© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek - Taalbeleid

© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

Uitwerking ‘De Bouwhoek’
1. Het belang van bouwen en construeren
Bouwen en construeren ontwikkelen een groot aantal belangrijke vaardigheden, zoals:
‐ het bevorderen van eigen initiatief, samenwerken, samen overleggen, plannen maken,
redeneren, oplossen van problemen en reflecteren;
– het ontwikkelen van de fijne motoriek en de oog‐handcoördinatie;
– het ontwikkelen van het waarnemen;
– het ontwikkelen van rekenvaardigheden als: schatten, tellen, passen, meten, combineren,
samenstellen, ordenen, vergelijken en splitsen;
– het ontwikkelen van de ruimtelijke oriëntatie en het hanteren en begrijpen van de
begrippentaal (hoog, laag, onder, boven, lang, kort, enzovoort).
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

2. Een toren bouwen aan de hand van een gedetailleerde bouwtekening
Door goed te kijken en te tellen kan het kind het voorbeeld namaken.
Het is eigenlijk een vervanging van een bouwlesje. Deze activiteit nodigt echter niet echt uit
tot het oplossen van problemen. Het is wél een manier om kinderen de mogelijkheden van
het bouwen van torens te laten ervaren.
Een vervolgopdracht zou kunnen zijn: bouw nu zélf een toren en maak je eigen
bouwtekening hiervan. Een volgende dag kunnen kinderen elkaars bouwtekeningen dan
proberen na te bouwen. Ze gaan elkaar om uitleg vragen. En dit resulteert vanzelf in
overleggen en redeneren.
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

Verti‐fix
Voor jonge kinderen is het eenvoudige een rechtopstaand plan na te bouwen!
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

Een toren bouwen aan de hand van een summiere bouwtekening
• Een summiere bouwtekening nodigt meer uit tot redeneren en het oplossen van
problemen.
Door te passen en te meten, te redeneren en na te denken, proberen de kinderen het
getekende voorbeeld na te bouwen. Het is ook goed om het bouwsel in tweetallen uit te
voeren. Dit bevordert het overleggen.
Als het gelukt is, kunnen de kinderen zelf een gedetailleerde bouwtekening van de toren
maken.
• Een moeilijker voorbeeld van een summiere bouwtekening is onderstaande figuur. Hierbij
moet nog meer worden nagedacht. Een vraag is bijvoorbeeld: hoe krijg ik die toren rond? En:
hoe maak ik die trap?
Vrij nabouwen aan de hand van foto’s
KERK MOSKEE
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

Een toren bouwen onder leiding van de leerkracht
Dit is een geschikte activiteit voor kinderen die van dobbelsteenspelletjes houden, of voor
kinderen die uit zichzelf niet tot bouwen komen. Tevens is het een aardige telactiviteit voor
kinderen die op dat gebied nog wat extra aandacht verdienen. De begrippen “hoger”,
“lager”, “meer” en “minder” krijgen vanzelf betekenis.
U gaat met een aantal kleuters rondom de tafel zitten. U kunt een keuze maken uit de
volgende twee activiteiten, maar u kunt ze ook beide achter elkaar uitvoeren. Er zit namelijk
een opbouw in moeilijkheidsgraad in:
1 De kinderen gooien om de beurt met de dobbelsteen. Ze tellen het aantal gegooide ogen,
pakken vervolgens evenveel blokjes van hetzelfde formaat en stapelen die op. Ieder kind
maakt een eigen toren. Tussendoor wordt er vergeleken wie de hoogste toren heeft. Op een
gegeven moment zal de eerste toren omvallen. U gaat samen reflecteren hoe dat komt en
overleggen hoe de torens steviger te krijgen zijn (bijvoorbeeld door meerdere blokjes naast
elkaar te leggen en van een bredere ondergrond naar een smallere top te werken).
2 De kinderen gooien weer om de beurt met de dobbelsteen en pakken evenveel blokjes als
het aantal gegooide ogen. Nu gaan ze samen één grote toren maken. Ook kunnen er nu
blokjes van verschillend formaat gebruikt worden. Kinderen zoeken samen naar stevigheid,
evenwicht en originaliteit.
Dit is ook een leuke activiteit om in tweetallen te doen. En natuurlijk kunnen er na afloop
weer bouwtekeningen gemaakt worden.
Nota bene. Een andere mogelijkheid is torens te maken die door poppetjes (of beestjes)
beklommen kunnen worden. Ook kunnen de torens in het water worden gebouwd (op een
blauwe, papieren ondergrond) en door bruggen aan elkaar worden verbonden.
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

Bouwen met behulp van een plattegrond
Dit is een activiteit waaraan (meer gevorderde) kinderen meerdere speelwerktijden bezig
zullen zijn. Ze kunnen lezen wat ze moeten doen. Kinderen die niet kunnen lezen, zoeken in
de legenda (kaart B) hetzelfde woord dat op de plattegrond (kaart A) staat en zien dan aan
de tekening wat dat woord betekent. (U kunt beide kaarten – vergroot – kopiëren voor de
kinderen.)
Om het iets makkelijker te maken, kunt u op een tafel (of op de grond) een grondplaat
leggen met dezelfde indeling als die van de plattegrond. Uiteraard is het ook mogelijk om de
kinderen zélf – met behulp van stroken papier (blauw voor het water, enzovoort) – de
grondplaat te laten maken.
Nota bene. Met behulp van poppetjes (kant‐en‐klare, of zelfgemaakte) kunnen ze het
verhaal naspelen in hun bouwwerk. Als het spelen niet op gang komt, speelt u gewoon even
mee om een aanzet te geven. Ook wil het wel eens helpen om met een aantal tekeningen
een speelplan te maken.
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

Metselen met blokken
Wat is metselen? Wat is het verschil met stapelen? Kinderen kunnen dit zelf ontdekken door
met houten blokken een muurtje te stapelen en een ander muurtje te metselen.
Metselen met bakstenen
In een themakring plaatst u een groot, plastic zeil. In oude emmers zitten de
bouwmaterialen: zand, cement en water. Met een platte schop roert u 5 delen zand, 1 deel
cement en 1 deel water in een grote teil door elkaar. Met een troffel legt u een laagje specie
op het zeil en duwt hierin een baksteen. Om de beurt mogen de kinderen nu helpen met het
bouwen van een echte muur.
Metselen met lucifersdoosjes
• De zijkanten van lucifersdoosjes zijn erg geschikt om met verf te stempelen (want
die hebben de vorm van een baksteen). De kinderen tekenen op een groot vel
papier de omtrek van een huis. Met de lucifersdoosjes stempelen ze dan zelf de
muren van het huis.
• Ook met een spons kun je goed stempelen.
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

• Lege doosjes en dozen zijn geschikt om huizen mee te bouwen. Door de
stempeltechniek met de lucifersdoosjes toe te passen, lijken de dozen al snel op
echte huizen.
Bouwen met een hoogtekaart
Digitaal bouwen op rekenweb
http://www.fi.uu.nl/toepassingen/00249/toepassing_rekenweb.html
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

Kleuters maken zelf een bouwschema/ontwerp
3. Luisteren en spreken bevorderen
• Werken met opdrachtkaarten die per twee uitgevoerd moeten worden.
• De kleuters de tijd geven om met hun bouwwerken te spelen.
• Wereldspelmateriaal in de hoek plaatsen.
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

• Heterogene groepjes samenstellen.
• De leidster speelt mee of geeft opdrachten.
• Een bouwwerk aangrijpen als uitgangspunt voor een kringgesprek.
• Bouwen naar aanleiding van een boekje (bijvoorbeeld Bob De Bouwer)
of een thema (voorbeeld ‘ridders en prinsessen’)
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

4. Bijkomende tips:
Met betrekking tot de taak van de leerkracht bij bouw‐ en constructieactiviteiten zijn de
volgende zaken op te merken:
– Zorg voor uitnodigende omgevingen waar gebouwd kan worden.
– Creëer ruimte voor eigen initiatief en het waarderen daarvan.
– Zorg dat het doel van de bouwactiviteit voor het kind duidelijk is. Dat hoeft niet per se het
door u gestelde doel bij een specifieke opdracht te zijn. U kunt een kind dat vrij aan het
bouwen is, helpen om zijn (of haar) eigen, beoogde doel helder te krijgen. Het kind is dan
ook beter in staat om een plan te maken.
– Stel vragen die uitnodigen tot redeneren en nadenken. Laat kinderen verwoorden waar ze
mee bezig zijn.
– Reflecteer samen met de kinderen. Laat kinderen die een bouwtekening van hun bouwsel
gemaakt hebben altijd nog eens opnieuw controleren of hun tekening echt klopt. Leer ze om
kritisch te kijken naar hun eigen werk en laat ze verwoorden waarom ze voor bepaalde
oplossingen gekozen hebben.
– Kinderen die spontaan niet tot bouwen komen, kunt u leren bouwen door middel van
samen doen, voordoen en nadoen. Speel mee!
– Stimuleer tot spel‐, lees/schrijf‐, reken‐, of tekenactiviteiten die aan het bouwen
gerelateerd zijn.
– Eén speelwerktijd is meestal te kort om naast het bouwen ook nog tot spelen te komen.
Geef de kinderen dan ook de gelegenheid om een aantal speelwerktijden met hun bouw‐ en
spelactiviteiten bezig te zijn.
‐ Verander regelmatig het materiaal dat aanwezig is in de bouwhoek. Zo blijven kinderen
gemotiveerd en ontdekken ze steeds nieuwe dingen.
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek

5. Ontwikkelingsdoelen ‘Nederlands’ in de bouwhoek
2.4 kunnen uitleggen hoe zij in een activiteit van plan zijn te werken of hoe zij werkten.
2.5 kunnen iemand of iets beschrijven volgens kleur, vorm, grootte of een specifieke
eigenschap.
3.1 kunnen aan de hand van visueel materiaal een boodschap herscheppen.
3.2 kunnen door symbolen voorgestelde boodschappen in verband met concrete
activiteiten begrijpen.
3.3 kunnen op materialen, in boeken, op uithangborden lettertekens onderscheiden van
andere tekens.
4.2 met hulp van volwassenen, eigen boodschappen door middel van symbolen vastleggen
en kenbaar maken.
4.3 onvolledige eenvoudige beelden aanvullen.
5.2 Zij beseffen dat boodschappen visueel kunnen worden bewaard en daardoor opnieuw
kunnen worden opgeroepen.
5.3 Zij beseffen dat mensen door middel van het schrift boodschappen kunnen vastleggen.
5.4 Zij beseffen dat bepaalde symbolen (pictogrammen, lettertekens, ...) dienen om
boodschappen over te dragen.
Bronnen:
www.techniekinjeklas.nl
www.digischool.nl
www.kleutergroep.nl
www.basismap.nl
© Steunpunt GOK – project Genk – De bouwhoek