Masterplan - Gemeente Schiedam

Projectbureau Schieveste
postbus
telefoon ()
fax ()
e-mail info@schiedam.nl
www.schiedam.nl
Schieveste
MASTERPLAN SCHIEVESTE
Schieveste
Kansrijk voor de regio

Colofon
Het masterplan Schieveste ‘Schieveste, kansrijk voor de regio’
is een uitgave van de gemeente Schiedam.
November 2002
Stuurgroep
R. Scheeres; burgemeester Schiedam
T. de Swart; wethouder Schiedam
T. Schoenmakers; wethouder Schiedam
K. Stob/ R. Adriaansens; projectmanager
M. de Schwartz; gemeente Schiedam
B. Weilers; gemeente Schiedam
J. Freie; gemeente Rotterdam, OBR
R. van Schijndel; Stadsregio Rotterdam, gemeente Rotterdam, dS+V
A. van Hengel; stedenbouwkundig supervisor
C. Nyqvist; Connekt
F. Spierings; Verwey-Jonker Instituut
H. Rozie; Communication Concert
Projectgroep
K. Stob/ R. Adriaansens; projectmanager
M. Bongers; Stadsregio Rotterdam, gemeente Rotterdam, dS+V
L. Nijs; gemeente Rotterdam, OBR
A. van Hengel; stedenbouwkundig supervisor
H. Heijerman; projectleider stationsplein zuidzijde
L. Boersma; gemeente Schiedam
L. Buist; gemeente Schiedam
W. Kelders; gemeente Schiedam
W. van Overbeeke; Connektor
K. Fortuin; Verwey-Jonker Instituut
J. Brouwer; gemeente Schiedam
R. Jaggie; gemeente Schiedam
R. Hoenselaar; gemeente Rotterdam, dS+V
Y. van Asseldonk; plv. projectmanager
S. Heijnen; Communication Concert
P. Kalkman; gemeente Schiedam
Ontwerpteam
A. van Hengel; stedenbouwkundig supervisor
E. de Jager; Groep 5 van der Ven
C. Zwiers; Groep 5 van der Ven
A. Misch; Stadsregio Rotterdam, gemeente Rotterdam, dS+V
S. van Mensfoort; Buro 5
R. Daniels; Buro 5
Daarnaast werkten mee:
M. van Blijswijk, J. van der Want, H. van Gent, M. Soeterbroek; Stadsregio Rotterdam,
gemeente Rotterdam, dS+V
P. den Boer; Connektor
A. Nix, A. van den Hoeven, P. Persoon, F. Griffioen, M. van Otterdijk, M. Hogervorst,
G. Pingen, W. Wang; gemeente Schiedam
H. Verschoor, J. Verburg, A. de Reus; gemeente Rotterdam, OBR
M. Kramer, R. Klijberg; KPMG
G. Veneman, D. Lampe; PRC Verschoor
B. Govers; P. Koolhaas; Goudappel Coffeng
A. Huygen; Verwey-Jonker Instituut
J. Winkel, E. van Schaijk; NS Vastgoed
G. Beijer; Boer & Croon
G. Westerdijk; Westerdijk Consultancy
Kenniscentrum PPS Ministerie Financiën
RET
Connekt
Bewonersvereniging Schiedam-Oost
Bewoners Schiedam-Oost
Ondernemers o.a. Spaanse polder en binnenstad
Marktpartijen
en vele anderen
Uitgave: Gemeente Schiedam, projectbureau Schieveste
Kaartmateriaal, impressies en referentiebeelden: Groep 5 van der Ven Rotterdam BV
Maquettebouwer: Postma & Partner
Foto’s: J. van der Ploeg, T. Dijkstra, F. Keuzenkamp, Aeroview b.v.-D. Sellenraad
Ontwerp: Manifesta, Rotterdam
Coördinatie, productie en redactie: Communication Concert, Weesp

Kansrijk voor de regio
ASTERPLANSchieveste

Inhoud
INHOUD
2
4
5
6
7
8
10
11
17
18
18
19
20
21
21
22
24
24
25
25
26
26
26
26
27
27
28
29
30
31
31
32
32
32
34
34
34
35
35
35
35
36
36
36
36
37
37
37
40
40
40
40
41
41
Ten geleide
Woord vooraf
DEEL 1 DE GROTE LIJN
De visie
Het plangebied en zijn omgeving
Het functionele programma
Het stedenbouwkundig plan
Het fysieke en sociale beheer
De uitvoering, de fasering en de financiële onderbouwing
De open vesting
DEEL 2 DE DETAILS
1 Een terrein met potenties
1.1 Ligging en deelgebieden
Schieveste rondom het station: een krachtig begin
Schieveste ten noorden van de spoorlijn: de grond onder dit masterplan
1.2 Knooppunt van infrastructuur
Schieveste en de auto
Schieveste en het openbaar vervoer
Schieveste voor fietsers en voetgangers
1.3 Schieveste in de omgeving
Spaanse Polder en ’s-Graveland
Schiedam-Oost
Schieveste als drijvende kracht
1.4 Schieveste en de Schiedamse binnenstad
Stadshart in beweging
Een kloppende combinatie
1.5 Knooppunt in de Deltametropool
2 Een project met een missie
2.1 Schieveste als sociaal-economische impuls voor de regio
Bedrijvigheid en werkgelegenheid in Schiedam
Bedrijvigheid en werkgelegenheid in Rotterdam
Schieveste in de regio
2.2 Een veelzijdig functioneel programma
Kantoren
Schieveste tussen vraag en aanbod in de regio
Kantooroppervlakte in het programma
Sociaal-economische effecten kantoren
Voorzieningen
De vraag naar voorzieningen in de regio
Detailhandel
Hotel en congresfaciliteiten
P+R-voorzieningen
Onderwijs
Ontspanning
Woningen
De woningmarkt in Schiedam
Wonen op knooppunten
Woonruimte in het programma
Sociaal-economische effecten woningen
2.3 Reacties uit de markt
Marktconsultaties op 7 maart en 5 juni 2002
Stadsgesprek 12 juni 2002
2.4 Schieveste: veel te bieden
42
43
43
45
45
48
48
49
49
49
49
50
50
50
50
50
51
52
53
53
53
54
54
54
54
55
55
58
59
59
59
59
60
61
61
61
63
66
67
67
68
68
68
68
68
68
69
70
71
71
72
73
74
3 Een inventief stedenbouwkundig plan
3.1 Een open vesting
De structuur van Schieveste: ontsluitingswereld en verblijfswereld
Glazen vestingmuur langs de A20
Bedrijvenlinie langs het spoor
Oostelijk deelgebied: pleinen en hoven
Westelijk deelgebied: wonen, werken en parkeren
Oksel rijksweg: een toegangspoort van formaat
Bouwhoogte
3.2 Milieu en duurzaamheid
Geluid
Luchtkwaliteit
Bodem
Externe veiligheid
Water
Ecologie
Duurzaamheid
4 Een toekomstvast beheer
4.1 Van ontmoeting naar binding
4.2 Een plek in een omgeving
Jongeren in Schiedam
De wegen naar Schieveste
Veiligheid Effect Rapportage en beheerfonds
4.3 Een actieve beheerorganisatie
Samen werken aan de basis
Samen delen als doel
Een doordachte ontwikkelingsstrategie
4.4 Inrichting met oog voor detail
4.5 Schieveste, een plek voor mensen
Schievestenaren, gevestigd en onderweg
Een bruisend verblijfs- en doorgangsgebied
De Schie, blauwe drager van de open vesting
5 Een voortvarende uitvoering
5.1 Samenwerking van masterplan tot exploitatie
5.2 Juridisch-planologisch kader
5.3 Een flexibele fasering
5.4 Het begin van een nieuw stadsdeel
DEEL 3 DE FINANCIËN
Een kansrijk plan
Knooppuntwaarde en vastgoedwaarde
Financiële risico’s
Fasering en functiemix
Ontsluiting en P+R-voorziening
Sanering vuilstort
Verwerving en inbreng grond en opstallen
Kanttekeningen bij de risico’s
Een kans voor de regio
Bronnen
BIJLAGEN
Bijlage A: Woningmarkt Schiedam
Bijlage B: Sociale context Schiedam
Bijlage C: Vervoer en bereikbaarheid
Bijlage D: Milieuaspecten
3
INHOUD

Ten geleide
TEN GELEIDE
4
Een terrein dat erom vráágt te worden ontwikkeld: dat is Schieveste
nu. Een vitaal nieuw stadsdeel met kantoren en andere bedrijvigheid,
aantrekkelijke woningen en een scala aan ontmoetings- en
ontspanningsgelegenheden op en rond de Schie – kortom, een
volgroeid project: dat is Schieveste straks.
Een belangrijke schakel tussen nu en straks is dit masterplan.
Het biedt u de kaart van Schieveste. De kaart van het bestaande,
goeddeels braakliggende gebied met zijn grote potenties. De kaart
van de toekomstige ‘open vesting’ die met haar ontsluitings- en
verblijfswereld deze potenties uitbuit en de omgeving nieuwe
stimulansen biedt. Én de kaart, door de tijd heen, van de weg
tussen potenties en realisering.
Dit masterplan presenteert u Schieveste als stedenbouwkundig
plan, gebaseerd op een functioneel programma en gedragen door
een overtuigende visie.
Woord vooraf
Het Plan van Aanpak voor de ontwikkeling van Schieveste werd in juli 2001 unaniem
door de Schiedamse gemeenteraad vastgesteld. Iets meer dan een jaar later ligt er nu
een masterplan, dat eveneens kan rekenen op een breed bestuurlijk draagvlak. Dat is
ook niet verwonderlijk want Schieveste biedt niet alleen Schiedam, maar ook Rotterdam
en de Stadsregio een enorme uitdaging: het realiseren van een nieuwe, multifunctionele
locatie met een unieke bereikbaarheid.
Niet alleen per auto, maar vooral ook met het openbaar vervoer is het toekomstige
Schieveste uitstekend te bereiken. Die infrastructuur is nu al grotendeels aanwezig,
terwijl de locatie nog goeddeels braak ligt. Dat brengt met zich mee dat Schieveste op
korte termijn ontwikkeld kan worden. Deze kans wil het gemeentebestuur niet laten
liggen. Samen met het gemeentebestuur van Rotterdam en andere partners willen we
een nieuw stadsdeel realiseren waar veel te beleven valt en waar velen uit onze regio
niet alleen een woon- en werkplek kunnen vinden, maar ook voorzieningen op het
gebied van cultuur, ontspanning en zorg. Een modern leef-, zaken- en dienstencentrum
als tegenhanger voor onze historische binnenstad.
Bij de uitwerking van dit masterplan hebben we goed geluisterd naar meningen en
ideeën van anderen. Marktpartijen, omwonenden, ondernemers en andere betrokkenen
zijn op allerlei manieren geraadpleegd. Dit leverde veel interessant en bruikbaar
materiaal op, wat we verwerkt hebben in dit plan. Iedereen die een bijdrage heeft
geleverd wil ik daarvoor hartelijk bedanken want de opbouwende kritiek en frisse
ideeën hebben dit masterplan gekneed en gevormd.
Een ander punt waarop de planvorming voor Schieveste zich onderscheidt van andere
plannen is dat het sociale ontwerpproces gelijk oploopt met het fysieke ontwerpproces.
Schieveste kan alleen slagen als de inrichting ook in sociaal opzicht duurzaam is.
Duidelijk is dat sociale processen zich niet laten sturen. Maar het is wel mogelijk
om gewenste ontwikkelingen te stimuleren. Een actieve beheerorganisatie vanaf het
allereerste begin, is daarbij van groot belang. Momenteel wordt deze organisatie
vormgegeven.
De eerste resultaten van Schieveste zijn op korte termijn zichtbaar aan de zuidzijde
van station Schiedam Centrum. Daarna volgt het deelgebied aan de noordzijde van
het station. Het stedenbouwkundig plan voor dit deelgebied wordt op dit moment
uitgewerkt. Duidelijk is dat de slogan voor Schieveste ‘alles dichtbij, dichtbij alles’
waarheid zal worden.
R. Scheeres
Burgemeester van Schiedam
5
TEN GELEIDE

De grote lijn
‘Een compleet stadsdeel
met intensief
en inventief grondgebruik,
vervlochten
met Schiedam.’
De visie
Waarom is Schieveste zo’n buitengewoon interessant plangebied? Omdat een tweede
plek als deze aan de zuidrand van de Deltametropool niet te vinden is. Omdat het
plannenmakers en beleidsmakers uitdaagt. Omdat er weinig te verliezen en heel veel
te winnen valt.
Schieveste is een avontuur, maar geen gok. Een noodzakelijk avontuur, omdat de
Rotterdamse stadsregio het economisch minder goed doet dan de rest van het land en
Schiedam zich binnen deze regio in de achterhoede bevindt – terwijl de remedies,
waaronder meer en beter gedifferentieerde werkgelegenheid, hier welhaast voor het
oprapen liggen. Geen overmoedige gok, omdat de inzet bestaat uit een terrein en een
project die samen een klinkende kans op rendement bieden.
De uitmuntende bereikbaarheid maakt Schieveste tot een poort naar de toekomst
voor de hele regio. Hier is een brede ontwikkeling mogelijk. Banen waarin mensen op
alle niveaus, van laaggeschoold tot hooggeschoold, aan de slag kunnen. Moderne
kantoorruimte, maatschappelijk ingebed onderwijs van basisschool tot hbo, kinderopvang,
horeca, een grote bioscoop, winkels voor de dagelijkse inkopen, parkeerruimte,
stedelijk vertier én woningen. Een afspiegeling van de samenleving, brandpunt van
activiteit. Een compleet stadsdeel met intensief en inventief grondgebruik, vervlochten
met Schiedam-Oost en de Spaanse Polder en complementair aan de klassieke
Schiedamse binnenstad, die elk jaar mooier wordt en meer bezoekers trekt.
7
DEEL 1 DE GROTE LIJN

DEEL 1 DE GROTE LIJN
8
1 Connekt: Vastgoedontwikkeling op knooppunten,
het effect van bereikbaarheid
verklaard, oktober 2002.
Schieveste ontleent zijn identiteit als open vesting aan zijn positie: het zet de aanwezige
beperkingen om in krachtige voordelen. Het schermt zich af van de A20 en
het spoor, om open te kunnen staan voor de omgeving daarachter. De stedenbouwkundige
maatregelen die het geluid beperken en de luchtkwaliteit verbeteren, geven
het gebied een herkenbaar gezicht. Dankzij een actief sociaal ontwikkelingsplan voelt
iedereen zich in dit stadsdeel welkom, prettig en veilig. Schieveste vormt zo met recht
een verbindende factor tussen de omliggende wijken.
Schieveste heeft alle kans van slagen. Niet alleen is het zeer goed bereikbaar en
kan de schop zó de grond in, maar ook zijn besluitvorming en procedures zo
gestroomlijnd dat de tijd tussen droom en daad geen reële belemmering vormt.
Het plangebied en zijn omgeving
Schieveste krijgt nu al gedeeltelijk vorm, op en rond het plein voor het NS-station
Schiedam Centrum. Kantoren, woningen en publieke voorzieningen worden hier
gerenoveerd en nieuw gebouwd. Deze eerste fase van Schieveste is in 2005 gereed.
Het zuidelijke stationsplein is dan een halteplaats van vrijwel alle vormen van openbaar
vervoer, de uitnodigende ‘huiskamer’ van het station en Schiedam-Oost en de
entree van de Schiedamse binnenstad.
Ten noorden van dit stationsplein en het spoor ligt 16 hectare goeddeels braakliggend
terrein. Van oost tot west ongeveer 1.400 meter lang, tussen spoorlijn en A20
zo’n 115 tot 230 meter breed, en met de Schie als blauwe drager. Een perfecte locatie,
compact en toch met veel bouwruimte, die prima te ontsluiten is.
Een studie van Connekt 1 bevestigt wat met een blik op de kaart al is vast te stellen.
Schieveste scoort hoog op bereikbaarheid. Het gebied geeft automobilisten via
de A20 een snelle aansluiting op de A16, de A4, de A12, de A13 en de A15. De trein,
de verlengde Calandlijn van de Rotterdamse metro, de nieuwe TramPlus en diverse
buslijnen voorzien in regionale, nationale en zelfs internationale verbindingen. Niet
alleen Rotterdam Centraal, halte van de hogesnelheidslijn naar Brussel en Parijs, en
Rotterdam Airport liggen dichtbij; ook luchthaven Schiphol is niet ver. De toegangen
voor voetgangers en fietsers laten zich eenvoudig uitbreiden en aantrekkelijker maken.
Deze unieke bereikbaarheid vormt een eerste voorwaarde waaronder het gebied
kan uitgroeien tot bestemming en uitvalsbasis. Schieveste is daarmee een uitgelezen
Station Schiedam Centrum in aanbouw
‘Een perfecte locatie,
compact en toch met
veel bouwruimte, die
prima te ontsluiten is.’
plaats voor intensivering van stedelijk ruimtegebruik – precies wat rijk en provincie
nastreven. Een nieuw stuk stad op deze plaats vormt bovendien een positieve sociaaleconomische
impuls voor Schiedam en Rotterdam, twee steden met hoge werkloosheid,
relatief veel lage inkomens en een relatief laag opleidingsniveau onder hun bevolking.
Schieveste is een verrijking voor de regio. Nieuwe werk- en woonruimte en voorzieningen,
maar ook ruim 10.000 arbeidsplaatsen, de tijdelijke nog niet meegeteld.
Een ontmoetingsplek voor de bewoners van Schiedam-Oost en andere aanpalende
wijken. Een florerend en dynamisch nieuw stadsdeel waar veel te beleven valt, en een
krachtige stimulans voor de opwaardering van de omliggende gebieden, waaronder
ook de industriegebieden ’s-Graveland en Spaanse Polder. Een modern leef-, zakenen
dienstencentrum als tegenhanger van de historische binnenstad van Schiedam, die
op een steenworp afstand bezig is aan een ongekende transformatie en nóg dichterbij
komt met een flaneerboulevard langs de Overschiesestraat.
Op haar beurt brengt de omgeving ook het nodige in. Omwonenden en ondernemers
zorgen voor opbouwende kritiek bij de samenstelling van het programma, frisse
ideeën voor de inrichting, en de bezieling waar het gebied ook straks niet buiten zal
kunnen. De verwachtingen zijn hooggespannen. Schieveste maakt het stadscentrum,
Schiedam-Oost en de Spaanse Polder weer tot een organisch geheel, waarin een
levendige uitwisseling van mensen en activiteiten kan plaatsvinden. Schiedam wordt
zo een zeer attractieve plaats op de zuidvleugel van de Randstad.
9
DEEL 1 DE GROTE LIJN

DEEL 1 DE GROTE LIJN 10
Schieveste in de
Rotterdamse ruit,
infrastructuur
wegen
spoor
metro
‘De belangrijkste
functies zijn kantoren,
voorzieningen voor
onder meer onderwijs,
recreatie en
dienstverlening, en
woningen.’
Het functionele programma
Het functionele programma voor Schieveste omvat in totaal een bruto vloeroppervlak
van 420.000 m 2. De belangrijkste functies zijn kantoren, voorzieningen voor onder
meer onderwijs, recreatie en dienstverlening, en woningen. Daarnaast is er ruimte
voor andere vormen van bedrijvigheid. De ontsluiting van de deelgebieden voor
auto’s en per openbaar vervoer, de parkeergelegenheid en de andere ondersteunende
faciliteiten zijn op deze combinatie van functies afgestemd.
De kantoorruimte beslaat de helft van het programma. Hiermee zet Schieveste
Schiedam op de kaart als kantorenstad met een sterke positie binnen de regio. Winkels
voor de dagelijkse boodschappen en instellingen voor huishoudelijke dienstverlening,
kinderopvang en zorg ontbreken niet. De horeca zal in diverse vormen aanwezig zijn.
Ook een hotel met fitnessruimten, een zwembad en een congrescentrum is op zijn
plaats. Als vertrek- en aankomstpunt voor forensen en tussenstation voor langeafstandsreizigers
is Schieveste een ideale locatie voor een flink aantal P+R-plaatsen.
De ambitie is om ook een grootschalige detailhandelsvoorziening met een regionaal
bijzondere formule naar Schieveste te halen.
Eigentijds onderwijs, verbonden met het bedrijfsleven en de maatschappelijke
context, vindt op Schieveste alle faciliteiten waarmee het verschillende doelgroepen
kan bedienen. Een megabioscoop is een aanwinst voor Schiedam, tentoonstellingsruimten
en dansscholen vormen een verdere verrijking. Voor de sportieve ontspanning
komt ruimte in de nabijheid van het hotel, maar ook op en rond het water van
de Schie. Met deze en andere educatieve, culturele en recreatieve voorzieningen
beantwoordt Schieveste aan sterk gevoelde regionale behoeften.
Op Schieveste komen bovendien – voor zover de milieueisen dat toelaten – 800
woningen, huur en koop, vooral in het middeldure en dure segment. Een aanzienlijk
deel van het woningtekort in Schiedam wordt hiermee opgelost. Deze woningen zijn
‘Schieveste behoort
tot de snelst te ontwikkelen
locaties op
de zuidvleugel van
de Deltametropool.’
Structuur stedenbouwkundig plan
met name aantrekkelijk voor tweeverdieners zonder kinderen en voor ouderen met
veel vrije tijd die veel reizen of juist zorgbehoevend zijn. Goedkopere woningen zijn
bestemd voor studenten aan de onderwijsinstellingen in Schieveste zelf of aan de
universiteiten en hogescholen van Delft en Rotterdam. Deze doelgroepen vinden hier
in de directe nabijheid precies de voorzieningen en uitvalsmogelijkheden die aansluiten
op hun leefstijl, terwijl ze zelf bijdragen aan de levendigheid van het gebied.
Schieveste is geen Kop van Zuid, geen Weena, geen Alexander, geen Brainpark.
Met zijn voorzieningen mikt Schieveste op bedrijven, ondernemers en bewoners die
zich willen vestigen op een locatie met allure, zonder daarvoor de hoogste prijs te
betalen. Uitstraling en aantrekkingskracht zijn in de eerste plaats breed-regionaal. In
Schieveste zijn hoofdkantoren, maar vooral ook backoffices welkom: juist die laatste
brengen een breed en divers scala aan arbeidsplaatsen mee.
Zo kan Schieveste een forse impuls geven aan de regionale economische ontwikkeling,
een bron zijn voor nieuwe en goed bereikbare werkgelegenheid en een welkome
versterking vormen voor het draagvlak van stedelijke, culturele en recreatieve
voorzieningen. Schieveste behoort tot de snelst te ontwikkelen locaties op de zuidvleugel
van de Deltametropool; volgens marktconsultaties ligt hierin de belangrijkste
kans van het project. Het gaat erom deze kans snel en ten volle te benutten.
Schieveste biedt ‘veel voor weinig’. Het kent letterlijk en figuurlijk zijn plaats.
Het stedenbouwkundig plan
In de combinatie van functies ligt enerzijds de kracht van Schieveste als antwoord
op grote sociaal-economische behoeften en als dynamisch, attractief leefgebied, en
anderzijds een forse stedenbouwkundige opgave. De vormgeving van het plan buit de
ligging van Schieveste en de gegeven structuur van het gebied ten volle uit. Bepalend
zijn de rijksweg en de spoorlijn met hun hoogte van zo’n zes meter boven maaiveld,
maar ook, op maaiveldhoogte, de kruising met de Schie en de plaats van NS-station
Schiedam Centrum. Samen vormen de Schie en het station het kerngebied van Schieveste.
Ze zijn hecht met elkaar en de omgeving verbonden.
Grote delen van het maaiveld worden zes meter opgetild, dus tot het niveau van
de rijksweg en het spoor. Zo ontstaan een laagliggende ontsluitingswereld en een hoogliggende
verblijfswereld. De ontsluitingswereld opent Schieveste voor de omliggende
wijken, ter hoogte van het station en de wegen langs de Schie. De verblijfswereld
vormt op het verhoogde maaiveld het plezierige en exclusieve domein van voetgangers.
11
DEEL 1 DE GROTE LIJN

Zicht vanaf de
Schie op Schieveste

DEEL 1 DE GROTE LIJN 14
Ruimtelijke impressie oostelijk
plandeel met wonen en werken
aan de groene en stille hof
De tussenliggende laag wordt vooral gebruikt voor parkeren, maar ook voor waterberging,
kabels, leidingen en trafo’s. Op een plein ten noorden van het station en bij
de Schie, die tussen spoorlijn en rijksweg tot 80 meter wordt verbreed, treffen beide
werelden elkaar.
Een wand van ‘harde’, zakelijke functies beschermt het gebied. Langs de A20 ligt
voor de kantoren een vestingmuur van glas: een langgerekt atrium met daarin tuinen
en mogelijk een trammuseum. In de laaggelegen ontsluitingszone langs het spoor,
dat voor de helft wordt overbouwd, ligt vanaf de Schie westwaarts een 20 meter
brede corridor met aan weerszijden levendige bedrijvigheid. Openingen in de
beschermende wand bieden automobilisten en treinreizigers vrij zicht tot in het hart
van het gebied, waar de ‘zachtere’ gebouwen liggen, voor wonen en allerhande voorzieningen.
Drie pleinen, elk tegenover een doorgang onder de rijksweg of het spoor,
verbinden onder andere de kantoren en de onderwijsinstellingen met de ontsluitende
corridor. Aan de noordzijde zijn in de bebouwing van de hooggelegen verblijfswereld
drie hoven uitgespaard. Hier gaat de stedelijke bedrijvigheid van het station naar het
westen gefaseerd over in een parkachtige rust, waarin het vooral heerlijk wonen is.
Het noordelijke en het zuidelijke stationsplein zijn vol vertier en voetgangersverkeer.
Rond de Schie is de bestaande bebouwing ingepast in een gastvrij en speels
oevergebied. Onder de viaducten brengen horeca- en uitgaansgelegenheden de wanden
en kolommen tot leven. Gebruikers en bezoekers vinden hier ontspanning, in
rust of juist in allerlei activiteiten: ze kunnen er zeilen, roeien, waterkarten of iets
1 Dwarsprofiel (fase 2)
3 Dwarsprofiel (fase 3)
spoor corridor binnenterrein autoweg
spoor plein autoweg
2 Dwarsprofiel noordelijk stationsplein (fase 2)
spoor corridor binnenterrein autoweg
spoor corridor binnenterrein afrit autoweg
4 Dwarsprofiel oostelijk plandeel: de groene hof (fase 4)
2
1
3
4
15
DEEL 1 DE GROTE LIJN

DEEL 1 DE GROTE LIJN
16
‘Duurzaamheid is
een rode draad in
de hele inrichting.’
drinken op een caféschip. Een feestelijke flaneerbrug over het water brengt hen in het
westelijke deelgebied. Daar liggen tussen de kantoren langs de rijksweg en het spoor
woningen in een groen voetgangersgebied, naast parkeerruimte en eventueel andere
functies. Nog verder naar het westen kan een expositiegebouw, een klimhal of een
skibaan komen, vormgegeven als toegangspoort voor Schieveste en Schiedam.
Levendigheid en variatie is er in de functies en vormgeving van de openbare
ruimte, maar ook in de hoogte van de bebouwing. De atriumachtige voorbouwen
langs de rijksweg zijn ten minste 12 meter hoog vanaf het opgetilde maaiveld. De
gebouwen erachter variëren in hoogte van 26 meter (7 bouwlagen) tot 47 meter
(12 bouwlagen). In de spoorzone ligt de bouwhoogte tussen 31 en 38 meter vanaf
het maaiveld. Binnen in de vesting wisselen de hoogtes al naar gelang hun functie,
plaats en grondoppervlak. Stedenbouwkundig strategische plaatsen zoals de westpunt
vragen om een markering met slanke, trotse torens.
Ook andere gegevenheden van het gebied, die op het eerste gezicht als beperkingen
kunnen gelden, worden omgezet in voordelen. Vanzelfsprekend zijn voor de
milieurisico’s alle voorgeschreven maatregelen voorzien. Minder vanzelfsprekend,
maar des te meer overtuigend, gezichtsbepalend en voorbeeldig, zijn de creatieve
oplossingen die ervoor zijn ontwikkeld. De geluidwerende glazen voorbouw langs
de A20 is zo’n oplossing, net als de manier waarop het water door het gebied heen
wordt omgevormd van een lastig element tot speels en functioneel onderdeel van de
leefomgeving.
Duurzaamheid is een rode draad in de hele inrichting. Dit gaat verder dan een
energiezuinige en milieuvriendelijke keuze van bouwmaterialen en bouwconstructies.
Toekomstvastheid, voor Schieveste net zo cruciaal als elders, betekent hier bijvoorbeeld
dat gebouwen zonder grote ingrepen van functie kunnen wisselen. Dat de ICTinfrastructuur
probleemloos toegankelijk blijft voor aanpassingen. En dat de openbare
ruimte een zeer verzorgde aankleding krijgt, die samen met een efficiënt onderhoudsen
beheerprogramma vandalisme en verloedering helpt voorkomen.
2 Verwey-Jonker Instituut: Betekenisprofiel
stationsplein Schiedam, oktober 2002.
Het fysieke en sociale beheer
In samenwerking met het Verwey-Jonker Instituut 2 is op innovatieve wijze een sociaal
ontwikkelingsprogramma opgezet dat Schieveste alle kansen geeft om te slagen in de
voornaamste bedoeling: een bruisend en aantrekkelijk leef-, werk- en woongebied te
zijn voor ieder die er komen en verblijven wil.
Projectontwikkelaars en beleggers, vastgoed- en woningeigenaren, huurders en
gebruikers van kantoren en winkels, maar ook bewoners en reizigers worden actief
bij het beheer op Schieveste betrokken. Een gecombineerde organisatie, mede gefinancierd
uit een speciaal beheerfonds, gaat voor de uitvoering zorgen. Dit beheer omvat
beduidend méér dan alleen parkmanagement en preventie van destructieve processen.
Het wil bovenal gebruikers, bewoners en omwonenden zo volledig mogelijk
laten delen in de geschiedenis van het gebied. Waar een gedeelde geschiedenis is, is
een gedeelde toekomst: een vitaal sociaal klimaat, dat op zijn beurt weer constructieve
sociale processen op gang brengt en gaande houdt.
Vanaf de eerste fase, bij de ingebruikneming van de verlengde Calandlijn in
november 2002, beheert een pleinorganisatie het zuidelijke stationsplein. Evenementen
zoals wedstrijden, spelletjesdagen, tentoonstellingen, concerten en festivals
zorgen voor een plezierige sfeer en geven iedereen het gevoel welkom te zijn. Ook
de jeugd krijgt op Schieveste ruimte voor activiteiten die elders in de stad ontbreekt.
In 2004 komt het provinciale project ‘Kleurrijke Wijken’ naar Schiedam, een grootschalige
en laagdrempelige manifestatie ter bevordering van creatieve, culturele initiatieven
in de stadswijken. Zo ontstaat samenhang tussen de vormgeving, het voorzieningenpakket
en het beheer in het hele gebied. Dit strekt zich zelfs uit tot de metro
en de trein tussen Hoek van Holland en Rotterdam. Een echt welkom begint immers
niet pas op de deurmat.
De openbare ruimte op Schieveste wordt net zo zorgvuldig ingericht en vormgegeven:
toekomstvast en met een eigen gezicht, geprofileerd door beeldende kunst.
Openheid, overzichtelijkheid, afwisseling en samenhang kenmerken de pleinen,
hoven en verbindende looproutes op Schieveste. De omliggende bebouwing biedt
door zijn vorm en doorlopend gebruik een natuurlijke vorm van sociale controle, die
wordt onderstreept door herkenbaar aanwezige toezichthouders. Het geheel vormt
een veilige leefomgeving waar bewoners en bezoekers zich betrokken bij voelen.
17
DEEL 1 DE GROTE LIJN

DEEL 1 DE GROTE LIJN 18
‘Het programma is
ambitieus, maar ook
flexibel genoeg om
de risico’s van een
onvoorspelbare markt
te ondervangen.’
De uitvoering, de fasering en de financiële onderbouwing
Schiedam en Rotterdam onderzoeken de mogelijkheden voor een samenwerking die
succes en snelheid in de ontwikkeling van Schieveste kan garanderen. Het streven is
om in het voorjaar van 2003 een concrete samenwerkingsvorm op poten te hebben.
De betrokken marktpartijen dringen ook aan op een voortvarende aanpak.
Het programma is ambitieus, maar ook flexibel genoeg om de risico’s van een
onvoorspelbare markt te ondervangen. Het wordt tussen 2003 en 2018 gefaseerd
uitgevoerd in zes deelgebieden die qua exploitatie en ontsluiting zelfstandig functioneren.
Het zuidelijke stationsplein is hiervan de eerste fase. Nog voordat dit plein
gereed komt, gaat eind 2003 met de bouw van het noordelijke stationsplein de tweede
fase van start. In 2005 krijgt Schieveste ook tussen de spoorlijn en de A20 vastere
vorm.
De eerste financiële doorrekeningen rechtvaardigen het enthousiasme waarmee
vrijwel alle betrokkenen Schieveste begroeten. Hierbij is terdege rekening gehouden
met de risico’s: de marktvraag, de invloed van wijzigingen in de functiemix op de
opbrengsten, de financiering van de ontsluiting en de P+R-voorzieningen, de sanering
van de vuilstort en de kosten van de te verwerven grond en opstallen. De berekende
financiële en sociaal-economische effecten overtreffen deze risico’s afdoende. Dankzij
de voortdurende verfijning van de toch al uitstekende bereikbaarheid kan de vastgoedwaarde
op Schieveste bovendien alleen maar stijgen.
De open vesting
Schieveste wordt een vesting die stáát. Een vesting die van veraf, van dichtbij en
binnen haar muren een eigen gezicht toont. Een vesting die vooral zo zelfverzekerd
kan zijn omdat ze open is. Open voor de omliggende buurten met hun bewoners,
voor iedereen die er werkt, woont, studeert of winkelt en voor iedereen die er graag
langskomt of ontspanning zoekt – open voor oude, jonge, nieuwe en tijdelijke Schievestenaren.
De details
19
DEEL 2 DE DETAILS

Een terrein met potenties
DEEL 2 DE DETAILS 20
Schieveste bestaat als project in de hoofden van bedenkers en
andere betrokkenen, en als terrein met potenties in de regio
Rotterdam. Het project kan niet zonder dit terrein. Het terrein
vraagt om dit project.
Dit hoofdstuk belicht de positie van Schieveste. Wat zijn de
grenzen en de kwaliteiten van het gebied? Op welke manieren is
het te bereiken en te ontsluiten? Hoe speelt Schieveste in op de
omgeving en hoe past het binnen de ontwikkeling van de regio?
Dit hoofdstuk gaat over de geografische en infrastructurele
mogelijkheden van een terrein en een project: Schieveste.
Maatvoering plangebied
175 m
1.1 Ligging en deelgebieden
115 m
1.400 m
Aan de noordkant van Schiedam, tussen de spoorlijn en de A20, ligt een boemerangvormige
strook grond. De lengte, van de oostpunt bij de Tjalklaan tot de westpunt bij
de ’s-Gravelandseweg, is ongeveer 1.400 meter. De breedte varieert van 115 tot 230
meter. De Schie loopt er dwars doorheen. Aan de zuidelijke rand ligt NS-station
Schiedam Centrum. Schieveste omvat zowel het gebied rond dit station als de boemerangvormige
strook.
Schieveste rondom het station: een krachtig begin
Het plein rond NS-station Schiedam Centrum vormt de schakel tussen Schieveste, de
binnenstad en Schiedam-Oost. Op en rond dit plein krijgen de eerste ontwikkelingsplannen
van Schieveste vorm. Er is een structuurschets, het bestemmingsplan is in
procedure en de exploitatie is opgesteld.
Er wordt hard gewerkt aan de stations voor trein en metro, sneltram en het nieuwe
busstation en aan alle overige voorzieningen rond dit openbaar-vervoerknooppunt.
Aan de oostkant van het stationsplein komen zo’n 100 appartementen, 7.500
tot 10.000 m 2 bvo (bruto vloeroppervlak) kantoorruimte en 500 m 2 bvo commerciële
ruimte. Het AMEC-gebouw wordt gerenoveerd. Op de kop van de Singel komt nieuwe
bebouwing met nog eens circa 30 appartementen.
230 m
21
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 22
Maquette van het zuidelijk stationsplein
van het station Schiedam
Centrum met in het blauw de nieuwe
voorgestelde bebouwing.
De buitenruimte wordt heringericht tot een levendig, opgeruimd verblijfsplein,
dat niet langer is overgeleverd aan auto’s en fietsen. De bestrating gaat één vlak
vormen tot aan de Singel; de Prof. Kamerlingh Onneslaan wordt hierin vloeiend opgenomen.
Er komen zitelementen, een fontein of waterpartij, bomen of grote bloembakken.
Parkeerplaatsen en stallingen verdwijnen uit het zicht onder de Horvathweg
en de bebouwing.
Deze eerste fase van Schieveste is in 2005 gereed. Het stationsplein is dan de
‘huiskamer’ van NS-station Schiedam Centrum en Schiedam-Oost en de entree van
de Schiedamse binnenstad.
Schieveste ten noorden van de spoorlijn: de grond onder dit masterplan
Het masterplan dat voor u ligt, draait om wat zich ten noorden van dit stationsplein
en het spoor bevindt: 16 hectare goeddeels braakliggend terrein.
Hier bepalen de spoorlijn en de A20 het beeld. Met hun hoogte van rond zes
meter boven maaiveld spelen ze een grote rol in de bereikbaarheid, het milieu, de
waterhuishouding en de stedenbouwkundige mogelijkheden van Schieveste.
Er zijn vier deelgebieden, elk met hun eigen typologie en ruimtelijke kwaliteiten.
• Ten westen van de Schie ligt een voormalige vuilstort, met daarop een hoogspanningsmast.
Dit deelgebied omvat zo’n 3 hectare en is nu nog moeilijk toegankelijk.
Het ligt hoog, gemiddeld tussen drieënhalf en vier meter boven NAP, oftewel circa
zes meter boven maaiveld.
Eigendom (zie ook pagina 61)
Plangrenzen, inclusief stationsplein zuidzijde
gemeente Schiedam
gemeente Rotterdam
• De oevers aan weerskanten van de Schie beslaan samen ongeveer één hectare.
Aan de noord- en de zuidkant liggen brede viaducten en een brug voor de sneltram.
NS werkt aan spoorverdubbeling; het treinviaduct wordt vijftien meter
breder.
• Ten noorden van het station ligt, tot aan de gemeentegrens tussen Schiedam en
Rotterdam, een strook van circa 8,5 hectare. Aan de Overschieseweg staan twee
vrijwel identieke kantoorgebouwen met parkeerdek, gebouwd tussen 1988 en
1991.
• Op het meest oostelijke, Rotterdamse deel van Schieveste ligt een volkstuinencomplex
van 3,5 hectare groot.
Schieveste vormt hiermee een perfecte locatie, compact en toch met veel bebouwbare
en in te richten ruimte, die zich bovendien goed laat ontsluiten.
23
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 24
Schieveste in de
Rotterdamse ruit,
knooppunten
3 Connekt: Vastgoedontwikkeling op knooppunten,
het effect van bereikbaarheid
verklaard, oktober 2002.
1.2 Knooppunt van infrastructuur
Een studie van Connekt 3 maakt duidelijk dat Schieveste ook in vergelijking met
andere (potentiële) knooppunten hoog scoort op bereikbaarheid (zie ook pagina 67).
Verschillende vervoersmodaliteiten hebben of krijgen er aders, op- en afritten en stations
– de eerste voorwaarde waaronder het gebied kan uitgroeien tot bestemming
en uitvalsbasis.
Schieveste en de auto
Schieveste ligt aan de rijksweg A20, in de Rotterdamse ruit. Vijf rijkswegen zijn dichtbij:
A4, A12, A13, A15 en A16. Voor autoverkeer is het gebied dus uitstekend bereikbaar.
Dit vitale gegeven is met een goede ontsluiting volledig uit te buiten. Er komen
aansluitingen op de A20 aan de oostzijde, de Rotterdamse kant, én aan de westzijde,
de Schiedamse kant.
• De oostelijke aansluiting loopt via de Tjalklaan en het Giessenplein. Vanaf dit
plein heeft de automobilist een snelle route naar de op- en afritten van de rijksweg
aan de westzijde.
• Aan de westzijde komen verbindingen met de ’s-Gravenlandseweg en de rijkswegaansluitingen.
Eén aansluiting wordt gerealiseerd in het verlengde van de
zuidelijke afrit van de rijksweg en er komt een aansluiting op de noordelijke
rijkswegafrit en het kruispunt met de Brauwweg.
Een nieuwe hoofdroute tussen de Schie en Tjalklaan gaat de efficiënte uitwisseling
van verkeer tussen de deelgebieden verzorgen. Naarmate Schieveste zich ontwikkelt
laat de ontsluiting voor autoverkeer zich verder verfijnen. Twee bestaande fietstunnels,
onder de A20 en de spoorlijn bij de De Hoopstraat en de Hogenbanweg, kunnen
hiervoor worden verbreed en uitgediept.
De verkeersbelasting is doorgerekend op 1 parkeerplaats per 125 m 2 bvo. Commercieel
gezien is een hoger aantal parkeerplaatsen per vierkante meter realistisch. De
definitieve parkeernorm wordt vastgesteld in overleg met overheden en marktpartijen.
‘Schieveste scoort
hoog op bereikbaarheid.’
Schieveste en de auto Schieveste en het openbaar vervoer
Schieveste en het openbaar vervoer
Schieveste is ook per openbaar vervoer zeer goed te bereiken. Trein, metro, tram en
bus voorzien in regionale, nationale en zelfs internationale verbindingen.
• Het gebied ligt aan de spoorverbinding Rotterdam-Den Haag-Amsterdam en de
spoorverbinding Rotterdam-Hoek van Holland. Zes keer per uur rijdt de trein in
enkele minuten van Schiedam Centrum naar Rotterdam Centraal, halte van de
hogesnelheidslijn (HSL) naar Brussel en Parijs. Rotterdam Airport ligt in de buurt,
en ook luchthaven Schiphol is niet ver weg.
• Vanaf november 2002 is de Beneluxlijn van de metro – juister gezegd: de verlengde
Calandlijn – operationeel. Daarmee is Schieveste, via station Schiedam Centrum,
gekoppeld aan het regionale metronet van de RET. De Calandlijn verbindt Spijkenisse
met Capelle en Alexanderpolder en kruist de Erasmuslijn. Het centrum van
Schiedam én Rotterdam worden zo beter bereikbaar. Naar verwachting zullen
65.000 mensen per dag met de Calandlijn reizen.
• Ook TramPlus, een snelle en hoogwaardige tramverbinding, gaat Schieveste vanaf
2005 aandoen. De aanpassing en de uitbreiding van het tramtracé zijn in uitvoering.
De lijn loopt van de oostgrens van Rotterdam, door het centrum van Schiedam,
naar Schiedam-Noord en Vlaardingen.
• Boven het stationsplein, op de Horvathweg, liggen de haltes van de lokale en
interlokale buslijnen die het Westland bedienen.
In de toekomst zijn ook de delen van Schieveste die wat verder van het NS-station
liggen goed te ontsluiten. Te denken valt aan een extra metrohalte ter hoogte van de
huidige volkstuinen, een busverbinding of verlenging van de TramPlus-lijn door het
gebied. Verder onderzoek moet de haalbaarheid hiervan aantonen.
Schieveste voor fietsers en voetgangers
Fietsers kunnen Schieveste bereiken via drie routes: via de Overschieseweg, via de
tunnel onder de A20 bij de De Hoopstraat en via de tunnel onder de spoorlijn bij de
Hogenbanweg. Net als automobilisten profiteren ook fietsers van de verbeterde verkeersontsluiting
binnen het gebied.
Voor voetgangers, de voornaamste ‘weggebruikers’ binnen het Schieveste van
straks, is er de belangrijke ontsluiting door de heringerichte passage in het station.
spoor
metro
bus
tram+
tram+ (aanvulling)
Schieveste voor fietsers en voetgangers
fiets- en voetgangersroute
voetgangersroute
25
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 26
1
2
Schieveste en de omgeving
1 Binnenstad
2 Schiedam-Oost
3 Spaanse Polder
3
1.3 Schieveste in de omgeving
De positie van Schieveste wordt niet alleen bepaald door de infrastructurele aders
waartussen het terrein gelegen is. Direct daarbuiten liggen gebieden waarvoor het
project veel kan betekenen. In het noorden, aan de overkant van de rijksweg, de
bedrijventerrein Spaanse Polder en ’s-Graveland. In het zuiden, aan de overkant van
de spoorlijn, de woonwijk Schiedam-Oost.
Spaanse Polder en ’s-Graveland
De bedrijventerreinen Spaanse Polder en ’s-Graveland zijn aan elkaar gegroeid, maar
behoren nog altijd tot twee gemeenten, Schiedam en Rotterdam. Op circa 190 hectare
zijn ongeveer 600 bedrijven actief, voornamelijk in de groothandel, de bouwnijverheid
en de industrie. De inrichting van de openbare ruimte laat te wensen over.
Schiedam en Rotterdam willen deze terreinen aantrekkelijker maken voor de
bedrijven die er al gevestigd zijn én voor nieuwe kansrijke bedrijvigheid. Sinds maart
1997 werken de twee gemeenten samen aan verbetering van het imago, de veiligheid
en de ontsluiting van het gebied. Hierbij krijgt ook de te behalen milieuwinst aandacht.
De maatregelen betreffen de kortere en de langere termijn en worden in deelprojecten
doorgevoerd. De afronding is voorzien voor 2015.
Schiedam-Oost
Schiedam-Oost is een karaktervolle wijk met als sterke punten kleinschaligheid, verscheidenheid,
een veelzijdige woningvoorraad en de nabijheid van het centrum van
Schiedam en het NS-station. De sociaal-economische situatie, de leefbaarheid en de
veiligheid vragen veel aandacht.
De gemeente werkt aan de aanpak van de criminaliteit, de verkeersonveiligheid,
de vervuiling en de parkeerproblemen en aan de verbetering van de ruimtelijke
inrichting, de werkgelegenheid en voorzieningen voor welzijn, cultuur, sport en educatie
in het gebied. Vanaf februari 2001 worden de maatregelen en ingrepen op deze
punten gecoördineerd uitgevoerd volgens het Wijkplan Schiedam-Oost, dat past in
het Grotestedenbeleid. Het Edisonplein is inmiddels aangepakt. De eerste ronde van
het wijkplan loopt tot en met 2007.
Schieveste als drijvende kracht
Schieveste kan tijdens de eerste ontwikkelingsfasen nog weinig kracht putten uit de
buurgebieden. Het project wil aansluiten op de omgeving, maar hoeft er niet op te
wachten. Integendeel: als dynamisch onderdeel van Schiedam kan Schieveste de
opwaardering van de omliggende gebieden stimuleren. Met name voor de bewoners
van Schiedam-Oost biedt Schieveste nieuwe perspectieven. Zij kunnen er niet alleen
aan de slag in diverse banen, maar ook elkaar ontmoeten en samen veel beleven.
Spaanse Polder
Schieveste en de
Schiedamse binnenstad:
de verbanden
1.4 Schieveste en de Schiedamse binnenstad
Op nog geen tien minuten lopen van Schieveste ligt de grootste en meest gevarieerde
oude binnenstad in de regio Rotterdam. Het hart van Schiedam kan bogen op een
rijke historie en is met zijn vijf grote stadsmolens, tientallen pakhuizen, Zakkendragershuis
en Korenbeurs bij velen bekend.
Stadshart in beweging
Dit beeld is aan het veranderen. De industriële monumenten en de winkelvoorzieningen
gaan een nieuwe symbiose aan met kunst, cultuur, horeca, dienstverlening en
wonen, functies die steeds belangrijker worden. Er zijn vier musea, twee theaters
(waarvan één met zaal- en congresaccommodatie), een pas gerestaureerde gotische
kerk, een neogotische basiliek, veel galeries en een riant aanbod van restaurants en
terrassen. Het toerisme neemt snel toe.
De gemeente speelt actief in op deze transformatie. Rond de vestiging van het
Arsenaal van Jan des Bouvrie moet een ‘lifestylegebied’ tot ontwikkeling komen, waar
in de oude winkels en grachtenpanden ambacht, kunst, antiek en curiosa samengaan
met woninginrichting, design en ‘goed wonen’. Voor de verbetering van straten,
27
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 28
Ruimtelijke impressie Schieveste
bebouwing onder, boven en tegenover
het spoor aan de noordzijde van het
station Schiedam Centrum
pleinen en kades in het centrum wordt in 2003 en 2004 geld uitgetrokken; de facelift
van de Broersvest is al gaande. Een parkeergarage aan de westzijde van de binnenstad
zal de parkeergelegenheid flink vergroten. Er staat een fors aantal, voornamelijk
luxe appartementen en stadswoningen op stapel. De vernieuwing van het winkelgebied
langs het Broersveld en de investeringen in een museum voor moderne kunst
zijn nog in studie; besluiten hierover worden in de loop van 2003 verwacht.
Een kloppende combinatie
De binnenstad is rond 2006 gezelliger en verrassender dan ooit: een vernieuwd
gebied dat ook Schieveste extra allure geeft. Het historische winkelhart en het
moderne leef-, zaken- en dienstencentrum vullen elkaar uitstekend aan. Een ommetje
maken in de lunchpauze, inkopen doen na kantoortijd, met zakenrelaties een terrasje
pikken aan de Schie – straks kan het allemaal. Voetgangers hebben vanaf het station
de keuze uit twee routes, de Overschiesestraat en de Singel. De Overschiesestraat
krijgt in 2003 en 2004 tussen de Schie en de nieuwe trambaan van TramPlus een
groene wandelpromenade. Wie nog sneller in de binnenstad wil zijn neemt een taxi
en straks wellicht de boot over de Schie.
Nu werk- en zorgtaken, wonen en ontspannen steeds meer verweven raken, is
de combinatie van Schieveste en de binnenstad een sterke troef. Samen zetten ze
Schiedam in de schijnwerpers als een wel heel aantrekkelijke plaats in de zuidvleugel
van de Randstad.
Den Haag
Delft
Leiden
Rotterdam
1.5 Knooppunt in de Deltametropool
Hoofddorp
Gouda
Utrecht
Het concept van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening merkt de Deltametropool aan
als nationaal stedelijk netwerk van internationaal niveau. De Deltametropool bestaat
uit het stedelijk gebied rondom Rotterdam, Den Haag, Amsterdam en Utrecht.
Rijk, gemeenten en provincies willen gezamenlijk de verstedelijking rond deze
knooppunten aan de Randstadring bevorderen. Middelen daarvoor zijn:
• intensivering van grondgebruik in bestaand bebouwd gebied en bundeling en
herstructurering van functies, ofwel: stedelijke vernieuwing;
• versterking van weg-, spoor- en waternetwerken en een fijnmaziger opzet van
stads- en stadsgewestelijk vervoer;
• versteviging van de water- en groenstructuur.
De ontwikkeling van Schieveste past binnen dit ruimtelijke beleid. De Bestuurlijke
Commissie Randstad (BCR) heeft Schieveste aangemerkt als Randstadknoop. Binnen
de Rotterdamse regio deelt Schieveste deze status met Rotterdam Alexander, Parkstad
en de Noordrand.
29
DEEL 2 DE DETAILS

Een project met een missie
DEEL 2 DE DETAILS 30
Schieveste munt als regionaal knooppunt vooral uit door de unieke
bereikbaarheid en de verscheidenheid aan vervoersmodaliteiten
die er samenkomen. Het ligt binnen de invloedssfeer van de HSL,
én vlakbij de binnensteden van Schiedam en Rotterdam. Schieveste
is, kortom, een uitgelezen plaats voor intensivering van
stedelijk ruimtegebruik.
Schiedam wil deze schat in de eigen achtertuin niet zomaar
laten liggen. Op 2 juli 2001 besloot de gemeenteraad eenstemmig
tot vaststelling van een Plan van Aanpak voor de ontwikkeling van
het gebied. Ook Rotterdam ziet in Schieveste een verrijking van
de regio. Een nieuw stuk stad op deze plaats vormt een positieve
sociaal-economische impuls voor de twee gemeenten, die te maken
hebben met hoge werkloosheid, relatief veel lage inkomens en een
relatief laag opleidingsniveau onder hun bevolking.
Schiedam en Rotterdam zijn als belangrijkste grondeigenaren
in overleg gegaan met marktpartijen en andere betrokkenen. Het
resultaat is een functioneel programma dat kansen biedt én kans
van slagen heeft, omdat het rekening houdt met ontwikkelingen op
de kantoren-, woning- en voorzieningenmarkt.
Bedrijven en arbeidsplaatsen in Schiedam
2.1 Schieveste als sociaal-economische impuls voor de regio
Bedrijvigheid en werkgelegenheid in Schiedam
Volgens cijfers van 1 januari 2001 telt Schiedam 2.590 bedrijven en overheidsdiensten.
Bij deze organisaties werken 27.261 mensen; 4.024 mensen zijn op zoek naar
een baan.
De werkgelegenheid in de stad is vanouds vrij eenzijdig gericht geweest op
gedistilleerde industrie en scheepsbouw. Vanaf de jaren tachtig streeft de gemeente
naar binding van verschillende soorten bedrijvigheid en behoud van bestaande
bedrijvigheid. Het Grotestedenbeleid moet Schiedam van 24.500 arbeidsplaatsen
in 1998 brengen op 27.000 in 2004 en 30.000 in 2010. Dankzij de gunstige economische
omstandigheden is de doelstelling voor 2004 al in 2002 gehaald, maar er is
nog veel werk te verzetten.
Tussen 1994 en 2000 is het aantal ondernemingen in de zakelijke dienstverlening
en de bouwnijverheid sterk gegroeid. Industrie, handel en horeca nemen af. De
industriële bedrijvigheid is geconcentreerd op de grote bedrijventerreinen langs de
Nieuwe Maas en aan de oostzijde van de stad. De binnenstad levert een gering aandeel
in de bedrijvigheid. De grootste groei doet zich voor in Schiedam-Oost (mede
dankzij de twee kantoren die nu al op Schieveste zijn gevestigd), Kethel (hieronder
vallen de Spaanse Polder en ’s-Graveland) en Schiedam-West.
1994 2001
Vestigingen Arbeidsplaatsen Vestigingen Arbeidsplaatsen
Landbouw 25 63 24 213
Industrie 232 5.381 209 3.958
Bouwnijverheid 200 2.132 276 2.268
Handel, horeca 1.065 5.617 1.024 6.227
Transport 87 1.551 96 1.188
Zakelijke dienstverlening 368 3.815 494 5.729
Overige diensten 428 6.466 467 7.678
Totaal 2.405 25.025 2.590 27.261
(Bron: Werk in uitvoering, Structuur en ontwikkeling van de werkgelegenheid, bedrijvigheid en werkloosheid in Schiedam, juni 2002.)
Werkzoekenden in Schiedam naar opleidingsniveau
Aantal werkzoekenden 2001
Absoluut Procentueel
< Lbo 1.066 26,5 %
Lbo, mavo 1.890 47 %
Mbo, havo, vwo 737 18,3 %
Hbo 228 5,7 %
Universiteit 95 2,4 %
Onbekend 8 0,2 %
Totaal 4.024 100 %
(Bron: Statistisch jaarboek 2001, Schiedam.)
31
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 32
‘Schieveste kan voor
de regio veel betekenen:
nieuwe werk-
en woonruimte en
faciliteiten, maar ook
werkgelegenheid.’
Bedrijvigheid en werkgelegenheid in Rotterdam
De haven zorgt voor economische dynamiek in de Rotterdamse regio, maar levert
steeds minder werkgelegenheid. Sectoren als zakelijke dienstverlening, de audiovisuele
sector, de grafische industrie en de media zijn wel gegroeid. Rotterdam heeft
nu een tekort aan gespecialiseerde bedrijventerreinen voor onder meer schone (nietmilieubelastende)
industrieën en transportgeoriënteerde bedrijvigheid. De geherstructureerde
Spaanse Polder voorziet voor een deel in de benodigde niet-havengebonden
bedrijventerreinen.
Schieveste in de regio
De werkloosheid in Schiedam en Rotterdam is met 7% veel hoger dan het landelijke
cijfer van 3%. Het gemiddelde inkomen is er relatief laag: 43% van de Schiedammers
en 45% van de Rotterdammers valt in de laagste inkomensklasse, tegen 40% van alle
Nederlanders. In Schiedam is 55 % van de bevolking van 16 jaar en ouder laag opgeleid,
in Rotterdam 49%, in heel Nederland 40%. Beide steden zijn door hun grote
bestand aan goedkope woningen aantrekkelijk voor migranten; vooral Schiedam is
onder deze groep woningzoekenden erg gewild, nu Rotterdam veel oude volkswijken
saneert. Het beroep op sociale voorzieningen is hoog, de sociale binding met de
omgeving gering.
Schieveste kan voor de regio veel betekenen: nieuwe werk- en woonruimte en
faciliteiten, maar ook werkgelegenheid. Blijkens onderzoek kan Schieveste 10.000
arbeidsplaatsen opleveren. Dit komt neer op 30% van het totaal van 27.000 arbeidsplaatsen
in Schiedam in 2001. Ook de tijdelijke werkgelegenheid gedurende de uitvoering
van het project is zeer welkom.
2.2 Een veelzijdig functioneel programma
Het programma dat hier wordt voorgesteld, biedt antwoord op vragen uit de markt
én op sociaal-economische behoeften in de regio. De komende paragrafen laten dat
zien, eerst voor het geheel en daarna per onderdeel. Een volgend hoofdstuk toont de
opgenomen functies in hun stedenbouwkundige samenhang.
De belangrijkste functies in het programma voor Schieveste zijn kantoren, voorzieningen
voor onder meer onderwijs, recreatie en dienstverlening, en woningen.
Daarnaast is er ruimte voor andere vormen van bedrijvigheid. De ambitie is om ook
een grootschalige detailhandelsvoorziening (GDV) naar Schieveste te halen; de formule
daarvan moet wel een aanwinst zijn voor het programma en de omgeving.
Functioneel programma naar fase
Economische effecten
In het Plan van Aanpak voor Schieveste is uitgegaan van een maximaal bruto
vloeroppervlak van 400.000 m 2. Gezien de beschikbare ruimte is dit in het stedenbouwkundig
plan 420.000 m 2 geworden. De marktpartijen leggen grote nadruk op
een flexibele invulling en een slagvaardige, gefaseerde uitvoering. De definitieve
omvang en de precieze verdeling van de functies zijn dan ook afhankelijk van de
vraag en de fasering in de tijd.
Het totale functionele programma wordt tussen 2003 en 2018 in zes blokken of
fasen uitgevoerd. Het zuidelijke stationsplein is hiervan de eerste fase. Dit masterplan
behelst de volgende vijf fasen, die er momenteel als volgt uitzien:
Functies verdeling (%) m 2 m 2 m 2 m 2 m 2 m 2
Schieveste fase 2 fase 3 fase 4 fase 5 fase 6 Schieveste
Kantoren 54% 67.025 34.050 67.850 56.750 0 225.675
Hotel, recreatie, onderwijs 23% 63.900 0 0 0 30.825 94.725
Winkels, horeca 3% 10.800 0 3.400 0 0 14.200
Wonen 20% 0 29.950 39.700 15.900 0 85.550
Totaal 100% 141.725 64.000 110.950 72.650 30.825 420.150
totaal exclusief stationsplein zuidzijde (fase 1) en exclusief grootschalige detailhandelvoorziening (58.575 in fase 3)
• Als wonen vanwege milieuregelgeving of vanwege de marktvraag niet in de
geplande omvang mogelijk blijkt, kunnen er kantoren, hoogwaardige bedrijven en
voorzieningen voor in de plaats komen.
• Als de GDV van 58.575 m 2 bvo inderdaad volgens de bedoeling in het programma
komt, worden er minder kantoren gerealiseerd (ongeveer 160.000 m 2 i.p.v.
225.000 m 2). De GDV wordt voorlopig buiten het programma gehouden, omdat
er nog geen grote klant voor is aangetrokken en er wel een substantieel deel van
de financiële exploitatie mee gemoeid is.
• Het kantooroppervlak is, ook als er minder woningen komen en de GDV achterwege
zou blijven, gebonden aan het maximum van 225.675 m 2.
Type functie Tijdelijke werkgelegenheid Permanente werkgelegenheid Omzet
Kantoren 1.250 9.025 (+1.350) € 630-1.260 mln
Hotel/congres 77 25 (+3) € 3,4 mln
Bioscoop 60 PM € 3,5 mln
Onderwijs 175 PM Niet van toepassing
Sport 130 PM PM
MKB 60 305 (+46) € 42,6 mln
Wonen 350 PM Niet van toepassing
Parkeren PM PM PM
Bouwrijp maken PM Niet van toepassing Niet van toepassing
Totaal fase 2, 3, 4, 5 en 6 2.100 9.355 (+1.400) € 680-1.310 mln
Fase 2 765 2.950 € 247-440 mln
Deze tabel geeft een globaal overzicht van de economische effecten van Schieveste bij ontwikkeling van de maximale variant (420.000 m2). De effecten van het stationsplein zuidzijde
(fase 1) en de GDV in fase 3 (58.575 m2) zijn niet meegenomen. (Bronnen: Rabobank Cijfers en trends, 2002; REASULT, Rapportage projectvariant Schieveste 001, juli 2002.)
33
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 34
4 dS+V, OBR, Gemeentelijk Havenbedrijf:
Nota kantorenbeleid 1999-2003, Rotterdam
in zaken, november 1999.
Kolpron Consultants: Markttoets Schieveste,
augustus 2000.
5 Kolpron Consultants: Markttoets Schieveste,
augustus 2000.
Kantoren
Schieveste tussen vraag en aanbod in de regio
Kolpron Consultants en de Stadsregio 4 schatten de vraag naar nieuw gebouwde kantooroppervlakte
tot en met 2010 in de regio Rotterdam op 100.000 m 2 bvo per jaar.
Hiervan is 80.000 m 2 nodig in de gemeente Rotterdam en 20.000 m 2 in de rest van
de regio. Binnen de hele regio is per jaar behoefte aan 30.000 tot 40.000 m 2 kantoorruimte
met eenzelfde prijs-kwaliteitverhouding als op Schieveste.
Het aanbod in Rijnmond is relatief stabiel, maar nu grotendeels verouderd.
Marktpartijen zijn terughoudend met risicodragende ontwikkelingen. Op de westflank
van de regio is vraag naar (vervangende) hoogwaardige multifunctionele kantoren,
bij bestaande Schiedamse bedrijven, maar ook bij zakelijke dienstverleners, het openbaar
bestuur, banken en verzekeraars, regionale non-profit-instellingen en al dan niethavengerelateerde
industrie in de omgeving. Schieveste zet Schiedam als kantorenstad
op de kaart en geeft de stad een nieuw imago, dat gebaat is bij een marketing
die de gemeentegrenzen overstijgt.
Kantooroppervlakte in het programma
In de planning van de Stadsregio staat Schieveste, als een van de knooppuntlocaties
op de rechter Maasoever, opgenomen voor 160.000 m 2 bvo kantooroppervlak. Een
studie van Kolpron geeft aan dat Schieveste jaarlijks 10.000 tot 15.000 m 2 voor z’n
rekening kan nemen 5. Dit masterplan rekent met een start in 2003 en een afronding
in 2018; een totaal van 225.000 m 2 kantoorruimte – de helft van het hele programma
– is dus ambitieus, maar zeker realistisch. Schieveste past hiermee niet helemaal in
de regionale fasering, omdat een plan als dit nu eenmaal bloksgewijs moet worden
uitgevoerd. Als overigens de GDV volgens opzet wordt gerealiseerd komt het totale
kantooroppervlak alsnog uit op 160.000 m 2.
Totaal toekomstige kantoorprojecten Stadsregio Rotterdam periode 2002-2015
2002-2004 2005-2009 2010-2015 Capaciteit na 2015
Schiedam
B-locatie Schieveste 50.000 50.000 59.000
Overige locaties 25.000
Rotterdam
A-locatie Centrum / Kop van Zuid 75.150 202.500 223.000 150.000
B-locatie NS Alexander / Oosterhof 40.000 30.000 50.000
Noordrand 50.000 100.000 150.000
Parkstad 20.000
Marconiplein 5.000 15.000
Overige locaties Rotterdam 72.650 164.620 95.000
Overige locaties
B-locaties 35.000 25.000 25.000 165.000
Overige locaties 58.400 77.350 93.950 128.000
Totaal 311.200 614.470 656.950 652.000
6 Kolpron Consultants: Markttoets Schieveste,
augustus 2000.
7 Kolpron Consultants: Adviesrapport op
hoofdlijnen, structuurvisie REO Rijnmond,
25 februari 2002.
Sociaal-economische effecten kantoren
Schieveste zal vooral organisaties aantrekken die nu elders in de regio zijn gevestigd.
Bij een gemiddelde opname van 1.750 m 2 per bedrijf 6 kunnen 130 bedrijven in de
dienstverlenende sector op Schieveste terecht. Hiermee ontstaat een bruto werkgelegenheid
van 9.025 arbeidsplaatsen, goed voor een jaarlijkse bruto omzet tussen
€ 630 en 1.260 miljoen. Dergelijke projecten leveren doorgaans bij toeleverende
bedrijven 15% aanvullende werkgelegenheid op, in dit geval dus 1.350 arbeidsplaatsen
extra.
De tijdelijke werkgelegenheid in de bouwsector komt, bij een totale investering in
kantoren van € 218 miljoen en een gemiddelde omzet van € 175.000 per arbeidsjaar,
op 1.250 arbeidsjaren.
Voorzieningen
De vraag naar voorzieningen in de regio
De Rotterdamse regio wil een aantrekkelijk gebied zijn om in te leven. Mensen oriënteren
zich steeds meer op hun directe omgeving. Er is vraag naar retail- en retailgerelateerde
ontspanningsvoorzieningen 7 binnen én buiten de stedelijke gebieden.
Het aantal bezoekers van culturele instellingen, attracties en evenementen groeit.
De Stadsregio zoekt naar geschikte locaties voor een zorgboulevard, een onthaastingsboulevard,
een sportcluster en een Urban Entertainment Center. Schieveste
biedt ruimte aan deze en andere culturele, educatieve, recreatieve voorzieningen die
beantwoorden aan de regionale behoeften.
Detailhandel
Detailhandelsvoorzieningen voor de dagelijkse levensbehoeften mogen op een taaken
zorgknooppunt als Schieveste niet ontbreken. Er komen een kleine supermarkt,
een stomerij, een lunchgelegenheid, een bank, een praktijk voor fysiotherapie, kinderopvang,
huisartsen, een apotheek en andere faciliteiten voor een efficiënte dagindeling.
Voor een kinderdagverblijf bestaat al concrete belangstelling in de markt.
In het centrale gebied is tussen woningen en kantoren ook ruimte voor een grootschalige
detailhandelsvestiging (GDV) met een oppervlakte van 58.575 m 2 bvo. Of
deze GDV er komt, hangt af van de interesse van een grote klant. De GDV mag in
geen geval concurreren met de winkels in de binnenstad; de formule moet in alle
opzichten een verrijking zijn voor Schieveste én de hele regio.
De investeringen in de detailhandel op Schieveste bieden een tijdelijke werkgelegenheid
van 60 arbeidsjaren. De gemiddelde omzet voor retail bedraagt per vierkante
35
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 36
8 Kolpron Consultants: Markttoets Schieveste,
augustus 2000.
meter circa € 3.750 en ligt globaal tussen € 2.500 en 5.000 per jaar, afhankelijk van
het winkeltype. De totale omzet is dus te taxeren op € 42,6 miljoen. Het aantal permanente
arbeidsplaatsen komt op circa 305. Per jaar mag men een bezoekersaantal
van 125 per vierkante meter, dus totaal 1,4 miljoen, verwachten.
Hotel en congresfaciliteiten
De markt toont belangstelling voor de vestiging van een viersterrenhotel met 200
kamers op Schieveste. De noordzijde van het station Schiedam Centrum vormt een
aantrekkelijke locatie. Bij een gemiddelde bezetting van 35% 8 levert dit hotel een
permanente werkgelegenheid van 25 arbeidsplaatsen op; elke arbeidsplaats in de
hotelbranche betekent een omzet van gemiddeld € 77.000, wat de totale omzet
brengt op € 1,9 miljoen. Bij het hotel komen fitnessruimten en een zwembad.
Ook congresfaciliteiten worden in combinatie met het hotel ontwikkeld. Een
centrum met vijf zalen kan per jaar 500 bijeenkomsten verwachten en een omzet
van € 1,5 miljoen genereren.
P+R-voorzieningen
Schieveste is een ideale locatie voor een ‘Park and Ride’-voorziening. Forensen
kunnen overstappen naar Rotterdam en Schiedam en naar Delft, Den Haag en
Amsterdam. Voor reizigers die zakelijke afspraken hebben bij Rotterdam Centraal
of die op dat station op of uit de HSL stappen vormt het gebied een aantrekkelijk
tussenstation.
De Nota P+R noemt 18.000 P+R-plaatsen in de regio als doelstelling. Dit getal is
erg ambitieus, maar geldt als indicatie. Op Schieveste zijn, gezien de ontsluitingsmogelijkheden,
2.000 P+R-plaatsen opgenomen.
Onderwijs
Schieveste biedt alle ruimte voor scholen die midden in de maatschappij willen staan.
De ‘brede school’, met verregaand geïndividualiseerde lesprogramma’s en intensieve
begeleiding bij studie, stage en loopbaanoriëntatie, gedijt alleen met goede voorzieningen
in de onmiddellijke nabijheid.
Schoollocaties op Schieveste kunnen voldoen aan de modernste onderwijskundige
en facilitaire vereisten. Faciliteiten als een open leercentrum en een kinderdagverblijf
maken het mogelijk verschillende doelgroepen aan te spreken. Nauwe samenwerking
met de beroepspraktijk en buurtgebonden activiteiten geven het onderwijs een brede
basis.
Het Albeda College en de Holland Accent Onderwijsgroep overwegen een gezamenlijke
vestiging op Schieveste. Ook het ROC Zadkine overweegt vestiging op
Schieveste. De onderwijsinstellingen bieden een ruim scala aan opleidingen. Zij laten
de uiteindelijke beslissing mede afhangen van het totale te realiseren programma.
‘Schieveste voorziet
in een aanzienlijk deel
van de woningbehoefte
van Schiedam.’
Ontspanning
In de categorie ontspanning, sport en recreatie komen op regionaal niveau vooral een
bioscoop en fitness- en indoorsportvoorzieningen in beeld. Op Schieveste wordt een
grootschalige bioscoop met tien à twaalf zalen en circa 2.000 stoelen voorzien. Hier
is vraag naar in Schiedam, dat nu nog geen filmtheater heeft. Reeds met zeven zalen
zou de bioscoop, bij gemiddeld circa 68.000 bezoekers per scherm op jaarbasis9, 9 Pathé: Annual report 2001, Parijs 2002.
een
omzet van € 3,5 miljoen genereren. Een geïnteresseerde marktpartij heeft zich dan
10 dS+V: Conceptrapport, wonen op knooppunten:
ook al aangediend.
De sportieve ontspanning krijgt een plaats in de nabijheid van het hotel, maar
ook op en rond het water van de Schie. De westpunt is een prachtige locatie voor een
klimwand of een skibaan, maar ook voor culturele trekpleisters zoals een tentoonstellingsruimte.
context en perspectief, 27 september 2001.
Woningen
De woningmarkt in Schiedam
Schiedam beschikt, volgens de cijfers van 1 januari 2001, over 35.399 woningen.
Er is een overschot van 3.000 woningen in het lage huursegment en een tekort van
3.300 woningen in het midden- en hogere koopsegment (zie bijlage A). Per saldo is
er een tekort aan 1.022 woningen.
In de komende jaren vervangt de gemeente met forse bouwprogramma’s een deel
van de goedkope huurvoorraad door woningen in het midden- en dure segment. Per
jaar gaat het om gemiddeld 600 nieuwe woningen, waarvan 80% koopwoningen,
60% eengezinswoningen. De eerste woningen in de wijk Groenoord-Zuid worden
opgeleverd in 2003. Ook elders in de stad moeten nieuwe woningen, vooral in het
koopsegment, meer evenwicht brengen tussen vraag en aanbod. Zo komt in de
binnenstad in 2003 het project Nieuwe Warande gereed, met 75 dure koopappartementen.
Overschotten en tekorten woningmarktcategorieën Schiedam
Huur
Laag (< € 319) 2.901
Midden (€ 319-426) - 445
Hoog (> € 426) - 31
Koop
< € 95.000 - 123
€ 95.000-135.000 - 1.724
> € 135.000 - 1.600
Totaal - 1.022
(Bron: WBO 2000.)
Woningtekort/-overschot
Wonen op knooppunten
Seniorenwoningen, eigenwoningbezit, particulier opdrachtgeverschap en woonmilieutransformatie
spelen op de woningmarkt een steeds grotere rol. Op knooppunten is
hiervoor alle ruimte. Vitale empty-nesters, mensen met veel vrije tijd die al uit het
werkproces zijn gestapt en veel reizen, 75-plussers met meer behoefte aan persoonlijke
en paramedische zorg, maar ook tweeverdieners zonder kinderen treffen hier
precies de bereikbaarheid, de uitvalsmogelijkheden en de faciliteiten die passen bij
hun leefstijl. Door te mikken op deze doelgroepen voorziet Schieveste in een aanzienlijk
deel van de woningbehoefte van Schiedam.
Het rapport ‘Wonen op knooppunten’ 10 noemt wonen een essentieel onderdeel van
de functiemix in gebieden als Schieveste. Vervoersknopen hoeven zich niet te beperken
tot kantoor- en winkelfuncties; met woningen erbij kunnen ze veilige en attractieve
leefgebieden vormen. Huisvesting van studenten aan de onderwijsinstellingen in
Schieveste zelf of aan de universiteiten en hogescholen van Delft en Rotterdam, een
andere doelgroep die de nabijheid van voorzieningen zal waarderen, draagt bij aan de
levendigheid. Prijsklasse en type woningen vragen dan wel om nadere studie.
37
DEEL 2 DE DETAILS

Ruimtelijke impressie doorkijk
richting noordelijk stationsplein

DEEL 2 DE DETAILS 40
Woonruimte in het programma
De ligging tussen rijksweg en spoorlijn maakt het niet eenvoudig om op Schieveste
woningen te realiseren. Het breedste deel van het gebied biedt hiervoor de meeste
kansen. Vanaf 2007 komen er maximaal zo’n 800 huur- en koopwoningen, vooral in
het middeldure en dure segment. Eerder al worden aan het zuidelijke stationsplein,
tijdens de reeds gestarte eerste fase, 130 appartementen gebouwd. Dit sluit aan bij de
tekorten op de woningmarkt.
Sociaal-economische effecten woningen
Schieveste levert een substantiële bijdrage aan de reductie van het woningtekort in
Schiedam. De nieuwbouw levert 350 arbeidsjaren aan tijdelijke werkgelegenheid. Op
langere termijn kunnen de woningen op Schieveste een beperkt aantal arbeidsplaatsen
genereren. Hierbij valt te denken aan conciërgefuncties en aan bedrijven en
instellingen die zich toeleggen op vormen van persoonlijke of huishoudelijke dienstverlening
en zorg.
2.3 Reacties uit de markt
Schieveste houdt serieus rekening met wat er leeft bij de betrokkenen: marktpartijen,
maar ook omwonenden en toekomstige bewoners. Hoe kijken zij tegen het project
aan, wat zijn hun verwachtingen en wensen? Minstens zo belangrijk zijn de frisse
ideeën en de opbouwende kritiek die zij kunnen leveren. Aan deze gedachtewisseling
is een serie bijeenkomsten en individuele gesprekken gewijd.
Marktconsultaties op 7 maart en 5 juni 2002
Tijdens twee marktconsultaties, op 7 maart en 5 juni 2002, zijn in totaal ongeveer 75
mensen aanwezig uit de wereld van onder meer projectontwikkeling, makelaardij,
beleggingswezen, onderwijs en cultuur. De eerste bijeenkomst is vooral bedoeld om
van te leren; de tweede om te toetsen wát er van de eerste is geleerd. Zo zijn bijvoorbeeld
de plannen voor het transferium tussentijds van tafel gehaald en heeft de fasering
extra profiel gekregen.
Marktconsultatie, 7 maart 2002 Stadsgesprek, 12 juni 2002
‘Marktpartijen én
bewoners begroeten
Schieveste enthousiast
als een aanwinst voor
de regio.’
Kritische opmerkingen van de deelnemers betreffen het imago van Schiedam en
de zwakke sociaal-economische positie van de stad. Twijfels bestaan aan de haalbaarheid
van de woningen, vanwege milieueisen, en van een transferium, vanwege filevorming
op de A20. Er moet voldoende woonmassa zijn en de inrichting van de
openbare ruimte, vooral die van de begane grond – de onderste vijf meter van de
bebouwing – eromheen, is doorslaggevend. Sleutelwoord is ‘ambiance’. Men is positief
over de doelgroepen voor de woningen op Schieveste: senioren, tweeverdieners
zonder kinderen en studenten.
Het plan moet goed worden gefaseerd en flexibel genoeg zijn om optimaal in te
spelen op marktontwikkelingen. De beschikbaarheid per 2005 is een belangrijk selling
point. Een snelle start, bij voorkeur met het deelgebied ten noorden van het NS-station,
is essentieel, net als garanties van de gemeente voor een vlotte afhandeling van de
benodigde procedures bij elk concreet bouwplan.
Stadsgesprek 12 juni 2002
Tijdens een stadsgesprek op 12 juni 2002 leveren zo’n 60 geïnteresseerde bewoners
en ondernemers inspirerende ideeën voor een plezierig en veilig Schieveste.
Suggesties voor de inrichting variëren van een fluisterboot en een caféschip op
de Schie, een buslijn tussen het hotel en Rotterdam Airport, een boulevard naar de
binnenstad en een overdekte speeltuin voor jonge kinderen tot samenwerking met
beeldend kunstenaars, een bezinningscentrum en een markt op Schieveste.
Voor de waarborging van de leefbaarheid wordt gedacht aan meer politie en
een EHBO-post, maar ook aan wet walls die het hokken tegen muren tegengaan en
een programma van wedstrijden en spelevenementen op het water. Natuurlijk zijn
er ook vragen: hoeveel mensen zijn er overdag in Schieveste, hoe zit het met parkeren
tijdens de bouwperiode, hoeveel woningen gaan er komen en welke onderwijsinstellingen?
Marktpartijen én bewoners begroeten Schieveste enthousiast als een aanwinst
voor de regio. Ze zien een multifunctionele, veilige locatie voor zich, die is ingebed in
de omgeving. Nog een frappant gegeven: de Schie geldt voor iedereen als blauwe
drager van het gebied.
2.4 Schieveste: veel te bieden
Schieveste is geen Kop van Zuid, geen Weena, geen Alexander, geen Brainpark. Met
zijn voorzieningen mikt Schieveste op bedrijven, ondernemers en bewoners die zich
willen vestigen op een locatie met allure, zonder daarvoor de hoogste prijs te betalen.
Uitstraling en aantrekkingskracht zijn in de eerste plaats breed-regionaal. In
Schieveste zijn hoofdkantoren, maar vooral ook backoffices welkom: juist die laatste
brengen een breed en divers scala aan arbeidsplaatsen mee.
Zo kan Schieveste een forse impuls geven aan de regionale economische ontwikkeling,
een bron zijn voor nieuwe en goed bereikbare werkgelegenheid en een welkome
versterking vormen voor het draagvlak van stedelijke, culturele en recreatieve
voorzieningen. Schieveste behoort tot de snelst te ontwikkelen locaties aan de zuidrand
van de Deltametropool; volgens marktconsultaties ligt hierin de belangrijkste
kans van het project. Het gaat erom deze kans snel en ten volle te benutten.
Schieveste biedt ‘veel voor weinig’. Het kent letterlijk en figuurlijk zijn plaats.
41
DEEL 2 DE DETAILS

Een inventief stedenbouwkundig plan
DEEL 2 DE DETAILS 42
Het programma voor Schieveste beantwoordt aan een grote
sociaal-economische behoefte. Het vormt een voorwaarde voor
een dynamisch en attractief leefgebied én een forse stedenbouwkundige
opgave. Want hoe ziet zo’n ‘uitgebalanceerde mix
van functies’ er nu uit?
De vele elkaar ondersteunende functies worden vervlochten
in een meerlagig landschap met een eigen gezicht en een prettig
verblijfsklimaat. Dit masterplan beschrijft hierna de grote
lijnen en globale vormen van dit landschap, in de tegenwoordige
tijd: de werkelijkheid van straks.
Structuur stedenbouwkundig plan
3.1 Een open vesting
Schieveste ligt op het kruispunt van twee zones. De ene zone is die van de infrastructuurbundels
A20 en spoor; hier ligt bijvoorbeeld de Van Nelle Ontwerpfabriek. De
andere zone loopt van het Stadserf van Schiedam langs de Schie naar Rotterdam Airport.
Deze strategische ligging geeft Schieveste betekenis binnen de omgeving.
De inklemming tussen spoorlijn en rijksweg geeft de locatie iets defensiefs – ook
doordat het terrein zo’n zes meter lager ligt dan de rails en het asfalt. De naam Schieveste
versterkt dit defensieve karakter. Een vormgeving als fort, als vesting waar de
Schie via waterpoorten doorheen stroomt, ligt voor de hand. Maar Schieveste wil
juist open en toegankelijk zijn: aantrekkelijk, veelzijdig, dynamisch en op een bepaalde
manier ook kwetsbaar. Het ontwerp maakt van de nood een deugd.
Schieveste móet zich teweerstellen, vooral tegen geluidsoverlast. De vesting
manifesteert zich als een wand van gebouwen langs de rijksweg en het spoor. Hierin
zijn ‘harde’ functies zoals kantoren gehuisvest. Maar ervoor ligt een vestingmuur van
glas. Door de bressen in de muur heen hebben automobilisten en treinreizigers vrij
zicht tot in het hart van het gebied, waar opgetild op een verhoogd maaiveld de
‘zachtere’ gebouwen liggen: voor wonen en allerhande voorzieningen. Ook op de
plaatsen waar autotoegangen, fiets- en voetgangersroutes Schieveste koppelen aan
de buurgebieden ligt de vesting open.
Het motief van de open vesting biedt Schieveste vele ingangen voor een eigen
identiteit – een van de voorwaarden voor succes.
De structuur van Schieveste: ontsluitingswereld en verblijfswereld
Bepalend voor de structuur van Schieveste zijn, behalve de rijksweg en de spoorlijn
met hun hoge ligging, ook de kruising met de Schie en vooral de plaats van NS-station
Schiedam Centrum op maaiveldniveau – de hoogte van het grootste deel van het
huidige terrein. Het project transformeert deze gegevenheden inventief tot een meerlagig
landschap, dat bestaat uit een ontsluitingswereld en een verblijfswereld.
De verblijfswereld ligt ongeveer op gelijke hoogte met de spoorweg en de A20:
belangrijke delen van het maaiveld zijn kunstmatig tot dit niveau verhoogd. Het is
een aantrekkelijk wandelgebied, vrij van gemotoriseerd verkeer. De ruimte eronder
(twee bouwlagen) wordt vooral gebruikt voor parkeren, maar ook voor waterberging,
kabels, leidingen en trafo’s. De ontsluitingswereld ligt zes meter lager dan de verblijfswereld,
op dezelfde hoogte als de omliggende gebieden, de uitgang van het station
en de wegen langs de Schie. De ontsluitingswereld is er dan ook voor vervoer en
direct daarmee samenhangende functies.
43
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 44
Ontsluiting Schieveste
1 Tjalklaan
2 ’s-Gravelandseweg
3 Overschieseweg
4 Giessenplein
5 Horvathweg
2
3
Op het noordelijk stationsplein en de open ruimte bij de Schie vallen beide werelden
samen. Met elkaar vormen de Schie en het zuidelijk stationsplein de voornaamste
raakvlakken van Schieveste met de omgeving: het kerngebied. Beide plekken
beantwoorden in hun vormgeving aan dit strategische belang. Via een passage en
het noordelijke stationsplein zijn ze met elkaar verbonden.
Het noordelijke stationsplein is op zijn beurt verbonden met twee belangrijke
ontsluitingsroutes. De eerste route heeft een doorgang onder de A20 en loopt via de
Nieuwpoortweg ten noorden van de rijksweg naar de ’s-Gravelandseweg. De tweede
route bestaat uit een nieuwe, 20 meter brede corridor op maaiveldhoogte langs het
spoor aan de zuidzijde van Schieveste naar de Tjalklaan. Op drie plaatsen zijn hier
verbindingen gelegd met de Spaanse Polder en Schiedam-Oost. Hiermee corresponderend
zijn in de bebouwing, naast het noordelijke stationsplein zelf, nóg twee pleinen
uitgespaard, die belangrijke voorzieningen samenbrengen.
Deze dubbele verkeersstructuur ontsluit het grootste, oostelijke deel van Schieveste.
Het westelijke deel van Schieveste heeft een directe aansluiting op de ’s-Gravelandseweg,
en een doorgang onder de A20 die uitkomt op de Nieuwpoortweg. Deze
route geeft automobilisten ook de gelegenheid om ‘buitenom’ over de Schie van west
naar oost te komen, en omgekeerd.
Voor een meer ontspannen oversteek ‘binnendoor’ ligt er tussen de beide oevers
een fraai vormgegeven brug, die past bij het nieuwe karakter van de Schie. De rivier
is tussen de spoorlijn en de rijksweg verbreed van ruim 15 tot circa 80 meter. De
twee kantoren aan de Overschieseweg, gebouwd tussen 1988 en 1991 met een eenzijdige
en tamelijk eenvoudige bedrijvenlocatie voor ogen, zijn ingepast in een verrassend
en aanlokkelijk recreatiegebied. Hier blaakt en spettert het van leven, hier
ligt de kern van het nieuwe stadsdeel Schieveste.
4
5
1
Schieveste: blik op het noordelijk stationsplein grenzend aan de Schie
Glazen vestingmuur langs de A20
Langs de A20 aan de noordzijde van Schieveste ligt op 30 meter van de rijbaan een
bebouwingszone met een diepte van 20 meter. Hier staan, vrij of aaneengesloten,
voornamelijk kantoorgebouwen. Een doorlopende glazen voorbouw schermt deze
kantoren én de tussenliggende ruimten af van de rijksweg. De glaswand is enkele
bouwlagen hoog en wordt alleen onderbroken bij de Schie en de doorgangen onder
de rijksweg.
In de voorbouw liggen atriumachtige tuinen, die dienen als temperatuurbuffer en
luchtfilter en ook ‘s avonds verlicht zijn. Zo kan men ook aan de kant van de autosnelweg
de gevel openen en in of na kantoortijd aangenaam verpozen. Gebruik als
vitrine is natuurlijk ook mogelijk: de RET wil hier het oude, karakteristieke materieel
graag tentoonstellen. De glazen vestingmuur maakt Schieveste in één oogopslag herkenbaar.
Bedrijvenlinie langs het spoor
De zuidelijke ‘linie’ van Schieveste wordt gevormd door de corridor met drie pleinen
tussen de Schie en de Tjalklaan. De bedrijfsgebouwen aan de spoorzijde van deze
weg zijn twee bouwlagen hoog. Op het dak ligt de reservering voor de spoorverdubbeling
van de lijn Rotterdam-Den Haag; de rails daarvan komen op dezelfde hoogte
als het bestaande emplacement. Een glazen scherm op dit dak weert het geluid van
de treinen.
Het spoor kan over zo’n 50% van het tracé worden overbouwd met kantoren en
(bijvoorbeeld) parkeergarages met automatisch parkeersysteem. De ruimten onder
het spoor zijn geknipt voor gevarieerde bedrijvigheid: toonzalen van productiebedrijven
uit de Spaanse Polder, horeca, ateliers en allerlei publieke functies.
De gebouwen aan de overkant van de weg, die in hun onderste twee lagen vergelijkbare
functies herbergen, vormen een wand. Openingen hierin bieden toegang naar
de achterliggende twee parkeerdekken. Erboven liggen kantoren, woningen en onderwijsvoorzieningen,
een bioscoop en aanverwante faciliteiten. Een langgerekt gebouw
boven het station biedt plaats aan kantoren, vergader- en conferentievoorzieningen
en allerlei met het openbaar-vervoerknooppunt verbonden functies.
45
DEEL 2 DE DETAILS

Ruimtelijke impressie glazen vestingmuur
langs de A20

DEEL 2 DE DETAILS 48
‘Levendigheid en
variatie is er in de
functies en vormgeving
van de openbare
ruimte, maar ook
in de hoogte van de
bebouwing.’
Oostelijk deelgebied: pleinen en hoven
De drie pleinen aan de 20 meter brede corridor tussen de Schie en de Tjalklaan
– de noordzijde van het spoor – liggen elk tegenover een doorgang onder de rijksweg
of het spoor.
• Het eerste en belangrijkste plein is het noordelijke stationsplein, dat via een passage
onder de sporen is verbonden met het stationsplein aan de zuidzijde. Hier
zijn het hotel en allerlei voorzieningen op het gebied van publieke dienstverlening
te vinden.
• Aan het tweede plein liggen de onderwijsvoorzieningen. De schoolgebouwen
komen aan deze kant uit op de ontsluitingswereld, maar aan de andere kant op
de verblijfswereld, twee bouwlagen hoger.
• Rond het derde plein, het dichtst bij de Tjalklaan, liggen vooral kantoren. Hier is
plaats voor een metrostation of bushalte.
Deze drie pleinen liggen in de ontsluitingswereld. De aanpalende gebouwen omsluiten,
in de verblijfswereld, drie hoven.
• De eerste hof ligt tussen het noordelijke stationsplein en de onderwijsvoorzieningen
verder naar het oosten. Deze hof is langwerpig en relatief smal van vorm en
heeft een stedelijk, steenachtig karakter. Drukte en vertier overheersen. Eromheen
liggen kantoren, het hotel, detailhandel, horeca en faciliteiten voor onder meer
sport en ontspanning, waaronder de bioscoop, een discotheek en dansscholen.
• De tweede hof ligt tussen de onderwijsvoorzieningen en de grootschalige detailhandelsvoorziening
(GDV). Hier heerst een rustiger sfeer en is ruimte voor meer
groen. Er wordt gewoond, gewerkt en gewinkeld. De GDV – een thematisch
warenhuis, een overdekte speeltuin voor kinderen, een sportcluster of een ‘autosupermarkt’
– heeft haar hoofdingang aan deze hof en trekt publiek op andere
tijden dan de kantoorvoorzieningen.
• De derde hof, de groenste van de drie, ligt tussen de GDV en de Tjalklaan. Tussen
rijksweg en spoorlijn is dit het breedste en rustigste stuk van Schieveste. Hier
wordt gewerkt en vooral gewoond, in een parkachtige omgeving met uitzicht over
de skyline van Rotterdam en de havens en molens van Schiedam. Ook de waterberging
heeft hier een plaats gevonden.
De referentiebeelden geven de beoogde kwaliteit van inrichting en architectuur in
pleinen en hoven aan. Naar behoefte is gehele of gedeeltelijke overkapping mogelijk.
Westelijk deelgebied: wonen, werken en parkeren
Aan de overkant van de Schie is de huisvuilstort gedeeltelijk afgegraven. Een nieuwe
leeflaag brengt dit gebied op gelijke hoogte met het kunstmatige maaiveld in de rest
van Schieveste. De hoogspanningsleiding ligt nu onder de grond. Tussen de kantoren
langs de rijksweg (met glazen voorbouw) en het spoor liggen woningen in een groen
voetgangersgebied, naast parkeerruimte en eventueel andere functies, waaronder
P+R-plaatsen. De toegangsweg is in het parkeergebied verdiept aangelegd.
11 Cauberg-Huygen: Akoestisch rapport, 2001.
Oksel rijksweg: een toegangspoort van formaat
Het gedeelte van Schieveste westelijk van de Schie heeft zijn ingang direct tegenover
de zuidelijke tak van de A20. In de voorbeeldverkaveling (zie pagina 11) is hier
gedacht aan een expositiegebouw, een klimhal of een skibaan. Deze bouwlocatie
biedt grote mogelijkheden, maar geeft ze niet zonder slag of stoot prijs. Bij een
geslaagde ontwikkeling ontstaat hier een unieke toegangspoort voor Schieveste en
Schiedam.
Bouwhoogte
Levendigheid en variatie is er in de functies en vormgeving van de openbare ruimte,
maar ook in de hoogte van de bebouwing.
Het masterplan hanteert wel enkele vaste uitgangspunten. Zo zijn de parkeerlagen
in de ontsluitingswereld van vloer tot vloer 2,90 meter hoog en is de afwerklaag aan
de bovenzijde 0,20 meter. De verblijfswereld ligt dus op zes meter boven maaiveld.
Elke begane-grondverdieping in de verblijfswereld heeft een plafondhoogte van ten
minste 4,80 meter. Alle verdiepingen daarboven, zowel van kantoren als van woningen,
zijn minimaal 3,50 meter hoog. Beide functies worden zo uitwisselbaar.
De atriumachtige voorbouwen langs de rijksweg zijn ten minste 12 meter hoog
vanaf het opgetilde maaiveld. Voor de gehele strook gebouwen erachter geldt een
variatie in hoogte van 26 meter (7 bouwlagen) tot 47 meter (12 bouwlagen). In de
spoorzone krijgt het langgerekte gebouw boven het station een hoogte tussen 31 en
38 meter vanaf het maaiveld. De overbouwingen van het spoor hebben een maximumhoogte
van 35 meter. Binnen in het plan zullen de hoogtes variëren, afhankelijk van
functies, plaats en dichtheid. Gebouwen met een vloeroppervlak vanaf 750 m 2 krijgen
een hoogte tussen 26 en 37 meter; gebouwen van ongeveer 500 m 2 zijn bij voorkeur
hoger.
Op stedenbouwkundig strategische plaatsen is markante, slanke hoogbouw mogelijk
en zelfs gewenst. Bijvoorbeeld aan de westkant bij de oksel van de A20, ter hoogte
van het station en aan de oostkant bij de Tjalklaan. Te denken valt aan 85 tot 100
meter boven het verhoogde maaiveld. Twee plaatsen vragen in elk geval om een uitroepteken:
de bocht bij het Giessenplein en de ingang van de Tjalklaan.
3.2 Milieu en duurzaamheid
De fysieke omgeving van Schieveste vraagt om speciale maatregelen die de kwaliteit
van het leefmilieu in het gebied moeten waarborgen. De rijksweg en de spoorlijn,
met hun invloed op het geluidsniveau en de luchtkwaliteit, springen daarbij het eerst
in het oog, vervolgens ook de aanwezigheid van de vuilstort en de nabijheid van
bedrijventerreinen en een vliegveld.
Dit masterplan houdt terdege rekening met alle bekende milieurisico’s en andere
beperkingen. Het voorziet in alle benodigde maatregelen én in creatieve oplossingen
die een voorbeeldwerking voor andere knooppunten kunnen hebben. Zo zet het de
beperkingen van het terrein om in krachtige voordelen voor het project.
Geluid
Volgens onderzoek van Cauberg-Huygen 11 vormt de geluidssituatie op het zuidelijke
stationsplein geen belemmering voor woningbouw. De mogelijkheden ten noorden
van het station hangen af van het stedenbouwkundig ontwerp en de bouwkundige
voorzieningen. De geluidwerende glazen voorbouw langs de A20 vergroot de mogelijkheden
binnen de grenzen van de regelgeving aanzienlijk. Een akoestisch adviseur
bekijkt de ontwerprichtlijnen. Nader onderzoek moet de geluidsbelasting per onderdeel
en de samenhang van de diverse bronnen in kaart brengen.
49
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 50
12 TNO: Luchtkwaliteitsberekeningen in het
gebied ‘Schieveste’, juni 2002.
13 URS: Afwegingsonderzoek Schieveste,
gemeente Schiedam, projectnr. 49772-003,
rapportnr. R06IvdH, 2002.
14 URS: Waterparagraaf bestemmingsplan
‘Stationsplein Oostzijde’, projectnr. 49772-005,
rapportnr. R05WW, 2002.
Luchtkwaliteit
In de directe omgeving van Schieveste bevinden zich geen bedrijven die stankoverlast
veroorzaken. Volgens onderzoek van TNO 12 heeft de huidige luchtkwaliteit waarschijnlijk
een beperkte invloed op het woningenprogramma: alleen voor zover het
gaat om de precieze locaties binnen het gebied en de bouwhoogte. In overleg met het
ministerie van VROM worden de gekozen oplossingen nader uitgewerkt.
Bodem
De bodem op Schieveste is diepgaand onderzocht door URS 13. De voormalige vuilstort
in het westen van Schieveste blijkt sterk verontreinigd. De inrichting van dit
deelgebied bepaalt hoe de sanering wordt aangepakt. Voorshands is gekozen voor
gedeeltelijke afgraving tot een diepte van gemiddeld tweeënhalve meter, waarna
isolatie van de restverontreiniging plaatsvindt door het aanbrengen van een schone
leeflaag van één meter dik of een gesloten verharding. Voor bebouwing op vuilstort
gelden in principe geen functionele beperkingen.
Externe veiligheid
Vijf mogelijke risicobronnen beïnvloeden de externe veiligheid op Schieveste: bedrijven,
Rotterdam Airport, rijksweg A20, de spoorlijn en de belangrijke aardgasleiding
ten noorden van de A20.
De in Nederland gehanteerde richtlijnen maken onderscheid tussen individueel
risico, dat de kans op dodelijke persoonlijke ongelukken aangeeft, en groepsrisico, de
kans op overlijden van een groep omwonenden tegelijkertijd. Geen van de risicobronnen
in de omgeving leidt tot een overschrijding van individuele risiconormen. De
eventuele overschrijding van de groepsrisiconormen voor spoor- en rijkswegen wordt
nader berekend naar aanleiding van het stedenbouwkundig programma.
Schieveste ligt wel in het gebied rond Rotterdam Airport dat vrij moet blijven van
mogelijke obstakels voor het luchtverkeer. Met het oog op de geldende hoogtebeperkingen
is door de Inspectie Verkeer en Waterstaat toestemming verleend voor een
bouwhoogte variërend van 85 meter aan de westzijde tot 100 meter in de rest van
het gebied.
Water
Er zal heel wat water door Schieveste gaan. De gedachte is om dit water van een
lastig element om te vormen tot een bijzondere kwaliteit van het gebied. Vasthouden
en bergen van water hebben dan ook prioriteit boven afvoeren. Op spannende plaatsen
krijgt water een speelse rol in stroompjes en fonteintjes. Duurzaam stedelijk
waterbeheer omvat ook het schoonhouden van water, scheiding van verontreinigd en
schoon water en eventueel waterzuivering.
De voorwaarden voor het waterbeheer op Schieveste zijn afgestemd met het
Hoogheemraadschap Delfland. Het gebied ligt geheel in de waterstaatkundige eenheid
Schiedam-Oost. Voor het zuidelijke stationsplein is een nieuwe waterparagraaf
opgesteld, die beschrijft hoe aan de waterkwaliteits- en -kwantiteitsnormen voor
oppervlaktewater wordt voldaan 14. Dit stuk kan gelden als voorzet voor de waterparagraaf
voor heel Schieveste.
Ecologie
Schieveste behoort niet tot een natuurbeschermingsgebied. Ecologisch onderzoek
naar de aanwezige flora en fauna moet uitwijzen of regels voor soortenbescherming
van kracht zijn. Onder dit onderzoek valt ook een inventarisatie van de bomen waarvoor
een kapmelding of -vergunning nodig is.
‘Er zal heel wat water
door Schieveste gaan.
De gedachte is om dit
water van een lastig
element om te vormen
tot een bijzondere
kwaliteit van het
gebied.’
Duurzaamheid
Het begrip duurzaamheid kan op verschillende manieren worden ingevuld. In dit
masterplan heeft het een brede strekking. Duurzaamheid is een belangrijke leidraad
bij de invulling van de diverse programma-onderdelen, de stedenbouwkundige structuur,
het beheer, de ontwikkeling van de identiteit, het energie- en watergebruik en
de keuze van bouwmaterialen en bouwconstructies. In aansluiting bij het Nationaal
Pakket Duurzaam Bouwen zullen ook het ontwerp en de realisatie van de gebouwen
in het teken staan van maximalisering van de duurzaamheid.
De toekomstvastheid waar Schieveste op inzet, omvat nog meer. Flexibiliteit,
bijvoorbeeld: dankzij de uniforme verdiepinghoogte en andere architectonische voorzorgen
kunnen gebouwen zonder grote ingrepen van functie wisselen. Kabels en
leidingen blijven zo veel mogelijk bereikbaar, zodat ICT-verbindingen telkens aan de
laatste stand van de techniek kunnen worden aangepast. De openbare ruimte krijgt
een zeer verzorgde aankleding. En ten slotte helpt een efficiënt onderhouds- en
beheerprogramma vandalisme en verloedering te voorkomen.
51
DEEL 2 DE DETAILS

Een toekomstvast beheer
DEEL 2 DE DETAILS 52
Het multifunctionele meerlagige landschap Schieveste is bedoeld
als leef-, werk- en woongebied voor mensen. Alleen de gebruikers
en bewoners kunnen het terrein dat er nu ligt gaan bezielen; zij
bepalen het succes van het project dat hier wordt voorgesteld.
Schieveste moet een plek krijgen – een plek worden – in de
hoofden van de mensen die er verkeren. Wat ervaren zij als ze er
werken, wonen, flaneren, langsrijden? Hun indrukken bepalen de
esthetische, praktische en emotionele waarde van het gebied: hoe
het er uitziet, wat ze er kunnen doen en wat hun aanwezigheid
oplevert, en hoe ze zich er voelen. Als het geheel van deze indrukken
positief is, ontstaat ook een positief beeld van Schieveste – in
de vorm van herinneringen, maar ook in de vorm van reputatie en
van mond-tot-mondreclame. Mensen voelen zich dan plezierig en
welkom.
Met dit vitale doel in het vizier integreert dit masterplan verschillende
gezichtspunten. Schieveste ontleent een eigen identiteit
aan de stedenbouwkundige opzet als open vesting, maar ook aan
de sociale inkleuring: mensen doen hier andere dingen dan elders,
gaan hier anders met elkaar om. De inrichting moet duurzaam zijn
in ecologische zin, bijvoorbeeld door milieuvriendelijke en weerbestendige
toepassing van materialen, maar ook in sociaal opzicht.
Het gebied heeft alleen toekomst dankzij de mensen die hun
geschiedenis eraan verbinden en zich ervoor inzetten – uit functionele
én persoonlijke, emotionele overwegingen.
Schieveste heeft alles in zich om een echte ‘plek’ te worden. Aan
de hand van studies en adviezen van het Verwey-Jonker Instituut
wil dit masterplan voorzien in de randvoorwaarden daarvoor. Dit
hoofdstuk laat zien hoe.
4.1 Van ontmoeting naar binding
In de netwerksamenleving speelt het sociale leven zich niet meer alleen af in zones
zoals woongebieden, maar ook op knooppunten in het globale netwerk. Mensen
zijn een steeds groter deel van hun leven fysiek en virtueel ‘onderweg’. Netwerken
brengen voortdurend mogelijkheden voor ontmoeting, nieuwe impulsen en dynamiek.
De keerzijde bestaat in een groter risico van vluchtigheid, oppervlakkigheid,
vervreemding en anonimiteit.
Knooppunten waarmee niemand zich verbonden weet en waarvoor niemand zich
verantwoordelijk voelt, raken fysiek en sociaal snel in verval. Een vorm van ‘parkmanagement’
die zich beperkt tot een conciërgefunctie – de reactieve verzorging van
stoeptegels en straatmeubilair – biedt slechts het begin van een remedie. Facilitering
van netwerkfuncties is vooral een zaak van preventie en sturing. Knooppunten functioneren
dankzij iedereen die er gebruik van maakt.
Sociale structuren ontwikkelen zich niet volgens een blauwdruk, maar organisch,
en blijven veranderlijk. De processen zelf laten zich niet sturen; toch kunnen, als
voorzien is in de juiste voorwaarden, ongewenste ontwikkelingen worden voorkomen
en gewenste gestimuleerd. Veel hangt af van de sociale relaties die zich rond
knooppunten vormen, en van wat er te beleven is. Mensen bouwen een band op met
anderen en met plekken doordat ze daar gezamenlijk dingen meemaken. En als die
band er is, voelen ze zich ook aangesproken om zelf een constructief aandeel te
leveren.
Het beheer op Schieveste heeft dan ook als voornaamste doel om gebruikers,
bewoners en omwonenden zo volledig mogelijk te laten delen in de geschiedenis van
het gebied. De gedeelde geschiedenis van Schieveste begint nu. De eerste klap is hier
met recht een daalder waard.
4.2 Een plek in een omgeving
Schieveste is een kruising van infrastructurele verbindingen, maar vooral ook een
knooppunt in de dagelijkse patronen van mensen. Daarbij gaat het niet alleen om de
nieuwe bewoners, de mensen die in de kantoren werken, het winkelpubliek en de
passanten die verpozing zoeken voor of na een zakelijke afspraak. Essentieel voor het
welslagen van Schieveste is dat de Schiedamse bevolking dit nieuwe stadsdeel in
haar hart sluit.
Schieveste wil een bindende factor in de omgeving zijn. Fysiek, als schakel tussen
belangrijke onderdelen van Schiedam en Rotterdam. Sociaal, als echt Schiedamse
plek met een symboolfunctie binnen de regio, waar buurtbewoners en anderen met
elkaar omgaan zoals ze gewend zijn. Vooral de aanpalende wijken, die qua fysieke
inrichting en bevolkingssamenstelling zo kwetsbaar zijn, worden intensief betrokken
bij de vormgeving van Schieveste. De jongeren in deze en andere wijken van Schiedam
worden hierbij zeker niet vergeten.
Jongeren in Schiedam
De 76.000 Schiedammers delen met elkaar slechts twintig vierkante kilometer grond.
Dat vraagt veel van hun aanpassings- en incasseringsvermogen. Jongeren moeten het
daarbij al snel ontgelden. Zij hebben in Schiedam weinig (fysieke) ruimte toebedeeld
gekregen, terwijl hun activiteiten vaak als storend en overlastgevend worden ervaren
– alle goede bedoelingen van de gemeente ten spijt.
Nergens binnen de grenzen van Schiedam is zo veel ruimte voor jongerenactiviteiten
en zo weinig kans op overlast als in Schieveste. Zelfs een discotheek, een wens
van jaren, behoort hier tot de mogelijkheden, wellicht in een mobiele variant.
53
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 54
‘Gevoeligheid voor
wat er leeft en
beweegt in en rond
het gebied, ook in de
wijdere omgeving, is
van vitaal belang.’
De wegen naar Schieveste
Hoe prettig het verblijfsklimaat op een ontmoetingsplek ook is, niemand komt er
graag als de weg erheen onaantrekkelijk is. De sfeer in de metro en op de trein tussen
Hoek van Holland en Rotterdam moet een voorproefje zijn van wat Schieveste te bieden
heeft. Toeristen die Delfshaven en Schiedam aandoen, willen plezierig reizen.
Rotterdam treedt repressief op tegen groepen die overlast geven bij metrostations.
Problemen kunnen zich daardoor naar Schiedam verplaatsen. Het zal niet eenvoudig
zijn om in het beheer maatregelen ter beveiliging en zero tolerance te combineren met
vormen van sociaal opbouwende activiteiten.
Veiligheid Effect Rapportage en beheerfonds
Amsterdam heeft bij de ontwikkeling van de Zuidas positieve ervaringen opgedaan
met de Veiligheid Effect Rapportage. Bewoners zijn direct betrokken geweest bij de
toetsing van de plannen op sociale veiligheid. Het is de bedoeling dit instrument ook
voor Schieveste toe te passen.
Bovendien willen Schiedam en Rotterdam voor Schieveste een fonds voor fysiek
en sociaal beheer opzetten. Hiervoor zouden ze bijvoorbeeld 5% van de infrastructurele
kosten kunnen reserveren. In Breda heeft een dergelijk fonds zijn waarde
bewezen.
4.3 Een actieve beheerorganisatie
Samen werken aan de basis
Projectontwikkelaars en beleggers, vastgoed- en woningeigenaren, huurders en
gebruikers van kantoren en winkels, maar ook bewoners en reizigers worden actief
bij het beheer betrokken. Een gebruikersvereniging en een vereniging van eigenaren
vergroten de binding met de locatie en vormen een platform voor samenwerking. Een
gecombineerde organisatie gaat voor de uitvoering zorgen.
Deze beheerorganisatie omvat vertegenwoordigers van politie, ONS, NS, RET en
Connexxion en gemeente. Ze bewaakt samen met beveiligingsbedrijven en de politie
de voorwaarden waaronder Schieveste schoon en veilig kan blijven. Het takenpakket
is sterk afhankelijk van de wensen van de betrokkenen, maar omvat in elk geval het
beheer van groen, water en wegen en de facilitering van bedrijven, bijvoorbeeld waar
het gaat om de beveiliging en bewaking van het terrein, parkeerbeheer, afvalmanagement
en telecomvoorzieningen. Gevoeligheid voor wat er leeft en beweegt in en rond
het gebied, ook in de wijdere omgeving, is van vitaal belang. De organisatie functioneert
zo nodig ook buiten kantooruren en heeft een permanent karakter, maar
beweegt wel mee met de ontwikkelingen in de buurt. Alleen dan kan ze tijdig signaleren
dat aanpassingen gewenst zijn en ongewenste verschijnselen direct te lijf gaan.
Zo blijft het openbaar gebied intact en krijgt veroudering geen kans.
Samen delen als doel
Maar het beheer gaat in Schieveste verder dan ‘parkmanagement’ en preventie. De
beheerorganisatie bevordert met een veelzijdig activiteitenprogramma de contacten
tussen alle betrokkenen. De gedachte hierachter is: druk met positieve elementen de
negatieve elementen weg en gebruik de mogelijkheden die er zijn.
Evenementen zoals wedstrijden, spelletjesdagen, tentoonstellingen, concerten en
festivals brengen gebruikers en omwonenden op een ongedwongen wijze bij elkaar.
Vanaf de eerste fase van het project wordt Schieveste tot leven gebracht met excursies
voor kinderen naar het bouwterrein en een huttendorp. Deze winter kan er misschien
al een kunstijsbaan op het zuidelijke stationsplein liggen. In 2004 komt het provinciale
project ‘Kleurrijke Wijken’ naar Schiedam, een grootschalige en laagdrempelige
manifestatie ter bevordering van creatieve, culturele initiatieven in de stadswijken.
Een doordachte ontwikkelingsstrategie
Vanaf het najaar 2002 beheert een pleinorganisatie het zuidelijke stationsplein. Dit
gebied wordt bij de oplevering in 2004 dus niet overgeleverd aan oncontroleerbare
maatschappelijke krachten. De pleinorganisatie zal uitgroeien tot de beheerorganisatie
voor heel Schieveste. Een goed sociaal klimaat in de eerste fase van Schieveste
creëert de kans en is een voorwaarde voor een goed klimaat in de volgende fasen.
In een later stadium kan een ‘Schieveste-academie’ ontstaan. De mensen van
de straat in Schieveste – schoonmakers, veiligheidsmensen, portiers, receptionisten
– maken het klimaat. De bezoeker die de weg vraagt voelt zich misschien verloren
en het maakt alle verschil als hij op een hartelijke manier te woord wordt gestaan.
Goed omgaan met het publiek is een talent dat graag gezien wordt in Schieveste,
maar er bestaan geen diploma’s voor. Daarom krijgt jaarlijks een groep straattalenten
een programma aangeboden van de Schieveste-academie waarin ze zich kunnen
ontwikkelen en waarin ze hun sociale talenten kunnen ontplooien. Als bewijs dat ze
gezien worden en als stimulans voor een goed sociaal klimaat op straat.
De beheerorganisatie draagt ook actief bij aan samenwerkingsverbanden tussen
bewonersorganisaties, maatschappelijk werk en zorginstellingen. Zo ontstaat samenhang
tussen de vormgeving, het voorzieningenpakket en het beheer in het hele
gebied.
55
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 56
Ruimtelijke impressie stationsplein
noordzijde met rechts het station
57
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 58
4.4 Inrichting met oog voor detail
De fysieke inrichting en vormgeving van de openbare ruimte op Schieveste is even
zorgvuldig als het sociale beheer: degelijk, toekomstvast en fraai. Beeldend kunstenaars
krijgen een belangrijke rol. Kunst maakt de leefomgeving aantrekkelijker en
kan Schieveste, tussen de oude binnenstad, Schiedam-Oost, Nieuwland en Rotterdam,
een krachtig profiel geven.
De pleinen, hoven en verbindende looproutes op Schieveste zijn open en overzichtelijk,
en vertonen een heldere samenhang. De bebouwing eromheen is zodanig
ontworpen dat er overal ogen zijn: hoeken, nissen en arcades zonder natuurlijke controle
ontbreken. Op de begane grond zijn aantrekkelijke publieksfuncties gevestigd,
waaronder horeca met terrassen.
Wandel- en verblijfsgebieden bieden een levendige afwisseling, niet alleen in
functies maar ook in maatvoering en aankleding. Beplanting en waterpartijen zorgen
voor geborgenheid en visuele rust, dempen geluiden en verhogen de luchtkwaliteit.
Hardstenen trottoirs geven kauwgom geen houvast. Er zijn duidelijke oriëntatiepunten
in het hele gebied. De verlichting is overal voldoende, goed doordacht en uitgewogen;
de armaturen zijn speciaal voor Schieveste ontworpen, en in de parkeergarages worden
niet de rijbanen maar juist de auto’s verlicht, zodat mensen zich veilig voelen als
ze in- en uitstappen.
Objecten en materialen zijn met zorg gedetailleerd, vandalisme- en weerbestendig
en goed te onderhouden, zodat slijtage en vervuiling er geen vat op krijgen.
Woningen voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen in de meest uitgebreide
variant. Toezichthouders zijn herkenbaar aanwezig, cameratoezicht van RET en NS
wordt geïntegreerd. Windtunnelproeven zullen de vorm van ruimten en gebouwen
mede bepalen, om de windbelasting zo veel mogelijk te beperken.
‘Mensen vinden op
Schieveste alles wat
ze nodig hebben.’
4.5 Schieveste, een plek voor mensen
Schieveste is een leef-, werk- en woongebied voor mensen: een plek met stijl en allure,
die bewoners en gebruikers aantrekt en aan zich bindt en ze als open vesting ook
alle mogelijkheden geeft.
Schievestenaren, gevestigd en onderweg
Mensen vinden op Schieveste hun dagelijks werk, hoog in een kantoor, op straat
of onder het spoor. Ze vinden er een woning die hun past, voor een goede, marktconforme
prijs – een uitvalsbasis en een plek om thuis te komen. Ze studeren er of
brengen er hun kinderen naar school en de kleintjes naar de opvang. Ze doen er
hun dagelijkse boodschappen of grotere inkopen. Ze drinken er iets op een terrasje
of prikken er een vorkje. Ze gaan er uit, naar de bioscoop, de disco, een pleinconcert,
een tentoonstelling. Ze genieten er van watersporten op de Schie. Ze bezoeken
er de fysiotherapeut of de dansschool. Ze stappen er op de trein om een paar uur
later in Parijs te zijn, of parkeren er hun auto om prettig verder te wandelen naar de
binnenstad. Kortom, mensen vinden op Schieveste alles wat ze nodig hebben.
Een bruisend verblijfs- en doorgangsgebied
Geen wonder dat de stationspleinen in de ontsluitingswereld bruisen van gezelligheid,
drukte en vertier. Tussen het station en Schiedam-Oost, tussen de binnenstad en
Schieveste voeren overdag en ’s avonds dans, spel en muziek de boventoon. Aan de
andere uitgang van de stationspassage is de sfeer zakelijker, maar is het ook de hele
dag een komen en gaan van pauzerende kantoormedewerkers, treinreizigers die snel
even een boodschap doen, hotelgasten en studenten.
In de verblijfswereld aan de noordzijde, waar de hoven liggen, gaat de stedelijke
bedrijvigheid tussen het station en de oostpunt van Schieveste gefaseerd over in
parkachtige rust. Kantoren, winkelgemak en woningen zorgen voor een gelijkmatige
aan- en doorloop gedurende de dag. Een nieuwe metrohalte brengt bewoners, werknemers
en gasten snel elders in de regio. Aan de westpunt liggen recreatieve attracties,
een tentoonstellingshal, in de buurt van P+R-voorzieningen en woningen in een
groen voetgangersgebied.
De Schie, blauwe drager van de open vesting
En daartussen ligt de Schie, de blauwe drager van Schieveste. De beide oevers westelijk
van het station, tussen de nadrukkelijk aanwezige bruggen aan de noord- en de
zuidkant, hebben een transformatie zonder weerga ondergaan. Als visioenen werkelijkheid
worden, zou het er hier zó kunnen uitzien...
Onder de viaducten maken horeca- en uitgaansgelegenheden de wanden en
kolommen tot een gastvrije, kleurige omgeving. Een internetgestuurd mediaspektakel
houdt de ogen bezig. Rond de twee gerenoveerde kantoren op de oostelijke oever ligt
tweelaagse bebouwing, met op de begane grond allerlei functies voor publiek. Een
fraaie, eigentijdse straatinrichting en feestelijke straatverlichting zetten de toon voor
een veilig en plezierig verblijf. Voetgangers en fietsers hebben hier ruim baan, autoverkeer
wordt zo veel mogelijk omgeleid.
Op en rond het 80 meter brede water spelen bijzondere lichteffecten met het
oppervlak en de lucht erboven. Recreatie en ontspanning krijgen hier alle ruimte. Zeilen,
roeien, de fluisterboot, waterkarting, een caféschip, een speelse voetgangersbrug
die de beide oevers met elkaar verbindt: hier is altijd veel te doen en te beleven. Deze
unieke waterwereld is een bron van vitaliteit voor de wijde omgeving.
Welke vorm dit kruispunt van zones uiteindelijk ook krijgt, hier is voelbaar dat dit
terrein, dit project, niet voor niets Schieveste heet.
59
DEEL 2 DE DETAILS

Een voortvarende uitvoering
DEEL 2 DE DETAILS 60
Van onopvallend terrein naar bruisend nieuw stadsdeel: Schieveste
heeft nog een lange weg te gaan. De blauwdruk voor een effectieve
ontwikkelingsstrategie ligt echter klaar. Dit hoofdstuk geeft de
koers aan, beschrijft globaal de te volgen procedures en licht de
eerstvolgende stappen uit. Schiedam en Rotterdam kunnen in slagvaardige
samenwerking van start – precies wat marktpartijen en
omwonenden graag zien.
5.1 Samenwerking van masterplan tot exploitatie
Het grootste deel van Schieveste (8,5 hectare, 51%) is eigendom van de gemeente
Schiedam. De gemeente Rotterdam bezit circa 4 hectare (25%); hierop ligt momenteel
een volkstuinencomplex. NS Vastgoed en Railinfrabeheer bezitten samen 10%.
De overige 14% is in eigendom of erfpacht bij andere partijen (zie ook pagina 23).
Schiedam en Rotterdam hebben dit masterplan opgesteld in nauw overleg met NS
Vastgoed en andere marktpartijen, bewoners, andere overheden en deskundigen en
belangstellenden. Het belangrijkste doel van dit masterplan is te toetsen of en hoe de
geformuleerde ambitie haalbaar is. Naast de belangstelling in de markt zijn daarom
zaken behandeld als de verkeersontsluiting, het milieu, het stedenbouwkundig ontwerp,
de exploitatie, sociale ontwikkeling, economische effecten en juridische zaken.
Schiedam wil graag samen optrekken met Rotterdam, om de juridische en grondexploitatierisico’s
te delen. De gemeenten nemen de komende maanden de tijd voor
verkennend overleg. De eerste resultaten hiervan worden waarschijnlijk in het voorjaar
van 2003 zichtbaar, als een concrete samenwerkingsvorm wordt opgezet.
De 127 volkstuinen die momenteel op het Rotterdamse deel van Schieveste
gehuisvest zijn, worden met bijzondere zorg behandeld. Verplaatsing is noodzakelijk.
De gemeente Schiedam heeft een alternatieve locatie beschikbaar aan de Schiekade
en zou de grond daar kunnen ruilen met Rotterdam. Dit wordt nader uitgewerkt.
5.2 Juridisch-planologisch kader
Voor het zuidelijke stationsplein wordt het juridisch-planologisch kader gevormd
door:
• Bestemmingsplan stationsplein oost (vaststelling door gemeenteraad eind 2002);
• Uitwerkingsplan stationsplein e.o. (opstelling 2002; vaststelling door Burgemeester
en Wethouders 2002);
• Zelfstandige Projectprocedure Kop Singel (opstelling 2003; verlening vrijstelling /
bouwvergunning 2003);
• Onteigening ter uitvoering bestemmingsplan stationsplein oost (vaststelling door
raad begin 2003).
Voor Schieveste ten noorden van de spoorlijn gelden als juridisch-planologisch kader:
• Zelfstandige Projectprocedures Schieveste per project (vanaf begin 2003);
• Bestemmingsplannen Schieveste;
• Overige instrumenten.
Dit masterplan krijgt de status van structuurvisie als basis voor de Zelfstandige Projectprocedure
(ZPP) en nadere uitwerking en detaillering in de vorm van bestemmingsplannen.
5.3 Een flexibele fasering
Dit masterplan geeft de gewenste ontwikkeling van Schieveste weer voor een periode
van vele jaren. Het programma is ambitieus, maar ook flexibel genoeg om de risico’s
van een onvoorspelbare markt te ondervangen. Schieveste wordt gefaseerd ontwikkeld
in zes deelgebieden die qua exploitatie en ontsluiting zelfstandig functioneren.
61
DEEL 2 DE DETAILS

DEEL 2 DE DETAILS 62
Functioneel programma naar fase
Functies verdeling (%) m 2 m 2 m 2 m 2 m 2 m 2
Schieveste fase 2 fase 3 fase 4 fase 5 fase 6 Schieveste
Kantoren 54% 67.025 34.050 67.850 56.750 0 225.675
Hotel, recreatie, onderwijs 23% 63.900 0 0 0 30.825 94.725
Winkels, horeca 3% 10.800 0 3.400 0 0 14.200
Wonen 20% 0 29.950 39.700 15.900 0 85.550
Totaal 100% 141.725 64.000 110.950 72.650 30.825 420.150
totaal exclusief stationsplein zuidzijde (fase 1) en exclusief grootschalige detailhandelvoorziening (58.575 in fase 3)
‘De vorm van het
programma en de
functionele invulling
zijn aan te passen
als dat nodig blijkt.’
• Fase 1: start 2003, afronding 2005
De ontwikkeling start aan de zuidzijde van het station met een plein dat een druk
en gezellig knooppunt in de stad wordt, als entree van Schieveste.
• Fase 2: start 2003, afronding 2009
Het deelgebied aan de noordzijde volgt, met het noordelijke stationsplein dat
verkeer tussen werk, onderwijs en ontspanning bundelt en de groen ingerichte
glazen voorbouwen langs de A20 als beeldmerk van Schieveste.
• Fase 3: start 2007, afronding 2010
In oostelijke richting komt een hof voor wonen, werken en winkelen.
• Fase 4: start 2009, afronding 2015
Nog verder oostwaarts komt een groen hof met rust en ruimte voor wonen en
werken.
• Fase 5: start 2014, afronding 2018
Aan de westkant van de Schie komt een spetterende waterwereld.
• Fase 6: start 2014, afronding 2017
Schieveste krijgt een toegangspoort van formaat en grootschalige recreatievoorzieningen
in de oksel van de rijksweg.
De vorm van het programma en de functionele invulling zijn aan te passen als dat
nodig blijkt. Uitwisseling tussen functies of gedeeltelijke realisering op andere locaties
is mogelijk, wanneer bijvoorbeeld onverhoopt de woonfunctie niet realiseerbaar
zou zijn of wanneer de grootschalige detailhandelsvestiging inderdaad een deel van
de kantooroppervlakte gaat innemen.
Fase 2 beantwoordt geheel aan de huidige taxatie van de regionale vraag, mits
gecombineerd met de westelijke ontsluiting. Mocht de vraag op termijn minder goed
blijken dan ze nu is, dan kunnen de volgende fasen geheel of gedeeltelijk achterwege
blijven of worden uitgesteld, zonder negatieve invloed op het positieve resultaat van
fase 2.
Vervolgstappen masterplan
5.4 Het begin van een nieuw stadsdeel
Jaren 2002 2003
Maanden jul aug sep okt nov dec jan feb mrt
Accordering B&W concept-masterplan op hoofdlijnen
Verkenning publiek-publieke samenwerking Rotterdam
Besluitvorming masterplan B&W Schiedam
Inspraak en overleg
Intentie-overeenkomst Rotterdam
Inspraak- en overlegrapportage
Besluit B&W met Raadsvoorstel
Vaststelling door Raad en toezending publicatie GS
Uitgewerkte regeling met Rotterdam
Fasering Schieveste
6
5
Schiedam en Rotterdam gaan de mogelijkheden voor samenwerking nader verkennen.
De ruimtelijke ordeningssituatie, de financiële haalbaarheid en rol van de overheid
bij de realisatie worden hierbij besproken. Zeggenschap en financiële betrokkenheid
worden verder onderzocht en uitgewerkt. In het voorjaar van 2003 wil Schiedam met
Rotterdam een uitvoeringsorganisatie operationeel hebben.
In het najaar 2002 wordt de verlengde Calandlijn officieel geopend en gaat de
beheerorganisatie voor Schieveste van start. In 2004 komt de renovatie van het
station en het zuidelijke stationsplein gereed en in 2005 de kop van de Singel. Om
de belangstelling uit de markt vast te houden is het belangrijk snel te beginnen met
fase 2. Het begin van de bouw van het noordelijke stationsplein staat gepland voor
eind 2003. In 2005 worden dan ook ten noorden van de spoorlijn de eerste contouren
van Schieveste zichtbaar.
1
2
3 4
63
DEEL 2 DE DETAILS

Ruimtelijke impressie scholen en schoolplein
Zicht over Schieveste vanuit Rotterdam

DEEL 2 DE DETAILS
66
De financiën
15 Connekt: Vastgoedontwikkeling op knooppunten,
het effect van bereikbaarheid
verklaard, oktober 2002. De studie is uitgevoerd
door CSV (Connektor, SkraelingS, en
VastGoedServices), BCI (Buck Consultants
International), Reasult, KUN (faculteit der
Managementwetenschappen) en TUD (faculteit
Bouwkunde).
Vastgoedwaarde
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
Een kansrijk plan
Het stedenbouwkundig plan is getoetst op financiële haalbaarheid,
waarbij ook de risico’s zijn verkend. De eerste berekeningen wijzen
op een perspectief om het project met een sluitende exploitatie
te realiseren. Hierbij is uitgegaan van een integrale benadering
van het project, wat betekent dat ook marktpartijen en de regio
constructief in financiële zin zullen moeten meewerken aan de
realisatie van Schieveste.
Bereikbaarheid en vastgoedwaarde
Een studie in opdracht van Connekt 15 geeft aan dat de geplande investeringen in
infrastructuur leiden tot een sterk verbeterde bereikbaarheid van Schieveste. Als
gevolg daarvan zal de vastgoedwaarde (de huurprijs gedeeld door het bruto aanvangsrendement
van de locatie) van Schieveste naar verwachting aanzienlijk stijgen.
De Connekt-studie heeft geleid tot een vastgoedmodel, waarmee het effect van
ver-beteringen van de bereikbaarheid op de vastgoedwaarde kan worden vastgesteld.
Alhoewel het model nog een experimentele status heeft, kan al wel een positief
verband worden vastgesteld tussen verbetering van de bereikbaarheid en vastgoedwaarde
op knooppunten.
Berekend is dat de huidige bereikbaarheid van Schieveste met 20 tot 25% verbetert
door onder andere de aansluiting op het metronet, uitbreiding van NS-functies
en de aanleg van Tramplus. Volgens de studie van Connekt zal de vastgoedwaarde op
Schieveste op twee sleutelmomenten een sprong omhoog maken: bij de voltooiing
van de Calandlijn en bij de ingebruikneming van de HSL. Een stijging van ten minste
12% lijkt haalbaar.
Verband tussen de verbetering van de bereikbaarheid en de vastgoedwaarde
van knooppunten
• Alphen a/d Rijn
• Den Haag
• Leiden
• A’dam Sloterdijk
• Amersfoort
• Tilburg
• Heerlen
• Schieveste 2018
• Almere • Hengelo
• Den Bosch
• Rotterdam
• Delft
• Hilversum
• Breda
• Hoofddorp
• Arnhem
• Voorburg
• Groningen
• A’dam ArenA
20 30 40 50 60 70 80
Bereikbaarheid
67
DEEL 3 DE FINANCIËN

DEEL 3 DE FINANCIËN
68
Financiële risico’s
Doorrekening van het complete programma van 420.000 m 2 brengt kansen maar ook
risico’s aan het licht waaraan dit masterplan niet wil voorbijgaan.
Fasering en functiemix
Het projectresultaat hangt mede af van de fasering van het programma. De fasering
hangt op haar beurt af van de marktvraag en het uitvoeringstempo, en die marktvraag
– de behoefte aan kantoren, voorzieningen, woningen en detailhandel – weer
van de economische ontwikkelingen. Uit de financiële berekeningen blijkt dat de
faseerbaarheid van het plan het mogelijk maakt om het project ook in de tijd financieel
bij te sturen. Zo is bijvoorbeeld berekend dat ook de realisering van alleen fase 2
mogelijk is met een sluitende begroting. Afhankelijk van de feitelijke ontwikkeling
van de vastgoedwaarde zoals in de Connekt-studie is becijferd, vormen zowel de
woningen als de GDV belangrijke financiële kansen van het plan. Er zal daarom moeten
worden getracht om deze functies daadwerkelijk te realiseren.
Ontsluiting en P+R-voorziening
De kosten voor de ontsluiting zijn getaxeerd op hoofdlijnen. Bij de nadere uitwerking
van de ontsluiting zullen ook de kosten in beeld gebracht worden. Met de Stadsregio
zullen hierover nog nadere afspraken gemaakt moeten worden .
Voor de realisering van de P+R voorziening op Schieveste geldt de Nota P+R.
Voor het realiseren van deze P+R plaatsen zal de gemeente nog nadere afspraken
moeten maken met het NS-concern. De 2.000 P+R-plaatsen worden pas gerealiseerd
als duidelijk is dat de financiering rondkomt, en dan in nauwe samenhang met de
commerciële functies op Schieveste.
Sanering vuilstort
De vuilstort vormt een risico binnen de ontwikkeling van Schieveste. Deze kosten
zijn geraamd en binnen de financiële verkenningen meegenomen. De uiteindelijke
stedenbouwkundige inrichting zal het projectresultaat beïnvloeden. Aangezien de
vuilstort de laatste fase is van Schieveste, is ook op langere termijn sturing van het
projectresultaat mogelijk.
Verwerving en inbreng grond en opstallen
Het eigendom van de grond is verdeeld over meerdere eigenaren. Daarom zal moeten
worden nagedacht over de wijze waarop de grondeigenaren bij het project betrokken
worden en onder welke condities de gronden en opstallen worden ingebracht.
Overige risico’s
In een gevoeligheidsanalyse is aangetoond dat bijvoorbeeld de invloed van macroeconomische
parameters en inschatting van de onvoorziene kosten van minder
belang zijn dan de hiervoor genoemde risico’s. Door de faseerbaarheid is sturing op
een duurzaam sluitende exploitatie mogelijk.
Een kans voor de regio
Schieveste bestaat als project in de hoofden van bedenkers en andere betrokkenen,
en als terrein met potenties in de regio Rotterdam. Het plan haalt het beste uit de
locatie naar boven en biedt zo nieuwe perspectieven voor de omgeving.
De open vesting met haar ontsluitings- en verblijfswereld wordt gedragen door
visionair enthousiasme en stedenbouwkundige inventiviteit, maar ook door een
financieel fundament. Daarmee heeft Schieveste alle kans van slagen: nu en in de
toekomst.
69
DEEL 3 DE FINANCIËN

BRONNEN
70
Bronnen
Dit masterplan maakt gebruik van gegevens uit de onderstaande bronnen:
• CBS: Omnibusonderzoek, 1997.
• Circulaire: DGMH/B nr. 0104004, 26 november 1984.
• Connekt: Vastgoedontwikkeling op knooppunten, het effect van bereikbaarheid
verklaard, oktober 2002.
• Cauberg-Huygen: Akoestisch rapport, 2001.
• dS+V, OBR, Gemeentelijk Havenbedrijf: Nota kantorenbeleid 1999-2003,
Rotterdam in zaken, november 1999.
• dS+V: Conceptrapport, wonen op knooppunten: context en perspectief,
27 september 2001.
• DTZ, 2002
• Gemeente Schiedam: Wijkplan Schiedam Oost, februari 2001.
• Gemeente Schiedam: Plan van Aanpak Schieveste, juni 2001.
• KEMA: Duurzame energiescan voor duurzaam Schieveste, paragraaf 7.4.2 van
Rapport duurzame energiescan Schiedam, rapportnr. 50261230-KPS/SEN 02-
3037, 2002.
• Kolpron Consultants: Adviesrapport op hoofdlijnen, structuurvisie REO Rijnmond,
25 februari 2002.
• Kolpron Consultants: Markttoets Schieveste, augustus 2000.
• MOP 2000-2004, Grotestedenbeleid Schiedam, Het Schiedamse Meerjaren-
OntwikkelingsProgramma, november 1999.
• Nationaal Verkeers- en Vervoersplan.
• Pathé: Annual report 2001, Parijs 2002.
• Rabobank: Cijfers en trends, 2002.
• Reasult: Rapportage projectvariant Schieveste 001, juli 2002.
• Stadsregio Rotterdam/regioraad: Nota Parkeer- en reisvoorzieningen. Aanzet tot
een meerjarenontwikkelingsprogramma, 2002.
• Statistisch jaarboek 2001, Schiedam.
• TNO: Luchtkwaliteitsberekeningen in het gebied ‘Schieveste’, juni 2002.
• URS: Afwegingsonderzoek Schieveste, gemeente Schiedam, projectnr. 49772-003,
rapportnr. R06IvdH, mei 2002.
• URS: Waterparagraaf bestemmingsplan ‘Stationsplein Oostzijde’, projectnr.
49772-005, rapportnr. R05WW, juni 2002.
• Vierde Nota Waterhuishouding.
• Verwey-Jonker Instituut: Betekenisprofiel stationsplein Schiedam, oktober 2002.
• Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening (concept).
• Werk in uitvoering, Structuur en ontwikkeling van de werkgelegenheid,
bedrijvigheid en werkloosheid in Schiedam, juni 2002.
Bijlagen
Bijlage A Woningmarkt Schiedam
A1 Woningvoorraad naar bouwwijze en wijk 01-01-2000 t/m 01-01-2002
1-1-2000 1-1-2001 1-1-2002
Wijk Eengezins Meergezins Totaal Eeng. Meerg. Totaal Eeng. Meerg. Totaal
Centrum 441 1.692 2.133 467 1.804 2.251 462 1.829 2.291
Oost 721 4.648 5.369 737 4711 5.448 749 4.640 5.389
West 1.627 3.511 5.138 1.645 3.483 5.128 1.660 3.473 5.133
Zuid 1.122 1.957 3.079 1.132 1.953 3.085 1.156 1.946 3.102
Nieuwland 530 7.039 7.569 530 7.039 7.569 528 6.986 7.514
Groenoord 168 4.543 4711 168 4.543 4711 168 4.543 4711
Kethel 1.409 213 1.622 1.409 213 1.622 1.410 213 1.623
Woudhoek 1.964 1401 3.365 1.981 1.401 3.382 1.981 1.401 3.382
Spaland/Sveaparken 1.523 489 2.012 1.530 489 2.019 1.714 540 2.254
Totaal 9.505 25.493 34.998 9.579 25.636 35.215 9.828 25.571 35.399
(Bron: Gemeente Schiedam, bureau Onderzoek & Statistiek)
A2 Woningbouwplanning
Nieuwbouw Waarvan Waarvan Waarvan Onttrekking Netto toename
Eengezins Koop Senioren c.q. sloop woningvoorraad
2002 361 165 262 51 317 44
2003 731 371 707 0 424 307
2004 600 360 510 60 400 200
2005 600 360 510 60 400 200
2006 600 360 510 60 400 200
2007 600 360 510 60 400 200
2008 600 360 510 60 400 200
2009 600 360 510 60 400 200
2010 600 360 510 60 400 200
2011 600 360 510 60 400 200
2012 600 360 510 60 400 200
2013 600 360 510 60 400 200
Totaal 7.092 4.136 6.069 651 4.741 2.351
(Bron: Gemeente Schiedam, afdeling Volkshuisvesting)
A3 Overschotten en tekorten woningmarktcategorieën
Woningtekort/ overschot
Huur Laag (< € 319) 2.901
Midden (€ 319-426) - 445
Hoog (> € 426) - 31
Koop < € 95.000 - 123
€ 95.000-135.000 - 1.724
> € 135.000 - 1.600
Totaal - 1.022
(Bron: WBO, 2000.)
71
BIJLAGEN

BIJLAGEN
72
Bijlage B Sociale context Schiedam
B1 Opleidingsniveau per wijk in Schiedam
Wijk Opleiding Totaal
max lbo, mavo mbo havo vwo hbo univ
Centrum 37 29 34 100
Oost 59 25 16 100
West 51 27 22 100
Zuid 68 24 8 100
Nieuwland 59 26 15 100
Groenoord 63 25 12 100
Kethel 44 31 25 100
Woudhoek 46 39 15 100
Spaland 48 31 21 100
Schiedam 55 28 17 100
Rotterdam 49 31 20 100
Nederland 40 40 20 100
(Bron: CBS: Omnibusonderzoek, 1997.)
B2 Bevolkingsprognose voor Schiedam per wijk
Wijk 1-1-2000 1-1-2004 1-1-2008
Centrum 3.660 4.550 4.980
Oost 13.620 10.670 10.620
West 11.640 11.340 11.300
Zuid 6.400 6.080 6.030
Nieuwland 15.880 16.580 17.000
Groenoord 9.190 8.630 8.580
Kethel 3.930 4.010 4.040
Woudhoek 8.180 7.980 7.570
Spaland 6.100 8.130 8.760
Totaal 75.600 77.970 78.880
(Bron: Statistisch jaarboek 2001, Schiedam.)
Bijlage C Vervoer en bereikbaarheid
Schieveste genereert verkeer. Dit belangrijke gegeven vraagt om een adequate capaciteit
van de ontsluitingen binnen het gebied.
Voor de verschillende programma’s ter invulling van Schieveste is berekend hoeveel
verkeer ze genereren. Ook is berekend hoeveel verkeer de huidige en mogelijk
toekomstige ontsluitingen kunnen verwerken. Daardoor is bekend in welke mate het
gebied kan worden gevuld en of de ontsluitingsmogelijkheden voldoende zijn voor de
omvang en de functies binnen het programma.
Met het oog op de plaats van Schieveste binnen de omgeving – de Spaanse Polder
aan de noordzijde en de woonwijken van Schiedam-Oost en Rotterdam-West aan de
zuidzijde – is aandacht besteed aan de mate waarin de meer lokale ontsluitingen een
bijdrage kunnen leveren aan de toegankelijkheid van het gebied. Ten slotte is gekeken
naar de relaties met de bereikbaarheid per openbaar vervoer en langzaam verkeer.
Schieveste trekt bij verschillende programmavolumes, functies en groottes van
de P+R-voorziening verschillende hoeveelheden autoverkeer, met bovendien uiteenlopende
belastingen in de ochtend- en avondspits.
Op basis van onderzoeks- en ervaringscijfers is een schatting gemaakt van de
ritproductie per programma. Hiervoor zijn aannames gedaan voor de gemiddelde
bezetting van woningen, het aantal arbeidsplaatsen en het aantal ritten per inwoner/
arbeidsplaats. De vergelijking is gezocht met andere goed per openbaar vervoer
bereikbare locaties en knooppunten. Voor de verschillende ontwikkelscenario’s zijn
de ritproducties per etmaal (met name de verkeersintensiteit in de spits) in kaart
gebracht, waarbij rekening is gehouden met de belasting ten gevolge van de P+Rvoorziening
en de parkeerbelasting voor de HSL.
73
BIJLAGEN

BIJLAGEN 74
Bijlage D Milieuaspecten
16 TNO: Luchtkwaliteitsberekeningen in het
gebied ‘Schieveste’, juni 2002.
D1 Spanningsveld knooppunten en milieu
In het concept van de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening (Vijfde Nota) heeft het tweede
paarse kabinet sterk ingezet op een geconcentreerde ruimtelijke ontwikkeling binnen
bestaand stedelijk gebied, met name op en rond knooppunten in het stedelijk netwerk.
Dit betekent dat sprake zal zijn van verdichting van bebouwing rond goed
bereikbare locaties in het stedelijk gebied. Het is van belang dat daarbij zorgvuldig
wordt omgegaan met de volgende milieuvraagstukken:
• Vrijwaringszones;
• Luchtkwaliteit;
• Externe veiligheid;
• Geluid;
• Bodem;
• Water;
• Duurzaam bouwen;
• Ecologie.
Op de locatie en in het project Schieveste spelen deze vraagstukken een grote rol.
Ze komen in de hierna volgende subparagrafen aan de orde.
D2 Vrijwaringszones
Het begrip ‘vrijwaringszone’ stamt uit het Nationaal Verkeers- en Vervoersplan
(NVVP) en de Vijfde Nota. Aan weerskanten van hoofdwegen, hoofdspoorwegen en
hoofdvaarwegen, en mee opschuivend als deze aders breder of smaller worden, blijven
stroken van 75 meter breed onbebouwd.
Deze vrijwaringszones maken het mogelijk om functies te bundelen die direct
verband houden met transport en vervoer. Functies met conflicterende eisen rond
geluidsbelasting, externe veiligheid en lokale luchtkwaliteit blijven hiervan gescheiden.
De zones houden tevens ruimte open voor de oplossing van eventuele toekomstige
knelpunten in de infrastructuur en dragen bij aan de verkeersveiligheid. Een
optimaal ingebedde infrastructuur biedt betere waarborgen voor de kwaliteit van het
omringende leef- en werkmilieu.
De vrijwaringszones bij Schieveste zijn onderwerp van overleg met het Rijk. Het
ziet ernaar uit dat geïntensiveerd en gecombineerd ruimtegebruik hier voorrang krijgt.
D3 Luchtkwaliteit in relatie tot ruimtelijke ontwikkeling
Een prettige leefomgeving begint met gezonde lucht. Luchtkwaliteit moet dan ook
integraal deel uitmaken van het ruimtelijke planproces en vraagt met name rond
drukke verkeerswegen veel aandacht. Vanaf juli 2001 worden nieuwe, Europese
normen voor luchtkwaliteit gehanteerd. Voor NO 2 wordt 40 (g/m 3 (jaargemiddelde)
het toetsingskader. De nieuwe regels staan in 2010 bij gevoelige bestemmingen geen
normoverschrijding meer toe. Naar verwachting zal de luchtkwaliteit verbeteren
doordat motoren en brandstoffen steeds schoner worden.
Bij luchtkwaliteit gaat het om zes luchtverontreinigende stoffen. De belangrijkste
twee stoffen zijn stikstofdioxide (NO 2) en zwevende deeltjes (fijn stof/PM10). TNO 16
heeft voor de rijksweg A20 en de belangrijkste binnenstedelijke wegen rond het zuidelijke
stationsplein luchtkwaliteitsberekeningen voor deze twee stoffen uitgevoerd.
De A20 kent ter hoogte van Schiedam een hoge verkeersintensiteit (circa 116.000
motorvoertuigen per etmaal). Deze belasting resulteert, samen met de hoge achtergrondwaarde
in het Rijnmondgebied, in een overschrijding van de luchtkwaliteitsnormen.
Het onderzoek laat zien dat de normen voor NO 2 op 1,5 meter hoogte worden
overschreden. Op een hoogte van 20 meter is dit voor een deel van het gebied nog
steeds het geval. Op de grootste hoogte waarvoor is gerekend, 40 meter boven maaiveld,
is van overschrijding geen sprake meer. Op maaiveldniveau wordt in een strook
van 180 tot 200 meter ten zuiden van de snelweg de norm overschreden.
Voor fijn stof vindt geen overschrijding van de jaargemiddelde grenswaarde plaats.
Naar verwachting zullen per jaar wel twee maal zoveel overschrijdingen van de 24uurgemiddelde
maximumconcentraties plaatsvinden als toegestaan. Dit is voor een
belangrijk deel te wijten aan de hoge achtergrondconcentratie. De fijnstofproblematiek
heeft een landelijk karakter en wordt daarom aangepakt door de Rijksoverheid.
De vraagpunten rond luchtkwaliteit die bij Schieveste aan de orde zijn, spelen ook
bij andere randstedelijke knooppunten. In hoeverre de luchtkwaliteit problematisch is,
hangt uiteindelijk af van de stedenbouwkundige invulling van het gebied. Het ontwerp
voorziet in een aantal oplossingen die de normoverschrijding positief beïnvloeden.
Met windtunnelonderzoek kan het ontwerp worden getoetst op de consequenties voor
de luchtkwaliteit. In overleg met het ministerie van VROM, de provincie Zuid-Holland
en de gemeente Rotterdam worden deze oplossingen nader uitgewerkt.
D4 Externe veiligheid
Vijf mogelijke risicobronnen beïnvloeden de externe veiligheid op Schieveste: bedrijven,
Rotterdam Airport, rijksweg A20, de spoorlijn en de belangrijke aardgasleiding
ten noorden van de A20. Geen van de bronnen leidt tot op heden tot een overschrijding
van de individuele risiconorm (plaatsgebonden contour, PR, van 10 -6). De eventuele
overschrijding van de groepsrisiconormen voor spoor- en rijkswegen wordt
nader berekend naar aanleiding van het stedenbouwkundig programma. Een aantal
bronnen wordt hieronder nader toegelicht.
D4.1 Bedrijven
Binnen Schiedam zijn geen bedrijven gevestigd die vallen onder het ‘Besluit risico’s
zware ongevallen 1999’ of die een zodanige hoeveelheid gevaarlijke stoffen in emballage
hebben opgeslagen dat daarop de richtlijn CPR 15-2 van toepassing is. De
bedrijven in de gemeente Rotterdam die onder het besluit vallen, liggen op voldoende
afstand van Schieveste.
De twee aan de ’s-Gravelandseweg gevestigde LPG-tankstations liggen verder dan
400 meter van het plangebied en leveren geen belemmering op.
D4.2 Rotterdam Airport
Het beleid voor externe veiligheid rond luchthavens is in ontwikkeling. De provincie
Zuid-Holland heeft in afwachting van Rijksbeleid interimbeleid vastgesteld. Schieveste
ligt buiten de 10 -6-contour van dit interimbeleid.
Schieveste ligt wel in het gebied rond Rotterdam Airport dat vrij moet blijven van
mogelijke obstakels voor het luchtverkeer. De Inspectie Verkeer en Waterstaat heeft
aangegeven dat voor de bebouwing op Schieveste ten oosten van de Schie een maximale
hoogte geldt van 100 meter. Ten westen van de Schie is de maximale hoogte 85
meter.
D4.3 Hogedruk-aardgasleiding
Langs de A20 ligt een hogedruk-aardgasleiding van de Nederlandse Gasunie, met een
diameter van 16 inch en een druk van 40 atmosfeer. Deze leiding loopt in Schiedam
langs de noordkant van de rijksweg, dus buiten het plangebied, maar steekt ter
hoogte van de gemeentegrens onder de weg door naar het Rotterdamse deel van
Schieveste, waar ze aan de zuidkant van de weg verder loopt.
75
BIJLAGEN

BIJLAGEN 76
17 Circulaire: DGMH/B nr. 0104004,
26 november 1984.
18 Cauberg-Huygen: Akoestisch rapport, 2001.
D5 Geluid
D6 Bodem
Voor dergelijke leidingen geldt een bebouwingsafstand van 20 meter en een
toetsingsafstand van 55 meter. Voor een klein deel van het plangebied kan dit een
belemmering opleveren. Met aanvullende technische maatregelen is het mogelijk
de afstand van 20 meter te verkleinen. De circulaire inzake zonering langs hogedruk-aardgastransportleidingen
17 biedt hiervoor aangrijpingspunten.
D4.4 Kabels en leidingen
Langs de A20 ligt een ondergronds kabel- en leidingentracé, waarvan 150kV-hoogspanningskabels
deel uitmaken. Deze hoogspanningskabels komen in het deel tussen
de Schie en de ‘s-Gravelandseweg boven de grond en gaan vandaar in westelijke richting
verder. Op het grondgebied van NS loopt parallel aan de sporen een zeer oude,
kwetsbare 50kV-kabel. Deze kabel levert de voeding van de onderstations van de
bovenleiding.
Akoestisch onderzoek 18 heeft aangetoond dat de geluidssituatie op het zuidelijke stationsplein
geen belemmering vormt voor woningbouw. Bij inpassing van geluidsgevoelige
functies op plaatsen waar de geluidsbelasting hoger is dan de voorkeurswaarde zal
een ontheffingsverzoek worden ingediend bij de provincie Zuid-Holland. Tegelijk
worden creatieve bouwkundige oplossingen gestimuleerd, zoals ‘dove gevels’ (geluidsschermen
aan de gevel). De atriumachtige voorbouw die deel uitmaakt van het stedenbouwkundig
ontwerp van Schieveste heeft mede een geluidwerende functie.
Schieveste ligt buiten geluidscontouren van Rotterdam Airport. Er zijn in de directe
omgeving geen bedrijven die de voor geluidsbelasting geldende voorkeurswaarden
overschrijden. Met name de rijksweg A20 en de spoorlijn leiden tot geluidsbelasting
op Schieveste.
D5.1 Rijksweg A20
De geluidsbelasting op de op Schieveste te bouwen gevels als gevolg van verkeerslawaai
is hoger dan 55 dB(A) (maximale ontheffing Wgh). Het zuidelijke stationsplein
zal door de noordelijk van het spoor te realiseren kantoren worden afgeschermd van
de rijksweg A20. Een klein deel van de te realiseren woningen aan de kant van het
plein ondervindt, zolang Schieveste nog niet klaar is, een geluidsbelasting hoger dan
55 dB(A). In overleg met de provincie wordt bezien of met een dove gevel de geluidsoverlast
in de woningen kan worden geneutraliseerd.
D5.2 Spoorlijn
Schieveste ligt binnen de geluidszone van de spoorlijn. Akoestisch onderzoek zal
moeten aantonen of de geluidsbelasting op de gevel als gevolg van railverkeerslawaai
hoger is dan 70 dB(A) (maximale ontheffing Wgh). Op de stationspleinen wordt een
verkaveling gekozen met kantoren aan de spoorkant, die een afschermende werking
hebben voor de te realiseren achtergelegen woningen.
D6.1 Bodemonderzoek
De bodem is onderwerp geweest van een aantal onderzoeken. Hieruit blijkt dat
binnen het plangebied de volgende aandachtspunten van belang zijn:
A: Het zuidelijke stationsplein;
B: De vuilstort;
C: De strook ten noorden van het station.
Bodemonderzoek
locatie A, B en C
150kV-kabel
kabeltracé langs de A20
19 URS: Afwegingsonderzoek Schieveste,
gemeente Schiedam, projectnr. 49772-003,
rapportnr. R06IvdH, mei 2002.
C
A
Locatie A: het zuidelijke stationsplein
Voor het zuidelijke stationsplein zijn er in het algemeen geen problemen te verwachten.
Op dit plein ligt nog huisbrandolietank van 25.000 liter die in gebruik is. Het is
verstandig om bij herinrichting over te schakelen op een andere energiebron en deze
tank te laten verwijderen.
Locatie B: de vuilstort
De voormalige vuilstort in het westen van Schieveste is sterk verontreinigd. Er mag
functioneel worden gesaneerd. De saneringsvariant hangt af van de gekozen herinrichting
van dit deelgebied 19.
De kosten voor volledige verwijdering bedragen ongeveer € 39 miljoen. Herinrichting
blijkt civieltechnisch ook mogelijk bij gedeeltelijke ontgraving. Isoleren,
beheersen en controleren kost tussen € 2 en 23,3 miljoen, bij afgraving tussen 0 en
6,5 meter. Voor bebouwing op vuilstort gelden in principe geen functionele beperkingen.
URS heeft ook de logistieke aspecten en de juridische procedures rond milieu,
water, natuur en bodem in beeld gebracht. De te volgen procedures zijn sterk
afhankelijk van de gekozen herinrichting (en dus van de gekozen saneringsvariant).
De minimale proceduretermijn is 6 maanden. Volledige ontgraving duurt 2 jaar.
Gedeeltelijke ontgraving en het werken met een neutrale grondbalans binnen het
plangebied (zie paragraaf D6.2) ligt het meest voor de hand. Formeel is nog een
nazorg- en saneringsplan nodig. Ook moet nog een ecologisch onderzoek worden
uitgevoerd naar de aanwezigheid van beschermde flora- en faunasoorten en de te
vellen bomen.
De waterbodem (baggerspecie) rondom de vuilstort is matig tot sterk verontreinigd.
Er is ongeveer 95 m 3 baggerspecie aanwezig. Met het oog op herinrichting is
het waarschijnlijk gewenst dit materiaal te verwijderen. Het grootste deel van de
baggerspecie dient gereinigd of gecontroleerd te worden gestort in een daartoe vergunninghoudend
werk.
Op de westelijke oever van de Schie, naast de vuilstort, is de bodem licht verontreinigd
met teerproducten en sterk verontreinigd met zware metalen.
Locatie C: de strook ten noorden van het station
Dit deel kan worden onderverdeeld in diverse sublocaties.
Op de noordzijde is een repaclaag aangetroffen en een lichte verontreiniging met
zware metalen. Een vervolgonderzoek is op basis van de resultaten niet noodzakelijk.
Met het oog op de herinrichting lijkt verwijderen en verantwoord afvoeren van de
repaclaag afdoende.
Naast een eerder genoemd kabeltracé langs de A20 ligt dwars over het gebied
nog een 150kV-kabel van de TZH, die niet meer in gebruik is. Op twee plaatsen langs
het kabeltracé zijn verontreinigingen met minerale olie aangetroffen. Deze verontreinigingen
dienen te worden gesaneerd. TZH heeft de verplichting tot het wegnemen
B
77
BIJLAGEN

BIJLAGEN 78
20 MOP 2000-2004, Grotestedenbeleid
Schiedam, Het Schiedamse Meerjaren-
OntwikkelingsProgramma, november 1999.
21 URS: Waterparagraaf bestemmingsplan
‘Stationsplein Oostzijde’, projectnr. 49772-005,
rapportnr. R05WW, 2002.
D7 Water
van deze verontreinigingen op het moment dat het kabeltracé buiten gebruik wordt
gesteld. TZH heeft inmiddels aangegeven dat het kabeltracé is verwijderd. Formeel
dient te worden vastgesteld wat de huidige status is van dit kabeltracé. TZH dient in
ieder geval te worden aangeschreven om de aangetroffen verontreinigingen en,
indien nog aanwezig, het kabeltracé te laten verwijderen.
Op de volkstuinenlocatie is geen bodemonderzoek verricht. Wellicht is er bij de
gemeente Rotterdam het een en ander bekend. In ieder geval dient ook hier bodemonderzoek
te worden uitgevoerd.
Het NS-terrein is in 2000 onderzocht. De hier aangetroffen verontreinigingen passen
in het beeld van de omgevingskwaliteit en leveren geen risico’s op voor mens en
milieu. Aanvullend onderzoek is niet nodig. Plaatselijk is de toplaag van de bodem
sterk puinhoudend van aard. Vanuit gebruiksoogpunt zou het gewenst kunnen zijn
dit puin te laten verwijderen.
D6.2 Grondverzet algemeen
Het is mogelijk om grond binnen het gehele plangebied Schieveste te herschikken.
Voor schone en licht verontreinigde grond gelden hierbij verder geen restricties (zij
het dat schone grond niet mag worden vermengd met licht verontreinigde grond).
Het zandlichaam van de Parallelweg is als schoon gekeurd.
Voor sterk verontreinigde grond geldt een onderscheid tussen mobiel en niet
mobiel. Grond met immobiele verontreinigingen moet na herinrichting volledig zijn
afgesloten, zodat er geen contact meer mee mogelijk is. Grond met mobiele verontreinigende
stoffen (minerale olie, oplosmiddelen en dergelijke) dient op milieukundig
verantwoorde wijze te worden afgevoerd naar een reiniger of, als dat niet mogelijk is,
naar een stortplaats.
D6.3 Financieel
De bodemsanering van Schieveste is opgenomen in het Uitvoeringsprogramma met
betrekking tot bodemverontreiniging als onderdeel van het MeerjarenOntwikkelings-
Programma 20. Er kan aanspraak worden gemaakt op een maximale subsidie van
€ 1,8 miljoen.
De Vierde Nota Waterhuishouding geeft aan dat het waterbeheer in Nederland
gericht moet zijn op een veilig en goed bewoonbaar land met gezonde, duurzame
watersystemen. Belangrijk aandachtspunt hierbij is duurzaam stedelijk waterbeheer.
De Vierde Nota bevat daarom onder meer waterkwaliteits- en -kwantiteitsnormen
voor oppervlaktewater. Ook het Hoogheemraadschap Delfland heeft hiervoor beleid
opgesteld. De te volgen hoofdlijn is: vasthouden en bergen van water in het gebied
gaan vóór afvoeren; schoonhouden en scheiden gaan vóór zuiveren.
Een gemeente met bouwplannen dient een zogeheten waterparagraaf op te stellen
waarin ze voor het gebied in kwestie aangeeft hoe ze aan deze voorwaarden gaat
voldoen. Voor Schiedam is dit nieuwe materie; voor Schieveste zijn geen kant-enklare
modellen aanwezig. Daarom vergt het waterbeleid overleg met Hoogheemraadschap
en provincie.
Voor het zuidelijke stationsplein is inmiddels een waterparagraaf opgesteld 21.
Omdat het hele plangebied in dezelfde waterstaatkundige eenheid ligt (Oost), wordt
hierin al een voorschot genomen op de waterparagraaf voor geheel Schieveste. Als
harde wettelijke norm geldt dat in Schieveste 325 m 3 waterbergend vermogen per
hectare moet worden meegenomen in het stedenbouwkundig ontwerp. Dit betekent
concreet dat er ruimte moet worden gereserveerd voor water. Daarnaast zijn er voorwaarden
voor veiligheid, waterkwaliteit, waterkwantiteit en ecologie.
22 KEMA: Duurzame energiescan voor duurzaam
Schieveste, paragraaf 7.4.2 van Rapport
duurzame energiescan Schiedam, rapportnr.
50261230-KPS/SEN 02-3037, 2002.
D8 Duurzaam bouwen
Schieveste knoopt aan bij het Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen (NPD). In het
gebied wordt 50% van alle variabele maatregelen uit het NPD woningen toegepast,
30% van de variabele maatregelen uit het NPD utiliteitsbouw. Zie voor meer inhoudelijke
informatie het NPD.
Energie- en klimaatbeheer in het project zijn onderzocht met een quickscan 22.
Zonneboilers en warmtepompen met energieopslag blijken het meest effectief en hebben
een reële terugverdientijd. Schieveste past deze twee methoden voor duurzame
energie toe en neemt ze op in het dienstenpakket van parkmanagement. Zie voor
meer inhoudelijke informatie de quickscan.
D9 Ecologie
Activiteiten die de ecologische waarden in plangebieden als Schieveste kunnen aantasten,
vallen onder zowel Europese als nationale wet- en regelgeving. In grote lijnen
maakt de wetgever onderscheid tussen gebiedsbescherming en soortenbescherming.
Ecologisch onderzoek naar de aanwezige flora en fauna moet uitwijzen of op Schieveste
procedures voor soortenbescherming van toepassing zijn.
Het project Schieveste is getoetst aan volgende wetgeving:
• Europese Habitatrichtlijn;
• Europese Vogelrichtlijn;
• Natuurbeschermingswet;
• Vogelwet;
• Vogelbesluit;
• Flora- en Faunawet;
• Boswet / Gemeentewet / Algemene Plaatselijke Verordening Schiedam.
D9.1 Europese Habitatrichtlijn
De Europese Habitatrichtlijn heeft betrekking op de verstoring van natuurgebieden en
de verstoring van beschermde soorten. Schieveste ligt niet in een beschermd gebied;
volgens het natuurloket van het Ministerie van LNV komen in het gebied geen habitatrichtlijnsoorten
voor.
D9.2 Europese Vogelrichtlijn
De Europese Vogelrichtlijn heeft betrekking op de verstoring van vogelbeschermingsgebieden
en op de verstoring van nesten c.q. de beschadiging van eieren van vogels
(alle vogels, met uitzondering van enkele tamme soorten, cultuurvogels en vogels
genoemd in de jachtwet); er mogen geen activiteiten plaatsvinden in de broedtijd.
De habitatrichtlijn heeft de vogelrichtlijn van overeenstemmige toepassing verklaard.
Schieveste ligt niet in een beschermd gebied.
D9.3 Natuurbeschermingswet /Vogelwet
Schieveste ligt niet in een natuurbeschermingsgebied in de zin van de Natuurbeschermingswet.
In grote lijnen maakt de wetgever waar het gaat om bescherming van flora
en fauna onderscheid tussen gebiedsbescherming, waarbij de leefomgeving van beschermde
soorten wordt veiliggesteld, en soortenbescherming, waarbij aangewezen
soorten worden beschermd.
Op 1 april 2002 is de vernieuwde flora- en faunawet in werking getreden. Deze
wet regelt onder meer het verbod op verstoring van beschermde vogels, zoogdieren,
amfibieën, reptielen en vissen. De soortenbescherming werd voorheen geregeld in de
Vogelwet en de Natuurbeschermingswet; van deze laatste wet zijn artikel 24 en 25,
die ook de ontheffingsmogelijkheid regelden, komen te vervallen.
79
BIJLAGEN

BIJLAGEN 80
Ecologisch onderzoek naar de aanwezige flora en fauna moet uitwijzen of op
Schieveste regels voor soortenbescherming van kracht zijn.
D9.4 Boswet / Gemeentewet / Algemene Plaatselijke Verordening Schiedam
Volgens de Gemeentewet is voor het vellen van houtopstanden die op 1,30 meter
boven de grond een doorsnede hebben van meer dan 15 centimeter een kapvergunning
benodigd. De gemeente is bevoegd gezag voor het verlenen van deze vergunning.
Deze bepalingen zijn vertaald naar de Algemene Plaatselijke Verordening Schiedam.
De Boswet bepaalt dat één maand voor het vellen van houtopstanden bij het
ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij een herbeplantingsplan moet worden
ingediend.
De aanwezige bomen moeten met het oog op de aanvraag van de vergunning
worden geïnventariseerd.