2007-2008 - Kerkuilwerkgroep Vlaanderen

Verkeersslachtoffers
Kerkuilen sneuvelden massaal in 2007/2008
51

52
Kris Degraeve
Verkeersslachtoffers
Verkeersslachtoffers
Kerkuilen sneuvelden massaal in 2007/2008
Het jaar 2007 was voor de Kerkuil een topjaar. Officieel bereikten we dat jaar weliswaar
net niet de kaap van 1.000 broedgevallen, in het veld was dat ongetwijfeld wel het geval.
Vele pulli zochten in het najaar van 2007 een eigen stek. Welke weerslag zou deze piek
hebben op het aantal verkeersslachtoffers tijdens deze periode? Alles viel nog wel mee,
dachten we eind 2007. Er vielen amper verkeersslachtoffers. De situatie veranderde compleet
vanaf januari 2008. De Kerkuilen vielen als vliegen tijdens de eerste vier maanden
maar ook het najaar van 2008 kleurde zwart.
Meldingen
Met net geen vijftig meldingen in 2007 viel
alles reuze mee. Het aantal was vergelijkbaar
met 2004 (47) maar opvallend minder
dan 2005 (63), toen de Kerkuilen hun
vorige hoogtepunt beleefden. De vele
aantal meldingen 2002-2008
pulli die in 2007 uitgevlogen waren, hadden
blijkbaar zonder veel omzwervingen
langs onbekend gebied (met alle risico’s
van dien) een vaste stek kunnen verwerven.
2008 werd een compleet ander verhaal
want vanaf de winter tot in het vroege
voorjaar als tijdens de herfst vielen er ont

foto: Kris Degraeve
zettend veel kerkuilenslachtoffers. De teller
bleef maar stijgen en klokte op 31 december
2008 uiteindelijk af op maar liefst
184 geregistreerde verkeersslachtoffers,
wat een stijging betekende van 276%.
Vinddatum
In de winter en het voorjaar van 2007
vielen er opvallend weinig slachtoffers,
wat enigszins logisch was na een minder
goed kerkuilenjaar in 2006. Enkel
in maart was er een kleine piek waar te
nemen met wellicht vooral mannelijke
slachtoffers die ietwat onstuimig tewerk
gingen bij de jacht op prooien voor het
vrouwtje. Kwam er een piek in het najaar
na het lange broedseizoen 2007? Neen,
van een spectaculaire stijging van het
aantal slachtoffers in het najaar (oktoberdecember)
was er geen sprake. Er was
weliswaar een verhoging vast te stellen
maar toch beperkter dan bijvoorbeeld
in het najaar van 2005, het vorige piekjaar
bij de Kerkuilen. Dit betekende wellicht
dat de voedselsituatie in het najaar
van 2007 nog redelijk stabiel was zodat
de vele jonge Kerkuilen niet massaal aan
het zwerven gingen op zoek naar betere
voedselsituaties. Vaak eindigden deze
omzwervingen langs de bermen van
(autosnel)wegen als ultiem maar nefast
redmiddel.
53
Verkeersslachtoffers

54
Dat die omslag er misschien zou komen
met zo’n hausse aan pulli kon men verwachten
maar eind 2007 dacht men in
kerkuilenland dat we zonder ‘kleerscheuren’
naar het volgende broedseizoen
konden schuiven. De voedselsituatie
sloeg blijkbaar compleet om rond Nieuwjaar
2008, met alle gevolgen van dien.
Kerkuilen gingen en masse zwerven en
sneuvelden bij bosjes langs de autosnelwegen.
Wat volgde, waren vier gitzwarte
maanden voor de Kerkuil, vooral langs
de autosnelwegen, met gemiddeld bijna
twintig geregistreerde verkeersslachtoffers
per maand! Tijdens het broedseizoen
daalden de cijfers uiteraard maar
de aantallen bleven nog steeds hoog in
vergelijking met de corresponderende
maanden uit voorgaande jaren. Vanaf
september gingen de cijfers terug de
2
jan
20
1
Verkeersslachtoffers
22
7
16
2
21
hoogte in (17 verkeersslachtoffers) maar
de zwartste maand tot nu toe beleefden
wij in de maand oktober 2008 met maar
liefst 26 noteringen van verkeersslachtoffers.
Daarna daalden de cijfers gelukkig
terug: 18 in november en 8 in december.
Provincie
Vinddatum 2007 + 2008
3
7
1
8
Net zoals de vorige jaren vielen de meeste
verkeersslachtoffers in de provincie
Antwerpen met 40 tot 46% van de totaliteit.
Bijna even traditioneel volgde de
provincie West-Vlaanderen als tweede
(24% in 2007, 19% in 2008) ondanks het
beduidend minder aantal broedgevallen
in deze provincie maar wel met een autosnelweg
die dwars door de kustpolders
trekt. In 2007 bleven de andere provin-
3
11
6
10
2
17
9
26
2007 2008
febr maart april mei juni juli aug sept okt nov dec
7
18
6
8

cies wat achter op deze twee koplopers
(vooral Oost-Vlaanderen op met amper
twee meldingen) maar in 2008 werden
bijvoorbeeld uit Vlaams-Brabant maar
liefst 29 slachtoffers (16%) gemeld, ook
in Limburg noteerden we een ongekend
hoog aantal (21 kadavers of 11%).
De oorzaak van de ‘lagere’ cijfers van
de andere provincies is waarschijnlijk te
verklaren door het feit dat de autosnelwegen
in deze provincies minder ‘open’
gebieden doorsnijden. Maar ook omdat
daar mogelijk minder bereidwillige melders
actief waren. Misschien maakten de
persberichten omtrent de problematiek
van de verkeersslachtoffers een aantal
mensen actiever? De vele nieuwe melders
op het meldpunt wijzen hier alleszins op.
12
West-Vl
35
Aantallen verkeersslachtoffers per provincie 2007 + 2008
2
14
20
foto: Kris Degraeve
85
2007 2008
Oost-Vl Antw Limb Vl-Br
8
21
7
29
55
Verkeersslachtoffers

56
Zwarte wegen
In het zwarte jaar 2008 spanden de twee
meest ‘open’ autosnelwegen, enerzijds
de E-34 in Antwerpen en anderzijds de
E-40 in West-Vlaanderen, de kroon. Deze
laatste kende het trieste record van 44
dode Kerkuilen op zijn traject in Vlaanderen
terwijl de E-34 kort volgde met 39
slachtoffers. Maar ook andere E-wegen
Verkeersslachtoffers
Zwarte periodes en autowegen
in Vlaanderen kenden hoge mortaliteitscijfers:
de E-314 (8), de E-313 (12) en de
E-19 (10). Samen hebben de zogenaamde
EAR-wegen een aandeel van 67% in de
totaliteit van de geregistreerde verkeersslachtoffers
in Vlaanderen. Eén nationale
weg, namelijk de N-74 in Limburg, kende
ook een hoog aantal kerkuilenslachtoffers:
liefst 8 meldingen kwamen van dat
traject binnen door slechts één melder.

Tenslotte vielen er op de ‘andere’ wegen
(buurtwegen in het Vlaamse land) in 2008
19 kerkuilenslachtoffers.
Wanneer we de combinatie maken tussen
de periodes waarin de verkeersslachtoffers
vallen en de zwarte autowegen, dan
komen we op onderstaande grafiek uit.
Hieruit kunnen we ondermeer afleiden
dat in de eerste maanden van 2008 voor-
al de E-34 de ‘dodenweg’ was, terwijl dit
in het najaar verschoof naar het westen
met de E-40. Het is van belang om bij de
melding van slachtoffers op de autosnelwegen
ook het hectometerpaaltje aan te
geven. Door deze gegevens hebben we
reeds een ‘mooie’ databank aangelegd,
die ons in de toekomst in staat stelt om
zogenaamde ‘black points’ aan te duiden.
57
Verkeersslachtoffers

58
foto: Rollin Verlinde / Vilda
18
Ongeringd
Verkeersslachtoffers
86
9
Geringde Kerkuilen
Het aantal ‘met zekerheid geringde verkeersslachtoffers’
daalde van 45% in 2007
tot 31% in 2008. Sinds vorig jaar moet de
melder op het meldpunt een keuze maken
tussen ‘met zekerheid ongeringde’
Kerkuilen en ‘onbekend’ (wanneer verificatie
niet mogelijk was wegens te druk
verkeer). Dit had tot gevolg dat deze laatste
categorie sterk gestegen is. Het aantal
uit Nederland geringde Kerkuilen blijft
zeer laag: twee vogels in 2008, het jaar
voordien slechts één. Gelukkig blijven
ook de Kerkuilen met gesloten kweekringen
beperkt. In 47% van de gevallen kon
vorig jaar worden vastgesteld dat de
gevonden Kerkuil niet geringd was. Het
aantal ongeringde Kerkuilen wekt soms
verwondering bij sommige medewerkers
die intensief hun pulli ringen. Dit
kan lokaal/regionaal soms het geval zijn
maar dit geldt niet voor heel Vlaanderen.
Bovendien zijn sommige locaties onbereikbaar
of gewoonweg onbekend bij de
Kerkuilwerkgroep Vlaanderen, wat uiteraard
heel wat ongeringde vogels oplevert.
Geringde verkeersslachtoffers 2007 + 2008
42
19
51
Onbekend België Nederland Kweekring
1
2
2007 2008
2
3

foto: Kris Degraeve
Melders
Dank aan volgende personen die één of meerdere kerkuilslachtoffers meldden op ons meldpunt:
Carlo Verheyen (57), Kris Degraeve (19), Kristof Denys (15), Ludo Smets (11), Philippe Smets (11),
VOC Herenthout (9), Patrick Schuurmans (8), Stany Cerulis (7), Johan Versmissen (7), Herman
Berghmans (5), Eddy D’Huyvetter (5), Ronny Huybrechts (3), André Vanmarsenille (3), Armand
Destombes (2), Marc Herremans (2), Paul Laeveren (2), Bart Mulkens (2), Marcel Peeters (3),
Paul Segers (2), Joris Bosmans, Jonas Deconinck, Renaat Jacbos, Bart Piette, Marcel Pottier,
Jan Rodts, Niko Van Wassenhove, Eddy Vandenbouhede, Maciej Sobieraj, Jan Purnot, Bram Van
Duyck, Jef De Pooter, Ludo Leper, Sofie Butaye, Isabelle Respillaux, Carine Richerzhagen, Rudi
Oyen, Kristof Van Breedam, Christophe Houthoofd, Dirk Braem, VOC Malderen, Luc De Muynck,
Joren Stynen, Stijn Boenders, Willy Lemmens, Johan De Meirsman, Joris Elst, Wegpolitie Zone
Meer, Simonne Janssen, Luc Lemmens, Regis Nossent, Johan Lefebvre, Pieter Dhaluin, Wim
Verheyen, Ivan Steenkiste, Hendrik van de Sande, Christine Vanhellemont, Walter Wackenier, Rik
De Baere, Danny Vander Beken, Rudi Mallaerts, Sigri Vandeweyer, Désiré Vanautgaerden, Wim De
Bock, Luc Damen, Jos Van Kerckhoven, J. Roosbroeckx, Johan Vandeplas, Jan Dermauw, Johannes
Jansen, G. Boelens, Walter Hamelinck, Kristof De Ketelaere, Rémar Erens, Els Van Looy, Alain
Kerwyn, Aurel Vande Walle, Walter De Smet, Swa Heylen, Claude Velter, Dieter Heylen, Werner
Langhmans, Norbert Claeyssens, Eric Niville, Bert Hoeyberghs.
59
Verkeersslachtoffers