Aan de hand van de imam - Pauw & Witteman

70 Integratie en participatie van orthodoxe moslims in Tilburg-Noord
Wat speelt er in Tilburg? Dit casusonderzoek naar de moskee in Tilburg-Noord en zijn
bezoekers heeft, binnen het gegeven bestek (zie hoofdstuk 1) een aantal aspecten
blootgelegd van de dreigingen die hiervoor zijn genoemd. Tevens is een aantal
constateringen gedaan die deze dreigingen – voor zover die van toepassing zijn
geacht op de moskee in Tilburg-Noord – in een genuanceerd licht plaatsen.
De werkelijkheid is allerminst zwart-wit.
Wat betreft de gesignaleerde toename van de organisatiegraad van salafi’s in
Nederland, lijken we met betrekking tot de moskee in Tilburg-Noord te moeten
concluderen dat het organiserend vermogen van het moskeebestuur beperkt is.
Het voorbehoud is ingegeven door het feit dat wetenschappelijke onderzoekers geen
onderzoeksmethode voorhanden hebben om het ‘backoffice’ van gesloten
organisaties volledig in beeld te krijgen. De relatieve zwakte van het moskeebestuur
zou overigens uitgelegd kunnen worden als zowel een belemmering als een stimulans
voor imam Ahmad Salam en zijn naaste volgelingen bij het actief uitdragen van een
fundamentalistische geloofsovertuiging en –belijdenis.
De moskee is tamelijk gesloten, hoewel geparticipeerd wordt in interreligieuze overleggen,
bij specifieke gelegenheden buurtbewoners worden uitgenodigd en imam en
bestuur aangeven dat belangstellenden welkom zijn. Signalen dat vanuit de moskee
actief en bewust gestreefd wordt naar geslotenheid en afzijdigheid hebben de onderzoekers
niet opgemerkt, wel dat er behoefte is onder de moskeebezoekers om met
rust gelaten te worden.
Als het gaat om het niet meegaan met normen, waarden en gebruiken van de Nederlandse
samenleving dan valt te constateren dat de fundamentalistische geloofsovertuiging
en –belijdenis van imam Ahmed Salam en zijn naaste volgelingen de beeldvorming
over de moskee, de moskeebezoekers en de imam zelf onmiskenbaar sterk
bepalen. In de communis opinio, versterkt door het discours in de media 42 , gelden
orthodoxie en fundamentalisme als eng – in de zin van ‘gevaarlijk’. Orthodoxe moslims
worden gezien als ‘radicaal’ en daarom een potentieel ‘gevaar’ voor de samenleving.
Dit is ook in Tilburg aan de orde. Orthodoxie noch fundamentalisme hebben echter
een rechtstreeks verband met een gevoeligheid voor radicalisering of radicalisme. Het
blijft van belang om dat – in navolging van eerder onderzoek (Slootman en Tillie 2006;
Buijs, Demant en Hamdy 2006) – te benadrukken.
Blijft staan dat de fundamentalistische varianten van de geloofsovertuiging en –belijdenis
van moslims die de moskee in Tilburg-Noord frequenteren, in theorie kunnen
conflicteren met normen en waarden, alsmede met emancipatoire, democratische en
rechtsstatelijke belangen en beginselen die een groot goed zijn in een land als Nederland.
Wat betreft de erkenning van de Nederlandse democratie en rechtsstaat moge
duidelijk zijn geworden dat hier een knelpunt zit.
42 In een bepaald opzicht draagt een onderzoek als het onderhavige daar ook aan bij. Imam Ahmad Salam heeft van
meet af aan het standpunt gehuldigd dat onderzoek naar alleen zijn moskee en de bezoekers daarvan een
stigmatiserende werking heeft.