‘10’ voor Toekomst staan in een dynamisch
werkveld waarin je daadwerkelijk iets kunt
betekenen voor (multi-problem) gezinnen.
De gezinscoaches willen voorkomen dat deze
gezinnen hun zelfstandigheid verliezen. De
ondersteuning en begeleiding richt zich daarom
op tien leefdomeinen: huishoudelijke ondersteuning,
hulp bij financieel beheer, ondersteuning in kind- en
zelfzorg, opvoedingsondersteuning, educatie, hulp
bij vinden van goede daginvulling, (eventuele)
orthopedagogische interventie, aandacht voor
psychische en/of verslavingsproblematiek,
netwerkversterking en begeleiding gericht
op gedragsverandering.
Multidisciplinair
Om de hulpvraag van een veertigtal cliënten
van ‘10’ voor Toekomst nog beter te kunnen
beantwoorden, hebben we de expertise van
andere afdelingen van het Leger des Heils
Gelderland ingeroepen. Daarnaast is de
samenwerking met andere (jeugd)afdelingen
(Jeugdhuis De Enk, Jong Batelaar en Zorg Thuis
Arnhem) verder vormgegeven om zo beter en
sneller multidisciplinaire hulpverlening te bieden.
Kerstviering
Het jaar is afgesloten met een gezellige en
warme kerstviering. Daarnaast heeft het Nederlands
Fonds voor Kinderhulp diverse sportactiviteiten
mogelijk gemaakt voor cliënten die daar geen geld
voor hebben. Bedankt!
31

32
Zorg Thuis Arnhem
Zorg Thuis richt zich op mensen die door een
opeenstapeling van problemen geïsoleerd zijn
geraakt en zelf niet meer uit deze situatie
kunnen komen. De problemen zijn onder andere:
verslaving, vervuiling en psychiatrische
problematiek. Veelal heeft hulp uit de reguliere
zorg geen effect gehad of is er sprake van een
dusdanige problematiek dat deze zorg niet
voldoende is.
Creativiteit
Zorg Thuis zoekt mensen die alle zorg mijden
(zorgwekkende zorgmijders) op, en probeert
creatieve ingangen te vinden om deze groep te
helpen. Er is een variatie aan werkzaamheden
en problematiek. De medewerkers hebben een
gevarieerd takenpakket.
Het team blijft steeds in ontwikkeling en is flexibel in
het meedenken en handelen voor de cliënt.
Medewerkers van Zorg Thuis hebben ook meegewerkt
in het project Dak & Thuis door het geven van
begeleiding aan de (jong) volwassenen in dit project
die (voor het eerst) zelfstandig gaan wonen.
Een medewerker van Zorg Thuis
vertelt over het in contact komen...
Je belt aan en hoopt dat er iemand
opendoet. Anders loop je nog een rondje
om het huis en bel je nogmaals aan.
Vaak ligt de cliënt laveloos op bed. Als
de deur niet opengaat, proberen we het
opnieuw telefonisch. Soms proberen
we zelfs contact te maken door de
brievenbus. Gaat de deur toch open?
Dan is de eerste vraag: ‘Hoe is het?’
Het eerste contact is voornamelijk
bedoeld om kennis te maken. Langzaam
probeer je te ontdekken wat de cliënt
wil. De één wil een vertrouwenspersoon,
de ander hulp bij z’n verslaving en weer
een ander hulp bij schulden.
Woonvoorziening Renssenstraat
Nieuw binnen Zorg Thuis is de afdeling
‘Woonbegeleiding Renssenstraat’. Naar
verwachting zullen vijftien cliënten in april 2010
in dit pand aan de Renssenstraat in Arnhem
woonruimte krijgen. Deze cliënten gaan daar
onder begeleiding van medewerkers van Zorg
Thuis, aan hun (woon)vaardigheden werken.
In 2009 zijn we gestart met het samenstellen van
een team dat zowel de zorg van Zorg Thuis als de
zorg aan de Woonbegeleiding Renssenstraat kan
geven. De verbouwing van het pand aan de
Renssenstraat is na de zomer begonnen. De
oplevering staat gepland voor begin april 2010.

Hulpvraag in beeld
Zingeving
Woonvaardigheden
Verslaving
Sociale vaardigheden
Relatie met Justitie
Psychische gesteldheid
Lichamelijke gesteldheid
Huisvesting
Financiën
Dagbesteding
Zorg Thuis Arnhem ‘10’ voor Toekomst Arnhem
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Jong Batelaar 2009
Aantal cliënten op 1-1 168 (150)
Aantal nieuwe cliënten 186 (172)
Aantal vertrokken cliënten 164 (145)
Aantal cliënten op 31-12 190 (167)
Getallen tussen haakjes betreffen unieke cliënten.
‘10’ voor Toekomst Arnhem 2009 2008 2007
Aantal trajecten op 1-1 88 83 17
Gestarte trajecten 164 (162) 81 89
Afgesloten trajecten 114 76 23
Op 31-12 in behandeling 138 88 83
Zorg Thuis Arnhem 2009 2008 2007
Aantal cliënten op 1-1 36 33 24
Aantal nieuwe cliënten 48 25 27 (26)
Waarvan mannen 29 15 17
Waarvan vrouwen 19 10 10
Aantal vertrokken cliënten 35 22 (21) 18 (16)
Waarvan mannen 22 14 11
Waarvan vrouwen 13 8 5
Aantal cliënten op 31-12 49 36 33
33

34
Nieuw bij De Wending: Minnesotabehandeling
30/10/2009 De Stentor
Regio Stedendriehoek
Ontwenningscentrum
De Wending
Ontwenningscentrum De Wending biedt
een complete keten van verslavingszorg
aan. Het traject start bij de polikliniek met
een intake en eindigt bij het wonen op een
eigen flat met woonbegeleiding. Afhankelijk
van de zorgvraag van de cliënt kan hij of
zij het hele traject of een deel daarvan
volgen. De Wending bestaat uit: Polikliniek,
Behandeling, Minnesotabehandeling,
MeerZorg, Woon- en Werktraining,
Beschermd Wonen en Woonbegeleiding.
Symposium Wilder
In mei heeft De Wending in samenwerking met
de Christelijke Hogeschool Ede een symposium
georganiseerd. Het thema was ‘De weg van herstel’,
omgaan met traumaverwerking en verslaving vanuit
het Life Model. De Amerikaanse Dr. J. Wilder
(christenpsycholoog met jarenlange ervaring in
neuropsychologie) sprak een breed publiek toe over
het Life Model. Dit model geeft praktische handvatten
voor traumaverwerking en verslavingsproblemen.
Week van Verslaving
Tijdens de Week van Verslaving sloegen de
christelijke verslavingszorginstellingen in de regio

Gelderland de handen inéén. Zo organiseerden we
een praise-avond in een kerk in Apeldoorn. Diverse
ex-verslaafden gaven getuigenis over hun bekering
en de verandering die daarmee in hun leven kwam.
Ook werd tijdens deze week een verwijzersdag
georganiseerd door alle afdelingen van
De Wending. Met meer dan 100 inschrijvingen
waren we blij verrast! Hieruit bleek de nieuwsgierigheid
en belangstelling voor ons aanbod.
Polikliniek
De polikliniek leidt mensen met een verslavingsprobleem
via een intakeprocedure naar een passende
vorm van hulp en/of behandeling. Daarnaast kan het
multidisciplinaire team van de polikliniek ambulante
hulp bieden gedurende de wachttijd. Denk hierbij
aan systeemtherapie, individuele begeleiding,
maatschappelijk werk, psycho-diagnostisch onderzoek
en medische begeleiding en advies.
Vrienden van De Wending
Ook de inzet van ervaringsdeskundigen vinden wij
erg belangrijk. Dit zijn de Vrienden van De Wending:
oud-bewoners die zich inzetten om cliënten te
ondersteunen voor, tijdens en na de behandeling.
In het jaar 2009 is er weer veel gebeurd. Meewerken
aan en uitvoeren van informatiebijeenkomsten met
als thema ‘Verslaving. Voorlichting geven in kerken,
gemeenten, scholen en beurzen. De Vrienden
hebben zich landelijk georganiseerd. Nieuw in 2009
is een Wendingsteungroep in Noord-Oost Nederland.
Zo breidt het netwerk van de Vrienden van
De Wending zich steeds meer uit. Naast de
Wendingsteungroep in Ugchelen en de
Wendingsteungroep in Zeeland is nu ook Noord-Oost
Nederland voorzien van een Wendingsteungroep.
Behandeling
Het doel van de klinische behandeling is cliënten te
helpen een alcohol- c.q. middelenvrij bestaan op te
bouwen. Dit doen we door middel van individuele
begeleiding, groepstherapie en arbeidstherapie.
Terugvalbeleid
In 2009 hebben we het terugvalbeleid voor cliënten
geëvalueerd en bijgesteld. Vanaf 2009 wordt bij een
terugval de verslavingsproblematiek aan de hand van
een gestructureerde methode begeleid en gevolgd.
Het meten van de resultaten wordt in 2010 mogelijk.
‘Ontdek je talent’
In het voorjaar stond Ontwenningscentrum De
Wending een week lang in het teken van creativiteit.
Onder het thema ‘Ontdek je talent’ hebben cliënten
deze week allerlei workshops gevolgd in: djembé
spelen, fotografie, bloemschikken, houtbewerken en
schilderen. Deze week is onderdeel van het
landelijk project ’Kunst & Theater’. Dit project werd
afgesloten met het Majoor Bosshardt Gala op 8 juni
in Amsterdam. Tijdens de week zijn de mooiste of
meest bijzondere werkstukken uitgekozen. Deze
kregen een plekje in de tentoonstelling die tijdens
dit gala gehouden is.
Duurzaamheid in je werk...
Het is mooi om te zien dat ons werk blijvend effect
heeft en dat de bijbelse uitdrukking ‘een mijl verder
gaan’ voor iedereen als vanzelfsprekend bij het
werk hoort. Hoe je dat invult, doet iedereen op zijn
eigen manier. Daarmee wordt duurzaamheid
afwisselend en boeiend!
MeerZorg
Op de afdeling Meerzorg worden zieke verslaafden
verpleegd, verzorgd, begeleid en (para)medisch
behandeld op het niveau van verpleeghuiszorg.
Juist voor deze groep is het goed als ze een nuttige
dagbesteding hebben. Als afdeling hebben we
gezocht naar een uitbreiding van het activiteitenaanbod
voor onze cliënten. Dit hebben we gevonden in
de MeerKlus, het activiteitengebouw voor cliënten
van de Meerzorg. Het team heeft zich flink
ingespannen om daar het activiteitenprogramma
handen en voeten te geven. Inmiddels zijn alle
cliënten ingedeeld voor enkele dagdelen per week.
Onder leiding van een activiteitenbegeleider wordt
er gewerkt en geklust. Hierbij kijken we zoveel
mogelijk naar de talenten en de belangstelling van
het individu. De afdeling Meerzorg heeft met
personeel en cliënten een uitstapje gemaakt naar
de Apenheul. Ondanks dat het weer niet echt mee
zat, was het een geslaagde dag!
Wij geloven in...
...de mogelijkheden van onze cliënten. De kracht van
ons werk wordt mooi zichtbaar in het zoeken naar ‘hoe
het wél kan’ voor de cliënt. Steeds weer slagen onze
teams erin om creatief te kijken naar mogelijkheden
om een cliënt te helpen een verslavingsvrij bestaan op
te bouwen. Gaat het toch weer mis, dan reiken we
opnieuw de hand en kijken we naar een nieuwe weg
richting het einddoel: clean leven.
Woon- en Werktraining
De Woon- en Werktraining bereidt cliënten voor op
hun terugkeer in de maatschappij. Hiervoor krijgen de
cliënten diverse trainingen zoals een sollicitatietraining,
budgettrainingen en de Libermantraining.
Een cliënt: ‘Ook al kon ik er niets van, ik vond het djembé spelen geweldig!’
35

36
In het kader van de sollicitatietraining voerden
onze cliënten gesprekken met werkgevers uit het
bedrijfsleven. Dit werd als erg leerzaam ervaren.
Ook blijven we de nadruk leggen op een dagstructuur
en kijken we hoe de behandeling daarbinnen past.
Wanneer houden we urinecontroles? Wanneer krijgt
een cliënt bepaalde privileges? Wanneer gaat de
cliënt op zoek naar vast werk? Veel van onze cliënten
zijn doorgestroomd naar de Woonbegeleiding van
De Wending of naar Beschermd Wonen De Wending.
Nieuwe behandelafdeling: Minnesota
In 2009 zijn we met twee dingen druk geweest: de
voorbereidingen op de nieuwe Minnesotabehandeling
een de verhuizing naar de nieuwbouw in 2010. Deze
nieuwe behandeling starten we omdat we graag
meer mensen de kans willen bieden om aan hun
verslavingsproblemen te werken. Het Minnesota
Model is een multidisciplinaire benadering voor het
overwinnen van alcoholisme en andere verslavingen.
In het model worden gedragswetenschappelijke
methodieken en de 12-stappenbenadering van de
Anonieme Alcoholisten geïntegreerd aangeboden.
Wij hebben dit programma zodanig aangepast, dat
deze zeer geschikt is voor onze doelgroep. Het
programma is vereenvoudigd qua inhoud en duurt
langer. Wij bieden hiermee een zeer passend en
aanvullend behandelingsaanbod.
De kracht van het Minnesota Model is de aandacht
voor de zelfhulpgroepen tijdens en na de behandeling.
Met de Minnesotabehandeling willen we deelnemers
helpen om een zelfstandig, abstinent leven te leiden.
Januari 2010 is in Beekbergen een tijdelijke start
gemaakt, waar tien cliënten de behandeling kunnen
volgen. De bedoeling is om eind 2010 te verhuizen
naar de nieuwbouwlocatie in Ugchelen, waar
24 cliëntplaatsen komen.
Beschermd Wonen
Binnen de afdeling Beschermd Wonen begeleiden
we cliënten die hun verslaving hebben overwonnen
maar voor wie de stap naar de maatschappij nog te
groot is. Het doel waar naartoe gewerkt wordt, is
een zo zelfstandig mogelijk bestaan in de maatschappij.
Om kritisch naar onze eigen werkwijze te
kijken, hebben we dit jaar bij verschillende andere
(vergelijkbare) instellingen een kijkje in de keuken
mogen nemen. De bedoeling daarvan is om een
nieuwe methodiek te gaan schrijven die nog beter
aansluit op de behoefte van onze doelgroep.
Ook willen we hierin meer aandacht geven aan het
netwerk van onze cliënten. Hoe betrekken we hen
op een juiste manier in de begeleiding? Juist dat
netwerk heeft een motiverende werking op de cliënt.
Er op uit!
In 2009 is een groep cliënten met een aantal
begeleiders een midweek naar de Ardennen
geweest. Vooraf hebben ze allerlei acties gevoerd om
het benodigde geld bij elkaar te brengen. Een van de
acties was een succesvolle fancy fair. Verder zijn we
gestart om elke zaterdag een gezamenlijke activiteit
aan te bieden. Denk hierbij aan gezamenlijk boodschappen
doen op de markt, een wandeling maken
of een spelavond organiseren.
Soms gebeurt het dat het niet goed gaat
met cliënt. Zo ook Wim hij vertoont
dermate wangedrag (verbale agressie) en
wil niet meewerken aan zijn begeleiding.
In overleg met Wim wordt besloten dat
hij een stapje terug doet en twee weken
deel gaat nemen aan de Behandeling.
Na twee weken keert Wim terug op
Beschermd Wonen. Hij heeft opnieuw
zijn keuze gemaakt om er voor te gaan.
Hij laat dat ook zien. Ter ondersteuning
van zijn problematiek krijgt hij ambu‑
lante behandeling. Voor hem betekent
dat regelmatige gesprekken met een
psycholoog van de polikliniek. Een
succesvol verblijf voor de cliënt is het
uiteindelijke doel van ons team. Een
lange adem is hierin een vereiste.
Duurzaam in...
Het zien van de ‘kleine’ successen van cliënten. Het is
mooi dat we in staat zijn om ’moeilijke’ mensen een
veilige plek te bieden. We zijn creatief in het bedenken
van hulpmiddelen voor cliënten om de strijd tegen
verslavende middelen vol te houden.
Woonbegeleiding
De hulpvraag van cliënten van de Woonbegeleiding
richt zich op het ontvangen van ambulante
woonbegeleiding als zij zijn teruggekeerd naar een
(eigen) woning. De Woonbegeleiding werkt ook met
zogenaamde ‘Opstapwoningen’. Dit is een
woonvorm tussen verblijf in een instelling en
volledig zelfstandig wonen.
De bedoeling is wanneer de cliënt alle vaardigheden
voor zelfstandig wonen beheerst, de flat op zijn
naam komt te staan. De vraag naar Woonbegeleiding
stijgt. Hierdoor is het team het afgelopen jaar

ijna verdubbeld. Ook steeds meer mensen weten
vanuit externe organisaties de weg naar de
Woonbegeleiding te vinden.
Definitieve afsluiting
Veel cliënten volgen al lange tijd het traject van De
Wending en vinden de steun van de medewerker uit
de Woonbegeleiding zeer waardevol. In de praktijk
merken we dat het daardoor lastig is om een traject
met een cliënt definitief af te sluiten. Maar onze
doelstelling is en blijft: werken naar zelfstandigheid.
Daarom hebben we de doorstroom van de woonruimte
van het Leger des Heils naar de Opstapwoningen
en andere vervolghuisvesting bevorderd.
Nieuwe vorm van wonen
De laatste maanden van 2009 is een nieuwe vorm
van wonen ontwikkeld. Het doel is om op drie plekken
in de stad Apeldoorn woonhuizen op te zetten voor
cliënten die meer begeleiding nodig hebben.
Hulpvraag in beeld
Zingeving
Woonvaardigheden
Verslaving
Sociale vaardigheden
Relatie met Justitie
Psychische gesteldheid
Lichamelijke gesteldheid
Huisvesting
Financiën
Dagbesteding
Bijvoorbeeld een cliënt voor wie Beschermd Wonen
niet meer op zijn plaats is maar een zelfstandige
woning een stap te ver is. Deze cliënten kunnen
24 uur per dag een beroep doen op zorg. Daarvoor
staan de teams van de Woon- en Werktraining en
Beschermd Wonen ook in de nachtelijke uren klaar.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Poliklinische zorg Meerzorg Behandeling
Woon- en werktraining Woonbegeleiding Beschermd Wonen
37

38
Productierealisatie (bezettingspercentage) 2009 2008 2007
Behandeling De Wending 107% 103,4% 99,6%
Meerzorg 96% 97,6% 98,2%
Woon- en werktraining De Wending 108% 90,3% 91,0%
Beschermd Wonen De Wending 99% 99,0% 93,0%
Poliklinische Zorg 2009 2008 2007
Aanmeldingen 292 237 191
Intakegesprekken 202 203 186
Mensen op de wachtlijst 97 154 155
Behandeling 2009 2008 2007
Aantal cliënten 126 (109) 91 (85) 108 (91)
Aantal cliënten op 1-1 23 20 20
Aantal nieuwe cliënten
- Waarvan crisisopname
MeerZorg 2009 2008 2007
Aantal cliënten op 1-1 15 16 17
Aantal nieuwe cliënten 49 31 (30) 39
Aantal vertrokken cliënten met positief advies 39 26 34
Doorverwezen naar de Wending behandeling 6 2 5
Doorverwezen naar de Wending Woonbegeleiding 3 1 1
Doorverwezen overig 7 9 5
Overlijden 2 2 3
Beëindiging initiatief cliënt - 6 -
Hulpverlening afgerond 21 12 4
Hulpverlening elders voortgezet - - 10
Aantal vertrokken cliënten tegen advies 8 6 6
Beëindiging initiatief instelling 1 1 2
Voortijdig einde initiatief cliënt 6 5 4
Onbekend 1 - -
Aantal cliënten op 31-12 17 15 16
103
40
71
22 (20)
Aantal vertrokken cliënten met positief advies 67 31 40
Woon- en werktraining De Wending 22 13 15
Woonbegeleiding De Wending 4 2 3
Beschermd Wonen De Wending 11 3 8
Andere instelling 15 5 7
Eigen huis (met nazorg)/eigen woonruimte 14 7 7
Familie 1 - -
Overlijden - 1 -
Aantal vertrokken cliënten tegen advies 38 37 48
Zelfstandig wonen/eigen woonruimte 15 10 19
Gevangenis / Reclassering 1 1 6
Familie - 2 4
Onbekend 11 18 13
Andere instelling 11 6 6
Aantal cliënten op 31-12 21 23 21
Getallen tussen haakjes betreffen unieke cliënten.
88
31 (26)

Woon- en werktraining 2009 2008 2007
Aantal cliënten 39 (37) 41 (39) 37 (34)
Aantal cliënten op 1-1 13 12 13
Aantal nieuwe cliënten 26 (24) 29 (27) 24
Aantal vertrokken cliënten met positief advies 16 21 14
Woonbegeleiding De Wending 6 6 7
Eigen huis (met nazorg) 2 1 -
Zelfstandig wonen 1 1 -
Beschermd wonen (De Wending) 6 8 5
Andere instelling 1 5 2
Aantal vertrokken cliënten tegen advies 9 7 11
Zelfstandig wonen/eigen woonruimte 3 2 3
Familie - 1 1
Schorsing 3 2 4
Onbekend 2 1 1
Terugval – Behandeling De Wending 1 1 2
Aantal cliënten op 31-12 14 13 12
Woonbegeleiding 2009 2008 2007
Aantal cliënten 55 51 (48) 48 (47)
Aantal cliënten op 1-1 35 32 35
Aantal nieuwe cliënten 20 19 13
Aantal vertrokken cliënten met positief advies 3 8 11
Eigen huis (met nazorg)/eigen woonruimte 3 4 3
Andere instelling - 1 1
Beschermd Wonen - - 1
Doorstroom Beschermd Wonen - - 1
Familie - - 1
Zelfstandig wonen - 3 5
Aantal vertrokken cliënten tegen advies 8 8 5
Zelfstandig wonen/eigen woonruimte 1 3 1
Onbekend 1 - -
Schorsing 2 - 1
Beschermd wonen - 2 -
Terugval – Behandeling / Woon-werktraining 4 3 2
Aantal cliënten op 31-12 44 35 32
Beschermd Wonen De Wending 2009 2008 2007
Aantal cliënten 45 43 (41) 40 (36)
Aantal cliënten op 1-1 25 25 19
Aantal nieuwe cliënten 20 18 21 (19)
Aantal vertrokken cliënten met positief advies 9 10 7
Eigen woonruimte 2 3 1
Doorstroom Woonbegeleiding 4 5 5
Andere instelling 3 2 1
Aantal vertrokken cliënten tegen advies 11 8 8
Andere instelling 3 - 3
Familie 3 - 3
Eigen woonruimte 2 2 -
Onbekend 2 6 2
Reclassering 1 - -
Aantal cliënten op 31-12 25 25 25
39

40
Regio Stedendriehoek
Afdeling Welzijn
Apeldoorn
Binnen Welzijn Apeldoorn bieden wij hulp aan
mensen om te voorkomen dat zij onbedoeld in
een isolement raken of op straat komen te leven.
Het gaat om mensen die niet meer kunnen, willen
of mogen meedoen in de maatschappij. Welzijn
bestaat uit de twee Buurtsteunpunten in Apeldoorn
en de Preventieve Woonbegeleiding.
Buurtsteunpunten Zuid
en Zevenhuizen
De buurtsteunpunten in de Apeldoornse wijken
Zuid en Zevenhuizen zijn een ontmoetingsplaats
voor mensen uit de wijk. Een plek voor een praatje
met een kopje koffie, maar ook een plaats om
30/11/2009 Stentor-Algemeen
activiteiten op te pakken en om hulp te krijgen bij
praktische vragen.
Samenwerking
Het afgelopen jaar hebben we de samenwerking
met Wisselwerk en De Goede Woning rondom het
Atrium (Buurtsteunpunt in Apeldoorn-Zevenhuizen)
uitgebreid. Er is een convenant opgesteld om
samen te werken aan wijkgerichte aanpak voor de
buurtbewoners. Gezamenlijk willen we arrangementen
ontwikkelen die voorzien in behoeftes van
buurtbewoners en de saamhorigheid te bevorderen.
Zo hebben we in Apeldoorn-Zuid een wekelijks
lunchuurtje en organiseren we iedere week een
Eetcafé in de Apeldoornse wijk Zevenhuizen.

Deze twee activiteiten zijn populair. Bewoners
genieten ervan om met elkaar te eten. Voor nieuwe
initiatieven wordt de creativiteit en het eigen initiatief
van medewerkers gevraagd én ingezet.
Focus
De Sociale Activeringsmedewerkers stimuleren
cliënten om als eerste stap op weg naar participatie in
de maatschappij, deel te nemen aan de activiteiten
van het buurtsteunpunt. Vervolgens motiveren ze
cliënten om vrijwilligerswerk te doen binnen de
buurtsteunpunten. Met als uiteindelijke doelstelling
een betaalde baan.
Daarnaast begeleiden zij cliënten met andere
(materiële) hulpvragen. Een aantal bezoekers van de
buurtsteunpunten zijn ook in begeleiding bij een
andere afdeling van het Leger des Heils. Hierin
merken we dat onze zorg aanvullend werkt.
Mooie momenten
Het afgelopen jaar hebben we genoten van
bijzondere momenten met elkaar. Creatieve en
culturele ochtenden, vooruitgang boeken met
cliënten in de activeringstrajecten, Sinterklaas
vieren met elkaar en vrijwilligers in het zonnetje
zetten en een kerstviering met een enthousiast koor
van bezoekers. Zo zijn er veel mooie momenten die
we samen met onze bezoekers hebben gedeeld.
Opknapbeurt
In beide steunpunten zijn eind 2009 de voorbereidingen
getroffen om een opknapbeurt te realiseren.
Dit heeft geresulteerd in het plan om begin 2010 het
Atrium op te knappen.
Preventieve Woonbegeleiding
Medewerkers van de Preventieve Woonbegeleiding
bieden huurders in een vroegtijdig stadium hulp om
huisuitzetting te voorkomen. Dit doen wij in nauwe
samenwerking met woningbouwverenigingen en
andere hulp verleningsinstanties.
Preventieve woonbegeleiding Epe
In maart 2009 zijn we gestart met preventieve
woonbegeleiding in Epe. Hier zijn inmiddels diverse
trajecten gestart en/of uitgevoerd. Voor het project
in Epe hebben we inzichtelijk gemaakt met hoeveel
cliënten we hebben gewerkt en wat de resultaten
waren. Hieruit blijkt dat huisuitzettingen veelal
voorkomen kunnen worden.
Daarnaast zien we dat cliënten vaak vervolghulp
nodig hebben bij de Stadsbank, omdat dat hen helpt
om de situatie stabiel te houden. Tevens is het
volgen van cliënten van belang om resultaten nog
beter inzichtelijk te maken. Dit is een verbeterpunt,
dat wij voor 2010 verder vorm willen geven. Op
deze manier werken we continu aan verdere
verduurzaming van onze hulpverlening.
Heldere informatie
Daarnaast wordt tijdens het hulpverleningstraject
stilgestaan bij de manier van hulpverlenen. De
vraag is: zijn cliënten daar tevreden over of zijn
verbeterpunten mogelijk? De Preventieve Woonbegeleiding
is een uniek product dat in goede
samenwerking met de woningbouwverenigingen,
de gemeente en andere instanties verloopt. Uit een
eerder gevoerd tevredenheidsonderzoek hebben
we als actiepunt meegenomen dat cliënten heldere
informatie ontvangen over de hulp verlening en de
regelingen. Deze informatie ontvangen zij altijd aan
het begin van het traject, maar het is van belang om
dit tijdens een traject terug te laten komen.
41

42
Hulpvraag in beeld
Zingeving
Woonvaardigheden
Verslaving
Sociale vaardigheden
Relatie met Justitie
Psychische gesteldheid
Lichamelijke gesteldheid
Huisvesting
Financiën
Dagbesteding
Preventieve Woonbegeleiding 2009 2008 2007
Aantal deelnemers 142 (127) 151 (144) 145 (136)
Aantal deelnemers op 1-1 35 36 34
Aantal nieuwe deelnemers 107 (99) 115 (109) 111 (104)
Waarvan mannen 48 57 59
Waarvan vrouwen 51 58 52
Aantal vertrokken deelnemers 91 (84) 116 (112) 109 (105)
Waarvan mannen 36 68 55
Waarvan vrouwen 48 48 54
Aantal deelnemers op 31-12 51 35 36
Getallen tussen haakjes betreffen unieke deelnemers.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Preventieve Woonbegeleiding Buurtsteunpunt Zuid Buurtsteunpunt Zevenhuizen
Buurtsteunpunt Zuid en Zevenhuizen 2009 2008 2007
Aantal bezoekers door de gemeente verwezen 53 43 38
Gemiddelde leeftijd 48 47 46
Aantal bezoekers AWBZ 58 62 66
Gemiddelde leeftijd 51 50 48

44
Regio Stedendriehoek
Ambulante zorg
Stedendriehoek
Ambulante Zorg Stedendriehoek bestaat
uit de volgende 2 afdelingen:
- Zorg Thuis Apeldoorn
- ‘10’ voor Toekomst Apeldoorn
Zorg Thuis Apeldoorn
Medewerkers van Zorg Thuis leggen contact met
cliënten die vaak zorgmijdend zijn en problemen
hebben op verschillende levensgebieden. De
medewerkers van Zorg Thuis worden vaak
langdurig ingezet, waarbij er met de cliënt kleine
stappen worden gezet ter ondersteuning en/of
verbetering. In 2009 is onze deelname bij de
Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGz)
verder uitgebreid. In de volksmond wordt dit ook wel
de ‘bemoeizorg’ genoemd. Sinds februari maakt een
sociaal psychiatrisch verpleegkundige daadwerkelijk
deel uit van het OGGZ-team.
Zorgmijders
Vanuit vier organisaties in Apeldoorm (GGNet,
Tactus, GGD en Leger des Heils) wordt er op een
actieve manier contact gezocht met de zogenaamde
zorgwekkende zorgmijders. Zij kunnen op allerlei
verschillende manieren bij ons aangemeld worden:
via woningbouw, politie, buren enzovoort. Deze

doelgroep heeft hard zorg nodig, maar mijdt (om
verschillende redenen) die zorg. Onze outreachende
manier van werken speelt hierin een grote rol: we
blijven de mensen opzoeken en op een creatieve,
laagdrempelige wijze proberen we toch binnen te
Peter woont in een vol en donker huis,
samen met drie minderjarige kinderen.
Hij is verwikkeld in een vechtscheiding
Hij toont mogelijk grensoverschrijdend
gedrag naar een vriendinnetje van één
van de kinderen. Alcohol zou een rol
kunnen spelen, maar ook agressieve en
psychiatrische problemen kunnen een
rol spelen. Daarnaast zijn er problemen
rondom financiën. Een opeenstapeling
van zorgen... Peter weigert iedere vorm
van zorg en/of bemoeienis van derden.”
Dat is zorgwekkend én zorgmijdend!
komen. Zo weten we deze doelgroep te bereiken.
Dit zijn niet per definitie de klassieke dak- en
thuislozen, alhoewel deze ook tot de doelgroep
behoren. De grootste zorgen bevinden zich nog
altijd ‘achter de gordijnen, in een huis’, vaak in
combinatie met alcohol en/of psychische problematiek
en soms zelfs in aanwezigheid van kinderen.
In kleine stapjes
Het contact zoeken, de samenwerking opbouwen om
deze mensen tot zorg te ‘verleiden’ en uiteindelijk
aan deze mensen zorg verlenen. Bemoeizorg slaagt
wanneer geduld verder reikt dan weerstand.
Ook in 2009 heeft het team van Zorg Thuis
duurzaam gewerkt: met gedrevenheid en vasthoudendheid
werken we voor onze cliënten. We
ondersteunen en begeleiden hen in de vaak lange
weg die zij hebben te gaan.
Duurzaamheid is de sleutel, we helpen cliënten voor
langere tijd of zo mogelijk voor altijd van hun
problemen af.
‘10’ voor Toekomst Apeldoorn
Wij, van ‘10’ voor Toekomst, bieden integrale
hulpverlening aan multi-problem gezinnen. Een
gezin dat bij ons wordt aangemeld, krijgt een eigen
gezinscoach. Deze komt gedurende een jaar een
aantal keer per week bij het gezin thuis en werkt met
hen aan doelen op verschillende levensgebieden.
Samenwerking
Dit jaar hebben we als ‘10’ voor Toekomst
Apeldoorn vooral veel verwijzingen gehad vanuit
Bureau Jeugdzorg. Bij verwijzingen vanuit Bureau
Jeugdzorg ligt de focus meer op het kind. Dit vroeg
in sommige gevallen om een aanpassing van de
hulpverleningsplannen. Door de problemen in
samenhang aan te pakken helpen we zowel de
kinderen als de ouders. Afgelopen jaar ontvingen
wij ook aanmeldingen vanuit andere instanties en
verleenden wij hulp die gefinancierd was op basis
van jeugdzorg, AWBZ en WMO.
Uitbreiding
Omdat onze doelgroep kampt met problemen op
het gebied van opvoeding, hebben we ons team
uitgebreid met een orthopedagoog. Deze kijkt samen
met de medewerkers naar de ontwikkeling van
kinderen in de gezinnen. Deze verbreding van ons
aanbod maakt meer multidisciplinaire inzet mogelijk!
Kerst
We hebben dit jaar voor als ‘10’ voor Toekomst met
enkele gezinnen Kerst gevierd. Het programma
was zeer divers, waarbij kinderen van alle leeftijden
leuke dingen konden doen. Ook hun ouders hadden
een boeiende middag. Een unieke ervaring, om
zoveel verschillende gezinnen met uiteenlopende
achtergronden bij elkaar te hebben en te zien
genieten!
45

46
Hulpvraag in beeld
Zingeving
Woonvaardigheden
Verslaving
Sociale vaardigheden
Relatie met Justitie
Psychische gesteldheid
Lichamelijke gesteldheid
Huisvesting
Financiën
Dagbesteding
Zorg Thuis Stedendriehoek 2009 2008 2007
Aantal cliënten op 1-1 60 68 53
Aantal nieuwe cliënten 51(50) 55 (51) 59 (56)
Waarvan mannen 30 27 44
Waarvan vrouwen 21 28 15
Aantal vertrokken cliënten 19 63 (60) 44 (43)
Waarvan mannen 16 38 32
Waarvan vrouwen 3 25 12
Aantal cliënten op 31-12 92 60 68
Getallen tussen haakjes betreffen unieke cliënten.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Zorg Thuis Stedendriehoek ‘10’ voor Toekomst Apeldoorn
‘10’ voor Toekomst Apeldoorn 2009 2008 2007
Aantal trajecten op 1-1 74 65 105
Gestarte trajecten 78 (75) 98 (91) 29
AWBZ trajecten* 52 - -
WMO trajecten* 25 - -
Jeugdzorg trajecten* 48 - -
Afgesloten trajecten 59 (56) 89 (88) 69
Op 31-12 nog in behandeling 93 74 65
* De cijfers komen niet overeen met het totale aantal trajecten, dit wordt veroorzaakt door wisseling van
financieringsvorm van cliënten.

48
Regio Stedendriehoek
Jeugdhuis De Enk
Jeugdhuis De Enk biedt aan kinderen en
jongeren een veilige plek om te wonen en zich
verder te ontwikkelen. Het bestaat uit drie
orthopedagogische leefgroepen waarin elk tien
kinderen kunnen wonen. Tevens een doorgroeihuis
waar zes jongeren in de leeftijd van dertien
tot zestien jaar kunnen verblijven. Daarnaast
beschikken we over een afdeling pleegzorg.
In 2009 zijn we verder gegaan op de weg die in
2008 ingeslagen is. De doelstelling is om het verblijf
voor de kinderen van Jeugdhuis de Enk zo prettig
mogelijk te maken.
18/12/2009 Apeldoornse Courant
Hiervoor hebben we gewerkt aan de interne
communicatiestructuur en de kwaliteit van onze
hulpverlening.
Zeskamp
In 2009 hebben we in totaal 56 kinderen in de
leeftijd van vier tot dertien jaar kunnen opvangen.
Jeugdhuis De Enk geeft deze kinderen een veilige
plek om te wonen.
Ook zijn er vrijwilligers actief die regelmatig een
dagje uit voor de kinderen verzorgen. Zo heeft de
Stichting Present geregeld dat er een groep

jongeren een zeskamp organiseerde voor de
kinderen. Ook hebben een aantal kinderen op de
Gratis Museumdag een rondleiding gekregen door
het CODA Museum in Apeldoorn.
Op het gebied van zingeving hebben we in 2009
een start gemaakt met behulp van onze geestelijk
verzorgers. Daardoor hebben we met elkaar een
prachtig Kerstfeest voor de kinderen en het
personeel georganiseerd.
Doorgroeihuis
In september 2008 is het doorgroeihuis van start
gegaan. Inmiddels zien we dat de jongeren
binnen het Doorgroeihuis hun plekje hebben
gevonden. Een plek waarbij jongeren in een
rustige en veilige omgeving met de benodigde
ondersteuning en begeleiding zich verder kunnen
ontwikkelen. De kleinschaligheid en de mogelijkheid
om voor langere tijd binnen het doorgroeihuis
te verblijven, maken dat we kunnen terugkijken
op een goed jaar. Dat komt mede door het
enthousiaste team!
Pleegzorg
Begin 2009 is een start gemaakt met het verder
professionaliseren van de afdeling pleegzorg. Juiste
begeleiding aan pleegzorgouders en het juiste
zorgaanbod voor de kinderen die aan hen toevertrouwd
zijn. We gebruiken de STAP cursus om
toekomstige pleeggezinnen toe te rusten en deze
cursus werkt tevens prima als een selectiemiddel.
In 2009 heeft Jeugdhuis de Enk een extra subsidie
ontvangen om de doorstroom binnen het jeugdhuis
te bevorderen middels Traject Begeleiding. Dit is in
2009 goed gestart en de meerwaarde hiervan is
voor ouders en kinderen steeds beter zichtbaar.
Training
Alle (nieuwe) personeelsleden hebben de benodigde
trainingen gevolgd, zoals agressiepreventie en
bedrijfshulpverlening. Daarnaast hebben de teams
het afgelopen jaar structureel intervisie gevolgd.
Ook is er een start gemaakt met de integratie van
de landelijke Leger de Heilsaanpak.
Hierbij werken medewerkers van het Leger des
Heils laagdrempelig, vast houdend en integraal
bij het begeleiden van cliënten. (Nieuwe) medewerkers
zijn getraind in de inmiddels gestandaardiseerde
’Methodiek Jeugdhuis de Enk’. Deze
methodiek is het afgelopen jaar ontwikkeld.
Er komen aspecten uit het Sociaal Competentie
Model, Video Home Training en een systeemgerichte
aanpak aan bod.
Jeugzorg Award
Eén van de medewerkers van Jeugdhuis De Enk
werd genomineerd voor de Gelderse Jeugdzorg
Award. De Gelderse Jeugdzorg Award is een mooie
manier om een hulpverlener in het zonnetje te
zetten en te bedanken voor zijn of haar inzet voor
kinderen.
Verbouwing
De Enk heeft van het Ministerie van Jeugd & Gezin
een subsidie gekregen om het gebouwencomplex in
2010 grondig te renoveren. Na de verbouwing
voldoet het gebouw beter aan de eisen van de
huidige tijd zodat de kinderen in een prettige
omgeving kunnen wonen. De leefgroepen gaan
kleiner worden, nu wonen er tien kinderen bij elkaar
in één leefgroep. Na de renovatie zullen dit zes
kinderen zijn. Ook de eerste etage wordt grondig
verbouwd: de slaapkamertjes worden vergroot en
het sanitair uitgebreid. Kortom een flinke klus. Dit
jaar is een start gemaakt met de voorbereiding van
de verbouwing.
Extra stap
In 2009 is in de samenwerking met alle betrokken
partijen duidelijk merkbaar dat men ons steeds
beter weet te vinden. Dit heeft met name te maken
met de kenmerkende eigenschappen van het Leger
des Heils. In alles willen we uitstralen er voor
mensen zonder helper te zijn. Daarom mag
iedereen van ons verwachten dat we als het nodig
is een extra stap zetten. Hiermee laten we met
elkaar zien te geloven in duurzaamheid.
49

50
Hulpvraag in beeld
Zingeving
Woonvaardigheden
Verslaving
Sociale vaardigheden
Relatie met Justitie
Psychische gesteldheid
Lichamelijke gesteldheid
Huisvesting
Financiën
Dagbesteding
Jeugdhuis 2009 2008 2007
Aantal kinderen 56 65 86
Aantal kinderen op 1-1 28 29 24
Opnames 28 36 62 (53)
Waarvan crisisopname 12 14 6
Aantal vertrokken kinderen 24 37 57 (48)
Aantal kinderen op 31-12 32 28 29
Verblijfsdagen 9.976 8.068 9.346
Capaciteit 10.950 10.980 -
Capaciteit verblijfsdag begeleiden/behandelen 7.665 7.320 9.855
Capaciteit verblijfsdag crisisobservatie 3.285 3.660 294 (=100%)
Bezettingspercentage regulier 100,4% 91,7% 94,8%
Bezettingspercentage incl. spoedzorg 101,2% 92,9% -
Verblijfsdagen spoedzorg 88 135 -
Getallen tussen haakjes betreffen unieke personen.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Jeugdhuis Doorgroeihuis Pleegzorg

Doorgroeihuis 2009 2008
Aantal jongeren 7 6
Aantal jongeren op 1-1 6 0
Opnames 1 6
Waarvan crisisopname 1 0
Aantal vertrokken jongeren 1 0
Aantal jongeren op 31-12 6 6
Pleegzorg Gelderland 2009 2008
Aantal kinderen op 1-1 9 7
Aantal nieuwe kinderen 5 6
Aantal vertrokken kinderen 3 4
Aantal kinderen op 31-12 11 9
Willy Timmermans, genomineerde
Gelderse Jeugdzorgaward 2009
51

52
Regio Ede
Groot Batelaar
Groot Batelaar is een open forensische kliniek
voor (jong)volwassenen met milde psychiatrische
problematiek en/of verslavings-, persoonlijkheids
en/of ontwikkelingsproblematiek. De
cliënten zijn of dreigen met justitie in aanraking
te komen. Naast kliniek Groot Batelaar is in Ede
een Woon- en Werktraining, waar cliënten zich
optimaal kunnen voorbereiden op re-integratie
in de maatschappij. Tevens kan de cliënt hierna
een beroep doen op Woonbegeleiding.
De behandeling gebeurt over het algemeen binnen
een justitieel kader. Ook behandeling op vrijwillige
basis is mogelijk. Een open kliniek betekent geen
hekken, beveilgingscamera’s of beveiligingsmensen
in dienst. De setting vereist een stevig en betrouwbaar
behandelklimaat.
Cliënt centraal
De cliënt staat centraal tijdens het behandeltraject.
Daarom wordt voor iedereen een individueel
behandeltraject op maat uitgestippeld. Een groot
pluspunt van onze behandeling is dat we de cliënt een
compleet traject kunnen bieden. Dit traject gaat van

ambulante hulpverlening tot klinische behandeling.
Binnen onze eigen keten kan de cliënt doorstromen,
afhankelijk van zijn behoefte aan zorg.
Behandeling van verslaving
We zien dat onze doelgroep geleidelijk verandert
en dat er steeds meer cliënten zijn met verslavingsproblemen.
Daarom is er aanbod ontwikkeld dat
zich specifiek richt op de behandeling van verslaving.
Indien nodig doen we een beroep op de expertise
die Ontwenningscentrum De Wending in huis heeft.
Basisaanbod
Het basisaanbod van de behandeling bestaat uit:
• psychiatrische en psychologische diagnostiek
• een delict- en verslavings-analyse
• de START training (een introductietraining ter
voorbereiding op de behandeling waarin alle
belangrijke onderdelen aan bod komen)
• agressiehanteringstraining
• middelengroep
• re-integratie in scholing en arbeid
• schuldhulpsanering.
Daarnaast zijn vele individuele interventies voor
cliënten mogelijk. Denk hierbij aan: psychofarmacologische
interventies, systeemtherapeutische
interventies, individuele psychotherapie, detoxificatie
en medicamenteuze ondersteuning in de verslavingsbehandeling.
Doel behandeling
Het doel van de behandeling is een verantwoorde
terugkeer in de maatschappij door het verminderen
van risico op (nieuwe) delicten. Daarnaast kijken we
naar de achterliggende oorzaken die ten grondslag
liggen aan het probleemgedrag. Die oorzaken
proberen we weg te nemen of beheersbaar te maken.
Daginvulling
In het dagprogramma voor cliënten is nadrukkelijk
aandacht voor werk en zinvolle daginvulling. Daarbij
kijken we ook naar de uitbreiding van activiteiten om
cliënten goed te kunnen re-integreren. In de eigen
sport- en fitnesszaal van Groot Batelaar hebben
cliënten de mogelijkheid om te sporten: lekker
voetballen, basketballen of fitnessen. Ook creatief
bezig zijn in de avonduren is mogelijk: een avondje
schilderen of extra in de tuin werken.
Landelijke bekendheid via media:
In februari hebben een aantal cliënten meegewerkt
aan een opname van BNN: ‘Sophie op 3’.
Dit is een talkshow op locatie waarin Sophie Hilbrand
gesloten werelden opent.
TV-opnames in Groot Batelaar voor het programma ’Sophie op 3’
Sophie gaat op bezoek bij verschillende groepen
mensen, die samen een eigen wereld vormen. Ze
onderzoekt hun manier van leven en denken.
Werelden waar je meer van zou willen weten,
maar waar je normaal gesproken niet zo snel
bijkomt. Daarnaast zit in elke aflevering een
reportage waarin Sophie op pad gaat met één van
haar gasten. Zo ook met een cliënt van Groot
Batelaar, dit werd zowel door medewerkers als
cliënten als heel positief ervaren. Een welkome
afwisseling in het leven van elke dag!
Lenteloop
In april was de jaarlijkse Lenteloop voor cliënten
en medewerkers. De snelste tijd werd gelopen door
een bewoner van de woonunit ‘De lijnen’. Na
een verfrissende douche werd de geslaagde dag
afgesloten met een gezamenlijke lunch.
Besloten unit
Nieuw zijn de ontwikkelingen rondom een besloten
unit. In kliniek Groot Batelaar zijn drie woonunits
waar elk veertien tot zestien cliënten kunnen wonen.
Tevens zijn in 2009 de voorbereidingen getroffen
voor een besloten unit voor zeven cliënten en drie
detox-plaatsen. Vanaf 2010 kunnen de cliënten hier
terecht.
De duurzaamheid van ons werk...
De duurzaamheid zit juist in het volharden van de
behandeling. We laten cliënten zien dat ook kleine
stappen al vooruitgang zijn. Zowel door cliënten als
door medewerkers wordt de open setting en de
vrijheid die er is als bijzonder ervaren. Uiteindelijk is
er het gevoel dat we het met z’n allen doen en hier
ook voor staan. De Leger des Heilsgedachte is
hierbij leidraad.
53

54
Woon- en Werktraining
Groot Batelaar
Bij de Woon- en Werktraining Groot Batelaar krijgen
cliënten trainingen op het gebied van wonen en
werken. De Woon- en Werktraining is voor cliënten
een volgende stap na een behandeling op
Groot Batelaar of elders. Het afgelopen jaar is
vooral het ‘traject-denken’ een belangrijk item
geworden. Met het traject wordt bedoeld het
zorgpad van Groot Batelaar.
Dit zorgpad bevat een traject van een jaar waarin de
eerste 2 maanden een introductiefase in de kliniek
zijn, gevolgd door een behandelfase van ongeveer
6 maanden en aansluitend daarop de Woon- en
Werktraining met daarna eventueel de Woonbegeleiding.
Het traject kan geheel op maat gevolgd worden.
Ontwikkeling
Het mooie van de ontwikkeling van Groot Batelaar,
is dat we steeds meer cliëntgericht en vraaggericht
werken. We hebben een mooi aanbod, maar stellen
de cliënt de vraag wat hij/zij wil. Een mooi voorbeeld
is hoe we willen omgaan met middelengebruik. Dit is
absoluut verboden, maar tegelijkertijd zien we ook
dat er toch regelmatig wordt gebruikt. Hoe pakken
we dat op met de desbetreffende cliënt? De functie
van het gebruik is op zo’n moment erg belangrijk.
Daarnaast speelt de motivatie van de cliënt om er
wat aan te doen een grote rol.
Op deze manier is het iedere keer een uitdaging om
een terugval in middelengebruik weer in te kunnen
zetten bij de behandeling. Niet veroordelen, maar
samen kijken hoe we de volgende stap samen met
de cliënt kunnen zetten.
Uitreiking medailles Lenteloop

Hulpvraag in beeld
Zingeving
Woonvaardigheden
Verslaving
Sociale vaardigheden
Relatie met Justitie
Psychische gesteldheid
Lichamelijke gesteldheid
Huisvesting
Financiën
Dagbesteding
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Kliniek Groot Batelaar Woon- en werktraining Groot Batelaar
Mate van succes* 2009
Succesvol behandeld/voldoende competenties verworven 38%
Stabilisatie; Wel competenties verworven, maar niet voldoende 59%
Onbekend 3%
Totaal 100%
Tegen advies vertrokken 6 %
Gerecidiveerd ( tijdens verblijf ) 1%
Gebaseerd op de GAF-scores van de cliënten.
Leeftijd 2009 2008 2007
16 t/m 20 jaar 10 15 11
21 t/m 25 jaar 45 34 17
26 t/m 30 jaar 41 30 17
31 t/m 35 jaar 11 18 8
36 t/m 40 jaar 25 19 6
40 jaar en ouder 14 4 1
Totaal 146 120 60
Kliniek Groot Batelaar 2009 2008 2007
Aantal bewoners op 1-1 44 45 46
Aantal nieuwe bewoners 42 85 60
Aantal vertrokken bewoners 55 75 61
Aantal bewoners op 31-12 31 55 45
55

56
Kliniek Groot Batelaar (van opnames) 2009 2008 2007
Juridische titel
Artikel 15.5 lid 5 overplaatsing gevangeniswezen 16 14 12
PIJ-maatregel 2 3 2
Schorsing der voorlopige hechtenis - 15 13
Voorwaardelijke veroordeling 17 21 14
TBS met voorwaarden 1 4 2
Bijzondere voorwaarden - - 1
Penitentiair programma - 1 1
Rechtelijke machtiging (RM) - 1 -
Schorsing met voorwaarden 11 1 -
Overplaatsing vanuit TBS kliniek - 3 -
Plaatsing tbv Pro Justitia rapportage - 1 -
Plaatsing ter observatie - 1 -
ISD 9 13 5
Overplaatsing vanuit gevangeniswezen art. 4.3 Pbw
Diversen zonder titel
2 - -
Vrijwillig 28 15 10
Diversen 7 - -
Kliniek Groot Batelaar (van opnames) 2009 2008
Diagnoses
Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis - 1
Afhankelijkheid van opioïde - 3
Alcoholafhankelijkheid 4 6
Amfetamineafhankelijkheid - 1
Antisociale persoonlijkheidsstoornis - 3
Borderline persoonlijkheidsstoornis 4 5
Cannabisafhankelijkheid 8 2
Cocaïneafhankelijkheid 1 1
Gecombineerde type - 1
Narcistische persoonlijkheid 3 1
Obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis 1 1
Overwegend hyperactief-impuls type - 1
Persoonlijkheidsstoornis nao 24 35
Schizotypische persoonlijkheidsstoornis 1 1
Stoornissen aan verschillende middelen gebonden 2 -
Geen diagnose, op as II uitgesteld 2 -
Psychotische stoornis 1 -
Depressieve stoornis 1 -
Pervasieve ontwikkelingsstoornis 1 -
Aandachtstekort- en gedragsstoornissen 6 -
Overige stoornissen op zuigelingenleeftijd, kinderleeftijd 1 -

Woon- en werktraining Groot Batelaar Ede 2009 2008
Deelnemers 48 (40) 29
Aantal deelnemers op 1-1 11 8
Aantal nieuwe deelnemers 37 21 (20)
Aantal vertrokken deelnemers 25 (22) 18 (17)
Waarvan vertrokken met positief advies 24 17
Behandeling in overleg gestopt - 1
Competenties verworven maar niet voldoende 4 1
Eigen verzoek deelnemer - 1
Interne overplaatsing 9 2
Niet begeleidbaar 6 2
Regulier einde behandeling 3 5
Succesvol behandeld/voldoende competenties verworven 2 2
Overig - 3
Waarvan vertrokken tegen advies 1 1
Vroegtijdig vertrokken wegens motivatie/ samenwerkingsproblemen 1 1
Aantal deelnemers op 31-12 23 11
Getallen tussen haakjes betreffen unieke cliënten.
Productierealisatie in dagen 2009
DBBC
DBC
ZZP-B
ZZP-C
Overige inkomsten/ verpleegdag TBS
2.158
2870
375
183
61
Totaal 5.647
Capaciteit 6.570
Bezettingspercentage 86,0%
Woon- en werktraining Groot Batelaar Ede is gestart op 1 september 2008.
57

58
06/01/2010 Ede Stad
Regio Ede
Maatschappelijke
Opvang Valleiregio
De Maatschappelijke Opvang Valleiregio biedt
opvang aan dak- en thuislozen uit de Valleiregio
(gemeente Ede, Scherpenzeel, Barneveld,
Wageningen, Rhenen, Renswoude en Veenendaal).
De doelstelling is om bij te dragen aan de opvang,
preventie en herstel van de meest kwetsbaren uit
onze samenleving. Hierdoor krijgen zij weer
uitzicht krijgen op een menswaardig bestaan.
Zorg op maat
Als eerste stellen we samen met de cliënt een begeleidingsplan
op. De doelen van dit plan zijn met
name gericht op huisvesting, inkomen en eventuele
25/11/2009 Ede Stad
vervolgbehandeling. Het afgelopen jaar zijn we ons
steeds meer gaan richten op zorg op maat. Ook
hebben we het sanctiebeleid geëvalueerd en ligt de
focus in het nieuwe beleid meer op de oorzaak van
het negatieve gedrag. Bij negatief gedrag wordt
schorsing of uitplaatsing zoveel mogelijk voorkomen.
Verbeteringen
De vorig jaar opgestarte werkgroepen zijn druk
geweest. Het informatiepakket voor nieuwe cliënten
heeft een update gehad, de schoonmaak van het
pand is beter geregeld, er is een menucommissie
van cliënten en medewerkers gekomen en een
nieuwe activiteitencommissie is in gang gezet.

Tijdelijke huisvesting
De huisvesting van de opvang is een tijdelijke
situatie. Toch wordt met beperkte middelen het
pand verfraaid. Intern hebben de nodige schilderwerkzaamheden
plaatsgevonden, waardoor de
uitstraling sterk is verbeterd. Cliënten gaven aan dat
ze graag kooktraining wilden volgen. Daar maken
we een extra voorziening voor in de tweede
huiskamer. Rondom het pand is verfraaiing aangebracht
door een terras op de zonkant te plaatsen
en de tuin van planten en bloemen te voorzien.
In het aanleggen van de tuin hebben cliënten een
grote rol gehad.
Frank (unitmanager maatschappelijke
opvang) en een zevental cliënten namen
op een zaterdag plaats op de Noord‑
tribune van het Gelredome. Ze zaten
daar om de verrichtingen van het
Arnhemse Vitesse tegen het Bredase
NAC te kunnen zien. De mannen waren
vooral enthousiast over de sfeer, maar
wilden hun visie over de wedstrijd ook
nog wel even kwijt. ,,Het spel van
Vitesse was niet best en dan verlies je
zelfs van NAC. Ik heb ooit één keer in
mijn leven naar voetbal gekeken. Dat is al
zeker veertig jaar geleden, maar dit was
heel bijzonder om nog weer eens mee te
maken”, aldus één van de mannen. Hij
kreeg vervolgens bijval van de rest, waar‑
bij ook de sfeer op de tribune hen zicht‑
en hoorbaar had verrast. ,,Jammer dat de
1‑1 niet viel. Daardoor zakte Vitesse nog
verder terug.” Maar ondanks de neder‑
laag waren ze het er over eens dat dit ini‑
tiatief zeker voor herhaling vatbaar is.
,,Dit moeten wij vaker doen, Frank”,
klonk het eensluidend, terwijl de blikken
weer door het Gelredome dwaalden. ,,Ik
ben wel eens eerder in een stadion
geweest en vond het erg leuk om weer
terug te zijn”, was de slotconclusie.
Er op uit
Ook dit jaar zijn we verschillende keren samen
met de cliënten erop uit geweest. Zo hebben we het
bowlingcentrum en het Koninklijke Luchtvaartmuseum
bezocht. Het uitstapje met cliënten naar een
voetbalwedstrijd van Vitesse was het hoogtepunt.
Bekendheid
In maart was de landelijke open dag van de zorg.
Tijdens deze dag waren ook de deuren van de
maatschappelijke opvang geopend voor een breed
publiek. In de zomer is een barbecue voor de buurt
georganiseerd. Voor de zomer is de filmploeg van
TV Gelderland 2 dagen op bezoek geweest.
Er zijn opnames gemaakt voor het TV programma
‘De bewoners van...’. Presentatrice Angelique
Krüger bezoekt elke uitzending een instelling in de
provincie Gelderland en ervaart hoe het leven in
een instelling eraan toegaat. Zij heeft twee dagen
meegelopen binnen de maatschappelijke opvang en
ervaren hoe het is om daar te wonen.
Bijzonder aan de
maatschappelijke opvang
We mogen werken vanuit het fundament van het
Leger des Heils: er zijn voor mensen die soms de
weg volledig kwijt zijn en nergens een plekje kunnen
vinden. We bezorgen hen waar mogelijk duurzame
oplossingen en relaties. Als team werken we vanuit
de liefde van Jezus. Hij geeft ons elke dag opnieuw
vreugde in ons werk. Er zijn daarin veel momenten
van spanning en teleurstelling, maar gelukkig meer
momenten van vreugde en voldoening.
Helder Moment in 2009:
Bijzondere schoonmaakploeg voor sterk vervuilde
huishoudens
In 2009 hebben we als schoonmaakteam 55 klussen
gehad. Kleinere klussen van een aantal uur, maar
ook grotere klussen. De grootste klus was maar liefst
175 manuren werk! We werken in de regio Gelderland
en soms zelfs daarbuiten. Vaak is er bij de sterk
vervuilde huishoudens sprake van onderliggende
problematiek. De hulpverlening krijgt, nadat Helder
Moment langs is geweest, de kans om deze
problemen aan te pakken.
Zinvol
Afgelopen jaar is er een vrij constante groep
vrijwilligers met de medewerkers van Helder
Moment mee geweest. Een aantal van hen zijn
ex-cliënten van het Leger des Heils. Ze hebben
bijvoorbeeld al zelfstandige woonruimte, maar nog
geen baan.
Door de klussen van Helder Moment hebben ze
toch een regelmatige dagbesteding, waarin ze zich
nuttig maken in de maatschappij. Ook vanuit het
Sociaal Pension gaan er regelmatig mensen mee.
59

60
De meeste ervaren het meegaan als:
• er even uit zijn, iets nuttigs doen
• resultaat van je eigen werk zien
• samen een klus klaren
• een extra zakcentje.
Makkelijker te vinden
We hebben een grote mailing verstuurd naar
bestaande contactpersonen en organisaties. Dat
is iets wat we elk jaar willen herhalen. Ook het
aanschrijven van instanties zoals woningbouwverenigingen
willen we uitbreiden. Hierdoor kunnen
cliënten ons makkelijker vinden en zo kan er een
eerste stap gezet worden in de richting van hulp.
Hulpvraag in beeld
Zingeving
Woonvaardigheden
Verslaving
Sociale vaardigheden
Relatie met Justitie
Psychische gesteldheid
Lichamelijke gesteldheid
Huisvesting
Financiën
Dagbesteding
Sociaal Pension Valleiregio Woonbegeleiding
Sociaal Pension Valleiregio 2009 2008 2007
Aantal cliënten op 1-1 Passanten 9 4 5
SP 12 14 19
RIBW 9 12 11
Aantal nieuwe cliënten 97 (81) 97 (91) 79 (73)
Aantal vertrokken cliënten 87 (77) 89 (83) 88 (82)
Aantal cliënten op 31-12 Passanten 11 9 4
SP 9 12 14
RIBW 20 9 12
Bezettinggraad van de bedden
Bezettingspercentage Passanten 110,2% 88,4% 81,6%
SP 56,3% 68,4% 66,5%
RIBW 137,4% 111,3% 111,3%
Bezettingspercentage totaal 85,5% 82,1% 80,0%
Getallen tussen haakjes betreffen unieke cliënten.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Leeftijden cliënten 2009 2008 2007
15 t/m 18 jaar 0 % 0 % 0 %
19 t/m 25 jaar 11% 16% 20%
26 t/m 40 jaar 38% 35% 37%
41 t/m 55 jaar 36% 33% 30%
56 t/m 65 jaar 12% 13% 12%
66 t/m 75 jaar 2 % 3% 1%
76 t/m 85 jaar 1% 0% 0%
Totaal 100% 100% 100%
Woonbegeleiding Valleiregio 2009 2008 2007
Deelnemers 28 (26) 24 28
Deelnemers op 1-1 18 17 19
Aantal nieuwe deelnemers 10 7 9
Aantal vertrokken deelnemers 12 6 11
Waarvan vertrokken met positief advies 9 6 5
Overlijden - - 1
Eigen woonruimte 2 1 2
Hulpverlening afgerond 7 4 2
Langdurige detentie - 1 -
Waarvan vertrokken tegen advies 3 - 6
Klant komt niet meer 2 - 2
Niet begeleidbaar 1 - 1
Voortijdig einde initiatief cliënt - - 1
Voortijdig einde initiatief instelling - - 2
Aantal deelnemers op 31-12 16 18 17
Getallen tussen haakjes betreffen unieke cliënten.
Helder moment 2009 2008 2007
Aantal trajecten 55 46 (45) 74 (36)
Getallen tussen haakjes betreffen unieke cliënten.
61

62
Goed nieuws
30/11/2009 Stentor-Algemeen
28/12/2009 De Stentor
18/12/2009 Apeldoornse Courant

30/10/2009 De Stentor
25/11/2009 Ede Stad
06/01/2010 Ede Stad
63

Centraal Bureau Leger des Heils Gelderland
Hoenderloseweg 108, 7339 GK Ugchelen, Postbus 1198, 7301 BK Apeldoorn
Tel. (055) 538 03 33, Fax (055) 538 03 34
website: www.legerdesheilsgelderland.nl
Management team Leger des Heils Gelderland
De heer drs. J. Jans - directeur
Mevrouw drs. E. Leeuw RA - directeur Bedrijfsvoering
Mevrouw K. Bloemendal M M&I - manager Zorg, regio Stedendriehoek
De heer K. van Harten - manager Zorg, regio Arnhem
Mevrouw T. Vriezen - manager Zorg, regio Ede
Samenstelling bestuur 2009
Samenstelling bestuur stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg
per 31 december 2009
Commissioner (dhr.) R.A. Frans - voorzitter
Kolonel P.H. Dijkstra - vice-voorzitter
Envoy H. Slomp RA - secretaris-penningmeester
De heer prof. mr. L.H. van den Heuvel
De heer F. van der Meulen
Mevrouw G.W. van Montfrans-Hartman
Mevrouw drs. M. Trompetter
De heer drs. J. Wienen
De statutaire directie van de Stichting Leger des Heils
Welzijns- en Gezondheidszorg bestaat uit:
Lt.-kolonel mevrouw dr. C.A. Voorham - directeur
De heer H.M. van Teijlingen - adjunct-directeur