Ruggespraak 2-2012.pdf - Hzpc

Ruggespraak
6
Aandelen HZPC Kantaperuna AB
in handen HZPC
2
5
Seizoen 2011/12:
een prima jaar
12
‘Mondial’
winnaar in
Zuid-Afrika
16
Digitaal
pootgoed
aangeven
Relatiemagazine van HZPC • jaargang 14 • nummer 2 • juni 2012

• Ruggespraak
2
voorspraak
Vele jaren op een rij
met hoge prijzen
HZPC Holland heeft over oogst 2011 een
gemiddelde pootaardappelprijs betaald
van 31,03 euro per 100 kg. Dit is de prijs
vóór kwekersafdracht en exclusief BTW
voor de potermaat klasse E en zonder
vergoedingen. Dat is wederom een heel
mooie prijs. Vanaf 2006 tot en met 2012
heeft HZPC Holland haar pootaardappel-
telers vijf maal een gemiddelde prijs betaald
boven de 30 euro. Alleen over oogst 2009 is
een lagere prijs betaald. Over de periode
2000 – 2005 lagen de prijzen over het
algemeen tussen de 20 en 25 euro. Er is
structureel het een en ander veranderd in de
landbouwwereld. Dat is duidelijk. De grotere vraag naar
voedsel en daardoor de stijging van prijzen van de
grootste gewassen op de wereld heeft ook invloed op de
pootaardappelmarkt. De vraag is uiteraard waar een
pootaardappelteler naar de toekomst op kan rekenen.
Toekomstige prijzen
In 2004 hebben we nog gezegd: “Teler zorg ervoor dat uw
bedrijf bij een uitbetaling van 20 euro niet direct in de problemen
komt. Uitbetalingsprijzen van rond de 20 tot hooguit 25 euro
lijken structureel als de granenprijzen niet gaan stijgen.” We
hebben in 2005 kostprijsonderzoeken gedaan op verzoek van
de telers om enig inzicht te krijgen in de kosten. Dat rapport liet
zien dat er grote verschillen waren in kostprijs tussen vergelijkbare
bedrijven. De spreiding tussen de telers binnen een gebied was
veel groter dan de spreiding tussen de gebieden. Het hing sterk
af van de opbrengsten per hectare, van het percentage
afkeuringen en vooral van de benuttingsgraad van arbeid en
machines. Sommige telers konden toen voor 20 euro
pootaardappelen telen, waar anderen minstens 25 euro voor
nodig hadden. Sinds 2005 zijn diverse kosten gestegen. Maar de
essentie van dat onderzoek zal ongetwijfeld nog gelden.
HZPC is bijzonder blij dat ze in staat is geweest om de laatste
jaren hoge prijzen aan haar telers te betalen. Dat is een ieder
gegund en HZPC profiteert daar ook van. Het is één van de
taken van HZPC om voor al haar telers, over alle gebieden in de
wereld, een zo goed mogelijke prijs te realiseren. Ondanks dit
succes van de laatste jaren, beschouwt HZPC een uitbetaling
boven de 30 euro nog steeds als hoog. Daarmee geven we aan
dat telers voorzichtig moeten zijn om met hoge prijzen te gaan
rekenen naar de toekomst.
Waarom zeggen we dat?
1. Door de goede uitbetalingen zien we een stijging van het
areaal pootaardappelen in Europa. Telers breiden hun areaal
pootgoed uit en het aantal telers dat stopt met
pootaardappelen neemt af. Daarbij zien we dat telers die
vooral consumptieaardappelen teelden, nu overgaan op
pootgoedteelt. Hetzij voor zichzelf, hetzij voor afzet aan
derden. Consumptieaardappeltelers hebben immers over
diezelfde periode slechts twee heel goede jaren gekend. Een
uitbreiding van een paar procent in areaal is op zich niet veel
en kan wegvallen tegen een relatief lage opbrengst, maar
over de laatste drie jaren zien we een stijging van het areaal
pootaardappelen in Europa, volgend op een aantal jaren van
daling vanaf 2004.
2. In een jaar met een groot aanbod, veroorzaakt door goede
groeiomstandigheden en dus hoge hectare-opbrengsten in
de bepalende gebieden van Europa, kunnen we niet alle
geproduceerde tonnen afzetten. Oogst 2009 was een
duidelijk voorbeeld. Dat reduceert de uitbetalingsprijs.
3. Onze afnemers, en dan vooral die in het Midden-Oosten en
Noord-Afrika, hebben de laatste jaren goede prijzen betaald.
Uiteraard hebben we hier als HZPC bijzonder hard aan
gewerkt. We gaan ervoor om deze prijsniveaus te continueren,
maar we kunnen dit niet garanderen.
4. Nederland scoort de laatste tijd niet zo goed als het om de
algehele gezondheid gaat van de pootaardappelen. Ik hoef
alleen maar te verwijzen naar de stijging van het aantal
gevallen van de ziekte ringrot!
Zo zijn er nog een paar redenen te noemen. De boodschap van
HZPC is dat we blijven gaan voor hoge uitbetalingsprijzen, maar
dat we na zoveel jaren met een prijs boven de 30 euro, een
dergelijke prijs niet als ‘normaal’ moeten gaan beschouwen.
Matig jaar consumptietelers
De telers die voor HZPC consumptieaardappelen hebben geteeld,
zullen teelt 2011 heel anders in hun geheugen zetten dan
de pootgoedtelers. Dit geeft aan dat deze markten los van elkaar
staan. Uiteraard hadden we deze telers ook graag een mooi
saldo per hectare willen uitbetalen. Maar de werkelijkheid is
anders.
Hoe de markt er voor komend seizoen uit zal zien, leest u op
pagina 22. Wat blijft is dat HZPC altijd kwalitatief goede aardappelen
nodig heeft en ik wens een ieder van u dan ook bijzonder
veel succes met de teelt en de kwaliteit van oogst 2012.
Gerard Backx
Foto voorpagina: Hans Ek, manager HZPC Kantaperuna AB en Malin Kronvall, sales assistant.

Nieuwe corporate
website HZPC
Na een aantal jaren van felroze en groen, werd het tijd om
onze corporate website te vernieuwen en aan te passen aan
de wensen van de moderne internetgebruiker. Het dagelijkse
Global Potato News en de vertrouwde rassendatabase met
consumptieteeltadviezen zijn er natuurlijk nog steeds.
Nieuw is de uitgebreide informatie over de aardappel als gezond
en duurzaam voedselgewas. U weet natuurlijk al lang
dat een aardappel gezond is en veel vitamines en vezels bevat.
En dat een aardappel veel minder water nodig heeft om geproduceerd
te worden dan bijvoorbeeld rijst. Maar dat weet
lang niet iedereen. Erg handig zijn de knoppen onder elk artikel,
waarmee deze informatie direct gedeeld kan worden via
mail, Facebook, Twitter of andere sociale media.
Verder vindt u op de website onder andere links naar onze
wereldwijde vestigingen, meer over HZPC als organisatie, de
sectoren met hun activiteiten en meer info over de verschillende
afdelingen binnen Research & Development.
Telers en klanten met toegang tot HZPC Online kunnen deze
portal nog steeds benaderen via de website. De link naar
HZPC Online is bovenin de pagina te vinden. Mist u iets op
deze website of heeft u tips? Wij horen het graag van u!
www.hzpc.nl & www.hzpc.com
Potato fun
Naast de website hebben we een nieuwe Facebook pagina opgericht;
Fresh Potatoes Fresh Energy. Deze pagina is vooral bedoeld
als wereldwijde aardappelpromotie. Hier delen we feiten
en tips, we promoten onze merken en u vindt hier de leukste
filmpjes en plaatjes over aardappelen die we niet op een serieuze
website willen zetten. ‘Potato fun’ zeg maar.
www.facebook.com/pages/Fresh-Potatoes-Fresh-Energy
World Potato
Congress Think
global - Win local
Van 27 t/m 30 mei heeft het achtste WPC plaatsgevonden
in Edinburgh, Schotland. Uit meer dan vijftig landen hebben
850 deelnemers aan de uitnodiging gehoor gegeven.
Het driedaagse congres had een interessante opbouw. Op
dag 1 was het thema ‘huidige uitdagingen’, op dag 2 was
‘toekomstmogelijkheden’ het onderwerp en op dag 3 waren
er verschillende bezoeken georganiseerd, waarbij uit
pootgoed, processing of retail kon worden gekozen. Binnen
de twee thema’s konden de congresdeelnemers een
keuze maken uit diverse lezingen, workshops en debatten
waarbij de meest relevante onderwerpen aan bod kwamen,
van consument, voedsel, research, productie, duurzaamheid
tot marketing. Vanuit HZPC is Herman Verveld
gevraagd om een presentatie te geven over ‘Being market
led in potatoes’. Naast de verschillende lezingen is het netwerken
natuurlijk heel belangrijk. In een korte periode kun
je veel relaties spreken. Kortom: heel nuttig en belangrijk.
Complimenten kunnen zeker gegeven worden aan de organisatie
in Schotland, want alles was perfect geregeld met
een afsluitend galadiner voor duizend personen in het National
Museum van Schotland.
De presentatie ‘Being market led in potatoes’ kunt u ook
lezen op de HZPC website.
Open dag
Op donderdag 7 juni werd er in Montyo, Portugal, een open
dag gehouden. Herman Verveld meldt hierover: ‘Het was heel
succesvol. Meer dan honderd klanten, waaronder telers, verpakkers
en enkele supermarktmanagers, bezochten de dag.
Het was goed georganiseerd en gezellig, want na afloop resteerden
van het hele varken slechts botten! De open dag was
een goede promotie van en voor HZPC.
APP’S
http://www.akkerwijzer.nl/artikel/n/1413/
teeltregistratie-app-succes.html
NIEUWS
http://www.etenisomopteeten.nl/actueel/Slimkoken
3

• Ruggespraak
4
Kritisch bezoek bij R&D
In KRO’s Keuringsdienst van Waarde staat centraal wat fabrikanten ons als
consumenten vertellen. Klopt het wat ze claimen en wat ze ons in reclames
verkopen? Verslaggevers Maurice Dekkers, Ajouad El Miloudi, Ersin Kiris, Marijn
Frank en Maarten Remmers nemen de telefoon ter hand en bellen er actief op los.
Ze stellen simpele vragen en krijgen de meest verbazingwekkende antwoorden
op vragen over food, non-food en nieuwsgerelateerde kwesties.
In de uitzending van donderdag 17 mei waren de journalisten op
bezoek bij een supermarkt, alwaar ze een zak aardappelen met de
aanduiding ‘Alleskunner’ op de verpakking aantroffen. Met ‘Alleskunner’
gaf de verpakking aan dat de aardappelen geschikt
waren om te koken, te pureren, te frituren voor chips en frites en
bovendien was de aardappel ook nog geschikt om te poffen.
Van de directie van de supermarktketen werden ze niet veel wijzer.
Er werd niet verteld welk ras er in de verpakking zat, maar wél dat
de aardappel overal geschikt voor was. Daarna maar eens de betreffende
supermarkt ingelopen, maar met de groentespecialist
komen ze ook niet veel verder. Dan maar de markt op. De marktkoopman,
die wel tien soorten aardappelen uitventte, wist er beduidend
meer van. Zo vertelde hij dat er wereldwijd misschien wel
3.000 aardappelrassen bestaan, dat aardappelen worden onderverdeeld
in kooktypes en dat een aardappel niet voor elke bereiding
geschikt is. En een goede tip voor de consument: ‘Je kunt het
beste drie soorten, om te koken, te pureren en om op te bakken,
in de kast hebben liggen’.
Vervolgens brachten de journalisten nog een bezoek aan een
groot sorteer- en verpakkingsbedrijf, waar ze nóg veel wijzer werden
en vooral hun ogen uitkeken naar de enorme voorraad aardappelen,
die allemaal nog ‘handgelezen’ worden gesorteerd alvorens
ze de verpakking ingaan. Maar nog steeds was de vraag naar
de rasnaam en de geschiktheid voor elke bereidingswijze niet beantwoord.
En zo kwam het dat journalist Maarten Remmers bij
Robert Graveland, manager R&D, terecht kwam.
Robert Graveland - aangeduid als aardappelkweker, maar weten zij
veel - nam de uitdaging aan en gaf eerst een rondleiding op het
kweekbedrijf. Het gegeven dat een aardappelras pas na tien jaar
een feit is na veel ‘trials and errors’ was wel een ‘eyeopener’ voor de
journalist. Vervolgens werd de aardappel onderworpen aan een
aantal kook-, pureer- en frituurtesten. Wat betreft koken en pureren
voldeed de aardappel prima, maar chips en frites...? ‘Veel te
veel suiker,’ concludeerde Robert Graveland. ‘Niet te eten!’ Dat
deed journalist Remmers wel, maar het bekwam hem slecht. Geen
‘alleskunner’ dus, die aardappel. Nu nog de rasnaam. Nadat HZPC
een DNA-test had gedaan, kon Robert Graveland enkele dagen
later het verlossende antwoord geven toen hij gebeld werd door
Remmers: ‘De Deense Folva.’ En met die wetenschap toog journalist
Remmers naar de betreffende supermarkt om de groentespecialist
nog even de oren te wassen.
Uitzending gemist? Even googelen naar: ‘uitzending gemist’;
‘keuringsdienst van waarde’ en u vindt ‘m wel.
De uitzenddatum was 17 mei 2012.
Jessica de Bey

FINANCIEEl NIEUWS
Seizoen 2011/12: een prima jaar
Na de records van 2010/11 beleven we in 2011/12 een meer gemiddeld jaar. Zorgde vorig boekjaar de
uitzonderlijke combinatie van een hoog aanbod, een goede vraag en een hoge verkoopprijs voor een
recordjaar, in dit boekjaar hebben we te maken met minder gunstige marktcondities. Toch zijn we er
met z’n allen in geslaagd om er weer een prima jaar van te maken.
Het groeiseizoen 2011 kende vroeg in het seizoen droogte, waarna
een koele en vochtige zomer volgde. De opbrengst per hectare
lag ruim 2 ton per hectare lager dan het vijfjaargemiddelde van
HZPC. Door het droge voorjaar is de knolzetting laag geweest en
hadden we relatief veel bovenmaten. Het percentage bovenmaten
van de totale oogst lag ongeveer 4% hoger dan het vijfjaargemiddelde
van HZPC. De consumptiemarkt was dit jaar laag geprijsd.
Dit heeft er voor gezorgd dat onze belangrijkste concurrent,
Farm Saved Seed, in Europa in omvang is toegenomen. Met name
in Oost-Europa was de vraag naar pootgoed hierdoor lager dan
normaal. Door de lage prijzen op de consumptiemarkt realiseerden
we ook lagere opbrengsten voor de niet als pootgoed verkochte
bovenmaten.
Daarnaast hebben we dit jaar te maken gehad met de Arabische
lente. Deze heeft de handel naar landen als Egypte, libië en Syrië
er niet eenvoudiger op gemaakt. Met veel inzet en de nodige
creativiteit zijn we er echter in geslaagd om de afzet van pootgoed
ook naar deze landen op een goed niveau te houden. Dat is niet
alleen goed nieuws voor de telers en HZPC, maar zeker ook voor
de lokale bevolking. Mede door goede afzet naar de Overzeese
gebieden en de wat lagere opbrengsten is het percentage verkocht
geëindigd op het niveau van het vijfjaargemiddelde. Half
juni is de definitieve gemiddelde prijs voor de potermaat, klasse E,
bekend gemaakt en uitbetaald: 31,03 euro. Wij denken dat onder
de huidige omstandigheden dit een zeer redelijke uitbetalingsprijs
is. In de bovenstaande grafiek kunt u zien hoe deze uitbetalingsprijs
zich verhoudt tot eerdere jaren.
HZPC ontvangt naast de handelsmarge voor de verkoop van poolaardappelen
uit Nederland ook handelsmarge over de afzet van
buitenlandse pootaardappelen via de deelnemingen van HZPC en
daarbij komen nog de licentie-inkomsten. De buitenlandse deelnemingen
draaien goed en zullen naar verwachting een goede
bijdrage leveren aan het resultaat van HZPC. De nettolicentieinkomsten
(na afdracht aan de kwekers) zijn de afgelopen vijf jaren
aanzienlijk gestegen door de successen van een aantal rassen
dat op grote schaal in de wereld wordt gebruikt. De afgelopen
jaren zijn de kosten jaarlijks toegenomen om de implementatie
van de markstrategie mogelijk te maken. Inmiddels zitten we nu
op een kostenniveau waarbij we goed in staat moeten zijn om de
marktstrategie verder te implementeren en moet de kostenstijging
gaan afvlakken.
Alles in ogenschouw genomen verwachten we dat HZPC dit jaar
zeer redelijke winstcijfers zal laten zien. In oktober wordt de jaarrekening
definitief vastgesteld. Op dat moment zullen de raad van
commissarissen en het bestuur als aandeelhouder, zich buigen
over het dividend.
Feico Tijmstra
Uitbetalingsprijs van de grootste rassen
(gebaseerd op aantal ha.)
Ras b/v Maat Rw Prijs 1)
Adora b 55 98 32,74
Annabelle b 50 99 24,41
Asterix b 50 105 35,08
Bartina b 55 107 31,84
Carrera b 55 104 35,56
Challenger b 50 102 29,44
Desiree v 55 103 31,83
Fabula b 55 99 32,96
Felsina b 50 102 38,07
Innovator b 50 94 34,64
Liseta b 55 100 24,24
Monalisa v 50 99 31,17
Mondial b 55 114 27,38
Red Scarlett b 55 97 25,77
Spunta v 55 107 31,40
Victoria b 55 102 34,55
Vivaldi b 50 98 29,03
b=beschermd, v=vrij, Rw=raswaarde.
1) Klasse E, pootgoedmaat, vóór kwekersafdracht
5

• • • Ruggespraak
Ruggespraak
Ruggespraak
6
Aandelen
HZPC Kantaperuna
in handen HZPC
‘HZPC Holland neemt alle aandelen over van HZPC Kantaperuna AB in lidköping
Sweden’. Dit was de kop van een persbericht dat in april werd uitgestuurd door
HZPC Holland. Voldoende aanleiding om eens nader kennis te maken met HZPC
Kantaperuna en de Zweedse wijze van aardappelteelt en consumptie.

Konungariket Sverige, zoals de Zweden het zelf zeggen, oftewel
het Koninkrijk Zweden, ligt in Scandinavië - Noord-Europa.
De hoofdstad en tevens grootste stad is Stockholm. Het
land heeft een oppervlakte van 450.000 km², waarmee het
elfmaal groter is dan Nederland en telt negen miljoen inwoners
(2009).
Wie van noord naar zuid rijdt, moet een lengte van 1574 km
overbruggen, terwijl de afstand van oost naar west op zijn
breedst 499 km is. Het land wordt voor ongeveer 82% bevolkt
door Zweden.
De staat Zweden is ontstaan in de middeleeuwen en groeide in
de vroegmoderne tijd uit tot grootmacht, die onder meer delen
van de tegenwoordige Baltische staten, Finland en het Heilige
Roomse Rijk omvatte. In de achttiende, negentiende en aan
het begin van de twintigste eeuw ging echter veel gebied verloren.
Sinds 1814, toen het land Noorwegen annexeerde en
hiermee bijna een eeuw lang een personele unie vormde, is
Zweden niet meer in oorlog geweest.
Het huidige Zweden is een constitutionele monarchie en een
van de rijkste, welvarendste en meest ontwikkelde landen ter
wereld. Zweden staat zevende op de Index van de menselijke
ontwikkeling van de VN en eindigde in 2008 als eerste in de
democratie-index van het blad The Economist. Zweden is aangesloten
bij de Noordse Raad en is sinds 1 januari 1995 lid van
de Europese Unie. Het valt wel buiten de eurozone, het betaalmiddel
is de Zweedse kroon.
HZPC Kantaperuna
Dit bedrijf is in 2007 opgericht als een joint venture van Pohjoisen
Kanatayhtïo uit Finland (60%) en HZPC Holland (40%). De
aanleiding om toentertijd de joint venture met onze Finse partner
op te richten was dat Pohjoisen de verkoop van Fins pootgoed
wilde uitbreiden in Scandinavië en HZPC zijn
rassen meer wilde afzetten in het Zweedse koninkrijk.
Een perfecte combinatie om twee vliegen in één
klap te slaan. Vanwege de enorme afstanden in Zweden
verdient het de voorkeur om gebruik te maken
van lokaal geproduceerd pootgoed, wat ook de voorkeur
heeft van de teler, of om dichtbij te produceren,
zoals in Finland voor het noorden van Zweden.
Hans Ek is eind 2007 aangetrokken als manager
voor HZPC Kantaperuna en begin 2010 is Malin
Kronvall in dienst getreden als sales assistant. In de
afgelopen jaren is de afzet van HZPC-rassen en
-pootgoed door HZPC Kantaperuna toegenomen
van 2.500 ton naar 4.000 ton. HZPC Kantaperuna
heeft haar pootgoedteelt ondergebracht bij een tiental
pootgoedtelers die het basispootgoed ontvangen
uit Nederland en dit eenmalig natelen om te worden
afgezet als pootgoed voor de consumptieteelt.
Begin 2012 wilde het Finse Pohjoisen Kanatayhtio zich ook
concentreren op andere delen in de aardappelketen, zoals
processing. Om die strategische reden wilden zij hun activiteiten
meer bundelen en met name richten op het eigen land.
Met deze stap was het logisch dat alle aandelen voor 100%
in het bezit kwamen van HZPC Holland.
De Zweedse aardappelmarkt
In de Zweedse markt zijn alle sectoren vertegenwoordigd. Het
grootste volume bevindt zich in de sector Retail Fresh, maar
‘Restaurants geven het voorbeeld,
want er staan hier weer
vaker aardappelen op de menukaart.’
daarnaast zijn de sectoren Traditional en Peeled behoorlijk
aanwezig. Ook is er een chips- en fritesverwerkende industrie
en een vrij grote zetmeelmarkt. Verhoudingsgewijs is de
Peeled markt vrij omvangrijk vanwege het gebruik van de
warme maaltijd op scholen en in bedrijfskantines. De oppervlakte
pootgoed schommelt rond 1.200 ha, bestaande uit ca.
zestig rassen. Omvangrijke rassen zijn de aloude Saturna,
Bintje en King Edward. Van HZPC zijn de rassen Asterix, Challenger
en Victoria het meest vertegenwoordigd. De markt is
erg conservatief en zeer gefragmenteerd. Door de grote afstanden
worden de supermarkten vaak door de plaatselijke
teler voorzien van aardappelen. Dit maakt het erg arbeidsintensief
om deze markt te bewerken. De totale oppervlakte
van aardappelen bedraagt ca. 20.000 ha.
Jaarlijks wordt er ca. 20.000 ton pootgoed in Zweden gecertificeerd.
Daarnaast vindt er import plaats van pootgoed uit
Nederland, Denemarken, Finland en Schotland. De Zweedse
telers geven er de voorkeur aan om in eigen land geteeld
pootgoed te gebruiken. En wat de consumptieteler in Zweden
betreft, die is er nog niet aan gewend om zijn pootgoed
elk jaar te verversen.
Presentatie van aardappelen in de supermarkt.
ZWEDEN
>>
7

• Ruggespraak
8
>>
Ontwikkelingen
De Zweedse consument is van nature vrij
traditioneel. Een groot gedeelte van de
aardappelen is qua kooktype vrij melig en er
worden nog veel oude rassen geteeld. De
afzet via de supermarkt vindt veelal plaats
door een octabin, een grote kartonnen verpakking
van 200 kilo in de supermarkt te
plaatsen, waar de consument zelf zijn aardappelen
uit pakt; hij geeft er dus de voorkeur
aan om aardappelen los te kopen. Van
het totaal wordt 80% los gekocht, 15% verpakt
in 2,5 of 5 kg papieren zakken en 5%
in een 1 kg specialiteitenverpakking. Belangrijk
voor de consument is de smaak, gevolgd
door variatie, prijs en het feit of de
aardappelen biologisch zijn geteeld.
In de afgelopen jaren zien we belangstelling
voor de nieuwe concepten die HZPC vanuit
de sector Retail Fresh op de markt brengt.
Tevens is er een toenemende vraag naar
‘baby-aardappelen’, de fijne sortering die
een heel blanke schil moet hebben en daarnaast
als ‘convenience product’ met schil
gekookt wordt. Restaurants spelen hierbij
een voortrekkersrol, want we zien hier weer
vaker aardappelen op de menukaart staan.
HZPC-rassen die in dit segment gevoerd
worden zijn onder meer Annabelle, Oriana,
Marilyn en Cecile. In het roodschillige segment
neemt Asterix de eerste positie in.
HZPC probeert met Mozart een goed antwoord
te hebben op de toenemende eisen
ten aanzien van zilverschurft. Mozart is zeer
geschikt voor de late leveringen. Challenger
wint aan populariteit in zowel Retail Fresh
als Peeled. In nauwe samenwerking met de
kleinverpakker en supermarkt vinden introducties
plaats. Ook in de andere sectoren
zien we dat de nieuwe rassen van HZPC een
toenemende rol van betekenis krijgen. In de
pootgoed- en consumptieteelt zijn er nog
genoeg uitdagingen om ervoor te zorgen
dat de telers de pootgoedopbrengsten verhogen
en dat de consumptietelers hun
pootgoed eerder verversen. Door lokaal
aanwezig te zijn kan het gebruik van onze
rassen op een goede manier gestimuleerd
worden. Ons team in Zweden heeft voldoende
uitdaging om hier de komende jaren
verder aan te werken.
Martin Jansen Klomp
In het roodschillige segment neemt Asterix de eerste positie in.
Octabin(los) in de supermarkt.
Velddag met geïnteresseerde klanten.

BElEID
GlobalG.A.P. meer gericht op risicobeheersing door teler
GlobalG.A.P. is de standaard voor voedselproductie. Wereldwijd produceren
meer dan 100.000 telers volgens deze voedselveiligheidsnormen. Per 2012
zijn de eisen aangescherpt en wordt er meer verantwoordelijkheid voor de
voedselveiligheid bij de teler neergelegd.
De eisen voor meer voedselveiligheid van land- en tuinbouwproducten
vinden hun oorsprong in 1997. Toen hebben 26
Europese supermarktorganisaties het initiatief genomen om
de voorwaarden voor leveranciers van verse producten op elkaar
af te stemmen. Dit heeft in 1999 geleid tot de Eurep-Gap
normen, die in 2007 zijn omgezet in GlobalG.A.P. Ondertussen
is GlobalG.A.P.-certificering in Nederland, België, Tsjechië
en Duitsland verplicht om aan de retail te kunnen leveren.
Daarnaast wordt het voor levering aan Polen steeds vaker gevraagd,
onder invloed van de Britse retailers die daar de markt
beheersen. HZPC probeert zoveel mogelijk via deze kanalen te
verkopen omdat dit normaliter een betere prijs oplevert dan
andere bestemmingen.
Certificaat als voorwaarde voor levering
Het certificaat wordt steeds meer gevraagd door afnemers
van voedingsgewassen. Alle telers met GlobalG.A.P.- gecertificeerde
producten staan geregistreerd in de GlobalG.A.P.-
database met de gewassen en de oppervlaktes. Bedrijven
zoals lidl, Albert Heijn, Rewe, Super Unie, C-1000 en Aldi vragen
de leveranciers vooraf van welke telers zij product gaan
krijgen. Ze kijken dan eerst of de teler GlobalG.A.P. gecertificeerd
is voor dat product. Wanneer dit niet het geval is, weigeren
ze van deze teler te ontvangen.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
HZPC heeft er in 2002 voor gekozen om de certificering zelf
op te pakken. GlobalG.A.P. biedt de mogelijkheid om de audits
uit te laten voeren door de afzetorganisatie. ECAS ziet toe
op een juiste uitvoering van de audits die door HZPC worden
uitgevoerd. Dit is een manier van certificeren die buiten Nederland
veelvuldig wordt toegepast. Deze werkwijze heeft als
consequentie dat alle teeltbedrijven aan de norm moeten voldoen
voordat alle telers als groep gecertificeerd kunnen zijn.
Met andere woorden: een gezamenlijke verantwoordelijkheid
om ons product gecertificeerd af te kunnen zetten.
Supermarktketens aangesloten bij GlobalG.A.P.
Nieuwe GlobalG.A.P.-eisen
Sinds 1 januari jl. is een nieuwe versie van GlobalG.A.P.
in werking getreden. Omdat er nogal wat wijzigingen
zijn ten opzichte van de vorige versie heeft HZPC in de
afgelopen weken diverse voorlichtingsbijeenkomsten
gehouden. Daar is door Andries Zwager uitleg gegeven
over de nieuwe regels. De vragen en formulieren in het
nieuwe handboek zijn doorgenomen. De uitleg werd op
prijs gesteld door de aanwezigen.
Meest opvallende wijzigingen zijn:
• Risicoanalyses voor alle (huur)percelen. Indien de
percelen gelijkwaardig zijn (ook voor huurpercelen)
kan met één analyse worden volstaan in plaats van
een analyse per perceel. Mogelijke risico’s zijn bijvoorbeeld
sloopactiviteiten, overstromingen, maar
ook gebruik van organische mest. Nagegaan moet
worden of dit gebruik een voedselveiligheidsrisico
kan vormen voor het geoogste product. Omdat
mest geruime tijd voor de oogst gebruikt wordt, zal
dit geen risico zijn.
• Er worden strenge eisen gesteld aan het gescheiden
houden van gecertificeerd en ongecertificeerd product
van eenzelfde gewas op één bedrijf. Om later
problemen met aflevering te voorkomen heeft HZPC
besloten, in overleg met ECAS, om alle product van
een gewas van een bedrijf onder GlobalG.A.P. te laten
vallen. Wel kan een teler er uiteraard voor kiezen
om een gewas, anders dan aardappelen, niet te laten
certificeren volgens GlobalG.A.P.
• Ook nieuw is dat aan de afnemers van het product
een verklaring gevraagd wordt dat er geen misbruik
van het GlobalG.A.P.-nummer wordt gemaakt. Hiermee
wordt bedoeld dat GlobalG.A.P.-gecertificeerd
product niet wordt gemengd met ongecertificeerd
product. HZPC heeft hier formulieren voor ontwikkeld.
Formulier 14 is de HZPC-verklaring. Hier hoeft
slechts de naam van de teler ingevuld te worden.
Formulier 15 is bedoeld voor afnemers van andere
producten die onder GlobalG.A.P. vallen, zoals bijvoorbeeld
granen. Alle documenten zitten in de telersmap
en zijn ook te vinden op HZPC Online.
• De teler moet een recall-procedure hebben voor gecertificeerde
producten in geval van calamiteiten, en
moet deze ook jaarlijks testen. Ook hiervoor zijn
voorbeeldformulieren beschikbaar.
Frank van der Werff
9

• Ruggespraak
10
PRODUCTIE POOTAARDAPPELEN
Teelt in beeld:
Colomba
Colomba is een veelbelovend ras voor de
retail fresh-markt. Het ras ligt inmiddels
in 55 landen in beproeving en lijkt het
erg goed te doen in veel verschillende
klimaten. Colomba is een kruising van
Carrera x Agata.
Gerrit en Petra Jukema zijn de derde generatie Jukema
die boeren op Haerdastate, net buiten Oosterbierum.
Samen met medewerker Johannes Gilliam telen ze
een breed rassenpakket op eigen bedrijf en op gehuurd
land. Op het moment dat ik aankom is het een
drukte van belang aan de koffietafel. Er wordt hard
gewerkt aan een kas, waarin vanaf juli miniknollen
zullen worden geproduceerd. Een taak die voor Petra
is weggelegd die, nu de kinderen groter zijn, meer wil
betekenen voor de maatschap.
De maatschap Jukema teelt veel rassen, waaronder
Carrera, Colomba, Fabula, Innovator, Red Scarlett,
Spunta en Sylvana. Dit gebeurt mede omdat van een
aantal rassen S-materiaal wordt afgeleverd. De productie
vindt plaats vanuit miniknollen, waarbij het de
bedoeling is om in de toekomst naar maximaal drie
generaties te gaan. De eerste- en tweedejaars worden
zoveel mogelijk handmatig geplant en geoogst.
In totaal oogst Jukema zo’n drie tot vier hectare met
de hand! In het derde jaar wordt er natuurlijk wel machinaal
geoogst en wordt het pootgoed opgeslagen
in kisten.
Het uitgangsmateriaal van Colomba wordt half oktober,
direct na het sorteren, in de mechanische koeling
gezet en half februari in Joppezakken in de schuurkas
geplaatst. Er wordt een rotatie van 1 op 3 toegepast
met als voorvrucht bieten of uien. De aardappelpercelen
worden veelal niet geploegd maar met een cultivator
losgetrokken. Vervolgens wordt met een rotorkopeg
het pootbed klaargemaakt. Bij het poten met
een Grimme snarenbedmachine wordt drie liter Subliem
plus Actare toegediend. Volgens Gerrit Jukema
dienen er voldoende knollen per hectare te worden
geplant: De maat 28/40 op 14 cm en de maat 40/60
Bedrijfsgegevens
• Maatschap Gerrit en Petra Jukema
• 44 hectare pootgoed
• 3.50 hectare Colomba
• 17 tot 20 % afslibbaar
Selectie in Oosterbierum.

op 18 cm. Colomba heeft een gemiddelde zetting en kan
redelijk grof groeien. Totaal wordt 160 kg stikstof gegeven:
400 kg KAS voor het poten en 650 kg 11-11-0 voor het
frezen. Er wordt ook 300 kg kalium 60 gestrooid en verder
krijgt het gewas 70 kg fosfaat. Tijdens het groeiseizoen
wordt verder geen bladbemesting toegepast.
De selectie geeft weinig problemen. Wel wordt er gewerkt
met minerale olie en ook wordt Calypso toegepast als luisbestrijding.
Bij de phytophthorabestrijding worden achtereenvolgens
Valbon en Infinito toegepast. Doordat Colomba
een zeer vroeg ras is, is loofdoding geen probleem. Het ras
wordt geklapt in combinatie met Spotlight en na enkele
dagen wederom nagespoten met Spotlight.
Het rooien gebeurt door een 2-rijïge Grimme wagenrooier;
de opbrengst ligt tussen de 37 en 40 ton per hectare. Door
het voorkiemen rotten de moederknollen vroeg weg, waar-
door er redelijk vlot na het doodmaken kan worden gerooid.
De oogst wordt opgeslagen in kisten en tijdens het
inschuren behandeld met lirotect extra.
Door de kiemlust van Colomba is de opslag en bewaring
nog een punt van onderzoek: ofwel vroeg sorteren en opslaan
in de mechanische koeling ofwel de partij bruto opslaan
in de mechanische koeling en sorteren op afroep.
Maatschap Jukema heeft voor het eerste gekozen en wacht
met spanning op de resultaten van collega’s die voor de
laatste optie hebben gekozen.
Als sterke punten van Colomba noemt Gerrit Jukema zijn
vroegheid en de weinig virusgevoeligheid. Aandachtspunten
zijn de kiemrust, de ruime stikstofgift en de vatbaarheid
voor schurft.
Bennie Huizenga
11

• • Ruggespraak
Ruggespraak
12
‘Mondial’ winnaar
in Zuid-Afrika
In tegenstelling tot vele andere landen
kan HZPC geen pootgoed vanuit
Nederland naar Zuid-Afrika exporteren.
De fytosanitaire wetgeving in het land
laat dat niet toe. Toch hebben HZPCrassen
een dominante positie op de
Zuid-Afrikaanse markt.

Het land
Op de wereldkaart lijkt Zuid-Afrika niet zo groot, toch is het ruim
tweemaal zo groot als Frankrijk. Het is een uitgestrekt en droog
land. Alleen in het westen van het land en rond Kaapstad valt jaarrond
voldoende regen om het land groen te kleuren. Er wonen in
het land meer dan 50 miljoen mensen. Meer dan 70% woont in
het noorden en oosten van het land. De bevolking van Zuid-Afrika
bestaat uit vele verschillende volken die elk hun eigen taal spreken,
waardoor het land elf officiële talen heeft. Engels is steeds meer
de tweede taal van de bevolking. Het verdringt hiermee het Afrikaans,
dat veel op het Nederlands lijkt. Op het platteland en onder
de blanke boeren is het Afrikaans echter de belangrijkste taal.
De aardappelteelt
De landbouw in Zuid-Afrika is veelal in handen van grotere telers.
Zij hebben hun bedrijven op moderne leest geschoeid. Alleen
in het oosten van het land zijn veel kleinere bedrijven. Het
verschil in grootte van de bedrijven heeft vooral te maken met
het verschil in regenval. De bedrijven in de droge gebieden maken
nu zoveel mogelijk gebruik van irrigatie, als er tenminste
voldoende water in de ondergrond of in nabije rivieren voorhanden
is. In Zuid-Afrika wordt ruim 50.000 ha aardappelen geteeld.
Omdat het land in de subtropen ligt en veel hoogteverschillen
kent zijn er veel verschillende klimaten en is het in elke maand
van het jaar wel ergens mogelijk om aardappelen te planten. De
aardappelen worden dan ook meestal vers gerooid en direct zonder
tussenopslag naar de markt gebracht.
Er worden in Zuid-Afrika nauwelijks aardappelen in de koeling
bewaard. Doordat men geen vorstperiodes kent, alleen zo nu en
dan nachtvorst, is het mogelijk om de aardappelen vrij lang in de
grond te bewaren. De totale productie is ongeveer 2 miljoen ton
en de gemiddelde opbrengst ongeveer 40 ton per hectare. Deze
hoeveelheid wordt door ruim 600 telers verbouwd. HZPC heeft in
Zuid-Afrika dan ook meestal te maken met grotere telers. Het aantal
telers loopt net als in de rest van de wereld snel terug en de
teelt wordt steeds professioneler. Zo was 20 jaar geleden de gemiddelde
opbrengst nog maar 23 ton.
Arie Westmaas (links)
met een Zuid-Afrikaanse
teler in een veld Mondial.
BUITENlAND
Onze agent
Zoals gezegd is het niet mogelijk om vanuit Nederland pootgoed
te exporteren naar Zuid-Afrika. Om toch pootgoed van HZPCrassen
te kunnen telen en te verkopen werkt HZPC samen met
Wes Vrystaat Aartappel Moer Kwekers (WVAMK). WVAMK
teelt de HZPC-rassen in licentie. WVAMK bestaat uit een groep
van veertien telers die ongeveer 3.500 ha pootgoed telen. Anders
dan in Nederland laat men het pootgoed, bestemd voor de verkoop,
vaak uitgroeien waarbij men de kleine maat als pootgoed
verkoopt en de maat boven de 55mm als consumptieaardappelen
in de markt zet.
WVAMK is de laatste tien jaar zeer succesvol als pootgoedbedrijf
in Zuid-Afrika. De pootgoedverkopen zijn vertienvoudigd tot
meer dan 50.000 ton op jaarbasis. WVAMK kon zich zo succesvol
ontwikkelen door de rassen die HZPC aan hen in licentie
heeft gegeven, maar ook door een zeer strikt kwaliteitsbeleid bij
de pootgoedteelt. Alle pootgoedtelers hebben een reglement ondertekend,
zodat men zich aan dit kwaliteitsbeleid moet houden.
Het belangrijkste probleem bij de pootgoedteelt in Zuid-Afrika is de
virusziekten. Bij de teelt van pootgoed gaat men 100% uit van
miniknollen. WVAMK heeft haar eigen miniknollenbedrijf. De
miniknollen worden op een afgelegen plaats, waar geen andere
aardappelen worden geteeld, verder vermeerderd tot Generatie
1 (G1). G1 wordt door de telers verder tot G2 en G3 vermeerderd.
De G3 wordt als commercieel pootgoed op de markt gebracht.
Men hanteert dus een heel korte vermeerderingscyclus.
Dit tezamen met een strikte kwaliteitscontrole maakt dat
WVAMK pootgoed kan produceren dat aan hoge kwaliteitseisen
voldoet. Door pootgoed op verschillende tijdstippen te planten
en te rooien is men in staat om de klanten van pootgoed te
voorzien dat in de juiste fysiologische conditie is om een goede
oogst te kunnen geven.
Certificering en kwekersrecht
Zuid-Afrika is het enige land in Afrika dat een goed functionerende
en ter zake kundige keuringsdienst heeft. Het betekent dat als
men pootgoed van een bepaalde klasse koopt dat de consumptieteler
ook weet wat hij koopt. De meeste consumptietelers geven
>>
>>
13

• Ruggespraak
14
>>
er de voorkeur aan om elk jaar nieuw pootgoed
te kopen. Door de hoge virusdruk is het voor
consumptietelers vaak onverstandig om zelf
pootgoed na te telen. Wat HZPC ook helpt is dat
Zuid-Afrika een goed functionerend systeem van
kwekersrecht heeft. Ook hierin is Zuid-Afrika een
uniek land op het Afrikaanse continent. Een nadeel
is wel dat het kwekersrecht slechts twintig
jaar geldig is. Dit in tegenstelling tot Europa waar
we dertig jaar van dit voorrecht gebruik kunnen
maken. Het is dan ook zaak om snel nieuwe en
betere rassen te introduceren om van de inkomsten
uit licenties gebruik te kunnen blijven maken.
Consumptie
De consumptie van aardappelen per hoofd van de
bevolking is de laatste twintig jaar licht omhoog
gegaan van 30 tot 35 kg. Hiervan wordt 8 kg verwerkt
tot chips en frites. Door de introductie van
HZPC-rassen zijn de rassen die de Zuid-Afrikanen
eten de laatste tien jaar sterk veranderd. At men
tien jaar geleden voornamelijk rassen als BP1, Up
to Date en Van der Plank, nu nemen deze rassen
slechts 25% van de versmarkt in beslag. Op de
versmarkt neemt Mondial met 60% veruit de
grootste plaats in. Mondial is vanwege zijn goede
kook- en bakkwaliteit zeer populair geworden onder
de zwarte bevolking van Zuid-Afrika. Sifra is op
deze markt een succesvolle nieuwkomer.
Toekomstperspectieven
Door een verhoging van het niveau van de teelt en
de introductie van nieuwe rassen is men in Zuid-
Afrika in staat geweest de productie per hectare
de afgelopen twintig jaar bijna te verdubbelen.
Het ras Mondial heeft hierin met name in de afgelopen
tien jaar een belangrijke rol gespeeld. Nu het
kwekersrecht in Zuid-Afrika van het ras Mondial
over een aantal jaren afloopt, wacht HZPC de uitdaging
Mondial door nog betere rassen te vervangen.
Arie Westmaas, licentiemanager HZPC
9 april 2012
Sorteer- en verpakkingsloods.
Arie Westmaas (midden) geflankeerd door bestuur en directie van WVAMK.

De vraag is of HZPC zo’n alleskunner in haar rassenpakket
heeft. Maar ‘alles kunnen’ is misschien ook wel wat te veel
gevraagd. Wellicht is multipurpose een betere omschrijving. In
het rassenpakket van HZPC zien we echter een ras dat in alle
sectoren is vertegenwoordigd, namelijk Sagitta!
Zowel Traditional, Retail Fresh, French Fries en Peeled hebben
Sagitta in hun rassenpakket. Alleen voor chips is er geen toekomst
weggelegd voor de Sagitta.
Positionering in de sector Processing
Sagitta is voortgekomen uit een kruising gemaakt in 1993, bekend
onder nummer RZ-93-1139. In eerste instantie werd de
Sagitta begin jaren 2000 geïntroduceerd als fritesaardappel geschikt
voor de kleigronden. Sagitta kwam hier echter niet tot
zijn recht. Na een aantal jaren op een laag pitje te hebben gestaan,
werd er een nieuwe boost gegeven aan het leven van de
Sagitta. Ouders geven veel door aan hun kinderen. Een positieve
eigenschap van Sagitta is haar vroegheid, meegegeven
door de moeder, Gallia. Als middelvroege aardappel heeft Sagitta
zich nu duidelijk gepositioneerd. Op de lichtere gronden in
Zuid-Nederland, Vlaanderen en Duitsland wordt Sagitta als
middelvroege aardappel geteeld. De oogst vindt plaats vanaf
begin augustus tot de hoofdoogst begint. Het voordeel van
Sagitta is dat het een ras is dat ook bewaard kan worden voor
de middellange bewaring. De meeste vroege aardappelen hebben
geen goede bewaareigenschappen. Ook op dit punt komen
de multifunctionele eigenschappen van Sagitta weer naar
voren.
Fish & Chips
Zoals wij in onze cafetaria’s en snackbars patat en kroketten
eten, zo serveren ze in Groot-Brittannië fish & chips. De fish &
chipsmarkt - niet te verwarren met onze chips, want ‘chips’ zijn
frietjes in Engeland en als je een zak chips in de supermarkt
koopt, dan zijn dat crisps - is groot in Engeland. Van de in totaal
126.500 ha aardappelen in Groot-Brittannië worden 14.300 ha
IN DE VOlGSPOT: SAGITTA
Is Sagitta de ‘alleskunner’?
In het televisieprogramma Keuringsdienst van Waarde
stond op donderdag 17 mei een aardappel centraal, en
wel ‘de alleskunner’. In de supermarkt werd een ras als
zodanig aangeprezen. Een droom voor iedere
veredelaar! Van frites tot een kruimige aardappel in uw
stamppot, van chips tot gebakken krieltjes bij de
asperges. Maar getest op alle facetten in de
aardappelkeuken bleek dit ras toch nog niet op alle
vlakken mee te kunnen spelen.
speciaal geteeld voor de fish & chipsmarkt. In de fish & chips
shops wordt vaak nog met verse frites gewerkt. Aardappelen
worden aan het begin van de dag gesneden en in water ondergedompeld,
waardoor enzymatische verkleuring op de loer
ligt! Enzymatische verkleuring kenmerkt zich na het schillen
door een roodbruine verkleuring. Sagitta heeft hier weinig last
van, wat de houdbaarheid van Sagitta oprekt als vers geschild
product. Daarom ligt er voor dit ras een groot potentieel in het
fish & chipssegment.
Aandachtspunten
De laatste jaren zien we het zwaartepunt in de fritesteelt verschuiven
van klei- naar de zandgronden. De Sagittateelt vraagt
de aandacht op een aantal punten:
• Op het zand is de voorjaarstoediening van mest een vast
onderdeel van de bemesting. De onvoorspelbare mineralisatie
van mest geeft bij Sagitta kans op onderwatergewichten
onder de kritische grens van 360 OWG. In de advisering
wordt de balans gezocht tussen mest en kunstmest om het
drogestofgehalte op peil te houden.
• Sagitta is gevoelig voor onderzeeërs. Geadviseerd wordt
om niet te vroeg te planten, wanneer de omstandigheden
nat en koud zijn. Een positieve trend zien we in het afroepen
van pootgoed vlak voor planten. Op deze manier
wordt het risico op temperatuurschommelingen van het
pootgoed beperkt. Meer flexibiliteit wordt gevraagd van de
pootgoedteler om in een korte tijd in het voorjaar pootgoed
af te leveren.
• lichtere gronden hebben als nadeel dat nematoden zich
meer manifesteren. Interne gebreken veroorzaakt door vrijlevende
aaltjes (Trichodorus) zijn een grote bedreiging op
deze gronden.
Om positief af te sluiten, Sagitta is weinig tot niet gevoelig voor
interne gebreken.
Jaap Poortinga, productmanager Processing
15

• Ruggespraak
16
Digitaal pootgoed
aangeven bij de NAK
Sinds dit jaar kunnen telers hun pootgoed aangeven via het digitale loket van
de NAK. Het grootste voordeel is dat de aangifte op elk moment gedaan kan
worden, zodat men niet meer naar de zitdagen hoeft. Naast aangifte van de
percelen, kunnen via het NAK-loket bijvoorbeeld ook certificaten en labels
besteld worden of rooimeldingen worden doorgegeven.
Ton Stolte - manager Operations bij de NAK
“We willen inspelen op de wensen en behoeftes van de klant, waarbij de dienstverlening steeds
meer via ons digitale NAK-loket loopt. Na de pilot van vorig jaar met 200 telers zijn we blij dat de
digitale aangifte zo goed is opgepakt. Van de kavels is 85% digitaal aangegeven door de telers.
De zitdagen ‘oude stijl’ zullen daarom vanaf volgend jaar verdwijnen.”
Een ander voordeel is het direct beschikbaar zijn van gegevens. “Via het NAK-loket hebben
telers direct volledig inzicht in de status van de keuringen en onderzoeken. Zodra de keurmeester
het erf verlaat zijn de gegevens online beschikbaar voor telers en gemachtigden zoals HZPC”,
aldus Stolte.
De focus van de NAK ligt de komende jaren op service, efficiëntie en snelheid. Stolte: ”We gaan mee in de ontwikkelingen van de
markt en willen een flexibele en klantgerichte organisatie zijn.”
Martine Hommes - Maatschap H.J. Hommes
en M. Hommes-Gesink - uit Lauwerzijl
“Ik denk dat ik van bijna alle applicaties op het NAK-loket gebruik maak. Ik vraag certificaten aan, ik geef
rooimeldingen door, volg AM-onderzoeken, alsook het bestellen van labels en het aanvragen van ontheffingen
voor bepaalde stammen van nacontrole c.q. bruinrotmonsters. Ik moet wel zeggen dat ik van ons tweeën (mijn
man en ik) degene ben die administratief onderlegd is. Dan maak je er ook sneller tijd voor, zeker als je inziet
dat het ook tijd bespaart. Met name het aanvragen van certificaten buiten kantooruren om, het is zo gepiept.
Mijn man maakt veel gebruik van de NAK-site met betrekking tot de bladluissituatie. Ik gebruik het NAK-loket
ook om lijstjes naar Excel te exporteren, dat bespaart weer tijd.
Mijn ervaringen met ‘digitale aangifte’ waren over het algemeen positief. Ik had wel het gevoel ‘heb ik alle stammen wel aangegeven’? Je kunt zo
eentje vergeten in de massa. Voor de rest was het vrij eenvoudig. Ook de YouTube instructiefilmpjes waren duidelijk. Als je alle stappen een voor
een doorloopt zit het logisch in elkaar. De stamlatten worden snel verstuurd en ook de perceelsbordjes waren heel snel verzonden. Ook hoefde ik
natuurlijk niet meer naar de zitdag en een poos te wachten. Qua tijdsduur om de aangifte te doen is er niet veel verschil tussen digitale aangifte of
de papieren versie. Ik zie wel het voordeel op de lange termijn, omdat er minder NAK-personeel ingeschakeld hoeft te worden voor de verwerking,
wat op termijn wellicht kosten bespaart.
We leven in een digitaal tijdperk. Ik vind dat je mee moet met de ontwikkelingen. Zo houd je jezelf ook scherp. Bovendien is mijn motto: ‘Je kunt
wel kritisch zijn, maar als je het niet probeert, heb je het recht ook niet om er iets van te vinden.’ Soms komen de voordelen met de loop der jaren.
Wat ik als zeer prettig ervaarde, is dat ik zelf de perceelaanduiding kon meegeven. Voorheen stond dit wel op de papieren aangifte vermeld, maar
niet op de definitieve NAK-aangifte. Voor mij moet een online applicatie voldoen aan de volgende voorwaarden: een stabiel systeem
dat gebruikersvriendelijk is en voordeel biedt.”

Nak
Jan Tjaarda - hoofd logistiek bij HZPC
“Het is goed dat de NAK inspeelt op nieuwe ontwikkelingen. Zo heeft een digitale koppeling met
de keurmeester (cliëntexport) ervoor gezorgd dat de stroom van inspectiebiljetten niet meer
nodig is. Het NAK-loket zie ik dan ook als een logisch vervolg, waarbij veel zaken door de teler
zelf kunnen worden afgehandeld. Hoe sneller en effectiever dit proces verloopt, hoe groter het
voordeel is voor HZPC.
Wanneer de teler verschillende percelen heeft gerooid, is het wenselijk dat hij dit zo snel
mogelijk invoert bij het NAK-loket. Hierdoor is onze buitendienst en de logistieke afdeling
direct op de hoogte. Op deze wijze
kan de vroege export worden gelokaliseerd en kunnen vrij vlot de
juiste onderzoeken, bijvoorbeeld PCR-virusonderzoek in plaats van
Elisa, worden aangestuurd.
Een ander voorbeeld is de snelle informatie-uitwisseling naar de telers
over de status van de onderzoeken. Voorheen kostte dit proces via de
reguliere post en keurmeesters veel meer tijd. Nu zijn telers en
handelshuizen bijna dezelfde dag van de informatie op de hoogte.”
Annemarie Blitterswijk
Geert Jan Duisterwinkel - Firma Klein Midhuizen
uit Groningen
“Ik heb nu voor de tweede keer digitaal aangifte gedaan. Vorig jaar heb ik meegedaan aan de pilot
digitale aangifte. Dat beviel goed, omdat ik het makkelijk vind om zelf te bepalen wanneer ik
aangifte wil doen. Het doen van aangifte dit jaar ging goed, het programma is logisch opgebouwd
en wijst zich zelf. Je kunt het in je eigen tijd doen en je hoeft niet op een vaste dag naar de zitdag.
Voor bedrijven die pootgoed aankopen, is het handig dat de gegevens van de partij gelijk bekend
zijn bij het invoeren van een certificaatnummer. Het zou wel handig zijn als de aangekochte
vitrostammen ook automatisch bij de uitgangsstammen zouden staan.
Naast het digitaal aangifte doen, gebruik ik het NAK-loket vooral in het afleverseizoen, ik bestel alle certificaten via het NAKloket.
In het algemeen vind ik het belangrijk dat online applicaties altijd goed werken, gemakkelijk te gebruiken zijn en een
makkelijk wachtwoord hebben.”
17

• • Ruggespraak
Ruggespraak
18
Gouden Jubileum
Salia Békhazi in Libanon
Reeds in 1962 werd de heer Antoine Békhazi agent voor HZPC. Deze 50-jarige
samenwerking alsmede het 50-jarig bestaan van zijn firma, Salia Békhazi, werd
op 24 mei jl. groots gevierd in libanon. Ondergetekende had het genoegen
samen met collega’s af te reizen naar libanon om onder andere dit feest bij te
wonen. Het was de eerste keer dat ik libanon bezocht en ik wil jullie graag
deelgenoot maken van de vele indrukken die ik daar heb opgedaan.
Samen met Jan Prins ben ik al op 20 mei afgereisd naar
libanon omdat we, naast het vieren van het jubileum, ook
nog proefvelden wilden bezoeken en de financiële afwikkeling
van afgelopen seizoen wilden doornemen met Antoine
Békhazi.
Beirut
Gedurende mijn eerste autorit door Beirut was ik meteen onder
de indruk van het mooie centrum van de stad, dat geheel
in oude stijl is hersteld na vele jaren van oorlog. Behalve de
prachtige gebouwen waren er ook talloze winkels te bewonderen
van de duurdere modemerken. Voor veel vrouwen (en ook
mannen), moet dit een waar Eldorado zijn.
Het paleis was prachtig en geheel in stijl verlicht.
Proefvelden
De dag na aankomst hebben we samen met Antoine Békhazi
en zijn assistent, de heer Najib Gemayel, de financiële zaken
van afgelopen seizoen besproken en afgerond, waarna we
dinsdag 22 mei vier proefvelden in de Bekaa vallei hebben
bezocht in gezelschap van Pierre en Joseph, de twee technische
rechterhanden van Békhazi, en Rian Stekelenburg die de
avond ervoor was gearriveerd.
Bezienswaardigheden
Natuurlijk maakten we van de nood ook een deugd en hebben
we woensdag gebruikt om wat meer te zien van libanon. Het
bereiken van onze bestemming bleek echter geen sinecure,
18

Ook HZPC maakte deel uit van het ontvangstcomité
daar onze taxichauffeur geen woord over de grens sprak. Dat
we desondanks toch aankwamen bij de kalksteengrotten van
Jeita was te danken aan aanwijzingen van Jan Prins en de telefonische
medewerking van Najib. En gelukkig maar, want het
bezoek aan de grotten was meer dan de moeite waard.
Gezien onze ervaring van die ochtend hebben we de terugreis
per bus afgelegd waarbij we onderweg nog de mooie historische
stad Byblos hebben aangedaan. In het hotel waren inmiddels
ook Ko Geelhoed en Gerard Backx gearriveerd.
Jubileumfeest
Donderdag 24 mei was de dag waarop het jubileumfeest
plaatsvond. locatie voor het feest was de prachtige paleistuin
van Sursock Palace, het voormalige verblijf van Henri Pharaon,
de voormalig minister van buitenlandse zaken. In het paleis is
tegenwoordig het Robert Mouawad Museum gevestigd.
Er waren ca. 500 genodigden aanwezig waaronder veel hoogwaardigheidsbekleders
van kerk en overheid alsmede zakelijke
partners en klanten van Antoine Békhazi. Wij als HZPC-collega’s
hadden de eer naast de heer en mevrouw Békhazi, hun
zoon Antoine jr. en de Nederlandse ambassadeur in libanon,
de heer Hero de Boer te staan als ontvangstcomité. Nadat alle
gasten waren aangeschoven aan de prachtig gedecoreerde tafels
werden er, onder het genot van drankjes en diverse lekkernijen,
verschillende toespraken gehouden.
Koninklijke onderscheiding
Nadat zowel Antoine sr. als zijn zoon Antoine jr de genodigden
hadden toegesproken, was het woord aan de Nederlandse Ambassadeur,
de heer Hero de Boer. De Ambassadeur sprak vol lof
over de jubilaris en benadrukte dat Antoine Békhazi van cruciaal
belang is geweest voor de import van Nederlands pootgoed. De
heer Békhazi heeft de Nederlandse pootaardappelen op de kaart
gezet in libanon, waardoor de libanese boeren nu aardappelen
van grote kwaliteit kunnen telen, wat hen een goede prijs en een
hoge opbrengst oplevert.
De waardering hiervoor kwam tot uiting in de uitreiking van een
Koninklijke onderscheiding. De jubilaris, Antoine Békhazi, mag
zich vanaf nu Ridder in de Orde van Oranje-Nassau noemen. Dit
laatste was zonder twijfel het hoogtepunt van de avond, zeker
gezien het feit dat Nederlandse lintjes zelden worden uitgereikt
aan buitenlanders met een niet-Nederlandse nationaliteit.
Antoine Békhazi mag zich Ridder in de Orde van
Oranje-Nassau noemen
Gerard Backx en Jan Prins
Gerard Backx sprak in zijn speech met veel respect over de jubilaris
en benadrukte dat de succesformule met het ras Spunta
gemakkelijk voortgezet zou kunnen worden, maar dat er ook
een uitdaging ligt in een succesvolle introductie van nieuwe
HZPC-monopolierassen. Degene die al jarenlang het nauwst
samenwerkt met Antoine Békhazi is Jan Prins en hij was dan
ook de laatste spreker. Hij ging uitgebreid in op de historische
band die is ontstaan tussen Békhazi en HZPC en refereerde ook
aan de velddagen in libanon waarbij de contacten met de telers
altijd zeer goed zijn. Verder vermaakte Jan het publiek met
enkele anekdotes waaronder zijn eerste ontmoeting met Antoine.
Gerard Backx heeft namens HZPC een prachtig bronzen
beeld overhandigd van de kunstenares Jeanette Jansen. Het
beeld bestaat uit drie ‘wijze’ uilen en heeft de toepasselijke
naam ‘Togetherness’.
Wim Greven, medewerker verkoop binnendienst
Betreden van dit aardappelveld is geheel voor eigen risico.
De Libanezen kunnen er ‘gelukkig’ zelf om lachen.
TERUGBlIK
19

• • • • Ruggespraak
Ruggespraak
Ruggespraak
Ruggespraak
20
20
Napels in de ban van Pomme Couleur
In 2000 is op het kweekbedrijf van HZPC in Metslawier een aantal kruisingen
gemaakt, die niet in de gangbare lijn van combinaties vielen. Deze specifieke
kruisingen waren niet om een hoogopbrengend en stabiel ras voor bijvoorbeeld
Noord-Afrika te creëren, maar om de consument en chefkoks in restaurants
kennis te laten maken met de variatie die in ons geliefde gewas verscholen
ligt. Wat is er mooier en exclusiever voor een chefkok dan te kunnen
werken met de natuurlijke kleuren en vormen van zijn verse producten?
Sindsdien zijn rassen als Vitelotte Noire aan een opmars
begonnen in de culinaire wereld. HZPC heeft destijds een juiste
keuze gemaakt met deze specifieke kruisingen om vandaag de
dag op deze trend in te kunnen spelen. Drie jaar geleden zijn
we begonnen met de introductie van vijf speciale rassen in de
markt. In 2011 werd tijdens de Potato Days in Joure en later
ook tijdens de Fruit logistica in Berlijn de internationale aftrap
gegeven voor de promotie van onze zogenaamde specialty
rassen: Pomme Couleur. Met een variatie aan paarse en rode
kleuren in vlees en schil bieden we de horeca en consument
een nieuwe dimensie aan het diner.
Nu in 2012 merken we dat men in de hele keten kansen ziet om
met onze Pomme Couleur-rassen te kunnen werken. Koks vragen
regelmatig om een nieuwe voorraad gekleurde aardappelen en
zo bleek in Napels afgelopen juni dat men ook veel verder denkt.
Tijdens de officiële bekendmaking door het bedrijf le Gemme del
Vesuvio, een exclusieve producent van Italiaanse pasta, werd de
eerste aardappelpasta met een gekleurd ras van HZPC
gepresenteerd. Het ras, onder nummer (BIE 02-133) van
aangesloten kweker Hans Biemond, is afgelopen voorjaar in de
kasteeltuin van Palazzo Ducale di Marigliano geteeld en is daarna
verwerkt als ingrediënt van een nieuwe exclusieve pasta. Na de
presentatie verzorgde chefkok Francesco Sposito van het
Michelinsterrenrestaurant Taverna Estia een aantal gerechten met
ons speciale paarskleurige ras.
Met Pomme Couleur laten we de consument kennis maken met
een variatie aan gekleurde aardappelen, die op een natuurlijke
wijze zijn gecreëerd, locaal geproduceerd en bijdragen aan een
gezonde leefstijl.
Jeroen Bakker, sectorveredelaar Retail Fresh

Veranderingen
‘Volgend jaar ga ik het toch iets anders
doen’, zei mijn vader altijd. Het zal u
bekend voorkomen, ieder jaar stelt
een ondernemer zijn plan bij.
Een verandering voor het college was het vertrek van twee
ervaren collega’s. Ergens gaf dat een onbehaaglijk gevoel,
maar de regel van acht jaar zittingsduur bepaalt dat nu eenmaal.
Inmiddels heeft het college Cor Biemond (Groningen)
als nieuwe voorzitter gekozen en Marcel Wijtten (Texel) als
vicevoorzitter. Geale Miedema (Friesland) en Rubertus Clevering
(Groningen) draaien nu volledig mee. Ja, er is wel ‘kennis’
vertrokken, maar er kwam frisse visie voor terug! Veranderen
houdt scherp.
Dan de veranderingen in de Arabische wereld. Er waren grote zorgen
over de exportmogelijkheden voor onze poters. Het is HZPC
toch gelukt hiermee te ‘dealen’ en er is een goede export voor de
pool behaald. Dezelfde behoeftes, andere omstandigheden.
En toen kwam dit merkwaardige voorjaar, prachtig weer in
maart en vervolgens koud en nat in april. De in maart gepote
percelen deden er tot zes weken over om boven te komen, de
late percelen waren toen nog maar net gepoot. Het is nog
maar de vraag wat beter is. De natuur bepaalt.
Gevonden voorwerpen...
‘Ergens’ op een kast bij R&D zag Roelof
Varkevisser een wel heel exotisch dier
liggen. Een vis, een insect...? Bij nader
inzien ‘gewoon’ een vergeten aardappel.
COllEGE VAN TElERS
In de consumptieteelt wordt ook gebruik gemaakt van gesneden
pootgoed, dat geeft ieder jaar een wat onregelmatige opkomst,
maar dat verschil is dit voorjaar groter! Voor de consumptieteelt
is sprake van een zeer dramatisch verlopen jaar.
Het college heeft samen met HZPC naar de afzetstrategie gekeken.
Op de telersvergadering is met u een verandering, of bijsturing,
besproken.
Tot slot zijn de diverse vergoedingen opnieuw tegen het licht
gehouden. Dit gebeurt ieder jaar. Ook hier is sprake van verandering,
wat op de TIB met u besproken zal worden. Voorheen
was voorraadbeheer leidend, nu staat de aardappel zelf voorop.
Een aanpassing die de sorteerplanning of de bewaarmethode
meer aardappelgericht maakt. De buitendienst biedt hierin ondersteuning.
Verandering is van alle tijden.
De eisen van onze klanten en de eigenschappen van de aardappel
zijn steeds meer leidend voor het beleid van HZPC. Door
nóg meer klantgericht te werken is er verbetering in de aardappelkolom
mogelijk. Daar hoort een passende verkoopstrategie
bij. Immers, voor pooltelers geldt nog altijd dat het rendement
van onze teelt door de markt moet worden opgebracht.
Dat is niet veranderd.
Het college wenst u een goed teeltseizoen 2012.
Tammo Schreuder, voorzitter college van telers
Echtpaar Dijkstra in de prijzen
De uitreiking van het wandbord van het Geert Veenhuizen
Fonds aan Klaas en Tjerkje Dijkstra uit Dronten op 21 maart van
dit jaar kwam voor het echtpaar als een volslagen verrassing.
Klaas Dijkstra, voorzitter van het college van kwekers, en zijn
vrouw Tjerkje zijn al meer dan 25 jaar actief kweker én teler
voor HZPC. Het ras Leonardo is van hun hand.
21

• • Ruggespraak
Ruggespraak
22
TRADITIONAL RETAIL FRESH FRENCH FRIES CRISPS PEELED
UIT DE MARKT
Traditional
De laatste poters zijn in de eerste week van juni verladen en
daarmee is het leveringsseizoen beëindigd. Uit veldbezoeken
en gesprekken met onze klanten blijkt dat er nauwelijks kwaliteitsklachten
zijn. Iets waar we trots op mogen zijn.
Ondanks de extreme weersomstandigheden deze winter in de
hele regio rond de Middellandse Zee, blijkt dat er wel incidentele
schade is, maar dat de gevolgen meevallen. Er was met
name schade in de vroege teelt, maar het herstellend vermogen
van vele HZPC-rassen is verbazingwekkend.
De prijsontwikkeling van de oogst in de gebieden is zeer verschillend
per land. Afhankelijk van de opbrengst zijn de prijzen
voor de telers matig tot goed.
In enkele landen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten blijven
de interne conflicten voortduren. Het gevolg is dat onze verkopers
en technische collega’s niet overal actief in het veld kunnen
opereren. Maar dit houdt niet in dat de beproevingen, introducties
en promoties stil staan. Onze klanten blijven volop
actief, om de plannen uit te voeren en hierover goed aan HZPC
te rapporteren.
Retail Fresh
In het zuiden van Spanje werd half juni volop gerooid. In eerste
instantie alleen voor export. Doordat ook de Spaanse verpakkers
aardappelen kopen is de prijs voor de teler in een week tijd bijna
verdubbeld. In het noorden is ca. 20% minder areaal uitgeplant.
Het groeiseizoen in Portugal kenmerkte zich door een start met
regen en vorst gevolgd door een periode van droogte. De opbrengst
is lager, maar de kwaliteit daarentegen is super goed. In
het zuiden waren de prijzen voor de nieuwe oogst eerst laag,
maar door de toenemende export zijn ook deze in een week tijd
verdubbeld. De eerste commerciële proef met het ras Colomba
is zeer geslaagd: 45 ton per ha en van super kwaliteit.
In Italië is het afgelopen seizoen goed afgesloten. In juni worden
goede prijzen voor huidvaste aardappelen gemaakt. Dit voor zowel
de binnenlandse markt als voor de export
In België was men gemiddeld genomen laat met planten. Bij een
goede zomer zal de ontwikkeling snel gaan en zal het gewas
weer wat inhalen.
Het traditioneel vroege gebied in Nederland was dit jaar, mede
door de regenval, minder vroeg dan anders. Door de vele regen
zijn er ook percelen opnieuw geplant. Ondanks dat, zijn de eerste
vroege aardappelen op Tholen gerooid, maar de opbrengsten
zijn niet hoog.
In Tsjechië, en ook in Oostenrijk en Slowakije, heeft men in mei
nog flink nachtvorst gehad. Door kou en droogte was er geen
snelle knolgroei, dus wordt er naar verwachting twee weken
later begonnen met rooien. De opbrengst lijkt wel op een gemiddeld
niveau uit te komen. Het areaal is echter afgenomen,
waardoor telers voor vroege aardappelen een goede prijs lijken
te maken.
In Duitsland staat men aan het begin van de primeuroogst. Zowel
de opbrengst als kwaliteit lijken goed. De retailers gaan over
naar Duits product, wat een vlotte afzet en goede prijzen tot
gevolg zal hebben.
Processing
De marktprijs voor aardappelen voor de verwerkende industrie in
Europa is het hele jaar erg laag geweest. De voorraden waren
uiteindelijk hoger dan gedacht. Vanwege het lage prijsniveau
van de grondstof in Europa is de export naar verre bestemmingen
buiten Europa groot geweest. De concurrentiepositie van
Europa ten opzichte van andere continenten was groot. Zuid-
Amerika, Azië en Oceanië worden in grote mate beleverd met
Europese frites. Het seizoen in Noord-Amerika kent een heel ander
verloop dan in Europa. Het hele seizoen zijn de grondstofprijzen
hoog geweest vanwege een beperkt aanbod. laten we hopen
dat het prijsniveau in Europa het komend seizoen op een
hoger niveau zal komen.
Komend pootaardappelseizoen
De arealen pootgoed zijn bekend voor Nederland. Het totale
aangemelde pootaardappelareaal is ruim 900 ha hoger dan
de aangifte in 2010. In het chipssegment is er een lichte toename
van het areaal en voor frites zien we een bijna gelijk
areaal als dat van vorig seizoen. Wanneer alle Europese arealen
bekend zijn kan een totaalbeeld worden gevormd.
De prijzen voor de vroege tafelaardappelen liggen op een goed
niveau. Er is minder areaal geteeld in Zuid-Europa en de opbrengsten
zijn minder hoog dan in de meeste jaren. Dit stimuleert
de tafelaardappelmarkt. De consumptieteelt in de grote
gebieden in Europa kent een late start. Daarmee is het beeld van
de consumptiemarkt anders dan een jaar geleden. Dat is ook
zichtbaar als de termijnmarkt van dit jaar vergeleken wordt met
die van vorig jaar.
Voor het Nederlands pootgoed, en zeker voor HZPC, is de
afzet rond de Middellandse Zee bijzonder bepalend. Het blijft
onrustig in een aantal landen. In de EU op economisch gebied
en in andere landen op politiek gebied. Het zal wel even duren
voordat de stabiliteit in deze landen terugkeert. In het
kader van vraag en aanbod, en gerelateerd aan macro-economische
en politieke omstandigheden, zijn de komende maanden
weer allesbepalend.
Inmiddels zijn de meeste aardappelen geplant. Onze verplichtingen
voor de levering van pootgoed zijn allemaal goed uitgevoerd.
Een groot compliment voor onze logistieke mensen en
onze telers. Het betekent dat onze systemen goed werken. Dit is
van groot belang, omdat onze klanten erop rekenen dat zij krijgen
wat ze bij HZPC bestellen.

Domweg gelukkig in de Dapperstraat...
De Dappermarkt in Amsterdam is de mooiste en meest multi-culturele markt van Nederland. Hier zijn ooit honderd
nationaliteiten geteld op een dag. De oudste stand van de markt is de hier getoonde aardappelstand, 73 jaar oud, van
Tonnie Koster. Er ligt een bijzondere selectie piepers. Kortom, de moeite waard om eens een kijkje te nemen!
Stammen
poten uit
eigen kas:
snellere vermeerdering
en minder kans op ziekte
HZPC-teler Bouma uit Ulrum vermeerdert
uit diverse rassen miniknollen
in de kas, waarna ze gepoot worden
in de open grond. Omdat de
miniknollen na drie jaar in plaats van
vier jaar vermeerdering worden afgeleverd,
is de kans op ziekte kleiner.
Door deze wijze van productie wordt
er een snellere doorstroming bereikt.
Bouma ziet het telen vanuit de kas
als een uitdaging vanwege het hoogwaardige
uitgangsmateriaal, dat uiteindelijk
vermeerderd en afgezet
wordt.
Menna Hospers
(1) Hermes miniknollen, vermeerderd vanuit
de kas.
(3) Goudgeel S-uitgangsmateriaal.
(2) Miniknollen worden gepoot met een
speciale pootmachine voor stammen.
(4) Vanuit de bekers worden de miniknollen in
de grond gepoot.
23

• Ruggespraak
24
‘HZPC is een
mooi bedrijf
met een unieke
bedrijfscultuur’
HZPC krijgt steeds meer buitenlandse werknemers in dienst. Een groot deel
hiervan werkt in de internationale vestigingen, maar ook bij HZPC Holland krijgen
we steeds meer buitenlandse collega’s.
Een van deze collega’s is Somu uit India. Sinds enkele weken
heb ik Somu al wat beter leren kennen want hij en ik zijn beide
deelnemer aan het CSR (MVO) project van HZPC. Hoewel ik in
het begin zijn naam niet kon onthouden en hem Simu, Sumi,
Sumo (van het worstelen) noemde, heb ik nu een ezelsbruggetje
gevonden waarmee ik zijn naam nooit meer zal vergeten.
Oh ja, ‘zo moe’ denk ik dan. Dit heeft echter in geen geval betrekking
op de persoon Somu, want hij bruist van energie en
heeft altijd nieuwe ideeën.
Somu heeft het druk dus het wordt weer een race tegen de klok
om de deadline te halen. Op het laatste moment heeft hij gelukkig
nog een gaatje en dus sla ik meteen toe. Bij binnenkomst in zijn
kamer biedt hij me koffie aan en vertelt dat hij de afgelopen week
bij de sectorvergaderingen van Processing heeft gezeten en dat hij
volgende week op bezoek bij telers gaat om wat meer feeling met
de aardappel te krijgen. Ik zeg dat ik blij ben dat hij nog even tijd
heeft voor ons gesprek en leg mijn eerste vraag aan hem voor.
Kun je eerst wat meer over jezelf vertellen?
“Mijn naam is Somashekhar en ik ben 27 jaar oud. Samen met
mijn ouders en mijn jongere broer woon ik in het zuiden van India.
Ik heb verleden jaar mijn studie Masters in Agricultural Economics
afgerond en ik spreek vier talen, Telugu, Kannada, Hindi en Engels.
Mijn woonplaats is momenteel Joure.” Zoals u zult begrijpen,
vindt het interview in het Engels plaats want die andere talen komen
niet voor in mijn talenpakket.
Hoe ben je bij HZPC terechtgekomen?
“Ik was op zoek naar een bedrijf waar ik mijn afstudeeropdracht
kon doen en het toeval wilde dat HZPC naar iemand
zocht die marktonderzoek kon doen in India. Op deze manier
sloegen we dus twee vliegen in een klap.”
Hij vervolgt: “Nadat ik onderzoek heb gedaan naar de markt
voor consumptieaardappelen in India en dit heb gepresenteerd
aan HZPC, werd me een jaarcontract aangeboden met een optie
tot verlenging.”
En wat is nu dan de kern van je activiteiten?
“Mijn eerste prioriteit is het uitbreiden van mijn aardappelkennis
en bekend worden met de aardappelwereld. Vandaar
dat ik volgende week bij telers ga kijken. Daarbij ben ik bezig
met een marktanalyse en businessplan betreffende de frites-
en chipsmarkt in India en doe ik ook marktonderzoek in andere
landen.”

Je werkt nu al een tijdje bij ons,
wat vind je eigenlijk van HZPC?
“Omdat HZPC het eerste bedrijf is waar ik werk en dit mijn eerste
baan is, heb ik natuurlijk geen vergelijkingsmateriaal maar tot nu
toe bevalt het erg goed. HZPC is een mooi bedrijf met een unieke
bedrijfscultuur. Tijdens mijn stage voelde ik me meteen thuis hier
en dat was ook de belangrijkste reden om akkoord te gaan met
mijn huidige baan.”
Iedereen heeft van India gehoord natuurlijk maar ik denk dat de
lezers en ikzelf ook graag iets meer willen weten van je geboorteland.
Vol enthousiasme begint Somu uit te weiden over India
“India is een republiek en de grootste democratie in de wereld.
We hebben een president maar de uitvoerende macht ligt bij het
parlement. India is verdeeld in verschillende staten met elk ook
weer een eigen regering, maar de wetgevende, rechterlijke en
uitvoerende macht is overkoepelend.” En welke religies zijn er?
Somu: “India is een multicultureel land en er zijn veel religies
waarvan de voornaamste het Hindoeïsme, de Islam, het Christendom,
het Sikhisme en het Boeddhisme zijn. En wat ongelooflijk
is, we hebben 118 officiële talen waarvan Hindi onze nationale
taal is. Bovendien spreken heel veel mensen Engels, ik heb
zelfs gelezen dat 359 miljoen mensen in India Engels spreken.”
Somu lacht en voegt toe: “Je hoeft je dus geen zorgen te maken
als je naar India op vakantie gaat.”
Om eerlijk te zijn had ik een wat ander beeld van India en het valt
me op dat het toch heel westers overkomt. Ik zeg dit ook tegen
Somu en hij reageert: “Je moet je niet vergissen maar India is inderdaad
een erg ontwikkeld land. Ons schoolsysteem is een van de
beste ter wereld. En naast de vele scholen voor het lager en middelbaar
onderwijs, hebben we ook meer dan 500 universiteiten.”
Maar er is toch ook armoede in India?
Somu kan niet anders dan dit bevestigen “Qua economische
structuur en groei is India een extreem divers land met grote verschillen
per regio en een groot gat tussen rijk en arm. Het gemiddelde
inkomen in India was 3,80 dollar per dag in 2011 maar volgens
gegevens van de Wereldbank, moet 42% van de bevolking
van minder dan 1,25 dollar per dag leven. Hiervan leeft het grootste
deel op het platteland. Daarom is landbouw ook zo belangrijk
in India. Hoewel de landbouwproductie maar 18% van het BNP
bedraagt, is ongeveer 60% van de mensen afhankelijk van landbouw
voor hun levensonderhoud.”
“Ik heb ook gelezen dat India heel geavanceerd is op het gebied
van automatisering en zelfs een van de grootste software exporteurs
ter wereld is.” Somu beaamt dit met enige trots: “Onze
IT-sector is inderdaad van wereldklasse en is dé kracht voor de
dienstensector, die bijna 60% van het BNP bedraagt. Veel hoogopgeleide
Indiërs zijn dan ook werkzaam in deze sector.”
Om even terug te gaan naar het persoonlijke vlak, vraag ik Somu
hoe zijn familie leeft. “Mijn ouders wonen nu bij mijn broer in een
grotere plaats, maar vroeger leefden we in een klein dorpje en was
mijn vader boer. Tijdens het regenseizoen of als we genoeg water
in de tanks hadden, teelden we rijst en als het droog was, teelden
we gewassen als grondnoten, maïs, zonnebloemen en gierst. Als
vruchtwisseling teelden we koe-erwten, varkenserwten, sorghum
en mungbonen.” En hij vervolgt: “Nu hebben we nog steeds duizenden
neembomen, pongamia-bomen en ook enkele tamarindes,
mangobomen, sapota’s en citroenbomen.”
Ik wil ook nog iets weten over de veeteelt in India want ik heb
gelezen dat India het meeste vee heeft van de wereld. Dit komt
voort uit het feit dat, gezien de religie, koeien alleen voor melkproductie
worden gebruikt en dus niet worden geslacht.
Ik vraag Somu hoe dat precies zit en of koeien dan een natuurlijke
dood sterven. Somu vertelt: “In India drinken mensen elke dag
melk en de koe wordt gelijkgesteld aan de moeder van een gezin.
Vroeger had elke huishouding koeien en ze werden gezien als familieleden,
elk met een eigen naam en een eigen persoonlijkheid.
Je zult begrijpen dat deze dus nooit geslacht werden. Omdat India
tegenwoordig meer religies kent, zijn er nu wel mensen die de
koeien slachten. In veel staten is het echter nog wettelijk verboden
om dit te doen. Bij ons in de familie blijven koeien ook nog steeds
bij ons tot ze doodgaan, waarna we ze begraven.”
Wat is het grootste verschil tussen India en
Nederland?
Somu denkt na en komt dan met een heel rijtje: “India heeft ten
eerste veel meer hoogteverschillen dan Nederland en het weer is
veel aangenamer. Ook zijn de mensen in India socialer en minder
individueel. Daarnaast is het eten bij ons veel gekruider. En als
laatste, en daar ben ik niet trots op, is er in India veel meer corruptie
dan in Nederland.”
En wat was het eerste dat je opviel
in Nederland in vergelijking met India?
Somu lacht weer en zegt: “Het eerste dat me trof was dat de bussen
en treinen hier op tijd rijden (laat de NS-reizigers het niet horen)
en natuurlijk het weer hier. Normaliter moet ik een jaar wachten
om regen, sneeuw of zon te zien, maar hier zag ik het alle drie
op één dag.” Hij vervolgt: “ik kom op de fiets naar kantoor en dat
valt soms niet mee, vooral in de winter vond ik het erg koud en
dan nog die wind erbij, dat ben ik echt niet gewend.” Tijdens mijn
eerste ontmoeting dacht ik ook even dat Somu een overvaller was,
want hij was aangekleed alsof hij naar Antarctica ging met bivakmuts
en al.
We komen aan het eind van het gesprek en er rest nog een prangende
vraag, hoe staat het eigenlijk met de aardappelteelt in India?
Somu: “Je zou het misschien niet verwachten maar er worden
heel veel aardappelen geteeld in India. Verleden jaar was de
aardappelproductie 38 miljoen ton. Het is dan ook niet meer dan
logisch dat HZPC interesse toont in India als afzetgebied en ik ben
heel blij dat ik daaraan een bijdrage kan leveren.”
Ik bedank Somu voor het gesprek en wens hem een mooie tijd
toe bij HZPC.
Jacoba Vos-Feenstra
EEN DAG UIT HET lEVEN VAN SOMU
Voor verschillende functies binnen HZPC zijn branche- en/of bedrijfsspecifieke ervaring, kennis en vaardigheden
noodzakelijk. Om dit tijdig beschikbaar te hebben, bieden wij onder andere traineeships aan. Het doel van een
traineeship is om, gedurende een bepaalde periode, werkzaamheden te verrichten op verschillende werkterreinen
om de benodigde kennis en ervaring op te bouwen. Voor nieuwe HZPC-collega’s is een traineeship een mooie start
voor een loopbaan binnen HZPC. (Koenraad Witteveen, hoofd HRM)
25

• Ruggespraak
26
NIEUWE COllEGA’S
Edwin van Schaik (40)
woont samen met
zijn vriendin en heeft
een zoon van 9 jaar
en een dochter van
8 jaar oud. Ze wonen
in Stiens.
Wat is je functie bij
HZPC en wat houdt
het in?
Mijn huidige functie is assistent controller en
dat houdt in dat ik voornamelijk bezig ben met
de verwerking van de financiële gegevens van
de diverse (buitenlandse) deelnemingen. Als
gevolg van de interne veranderingen op onze
afdeling, zal ik vanaf 1 september 2012 werkzaam
zijn als finance manager Holland. In deze
functie zal de nadruk liggen op het voeren van
een juiste administratie van HZPC Holland.
Wat heb je hiervoor gedaan?
Hiervoor ben ik 15 jaar werkzaam geweest
bij Koopmans Koninklijke Meelfabriek in
leeuwarden waar ik de functie van administrateur
vervulde.
Waarom HZPC?
Als je de mogelijkheid krijgt om na 15 jaar
Koopmans van baan te veranderen binnen de
‘foodsector’, een sector die mij enorm aanspreekt,
moet je zo’n kans niet laten lopen.
Wat zijn je ervaringen tot nu toe bij HZPC en
wat is je opgevallen?
Er zit een wereld achter de aardappel, die ik
niet verwacht had. En verder ben ik onder de
indruk van de mogelijkheden die je worden
geboden om je verder te ontwikkelen.
Dries Dijkstra (28)
Zijn echte naam is
Drewes Dijkstra.
Gelukkig vond zijn
moeder, volgens
zijn zeggen, die
naam niet mooi en
is zijn roepnaam
Dries geworden. Hij
heeft al zeseneenhalf
jaar een relatie met Anneke, zijn vriendin.
Ze hebben nog geen kinderen, maar als alles
goed gaat, is dit over een half jaar anders. Ze
wonen op dit moment in Dokkum, maar zoals
het nu lijkt, gaan ze binnenkort weer terug
naar hun roots, Holwerd.
Wat is je functie bij HZPC en wat houdt dit in?
Ik ben ‘Microsoft Solutions Specialist’ waarbij ik
verantwoordelijk ben voor de inrichting van de
programma’s Sharepoint en lync. Ook zorg ik
voor de ondersteuning van collega’s bij het gebruik
van deze programma’s. Daarnaast bied ik
support bij gebruik van de andere Microsoft producten,
PowerPoint, Word en Excel.
Wat heb je hiervoor gedaan?
Tijdens en voor mijn opleiding Technische Bedrijfskunde
ben ik werkzaam geweest als productiemedewerker
bij Hellema in Hallum en
daarnaast werkte ik ook als kaartverkoper bij
Wagenborg te lauwersoog.
Nadat ik mijn opleiding had afgerond, ben ik
werkzaam geweest bij de technische diensten
van Friesland Campina te leeuwarden en Helwa
wafelbakkerij te Hallum. Bij beide bedrijven was
ik verantwoordelijk voor de inrichting en implementatie
van een onderhoudsbeheersysteem.
Waarom HZPC?
HZPC handelt in aardappelen en in mijn ogen
heb je dan te maken met een redelijk stabiele
markt; het product is toch min of meer een primaire
levensbehoefte. Uiteraard sprak ook de
functie me aan en wat ook meewoog was dat ik
simpelweg gek ben op aardappelen, en dan
vooral op chips en patat.
Wat zijn je ervaringen tot nu toe en wat is je
opgevallen?
Tot dusver zijn mijn ervaringen voor het overgrote
deel positief. Het valt me echter wel op dat
er (te) weinig jongeren zijn en de gemiddelde
leeftijd hoog ligt.
Wiebe Meijer (32)
heeft een relatie
en woont in Giekerk.
Wat is je functie
bij HZPC? En wat
houdt dit in?
Ik ben moleculair
bioloog. Het team
van Jan de Haas,
waarin ik werkzaam ben, verricht testen
waarbij we op basis van het DNA van de
aardappel een voorspelling kunnen doen
over de resistentie van de zaailingen die uit
een kruising komen. Goede zaailingen hebben
de goede eigenschappen van beide ouders.
Om hierover controle te krijgen, analyseren
we het DNA waarbij we screenen
welke eigenschappen zijn overgeërfd.
Wat heb je hiervoor gedaan?
Ik heb vijf jaar op de Rijksuniversiteit Groningen
gewerkt waar ik de productie van het
antibioticum penicilline door de schimmel
penicillium chrysogenum heb bestudeerd.
Daarna ben ik vijf jaar werkzaam geweest
op een onderzoekscentrum (lSRD) op de
Noordelijke Hogeschool. Hier deden we onderzoek
voor hoofdzakelijk Friese bedrijven.
Kleinere bedrijven hebben vaak zelf geen
onderzoeksmogelijkheden en lSRD biedt
deze bedrijven de mogelijkheid het onderzoek
door studenten uit te laten voeren. Dit
biedt voor beide partijen voordelen. De stu-
denten krijgen te maken met actuele en
echte problemen en de bedrijven ontvangen
de gewenste onderzoeksresultaten die door
enthousiaste studenten zijn uitgevoerd.
Waarom HZPC?
Vanuit het project Sensorview had ik op de
Noordelijke Hogeschool al contact met Jan
de Haas en ik was al snel onder de indruk van
de moleculaire activiteiten waarmee HZPC
zich bezighoudt. Toen ik van Jan vernam dat
er een functie binnen het moleculaire team
beschikbaar kwam, heb ik gesolliciteerd.
Wat zijn je ervaringen tot nu toe en wat is je
opgevallen?
Het eerste wat mij opviel is dat er zoveel Research
en Development wordt gedaan in
een toch wat afgelegen gebied. En toen ik
voor de eerste keer het laboratorium binnenkwam,
was ik onder de indruk van de
apparatuur en de efficiëntie waarmee de
medewerkers van HZPC hier werken.
Wil je nog iets delen met je nieuwe collega’s?
Door de goede werksfeer en de boeiende
werkzaamheden zijn jullie voorlopig nog
niet van mij af.
Paul Zekveld (40)
is getrouwd, heeft
vier kinderen en
woont in Dronten.
Wat is je functie bij
HZPC? En wat
houdt dit in?
Ik ben aan- en verkoopmanager
van
consumptieaardappelen.
Mijn verantwoordelijkheid is het verkopen
van de bovenmaatse poters en de aan- en
verkoop van afgekeurde pootgoedpartijen.
Wat heb je hiervoor gedaan?
De afgelopen drieëneenhalf jaar heb ik de
inkoop en teeltbegeleiding van groenten
gedaan voor de verwerkende industrie.
Daarvoor ben ik tien jaar werkzaam geweest
in de buitendienst (pootgoed) bij Meijer.
Waarom HZPC?
Vanaf het moment dat ik in de (poot)aardappelsector
werkzaam ben, heb ik HZPC als
een vooruitstrevend bedrijf gezien. In 2008
ben ik in de groenteteelt gaan werken maar
de aardappelteelt en -handel bleef me altijd
boeien en dus ben ik op zoek gegaan naar
een functie bij een toonaangevend bedrijf in
de aardappelsector.
Wat zijn je ervaringen tot nu toe en wat is je
opgevallen?
Er heerst een prettige werksfeer en er is
volop ruimte voor eigen initiatief.

Agenda
Teler Informatie Bijeenkomsten (TIB)
BDMW Datum Locatie
D.J. van Dam 2 juli D. Gesink
Schouwerzijlsterweg 1
Mensingeweer
G.v.d. Berg 3 juli D. Gesink
B. Huizenga 4 juli D. Gesink
K. Gast 5 juli D. Gesink
l. Vogelaar 4 juli A. Vael (Cereshoeve)
Groeneweg 1, Zaamslag
H. Rooms/ 5 juli J. v.d. Heijden
l. Vogelaar langeweg 65, Kruisland
E. Timmerman 4 juli P. Voor den Dag
Klutenweg 26, Bant
J. van Meel 5 juli P. Voor den Dag
W. Esselink (Texel) 2 juli Gebr. Witte Julia
laagwaalderweg,
Oudeschild
H. lakeman/ 3 juli P. Miedema
W. Esselink/ZAP Ulkeweg 34, Slootdorp
W. Vellema 4 juli Kweekbedrijf HZPC
Roptawei, Metslawier
B. v.d. Weide 5 juli Kweekbedrijf HZPC
M. Fokkema 2 juli De Jong
Hoarnestreek 7, Sexbierum
J. Jukema 5 juli De Jong
Woensdag 22 augustus:
Aardappeldemodag, Westmaas
www.aardappeldemodag.nl
Woensdag 12 en donderdag 13 september:
Potato Europe,
Villers-Saint-Christophe, Aisne, Frankrijk
www.potatoeurope.com
Woensdag 7 t/m vrijdag 9 november:
HZPC Potato days
Vrijdag 15 november:
Algemene Ledenvergadering te Joure
Nieuwe rassen, nieuwe namen...
HZD 00-112 heeft Flamenco als naam gekregen. Flamenco
verwijst naar een Spaans muziekgenre en dans
afkomstig uit de zuidelijke provincies van Spanje. Belangrijke
eigenschappen zijn de grote knollen, de donkerrode
schilkleur, goede drogestofgehalte, resistentie
tegen schurft en de goede opbrengst. Flamenco hoort
in de sector Traditional.
Ook HZD 99-1437 is nu geregistreerd, en wel als Celandine.
Celandine is een gele bloem en wordt in de volksmond
ook wel wrattenkruid genoemd. Celandine is een
goede salad aardappel, heeft een hoog aantal knollen,
beschikt over een heldere schilkleur en is gemakkelijk te
telen. Celandine is bestemd voor de retail fresh-markt.
Personeel
COLOFON
DIVERSEN
In dienst:
Per 01-04-2012: R. Klooster, spectroscopist, Metslawier
Per 01-05-2012 : H. Veldhuizen, facilitair medewerker, Joure
Per 04-06-2012: A.P.C. van Ofwegen, loodsmedewerker,
ZOS Emmeloord
Jubileum:
Op 25-04-2012, 12,5 jaar in dienst:
A. van der Wal, telerexpediënt, Joure
Op 25-04-2012, 25 jaar in dienst:
W. Greven, medewerker verkoop binnendienst, Joure
Op 01-06-2012, 25 jaar in dienst
H.S. de Jong, assistent laadchef, ZOS Stiens
Uit dienst:
Per 30-04-2012
J.H. Hoogenboom, controller, Joure
Op de rassenlijst...
De rassen Memphis van kweker H. Mulder en de HZPCrassen
Flamenco en Celandine zijn opgenomen op de
Nederlandse Rassenlijst.
Hoofdredacteur Annemarie Blitterswijk Eindredacteur
Martin Jansen Klomp Redactieleden Bennie Huizenga,
Jan Hendrik van der Tas Redactie Jessica de Bey
Redactiesecretariaat Annechien Born-Stok, Janny
van der Weide Vormgeving De Bey Communicatie
& Vormgeving B.V. Druk Graphic Support Aan dit
nummer werkten mee Jeroen Bakker, Wim Greven,
Menna Hospers, Jaap Poortinga, Johannes Terpstra,
Jacoba Vos-Feenstra, Arie Westmaas, Frank van
der Werff e.a. Fotografie Douwe Lodewijk, Roelof
Varkevisser e.a.
Adres Postbus 88, 8500 AB Joure
Telefoon 0513 - 489 888 Fax 0513 - 489 800
E-mail redactieruggespraak@hzpc.nl
Internet www.hzpc.com
Ruggespraak is een uitgave van HZPC Holland B.V.
Verschijnt vier maal per jaar. Oplage 2.250 ex. Jaargang 14
Copyright © HZPC, Joure. Alle rechten voorbehouden. Niets uit
deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een
geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in
enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch,
door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
27

Op de rug gezien...
De selectie is weer begonnen.
Alle telers: veel succes!