Download PDF (Dutch) - Future Ideas

industriële afvalstoffen [slakken uit de staalindustrie/hoogovens (McDowell, Hawke, &
McIntosh, 2007; McDowell, Sharpley, & Bourke, 2008), vliegas, metallisch
ijzer/ijzergranulaat (Fe 0 , zoals stukjes gietijzer zoals in SONO filter voor arseen) en
afvalstoffen van aluminiumfabricage],
reststoffen van de drinkwatervoorziening [ijzerslib en –zand van het zuiveren van
grondwater voor drinkwater, ijzer- of aluminiumslib dat ontstaat bij het neerslaan van
verontreinigingen bij oppervlaktewaterzuivering]
Op een aantal ijzerhoudende materialen zal dieper worden ingegaan, maar ook Phoslock zal wat
uitgebreider behandeld worden, aangezien dit een van de weinige commercieel verhandelde
producten is met het doel om fosfaat uit water te binden. Verdere motivatie om een nietijzerhoudend
materiaal toch kort te behandelen is dat er parallellen zijn in de perceptie van
actoren over het gebruik van dit materiaal en ijzer[hydr-]oxiden.
5.1 IJzer
5.1.1 Gesynthetiseerd ijzerhydroxide
Uit een studie van Schoumans en Köhlenberg (1995) bleek, dat vooral vers gesynthetiseerd
ijzerhydroxide goed in staat was om fosfaat te binden. Hiervoor kunnen bij grootschalige
toepassing drie uitgangsmaterialen gebruikt worden, namelijk ijzerchloride, ijzersulfaat en
ijzernitraat. Door toevoeging van gebluste of ongebluste kalk [CaO of Ca(OH)2] ontstaat een
ijzerhydroxide suspensie met een zout als bijproduct [CaCl2, CaSO4 of Ca(NO3)2]. De effectiviteit
van de drie ijzerhoudende uitgangsmaterialen om fosfaat te binden is nagenoeg gelijk.
Bij het uitvoeren van een praktijkproef is gekozen voor ijzernitraat als uitgangsmateriaal, omdat
het gevormde zout calciumnitraat geen nadelen zou opleveren voor het gewas. De suspensie
[17% w/w Fe] werd ingewerkt in de bodem tot een diepte van 0,5 meter op een plot met een
fosfaatverzadigingsgraad [FVG] van 95% in de bovengrond [0-50 cm]. Er trad hierbij een daling
van de fosfaatconcentratie in het bodemvocht op van meer dan 80% [van 1-3 mg P/l tot 0,12-
0,25 mg/l]. Het effect van de ijzertoediening op de fosfaatconcentratie kon goed gemodelleerd
worden; hieruit bleek dat bij een niet-gedraineerd perceel volstaan kan worden met een strook
van 10 meter breed aan weerszijden van de sloot [inclusief talud]. Bij behandeling met
ijzerhydroxide [0,2% Fe] over de hele diepte waarover het fosfaat zich bevindt [70 cm] bedroeg
de reductie 60 á 70%. De effecten van mogelijke veroudering van het ijzerhydroxide en
langdurige anaërobe omstandigheden op de reductie van de fosfaatconcentraties waren destijds
niet bekend [Schoumans & Köhlenberg, in voorber]. De kosten worden door Chardon (2009, p.
16) geschat op € 4,= of € 2,= per kg Fe voor respectievelijk Fe(NO3)3 en Fe2(SO4)3 [bij dosering van
0.2 % in de bouwvoor: 8 ton Fe/ha, dus resp. K€ 32 en K€16 per hectare+.
5.1.2 Reststof drinkwaterproductie
Wat het eerst opvalt, is dat er in de literatuur en door de actoren veel verschillende benamingen
gebruikt worden voor de ijzerhoudende reststof van de drinkwaterproductie: drinkwaterslib,
afvalstof drinkwaterzuivering, [water-+zuiveringsslib *‘in de volksmond’+, ijzerslib, ijzerzand
[Alterra rapport (Koopmans, et al., 2010)], ijzerwater [Uitvoeringregeling Meststoffenwet (LNV,
2005b)], vloeibaar waterijzer en steekvast waterijzer [Reststoffenunie]. De benaming kan een
grote invloed hebben op de acceptatie van [het gebruik van] het materiaal door de perceptie
van actoren. Op het moment, dat er gesproken wordt over ‘zuiveringsslib’ of ‘afvalstof’, dan
wordt het op voorhand negatief beoordeeld. Op de vraag naar mogelijke juridische obstakels
wordt er gauw gerefereerd aan afvalwaterzuivingsslib “zuiveringsslib is nu verboden” (DGW).
Aandachtspunt is de acceptatie van het materiaal.
Reductie fosfaatafspoeling door ijzerhoudend materiaal Page 53