20.09.2013 Views

3 januari 1928. Drie Surinaamse verstekelingen komen aan in ...

3 januari 1928. Drie Surinaamse verstekelingen komen aan in ...

3 januari 1928. Drie Surinaamse verstekelingen komen aan in ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

134<br />

verdiepen door stimuler<strong>in</strong>g van volksdans en samenzang. 15 Ook onder kunstenaars<br />

heerste de gedachte dat kunst en samenlev<strong>in</strong>g elkaar wederzijds dienden te<br />

<strong>in</strong>spireren; de eigentijdse kunst moest weer worden <strong>in</strong>gebed <strong>in</strong> de samenlev<strong>in</strong>g. 16<br />

Juist dit idee van volksgemeenschap en gemeenschapskunst meenden de eerder<br />

genoemde westerse wereldreizigers op Bali gevonden te hebben. Het zal dan ook<br />

niet voor niets zijn dat vrijwel alle recensenten van de Bal<strong>in</strong>ese show <strong>in</strong> hun pog<strong>in</strong>g<br />

de Bal<strong>in</strong>ese dans te bevatten de typer<strong>in</strong>g van ‘gemeenschapskunst’ of ‘volkskunst’<br />

ter hand namen. ‘Deze [Bal<strong>in</strong>ese] dans is een gemeenschappelijk cultuurbezit dat<br />

overgaat van geslacht op geslacht. Zich steeds variërend en <strong>in</strong> nieuwe ged<strong>aan</strong>ten<br />

optredend. Hij v<strong>in</strong>dt zijn oorsprong niet <strong>in</strong> <strong>in</strong>dividuën, maar <strong>in</strong> heel een volk. Uit<br />

gemeenschappelijk ondergane emoties wordt hij geboren, emoties, die wel bij alle<br />

volken hetzelfde zijn, doch waarop elk volk <strong>in</strong> zijn eigen vormentaal reageert.’ De<br />

correspondent van De Maasbode zette de techniek en betekenis van deze kunst<br />

van de Bal<strong>in</strong>ezen (organisch gegroeid, naturel en gemeenschappelijk) af tegen die<br />

van het westen (artificieel en <strong>in</strong>dividueel). 17 Ook de bekende literator Henri Borel<br />

sprak - <strong>in</strong> Het Vaderland - van ‘kunstcultuur’, die ‘dáárom zoo groot [heeft] kunnen<br />

worden, omdat zij geboren is uit de ziel van gansch een volk en uit zijn diepste<br />

religieuze, gevoelens’. 18<br />

De hier geciteerde recensenten veronderstelden een oerbron van cultuur, en zij<br />

legden die bij ‘het volk’ of ‘de gemeenschap’. Uit die bron zouden verschillende<br />

vormen van cultuur zijn gegroeid, of verworden: weerspiegeld <strong>in</strong> de Bal<strong>in</strong>ese show<br />

zagen zij hun eigen cultuur, en die kwam er m<strong>in</strong>der goed vanaf. Het socialistische<br />

dagblad Het Volk meende daarom dat ‘wij’ op het gebied van volkskunst nog heel<br />

wat konden leren van de Bal<strong>in</strong>ezen: ‘[...] terwijl wij hier <strong>in</strong> het Westen nog midden<br />

<strong>in</strong> het experiment zitten, komt een gezelschap dansers, danseressen en musici uit<br />

Bali tot ons [...] met een demonstratie van hun <strong>in</strong>heemsche cultuur. Een cultuur, die<br />

het volkselement niet scheidde van de hoogere kunst maar <strong>in</strong>tegendeel zijn kracht<br />

levend wist te houden.’ Terwijl op Java onder <strong>in</strong>vloed van de hoven de dans steeds<br />

strakker en verfijnder werd ‘bleven op Bali de vrije uit<strong>in</strong>gsmogelijkheden best<strong>aan</strong><br />

en daarmede de behoefte <strong>aan</strong> uit<strong>in</strong>g <strong>in</strong> en door dans. Zoo bleef de volksdans levend<br />

[...]’ Het Volk voegde daar de politieke boodschap <strong>aan</strong> toe dat ‘een volk met een<br />

zoo traditioneel gebonden en levende volkskunst, het recht heeft zijn eigen leven<br />

te leven’. 19<br />

Verder terugg<strong>aan</strong>d <strong>in</strong> de tijd en <strong>in</strong>teressant <strong>in</strong> dit verband is de lez<strong>in</strong>g over<br />

danskunst die Werumeus Bun<strong>in</strong>g <strong>in</strong> 1924 hield voor de leden van de socialistische<br />

verenig<strong>in</strong>g Kunst <strong>aan</strong> het volk, en die zijn latere verheugenis over de Bal<strong>in</strong>ese dans<br />

begrijpelijk maakt. Zijn lez<strong>in</strong>g g<strong>in</strong>g vooraf <strong>aan</strong> een dansmat<strong>in</strong>ee van de Duitse<br />

danseres Edith von Schrenck, vertegenwoordigster van de zogenoemde nieuwe<br />

danskunst. 20 Deze nieuwe dansstrom<strong>in</strong>g sprak Werumeus Bun<strong>in</strong>g zeer <strong>aan</strong>, omdat<br />

ze zichtbaar brak met de naar zijn idee te rationele, kunstmatige en ijle klassieke<br />

balletkunst. De dans als uitdrukk<strong>in</strong>g van vrijheid en levensgevoel en als beziel<strong>in</strong>g<br />

van het lichaam stond voor Werumeus Bun<strong>in</strong>g voorop. Van die betekenis was de<br />

westerse samenle-<br />

Cultuur en migratie <strong>in</strong> Nederland. Kunsten <strong>in</strong> beweg<strong>in</strong>g 1900-1980

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!