Chinees op school: voorstel voor een leerplan Chinese taal en ... - Slo
Chinees op school: voorstel voor een leerplan Chinese taal en ... - Slo
Chinees op school: voorstel voor een leerplan Chinese taal en ... - Slo
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> <strong>school</strong><br />
Xiàoyuán Zhongwén jiàoyù<br />
Voorstel <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>leerplan</strong> <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur <strong>voor</strong> het vwo<br />
SLO • nationaal expertisec<strong>en</strong>trum <strong>leerplan</strong>ontwikkeling
<strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> <strong>school</strong><br />
Voorstel <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>leerplan</strong> <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur <strong>voor</strong> het vwo<br />
Xiàoyuán Zhōngwén jiàoyù<br />
校 园 中 文 教 育<br />
Anne Beeker<br />
Jos Canton<br />
Daniela Fasoglio<br />
December 2008
Verantwoording<br />
© 2008 Stichting <strong>leerplan</strong>ontwikkeling (SLO), Enschede<br />
Alle recht<strong>en</strong> <strong>voor</strong>behoud<strong>en</strong>. Niets uit deze uitgave mag word<strong>en</strong> verveelvoudigd,<br />
<strong>op</strong>geslag<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> geautomatiseerd gegev<strong>en</strong>sbestand, of <strong>op</strong><strong>en</strong>baar gemaakt, in <strong>en</strong>ige<br />
vorm of <strong>op</strong> <strong>en</strong>ige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotok<strong>op</strong>ieën, <strong>op</strong>nam<strong>en</strong>, of<br />
<strong>en</strong>ige andere manier zonder <strong>voor</strong>afgaande toestemming van de uitgever.<br />
Auteurs: Anne Beeker, Jos Canton, Daniela Fasoglio<br />
In sam<strong>en</strong>werking met: Ans van Broekhuiz<strong>en</strong>-de Rooij, Maghiel van Crevel,<br />
Ubbo van Dijk, Tin Chau Tsui<br />
Eindredactie: Daniela Fasoglio<br />
Met dank aan: Joel Bel Lass<strong>en</strong>, inspecteur général du chinois (Education<br />
Nationale), hoogleraar aan het INALCO (F)<br />
Giorgio Corà <strong>en</strong> Chiara Simonato, Liceo Pigafetta, Vic<strong>en</strong>za (IT)<br />
Hans Crum, Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium, Hilversum, <strong>en</strong> Tin Chau Tsui,<br />
Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium, Hilversum <strong>en</strong> s<strong>en</strong>ior doc<strong>en</strong>t Hoge<strong>school</strong><br />
Zuyd, Maastricht.<br />
Ingrid Paardeko<strong>op</strong>er <strong>en</strong> Inez Kretzschmar, Gymnasium Haganum<br />
Simon V<strong>e<strong>en</strong></strong>man <strong>en</strong> Zhiyu Fan, Stanislas College, Delft<br />
Arnold Koot <strong>en</strong> Nhi Vuong, Wolfert van Borsel<strong>en</strong>, Rotterdam<br />
In <strong>op</strong>dracht: Expertisec<strong>en</strong>trum Moderne Vreemde Tal<strong>en</strong> ICLON<br />
Visser 't Hooft Lyceum, Leid<strong>en</strong><br />
Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium, Hilversum<br />
Gymnasium Haganum, D<strong>en</strong> Haag<br />
Stanislas College, Delft<br />
Platform Nieuwe Schooltal<strong>en</strong><br />
Sectie <strong>Chinees</strong> Lev<strong>en</strong>de Tal<strong>en</strong><br />
Besteladres<br />
SLO, Stichting Leerplanontwikkeling<br />
Afdeling Verko<strong>op</strong><br />
Postbus 2041, 7500 CA Enschede<br />
Telefoon (053) 4840 305<br />
Internet: http://catalogus.slo.nl<br />
E-mail: verko<strong>op</strong>@slo.nl<br />
AN: 5.4582.143
Inhoud<br />
Voorwoord 5<br />
Alle aanbeveling<strong>en</strong> van deze publicatie <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> rij 7<br />
1. Introductie 9<br />
2. <strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak: <strong>en</strong>kele ervaring<strong>en</strong> in het<br />
buit<strong>en</strong>land 11<br />
3. <strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak in Nederland 21<br />
4. B<strong>en</strong>aming van het <strong>school</strong>vak <strong>Chinees</strong> 29<br />
5. Plaats van <strong>Chinees</strong> in het curriculum van het vwo -<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>voor</strong> havo 31<br />
6. Contour<strong>en</strong> van het vak 35<br />
7. <strong>Chinees</strong> <strong>en</strong> het ERK 37<br />
8. Voorstel eindterm<strong>en</strong> eindexam<strong>en</strong>programma 43<br />
9. Domein E: <strong>Chinese</strong> cultuur 57<br />
10. <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> <strong>school</strong>: aanpak in de les 59<br />
11. Checklist invoering <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> <strong>school</strong> 67<br />
12. Literatuur<strong>op</strong>gave 69<br />
Bijlage 1: Voorstel exam<strong>en</strong>programma <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur vwo 71<br />
Bijlage 2: Interviews 73<br />
Bijlage 3: Het exam<strong>en</strong>-programma <strong>Chinees</strong> in Frankrijk 83<br />
Bijlage 4: Karakters eindexam<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> in Duitsland 95<br />
Bijlage 5: Glossarium Nederlands <strong>voor</strong>tgezet onderwijs 99<br />
Bijlage 6: De niveau-beschrijving<strong>en</strong> van het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader 101
Wie oude k<strong>en</strong>nis koestert <strong>en</strong> <strong>voor</strong>tdur<strong>en</strong>d<br />
nieuwe vergaart, mag <strong>e<strong>en</strong></strong> leraar van<br />
ander<strong>en</strong> zijn.<br />
温故而知新,可以为师矣。<br />
Confucius (551-479 v.C.)<br />
<strong>Chinees</strong> wijsgeer
Voorwoord<br />
<strong>Chinees</strong> leer je niet in <strong>e<strong>en</strong></strong> vloek <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> zucht. Toch bied<strong>en</strong> steeds meer schol<strong>en</strong> in<br />
Nederland <strong>e<strong>en</strong></strong> cursus Mandarijn, <strong>en</strong> de belangstelling onder de leerling<strong>en</strong> groeit<br />
gestaag. Zó mak<strong>en</strong> Nederlandse scholier<strong>en</strong> k<strong>en</strong>nis niet all<strong>e<strong>en</strong></strong> met de <strong>taal</strong>, maar ook<br />
met de cultuur van de Chinez<strong>en</strong> <strong>en</strong> ler<strong>en</strong> ze deze cultuur beter te begrijp<strong>en</strong> <strong>en</strong> te<br />
waarder<strong>en</strong>. Eén <strong>school</strong> heeft vanaf 2007 zelfs toestemming van het Ministerie van<br />
Onderwijs gekreg<strong>en</strong> om <strong>Chinees</strong> als exam<strong>en</strong>vak in het curriculum <strong>op</strong> te nem<strong>en</strong>.<br />
Volg<strong>en</strong>s de leerling<strong>en</strong> van deze <strong>school</strong> valt het uiteindelijk erg mee, <strong>en</strong> dat blijkt ook uit<br />
hun resultat<strong>en</strong>. De eerste lichting exam<strong>en</strong>kandidat<strong>en</strong> wordt in 2010 afgeleverd. E<strong>en</strong><br />
tweede <strong>school</strong> volgt deze eerste pionier vanaf dit <strong>school</strong>jaar.<br />
Red<strong>en</strong><strong>en</strong> g<strong>en</strong>oeg om <strong>op</strong> de groei<strong>en</strong>de belangstelling van de Nederlandse scholier<strong>en</strong> in<br />
te spel<strong>en</strong> <strong>en</strong> de mogelijkheid <strong>op</strong><strong>en</strong> te stell<strong>en</strong> aan alle vo-schol<strong>en</strong> in Nederland; dat kan<br />
door <strong>Chinees</strong> toe te voeg<strong>en</strong> aan de <strong>school</strong>tal<strong>en</strong> in het Nederlandse onderwijs, <strong>en</strong> door<br />
dit vak van <strong>e<strong>en</strong></strong> officieel eindexam<strong>en</strong>programma te <strong>voor</strong>zi<strong>en</strong>. Dat is de aanzet die deze<br />
publicatie wil gev<strong>en</strong>, tot stand gekom<strong>en</strong> <strong>op</strong> aanvraag van het Expertisec<strong>en</strong>trum<br />
Moderne Vreemde Tal<strong>en</strong> in Leid<strong>en</strong>, ondersteund door het Platform <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> <strong>school</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal Nederlandse middelbare schol<strong>en</strong> waar <strong>Chinees</strong> nu al <strong>e<strong>en</strong></strong> succesverhaal<br />
aan het word<strong>en</strong> is.<br />
Met de invoering van <strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak lo<strong>op</strong>t Nederland in Eur<strong>op</strong>a zeker niet<br />
<strong>voor</strong><strong>op</strong>: in Frankrijk wordt <strong>Chinees</strong> al vanaf de jar<strong>en</strong> '50 als officieel <strong>school</strong>vak<br />
gegev<strong>en</strong>, nu <strong>op</strong> meer dan 150 schol<strong>en</strong>. Ook in Duitsland <strong>en</strong> in Engeland is <strong>Chinees</strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> officieel vak.<br />
Bij het tot stand kom<strong>en</strong> van deze publicatie hebb<strong>en</strong> we derhalve twee pad<strong>en</strong><br />
bewandeld: we hebb<strong>en</strong> ons t<strong>en</strong> eerste lat<strong>en</strong> inspirer<strong>en</strong> door de ervaring die in andere<br />
Eur<strong>op</strong>ese land<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>voor</strong>al in Frankrijk is <strong>op</strong>gebouwd; t<strong>en</strong> tweede hebb<strong>en</strong> we zoveel<br />
mogelijk aansluiting gezocht bij de <strong>leerplan</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> exam<strong>en</strong>programma's van de andere<br />
officiële <strong>school</strong>tal<strong>en</strong> in Nederland. Daarbij hoort ook de vraag of er <strong>e<strong>en</strong></strong> k<strong>op</strong>peling<br />
mogelijk is met de compet<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>iveaus van het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader, waar<strong>op</strong> wij<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> positief antwoord hebb<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> gev<strong>en</strong>.<br />
De SLO heeft graag haar <strong>leerplan</strong>kundige expertise beschikbaar gesteld <strong>voor</strong> dit<br />
uitdag<strong>en</strong>de project. Voor de inhoudelijke input zijn we bijzonder blij met <strong>en</strong> dankbaar<br />
<strong>voor</strong> de werkgroep die sam<strong>en</strong> met ons aan deze publicatie heeft gewerkt: Maghiel van<br />
Crevel <strong>en</strong> Ans van Broekhuiz<strong>en</strong>-de Rooij van de vakgroep Sinologie van de Universiteit<br />
Leid<strong>en</strong>, Tin Chau Tsui van de <strong>op</strong>leiding Oriën<strong>taal</strong>se Tal<strong>en</strong> <strong>en</strong> Communicatie aan de<br />
Hoge<strong>school</strong> Zuyd in Maastricht <strong>en</strong> Ubbo van Dijk van ABC Onderwijsadviseurs<br />
Amsterdam. Hun hulp bij deze publicatie was onontbeerlijk.<br />
Dit <strong>leerplan</strong><strong><strong>voor</strong>stel</strong> beoogt <strong>e<strong>en</strong></strong> brede doelgroep van di<strong>en</strong>st te zijn: <strong>school</strong>leiders,<br />
toekomstige lerar<strong>en</strong><strong>op</strong>leiders, nascholers, materiaalontwikkelaars, doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong>, niet in<br />
laatste instantie, beleidsmedewerkers van het Ministerie van OCW. De publicatie is als<br />
volgt <strong>op</strong>gebouwd.<br />
⏐ 5
In hoofdstuk 1 (Introductie) word<strong>en</strong> de achtergrond<strong>en</strong> van deze publicatie kort<br />
sam<strong>en</strong>gevat.<br />
Daarna wordt in hoofdstuk 2 de situatie in <strong>en</strong>kele Eur<strong>op</strong>ese land<strong>en</strong> verk<strong>en</strong>d. De<br />
informatie die hierin is <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> heeft niet de pret<strong>en</strong>tie <strong>e<strong>en</strong></strong> volledig panorama van<br />
de positie van <strong>Chinees</strong> in Eur<strong>op</strong>a te bied<strong>en</strong>; daar<strong>voor</strong> war<strong>en</strong> de tijd <strong>en</strong> de middel<strong>en</strong><br />
helaas niet toereik<strong>en</strong>d. Er is gekoz<strong>en</strong> om dieper in te gaan <strong>op</strong> de situatie in Frankrijk,<br />
dat in Eur<strong>op</strong>a <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>voor</strong>trekkersrol vervult, gevolgd door <strong>e<strong>en</strong></strong> korte blik <strong>op</strong> de ervaring<strong>en</strong><br />
in Duitsland, België, Groot Brittannië <strong>en</strong> Italië, dit laatste als <strong>voor</strong>beeld van<br />
pionierswerk van schol<strong>en</strong> die niet ondersteund word<strong>en</strong> door de overheid. In hoofdstuk<br />
3 wordt het totale plaatje aangevuld met de belangrijkste ervaring<strong>en</strong> in ons land.<br />
Vanaf hoofdstuk 4 komt het <strong>leerplan</strong><strong><strong>voor</strong>stel</strong> daadwerkelijk tot stand: eerst <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
verantwoording van de keuze <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> andere b<strong>en</strong>aming van het vak t<strong>en</strong> <strong>op</strong>zichte van<br />
de andere <strong>school</strong>tal<strong>en</strong>, vervolg<strong>en</strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong> overzicht van de plaats van de moderne<br />
vreemde tal<strong>en</strong> in het curriculum havo/vwo van het Nederlandse onderwijs <strong>en</strong> de positie<br />
die <strong>Chinees</strong> daarin zou kunn<strong>en</strong> innem<strong>en</strong> (hoofdstuk 5). In het verl<strong>en</strong>gde daarvan<br />
kom<strong>en</strong> studielastur<strong>en</strong> <strong>en</strong> haalbare eindniveaus in hoofdstuk 6 aan de orde.<br />
In hoofdstuk 7 wordt nagegaan in hoeverre <strong>e<strong>en</strong></strong> k<strong>op</strong>peling met het Eur<strong>op</strong>ees<br />
Refer<strong>en</strong>tiekader mogelijk is. Het <strong>voor</strong>beeld van Frankrijk, waar de k<strong>op</strong>peling al officieel<br />
van kracht is, heeft hierbij model gestaan. De eindterm<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de moderne vreemde<br />
tal<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in hoofdstuk 8 uitgewerkt.<br />
In de laatste vier hoofdstukk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> nog <strong>en</strong>kele praktische aspect<strong>en</strong> van het vak<br />
aangestipt <strong>voor</strong> wat betreft de invulling van het onderdeel cultuur, de aanpak in de les<br />
<strong>en</strong> de invoeringsproblematiek.<br />
Voorafgaand aan hoofdstuk 1 is <strong>e<strong>en</strong></strong> lijst van alle aanbeveling<strong>en</strong> <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Deze<br />
lijst, sam<strong>en</strong> met de toelichting in de daar<strong>op</strong> volg<strong>en</strong>de hoofdstukk<strong>en</strong>, verschaft het<br />
Ministerie van OCW de informatie die nodig is om <strong>e<strong>en</strong></strong> besluit te nem<strong>en</strong> over de<br />
invoering van <strong>Chinees</strong> als officieel exam<strong>en</strong>vak. Uiteraard is SLO bereid om mede<br />
uitvoering te gev<strong>en</strong> aan <strong>e<strong>en</strong></strong> dergelijk besluit.<br />
Wij h<strong>op</strong><strong>en</strong> dat ons <strong><strong>voor</strong>stel</strong> ertoe zal leid<strong>en</strong> om vanaf het <strong>school</strong>jaar 2009-2010 het vak<br />
<strong>Chinese</strong> Taal <strong>en</strong> Cultuur als verrijking in het officiële aanbod van het Nederlandse<br />
onderwijs te verwelkom<strong>en</strong>. Het mag nog wel ev<strong>en</strong> gezegd word<strong>en</strong>: wij zijn er inmiddels<br />
zelf ook van in de ban geraakt.<br />
Daniela Fasoglio (projectleider)<br />
Anne Beeker<br />
Jos Canton<br />
Enschede, december 2008<br />
⏐ 6
Alle aanbeveling<strong>en</strong> van deze<br />
publicatie <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> rij<br />
Kies <strong>voor</strong> de b<strong>en</strong>aming van het <strong>school</strong>vak: '<strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur'. hoofdstuk 4<br />
Verzoek OCW om <strong>e<strong>en</strong></strong> formeel besluit te nem<strong>en</strong> over de status van <strong>Chinees</strong><br />
als officieel exam<strong>en</strong>vak <strong>en</strong> geef in dat geval SLO de <strong>op</strong>dracht om <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
handreiking <strong>voor</strong> het <strong>school</strong>exam<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> te stell<strong>en</strong>.<br />
⏐ 7<br />
hele publicatie<br />
Start zo snel mogelijk <strong>e<strong>en</strong></strong> officiële eerstegraads lerar<strong>en</strong><strong>op</strong>leiding <strong>Chinees</strong>. hele publicatie<br />
Maak het vak <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur in principe <strong>e<strong>en</strong></strong> vwo vak. Laat havo<br />
leerling<strong>en</strong> die belangstelling <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> deze uitdaging ook aan<br />
kunn<strong>en</strong>, het vak <strong>op</strong> vwo niveau volg<strong>en</strong>.<br />
hoofdstuk 5<br />
Begin, waar mogelijk, al in de onderbouw met <strong>Chinees</strong>. hoofdstuk 6<br />
Sluit aan bij de compet<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>iveaus van het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader. hoofdstuk 7<br />
Verk<strong>en</strong> in Eur<strong>op</strong>ees verband de mogelijkheid van <strong>e<strong>en</strong></strong> nadere uitwerking van<br />
de descriptor<strong>en</strong> <strong>op</strong> A1 <strong>en</strong> A2 niveaus die specifiek geld<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de <strong>Chinese</strong><br />
<strong>taal</strong>; onderwerp de descriptor<strong>en</strong> aan internationale validering.<br />
Volg de ontwikkeling<strong>en</strong> van het onderzoek naar de vergelijkbaarheid van de<br />
niveaus van het HSK met de niveaus van het ERK.<br />
Streef naar het behal<strong>en</strong> van eindniveau A2 van het ERK <strong>en</strong> schep er in het<br />
lesprogramma de <strong>voor</strong>waard<strong>en</strong> <strong>voor</strong> in term<strong>en</strong> van aantal lesur<strong>en</strong>.<br />
Evalueer in de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> de eerste eindexam<strong>en</strong>resultat<strong>en</strong> van de<br />
leerling<strong>en</strong> in Nederland die <strong>Chinees</strong> als exam<strong>en</strong>vak hebb<strong>en</strong> afgeslot<strong>en</strong>, om<br />
de inschatting<strong>en</strong> van haalbare eindniveaus te onderbouw<strong>en</strong>.<br />
Gebruik de eindterm<strong>en</strong> van het eindexam<strong>en</strong>programma mvt ook <strong>voor</strong> het vak<br />
<strong>Chinees</strong> (domein A t/m D).<br />
Stel <strong>e<strong>en</strong></strong> lijst sam<strong>en</strong> van te beheers<strong>en</strong> karakters, gebaseerd <strong>op</strong><br />
frequ<strong>en</strong>tielijst<strong>en</strong> van het Mandarijn. Gebruik Franse <strong>en</strong> Duitse lijst<strong>en</strong> als<br />
uitgangspunt.<br />
Neem Domein E (<strong>Chinese</strong> cultuur) <strong>op</strong> in het eindexam<strong>en</strong>programma, br<strong>en</strong>g<br />
aspect<strong>en</strong> van de <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong>, cultuur <strong>en</strong> literatuur onder in dit domein.<br />
Zorg <strong>voor</strong> transfer tuss<strong>en</strong> de leerstof <strong>en</strong> de toepassing daarvan in<br />
realistische situaties. Werk ook met <strong>taal</strong>tak<strong>en</strong> om het leerr<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t te<br />
versterk<strong>en</strong>.<br />
Let <strong>op</strong> de specifieke rand<strong>voor</strong>waard<strong>en</strong> om het vak <strong>Chinees</strong> succesvol in te<br />
voer<strong>en</strong>.<br />
hoofdstuk 2 <strong>en</strong> 7<br />
hoofdstuk 7<br />
hoofdstuk 7-8<br />
hoofdstuk 7<br />
hoofdstuk 8<br />
hoofdstuk 8<br />
hoofdstuk 9<br />
hoofdstuk 10<br />
hoofdstuk 11
1. Introductie<br />
De vernieuwde tweede fase heeft, onder andere, schol<strong>en</strong> de mogelijkheid gegev<strong>en</strong><br />
zich te profiler<strong>en</strong> door meer vakk<strong>en</strong> aan te bied<strong>en</strong>. Zoals blijkt uit de publicatie<br />
Vernieuwde Tweede Fase, de start in cijfers, 1 hebb<strong>en</strong> schol<strong>en</strong> daarvan ook ruim<br />
gebruik gemaakt.<br />
De belangstelling <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> als nieuwe <strong>school</strong><strong>taal</strong> past in deze ontwikkeling.<br />
De explosieve economische groei die China doormaakt <strong>en</strong> de sterk toeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
mogelijkhed<strong>en</strong> om het land te bezoek<strong>en</strong> sinds de jar<strong>en</strong> neg<strong>en</strong>tig van de vorige eeuw,<br />
gecombineerd met de Olympische Spel<strong>en</strong> die in 2008 in Beijing hebb<strong>en</strong><br />
plaatsgevond<strong>en</strong>, hebb<strong>en</strong> geleid tot wat haast <strong>e<strong>en</strong></strong> ware China hype g<strong>en</strong>oemd kan<br />
word<strong>en</strong>. Deze belangstelling is ook zichtbaar <strong>op</strong> universitair niveau: het aantal<br />
eerstejaars <strong>Chinees</strong> bij de vakgroep sinologie aan de Universiteit Leid<strong>en</strong> is de<br />
afgel<strong>op</strong><strong>en</strong> jar<strong>en</strong> <strong>en</strong>orm gesteg<strong>en</strong>, met <strong>e<strong>en</strong></strong> jaarlijkse intake van 80-100 stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong> over<br />
de afgel<strong>op</strong><strong>en</strong> vijf jaar <strong>en</strong> circa 330 stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in de gehele Ba-Ma <strong>op</strong>leiding. De<br />
<strong>op</strong>leiding Oriën<strong>taal</strong>se Tal<strong>en</strong> <strong>en</strong> Communicatie van de Hoge<strong>school</strong> Zuyd had in 2007-<br />
2008 60 eerstejaars stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong>.<br />
<strong>Chinees</strong> is natuurlijk ook de <strong>taal</strong> die door <strong>e<strong>en</strong></strong> vijfde van de wereldbevolking gesprok<strong>en</strong><br />
wordt.<br />
Daarnaast k<strong>en</strong>t Nederland <strong>e<strong>en</strong></strong> grote p<strong>op</strong>ulatie <strong>Chinese</strong> immigrant<strong>en</strong>: de kinder<strong>en</strong> van<br />
deze groep word<strong>en</strong> door hun ouders vaak naar de <strong>Chinese</strong> 'zaterdag<strong>school</strong>' gestuurd<br />
om daar Mandarijn te ler<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> complicer<strong>en</strong>de factor wordt daarbij gevormd<br />
door de vele <strong>Chinese</strong> tal<strong>en</strong> die er onder de immigrant<strong>en</strong> gesprok<strong>en</strong> word<strong>en</strong>: 85%<br />
Cantonees, ruim 13% Putonghua, 10% Hakka, 7% Fujian, bijna 5% W<strong>en</strong>zhou,<br />
2% Qingtian, 1% Fuzhou and 13% <strong>e<strong>en</strong></strong> niet gespecificeerd <strong>Chinees</strong> dialect. 2<br />
In 2000 is in Amsterdam het project VO <strong>Chinees</strong> van start gegaan dat tot doel had<br />
methodisch materiaal te ontwikkel<strong>en</strong> <strong>voor</strong> het <strong>voor</strong>tgezet onderwijs. Dit project is<br />
uitgevoerd door ABC Onderwijsadviseurs, Amsterdam. Het ontwikkelde materiaal<br />
betrof <strong>e<strong>en</strong></strong> methode <strong>voor</strong> sprekers <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> methode <strong>voor</strong> starters. All<strong>e<strong>en</strong></strong> de eerste is<br />
ontwikkeld 3 , de methode <strong>voor</strong> starters niet door <strong>e<strong>en</strong></strong> besluit van OCW destijds.<br />
Zoals G<strong>e<strong>en</strong></strong>se <strong>en</strong> Tsui in hun publicatie uit 2002 schrijv<strong>en</strong>, moest er <strong>e<strong>en</strong></strong> keuze<br />
gemaakt word<strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> integrale aanpak nadat er <strong>e<strong>en</strong></strong> uitgebreide discussie had<br />
plaatsgevond<strong>en</strong> over de beoogde doel<strong>taal</strong>, Cantonees of Putonghua, ook wel<br />
aangeduid als Mandarijn of Modern Standaard <strong>Chinees</strong>, <strong>en</strong> het soort karakters dat<br />
gebruikt moest word<strong>en</strong>: de klassieke karakters of de ver<strong>e<strong>en</strong></strong>voudigde karakters die<br />
sinds 1957 in China officieel in gebruik zijn geraakt.<br />
1<br />
Vernieuwde Tweede Fase, de start in cijfers, Tweede Fase Adviespunt, D<strong>en</strong> Haag 2007.<br />
2<br />
Babylon aan de Noordzee, hoofdstuk 3, <strong>Chinees</strong>, Paul G<strong>e<strong>en</strong></strong>se <strong>en</strong> Tin Chau Tsui, Amsterdam<br />
2002. Deze perc<strong>en</strong>tages kom<strong>en</strong> <strong>op</strong> meer dan 100% doordat veel kinder<strong>en</strong> meer dan <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong><br />
sprek<strong>en</strong> door de verschill<strong>en</strong>de afkomst<strong>en</strong> van hun ouders.<br />
3<br />
ABC-VO <strong>Chinees</strong> / Ministerie van Onderwijs, Yŭwéntōng, ABC Amsterdam 2000-2004<br />
⏐ 9
Het Koning Willem I College in D<strong>en</strong> Bosch had in september 2004 de primeur als<br />
eerste middelbare <strong>school</strong> in Nederland te start<strong>en</strong> met het vak <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur,<br />
bedoeld <strong>voor</strong> leerling<strong>en</strong> in havo <strong>en</strong> vwo met <strong>e<strong>en</strong></strong> speciaal programma in <strong>e<strong>en</strong></strong> zogehet<strong>en</strong><br />
't<strong>op</strong>klas' met drie uur <strong>Chinees</strong> per week. In 2006 kwam<strong>en</strong> daar het Visser 't Hooft<br />
Lyceum in Leid<strong>en</strong> <strong>en</strong> het Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium in Hilversum bij, <strong>op</strong> de voet<br />
gevolgd door het Gymnasium Erasmianum in Rotterdam <strong>en</strong> het Gymnasium Haganum<br />
in D<strong>en</strong> Haag. Inmiddels bied<strong>en</strong> nu al meer dan 40 vo-schol<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> aan, heeft de<br />
vakver<strong>en</strong>iging Lev<strong>en</strong>de Tal<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> sectie <strong>Chinees</strong>, zijn er lesmethodes <strong>Chinees</strong> 4 <strong>op</strong> de<br />
Nederlandse markt gekom<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft het Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium in Hilversum van<br />
staatssecretaris Marja van Bijsterveldt (Onderwijs) toestemming gekreg<strong>en</strong> om vanaf<br />
het <strong>school</strong>jaar 2007/08 <strong>Chinees</strong> experim<strong>en</strong>teel als exam<strong>en</strong>vak aan te bied<strong>en</strong>.<br />
SLO is gevraagd om, in sam<strong>en</strong>werking met <strong>en</strong>kele inhoudelijke deskundig<strong>en</strong>, <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
<strong><strong>voor</strong>stel</strong> <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>leerplan</strong> <strong>Chinees</strong> te schrijv<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> omschrijving van eindterm<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> exam<strong>en</strong>programma, waarbij ook de mogelijkheid tot aansluiting <strong>op</strong> de niveaus<br />
van het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader wordt verk<strong>en</strong>d. Wanneer ook <strong>Chinees</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> officieel<br />
exam<strong>en</strong>programma k<strong>en</strong>t dat zoveel mogelijk aansluit <strong>op</strong> dat van de andere moderne<br />
vreemde tal<strong>en</strong>, zal het vak daarmee dezelfde status verkrijg<strong>en</strong> als de andere officiële<br />
<strong>school</strong>tal<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> het Nederlandse onderwijs.<br />
Eén van de consequ<strong>en</strong>ties hiervan zal de noodzaak zijn <strong>voor</strong> het <strong>op</strong>start<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
lerar<strong>en</strong><strong>op</strong>leiding <strong>Chinees</strong>, die bevoegde doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong> het Nederlandse<br />
onderwijs kan aanlever<strong>en</strong>. Het expertisec<strong>en</strong>trum mvt van de Universiteit van Leid<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
de Hoge<strong>school</strong> Zuyd in Maastricht spel<strong>en</strong> daarbij <strong>e<strong>en</strong></strong> sterk activer<strong>en</strong>de <strong>en</strong><br />
stimuler<strong>en</strong>de rol.<br />
De <strong>Chinese</strong> overheid draagt bij aan de bevordering van het tal<strong>en</strong>onderwijs in het<br />
<strong>Chinees</strong> door het bekostig<strong>en</strong> van het Confucius Instituut in D<strong>en</strong> Haag, dat eind 2006 is<br />
<strong>op</strong>gericht als <strong>e<strong>en</strong></strong> sam<strong>en</strong>werkingsverband tuss<strong>en</strong> de Campus D<strong>en</strong> Haag van de<br />
Universiteit Leid<strong>en</strong> <strong>en</strong> Shandong Universiteit in China. Het instituut maakt onderdeel uit<br />
van <strong>e<strong>en</strong></strong> internationaal netwerk van organisaties, die de <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur<br />
promot<strong>en</strong>. Het instituut is te vergelijk<strong>en</strong> met het Duitse Goethe Institut, het Franse<br />
Maison Descartes, het Spaanse Instituto Cervantes <strong>en</strong> de Engelse British Council.<br />
4<br />
<strong>Chinees</strong>? 'n Makkie!, Tin Chau Tsui, Coutinho, Bussum 2006-2008; <strong>Chinees</strong> in Ti<strong>en</strong><br />
Verdieping<strong>en</strong>, Ans van Broekhuiz<strong>en</strong>-de Rooij, Fresco Sam-Sin, Inez Kretschmar, redactie Maghiel<br />
van Crevel, Leid<strong>en</strong> University Press, Leid<strong>en</strong> 2008; Go, IQ <strong>Chinese</strong>-Malmberg, D<strong>en</strong> Bosch 2008<br />
⏐ 10
2. <strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak:<br />
<strong>en</strong>kele ervaring<strong>en</strong> in het<br />
buit<strong>en</strong>land<br />
Als we kijk<strong>en</strong> naar de ons omring<strong>en</strong>de land<strong>en</strong>, zi<strong>en</strong> we dat ook daar de belangstelling<br />
<strong>voor</strong> het <strong>Chinees</strong> sterk groei<strong>en</strong>de is, echter niet overal in dezelfde mate. Groot<br />
Brittannië had lange tijd <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal koloniën waar <strong>Chinees</strong> werd gesprok<strong>en</strong> (o.a.<br />
Hongkong <strong>en</strong> Singapore, waar naast Maleis veel <strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong>komt), maar k<strong>en</strong>t <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
dal<strong>en</strong>de belangstelling <strong>voor</strong> mvt onderwijs - sterk gerelateerd aan het feit dat Engels<br />
steeds meer de 'lingua franca' in de wereld wordt- het k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van andere tal<strong>en</strong> wordt<br />
daarmee minder als noodzaak ervar<strong>en</strong>. Echter, de laatste twee jar<strong>en</strong> is er sprake van<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> lichte 'hype': <strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak aanbied<strong>en</strong> wordt omarmd als <strong>e<strong>en</strong></strong> manier om<br />
je als <strong>school</strong> te profiler<strong>en</strong>.<br />
Duitsland <strong>en</strong> Frankrijk gev<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> duidelijke <strong>op</strong>waartse tr<strong>en</strong>d te zi<strong>en</strong> in de belangstelling<br />
<strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak in het kielzog van de economische groei van China <strong>en</strong> het<br />
daarmee ervar<strong>en</strong> belang van k<strong>en</strong>nis van de <strong>taal</strong>.<br />
In België zou m<strong>en</strong> graag het <strong>school</strong>vak <strong>Chinees</strong> invoer<strong>en</strong>, maar dit is nog niet verder<br />
gekom<strong>en</strong> dan plann<strong>en</strong>. Iets verder weg, in Italië wordt <strong>op</strong> plaatselijk initiatief ervaring<br />
<strong>op</strong>gedaan met <strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak - er is nog g<strong>e<strong>en</strong></strong> landelijk beleid.<br />
De informatie die hierna volgt is gebaseerd <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal interviews afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
gegev<strong>en</strong>s verzameld tuss<strong>en</strong> januari <strong>en</strong> november 2008. Het Eur<strong>op</strong>ese beeld dat hieruit<br />
komt is niet volledig: daar<strong>voor</strong> was de beschikbare tijd niet voldo<strong>en</strong>de. Er is gekoz<strong>en</strong><br />
om in ieder geval vrij uitgebreid in kaart te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> wat in het land met de langste<br />
traditie - Frankrijk - gebeurt, gevolgd door informatie uit onze buurland<strong>en</strong> Duitsland <strong>en</strong><br />
Groot Brittannië, afgerond met informatie uit Italië als <strong>voor</strong>beeld van <strong>e<strong>en</strong></strong> land waar<br />
creativiteit tot verrass<strong>en</strong>de resultat<strong>en</strong> leidt.<br />
Met name de <strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong> van Frankrijk <strong>en</strong> Duitsland zijn interessant omdat in hun<br />
<strong>leerplan</strong>n<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de te bereik<strong>en</strong> eindniveaus <strong>e<strong>en</strong></strong> k<strong>op</strong>peling is gemaakt met het ERK -<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> dergelijke k<strong>op</strong>peling is <strong>voor</strong> het Nederlandse <strong>leerplan</strong> <strong>Chinees</strong> volg<strong>en</strong>s de auteurs<br />
van deze publicatie ook w<strong>en</strong>selijk (zie de hoofdstukk<strong>en</strong> 7 <strong>en</strong> 8).<br />
⏐ 11
Schematisch overzicht met, waar beschikbaar, k<strong>en</strong>getall<strong>en</strong><br />
<strong>leerplan</strong><br />
<strong>Chinees</strong><br />
plaats in<br />
curriculum<br />
aantal<br />
schol<strong>en</strong><br />
aantal<br />
leerling<strong>en</strong><br />
aantal<br />
lesur<strong>en</strong><br />
aantal<br />
leerjar<strong>en</strong><br />
aantal<br />
karakters<br />
lerar<strong>en</strong><strong>op</strong>leid<br />
ing<br />
eindniveau<br />
ERK<br />
gerelateerd<br />
Frankrijk<br />
ja<br />
(palier 1;<br />
palier 2)<br />
eindexam<strong>en</strong><br />
keuzevak<br />
(Langue Vivante<br />
1, 2 of 3)<br />
⏐ 12<br />
Duitsland<br />
ja, per deelstaat<br />
verschill<strong>en</strong>d<br />
(Lehrplan /<br />
Rahm<strong>en</strong>plan)<br />
eindexam<strong>en</strong><br />
keuzevak<br />
(Wahlpflichtfach)<br />
ca. 400 ruim 120,<br />
waarvan 31 als<br />
eindexam<strong>en</strong>vak<br />
België<br />
ja, <strong>voor</strong><br />
volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>onderwijs<br />
nog niet<br />
gerealiseerd<br />
Groot<br />
Brittannië<br />
Italië<br />
ja nee ja<br />
eindexam<strong>en</strong><br />
keuzevak<br />
(GCSE <strong>en</strong><br />
As/A2 5 <strong>en</strong> Alevel)<br />
- Engeland:<br />
ca 450<br />
Schotland:<br />
onbek<strong>en</strong>d<br />
10.000 onbek<strong>en</strong>d - ca 8000<br />
waarvan<br />
GCSE 2200<br />
A-level<br />
1200 6<br />
van 2 tot 4 lesuur<br />
p.w.<br />
LV3: 4 jaar<br />
LV2: 5 jaar<br />
LV1: 6 jaar<br />
LV3 : 255 actief<br />
405 receptief<br />
LV2 : 355 actief<br />
505 receptief<br />
LV1 : 505 actief<br />
805 receptief<br />
ja, z.g. CAPES <strong>en</strong><br />
agrégation (1e<br />
graads)<br />
LV3 : A2<br />
LV2 : B1<br />
LV1 : B1.2<br />
3 à 4 lesuur p.w. - 2 à 3 lesuur<br />
p.w.<br />
extracurriculair<br />
<strong>en</strong><br />
curriculair<br />
curriculair:<br />
6<br />
extracurriculair:<br />
onbek<strong>en</strong>d<br />
Nederland<br />
concept<strong><strong>voor</strong>stel</strong><br />
eind<br />
exam<strong>en</strong><br />
keuzevak<br />
40 à 50<br />
onbek<strong>en</strong>d ca. 750<br />
verschilt<br />
per <strong>school</strong><br />
(3-5)<br />
3 (bov<strong>en</strong>bouw) - 2 - 5 jaar curriculair:<br />
3<br />
400 actief<br />
600 receptief<br />
all<strong>e<strong>en</strong></strong> als<br />
Ergänzungsfach<br />
- Basic: 150<br />
Upper<br />
basic:300<br />
Intermediate:<br />
500<br />
advanced<br />
1000<br />
nee ja (Mandarin<br />
teachers with<br />
QTS 7 )<br />
nog niet<br />
bepaald<br />
all<strong>e<strong>en</strong></strong> in<br />
V<strong>en</strong>etië<br />
(SSIS)<br />
2 tot<br />
3 lesuur p.w.<br />
3 - 5 jaar<br />
nog niet<br />
bepaald -<br />
<strong><strong>voor</strong>stel</strong>: 700<br />
receptief<br />
A2 - nee nee ja - concept<strong><strong>voor</strong>stel</strong><br />
5 Het As/A2 exam<strong>en</strong> is de, <strong>en</strong>igszins misleid<strong>en</strong>de, b<strong>en</strong>aming <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> Brits deelexam<strong>en</strong>; het is<br />
niet aan het ERK gerelateerd<br />
6 Leerling<strong>en</strong> mer<strong>en</strong>deels afkomstig uit Hongkong, Taiwan <strong>en</strong> China<br />
7 QTS - Qualified Teacher Status<br />
nee
De <strong>voor</strong>l<strong>op</strong>er: Frankrijk<br />
Frankrijk k<strong>en</strong>t <strong>e<strong>en</strong></strong> bijzonder lange traditie <strong>op</strong> het gebied van het <strong>Chinees</strong> in het<br />
<strong>voor</strong>tgezet onderwijs. Al in 1728 stelde pater Joseph H<strong>en</strong>ri Marie de Prémare de eerste<br />
'grammaire de référ<strong>en</strong>ce' sam<strong>en</strong>. Maar het duurde tot 3 juli 1913 <strong>voor</strong>dat er <strong>e<strong>en</strong></strong> jonge<br />
<strong>Chinese</strong> 'lycé<strong>en</strong>' was die eindexam<strong>en</strong> mocht do<strong>en</strong> in het vak <strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong> zijn<br />
'baccalauréat', zoals de Frans<strong>en</strong> hun eindexam<strong>en</strong> noem<strong>en</strong>. Hij moest dat wel do<strong>en</strong> aan<br />
de Sorbonne omdat er g<strong>e<strong>en</strong></strong> middelbare <strong>school</strong> was waar dit exam<strong>en</strong> kon word<strong>en</strong><br />
afgelegd. De eerste doc<strong>en</strong>t <strong>Chinees</strong> was <strong>e<strong>en</strong></strong> vrouw, Mademoiselle Ch<strong>en</strong>g Yixia, die in<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> als experim<strong>en</strong>t <strong>op</strong>gezet <strong>leerplan</strong> al in het eerste jaar 135 leerling<strong>en</strong> trok. Het<br />
duurde echter tot na de Tweede Wereldoorlog <strong>voor</strong>dat er <strong>e<strong>en</strong></strong> officiële <strong>op</strong>leiding tot<br />
leraar <strong>Chinees</strong> kwam. De eerste CAPES 8 exam<strong>en</strong>s vond<strong>en</strong> plaats in 1964, 1967 <strong>en</strong><br />
1974 <strong>en</strong> daarna jaarlijks. In 1999 werd de eerste 'agrégation' - de hoogste graad <strong>voor</strong><br />
lerar<strong>en</strong>, vergelijkbaar met de Nederlandse eerstegraads bevoegdheid - gerealiseerd.<br />
In het basisonderwijs werd het vanaf 1985 <strong>voor</strong> kinder<strong>en</strong> in het XIIIe arrondissem<strong>en</strong>t<br />
van Parijs mogelijk les te krijg<strong>en</strong> in het Frans <strong>en</strong> het <strong>Chinees</strong> in de ‘section<br />
internationale franco-chinoise’ - vergelijkbaar met Tweetalig Onderwijs in Nederland. In<br />
2004 war<strong>en</strong> er al 8 basisschol<strong>en</strong> met in to<strong>taal</strong> zo’n 500 leerling<strong>en</strong>, het dubbele als je de<br />
leerling<strong>en</strong> van de basis<strong>school</strong> van de ‘lycées français’ van Peking <strong>en</strong> Shanghai<br />
meetelt. De eerste officiële <strong>leerplan</strong>n<strong>en</strong> versch<strong>en</strong><strong>en</strong> in 2002.<br />
In het <strong>voor</strong>tgezet onderwijs groeid<strong>en</strong> de leerling<strong>en</strong>aantall<strong>en</strong> gestaag <strong>en</strong> sterk: in de<br />
jar<strong>en</strong> ’50 begonn<strong>en</strong> met zo’n 100 leerling<strong>en</strong>, zijn het er in 1995 al 2700, in 2000 is dat<br />
aantal verdubbeld naar 5000, in <strong>school</strong>jaar 2007-2008 war<strong>en</strong> het er zo’n ti<strong>en</strong>duiz<strong>en</strong>d.<br />
Volg<strong>en</strong>s de inspecteur général <strong>voor</strong> het <strong>Chinees</strong> bedraagt deze jaarlijkse groei 25 à<br />
30%.<br />
Het curriculum zoals dat in Frankrijk is ontwikkeld heeft <strong>e<strong>en</strong></strong> belangrijke bijdrage<br />
geleverd aan het <strong>leerplan</strong><strong><strong>voor</strong>stel</strong> zoals in deze publicatie vormgegev<strong>en</strong>.<br />
Franse leerling<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> <strong>op</strong> 3 niveaus <strong>Chinees</strong> do<strong>en</strong>:<br />
Als LV3 langue vivante 3, beoogd ERK 9 eindniveau A2, studietijd 4 jaar. Karakters: 405<br />
waarvan 255 actief.<br />
Als LV2 langue vivante 2, ERK eindniveau B1, studietijd 5 jaar. 505 karakters waarvan<br />
355 actief.<br />
Als LV1 langue vivante 1, beoogd eindniveau ERK B1.2, studietijd 6 jaar, maar liefst al<br />
beginn<strong>en</strong> <strong>op</strong> de basis<strong>school</strong>. 805 karakters waarvan 505 actief.<br />
Deze programma's zijn neergelegd in de publicaties van het Ministerie van onderwijs<br />
('palier 1', 'palier 2' <strong>en</strong> 'docum<strong>en</strong>ts d'accompagnem<strong>en</strong>t', gevolgd door de 'programme<br />
de seconde' <strong>en</strong> 'programme de terminale' 10 ). Ze bevatt<strong>en</strong> naast de<br />
niveaubeschrijving<strong>en</strong> ook aanwijzing<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de grammatica <strong>en</strong> de culturele<br />
compet<strong>en</strong>ties.<br />
8<br />
CAPES - Certificat d'Aptitude Pédagogique à l'Enseignem<strong>en</strong>t Secondaire (Franse<br />
onderwijsbevoegdheid <strong>voor</strong> het <strong>voor</strong>tgezet onderwijs)<br />
9<br />
ERK staat <strong>voor</strong> Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader, oftewel Common Eur<strong>op</strong>ean Framework of Refer<strong>en</strong>ce<br />
- zie hoofdstuk 7 <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> nadere toelichting<br />
10<br />
Ministère de l’Éducation nationale, de l’Enseignem<strong>en</strong>t supérieur et de la Recherche,<br />
Direction générale de l’<strong>en</strong>seignem<strong>en</strong>t scolaire, Chinois - palier 1, C<strong>en</strong>tre national de<br />
docum<strong>en</strong>tation pédagogique, édition juin 2006<br />
⏐ 13
Less<strong>en</strong>tabel: - lesur<strong>en</strong> van 60 minut<strong>en</strong><br />
⏐ 14<br />
leerjaar 1<br />
(collège)<br />
leerjaar 2<br />
(collège)<br />
leerjaar 3<br />
(collège)<br />
leerjaar 4<br />
(collège)<br />
leerjaar<br />
5 (lycée)<br />
leerjaar 6<br />
(lycée)<br />
LV1 4 3 2 2 2 2<br />
LV2 4 3 2 2 2<br />
LV3 4 3 2 2<br />
De <strong>op</strong>komst: Duitsland<br />
Ook Duitsland k<strong>en</strong>t, ev<strong>en</strong>als Frankrijk, <strong>e<strong>en</strong></strong> lange traditie van belangstelling <strong>voor</strong><br />
<strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> universitair niveau, waarbij het, <strong>voor</strong>al in de vorige eeuw(<strong>en</strong>) de<br />
missionariss<strong>en</strong> war<strong>en</strong> die daar<strong>voor</strong> de eerste bouwst<strong>en</strong><strong>en</strong> aanbracht<strong>en</strong>. In de<br />
to<strong>en</strong>malige DDR bestond ook, <strong>voor</strong>al politiek geïnspireerd, belangstelling <strong>voor</strong><br />
uitwisseling met China, hetg<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> bescheid<strong>en</strong> belangstelling <strong>voor</strong> de <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong><br />
<strong>voor</strong>tbracht. Inmiddels zijn er in het Duitse <strong>taal</strong>gebied, waartoe natuurlijk ook Oost<strong>en</strong>rijk<br />
<strong>en</strong> Zwitserland gerek<strong>en</strong>d moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, ruim 40 universiteit<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> afdeling<br />
Sinologie.<br />
Het St. Anna Gymnasium in Münch<strong>en</strong> was de eerste <strong>school</strong> die het vak <strong>Chinees</strong> in<br />
1963 invoerde, dus lang <strong>voor</strong> de huidige Wirtschaftboom. Het zou tot de jar<strong>en</strong> tachtig<br />
van de vorige eeuw dur<strong>en</strong> <strong>voor</strong> er meerdere schol<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>, <strong>e<strong>en</strong></strong> ontwikkeling<br />
die parallel liep aan het steeds <strong>op</strong><strong>en</strong>er word<strong>en</strong> van de <strong>Chinese</strong> maatschappij.<br />
Inmiddels zijn er ruim 120 gymnasia <strong>en</strong> Grundschul<strong>en</strong> in neg<strong>en</strong> Bundesländer die<br />
<strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> het lesrooster hebb<strong>en</strong> staan. 11 Voorl<strong>op</strong>er in belangstelling is Berlijn (de<br />
stad heeft <strong>e<strong>en</strong></strong> 'Partnerschaft' met Peking): 14 schol<strong>en</strong> daar bied<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> aan.<br />
Vooral in regio's met <strong>e<strong>en</strong></strong> sterke economie, Nordrhein-Westfal<strong>en</strong>, het Rhein-Main<br />
gebied, rond Stuttgart <strong>en</strong> Münch<strong>en</strong> wordt steeds vaker <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> gekoz<strong>en</strong>: in<br />
Nordrhein-Westfal<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> zelfs <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal Grundschul<strong>en</strong> project<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong>.<br />
De zog<strong>en</strong>aamde nieuwe Bundesländer ton<strong>en</strong> - ironisch g<strong>en</strong>oeg, gezi<strong>en</strong> de eerdere<br />
contact<strong>en</strong> t<strong>en</strong> tijde van de DDR - (nog) g<strong>e<strong>en</strong></strong> initiatiev<strong>en</strong> om <strong>Chinees</strong> als nieuw<br />
<strong>school</strong>vak in te voer<strong>en</strong>.<br />
Van de hierbov<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemde 'ruim 120 schol<strong>en</strong>' zijn er iets meer dan honderd die het<br />
van <strong>Chinees</strong> als Arbeitsgemeinschaft aanbied<strong>en</strong>. Het begrip Arbeitsgemeinschaft<br />
houdt in dat schol<strong>en</strong> cursuss<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> organiser<strong>en</strong> <strong>op</strong> velerlei terrein, vaak muziek <strong>en</strong><br />
sport. Deze cursuss<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> breed word<strong>en</strong> aangebod<strong>en</strong> <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> er<br />
vrijwillig aan deel. De functie van het vak <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> deze schol<strong>en</strong> is te vergelijk<strong>en</strong><br />
met het aanbod van vakk<strong>en</strong> in het geheel vrije deel van de bov<strong>en</strong>bouw van<br />
Nederlandse vo-schol<strong>en</strong>. Echter, ruim 25 schol<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> er<strong>voor</strong> gekoz<strong>en</strong> het vak in<br />
het curriculum als Wahlpflichtfach in te voer<strong>en</strong>, waarmee het <strong>op</strong> deze schol<strong>en</strong><br />
functioneert als mogelijk eindexam<strong>en</strong>vak.<br />
In Duitsland zijn de afzonderlijke deelstat<strong>en</strong> verantwoordelijk <strong>voor</strong> de <strong>leerplan</strong>n<strong>en</strong>, dus<br />
ook dat van <strong>Chinees</strong>. De verschill<strong>en</strong>de curricula zijn gepubliceerd <strong>op</strong> de website van<br />
het Fachverband Chinesisch e.V. 12<br />
11<br />
DIE ZEIT Presse- und Öff<strong>en</strong>tlichkeitsarbeit -<br />
http://www.presseportal.de/pm/9377/1040853/die_zeit<br />
12 http://www.fachverband-chinesisch.de/chinesischindeutschland/curricula/index.html
Als <strong>Chinees</strong> als eindexam<strong>en</strong>vak (Abiturfach) wordt aangebod<strong>en</strong>, moet het minst<strong>en</strong>s 3<br />
lesur<strong>en</strong> per week staan ingeroosterd om als 'Wahlpflichtfach' in aanmerking te kom<strong>en</strong>.<br />
Het te bereik<strong>en</strong> eindniveau zoals geformuleerd in het docum<strong>en</strong>t Empfehlung<strong>en</strong> des<br />
Fachverbands Chinesisch zum Anforderungsniveau für Abiturprüfung<strong>en</strong> im Fach<br />
Chinesisch als spät beginn<strong>en</strong>de Fremdsprache in der gymnasial<strong>en</strong> Oberstufe (2007) 13<br />
is gerelateerd aan het ERK 14 <strong>en</strong> ligt <strong>voor</strong> alle vaardighed<strong>en</strong> <strong>op</strong> A2 niveau. In het<br />
niveauoverzicht dat het Fachverband <strong>op</strong> zijn website heeft gepubliceerd, wordt gesteld<br />
dat <strong>e<strong>en</strong></strong> leerling met <strong>e<strong>en</strong></strong> Eur<strong>op</strong>ese <strong>taal</strong>achtergrond gemiddeld twee keer zoveel tijd<br />
nodig zal hebb<strong>en</strong> om <strong>e<strong>en</strong></strong> ERK-niveau <strong>Chinees</strong> te bereik<strong>en</strong> als <strong>e<strong>en</strong></strong> ERK-niveau van<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> 'Eur<strong>op</strong>ese <strong>taal</strong>' 15 , namelijk 3 jaar (bov<strong>en</strong>bouw) onderwijs met 3 tot 4 lesuur per<br />
week (400 UE = Unterrichtseinheit<strong>en</strong>), of <strong>e<strong>en</strong></strong> int<strong>en</strong>sieve cursus van <strong>e<strong>en</strong></strong> half jaar in<br />
China zelf.<br />
De eindexam<strong>en</strong>kandidaat <strong>Chinees</strong> moet 400 karakters actief beheers<strong>en</strong> (kunn<strong>en</strong> lez<strong>en</strong><br />
én schrijv<strong>en</strong>) <strong>en</strong> 600 passief (all<strong>e<strong>en</strong></strong> betek<strong>en</strong>is herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>) <strong>en</strong> daarnaast ook nog 1000<br />
woord<strong>en</strong> (lexikalische Einheit<strong>en</strong>) kunn<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> - <strong>e<strong>en</strong></strong> overzicht van de 400, door<br />
het Fachverband Chinesisch geselecteerde karakters is <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in bijlage 4.<br />
In de aanbeveling<strong>en</strong> <strong>voor</strong> het te bereik<strong>en</strong> eindniveau staan, ev<strong>en</strong>als in Frankrijk, naast<br />
omschrijving<strong>en</strong> van de <strong>taal</strong>compet<strong>en</strong>ties ook aanwijzing<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de grammatica <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
vrij uitgebreide beschrijving van de interculturele compet<strong>en</strong>ties die de leerling<br />
verworv<strong>en</strong> moet hebb<strong>en</strong>.<br />
Het zijn <strong>voor</strong>al ouders die er bij schol<strong>en</strong> <strong>op</strong> aandring<strong>en</strong> het vak <strong>Chinees</strong> mogelijk te<br />
mak<strong>en</strong>, <strong>voor</strong>namelijk met het oog <strong>op</strong> het creër<strong>en</strong> van betere kans<strong>en</strong> <strong>voor</strong> hun kinder<strong>en</strong><br />
in <strong>e<strong>en</strong></strong> toekomst met China als economische wereldmacht. Er bestaat in Duitsland wel<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>op</strong>leiding tot leraar <strong>Chinees</strong>, maar slechts als Ergänzungs- of Erweiterungsfach.<br />
Deze <strong>op</strong>leiding kan all<strong>e<strong>en</strong></strong> in Münch<strong>en</strong> (Beier<strong>en</strong>), Keul<strong>en</strong> <strong>en</strong> Münster (Nordrhein-<br />
Westfal<strong>en</strong>) gevolgd word<strong>en</strong>. Echter, lang niet alle doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die in Duitsland <strong>Chinees</strong><br />
gev<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> deze <strong>op</strong>leiding gevolgd.<br />
Nog niet zo ver: België<br />
In België heeft het Vlaamse Ministerie van Onderwijs <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>leerplan</strong> <strong>Chinees</strong> do<strong>en</strong><br />
verschijn<strong>en</strong> in 2004 16 dat zich echter uitsluit<strong>en</strong>d <strong>op</strong> het volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>onderwijs richt.<br />
Wel hebb<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> tweetal Vlaamse parlem<strong>en</strong>tsled<strong>en</strong> zich in mei 2006 uitgesprok<strong>en</strong> <strong>voor</strong><br />
invoering van het <strong>Chinees</strong> in het secundair onderwijs. ''Voorl<strong>op</strong>ig kunn<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>landse<br />
stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in China zich in het Engels uit de slag trekk<strong>en</strong>. Maar het <strong>Chinees</strong> wordt<br />
alsmaar belangrijker als wet<strong>en</strong>schappelijke <strong>taal</strong>. De k<strong>en</strong>nis van het <strong>Chinees</strong> mag<br />
daarom niet beperkt blijv<strong>en</strong> tot de <strong>op</strong>leiding<strong>en</strong> Sinologie. Anders dreig<strong>en</strong> we <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
belangrijke partner te verliez<strong>en</strong>". 17 Ook in Wallonië heeft <strong>e<strong>en</strong></strong> parlem<strong>en</strong>tslid <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
verzoek tot invoering van <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> de middelbare <strong>school</strong> ingedi<strong>en</strong>d. Zowel<br />
Vlaander<strong>en</strong> als Wallonië zoud<strong>en</strong> graag Frankrijk will<strong>en</strong> volg<strong>en</strong> waar middelbare<br />
scholier<strong>en</strong> <strong>op</strong> het vo, <strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> steeds groter aantal gevall<strong>en</strong> ook al <strong>op</strong> de basis<strong>school</strong>,<br />
met <strong>Chinees</strong> kunn<strong>en</strong> beginn<strong>en</strong>.<br />
13 http://www.fachverband-chinesisch.de/downloads/abituranforderung<strong>en</strong>-fachverb070630.pdf<br />
14<br />
ERK staat <strong>voor</strong> Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader, oftewel Common Eur<strong>op</strong>ean Framework of<br />
Refer<strong>en</strong>ce - zie hoofdstuk 7 <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> nadere toelichting<br />
15<br />
http://userpage.fu-berlin.de/~guder/Niveaustuf<strong>en</strong>.htm<br />
16<br />
http://pedago.rago.be/pbddoc/lrplvo/2004/2004-612M.pdf<br />
17<br />
Patricia Ceys<strong>en</strong>s <strong>en</strong> Gilbert van Bael<strong>en</strong>, parlem<strong>en</strong>tsled<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de VLD in Het Laatste Nieuws,<br />
De Standaard, Het Nieuwsblad,<strong>en</strong> Het Volk, 6 mei 2006<br />
⏐ 15
E<strong>en</strong> dal<strong>en</strong>de tr<strong>en</strong>d: Groot Brittannië<br />
De belangstelling <strong>voor</strong> mvt onderwijs in Groot Brittannië k<strong>en</strong>t sinds 2000 <strong>e<strong>en</strong></strong> sterke,<br />
zorgwekk<strong>en</strong>de teruglo<strong>op</strong>. Dit geldt <strong>voor</strong> de 'grote' (d.w.z. door veel leerling<strong>en</strong> gekoz<strong>en</strong>)<br />
mvt Frans, Spaans <strong>en</strong> Duits maar ook <strong>voor</strong> de 'kleine' (d.w.z. door betrekkelijk weinig<br />
leerling<strong>en</strong> gekoz<strong>en</strong>) mvt. Zoals ook al in de inleiding van dit hoofdstuk staat<br />
gememoreerd, is dit wellicht te 'wijt<strong>en</strong>' aan het feit dat Engels steeds meer de 'lingua<br />
franca' van de wereld wordt, maar ook aan het beeld dat bij leerling<strong>en</strong> bestaat van de<br />
exam<strong>en</strong>eis<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de mvt. Deze exam<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> als 'lastig' gezi<strong>en</strong> - er is <strong>e<strong>en</strong></strong> ruime<br />
keuze aan makkelijkere vakk<strong>en</strong> <strong>voor</strong>hand<strong>en</strong>.<br />
In Engeland, Wales <strong>en</strong> Noord Ierland kunn<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> deelnem<strong>en</strong> aan GCSE<br />
exam<strong>en</strong>s <strong>Chinees</strong> (laagste niveau), aan de zog<strong>en</strong>aamde <strong>school</strong>exam<strong>en</strong>s As/A2 18<br />
(deelexam<strong>en</strong>s) <strong>Chinees</strong> <strong>en</strong> A-level <strong>Chinees</strong> (hoogste niveau).<br />
Deze exam<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> onder toezicht van Edexcel International, de<br />
organisatie verantwoordelijk <strong>voor</strong> de exam<strong>en</strong><strong>op</strong>gav<strong>en</strong> <strong>en</strong> het publicer<strong>en</strong> van de<br />
exam<strong>en</strong>resultat<strong>en</strong>. 19<br />
Echter, deze <strong>school</strong>exam<strong>en</strong>s gaan ervan uit dat de leerling van huis uit al <strong>Chinees</strong><br />
spreekt - de exam<strong>en</strong>eis<strong>en</strong> in de U.K. zijn dan ook (te) hoog <strong>voor</strong> niet-<strong>Chinese</strong><br />
leerling<strong>en</strong>. In 2007 versch<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> uitgebreide studie, Mandarin Language Learning<br />
Research Study, uitgevoerd door het CILT 20 met daarin <strong>e<strong>en</strong></strong>, <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> grote <strong>en</strong>quête<br />
gebaseerde, analyse van de staat van het <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> schol<strong>en</strong> in Engeland, Wales <strong>en</strong><br />
Noord Ierland. Uit de studie blijkt dat <strong>Chinees</strong> door leerling<strong>en</strong> gekoz<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> als<br />
onderdeel van het curriculum in 60% van de gevall<strong>en</strong>. Echter, <strong>Chinees</strong> wordt vaak ook<br />
als extracurriculaire k<strong>en</strong>nismakingscursus aangebod<strong>en</strong> (40%). De aantall<strong>en</strong> less<strong>en</strong><br />
<strong>Chinees</strong> die gegev<strong>en</strong> word<strong>en</strong> variër<strong>en</strong> van wekelijks 3 lesur<strong>en</strong> van 50 minut<strong>en</strong> tot g<strong>e<strong>en</strong></strong><br />
contacttijd - in dat geval moet de leerling via zelfstudie <strong>en</strong> met behulp van familieled<strong>en</strong><br />
zi<strong>en</strong> het juiste (exam<strong>en</strong>)niveau te hal<strong>en</strong>.<br />
In het rapport is <strong>e<strong>en</strong></strong> analyse <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> van problem<strong>en</strong> die schol<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong> bij het<br />
start<strong>en</strong> met <strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak.<br />
In onderstaande tabel staat <strong>e<strong>en</strong></strong> overzicht van de problem<strong>en</strong>, waarbij het <strong>op</strong>valt dat<br />
<strong>voor</strong>al het inpass<strong>en</strong> van het <strong>Chinees</strong> in het bestaande <strong>leerplan</strong> als grootste struikelblok<br />
wordt gezi<strong>en</strong>:<br />
18<br />
Het As/A2 exam<strong>en</strong> dat in Engeland na het GCSE exam<strong>en</strong> sinds 2000 kan word<strong>en</strong> afgelegd is<br />
niet <strong>e<strong>en</strong></strong> exam<strong>en</strong> dat <strong>op</strong> A2 niveau van het ERK wordt afgelegd. As/A2 is de b<strong>en</strong>aming van<br />
moduul- of deelexam<strong>en</strong>s.<br />
19<br />
http://www.edexcel-international.org/quals/gcse/lang/gcse/1666/<br />
20<br />
Mandarin Language Learning, Research Study, CILT, 2007 -<br />
http://www.cilt.org.uk/research/mandarin_language_learning_research.pdf<br />
⏐ 16
Constraints <strong>en</strong>countered in offering Mandarin in the <strong>school</strong><br />
All <strong>school</strong>s teaching Mandarin<br />
Number %<br />
Curriculum time 71 55%<br />
Difficulty for pupils 58 45%<br />
Availability of teaching resources 48 37%<br />
Staffing 45 35 %<br />
Accreditation issues 43 33%<br />
Funding/ cost 27 21%<br />
Pupil interest 25 19%<br />
Attitudes of others 7 5%<br />
Total 130 100%<br />
In dit rapport wordt ook uitgebreid melding gemaakt van de problematiek die leerling<strong>en</strong><br />
ervar<strong>en</strong> met het niveau van de officiële exam<strong>en</strong>s.<br />
In 2008 kondigde het Edexcel, het Examination Board, aan de exam<strong>en</strong>s om die red<strong>en</strong><br />
te zull<strong>en</strong> uitbreid<strong>en</strong> met 'haalbare' exam<strong>en</strong>s <strong>voor</strong> leerling<strong>en</strong> die <strong>Chinees</strong> als startersvak<br />
kiez<strong>en</strong>. 21 De Edexcel exam<strong>en</strong>s zijn (nog) niet gek<strong>op</strong>peld aan het ERK.<br />
In Schotland kunn<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> deelnem<strong>en</strong> aan het zog<strong>en</strong>aamde SQA 22 exam<strong>en</strong> <strong>voor</strong><br />
beginners in <strong>Chinees</strong> (Standard Grade), waarbij wel <strong>e<strong>en</strong></strong> onderscheid wordt gemaakt<br />
tuss<strong>en</strong> non-native <strong>en</strong> native speakers of <strong>Chinese</strong>. Ook in Schotland meldt <strong>e<strong>en</strong></strong> doc<strong>en</strong>te<br />
<strong>Chinees</strong>, verbond<strong>en</strong> aan de St. George's School for Girls in Edinburgh:<br />
"We in Scotland are in the fortunate position of having the SQA range of qualifications<br />
suitable for beginners, and the possibility of Standard Grade, as well as GCSE, A/S<br />
and A Level for more advanced stud<strong>en</strong>ts, but suitable, lively materials are hard to find.<br />
At St. George's, we have <strong>en</strong>ded up, as I suspect most other teachers of <strong>Chinese</strong> have<br />
done, by creating our own course and worksh<strong>op</strong> materials, each targeted at a specific<br />
learning group. We are very fortunate in our teachers, who come from mainland China<br />
under the auspices of GAP Activity Projects, and who each contribute their own<br />
expertise to the materials we create". 23<br />
Lokaal pionierswerk: Italië<br />
Kijk<strong>en</strong> we meer in zuidelijke richting dan zi<strong>en</strong> we dat Italië <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>voor</strong>zichtig begin<br />
gemaakt heeft met het zowel extracurriculair als curriculair aanbied<strong>en</strong> van <strong>Chinees</strong>. In<br />
de Regione V<strong>en</strong>eto (Noordoost Italië) is in 2006 <strong>op</strong> initiatief van het Liceo Pigafetta te<br />
Vic<strong>en</strong>za, <strong>e<strong>en</strong></strong> stad in de buurt van het Gardameer, het netwerk SVIO <strong>op</strong>gericht: la<br />
Scuola V<strong>en</strong>eta Incontra l'Ori<strong>en</strong>te, oftewel: het middelbare onderwijs in V<strong>en</strong>eto ontmoet<br />
het Oost<strong>en</strong>. Het netwerk bestaat uit 11 middelbare schol<strong>en</strong> (havo/vwo) die <strong>Chinees</strong> in<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> experim<strong>en</strong>teel profiel aanbied<strong>en</strong>. Op twee van deze schol<strong>en</strong>, waarvan het Liceo<br />
Pigafetta er één is, gaat het om <strong>e<strong>en</strong></strong> curriculair keuzevak in de bov<strong>en</strong>bouw (derde<br />
21<br />
http://news.bbc.co.uk/1/hi/education/7233443.stm - <strong>e<strong>en</strong></strong> krant<strong>en</strong>artikel waarin dit nader wordt<br />
toegelicht.<br />
22<br />
SQA - Scottish Qualifications Authority - het Schotse equival<strong>en</strong>t van het Britse GCSE<br />
23 http://www.scilt.stir.ac.uk/SLR/Issue4/life_as_a_teacher.htm<br />
⏐ 17
moderne vreemde <strong>taal</strong>), <strong>op</strong> de andere neg<strong>en</strong> <strong>voor</strong>alsnog om <strong>e<strong>en</strong></strong> extracurriculaire<br />
cursus. Bij Pigafetta zull<strong>en</strong> de eerste leerling<strong>en</strong> in het <strong>school</strong>jaar 2008-09 hun<br />
eindexam<strong>en</strong> do<strong>en</strong>, leerling<strong>en</strong> van het Istituto Einaudi in Padua zull<strong>en</strong> h<strong>en</strong> het jaar<br />
daarna volg<strong>en</strong>. Het SVIO netwerk werkt nauw sam<strong>en</strong> met de Universiteit Ca' Foscari<br />
van V<strong>en</strong>etië, die de doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aanlevert <strong>en</strong> ondersteuning biedt bij de keuze van<br />
leerstof <strong>en</strong> material<strong>en</strong> <strong>en</strong> de didactische aanpak.<br />
Ook in andere regio's zijn <strong>en</strong>kele middelbare schol<strong>en</strong> bezig met <strong>e<strong>en</strong></strong> vergelijkbaar<br />
experim<strong>en</strong>t met <strong>Chinees</strong> als curriculair vak, zoals <strong>e<strong>en</strong></strong> lyceum in Milaan, één in<br />
Bergamo, één in G<strong>en</strong>ua <strong>en</strong> één in de provincie Turijn. In de Regione Lazio (Rome <strong>en</strong><br />
omstrek<strong>en</strong>) bied<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> ti<strong>en</strong>tal middelbare schol<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> extracurriculaire cursus aan,<br />
weliswaar elk jaar afhankelijk van <strong>e<strong>en</strong></strong> regionale subsidie die helaas (nog) niet <strong>op</strong><br />
structurele basis verl<strong>e<strong>en</strong></strong>d wordt. Ook in het zuid<strong>en</strong> van Italië word<strong>en</strong> hier <strong>en</strong> daar<br />
extracurriculaire cursuss<strong>en</strong> aangebod<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> netwerk van zo'n 50 middelbare schol<strong>en</strong><br />
verspreid over heel Italië verzorgt modules in de middagur<strong>en</strong> <strong>voor</strong>namelijk gericht <strong>op</strong><br />
de <strong>Chinese</strong> cultuur; dezelfde schol<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> aan <strong>Chinese</strong> leerling<strong>en</strong> de mogelijkheid<br />
om drie jaar lang in Italië <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> middelbare <strong>school</strong> les te krijg<strong>en</strong> om <strong>e<strong>en</strong></strong> Italiaans<br />
<strong>school</strong>diploma te hal<strong>en</strong>.<br />
De grootste problem<strong>en</strong> waarmee de Italiaanse schol<strong>en</strong> kamp<strong>en</strong> bij de invoering van<br />
<strong>Chinees</strong> als curriculair vak is het gebrek aan <strong>e<strong>en</strong></strong> officieel programma <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> landelijk<br />
beleid, waardoor <strong>Chinees</strong> nog steeds g<strong>e<strong>en</strong></strong> formele status heeft. Consequ<strong>en</strong>ties<br />
daarvan zijn het ontbrek<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> curriculum <strong>en</strong> eindniveaus, van <strong>e<strong>en</strong></strong> erk<strong>en</strong>de<br />
lerar<strong>en</strong><strong>op</strong>leiding <strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> officieel exam<strong>en</strong>. Ook mog<strong>en</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> niet in<br />
vaste di<strong>en</strong>st word<strong>en</strong> aang<strong>en</strong>om<strong>en</strong> zolang <strong>Chinees</strong> g<strong>e<strong>en</strong></strong> officieel <strong>school</strong>vak is. Het<br />
netwerk SVIO ho<strong>op</strong>t sam<strong>en</strong> met schol<strong>en</strong> <strong>en</strong> universiteit<strong>en</strong> uit andere regio's voldo<strong>en</strong>de<br />
druk te kunn<strong>en</strong> uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> bij de overheid om <strong>e<strong>en</strong></strong> formele erk<strong>en</strong>ning te kunn<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong><br />
van <strong>e<strong>en</strong></strong> de facto situatie, ontstaan dankzij de innovatieve geest van de doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>school</strong>leiders die actief betrokk<strong>en</strong> zijn bij dit project.<br />
E<strong>en</strong> vermelding waard is het feit dat dit jaar twee interessante onderzoek<strong>en</strong> in dit land<br />
zijn versch<strong>en</strong><strong>en</strong>: het Onderwijsbureau van Regione Lombardia heeft in <strong>e<strong>en</strong></strong> publicatie 24<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> poging gedaan om descriptor<strong>en</strong> te ontwikkel<strong>en</strong> specifiek <strong>voor</strong> de <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>op</strong><br />
niveau A1/A2 van het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader.<br />
E<strong>en</strong> <strong>voor</strong>beeld <strong>voor</strong> luistervaardigheid A1:<br />
• Riesco a riconoscere e utilizzare la tavola di trascrizione fonetica del sistema<br />
pinyin<br />
• Riesco a riconoscere e distinguere i quattro toni<br />
• Riesco a conoscere le regole dell’uso irregolare dei toni<br />
Vertaling:<br />
• Ik kan de fonetische transcriptie van het pinyin herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong><br />
• Ik kan de vier ton<strong>en</strong> herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> er onderscheid tuss<strong>en</strong> mak<strong>en</strong><br />
• Ik kan de uitzonderingsregels <strong>voor</strong> het gebruik<strong>en</strong> van de ton<strong>en</strong> hanter<strong>en</strong><br />
Het betreft hier <strong>e<strong>en</strong></strong> eerste aanzet tot <strong>e<strong>en</strong></strong> definitie van specifieke descriptor<strong>en</strong> <strong>voor</strong> het<br />
<strong>Chinees</strong>, die nog Eur<strong>op</strong>ese afstemming behoev<strong>en</strong>.<br />
24 Marzi, D. <strong>en</strong> L. Wong, Lingua Cinese - Materiali per doc<strong>en</strong>ti, Ministero dell’Istruzione,<br />
dell’Università e della Ricerca – Ufficio Scolastico per la Lombardia 2008<br />
⏐ 18
Bij de Universiteit Bocconi van Milaan zijn de niveaus van de HSK exam<strong>en</strong>s 25<br />
vergelek<strong>en</strong> met de compet<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>iveaus van het ERK <strong>en</strong> zijn verschill<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
over<strong>e<strong>en</strong></strong>komst<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> rij gezet. 26 Deze studie wordt in de kom<strong>en</strong>de maand<strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong>tgezet, in sam<strong>en</strong>werking met HSK c<strong>en</strong>tra.<br />
Zie ook bijlage 2 <strong>voor</strong> de verslag<strong>en</strong> van de interviews die bij Liceo Pigafetta zijn<br />
afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
25<br />
HSK - Hanyu Shuiping Kaoshi is het internationaal standaardexam<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
van wie <strong>Chinees</strong> niet de moeder<strong>taal</strong> is. Voor meer informatie:<br />
http://www.hsk.org.cn/<strong>en</strong>glish/Default.aspx of http://www.chinesecollege.nl/ (nederlandse website)<br />
26<br />
Clara Bulfoni (red.), Studiare la Cina oggi: società, politica, lingua e cultura, Franco Angeli Ed.,<br />
Milaan 2008<br />
⏐ 19
<strong>leerplan</strong> <strong>Chinees</strong><br />
plaats in<br />
curriculum<br />
afdeling<br />
aantal leerling<strong>en</strong><br />
3. <strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak in<br />
Nederland<br />
Vooralsnog kan <strong>Chinees</strong> all<strong>e<strong>en</strong></strong> gegev<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in de eig<strong>en</strong> tijd in de onderbouw <strong>en</strong><br />
bov<strong>en</strong>bouw, of in de geheel vrije ruimte in de bov<strong>en</strong>bouw. Het is dus (nog) g<strong>e<strong>en</strong></strong><br />
erk<strong>en</strong>de <strong>school</strong><strong>taal</strong>. Engels, Frans, Duits, Spaans, Italiaans, Russisch, Arabisch, Turks<br />
<strong>en</strong> Fries zijn dat wel. Voor deze tal<strong>en</strong> (m.u.v. Italiaans) bestaat <strong>e<strong>en</strong></strong> c<strong>en</strong>traal<br />
eindexam<strong>en</strong>.<br />
In Nederland zijn <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal schol<strong>en</strong> in de afgel<strong>op</strong><strong>en</strong> jar<strong>en</strong> gestart met het aanbied<strong>en</strong><br />
van <strong>Chinees</strong> als keuzevak. Aanleiding <strong>voor</strong> het invoer<strong>en</strong> van het vak <strong>Chinees</strong> <strong>en</strong> de<br />
uitvoeringssc<strong>en</strong>ario's verschill<strong>en</strong> nogal per <strong>school</strong>. De auteurs van deze publicatie<br />
hebb<strong>en</strong> er vier bezocht <strong>en</strong> met <strong>school</strong>leiding, doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> gesprok<strong>en</strong>.<br />
Hierna volgt <strong>e<strong>en</strong></strong> sam<strong>en</strong>vatting van de ervaring<strong>en</strong> met het vak <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> deze<br />
schol<strong>en</strong>. Voor <strong>e<strong>en</strong></strong> uitgebreider weergave van de uitgevoerde interviews wordt naar<br />
bijlage 2 verwez<strong>en</strong>.<br />
Hilversum<br />
Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk<br />
Gymnasium<br />
ja, experim<strong>en</strong>teel ism<br />
OC&W<br />
⏐ 21<br />
2e of 3e mvt<br />
gymnasium<br />
58<br />
aantal lesur<strong>en</strong> 2e leerjaar: 2x50 min<br />
(v.a. januari)<br />
3e leerjaar: 2x50 min<br />
4e t/m 6e leerjaar:<br />
3x50 min<br />
• profielvak in C&M<br />
• andere profiel<strong>en</strong>:<br />
mogelijk in de vrije<br />
ruimte<br />
Rotterdam<br />
Wolfert van<br />
Borsel<strong>en</strong><br />
27 gegev<strong>en</strong>s: <strong>school</strong>jaar 2007/2008<br />
nee<br />
extracurriculair<br />
H/V<br />
15<br />
2e leerjaar: 2x45 min<br />
3e leerlaar: 2x45 min<br />
4e leerjaar: 2x45 min<br />
D<strong>en</strong> Haag<br />
Gymnasium<br />
Haganum<br />
nee<br />
extracurriculair<br />
gymnasium<br />
13<br />
4e leerjaar: 2x50 min<br />
5e leerjaar: 2x50 min 27<br />
Delft<br />
Stanislas<br />
College<br />
volgt Hilversum<br />
curriculair<br />
H/V<br />
43<br />
2e leerjaar: 2x45 min<br />
3e leerjaar: 2x45 min<br />
4e leerjaar: 3x45 min
aantal leerjar<strong>en</strong><br />
eindniveau<br />
ERK gerelateerd?<br />
bekostiging<br />
methode<br />
Hilversum<br />
Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk<br />
Gymnasium<br />
⏐ 22<br />
5<br />
streefniveau A2<br />
• <strong>school</strong> (lumpsum)<br />
• extra ouderbijdrage<br />
(all<strong>e<strong>en</strong></strong> onderbouw)<br />
<strong>Chinees</strong>? 'n makkie!<br />
Rotterdam<br />
Wolfert van<br />
Borsel<strong>en</strong><br />
3<br />
nee<br />
• <strong>school</strong><br />
(lumpsum)<br />
• extra<br />
ouderbijdrage<br />
• subsidie<br />
• <strong>Chinees</strong> in 10<br />
verdieping<strong>en</strong><br />
• Happy <strong>Chinese</strong><br />
• Grammatica van<br />
het Mandarijn<br />
D<strong>en</strong> Haag<br />
Gymnasium<br />
Haganum<br />
2<br />
nee<br />
• <strong>school</strong><br />
(lumpsum)<br />
<strong>Chinees</strong> in 10<br />
verdieping<strong>en</strong><br />
Delft<br />
Stanislas<br />
College<br />
3<br />
nee<br />
• <strong>school</strong><br />
(lumpsum)<br />
<strong>Chinees</strong>? 'n makkie!<br />
Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium, Hilversum<br />
Het Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium Hilversum is <strong>e<strong>en</strong></strong> vrij kleine <strong>school</strong>, gevestigd aan de<br />
Vaartweg 54 in Hilversum. Met zo’n 800 leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> ongeveer 90 medewerkers vormt<br />
het toch één van de grotere zelfstandige gymnasia in Nederland.<br />
<strong>Chinees</strong> is <strong>op</strong> deze <strong>school</strong> in 2006 in de tweede klas als keuzevak ingevoerd als<br />
vervolgstap na <strong>e<strong>en</strong></strong> brede confer<strong>en</strong>tie met leerling<strong>en</strong>, doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> ouders in 2005 over<br />
het thema: de wereld verandert; hoe kunn<strong>en</strong> wij als <strong>school</strong> ons daarbij aanpass<strong>en</strong>?<br />
Wat vind<strong>en</strong> wij met elkaar belangrijk, wat vind<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>voor</strong> hun toekomst<br />
belangrijk, welke ontwikkeling<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> <strong>op</strong> ons af <strong>en</strong> wat hebb<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> nodig om<br />
straks in deze sam<strong>en</strong>leving te functioner<strong>en</strong>? Uitkomst<strong>en</strong> van de discussie war<strong>en</strong>: leer<br />
ons de wereld begrijp<strong>en</strong>, leer ons compet<strong>en</strong>ties ontwikkel<strong>en</strong> die nodig zijn <strong>voor</strong> de<br />
nieuwe sam<strong>en</strong>stelling van de maatschappij. Concreet resulteerde dit in <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal<br />
aanvulling<strong>en</strong> <strong>op</strong> het onderwijsprogramma van het gymnasium, waaronder de invoering<br />
van <strong>Chinees</strong>. Dit vormde <strong>e<strong>en</strong></strong> logisch onderdeel van het veranderingsproces binn<strong>en</strong> de<br />
<strong>school</strong> <strong>en</strong> paste daarmee uitstek<strong>en</strong>d binn<strong>en</strong> de onderwijsvisie van het gymnasium.<br />
<strong>Chinees</strong> is in de onderbouw vanaf de tweede klas <strong>e<strong>en</strong></strong> extra vak. In de tweede (vanaf<br />
januari) <strong>en</strong> in de derde klas krijg<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> 2 less<strong>en</strong> van 50 minut<strong>en</strong> per week. Vanaf<br />
het <strong>school</strong>jaar 2007/08 heeft het vak de status van mvt gekreg<strong>en</strong> in plaats van<br />
extracurriculaire cursus. Hier<strong>voor</strong> is door de staatssecretaris van Onderwijs speciale<br />
toestemming verl<strong>e<strong>en</strong></strong>d. Vanaf de vierde klas kunn<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> als profielvak<br />
bij C&M kiez<strong>en</strong> <strong>en</strong> als vak in het vrije deel bij alle andere profiel<strong>en</strong>. Op het gymnasium<br />
zijn <strong>e<strong>en</strong></strong> tweede <strong>en</strong> derde mvt tot <strong>en</strong> met de vierde klas in alle profiel<strong>en</strong> verplicht; de<br />
leerling<strong>en</strong> die <strong>Chinees</strong> kiez<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> Frans of Duits lat<strong>en</strong> vall<strong>en</strong>. Er was in het<br />
<strong>school</strong>jaar 2007/08 <strong>voor</strong> het eerst <strong>e<strong>en</strong></strong> vierde klas <strong>Chinees</strong>, die in de eerste vier<br />
maand<strong>en</strong> 2 <strong>en</strong> daarna 3 less<strong>en</strong> van 50 minut<strong>en</strong> kreeg.
In het <strong>school</strong>jaar 2008/09 zijn er 25 leerling<strong>en</strong> in de derde klas, 14 in de vierde <strong>en</strong> 19 in<br />
de vijfde. Leerling<strong>en</strong> word<strong>en</strong> toegelat<strong>en</strong> <strong>op</strong> basis van hun cijferlijst, inzet <strong>en</strong> houding.<br />
<strong>Chinees</strong> is <strong>op</strong> het Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium <strong>op</strong>gezet door Tin Chau Tsui, tev<strong>en</strong>s<br />
werkzaam aan de Hoge<strong>school</strong> Zuyd. Naast de heer Tsui zijn inmiddels nog twee<br />
andere doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aang<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, ondanks het geringe aantal lesur<strong>en</strong>, om te <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong><br />
dat <strong>Chinees</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>manssectie zou word<strong>en</strong>; dit zou namelijk het integratieproces <strong>en</strong><br />
de status van het vak binn<strong>en</strong> de <strong>school</strong> kunn<strong>en</strong> belemmer<strong>en</strong>. Per 1 januari 2008 krijgt<br />
de vierde klas <strong>op</strong> de maandagmiddag <strong>e<strong>en</strong></strong> lesuur (bijna) geheel in het <strong>Chinees</strong>.<br />
In de onderbouw wordt het vak deels door de ouders, deels door de <strong>school</strong><br />
gefinancierd. In de bov<strong>en</strong>bouw word<strong>en</strong> de kost<strong>en</strong> geheel door de <strong>school</strong> gedrag<strong>en</strong>, dit<br />
omdat het niet meer om <strong>e<strong>en</strong></strong> extra vak maar om <strong>e<strong>en</strong></strong> curriculair vak gaat.<br />
De <strong>school</strong> heeft nadrukkelijk de steun van de <strong>Chinese</strong> ambassade ervar<strong>en</strong> in de vorm<br />
van wederzijdse ontvangst<strong>en</strong> <strong>en</strong> goede contact<strong>en</strong>. Verder heeft de ambassade<br />
woord<strong>en</strong>boek<strong>en</strong> <strong>en</strong> ondersteun<strong>en</strong>d lesmateriaal beschikbaar gesteld.<br />
Ook het initiële bezoek van de directie aan de <strong>Chinese</strong> partner<strong>school</strong> dat in november<br />
2006 heeft plaatsgevond<strong>en</strong>, is sterk gesponsord <strong>en</strong> gestimuleerd door de Kamer van<br />
Ko<strong>op</strong>handel <strong>en</strong> de Ambassade.<br />
Het bestuur van de <strong>school</strong> hecht sterk aan zelfstandigheid. Het is daarom niet<br />
ingegaan <strong>op</strong> de mogelijkheid om <strong>e<strong>en</strong></strong> structurele bijdrage van de <strong>Chinese</strong> ambassade<br />
te krijg<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld om de aanstelling van doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> te financier<strong>en</strong>.<br />
Het Gymnasium heeft in 2007 toestemming van de overheid gekreg<strong>en</strong> om volg<strong>en</strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
eig<strong>en</strong> exam<strong>en</strong>programma <strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>eig<strong>en</strong> exam<strong>en</strong>vak in te voer<strong>en</strong>. In het<br />
verzoek wordt A2 als haalbaar niveau volg<strong>en</strong>s het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader gesteld<br />
uitgaand van <strong>e<strong>en</strong></strong> to<strong>taal</strong> aantal van 480 SLU in de bov<strong>en</strong>bouw. Dit aantal is echter<br />
feitelijk te laag. Reëler kan m<strong>en</strong> waarschijnlijk sprek<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> tijdsbeslag van 600<br />
SLU. <strong>Chinees</strong> vergt net iets meer dan de andere moderne vreemde tal<strong>en</strong>.<br />
De less<strong>en</strong>tabel ziet er als volgt uit:<br />
⏐ 23<br />
leerjaar 2 leerjaar 3 leerjaar 4 leerjaar 5 leerjaar 6<br />
2<br />
(vanaf januari)<br />
2 3 3 3<br />
Het PTA <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> bevat nog g<strong>e<strong>en</strong></strong> toets<strong>en</strong> in de vierde klas. Het vak wordt 50% in<br />
de vijfde <strong>en</strong> 50% in de zesde klas met <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong>exam<strong>en</strong> afgeslot<strong>en</strong>.<br />
Er wordt in de hele bov<strong>en</strong>bouw iedere week <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>voor</strong>tgangstoets (SO) afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, die<br />
meetelt <strong>voor</strong> het rapportcijfer.<br />
De PTA toets<strong>en</strong> zijn qua structuur gebaseerd <strong>op</strong> het HSK.<br />
De leergang in gebruik is: '<strong>Chinees</strong>? 'n Makkie!' van Tin Chau Tsui. Geluids- <strong>en</strong><br />
videomateriaal zijn <strong>op</strong> het vaklokaal van de Digi<strong>school</strong> <strong>en</strong> <strong>op</strong> YouTube beschikbaar.<br />
Van internet wordt ook regelmatig extra videomateriaal gebruikt.<br />
Wolfert van Borsel<strong>en</strong>, Rotterdam<br />
De Wolfert van Borsel<strong>en</strong> is <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>op</strong><strong>en</strong>bare schol<strong>en</strong>gem<strong>e<strong>en</strong></strong>schap, met ruim 2200<br />
leerling<strong>en</strong>, gevestigd aan de B<strong>en</strong>tincklaan 280 in Rotterdam. In 1973 werd <strong>op</strong> de<br />
Wolfert van Borsel<strong>en</strong> gestart met de Internationale Schakelklass<strong>en</strong> (ISK) <strong>en</strong> in 1986
werd het onderwijsaanbod verder uitgebreid met internationaal onderwijs. Deze<br />
afdeling heette in het begin het 'International Departm<strong>en</strong>t', maar is later omgedo<strong>op</strong>t tot<br />
de Rotterdam International Secondary School - Wolfert van Borsel<strong>en</strong> (de RISS). Op de<br />
RISS wordt onderwijs gebod<strong>en</strong> <strong>voor</strong> kinder<strong>en</strong> van ouders die tijdelijk in Nederland zijn<br />
<strong>voor</strong> werk, zog<strong>en</strong>aamde 'expats'. Deze kinder<strong>en</strong> volg<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> internationale <strong>op</strong>leiding,<br />
het International G<strong>en</strong>eral Certificate of Secondary Education (IGCSE) of het<br />
International Baccalaureate (IB Diploma Programme).<br />
Rotterdam is partnerstad met Shanghai; er vindt jaarlijks <strong>e<strong>en</strong></strong> uitwisseling plaats <strong>op</strong><br />
gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk niveau, ook wat betreft het onderwijs. Zo zijn er bij<strong>voor</strong>beeld perman<strong>en</strong>t 2<br />
doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van de <strong>school</strong> ‘uitgel<strong>e<strong>en</strong></strong>d’ aan de internationale <strong>school</strong> in Shanghai waar ze<br />
onder andere Nederlands gev<strong>en</strong> aan Nederlandse kinder<strong>en</strong> van expats. De keuze om<br />
<strong>Chinees</strong> in het curriculum <strong>op</strong> te nem<strong>en</strong> is mede hierdoor ingegev<strong>en</strong>.<br />
Het vak <strong>Chinees</strong> is <strong>op</strong> deze <strong>school</strong> <strong>voor</strong> het eerst in het <strong>school</strong>jaar 2007-2008<br />
aangebod<strong>en</strong>. Er war<strong>en</strong> in to<strong>taal</strong> 11 leerling<strong>en</strong> in de onderbouw, 4 in de bov<strong>en</strong>bouw<br />
plus nog <strong>e<strong>en</strong></strong> groep <strong>voor</strong> volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> (ouders <strong>en</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>). Het vak wordt<br />
extracurriculair gegev<strong>en</strong>, met 1,5 uur les per week, in <strong>e<strong>en</strong></strong> blokuur geroosterd aan het<br />
einde van de dag.<br />
Omdat 70% van de leerling<strong>en</strong> niet Nederlands is, vindt het onderwijs <strong>voor</strong> het grootste<br />
deel in het Engels plaats. De less<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> word<strong>en</strong> daarom, afhankelijk van de<br />
groep, via de tuss<strong>en</strong><strong>taal</strong> Nederlands of Engels gegev<strong>en</strong>.<br />
Het vak <strong>Chinees</strong> wordt bekostigd via drie geldstrom<strong>en</strong>, namelijk <strong>e<strong>en</strong></strong> bijdrage van de<br />
<strong>school</strong> per leerling, via <strong>e<strong>en</strong></strong> subsidie 'Brede School' <strong>en</strong> via <strong>e<strong>en</strong></strong> ouderbijdrage.<br />
De <strong>school</strong> is van plan <strong>Chinees</strong> in de nabije toekomst standaard vanaf het tweede<br />
leerjaar in het rooster te zett<strong>en</strong> omdat de leerling<strong>en</strong> het eerste leerjaar al Frans <strong>en</strong><br />
Nederlands naast de voer<strong>taal</strong> Engels hebb<strong>en</strong>. Er zal dan gekoz<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
tuss<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> <strong>en</strong> Spaans. Voorwaarde is wel dat er dan <strong>e<strong>en</strong></strong> officieel <strong>leerplan</strong> bestaat<br />
met officiële exam<strong>en</strong>s <strong>en</strong> dat er bevoegde lerar<strong>en</strong> van de lerar<strong>en</strong><strong>op</strong>leiding kom<strong>en</strong>.<br />
Deze <strong>school</strong> hecht aan all<strong>e<strong>en</strong></strong> eerstegraders in het doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>bestand. De huidige<br />
doc<strong>en</strong>te is mevrouw Nhi Vuong, die haar doctoraal sinologie aan de universiteit van<br />
Leid<strong>en</strong> heeft behaald. Als knelpunt wordt ervar<strong>en</strong> dat er g<strong>e<strong>en</strong></strong> lerar<strong>en</strong><strong>op</strong>leiding <strong>Chinees</strong><br />
is. Afgestudeerde sinolog<strong>en</strong> zijn niet bevoegd <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> nu niet bevoegd rak<strong>en</strong><br />
vanwege het ontbrek<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> diploma van <strong>e<strong>en</strong></strong> lerar<strong>en</strong><strong>op</strong>leiding. Dit leidt weer tot<br />
contractuele problem<strong>en</strong>. Dit ess<strong>en</strong>tiële probleem is nog niet <strong>op</strong>gelost; iedere <strong>school</strong><br />
vindt <strong>e<strong>en</strong></strong> andere manier om ermee om te gaan, meestal niet in het <strong>voor</strong>deel van de<br />
doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
Mevrouw Nhi Vuong werkt met <strong>Chinees</strong> in 10 verdieping<strong>en</strong>. Het boek is ev<strong>en</strong>tueel aan<br />
te pass<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de onderbouw. Daarnaast gebruikt zij Grammatica van het Mandarijn,<br />
Wied<strong>en</strong>hof <strong>en</strong> Kuaile Hanyu (Happy <strong>Chinese</strong>) van NOCFL in sam<strong>en</strong>werking met de<br />
British Council. Tot slot hebb<strong>en</strong> alle leerling<strong>en</strong> twee <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige ruitjesschriftjes <strong>voor</strong><br />
het oef<strong>en</strong><strong>en</strong> met karakters. Na iedere les neemt de doc<strong>en</strong>te <strong>e<strong>en</strong></strong> van de twee sets<br />
schriftjes met daarin de oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, mee naar huis. De leerling moet <strong>op</strong> iedere<br />
bladzijde 50 x <strong>e<strong>en</strong></strong> karakter tek<strong>en</strong><strong>en</strong>; dit wordt door haar iedere week nagekek<strong>en</strong>.<br />
⏐ 24
De toets<strong>en</strong> die <strong>op</strong> deze <strong>school</strong> gebruikt word<strong>en</strong>, kom<strong>en</strong> tot nu toe uit de methode;<br />
daarnaast zijn er overhoring<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld door middel van dictees. Er is nog g<strong>e<strong>en</strong></strong><br />
ervaring <strong>op</strong>gedaan met het afnem<strong>en</strong> van HSK of TOP 28 toets<strong>en</strong>.<br />
Stanislas College, Delft<br />
Het Stanislas College heeft in het to<strong>taal</strong> 4000 leerling<strong>en</strong>, verspreid over vier<br />
vestiging<strong>en</strong>, drie Rooms Katholieke in Delft <strong>en</strong> één interconfessionele vestiging in<br />
Pijnacker. Het vak <strong>Chinees</strong> wordt aangebod<strong>en</strong> in Delft <strong>op</strong> de gymnasiumafdeling<br />
Westplantso<strong>en</strong>.<br />
De aanleiding om met het vak <strong>Chinees</strong> te beginn<strong>en</strong>, was het <strong>en</strong>thousiasme van de<br />
algem<strong>e<strong>en</strong></strong> directeur Simon V<strong>e<strong>en</strong></strong>man na terugkeer van <strong>e<strong>en</strong></strong> reis door China. Zijn idee<br />
dat China de economische macht van de toekomst is <strong>en</strong> dat het daarom belangrijk is<br />
deze <strong>taal</strong> te gaan gev<strong>en</strong>, vormde het startsein. Na <strong>en</strong>ig wikk<strong>en</strong> <strong>en</strong> weg<strong>en</strong> besloot m<strong>en</strong>,<br />
mede <strong>op</strong> aanrad<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinese</strong> (oud)-leerling, om niet in de bov<strong>en</strong>bouw te start<strong>en</strong><br />
maar in de onderbouw. In principe is het vak bedoeld <strong>voor</strong> gymnasiast<strong>en</strong>, hoewel ook<br />
ath<strong>en</strong>eum leerling<strong>en</strong>, <strong>en</strong> dit jaar zelfs <strong>e<strong>en</strong></strong> havo leerling deelnem<strong>en</strong>.<br />
In 2006 is m<strong>en</strong> in de tweede klas begonn<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> groep van 14 leerling<strong>en</strong>, waarvan<br />
er in het <strong>school</strong>jaar 2007/2008 11 doorgegaan zijn in de derde klas. De startersgroep<br />
2007-2008 telt 18 leerling<strong>en</strong> waarvan t<strong>en</strong> tijde van het interview nog niemand was<br />
gest<strong>op</strong>t - in to<strong>taal</strong> volgd<strong>en</strong> dus <strong>e<strong>en</strong></strong> kleine dertig leerling<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong>. Ook het Stanislas<br />
College streeft ernaar <strong>Chinees</strong> als eindexam<strong>en</strong>vak te gaan invoer<strong>en</strong>. Er zijn nog g<strong>e<strong>en</strong></strong><br />
eindniveaus beschrev<strong>en</strong> <strong>en</strong> er is ook nog g<strong>e<strong>en</strong></strong> eindtoets geweest. Het <strong>Chinees</strong> zal<br />
gek<strong>op</strong>peld moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> aan het ERK want, aldus de heer V<strong>e<strong>en</strong></strong>man,<br />
gesprekspartner <strong>op</strong> het Stanislas, "<strong>Chinees</strong> moet met Engels, Frans <strong>en</strong> Duits mee."<br />
<strong>Chinees</strong> is geroosterd in <strong>e<strong>en</strong></strong> blokuur aan de rand<strong>en</strong> van de dag. De derde klassers<br />
krijg<strong>en</strong> nu <strong>op</strong> donderdag het 8e <strong>en</strong> 9e uur les, de tweede klassers <strong>op</strong> vrijdag het 1e <strong>en</strong><br />
2e uur. Het eerste uur begint wel vroeg, namelijk om 8 uur. De leerling<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> dus<br />
goed gemotiveerd zijn om door te zett<strong>en</strong>.<br />
In de vierde klas 2008/2009 wil de heer V<strong>e<strong>en</strong></strong>man de ur<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> beter in het rooster<br />
inplann<strong>en</strong>; hij ho<strong>op</strong>t het aantal lesur<strong>en</strong> <strong>voor</strong> die klas uit te breid<strong>en</strong> naar 3 uur verspreid<br />
door de week, of ev<strong>en</strong>tueel in <strong>e<strong>en</strong></strong> combinatie van <strong>e<strong>en</strong></strong> blokuur <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> los uur in te<br />
rooster<strong>en</strong>.<br />
De <strong>school</strong> is lid geword<strong>en</strong> van het Platform '<strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> School', dat tot doel heeft het<br />
<strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak in het curriculum in te voer<strong>en</strong>. De schol<strong>en</strong> 29 , all<strong>en</strong> uit Zuid<br />
Holland - dit ook i.v.m. mogelijke subsidieregeling<strong>en</strong> van de provincie - hebb<strong>en</strong> <strong>voor</strong>al<br />
praktisch overleg met elkaar.<br />
28<br />
Test Of Profici<strong>en</strong>cy - Huayu, Taiwan<br />
29<br />
In het Platform ‘<strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> School’ werk<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de schol<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> bij het invoer<strong>en</strong> van<br />
<strong>Chinees</strong> als <strong>school</strong>vak: Visser ’t Hooft Lyceum, vestiging<strong>en</strong> Leid<strong>en</strong>, Leiderdorp & Rijnsburg,<br />
Adelbert College in Wass<strong>en</strong>aar, Stanislas College, vestiging<strong>en</strong> Delft & Pijnacker, Gymnasium<br />
Haganum in D<strong>en</strong> Haag, Erasmiaans Gymnasium in Rotterdam, Wolfert van Borsel<strong>en</strong> in<br />
Rotterdam, Ashram in Alph<strong>en</strong> aan de Rijn <strong>en</strong> drie schol<strong>en</strong> van de Schol<strong>en</strong>groep Zuid Hollandse<br />
Waard<strong>en</strong>, te wet<strong>en</strong> het Dalton Lyceum te Bar<strong>en</strong>drecht, het Gemini College te Ridderkerk <strong>en</strong> het<br />
Walburg College te Zwijndrecht.<br />
⏐ 25
Het vak <strong>Chinees</strong> wordt bekostigd uit de lumpsum van de <strong>school</strong>, met uitzondering van<br />
de cursus <strong>voor</strong> ouders. De <strong>school</strong> heeft namelijk, parallel aan de cursus <strong>voor</strong><br />
leerling<strong>en</strong>, <strong>e<strong>en</strong></strong> cursus <strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong> ouders <strong>op</strong>gezet. Deze cursus start met <strong>op</strong>zet <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
maand later, zodat de ouders hun kinder<strong>en</strong> om hulp moet<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong>. De ouders betal<strong>en</strong><br />
de kost<strong>en</strong> (material<strong>en</strong> <strong>en</strong> doc<strong>en</strong>tkost<strong>en</strong>) geheel zelf; <strong>voor</strong> de leerling<strong>en</strong> be<strong>taal</strong>t de<br />
<strong>school</strong> de kost<strong>en</strong> van de leermiddel<strong>en</strong>. Er is nog g<strong>e<strong>en</strong></strong> sponsoring gevraagd bij de<br />
<strong>Chinese</strong> autoriteit<strong>en</strong>, maar de <strong>school</strong> overweegt dit wel te gaan do<strong>en</strong>.<br />
Juist to<strong>en</strong> het idee van start<strong>en</strong> met het vak <strong>Chinees</strong> speelde, belde er spontaan <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
mevrouw naar het Stanislas <strong>op</strong> die meldde dat ze <strong>Chinese</strong> was <strong>en</strong> graag <strong>Chinees</strong><br />
wilde kom<strong>en</strong> gev<strong>en</strong>. Mevrouw Fan is van huis uit biochemica <strong>en</strong> heeft nog g<strong>e<strong>en</strong></strong><br />
formele lesbevoegdheid. Als lesmethode gebruikt zij <strong>Chinees</strong>? 'n Makkie!; daarnaast<br />
haalt zij ook materiaal van www.hanyuwang.cn <strong>en</strong> laat zij geregeld video’s zi<strong>en</strong> over de<br />
<strong>Chinese</strong> cultuur. Tev<strong>en</strong>s maakt ze bij de less<strong>en</strong> veel gebruik van zelfgemaakte<br />
instructies via het smartboard.<br />
In het gesprek met haar, waarvan het verslag <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> is in bijlage 2, vertelt zij hoe<br />
zij als <strong>Chinese</strong> native speaker het lesgev<strong>en</strong> aan Nederlandse leerling<strong>en</strong> ervaart. In de<br />
bijlage is ev<strong>en</strong><strong>e<strong>en</strong></strong>s het interview te lez<strong>en</strong> dat met <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal van haar leerling<strong>en</strong> heeft<br />
plaatsgevond<strong>en</strong>.<br />
Gymnasium Haganum, D<strong>en</strong> Haag<br />
Het Gymnasium Haganum is <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>op</strong><strong>en</strong>baar categoraal gymnasium, met ongeveer 650<br />
leerling<strong>en</strong>, sinds 1907 gevestigd aan de Laan van Meerder<strong>voor</strong>t in D<strong>en</strong> Haag.<br />
Al zo'n 7 jaar geled<strong>en</strong> werd er door het gymnasium overwog<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> in te voer<strong>en</strong><br />
naar aanleiding van het vrij grote aantal <strong>Chinese</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>school</strong> die <strong>op</strong> zaterdag<br />
de eig<strong>en</strong> <strong>Chinese</strong> <strong>school</strong> bezocht<strong>en</strong>. Er is ook <strong>e<strong>en</strong></strong> aanzi<strong>en</strong>lijke 'China Town' in D<strong>en</strong><br />
Haag. Echter, bij het inv<strong>en</strong>tariser<strong>en</strong> van de w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> van deze <strong>Chinese</strong> leerling<strong>en</strong> bleek<br />
dat deze nogal uit<strong>e<strong>en</strong></strong>liep<strong>en</strong>; er werd<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de <strong>Chinese</strong> tal<strong>en</strong> gesprok<strong>en</strong>, niet<br />
all<strong>e<strong>en</strong></strong> het Mandarijn. Het idee is to<strong>en</strong> niet verder uitgewerkt, totdat de <strong>school</strong> drie jaar<br />
geled<strong>en</strong> werd b<strong>en</strong>aderd door de vakgroep Sinologie van de Universiteit van Leid<strong>en</strong>.<br />
M<strong>en</strong> was <strong>op</strong> zoek naar schol<strong>en</strong> die bereid war<strong>en</strong> als proeftuin te di<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>voor</strong> de nieuw<br />
te ontwikkel<strong>en</strong> methode <strong>Chinees</strong> in ti<strong>en</strong> verdieping<strong>en</strong>. De <strong>school</strong> heeft dit aanbod<br />
met<strong>e<strong>en</strong></strong> aanvaard <strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong> van de drie auteurs van deze methode als doc<strong>en</strong>te<br />
aangetrokk<strong>en</strong>, namelijk sinologe Inez Kretzschmar.<br />
Mevrouw Krezschmar werkte in het <strong>school</strong>jaar 2007/2008 nog met de proefversie van<br />
<strong>Chinees</strong> in ti<strong>en</strong> verdieping<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> interview met mevrouw Kretzschmar <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal<br />
van haar leerling<strong>en</strong> is <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in bijlage 2.<br />
Het vak <strong>Chinees</strong> werd in 2007/2008 <strong>op</strong> het Haganum extracurriculair gegev<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
standaard aangebod<strong>en</strong> vanaf klas 4. Als criteria gold<strong>en</strong>: de rapportcijfers moest<strong>en</strong><br />
goed zijn <strong>en</strong> de leerling moest 'normale' inzet in de les ton<strong>en</strong>. Dat werkte het eerste<br />
jaar goed als toelatingscriterium. Ook in het tweede jaar k<strong>en</strong>de het Haganum <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
redelijke groep leerling<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong>. Daarna was er sprake van teruglo<strong>op</strong> in de<br />
belangstelling. Mevrouw Paardeko<strong>op</strong>er, conrector <strong>en</strong> gesprekspartner, stelt dat het<br />
<strong>Chinees</strong> aanvankelijk meer <strong>e<strong>en</strong></strong> hype was, iets nieuws <strong>en</strong> spann<strong>en</strong>ds. Vervolg<strong>en</strong>s werd<br />
het toch, naast alles wat de leerling<strong>en</strong> al do<strong>en</strong>, als zwaar ervar<strong>en</strong>. En de nieuwigheid<br />
was eraf. De <strong>school</strong> was dan ook blij dat het van meet af aan beslot<strong>en</strong> had het vak<br />
extracurriculair aan te bied<strong>en</strong>.<br />
⏐ 26
In 2005 was de eerste startersgroep begonn<strong>en</strong> in de bov<strong>en</strong>bouw met 20 leerling<strong>en</strong>. Na<br />
dat eerste jaar zijn er 7 doorgegaan als gevorderd<strong>en</strong> <strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s is er dat <strong>school</strong>jaar ook<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> nieuwe beginnersgroep gestart met 15 leerling<strong>en</strong>. In het <strong>school</strong>jaar 2007/2008<br />
war<strong>en</strong> er nog 10 leerling<strong>en</strong> die <strong>Chinees</strong> ded<strong>en</strong>: 6 in de beginnersgroep die in<br />
december 2007 van start ging, <strong>en</strong> nog 4 gevorderd<strong>en</strong> uit het vorige cursusjaar. Van<br />
deze groep maakte ook <strong>e<strong>en</strong></strong> onderbouwleerling deel uit: <strong>e<strong>en</strong></strong> tweedeklasser (!). Deze<br />
leerling was hoogbegaafd <strong>en</strong> had als brugklasser al <strong>e<strong>en</strong></strong> start gemaakt met <strong>Chinees</strong>.<br />
Voor hem gold dat <strong>Chinees</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> echte behoefte <strong>voor</strong>zag; het was intellectueel<br />
uitdag<strong>en</strong>d. In de beginnersgroep werd dit jaar ook weer <strong>e<strong>en</strong></strong> hoogbegaafde brugklasser<br />
toegelat<strong>en</strong>.<br />
Knelpunt<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> <strong>voor</strong>al <strong>op</strong> het organisatorische vlak gesignaleerd <strong>en</strong> dan met name<br />
roostertechnisch. <strong>Chinees</strong> was altijd <strong>op</strong> eerste ur<strong>en</strong> ingeroosterd, dus juist niet na<br />
<strong>school</strong>tijd. Leerling<strong>en</strong> die deelnam<strong>en</strong> aan <strong>Chinees</strong> mist<strong>en</strong> daardoor wel andere vakk<strong>en</strong>.<br />
Leerling<strong>en</strong> die te k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> gav<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> te will<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>, moest<strong>en</strong> dan ook kunn<strong>en</strong><br />
aangev<strong>en</strong> goede cijfers te hal<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de vakk<strong>en</strong> die ze door het volg<strong>en</strong> van <strong>Chinees</strong><br />
zoud<strong>en</strong> miss<strong>en</strong>. In het <strong>school</strong>jaar 2007/2008 betrof dat less<strong>en</strong> Engels <strong>en</strong> Frans.<br />
Het vak werd uit de lumpsum van de <strong>school</strong> bekostigd. M<strong>en</strong> had wel Sci<strong>en</strong>ce Alliance 30<br />
om sponsoring gevraagd maar die was niet toegek<strong>en</strong>d, omdat de <strong>school</strong> g<strong>e<strong>en</strong></strong><br />
doelgroep is <strong>voor</strong> deze organisatie. De <strong>Chinese</strong> overheid heeft g<strong>e<strong>en</strong></strong> rol gespeeld bij de<br />
financiering <strong>en</strong> het Haganum heeft ook niet overwog<strong>en</strong> daarom te vrag<strong>en</strong>.<br />
Gymnasium Haganum zet in <strong>op</strong> versterkt <strong>taal</strong>onderwijs van de traditionele mvt: m<strong>en</strong><br />
biedt de leerling<strong>en</strong> ook aan deel te nem<strong>en</strong> aan de internationale exam<strong>en</strong>s van Delf,<br />
Goethe <strong>en</strong> Cambridge. Het Haganum verplicht leerling<strong>en</strong> ook tot <strong>e<strong>en</strong></strong> keuze van <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
tweede mvt t<strong>en</strong>zij filosofie, of <strong>e<strong>en</strong></strong> tweede klassieke <strong>taal</strong> (dus bijv. naast Latijn ook<br />
Grieks) is gekoz<strong>en</strong>. Er is bewust beslot<strong>en</strong> g<strong>e<strong>en</strong></strong> Spaans of Italiaans aan te bied<strong>en</strong>. In<br />
het cursusjaar 2008/2009 heeft het Haganum mede om bov<strong>en</strong>staande red<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
beslot<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> niet langer als <strong>school</strong>vak aan te bied<strong>en</strong>.<br />
30 E<strong>en</strong> intermediaire organisatie die de sam<strong>en</strong>werking <strong>en</strong> k<strong>en</strong>nisoverdracht tuss<strong>en</strong> universiteit<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> externe partij<strong>en</strong> bevordert.<br />
⏐ 27
4. B<strong>en</strong>aming van het<br />
<strong>school</strong>vak <strong>Chinees</strong><br />
In de vernieuwde Tweede Fase hebb<strong>en</strong> de moderne vreemde tal<strong>en</strong> als vak de naam<br />
'Engelse, Franse, Duitse (<strong>en</strong>z.) Taal <strong>en</strong> Literatuur' gekreg<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> uitzondering hier<strong>op</strong><br />
vormt Fries, dat als <strong>school</strong>vak 'Friese Taal <strong>en</strong> Cultuur' heet.<br />
Wij stell<strong>en</strong> <strong>voor</strong> om <strong>voor</strong> het <strong>school</strong>vak <strong>Chinees</strong> de b<strong>en</strong>aming <strong>Chinese</strong> Taal <strong>en</strong><br />
Cultuur te kiez<strong>en</strong>. Bij het onderwijz<strong>en</strong> van het <strong>Chinees</strong> speelt namelijk de <strong>Chinese</strong><br />
cultuur, waarvan literatuur slechts <strong>e<strong>en</strong></strong> onderdeel is, <strong>e<strong>en</strong></strong> belangrijke rol, in zoverre dat<br />
het <strong>en</strong>e ons inzi<strong>en</strong>s niet zonder het andere kan. Onder cultuur verstaan wij hierbij niet<br />
all<strong>e<strong>en</strong></strong> de zog<strong>en</strong>aamde 'cultuur met <strong>e<strong>en</strong></strong> grote C', oftewel de feitelijke k<strong>en</strong>nis over<br />
geschied<strong>en</strong>is, geografie, kunst, literatuur <strong>en</strong> wijsbegeerte van het land waar <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong><br />
wordt gesprok<strong>en</strong>, maar ook de ontmoeting met de <strong>Chinese</strong> maatschappij <strong>en</strong> het<br />
dagelijks lev<strong>en</strong>, de tradities <strong>en</strong> gewoont<strong>en</strong>, de leefomstandighed<strong>en</strong>, de eetgewoont<strong>en</strong>,<br />
de waard<strong>en</strong>, de sociale conv<strong>en</strong>ties, de rituel<strong>en</strong>.<br />
Het culturele kan niet los gezi<strong>en</strong> word<strong>en</strong> van het talige, zeker bij <strong>e<strong>en</strong></strong> lev<strong>en</strong>de <strong>taal</strong>.<br />
Als bij<strong>voor</strong>beeld de leerling het juiste register weet te treff<strong>en</strong> bij <strong>e<strong>en</strong></strong> communicatieve<br />
situatie geeft hij blijk van k<strong>en</strong>nis van <strong>e<strong>en</strong></strong> culturele waarde van de <strong>taal</strong> die hij leert.<br />
En zo kan het ler<strong>en</strong> van het schrijv<strong>en</strong> van het <strong>Chinees</strong> niet los gezi<strong>en</strong> word<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
verdieping in de aard van de <strong>Chinese</strong> karakters <strong>en</strong> hun ontstaansgeschied<strong>en</strong>is.<br />
Als één van de meerwaard<strong>en</strong> van het ler<strong>en</strong> van <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> middelbare <strong>school</strong>leeftijd<br />
zi<strong>en</strong> wij dat de leerling de westerse <strong>en</strong> oosterse cultuur met elkaar in verband br<strong>en</strong>gt,<br />
dat hij bewust wordt van over<strong>e<strong>en</strong></strong>komst<strong>en</strong> <strong>en</strong> verschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> beide, <strong>en</strong> daar begrip<br />
<strong>voor</strong> krijgt.<br />
Het belang van intercultureel bewustzijn <strong>en</strong> sociaal-culturele k<strong>en</strong>nis bij het ler<strong>en</strong> van<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong> wordt tev<strong>en</strong>s door de Raad van Eur<strong>op</strong>a in het officiële docum<strong>en</strong>t van het<br />
Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader b<strong>en</strong>adrukt. 31<br />
Bij de uitwerking van Domein E in de <strong>voor</strong>gestelde eindterm<strong>en</strong> <strong>voor</strong> het vak <strong>Chinees</strong><br />
zull<strong>en</strong> we hier<strong>op</strong> terugkom<strong>en</strong> (hoofdstuk 9).<br />
31<br />
Council of Eur<strong>op</strong>e, Common Eur<strong>op</strong>ean Framework of Refer<strong>en</strong>ce for Languages: Learning,<br />
teaching, assessm<strong>en</strong>t, CUP, Cambridge 2001, pp. 101-106.<br />
⏐ 29
5. Plaats van <strong>Chinees</strong> in het<br />
curriculum van het vwo -<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>voor</strong> havo<br />
In de nieuwe structuur van de tweede fase die per 1 augustus 2007 van kracht is<br />
geword<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> van het vwo in het gem<strong>e<strong>en</strong></strong>schappelijk deel, naast<br />
Engels, <strong>e<strong>en</strong></strong> tweede moderne vreemde <strong>taal</strong> kiez<strong>en</strong>. Daarbij kiest de leerling uit het<br />
aanbod van de <strong>school</strong>, dat kan bestaan uit Duits, Frans 32 , Spaans, Russisch, Italiaans,<br />
Arabisch, Turks of Fries. Bij het gymnasium wordt de tweede moderne vreemde <strong>taal</strong><br />
vervang<strong>en</strong> door Latijn of Grieks.<br />
Binn<strong>en</strong> de profiel<strong>en</strong> Cultuur <strong>en</strong> Maatschappij (C&M) <strong>en</strong> Economie <strong>en</strong> Maatschappij<br />
(E&M) kan <strong>e<strong>en</strong></strong> moderne vreemde <strong>taal</strong> als profielkeuzevak word<strong>en</strong> gekoz<strong>en</strong>.<br />
In het vrije deel kan bij alle profiel<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> moderne vreemde <strong>taal</strong> als exam<strong>en</strong>vak<br />
word<strong>en</strong> gekoz<strong>en</strong>, ev<strong>en</strong>tueel ook in de variant elem<strong>en</strong>tair (deze laatste is niet mogelijk<br />
<strong>voor</strong> Duits, Frans <strong>en</strong> Fries).<br />
Voor de doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> (<strong>en</strong> <strong>voor</strong>al de <strong>Chinese</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>) die nog niet helemaal<br />
vertrouwd zijn met de begripp<strong>en</strong> hor<strong>en</strong>d bij het Nederlandse onderwijssysteem <strong>en</strong> met<br />
name bij de tweede fase is in bijlage 5 <strong>e<strong>en</strong></strong> bekn<strong>op</strong>t glossarium <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, dat het<br />
lez<strong>en</strong> van dit <strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de hoofdstukk<strong>en</strong> h<strong>op</strong>elijk kan vergemakkelijk<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> van de belangrijkste verandering<strong>en</strong> in de tweede fase <strong>voor</strong> de tal<strong>en</strong> is de<br />
mogelijkheid om elke moderne vreemde <strong>taal</strong> waar<strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> officieel exam<strong>en</strong>programma<br />
bestaat, als tweede of derde moderne vreemde <strong>taal</strong> te kiez<strong>en</strong>, afhankelijk van het<br />
aanbod van de <strong>school</strong>. Om de eindterm<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong> bereik<strong>en</strong> wordt aan de schol<strong>en</strong><br />
nadrukkelijk geadviseerd de <strong>taal</strong> al in de onderbouw aan te bied<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> schematisch overzicht van de positie van de moderne vreemde tal<strong>en</strong> in de<br />
vernieuwde tweede fase van het vwo ziet er als volgt uit:<br />
32<br />
De tal<strong>en</strong> Duits, Frans <strong>en</strong> Fries werd<strong>en</strong> tot augustus 2007 ook als zog<strong>en</strong>aamde deeltal<strong>en</strong><br />
aangebod<strong>en</strong>, Duits 1 <strong>en</strong> Frans 1. Dit betek<strong>en</strong>de <strong>op</strong> havo all<strong>e<strong>en</strong></strong> luister- <strong>en</strong> gespreksvaardigheid,<br />
<strong>op</strong> vwo all<strong>e<strong>en</strong></strong> leesvaardigheid. Deze mogelijkheid is per augustus 2007 afgeschaft.<br />
⏐ 31
⏐ 32<br />
Studielastur<strong>en</strong>tabel VWO - moderne vreemde tal<strong>en</strong><br />
Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>schappelijk deel<br />
• Engelse <strong>taal</strong> <strong>en</strong> literatuur<br />
• 2e moderne vreemde <strong>taal</strong> (bij gymnasium wordt deze<br />
vervang<strong>en</strong> door Latijn of Grieks)<br />
Profiel Cultuur <strong>en</strong> Maatschappij<br />
• Profielkeuzevak - cultureel vak (keuze uit moderne<br />
vreemde <strong>taal</strong>, klassieke <strong>taal</strong>, kunstvak of filosofie)<br />
Profiel Economie <strong>en</strong> Maatschappij<br />
• Profielkeuzevak (keuze uit moderne vreemde <strong>taal</strong>,<br />
aardrijkskunde, managem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> organisatie,<br />
maatschappijwet<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong>)<br />
(Geheel) vrij deel 33<br />
• Moderne vreemde <strong>taal</strong> kan als exam<strong>en</strong>vak gekoz<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong><br />
• Moderne vreemde <strong>taal</strong> kan in het geheel vrije deel<br />
word<strong>en</strong> gekoz<strong>en</strong> (afhankelijk van het aanbod van de<br />
<strong>school</strong>)<br />
SLU<br />
400<br />
480<br />
SLU<br />
480<br />
SLU<br />
480<br />
SLU<br />
Als <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur <strong>e<strong>en</strong></strong> officieel exam<strong>en</strong>programma krijgt, kan het vak word<strong>en</strong><br />
toegevoegd aan het tal<strong>en</strong>aanbod van de <strong>school</strong> <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> vergelijkbare plaats in het<br />
curriculum krijg<strong>en</strong> als de andere moderne vreemde tal<strong>en</strong>. Vanwege de grotere afstand<br />
tuss<strong>en</strong> Nederlands <strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> t<strong>en</strong> <strong>op</strong>zichte van, bij<strong>voor</strong>beeld, de afstand tuss<strong>en</strong><br />
Nederlands <strong>en</strong> Frans of Spaans, waardoor bij <strong>Chinees</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> andere manier van ler<strong>en</strong><br />
nodig is, kan <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong> overweg<strong>en</strong> om meer dan de <strong>voor</strong>geschrev<strong>en</strong> 480<br />
studielastur<strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> te reserver<strong>en</strong>. Het verschil moet dan uit het geheel vrije<br />
deel kom<strong>en</strong> of aan het verplichte aantal ur<strong>en</strong> word<strong>en</strong> toegevoegd.<br />
De omvang in term<strong>en</strong> van het aantal studielastur<strong>en</strong> waarmee het vak in de onderbouw<br />
al is aangebod<strong>en</strong> (vanaf de tweede of de derde klas) speelt hierbij <strong>e<strong>en</strong></strong> ess<strong>en</strong>tiële rol.<br />
E<strong>en</strong> <strong><strong>voor</strong>stel</strong> hierover wordt gedaan in de volg<strong>en</strong>de hoofdstukk<strong>en</strong>.<br />
<strong>Chinees</strong> ook <strong>voor</strong> havo?<br />
Havist<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> in de vernieuwde tweede fase twee vakk<strong>en</strong> <strong>op</strong> vwo niveau volg<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
daarin exam<strong>en</strong> do<strong>en</strong>. Daarmee wordt de mogelijkheid om <strong>Chinees</strong> te volg<strong>en</strong> ook <strong>voor</strong><br />
havo leerling<strong>en</strong> <strong>op</strong><strong>en</strong>gesteld.<br />
De ontwikkeling van <strong>e<strong>en</strong></strong> aangepast traject <strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong> havo vormt nog <strong>e<strong>en</strong></strong> tweede<br />
mogelijkheid. De verschill<strong>en</strong> met het vwo traject zijn dan de volg<strong>en</strong>de:<br />
33 Het vrije deel behoort tot het exam<strong>en</strong>programma. De invulling van het geheel vrije deel is <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
keuze van de <strong>school</strong>.<br />
480<br />
480
• <strong>e<strong>en</strong></strong> tweede moderne vreemde <strong>taal</strong> kan niet in het gem<strong>e<strong>en</strong></strong>schappelijke deel word<strong>en</strong><br />
gekoz<strong>en</strong>, wél als profielvak bij C&M (tweede is dan verplicht, derde is<br />
profielkeuzevak) <strong>en</strong> E&M;<br />
• het aantal verplichte SLU is niet 480 maar 400;<br />
• <strong>voor</strong> de variant elem<strong>en</strong>tair wordt dit aantal nog kleiner: 320 SLU.<br />
Gezi<strong>en</strong> de kleinere omvang zoud<strong>en</strong> de eindniveaus dan aangepast moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
De vraag is echter, of het niveau dat de leerling<strong>en</strong> dan hal<strong>en</strong> nog wel zinvol <strong>en</strong><br />
motiver<strong>en</strong>d g<strong>en</strong>oeg zou zijn.<br />
Ons advies is om havist<strong>en</strong> die belangstelling <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> deze uitdaging<br />
ook aan kunn<strong>en</strong>, te stimuler<strong>en</strong> om het vak <strong>op</strong> vwo niveau te volg<strong>en</strong>.<br />
⏐ 33
6. Contour<strong>en</strong> van het vak<br />
Welke <strong>taal</strong>? 34<br />
<strong>Chinees</strong> is de verzamelnaam <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong> die door bijna 1,3 miljard m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
gesprok<strong>en</strong> wordt. Karakteristiek <strong>voor</strong> deze <strong>taal</strong> is het tek<strong>en</strong>schrift of karakterschrift, dat<br />
ook weer variant<strong>en</strong> k<strong>en</strong>t. De nu meest gebruikte schriftsoort<strong>en</strong> zijn het Fantizi, of<br />
klassieke schrift (dat <strong>voor</strong>al nog in Hongkong, Taiwan <strong>en</strong> <strong>Chinese</strong> gem<strong>e<strong>en</strong></strong>schapp<strong>en</strong><br />
buit<strong>en</strong> China gebruikt wordt) <strong>en</strong> het Jiantizi of ver<strong>e<strong>en</strong></strong>voudigd schrift, dat in de jar<strong>en</strong><br />
vijftig werd ingevoerd als officiële versie van het karakterschrift in de Volksrepubliek<br />
China. Dit is het meest gebruikte schrift binn<strong>en</strong> China <strong>en</strong> nu ook steeds vaker - in het<br />
onderwijs - daarbuit<strong>en</strong> (Maleisië, Singapore, Filippijn<strong>en</strong>, Australië). Met de komst van<br />
Chinez<strong>en</strong> uit China vanaf de neg<strong>en</strong>tiger jar<strong>en</strong> van de vorige eeuw naar Nederland, is<br />
ook hier het aantal gebruikers van dit schrift snel gegroeid.<br />
Dit geldt ook <strong>voor</strong> de spreek<strong>taal</strong>. Gebruikte de eerste groep <strong>Chinese</strong> migrant<strong>en</strong> <strong>voor</strong>al<br />
het Cantonees, de nieuwe migrant<strong>en</strong> sprek<strong>en</strong> vrijwel zonder uitzondering het<br />
Putonghua of Algem<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinees</strong>, ook wel Mandarijn g<strong>en</strong>oemd.<br />
T<strong>en</strong> slotte wordt al sinds de eerste contact<strong>en</strong> met andere land<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> geromaniseerde<br />
versie van het karakterschrift gebruikt om het karakterschrift te kunn<strong>en</strong> omzeil<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
toch de gesprok<strong>en</strong> <strong>taal</strong> vast te kunn<strong>en</strong> legg<strong>en</strong>. Nadat elk land zo ongeveer <strong>e<strong>en</strong></strong> eig<strong>en</strong><br />
transcriptie hanteerde <strong>en</strong> dit nogal <strong>e<strong>en</strong></strong>s tot problem<strong>en</strong> leidde, werd in China beslot<strong>en</strong><br />
tot <strong>e<strong>en</strong></strong> gestandaardiseerde transcriptie: het Hanyu Pinyin. Dit is tev<strong>en</strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong> bruikbaar<br />
hulpmiddel om de uitspraak van de <strong>taal</strong> te ler<strong>en</strong>.<br />
In navolging van de meeste land<strong>en</strong> is in het Nederlandse onderwijs dan ook gekoz<strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong> het Mandarijn (Putonghua), met gebruikmaking van het ver<strong>e<strong>en</strong></strong>voudigde<br />
karakterschrift (Jiantizi) <strong>en</strong> de standaard transcriptiewijze (Hanyu Pinyin). Deze<br />
keuze is door het ministerie van OC&W in <strong>e<strong>en</strong></strong> eerder stadium onderschrev<strong>en</strong>. 35 In dit<br />
<strong>leerplan</strong><strong><strong>voor</strong>stel</strong> blijv<strong>en</strong> we ook deze keuze hanter<strong>en</strong>.<br />
Studielastur<strong>en</strong> <strong>en</strong> eindniveau: het Franse model als uitgangspunt?<br />
Het Franse eindexam<strong>en</strong>programma <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> in het <strong>voor</strong>tgezet onderwijs gaat er<br />
<strong>voor</strong> LV3 (Langue Vivante 3) vanuit dat het niveau A2 van het ERK wordt behaald. LV3<br />
heeft <strong>e<strong>en</strong></strong> traject van 4 leerjar<strong>en</strong>, met 4 uur per week in het eerste leerjaar, 3 uur per<br />
week in het tweede <strong>en</strong> 2 in het derde <strong>en</strong> vierde leerjaar, <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> to<strong>taal</strong> van ca. 400<br />
lesur<strong>en</strong> (klokur<strong>en</strong>) <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> jaarplanning van gemiddeld 35 leswek<strong>en</strong>. Daarbij komt nog<br />
het huiswerk <strong>en</strong> de tijd die nodig is <strong>voor</strong> het memoriser<strong>en</strong> van de karakters (ca 4 à 5<br />
per les gemiddeld). 36<br />
In oktober 2008 zijn de eerste ERK gerelateerde exam<strong>en</strong>resultat<strong>en</strong> <strong>voor</strong> alle officiële<br />
<strong>school</strong>tal<strong>en</strong> (inclusief <strong>Chinees</strong>) bek<strong>en</strong>d geword<strong>en</strong> <strong>voor</strong> LV1 <strong>en</strong> LV2. Uit deze resultat<strong>en</strong><br />
blijkt duidelijk dat de score <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> achterblijft bij die <strong>voor</strong> de andere tal<strong>en</strong>.<br />
34<br />
Bron: Experim<strong>en</strong>tele invoering <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> literatuur <strong>op</strong> het Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium<br />
Hilversum - toelichting <strong>op</strong> het verzoek, maart 2007<br />
35<br />
Ubbo van Dijk, Projectplan <strong>Chinees</strong>, ABC Project VO <strong>Chinees</strong>, Amsterdam 1999<br />
36 Voor <strong>e<strong>en</strong></strong> beschrijving van het Franse eindexam<strong>en</strong>programma LV3, zie bijlage 3.<br />
⏐ 35
E<strong>en</strong> evaluatie van de exam<strong>en</strong>resultat<strong>en</strong> <strong>voor</strong> LV3 is t<strong>en</strong> tijde van deze publicatie nog<br />
niet versch<strong>en</strong><strong>en</strong>. 37<br />
Voor <strong>e<strong>en</strong></strong> mvt in de Tweede Fase staan in het Nederlandse programma 480 SLU. Bij<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> SLU zijn zowel de contacttijd als de zelfstudietijd van <strong>e<strong>en</strong></strong> leerling inbegrep<strong>en</strong>.<br />
Normaal gesprok<strong>en</strong> bestaan de 480 SLU <strong>voor</strong> twee derde uit lestijd <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> derde uit<br />
zelfstudie. Dat is minder dan het aantal ur<strong>en</strong> dat in het Franse programma <strong>voor</strong><br />
<strong>Chinees</strong> LV3 staat.<br />
E<strong>en</strong> vergelijkbaar aantal lesur<strong>en</strong> met dat van het kortste traject van het Franse<br />
programma zou all<strong>e<strong>en</strong></strong> bereikt kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> het vak <strong>Chinees</strong><br />
a. al in de onderbouw wordt aangebod<strong>en</strong>, of<br />
b. er extra ur<strong>en</strong> uit de vrije ruimte of bov<strong>en</strong> <strong>op</strong> de verplichte less<strong>en</strong>tabel aan het vak<br />
word<strong>en</strong> toegevoegd.<br />
Ons advies is om, waar mogelijk, al in de onderbouw met <strong>Chinees</strong> te beginn<strong>en</strong>. Om<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> niveau te bereik<strong>en</strong> dat de eindterm<strong>en</strong> dekt, <strong>en</strong> dat voldo<strong>en</strong>de is om <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
alledaagse informatie in het <strong>Chinees</strong> te kunn<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> <strong>en</strong> overbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, is <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
langere leerweg nodig. In <strong>e<strong>en</strong></strong> verkort traject zou er bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> g<strong>e<strong>en</strong></strong> ruimte zijn om het<br />
onderdeel cultuur voldo<strong>en</strong>de aan bod te lat<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>.<br />
37 Zie: http://www.ac-aix-marseille.fr/public/download/1105/NCI_langues_2007b.pdf<br />
⏐ 36
7. <strong>Chinees</strong> <strong>en</strong> het ERK<br />
Ieder<strong>e<strong>en</strong></strong> die les in <strong>e<strong>en</strong></strong> moderne vreemde <strong>taal</strong> in Eur<strong>op</strong>a geeft, heeft de woord<strong>en</strong><br />
Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader minst<strong>en</strong>s al één keer gehoord. In dit hoofdstuk gaan we kort<br />
toelicht<strong>en</strong> wat het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader is <strong>en</strong> welke rol het <strong>voor</strong> het vak <strong>Chinees</strong><br />
in Nederland kan spel<strong>en</strong>. Voor de doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> die zich meer in het Eur<strong>op</strong>ees<br />
Refer<strong>en</strong>tiekader will<strong>en</strong> verdiep<strong>en</strong> verwijz<strong>en</strong> we naar de website www.erk.nl (onder<br />
constructie, gereed in juni 2009).<br />
Wat is het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader?<br />
Het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader (in Nederland vaak afgekort tot ERK) is de Nederlandse<br />
b<strong>en</strong>aming <strong>voor</strong> het Common Eur<strong>op</strong>ean Framework of Refer<strong>en</strong>ce (CEFR, ook de<br />
afkorting CEF wordt gebruikt).<br />
Het ERK is <strong>e<strong>en</strong></strong> systeem van niveauomschrijving <strong>voor</strong> de moderne vreemde tal<strong>en</strong> dat<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> gem<strong>e<strong>en</strong></strong>schappelijke basis verschaft <strong>voor</strong> de uitwerking van lesprogramma's,<br />
<strong>leerplan</strong>richtlijn<strong>en</strong>, exam<strong>en</strong>s <strong>en</strong> leerboek<strong>en</strong> in heel Eur<strong>op</strong>a.<br />
Het beschrijft wat je in <strong>e<strong>en</strong></strong> vreemde <strong>taal</strong> precies moet kunn<strong>en</strong> om aan te ton<strong>en</strong> dat je<br />
deze <strong>taal</strong> <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> bepaald niveau beheerst.<br />
Het ERK onderscheidt 6 stadia van <strong>taal</strong>compet<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>iveaus. Deze word<strong>en</strong> nader<br />
uitgewerkt in beschrijving<strong>en</strong> van wat m<strong>en</strong> kan in de betreff<strong>en</strong>de <strong>taal</strong>. De beschrijving<strong>en</strong><br />
zijn omschrev<strong>en</strong> in descriptor<strong>en</strong>, de ik-kan stelling<strong>en</strong> of can do-statem<strong>en</strong>ts. De zes<br />
niveaus zijn in het volg<strong>en</strong>de schema sam<strong>en</strong>gevat:<br />
⏐ 37<br />
A B C<br />
Basisgebruiker Onafhankelijke Vaardige<br />
Gebruiker Gebruiker<br />
/ \ / \ / \<br />
A 1 A 2 B 1 B 2 C 1 C 2<br />
Breakthrough Waystage Threshold Vantage Effective Mastery<br />
Profici<strong>en</strong>cy<br />
Voor het eerste niveau (A1) is slechts beginnersk<strong>en</strong>nis vereist. Vervolg<strong>en</strong>s klimt het<br />
niveau <strong>op</strong> tot C2 dat <strong>e<strong>en</strong></strong> vrijwel perfecte beheersing beschrijft.<br />
Het ERK gaat uit van vijf vaardighed<strong>en</strong>:<br />
• luister<strong>en</strong><br />
• lez<strong>en</strong><br />
• gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong> (of gesprok<strong>en</strong> interactie)<br />
• sprek<strong>en</strong> (of gesprok<strong>en</strong> productie)<br />
• schrijv<strong>en</strong>.
Dit zijn ook de vaardighed<strong>en</strong> die in de eindexam<strong>en</strong>s <strong>voor</strong> de moderne vreemde tal<strong>en</strong> in<br />
Nederland word<strong>en</strong> getoetst.<br />
In bijlage 6 zijn de globale beschrijving<strong>en</strong> van de zes niveaus <strong>en</strong> de globale<br />
beschrijving<strong>en</strong> per vaardigheid <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />
Het ERK in het Nederlandse tal<strong>en</strong>onderwijs<br />
De eindexam<strong>en</strong>programma's havo <strong>en</strong> vwo <strong>voor</strong> de moderne vreemde tal<strong>en</strong> zijn vanaf<br />
2007 gek<strong>op</strong>peld aan het ERK (SLO, 2007). Hierbij is mede gebruik gemaakt van het<br />
docum<strong>en</strong>t Taalprofiel<strong>en</strong> (Liemberg <strong>en</strong> Meijer, 2004). Deze publicatie geeft <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
overzicht van alle niveaus van het ERK geïllustreerd met can do statem<strong>en</strong>ts die van<br />
<strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong> van concrete <strong>taal</strong>gebruiksituaties zijn <strong>voor</strong>zi<strong>en</strong>.<br />
De k<strong>op</strong>peling van de eindexam<strong>en</strong>programma's aan de niveaus van het ERK is niet<br />
all<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> Nederlands f<strong>en</strong>om<strong>e<strong>en</strong></strong>, maar is inmiddels in steeds meer Eur<strong>op</strong>ese land<strong>en</strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> realiteit. Op deze manier wordt het makkelijker om behaalde kwalificaties overal in<br />
Eur<strong>op</strong>a met elkaar te vergelijk<strong>en</strong>, wat de mobiliteit in Eur<strong>op</strong>a t<strong>en</strong> goede komt.<br />
ERK <strong>en</strong> <strong>Chinees</strong>?<br />
Als <strong>Chinees</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> officiële moderne vreemde <strong>taal</strong> in het Nederlandse <strong>voor</strong>tgezet<br />
onderwijs wordt, komt natuurlijk de vraag <strong>op</strong>, of de eindterm<strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> ook<br />
gek<strong>op</strong>peld moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> aan het ERK, zoals reeds is gebeurd <strong>voor</strong> alle andere<br />
<strong>school</strong>tal<strong>en</strong>, te wet<strong>en</strong>: Arabisch, Duits, Engels, Frans, Italiaans, Russisch, Spaans <strong>en</strong><br />
Turks.<br />
In Frankrijk, ev<strong>en</strong>als in Duitsland, is dit al het geval (zie ook hoofdstuk 2). In beide<br />
land<strong>en</strong> wordt bij <strong>e<strong>en</strong></strong> vergelijkbaar traject als mogelijk in Nederland <strong>op</strong> havo/vwo naar<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> A2 gestreefd <strong>voor</strong> alle vaardighed<strong>en</strong>. De globale omschrijving van dit<br />
beheersingsniveau luidt:<br />
Kan zinn<strong>en</strong> <strong>en</strong> regelmatig <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong>de uitdrukking<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> die verband hebb<strong>en</strong><br />
met zak<strong>en</strong> van direct belang (bij<strong>voor</strong>beeld persoonsgegev<strong>en</strong>s, familie, winkel<strong>en</strong>,<br />
plaatselijke geografie, werk). Kan communicer<strong>en</strong> in simpele <strong>en</strong> alledaagse tak<strong>en</strong> die<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige <strong>en</strong> directe uitwisseling over vertrouwde <strong>en</strong> alledaagse kwesties<br />
vereis<strong>en</strong>. Kan in <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige bewoording<strong>en</strong> aspect<strong>en</strong> van de eig<strong>en</strong> achtergrond, de<br />
onmiddellijke omgeving <strong>en</strong> kwesties <strong>op</strong> het gebied van directe behoeft<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong>.<br />
Om <strong>e<strong>en</strong></strong> vergelijkbare status aan <strong>Chinees</strong> te verschaff<strong>en</strong> t<strong>en</strong> <strong>op</strong>zichte van de andere<br />
officiële <strong>school</strong>tal<strong>en</strong> is <strong>e<strong>en</strong></strong> uitwerking van de eindcompet<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>iveaus in term<strong>en</strong> van<br />
het ERK van wez<strong>en</strong>lijk belang.<br />
Wat zijn de <strong>voor</strong>del<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> k<strong>op</strong>peling met het ERK?<br />
Twee <strong>voor</strong>del<strong>en</strong> zijn al in de vorige paragraaf aangestipt. We zett<strong>en</strong> ze hier allemaal <strong>op</strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> rij:<br />
• E<strong>en</strong> vergelijkbare status met de andere officiële <strong>school</strong>tal<strong>en</strong>.<br />
• De mogelijkheid om het Nederlandse curriculum <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> te vergelijk<strong>en</strong> met<br />
dat van andere Eur<strong>op</strong>ese land<strong>en</strong>.<br />
• De mogelijkheid <strong>voor</strong> zowel leerling<strong>en</strong> als doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> om inzicht te krijg<strong>en</strong> in wat je in<br />
het <strong>Chinees</strong> kan aan het eind van je <strong>school</strong>carrière <strong>op</strong> het <strong>voor</strong>tgezet onderwijs.<br />
Het werk<strong>en</strong> aan communicatieve doel<strong>en</strong> kan als extra motiver<strong>en</strong>de factor werk<strong>en</strong>.<br />
• De herk<strong>en</strong>baarheid van het verworv<strong>en</strong> compet<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>iveau in Eur<strong>op</strong>a, in het kader<br />
van studie of van beroep.<br />
⏐ 38
• Het b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong> van het functionele karakter van woord<strong>en</strong>schat <strong>en</strong> grammatica in<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> communicatieve setting.<br />
Zijn er ook nadel<strong>en</strong>?<br />
Het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader is niet ontwikkeld vanuit <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong>specifiek perspectief.<br />
De beschrijving<strong>en</strong> van compet<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>iveaus zijn <strong>taal</strong>onafhankelijk <strong>en</strong> l<strong>en</strong><strong>en</strong> zich in<br />
principe <strong>voor</strong> alle moderne vreemde tal<strong>en</strong>.<br />
Het omschrijv<strong>en</strong> van doelstelling<strong>en</strong> bij het ler<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong> zegt niets over de manier<br />
waar<strong>op</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> hun leerling<strong>en</strong> in hun <strong>taal</strong>leerproces begeleid<strong>en</strong> - de weg ernaar toe.<br />
De keuze van method<strong>en</strong> <strong>en</strong> aanpak blijv<strong>en</strong> de verantwoordelijkheid van de doc<strong>en</strong>t. Bij<br />
het onderwijz<strong>en</strong> van het standaard Mandarijn kom<strong>en</strong> elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aan de orde die het<br />
leerproces onderscheid<strong>en</strong> van dat van het ler<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> Westerse <strong>taal</strong>, zoals het<br />
analytische 38 karakter (in teg<strong>en</strong>stelling tot het sterk synthetische karakter van het<br />
Nederlands), het gebruik van maatwoord<strong>en</strong>, ton<strong>en</strong> <strong>en</strong> klank<strong>en</strong>, de complexiteit van het<br />
schrift. Dit allemaal vraagt naar specifieke leeractiviteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> didactiek, welk beoogd<br />
effect niet direct terug te vind<strong>en</strong> is in de niveaubeschrijving<strong>en</strong> van het ERK.<br />
Toch verschilt het eindresultaat, de verworv<strong>en</strong> <strong>taal</strong>compet<strong>en</strong>tie, in wez<strong>en</strong> niet van dat<br />
van welke andere <strong>taal</strong> dan ook. Wij zi<strong>en</strong> derhalve g<strong>e<strong>en</strong></strong> echt nadeel bij het <strong>op</strong>nem<strong>en</strong><br />
van het ERK als refer<strong>en</strong>tiekader <strong>voor</strong> de eindniveaus <strong>voor</strong> het vak <strong>Chinees</strong>.<br />
Wél moet in de uitwerking van de eindterm<strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> rek<strong>en</strong>ing word<strong>en</strong> houd<strong>en</strong><br />
met het specifieke van deze <strong>taal</strong>; ook de bov<strong>en</strong>g<strong>en</strong>oemde elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
zichtbare plek krijg<strong>en</strong>.<br />
Ook <strong>e<strong>en</strong></strong> punt van aandacht vormt het gebruik van de HSK exam<strong>en</strong>s als afsluiting van<br />
het vak. De niveaus van de HSK exam<strong>en</strong>s zijn niet uitgedrukt in term<strong>en</strong> van<br />
compet<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>iveaus die bij de niveaus van het ERK aansluit<strong>en</strong>. Er word<strong>en</strong> in Eur<strong>op</strong>a<br />
studies uitgevoerd naar de vergelijkbaarheid van de twee system<strong>en</strong>. Het lijkt ons<br />
verstandig om deze ontwikkeling<strong>en</strong> te blijv<strong>en</strong> volg<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>op</strong> de hoogte te blijv<strong>en</strong> van de<br />
resultat<strong>en</strong>.<br />
Wat zijn haalbare niveaus <strong>voor</strong> het <strong>Chinees</strong> in het <strong>voor</strong>tgezet onderwijs?<br />
In het Nederlandse onderwijs zijn er <strong>voor</strong>alsnog g<strong>e<strong>en</strong></strong> harde gegev<strong>en</strong>s <strong>voor</strong>hand<strong>en</strong><br />
waar<strong>op</strong> uitsprak<strong>en</strong> over haalbare eindniveaus in term<strong>en</strong> van het ERK kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
gebaseerd.<br />
Om <strong>e<strong>en</strong></strong> t<strong>en</strong>tatieve inschatting <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> te mak<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> we als uitgangspunt <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
aantal beschikbare gegev<strong>en</strong>s gebruik<strong>en</strong>. T<strong>en</strong> eerste, de ervaring<strong>en</strong> in Frankrijk: het<br />
Franse eindexam<strong>en</strong>programma <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> in het <strong>voor</strong>tgezet onderwijs gaat er<br />
vanuit dat met <strong>e<strong>en</strong></strong> lesprogramma van 455 uur (waarvan ongeveer 400 uur lestijd <strong>en</strong> 55<br />
uur zelfstudie) het niveau A2 van het ERK wordt behaald. De resultat<strong>en</strong> van de nieuwe<br />
exam<strong>en</strong>s gek<strong>op</strong>peld aan het ERK zijn onlangs geëvalueerd. Slaagperc<strong>en</strong>tages <strong>voor</strong><br />
LV3 zijn nog niet <strong>voor</strong>hand<strong>en</strong>, wel <strong>voor</strong> LV2-beoogd eindniveau: B1. Deze lat<strong>en</strong> echter<br />
zi<strong>en</strong> dat het niveau door slechts 69,6% van de exam<strong>en</strong>kandidat<strong>en</strong> behaald wordt.<br />
38 E<strong>en</strong> analytische of isoler<strong>en</strong>de <strong>taal</strong> is <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong> waarin verreweg de meeste morfem<strong>en</strong> als<br />
zelfstandige woord<strong>en</strong> <strong>op</strong>tred<strong>en</strong>. Grammaticale relaties word<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> isoler<strong>en</strong>de tal<strong>en</strong> uitgedrukt<br />
door de woordvolgorde <strong>en</strong>/of intonatie <strong>en</strong>/of klemtoon. Het teg<strong>en</strong>overgestelde van <strong>e<strong>en</strong></strong> analytische<br />
<strong>taal</strong> is <strong>e<strong>en</strong></strong> synthetische <strong>taal</strong>, waarin morfem<strong>en</strong> juist aan elkaar word<strong>en</strong> vastgeplakt tot nieuwe<br />
woord<strong>en</strong>.<br />
⏐ 39
Deze eerste evaluatiegegev<strong>en</strong>s lijk<strong>en</strong> er<strong>op</strong> te wijz<strong>en</strong> dat het aantal SLU <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> factor hoger moet ligg<strong>en</strong> dan <strong>voor</strong> de Eur<strong>op</strong>ese mvt.<br />
In <strong>e<strong>en</strong></strong> onderzoek versch<strong>en</strong><strong>en</strong> in het tijdschrift Babylonia (2, 2005) concludeert Erwin<br />
Tschirner dat Engelse native speakers die <strong>Chinees</strong> ler<strong>en</strong>, na 480 uur <strong>taal</strong>verwerving<br />
niveau A1/A2 in gespreksvaardigheid bereik<strong>en</strong>. Het gaat wel om int<strong>en</strong>sieve cursuss<strong>en</strong><br />
met maximaal 4 deelnemers. Voor de overige vaardighed<strong>en</strong> zijn er, <strong>voor</strong> zover door de<br />
auteurs van deze publicatie bek<strong>en</strong>d, nog g<strong>e<strong>en</strong></strong> onderzoeksgegev<strong>en</strong>s. Als het aantal<br />
van 480 SLU <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> tweede of derde mvt aangevuld wordt met ur<strong>en</strong> uit de vrije<br />
ruimte of in de onderbouw, kunn<strong>en</strong> we <strong>op</strong> t<strong>en</strong>tatieve wijze stell<strong>en</strong> dat niveau A2 <strong>voor</strong><br />
de gespreksvaardigheid haalbaar is.<br />
Overig<strong>en</strong>s wordt in het onderzoek van Tschirner gesteld dat bij 480 uur <strong>taal</strong>verwerving<br />
de gespreksvaardigheid Frans niveau B1+ kan bereik<strong>en</strong>, wat over<strong>e<strong>en</strong></strong> komt met het<br />
eindniveau gespreksvaardigheid <strong>voor</strong> het exam<strong>en</strong>programma vwo (480 SLU).<br />
Taalportfoliosessie met leerling<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong><br />
Aan de leerling<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> van de vierde klas van het Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium<br />
Hilversum is in mei 2008 gevraagd hun compet<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>iveau door middel van de can<br />
do's van het Eur<strong>op</strong>ees Taalportfolio te evaluer<strong>en</strong>. De 21 leerling<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> vanaf de<br />
tweede klas (januari) 2 lesur<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> per week gevolgd. In de laatste vijf maand<strong>en</strong><br />
was er <strong>e<strong>en</strong></strong> derde lesuur in het weekrooster bijgekom<strong>en</strong>. In het najaar 2007 war<strong>en</strong> ze<br />
bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> week in China geweest in het kader van <strong>e<strong>en</strong></strong> uitwisseling georganiseerd<br />
door de <strong>school</strong>. De leerling<strong>en</strong> moest<strong>en</strong> bij 68 can do statem<strong>en</strong>ts <strong>op</strong> A1 <strong>en</strong> A2 niveaus<br />
aangev<strong>en</strong> of ze dat, wat in de can do werd beschrev<strong>en</strong>, wel, <strong>e<strong>en</strong></strong> beetje of nog niet<br />
kond<strong>en</strong>. Het ging om:<br />
• 9 can do's luister<strong>en</strong><br />
• 16 can do's lez<strong>en</strong><br />
• 26 can do's gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong><br />
• 12 can do's sprek<strong>en</strong>.<br />
De can do's die gebruikt zijn, zijn afkomstig van de website van het Eur<strong>op</strong>ees<br />
Taalportfolio, www.eur<strong>op</strong>ees<strong>taal</strong>portfolio.nl.<br />
Als het antwoord 'ja' was, moest<strong>en</strong> de leerling<strong>en</strong> hun antwoord met <strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong><br />
beargum<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> noem<strong>en</strong> waaruit die specifieke compet<strong>en</strong>tie bleek.<br />
De self-assessm<strong>en</strong>tsessie toonde de volg<strong>en</strong>de resultat<strong>en</strong>:<br />
LUISTEREN:<br />
A1 werd door 70% van de klas beheerst<br />
A2 30% van de can do’s werd door hele klas helemaal beheerst, bij de overige 70%<br />
was het antwoord bijna bij ieder<strong>e<strong>en</strong></strong> ‘<strong>e<strong>en</strong></strong> beetje’<br />
LEZEN<br />
A1 werd door bijna de hele klas ‘<strong>e<strong>en</strong></strong> beetje’ beheerst<br />
A2 20% van de can do's werd nog door niemand beheerst, 27% door meer dan de<br />
helft beheerst<br />
GESPREKKEN VOEREN<br />
A1 werd door vrijwel de hele klas helemaal beheerst<br />
A2 75% van de can do's werd door meer dan de helft van de klas beheerst<br />
SPREKEN<br />
A1 werd door vrijwel de hele klas helemaal beheerst<br />
A2 50% van de can do's werd door meer dan de helft van de klas beheerst<br />
⏐ 40
Uit deze resultat<strong>en</strong> bleek dat de klas niveau A1 <strong>voor</strong> deze vaardighed<strong>en</strong> helemaal of<br />
bijna beheerste <strong>en</strong> <strong>op</strong> weg was naar A2. De doc<strong>en</strong>t <strong>Chinees</strong> bevestigde dat dit<br />
over<strong>e<strong>en</strong></strong> kwam met het beeld dat hij van de klas had.<br />
In de rester<strong>en</strong>de onderwijstijd zal deze klas tot <strong>en</strong> met de zesde klas (mei) wekelijks 3<br />
uur <strong>Chinees</strong> krijg<strong>en</strong>. Tev<strong>en</strong>s zal er <strong>e<strong>en</strong></strong> bezoek van <strong>Chinese</strong> leerling<strong>en</strong> in januari 2009<br />
plaatsvind<strong>en</strong>.<br />
Het lijkt ons realistisch om te stell<strong>en</strong> dat binn<strong>en</strong> de rand<strong>voor</strong>waard<strong>en</strong> aanwezig <strong>op</strong><br />
deze <strong>school</strong> A2 <strong>voor</strong> de vaardighed<strong>en</strong> Luister<strong>en</strong>, Lez<strong>en</strong>, Gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
Sprek<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> haalbaar niveau is.<br />
Uiteraard rad<strong>en</strong> we aan om deze inschatting nader te onderbouw<strong>en</strong> door meer<br />
onderzoek te do<strong>en</strong> naar de behaalde eindresultat<strong>en</strong> door de leerling<strong>en</strong> die in de<br />
kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> het exam<strong>en</strong>vak <strong>Chinees</strong> zull<strong>en</strong> afrond<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de gew<strong>en</strong>ste<br />
rand<strong>voor</strong>waard<strong>en</strong>.<br />
Tev<strong>en</strong>s strekt het tot aanbeveling om uitwerking<strong>en</strong> van can do's A1 <strong>en</strong> A2 <strong>voor</strong> de<br />
<strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> nader te bestuder<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel door te ontwikkel<strong>en</strong> <strong>en</strong> valider<strong>en</strong> als<br />
instrum<strong>en</strong>t t<strong>en</strong> behoeve van het onderwijs van het <strong>Chinees</strong> in het Nederlandse vo.<br />
Contact<strong>en</strong> met de Raad van Eur<strong>op</strong>a in dit <strong>op</strong>zicht zoud<strong>en</strong> de aansluiting met de<br />
Eur<strong>op</strong>ese richtlijn<strong>en</strong> versterk<strong>en</strong>.<br />
⏐ 41
8. Voorstel eindterm<strong>en</strong><br />
eindexam<strong>en</strong>programma<br />
<strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur:<br />
de <strong>taal</strong>vaardighed<strong>en</strong><br />
Het eindexam<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de moderne vreemde tal<strong>en</strong> bestaat uit <strong>e<strong>en</strong></strong> C<strong>en</strong>traal Exam<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> Schoolexam<strong>en</strong> (m.u.v. Italiaans, dat g<strong>e<strong>en</strong></strong> C<strong>en</strong>traal Exam<strong>en</strong> heeft).<br />
Het C<strong>en</strong>traal Exam<strong>en</strong> heeft betrekking <strong>op</strong> domein A, Leesvaardigheid.<br />
Het Schoolexam<strong>en</strong> heeft betrekking <strong>op</strong>:<br />
• de domein<strong>en</strong> <strong>en</strong> subdomein<strong>en</strong> waar<strong>op</strong> het C<strong>en</strong>traal Exam<strong>en</strong> g<strong>e<strong>en</strong></strong> betrekking<br />
heeft;<br />
• indi<strong>en</strong> het bevoegd gezag daar<strong>voor</strong> kiest: één of meer domein<strong>en</strong> of subdomein<strong>en</strong><br />
waar<strong>op</strong> het c<strong>en</strong>traal exam<strong>en</strong> betrekking heeft;<br />
• indi<strong>en</strong> het bevoegd gezag daar<strong>voor</strong> kiest: andere vakonderdel<strong>en</strong>, die per<br />
kandidaat kunn<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>.<br />
Tot de tijd dat de overheid <strong>op</strong>dracht geeft om ook <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> C<strong>en</strong>traal Exam<strong>en</strong><br />
te ontwikkel<strong>en</strong>, zal het vak <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur word<strong>en</strong> afgeslot<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
Schoolexam<strong>en</strong>. Het Schoolexam<strong>en</strong> zal betrekking hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> alle domein<strong>en</strong> van het<br />
exam<strong>en</strong>programma, <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel, indi<strong>en</strong> de <strong>school</strong> daar<strong>voor</strong> kiest, <strong>op</strong> andere<br />
vakonderdel<strong>en</strong>, die per kandidaat kunn<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>.<br />
In dit hoofdstuk constater<strong>en</strong> we dat de eindterm<strong>en</strong> A t/m D van het<br />
eindexam<strong>en</strong>programma moderne vreemde tal<strong>en</strong> ook <strong>voor</strong> <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur<br />
gebruikt kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Deze eindterm<strong>en</strong> word<strong>en</strong> hier ook uitgewerkt volg<strong>en</strong>s niveau<br />
A2 van het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader.<br />
Bij domein E, in teg<strong>en</strong>deel, wijk<strong>en</strong> we af van de andere moderne vreemde tal<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
do<strong>en</strong> we <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong><strong>voor</strong>stel</strong> <strong>voor</strong> de invulling van het onderdeel Cultuur van dit vak. Onze<br />
suggesties zijn in hoofdstuk 9 te vind<strong>en</strong>.<br />
Domein A: Leesvaardigheid<br />
De onderstaande globale eindterm geldt <strong>voor</strong> alle moderne vreemde tal<strong>en</strong> havo/vwo in<br />
de vernieuwde tweede fase <strong>en</strong> heeft betrekking <strong>op</strong> leesvaardigheid :<br />
Eindterm 1<br />
De kandidaat kan:<br />
• aangev<strong>en</strong> welke informatie relevant is, gegev<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> vaststaande behoefte;<br />
• de hoofdgedachte van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst(gedeelte) aangev<strong>en</strong>;<br />
• de betek<strong>en</strong>is van belangrijke elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aangev<strong>en</strong>;<br />
• relaties tuss<strong>en</strong> del<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aangev<strong>en</strong>;<br />
• conclusies trekk<strong>en</strong> met betrekking tot int<strong>en</strong>ties, <strong>op</strong>vatting<strong>en</strong> <strong>en</strong> gevoel<strong>en</strong>s van de<br />
auteur.<br />
⏐ 43
In deze eindterm is sprake van het 'aangev<strong>en</strong> van relevante informatie, gegev<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
vaststaande behoefte'. Dat wil zegg<strong>en</strong> dat de relevantie van de informatie wordt<br />
bepaald door de in de <strong>op</strong>gave omschrev<strong>en</strong> behoefte. Zo bepaalt niet all<strong>e<strong>en</strong></strong> de<br />
moeilijkheidsgraad van de tekst het niveau maar ook de <strong>op</strong>gave. Waar in de eindterm<br />
sprake is van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst, di<strong>en</strong>t dat te word<strong>en</strong> verstaan als geschrev<strong>en</strong> tekst<strong>en</strong> van<br />
verschill<strong>en</strong>de soort<strong>en</strong> <strong>en</strong> g<strong>en</strong>res, inclusief internet bronn<strong>en</strong>.<br />
Waar in de eindterm sprake is van 'betek<strong>en</strong>is van belangrijke elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong>'<br />
wordt daaronder niet verstaan het gev<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> vertaling naar het Nederlands, maar<br />
moet eerder gedacht word<strong>en</strong> aan <strong>e<strong>en</strong></strong> omschrijving van <strong>e<strong>en</strong></strong> begrip of <strong>e<strong>en</strong></strong> situatie.<br />
De kandidaat moet 'relaties tuss<strong>en</strong> del<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aangev<strong>en</strong>', dat wil zegg<strong>en</strong> dat<br />
de <strong>op</strong>bouw van de tekst duidelijk moet zijn begrep<strong>en</strong>.<br />
Tev<strong>en</strong>s moet de kandidaat 'conclusies trekk<strong>en</strong> met betrekking tot int<strong>en</strong>ties, <strong>op</strong>vatting<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> gevoel<strong>en</strong>s van de auteur': er wordt gevraagd om aan de hand van de tekst te<br />
kunn<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> met welk doel (bijv. informer<strong>en</strong>, overtuig<strong>en</strong>, diverter<strong>en</strong>) <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst is<br />
geschrev<strong>en</strong> <strong>en</strong> of er sprake is van <strong>e<strong>en</strong></strong> persoonlijk standpunt van de schrijver of, bij<br />
fictie of stripverhal<strong>en</strong>, of het personage die in de tekst <strong>voor</strong>komt bepaalde gevoel<strong>en</strong>s<br />
uit.<br />
Niveau A2<br />
Voor de leesvaardigheid wordt het algem<strong>en</strong>e beheersingsniveau <strong>voor</strong> A2 niveau<br />
omschrev<strong>en</strong> als volgt:<br />
A2<br />
⏐ 44<br />
Kan korte, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige tekst<strong>en</strong> lez<strong>en</strong>. Kan specifieke <strong>voor</strong>spelbare informatie<br />
vind<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige, alledaagse tekst<strong>en</strong> zoals advert<strong>en</strong>ties, m<strong>en</strong>u's <strong>en</strong><br />
di<strong>en</strong>stregeling<strong>en</strong>. Kan korte, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige, persoonlijke briev<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>.<br />
Het ERK onderscheidt vier leesactiviteit<strong>en</strong>:<br />
1. correspond<strong>en</strong>tie lez<strong>en</strong>;<br />
2. oriënter<strong>en</strong>d lez<strong>en</strong>;<br />
3. lez<strong>en</strong> om informatie <strong>op</strong> te do<strong>en</strong>;<br />
4. instructies lez<strong>en</strong>.<br />
In elk van deze activiteit<strong>en</strong> kan de lezer <strong>e<strong>en</strong></strong> bepaald doel <strong>voor</strong> og<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, zoals:<br />
• bepal<strong>en</strong> welke informatie in de tekst <strong>voor</strong> hem relevant is;<br />
• <strong>e<strong>en</strong></strong> beeld krijg<strong>en</strong> van de hoofdgedachte van de tekst;<br />
• zoek<strong>en</strong> naar belangrijke details;<br />
• bepal<strong>en</strong> wat het standpunt van de schrijver is.<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>voor</strong> dit niveau zijn:<br />
• Onderwerp<strong>en</strong> zijn alledaags, bek<strong>en</strong>d <strong>en</strong> concreet.<br />
• Het woordgebruik <strong>en</strong> zinsbouw beperk<strong>en</strong> zich tot hoogfrequ<strong>en</strong>te woord<strong>en</strong>.<br />
• De tekstindeling geeft visuele ondersteuning bij het begrijp<strong>en</strong> van de tekst.<br />
• Tekst<strong>en</strong> zijn kort, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig <strong>en</strong> helder van structuur.<br />
Rand<strong>voor</strong>waarde specifiek <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong><br />
Voor A2 leesvaardigheid <strong>Chinees</strong> moet<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s de expertgroep die aan<br />
deze publicatie heeft meegewerkt, 700 karakters receptief beheers<strong>en</strong>. Dit moet<br />
leerling<strong>en</strong> in staat stell<strong>en</strong> aan de descriptor<strong>en</strong> <strong>voor</strong> A2 te voldo<strong>en</strong>.
Wij adviser<strong>en</strong> het Ministerie van OCW <strong>e<strong>en</strong></strong> lijst van te beheers<strong>en</strong> karakters te do<strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong>schrijv<strong>en</strong>, gebaseerd <strong>op</strong> frequ<strong>en</strong>tielijst<strong>en</strong> van het Mandarijn. Bij het sam<strong>en</strong>stell<strong>en</strong><br />
van <strong>e<strong>en</strong></strong> dergelijke lijst kunn<strong>en</strong> de Franse <strong>en</strong> Duitse lijst<strong>en</strong> 39 als uitgangspunt di<strong>en</strong><strong>en</strong>,<br />
waar nodig aangepast aan de Nederlandse situatie. 40<br />
Voorbeeld<strong>en</strong> van meer specifieke leesactiviteit<strong>en</strong><br />
1. Correspond<strong>en</strong>tie lez<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong> korte, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige brief, e-mail of fax begrijp<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: <strong>e<strong>en</strong></strong> verzoek om iets toe te stur<strong>en</strong>, het mak<strong>en</strong>, verzett<strong>en</strong> of bevestig<strong>en</strong><br />
van <strong>e<strong>en</strong></strong> afspraak, het plaats<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> bestelling, <strong>e<strong>en</strong></strong> mededeling over weer <strong>en</strong><br />
verblijfplaats tijd<strong>en</strong>s de vakantie, <strong>e<strong>en</strong></strong> mededeling over welbevind<strong>en</strong> van<br />
correspond<strong>en</strong>tievri<strong>en</strong>d/in, <strong>e<strong>en</strong></strong> uitnodiging <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> cursus of vakantiereis.<br />
2. Oriënter<strong>en</strong>d lez<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- specifieke informatie vind<strong>en</strong> <strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig, alledaags materiaal.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: in <strong>e<strong>en</strong></strong> toeristische folder <strong>e<strong>en</strong></strong> activiteit of bezi<strong>en</strong>swaardigheid uitzoek<strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> dagje uit, <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> garantiebewijs bij <strong>e<strong>en</strong></strong> apparaat <strong>op</strong>zoek<strong>en</strong> hoe lang de<br />
garantietermijn is.<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige advert<strong>en</strong>ties met weinig afkorting<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: advert<strong>en</strong>ties <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> vakantiebaan, <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong><strong>voor</strong>stel</strong>ling, ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t,<br />
excursie, <strong>voor</strong> kleding of sportartikel<strong>en</strong>.<br />
- in lijst<strong>en</strong>, overzicht<strong>en</strong> <strong>en</strong> formulier<strong>en</strong> specifieke informatie vind<strong>en</strong> <strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: <strong>e<strong>en</strong></strong> duik<strong>school</strong> of scooterverhuurbedrijf in <strong>e<strong>en</strong></strong> telefoongids, <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
tal<strong>en</strong>cursus in <strong>e<strong>en</strong></strong> brochure of <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> website, gerecht<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
m<strong>en</strong>ukaart, de b<strong>en</strong>odigde busverbinding in het busboekje, <strong>e<strong>en</strong></strong> programma in <strong>e<strong>en</strong></strong> tvgids,<br />
of <strong>e<strong>en</strong></strong> film in <strong>e<strong>en</strong></strong> weekag<strong>en</strong>da.<br />
- alledaagse bord<strong>en</strong> <strong>en</strong> mededeling<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: waarschuwingsbord<strong>en</strong> als: niet betred<strong>en</strong>, zwemm<strong>en</strong> toegestaan als de<br />
gro<strong>en</strong>e vlag gehes<strong>en</strong> is, routeaanwijzing<strong>en</strong> bij verkeersomleiding, informatiebord<strong>en</strong> in<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> postkantoor of bank.<br />
3. Lez<strong>en</strong> om informatie <strong>op</strong> te do<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- specifieke informatie begrijp<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige tekst<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: productinformatie <strong>op</strong> etikett<strong>en</strong>, vacature <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> vakantiebaantje, <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
berichtje <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> prikbord waarin iemand iets vraagt of aankondigt, informatie over<br />
camping of hotel <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> website.<br />
- de hoofdlijn begrijp<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige tekst<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> tijdschrift, krant of <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
website.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: over <strong>e<strong>en</strong></strong> hobby of vrije tijdsbesteding, over mode <strong>en</strong><br />
lichaamsverzorging, <strong>e<strong>en</strong></strong> interview met <strong>e<strong>en</strong></strong> p<strong>op</strong>idool in <strong>e<strong>en</strong></strong> jonger<strong>en</strong>tijdschrift, <strong>e<strong>en</strong></strong> aan<br />
het <strong>taal</strong>niveau van de leerder aangepast kort verhaal, korte artikeltjes over actuele<br />
onderwerp<strong>en</strong>.<br />
- korte, beschrijv<strong>en</strong>de tekst<strong>en</strong> over vertrouwde onderwerp<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>.<br />
39<br />
zie bijlag<strong>en</strong> 3 <strong>en</strong> 4.<br />
40<br />
Bij<strong>voor</strong>beeld: vervang het karakter <strong>voor</strong> het woord Frankrijk door dat <strong>voor</strong> het woord Nederland<br />
⏐ 45
ij<strong>voor</strong>beeld: <strong>e<strong>en</strong></strong> kort verslag van <strong>e<strong>en</strong></strong> gebeurt<strong>en</strong>is, het programma <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
zomercursus of excursie, <strong>e<strong>en</strong></strong> persoonsbeschrijving <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> website <strong>voor</strong><br />
correspond<strong>en</strong>tiecontact<strong>en</strong>, <strong>op</strong>/onderschrift<strong>en</strong> bij <strong>e<strong>en</strong></strong> t<strong>en</strong>toonstelling.<br />
4. Instructies lez<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige, goed gestructureerde instructies begrijp<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: gebruiksaanwijzing <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> pakje soep, verkorte instructie <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
nieuwe mobiele telefoon, instructies <strong>op</strong> apparat<strong>en</strong> als geldautomaat of automaat <strong>voor</strong><br />
bus- <strong>en</strong> treinkaartjes, <strong>e<strong>en</strong></strong> kaart <strong>op</strong> hotelkamer met wat te do<strong>en</strong> in geval van brand,<br />
veiligheids<strong>voor</strong>schrift<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> vliegtuig, foutmelding<strong>en</strong> in computer- <strong>en</strong><br />
e-mailprogramma's.<br />
Domein B: Kijk- <strong>en</strong> luistervaardigheid<br />
De onderstaande globale eindterm geldt <strong>voor</strong> alle moderne vreemde tal<strong>en</strong> havo/vwo in<br />
de vernieuwde tweede fase <strong>en</strong> heeft betrekking <strong>op</strong> kijk- <strong>en</strong> luistervaardigheid:<br />
Eindterm 2<br />
De kandidaat kan:<br />
- aangev<strong>en</strong> welke informatie relevant is, gegev<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> vaststaande behoefte;<br />
- de hoofdgedachte van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aangev<strong>en</strong>;<br />
- de betek<strong>en</strong>is van belangrijke elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aangev<strong>en</strong>;<br />
- conclusies trekk<strong>en</strong> met betrekking tot int<strong>en</strong>ties, <strong>op</strong>vatting<strong>en</strong> <strong>en</strong> gevoel<strong>en</strong>s van de<br />
spreker(s);<br />
- anticiper<strong>en</strong> <strong>op</strong> het meest waarschijnlijke vervolg van <strong>e<strong>en</strong></strong> gesprek;<br />
- aantek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> als strategie om <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aan te pakk<strong>en</strong>.<br />
De formulering van deze eindterm lijkt in grote mate <strong>op</strong> die van eindterm 1. Waar in de<br />
eindterm sprake is van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst, di<strong>en</strong>t dat in dit geval te word<strong>en</strong> verstaan als<br />
'mondelinge <strong>en</strong>/of <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> audio <strong>en</strong>/of audiovisuele bron'.<br />
Waar van de kandidat<strong>en</strong> gevraagd wordt dat zij kunn<strong>en</strong> 'anticiper<strong>en</strong> <strong>op</strong> het meest<br />
waarschijnlijk vervolg van <strong>e<strong>en</strong></strong> gesprek', moet<strong>en</strong> ze ler<strong>en</strong> <strong>voor</strong>spell<strong>en</strong> hoe het gesprek<br />
waarschijnlijk verder zal gaan. Naast de semantische informatie moet<strong>en</strong> ze aandacht<br />
gev<strong>en</strong> aan de mimiek <strong>en</strong> houding van de sprekers <strong>en</strong> moet<strong>en</strong> zij ler<strong>en</strong> lett<strong>en</strong> <strong>op</strong> o.a.<br />
pauzes in het gesprek <strong>en</strong> de intonatie.<br />
Rand<strong>voor</strong>waarde specifiek <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong><br />
Als de vrag<strong>en</strong> bij de luisterfragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in <strong>Chinese</strong> karakters zijn gesteld, moet er<br />
zonodig gedidactiseerd word<strong>en</strong>, dat wil zegg<strong>en</strong> de karakters waarvan verondersteld<br />
kan word<strong>en</strong> dat ze niet bek<strong>en</strong>d zijn, zull<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> <strong>voor</strong>zi<strong>en</strong> van 'hulp',<br />
bij<strong>voor</strong>beeld <strong>e<strong>en</strong></strong> rechtstreekse vertaling naar het Nederlands, of <strong>voor</strong>zi<strong>en</strong> word<strong>en</strong> van<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> weergave in pinyin.<br />
⏐ 46
Niveau A2<br />
Voor de luistervaardigheid wordt het algem<strong>en</strong>e beheersingsniveau <strong>voor</strong> A2 niveau<br />
omschrev<strong>en</strong> als volgt:<br />
A2<br />
⏐ 47<br />
Kan zinn<strong>en</strong> <strong>en</strong> de meest frequ<strong>en</strong>te woord<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> die betrekking hebb<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong> gebied<strong>en</strong> die van direct persoonlijk belang zijn (bij<strong>voor</strong>beeld basisinformatie<br />
over zichzelf <strong>en</strong> zijn/haar familie, winkel<strong>en</strong>, plaatselijke omgeving, werk). Kan<br />
de belangrijkste punt<strong>en</strong> in korte, duidelijke <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige boodschapp<strong>en</strong> <strong>en</strong> aankondiging<strong>en</strong><br />
volg<strong>en</strong>.<br />
Het ERK onderscheidt vier luisteractiviteit<strong>en</strong>:<br />
1. gesprekk<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> moeder<strong>taal</strong>sprekers verstaan;<br />
2. luister<strong>en</strong> als lid van <strong>e<strong>en</strong></strong> live publiek (nog niet aan de orde <strong>op</strong> A2 niveau);<br />
3. luister<strong>en</strong> naar aankondiging<strong>en</strong> <strong>en</strong> instructies;<br />
4. luister<strong>en</strong> naar tv, video- <strong>en</strong> geluids<strong>op</strong>names.<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>voor</strong> dit niveau zijn:<br />
• Onderwerp<strong>en</strong> zijn <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig, vertrouwd <strong>en</strong> van direct belang <strong>voor</strong> de kandidaat.<br />
• Woordgebruik <strong>en</strong> zinsbouw zijn <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig.<br />
• Tempo <strong>en</strong> articulatie zijn rustig <strong>en</strong> duidelijk.<br />
• Tekst<strong>en</strong> zijn kort.<br />
Voorbeeld<strong>en</strong> van luisteractiviteit<strong>en</strong><br />
1. Gesprekk<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> moeder<strong>taal</strong>sprekers verstaan<br />
De kandidaat kan:<br />
- gewoonlijk het onderwerp bepal<strong>en</strong> in gesprekk<strong>en</strong> om hem/haar h<strong>e<strong>en</strong></strong>, wanneer er<br />
langzaam <strong>en</strong> duidelijk gesprok<strong>en</strong> wordt.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: gesprekk<strong>en</strong> over het weer, <strong>op</strong> straat, in <strong>e<strong>en</strong></strong> winkel, café, trein,<br />
postkantoor; <strong>e<strong>en</strong></strong> gesprek over <strong>e<strong>en</strong></strong> uitstapje tuss<strong>en</strong> familieled<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> gastgezin; <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
gesprek over wat er die dag gedaan moet word<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> doc<strong>en</strong>t <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> uitwisseling met <strong>e<strong>en</strong></strong> buit<strong>en</strong>landse partner<strong>school</strong>.<br />
2. Luister<strong>en</strong> naar aankondiging<strong>en</strong> <strong>en</strong> instructies<br />
De kandidaat kan:<br />
- de hoofdzak<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> in korte, heldere <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige boodschapp<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
aankondiging<strong>en</strong>.<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige aanwijzing<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: mededeling<strong>en</strong> in de klas over het inlever<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> werkstuk; tijd <strong>en</strong><br />
plaats van <strong>e<strong>en</strong></strong> afspraak; iemand die de weg wijst; <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> bijbaantje <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
standaardbestelling in <strong>e<strong>en</strong></strong> café of in <strong>e<strong>en</strong></strong> restaurant <strong>op</strong>nem<strong>en</strong>.<br />
3. Luister<strong>en</strong> naar tv, video- <strong>en</strong> geluids<strong>op</strong>names<br />
De kandidaat kan:<br />
- de hoofdpunt<strong>en</strong> van korte <strong>en</strong> duidelijke bericht<strong>en</strong> <strong>op</strong> radio <strong>en</strong> tv begrijp<strong>en</strong> als<br />
onderwerp <strong>en</strong> context bek<strong>en</strong>d zijn <strong>en</strong> wanneer er langzaam <strong>en</strong> duidelijk wordt<br />
gesprok<strong>en</strong>.
ij<strong>voor</strong>beeld: of het mooi of slecht weer wordt morg<strong>en</strong>; sportuitslag<strong>en</strong> <strong>op</strong> de radio<br />
over <strong>e<strong>en</strong></strong> bek<strong>en</strong>de sporter of de favoriete club; <strong>e<strong>en</strong></strong> bericht over <strong>e<strong>en</strong></strong> stremming van de<br />
autoweg <strong>en</strong> hoe je moet omrijd<strong>en</strong>; <strong>e<strong>en</strong></strong> omroepbericht <strong>op</strong> station over de wijziging van<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> spoor.<br />
Domein C: Gespreksvaardigheid<br />
Dit domein k<strong>en</strong>t twee subdomein<strong>en</strong>, die ev<strong>en</strong>als het Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader het<br />
verschil expliciet mak<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> mondelinge interactie <strong>en</strong> mondelinge productie.<br />
Subdomein C1: gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong> (mondelinge interactie);<br />
Subdomein C2: sprek<strong>en</strong> (mondelinge productie).<br />
In het eerste geval treedt de <strong>taal</strong>gebruiker sam<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> of meer gesprekspartners<br />
afwissel<strong>en</strong>d <strong>op</strong> als spreker <strong>en</strong> luisteraar om zo <strong>e<strong>en</strong></strong> gesprek <strong>op</strong> te bouw<strong>en</strong>. Hierbij<br />
word<strong>en</strong> <strong>voor</strong>tdur<strong>en</strong>d allerlei strategieën toegepast, zoals bij<strong>voor</strong>beeld<br />
comp<strong>en</strong>satiestrategieën. Discussies, vraaggesprekk<strong>en</strong>, debatt<strong>en</strong> <strong>en</strong> onderhandeling<strong>en</strong><br />
zijn <strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong> van hier bedoelde interactieve activiteit<strong>en</strong>.<br />
Bij sprek<strong>en</strong> ligt dat anders. Hier produceert de <strong>taal</strong>gebruiker <strong>e<strong>en</strong></strong> gesprok<strong>en</strong> tekst die<br />
wordt 'ontvang<strong>en</strong>' door <strong>e<strong>en</strong></strong> publiek van <strong>e<strong>en</strong></strong> of meer luisteraars. Als <strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong> van<br />
dergelijke activiteit<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> gedacht aan het do<strong>en</strong> van mededeling<strong>en</strong> of <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
publiek toesprek<strong>en</strong> over <strong>e<strong>en</strong></strong> bepaald onderwerp of in de <strong>school</strong>se context <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
spreekbeurt of pres<strong>en</strong>tatie.<br />
Subdomein C1: Gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong><br />
De onderstaande globale eindterm geldt <strong>voor</strong> alle moderne vreemde tal<strong>en</strong> havo/vwo in<br />
de vernieuwde tweede fase:<br />
Eindterm 3<br />
De kandidaat kan:<br />
- adequaat reager<strong>en</strong> in sociale contact<strong>en</strong> met doel<strong>taal</strong>gebruikers;<br />
- informatie vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> verstrekk<strong>en</strong>;<br />
- uitdrukking gev<strong>en</strong> aan gevoel<strong>en</strong>s;<br />
- zak<strong>en</strong> of person<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> standpunt<strong>en</strong> <strong>en</strong> argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> verwoord<strong>en</strong>;<br />
- strategieën toepass<strong>en</strong> om <strong>e<strong>en</strong></strong> gesprek <strong>voor</strong>tgang te do<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>.<br />
In eindterm 3 is sprake van 'adequaat reager<strong>en</strong> in sociale contact<strong>en</strong>'. Adequaat wil dan<br />
zegg<strong>en</strong>, dat de uiting zowel binn<strong>en</strong> de inhoudelijke context van het gesprek als bij die<br />
context het pass<strong>en</strong>de niveau heeft; de bijdrage aan het gesprek sluit aan bij het<br />
gekoz<strong>en</strong> doel of het thema <strong>en</strong> de gesprekspartner(s).'Adequaat reager<strong>en</strong> in sociale<br />
contact<strong>en</strong>' zou ook kunn<strong>en</strong> inhoud<strong>en</strong> dat de kandidaat kan vrag<strong>en</strong> om verheldering als<br />
hij iets niet begrijpt, <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> juiste manier gesprekk<strong>en</strong> kan beginn<strong>en</strong> <strong>en</strong> afsluit<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
diverse uiting<strong>en</strong> die in dergelijke contact<strong>en</strong> <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong> (bedank<strong>en</strong>, <strong>en</strong>zo<strong>voor</strong>t) kan<br />
do<strong>en</strong>. Omschrijving<strong>en</strong> in de eindterm als 'informatie vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> verstrekk<strong>en</strong>' kunn<strong>en</strong><br />
betrekking hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> feitelijke informatie waarover de kandidaat beschikt maar ook <strong>op</strong><br />
bij<strong>voor</strong>beeld <strong>e<strong>en</strong></strong> m<strong>en</strong>ing die <strong>e<strong>en</strong></strong> kandidaat heeft over <strong>e<strong>en</strong></strong> bepaald onderwerp.<br />
Niveau A2<br />
Voor 'gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong>' wordt het algem<strong>en</strong>e beheersingsniveau <strong>voor</strong> A2 niveau<br />
omschrev<strong>en</strong> als volgt:<br />
⏐ 48
A2<br />
⏐ 49<br />
Kan communicer<strong>en</strong> over <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige <strong>en</strong> alledaagse tak<strong>en</strong> die <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
<strong>en</strong> directe uitwisseling van informatie over vertrouwde onderwerp<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
activiteit<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong>. Kan zeer korte sociale gesprekk<strong>en</strong> aan, alhoewel hij/zij<br />
gewoonlijk niet voldo<strong>en</strong>de begrijpt om het gesprek zelfstandig gaande te<br />
houd<strong>en</strong>.<br />
Het ERK onderscheidt vier gespreksactiviteit<strong>en</strong>:<br />
1. informele gesprekk<strong>en</strong>;<br />
2. bij<strong>e<strong>en</strong></strong>komst<strong>en</strong> <strong>en</strong> vergadering<strong>en</strong>;<br />
3. zak<strong>en</strong> regel<strong>en</strong>;<br />
4. informatie uitwissel<strong>en</strong>.<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>voor</strong> dit niveau zijn:<br />
• Onderwerp<strong>en</strong> zijn alledaags <strong>en</strong> vertrouwd.<br />
• Het productieve woordgebruik beperkt zich tot <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig, standaard patron<strong>en</strong> met<br />
uit het hoofd geleerde uitdrukking<strong>en</strong>.<br />
• E<strong>en</strong>voudige grammaticale constructies word<strong>en</strong> wel correct gebruikt, maar toch<br />
steeds met systematische fout<strong>en</strong>.<br />
• De interactie beperkt zich tot antwoord<strong>en</strong> <strong>op</strong> vrag<strong>en</strong>, er wordt nog weinig initiatief<br />
vertoond om de conversatie gaande te houd<strong>en</strong>.<br />
• De spreker is nog niet echt vloei<strong>en</strong>d, maakt veel pauzes, valse starts <strong>en</strong><br />
herformulering<strong>en</strong>.<br />
• De uitspraak is duidelijk g<strong>en</strong>oeg om verstaanbaar te zijn, wel met hoorbaar acc<strong>en</strong>t.<br />
Gesprekspartners vrag<strong>en</strong> af <strong>en</strong> toe om herhaling.<br />
• Ook het tempo <strong>en</strong> articulatie van de gesprekspartner zijn langzaam, de<br />
gesprekspartner spreekt duidelijk <strong>en</strong> goed gearticuleerd <strong>en</strong> past zijn <strong>taal</strong>gebruik<br />
aan de <strong>taal</strong>gebruiker aan, biedt desnoods hulp.<br />
Voorbeeld<strong>en</strong> van gespreksactiviteit<strong>en</strong>:<br />
1. Informele gesprekk<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- in alledaagse situaties <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige manier bek<strong>en</strong>d<strong>en</strong> <strong>en</strong> onbek<strong>en</strong>d<strong>en</strong> aansprek<strong>en</strong>,<br />
groet<strong>en</strong>, zich bij h<strong>en</strong> <strong>voor</strong> iets verontschuldig<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: de bedi<strong>en</strong>ing in <strong>e<strong>en</strong></strong> restaurant aanroep<strong>en</strong> <strong>en</strong> iets vrag<strong>en</strong>; zich<br />
verontschuldig<strong>en</strong> als m<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> iemand aanbotst; iemand <strong>op</strong> straat aansprek<strong>en</strong>, om<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> inlichting vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> bedank<strong>en</strong>.<br />
- <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige wijze <strong>voor</strong>keur <strong>en</strong> m<strong>en</strong>ing uitdrukk<strong>en</strong> over vertrouwde alledaagse<br />
onderwerp<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: <strong>e<strong>en</strong></strong> vri<strong>en</strong>din complim<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> met kleding; de w<strong>en</strong>s uit<strong>en</strong> om mee te<br />
do<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> spel of <strong>op</strong>dracht; in <strong>e<strong>en</strong></strong> winkel aangev<strong>en</strong> dat je <strong>e<strong>en</strong></strong> product niet wilt<br />
k<strong>op</strong><strong>en</strong>; zegg<strong>en</strong> dat je iets lekker vindt <strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> naar favoriete gerecht<strong>en</strong>; bij<br />
vakantiebaantje of stage zegg<strong>en</strong> dat bepaalde werkzaamhed<strong>en</strong> te zwaar of te moeilijk<br />
zijn.<br />
- in beperkte mate meedo<strong>en</strong> aan <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige gesprekk<strong>en</strong> over alledaagse, bek<strong>en</strong>de<br />
onderwerp<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: over wat m<strong>en</strong> in het week<strong>en</strong>d gedaan heeft of gaat do<strong>en</strong>; over iemands<br />
huis, buurt, familie, kinder<strong>en</strong>.<br />
- iemand correct ontvang<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>op</strong> zijn/haar gemak stell<strong>en</strong>.
ij<strong>voor</strong>beeld: <strong>e<strong>en</strong></strong> klant ontvang<strong>en</strong>, begroet<strong>en</strong>; <strong>e<strong>en</strong></strong> uitwisselingsstud<strong>en</strong>t verwelkom<strong>en</strong>.<br />
2. Bij<strong>e<strong>en</strong></strong>komst<strong>en</strong> <strong>en</strong> vergadering<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- indi<strong>en</strong> rechtstreeks gevraagd, tijd<strong>en</strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong> groepsgesprek <strong>e<strong>en</strong></strong> m<strong>en</strong>ing gev<strong>en</strong>, mits om<br />
herhaling gevraagd kan word<strong>en</strong> <strong>en</strong> hulp gebod<strong>en</strong> wordt bij het formuler<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
antwoord.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: <strong>e<strong>en</strong></strong> reactie na <strong>e<strong>en</strong></strong> spreekbeurt of pres<strong>en</strong>tatie; tijd<strong>en</strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
klass<strong>en</strong>discussie zegg<strong>en</strong> dat je het met <strong>e<strong>en</strong></strong> standpunt <strong>e<strong>en</strong></strong>s of niet <strong>e<strong>en</strong></strong>s b<strong>en</strong>t.<br />
3. Zak<strong>en</strong> regel<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- iets bestell<strong>en</strong>, reserver<strong>en</strong>, erg<strong>en</strong>s naar vrag<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: de rek<strong>en</strong>ing in <strong>e<strong>en</strong></strong> restaurant, om <strong>e<strong>en</strong></strong> artikel in <strong>e<strong>en</strong></strong> winkel vrag<strong>en</strong>, <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
product bestell<strong>en</strong> bij <strong>e<strong>en</strong></strong> bedrijf; iets te l<strong>e<strong>en</strong></strong> vrag<strong>en</strong>.<br />
- iemand uitnodig<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>op</strong> uitnodiging<strong>en</strong> ingaan of afslaan.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: om aan <strong>e<strong>en</strong></strong> excursie deel te nem<strong>en</strong>, <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> feestavond, om langs te<br />
kom<strong>en</strong>, om <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> bepaalde tijd iets te do<strong>en</strong>.<br />
- in <strong>e<strong>en</strong></strong> vertrouwde situatie <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige <strong><strong>voor</strong>stel</strong>l<strong>en</strong> do<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong><strong>voor</strong>stel</strong>l<strong>en</strong> reager<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: met vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> besprek<strong>en</strong> wat je de rest van de dag gaat do<strong>en</strong>; met<br />
iemand besprek<strong>en</strong> hoe je <strong>e<strong>en</strong></strong> bepaalde klus gaat uitvoer<strong>en</strong>; <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong><strong>voor</strong>stel</strong> do<strong>en</strong> <strong>voor</strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> avondet<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong> uitwisseling met <strong>e<strong>en</strong></strong> buit<strong>en</strong>landse <strong>school</strong>.<br />
- getall<strong>en</strong> uitsprek<strong>en</strong> <strong>en</strong> verstaan.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: telefoonnummers, prijz<strong>en</strong>, aantall<strong>en</strong>, pagina's van <strong>e<strong>en</strong></strong> boek, aankomst-<br />
<strong>en</strong> vertrektijd<strong>en</strong>.<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige informatie vrag<strong>en</strong> met betrekking tot reiz<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruik mak<strong>en</strong> van het<br />
<strong>op</strong><strong>en</strong>baar vervoer.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: kaartjes <strong>voor</strong> trein <strong>en</strong> bus k<strong>op</strong><strong>en</strong>; vrag<strong>en</strong> naar aankomst- <strong>en</strong><br />
vertrektijd<strong>en</strong>; plaats<strong>en</strong> in trein of bus reserver<strong>en</strong>; de weg vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitlegg<strong>en</strong>.<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig gesprek aan <strong>e<strong>en</strong></strong> balie voer<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: vrag<strong>en</strong> naar afdeling<strong>en</strong> <strong>voor</strong> bepaalde di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>; <strong>e<strong>en</strong></strong> hotelkamer<br />
reserver<strong>en</strong>.<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig telefoongesprek voer<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: <strong>e<strong>en</strong></strong> taxi bestell<strong>en</strong>; <strong>e<strong>en</strong></strong> telefoonnummer <strong>op</strong>vrag<strong>en</strong>; <strong>e<strong>en</strong></strong> telefoontje <strong>voor</strong><br />
iemand anders aannem<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig bericht doorgev<strong>en</strong>; standaardzinn<strong>en</strong> in<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> telefoongesprek hanter<strong>en</strong> zoals: heeft u <strong>e<strong>en</strong></strong> mom<strong>en</strong>tje, u b<strong>en</strong>t verkeerd<br />
verbond<strong>en</strong>, ik verbind u door.<br />
- afsprak<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: over de taakverdeling bij <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>op</strong>dracht; over de <strong>voor</strong>bereiding van <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
barbecue <strong>op</strong> de camping; <strong>e<strong>en</strong></strong> activiteit of <strong>e<strong>en</strong></strong> uitstapje met vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> regel<strong>en</strong>.<br />
- communicatie in stand houd<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: aangev<strong>en</strong> dat je het gesprek wel of niet kunt volg<strong>en</strong>; vrag<strong>en</strong> om<br />
herhaling of verduidelijking.<br />
4. Informatie uitwissel<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige aanwijzing<strong>en</strong> <strong>en</strong> instructies gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>op</strong>volg<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: van de skileraar; hoe de t<strong>en</strong>t moet word<strong>en</strong> <strong>op</strong>gezet; <strong>e<strong>en</strong></strong> route uitlegg<strong>en</strong><br />
met behulp van <strong>e<strong>en</strong></strong> plattegrond of <strong>e<strong>en</strong></strong> kaart.<br />
- beperkte informatie uitwissel<strong>en</strong> over <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige, concrete zak<strong>en</strong>.<br />
⏐ 50
ij<strong>voor</strong>beeld: over <strong>e<strong>en</strong></strong> ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t of activiteit zoals <strong>e<strong>en</strong></strong> sportwedstrijd; over regels <strong>op</strong><br />
<strong>school</strong>, jeugdherberg of camping; over begin- of eindtijd van <strong>e<strong>en</strong></strong> activiteit; meld<strong>en</strong> dat<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> apparaat kapot is; informer<strong>en</strong> over inleverdatum <strong>en</strong> prijs van <strong>e<strong>en</strong></strong> product.<br />
informatie van persoonlijke aard vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> gev<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: over familie, vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong>, activiteit<strong>en</strong> in de vrije tijd, hobby's, <strong>school</strong>,<br />
dagelijks werk.<br />
Subdomein C2: Sprek<strong>en</strong><br />
De onderstaande globale eindterm geldt <strong>voor</strong> alle moderne vreemde tal<strong>en</strong> havo/vwo in<br />
de vernieuwde tweede fase:<br />
Eindterm 4<br />
De kandidaat kan verworv<strong>en</strong> informatie adequaat pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> met het oog <strong>op</strong> doel <strong>en</strong><br />
publiek, <strong>en</strong> daarbij zak<strong>en</strong> of person<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> standpunt<strong>en</strong> <strong>en</strong> argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
verwoord<strong>en</strong>.<br />
Het gaat om het adequaat pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> van verworv<strong>en</strong> informatie. Onder 'adequaat<br />
pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>' kan word<strong>en</strong> verstaan 'het in staat zijn, <strong>e<strong>en</strong></strong> gepast <strong>taal</strong>gebruik toe te<br />
pass<strong>en</strong> bij het sprek<strong>en</strong> over onderwerp<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> zijn/haar interessegebied, begrijpelijk<br />
<strong>voor</strong> het publiek'. Adequaat houdt ook in dat de pres<strong>en</strong>tatie aantrekkelijk is. Gebruik<br />
van audiovisuele hulpmiddel<strong>en</strong> als bij<strong>voor</strong>beeld Power Point verhog<strong>en</strong> de<br />
aantrekkelijkheid. 'Met het oog <strong>op</strong> doel <strong>en</strong> publiek' heeft betrekking <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige, <strong>op</strong><br />
de doelgroep afgestemde, beschrijving<strong>en</strong> <strong>en</strong> of pres<strong>en</strong>taties. In de <strong>school</strong>se context<br />
betreft het hier vaak medeleerling<strong>en</strong>, maar ander publiek is d<strong>en</strong>kbaar, bij<strong>voor</strong>beeld als<br />
uitwisseling<strong>en</strong> met schol<strong>en</strong> in het doel<strong>taal</strong>gebied tot de activiteit<strong>en</strong> van de <strong>school</strong><br />
behor<strong>en</strong>.<br />
Niveau A2<br />
Voor 'sprek<strong>en</strong>' wordt het algem<strong>en</strong>e beheersingsniveau <strong>voor</strong> A2 niveau omschrev<strong>en</strong> als<br />
volgt:<br />
A2<br />
⏐ 51<br />
Kan <strong>e<strong>en</strong></strong> reeks uitdrukking<strong>en</strong> <strong>en</strong> zinn<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> om in <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
bewoording<strong>en</strong> familie <strong>en</strong> andere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, leefomstandighed<strong>en</strong>, <strong>op</strong>leiding <strong>en</strong><br />
huidige of meest rec<strong>en</strong>te baan te beschrijv<strong>en</strong>.<br />
Het ERK onderscheidt twee activiteit<strong>en</strong>:<br />
1. monolog<strong>en</strong>;<br />
2. <strong>e<strong>en</strong></strong> publiek toesprek<strong>en</strong>.<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>voor</strong> dit niveau zijn dezelfde als die <strong>voor</strong> 'gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong>'.<br />
Voorbeeld<strong>en</strong> van productief <strong>taal</strong>gebruik<br />
1. Monolog<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- in <strong>e<strong>en</strong></strong> serie korte zinn<strong>en</strong> informatie gev<strong>en</strong> over zichzelf <strong>en</strong> ander<strong>en</strong>.
ij<strong>voor</strong>beeld: aan <strong>e<strong>en</strong></strong> gastgezin iets vertell<strong>en</strong> over je eig<strong>en</strong> gezin of familie, of over de<br />
vakk<strong>en</strong> die je <strong>op</strong> <strong>school</strong> hebt; in <strong>e<strong>en</strong></strong> spreekbeurt iets vertell<strong>en</strong> over je favoriete hobby;<br />
aan iemand iets vertell<strong>en</strong> over je toekomstplann<strong>en</strong>.<br />
- vertrouwde zak<strong>en</strong> <strong>en</strong> person<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige manier beschrijv<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: de eig<strong>en</strong> woonplaats of de streek waar je woont; verlor<strong>en</strong> of gestol<strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong>werp<strong>en</strong> bij aangifte aan de politie; <strong>e<strong>en</strong></strong> plek waar je met iemand afspreekt; iemand<br />
die je zoekt, zoals <strong>e<strong>en</strong></strong> kind, <strong>e<strong>en</strong></strong> vri<strong>en</strong>d, <strong>e<strong>en</strong></strong> collega; de weg van huis of werkplek naar<br />
<strong>school</strong>; de standaardservice die bij <strong>e<strong>en</strong></strong> product geleverd wordt; bij <strong>e<strong>en</strong></strong> dokter de aard<br />
van je klacht<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong>.<br />
- in <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige, korte zinn<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> over ervaring<strong>en</strong>, gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong>, activiteit<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: vertell<strong>en</strong> hoe je reis is verl<strong>op</strong><strong>en</strong>; vertell<strong>en</strong> over iets wat je rec<strong>en</strong>t hebt<br />
meegemaakt zoals <strong>e<strong>en</strong></strong> uitstapje, <strong>e<strong>en</strong></strong> p<strong>op</strong>concert, <strong>e<strong>en</strong></strong> verhuizing.<br />
- <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige manier vertell<strong>en</strong> hoe iets gedaan moet word<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: hoe je <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig gerecht klaarmaakt; hoe de computer werkt; hoe<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> huiswerk<strong>op</strong>dracht uitgevoerd moet word<strong>en</strong>.<br />
1. E<strong>en</strong> publiek toesprek<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> groep in korte, <strong>voor</strong>af ingeoef<strong>en</strong>de zinn<strong>en</strong> iets aankondig<strong>en</strong> of meedel<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: tijd<strong>en</strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong> uitwisseling <strong>e<strong>en</strong></strong> groepsindeling bek<strong>en</strong>d mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> zegg<strong>en</strong><br />
hoe laat <strong>en</strong> waar de volg<strong>en</strong>de activiteit begint; de weg naar <strong>e<strong>en</strong></strong> hotel of restaurant<br />
uitlegg<strong>en</strong> aan <strong>e<strong>en</strong></strong> groep buit<strong>en</strong>landse gast<strong>en</strong>.<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong> kort, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig, <strong>voor</strong>af ingeoef<strong>en</strong>d praatje houd<strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> groep.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: met visuele ondersteuning (dia's, kaart<strong>en</strong>, PowerPoint) iets vertell<strong>en</strong><br />
over toeristische attracties in de eig<strong>en</strong> stad of streek; <strong>e<strong>en</strong></strong> korte spreekbeurt houd<strong>en</strong><br />
over <strong>e<strong>en</strong></strong> vertrouwd onderwerp zoals <strong>e<strong>en</strong></strong> hobby, (huis)dier<strong>en</strong>, <strong>e<strong>en</strong></strong> feest, <strong>e<strong>en</strong></strong> beroep.<br />
Domein D: Schrijfvaardigheid<br />
Voor de schrijfvaardigheid zijn <strong>voor</strong> de moderne vreemde tal<strong>en</strong> in de vernieuwde<br />
tweede fase havo/vwo twee globale eindterm<strong>en</strong> geformuleerd:<br />
Eindterm 5<br />
De kandidaat kan:<br />
- adequaat reager<strong>en</strong> in schriftelijke contact<strong>en</strong> met doel<strong>taal</strong>gebruikers;<br />
- informatie vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> verstrekk<strong>en</strong>;<br />
- verworv<strong>en</strong> informatie adequaat pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> met het oog <strong>op</strong> doel <strong>en</strong> publiek, <strong>en</strong><br />
daarbij zak<strong>en</strong> of person<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitdrukking gev<strong>en</strong> aan gevoel<strong>en</strong>s <strong>en</strong><br />
standpunt<strong>en</strong> verwoord<strong>en</strong>;<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong> verslag schrijv<strong>en</strong>. Voor havo: geldt all<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>voor</strong> Engelse <strong>en</strong> Turkse <strong>taal</strong> <strong>en</strong><br />
literatuur. Voor vwo: geldt niet <strong>voor</strong> Russische <strong>taal</strong> <strong>en</strong> literatuur.<br />
Wij stell<strong>en</strong> <strong>voor</strong> dat dit laatste punt ook niet <strong>voor</strong> <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur geldt.<br />
⏐ 52
Eindterm 6<br />
De kandidaat kan met behulp van:<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong> tekstverwerkingsprogramma <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst schrijv<strong>en</strong>;<br />
- (elektronisch) naslagmateriaal tekst<strong>en</strong> <strong>op</strong>stell<strong>en</strong>.<br />
Hier verstaan we onder 'adequaat' het in staat zijn om <strong>e<strong>en</strong></strong> gepast <strong>taal</strong>gebruik toe te<br />
pass<strong>en</strong> bij sociale contact<strong>en</strong> in formele <strong>en</strong> informele domein<strong>en</strong> <strong>voor</strong> wat betreft het<br />
correcte gebruik van begroetformules, beleefdheidsvorm<strong>en</strong>, conv<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> gewoontes<br />
van de doel<strong>taal</strong>gebruikers, <strong>taal</strong>registers. Met 'schriftelijke contact<strong>en</strong>' kunn<strong>en</strong><br />
verschill<strong>en</strong>de tekstsoort<strong>en</strong> bedoeld zijn, die in het kader van correspond<strong>en</strong>tie,<br />
aantek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>, bericht<strong>en</strong>, formulier<strong>en</strong> of vrije tekst<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
ingezet. Doel<strong>taal</strong>gebruikers zijn gebruikers van de doel<strong>taal</strong> bedoeld, <strong>voor</strong> wie deze<br />
zowel de moeder<strong>taal</strong> als <strong>e<strong>en</strong></strong> vreemde <strong>taal</strong> kan zijn. De informatie strekt zich<br />
afhankelijk van het niveau uit over <strong>e<strong>en</strong></strong> scala van onderwerp<strong>en</strong> waarover informatie<br />
gevraagd of verstrekt wordt. Het doel heeft betrekking <strong>op</strong> informatieve <strong>en</strong><br />
communicatieve doel<strong>en</strong> met betrekking tot gegev<strong>en</strong>s, feit<strong>en</strong>, ervaring<strong>en</strong>, m<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
gevoel<strong>en</strong>s. De geschrev<strong>en</strong> tekst<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> uitdrukkelijk niet all<strong>e<strong>en</strong></strong> de doc<strong>en</strong>t als<br />
publiek (beoogd lezer) moet<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. Door te schrijv<strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> bepaald publiek<br />
ler<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> niet all<strong>e<strong>en</strong></strong> om zich in te lev<strong>en</strong> in verschill<strong>en</strong>de publieksgroep<strong>en</strong>, maar<br />
ook <strong>op</strong> basis daarvan publiekgericht te schrijv<strong>en</strong>.<br />
De keuze van <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>op</strong>dracht impliceert normaal gesprok<strong>en</strong> ook al het publiek:<br />
medeleerling<strong>en</strong>, leerling<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> uitwisselings<strong>school</strong>, lezers van <strong>e<strong>en</strong></strong> (<strong>school</strong>)krant.<br />
Eindterm 6 biedt de kandidat<strong>en</strong> de mogelijkheid te lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> in hoeverre zij in staat zijn<br />
elektronische hulpmiddel<strong>en</strong> te gebruik<strong>en</strong>. G<strong>en</strong>oemd wordt het<br />
tekstverwerkingsprogramma, waarbij dan met<strong>e<strong>en</strong></strong> gedacht kan word<strong>en</strong> aan<br />
programma's waarmee de spelling gecheckt kan word<strong>en</strong>. Met elektronisch<br />
naslagmateriaal word<strong>en</strong> elektronische woord<strong>en</strong>boek<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of synoniem<strong>en</strong>lijst<strong>en</strong><br />
bedoeld. Ook kan de leerling gebruik mak<strong>en</strong> van allerlei programma's die de lay-out<br />
van het schrijfproduct <strong>op</strong>timaliser<strong>en</strong>.<br />
Niveau A2<br />
Voor de schrijfvaardigheid wordt het algem<strong>en</strong>e beheersingsniveau <strong>voor</strong> A2 niveau<br />
omschrev<strong>en</strong> als volgt:<br />
A2<br />
⏐ 53<br />
Kan korte, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige notities <strong>en</strong> boodschapp<strong>en</strong> <strong>op</strong>schrijv<strong>en</strong>. Kan <strong>e<strong>en</strong></strong> zeer<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige persoonlijke brief schrijv<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld om iemand <strong>voor</strong> iets te<br />
bedank<strong>en</strong>.<br />
Het ERK onderscheidt vier schrijfactiviteit<strong>en</strong>:<br />
1. correspond<strong>en</strong>tie;<br />
2. aantek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, bericht<strong>en</strong> <strong>en</strong> formulier<strong>en</strong>;<br />
3. verslag<strong>en</strong> <strong>en</strong> rapport<strong>en</strong> (nog niet aan de orde <strong>op</strong> dit niveau);<br />
4. vrij schrijv<strong>en</strong>.<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>voor</strong> dit niveau zijn:<br />
• Onderwerp<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> betrekking <strong>op</strong> de directe eig<strong>en</strong> omgeving van de schrijver of<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige alledaagse situaties.
• Het woordgebruik <strong>en</strong> de woord<strong>en</strong>schat bestaan uit standaardpatron<strong>en</strong> met uit het<br />
hoofd geleerde uitdrukking<strong>en</strong> <strong>en</strong> kleine groep<strong>en</strong> van woord<strong>en</strong> waarmee beperkte<br />
informatie wordt overgebracht.<br />
• De grammaticale correctheid beperkt zich tot het gebruik van <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
constructies, echter systematisch met elem<strong>en</strong>taire fout<strong>en</strong>.<br />
• Groep<strong>en</strong> woord<strong>en</strong> zijn verbond<strong>en</strong> met behulp van <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige voegwoord<strong>en</strong>, zoals<br />
'<strong>en</strong>', 'maar' <strong>en</strong> 'omdat' (coher<strong>en</strong>tie).<br />
Voor <strong>Chinees</strong> is spelling als niveaucriterium niet van toepassing.<br />
Rand<strong>voor</strong>waarde <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong><br />
Voor A2 schrijfvaardigheid <strong>Chinees</strong> moet<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s de expertgroep die aan<br />
deze publicatie heeft meegewerkt, circa 200 karakters actief beheers<strong>en</strong> <strong>en</strong> met de<br />
hand kunn<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong>. Met gebruik van ICT moet de productieve beheersing tot 700<br />
karakters kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgebreid.<br />
ICT speelt bij schrijfvaardigheid <strong>Chinees</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> cruciale rol. <strong>Chinees</strong> kan als invoer<strong>taal</strong> <strong>op</strong><br />
de computer word<strong>en</strong> ingesteld. De leerling typt de uitspraak van <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinees</strong> woord in<br />
pinyin <strong>en</strong> wordt vervolg<strong>en</strong>s door het programma in staat gesteld het juiste karakter te<br />
selecter<strong>en</strong> uit <strong>e<strong>en</strong></strong> gegev<strong>en</strong> reeks mogelijkhed<strong>en</strong>. Deze vaardigheid is belangrijk <strong>voor</strong><br />
het leerproces van de leerling, omdat hij hiermee getraind wordt het juiste karakter te<br />
herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. Dit bevordert niet all<strong>e<strong>en</strong></strong> zijn schrijf- maar ook zijn leesvaardigheid.<br />
Ook <strong>voor</strong> de schrijfvaardigheid adviser<strong>en</strong> wij het Ministerie van OC&W <strong>e<strong>en</strong></strong> lijst van te<br />
beheers<strong>en</strong> karakters te do<strong>en</strong> <strong>voor</strong>schrijv<strong>en</strong>, gebaseerd <strong>op</strong> frequ<strong>en</strong>tielijst<strong>en</strong> van het<br />
Mandarijn. Bij het sam<strong>en</strong>stell<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> dergelijke lijst kunn<strong>en</strong> de Franse <strong>en</strong> Duitse<br />
lijst<strong>en</strong> als uitgangspunt di<strong>en</strong><strong>en</strong>, waar nodig aangepast aan de Nederlandse situatie.<br />
Voorbeeld<strong>en</strong> van schrijfactiviteit<strong>en</strong><br />
1. Correspond<strong>en</strong>tie<br />
De kandidaat kan:<br />
- heel <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige persoonlijke briev<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong> om dankbaarheid of<br />
verontschuldiging<strong>en</strong> over te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: om te bedank<strong>en</strong> <strong>voor</strong> gebod<strong>en</strong> hulp, <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> cadeautje, <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
uitnodiging; om te verontschuldig<strong>en</strong> <strong>voor</strong> het verget<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> verjaardag, het niet<br />
nakom<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> afspraak; om iets te vertell<strong>en</strong> of te vrag<strong>en</strong> over dagelijkse zak<strong>en</strong>,<br />
zoals leeftijd, familie, <strong>school</strong>, hobby’s <strong>en</strong> idol<strong>en</strong>, of over <strong>e<strong>en</strong></strong> reis of verblijf tijd<strong>en</strong>s de<br />
vakantie; om gemaakte afsprak<strong>en</strong> te bevestig<strong>en</strong>.<br />
2. Aantek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, bericht<strong>en</strong>, formulier<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong> korte, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige boodschap noter<strong>en</strong> als om herhaling of herformulering<br />
gevraagd kan word<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: standaardformulier<strong>en</strong> invull<strong>en</strong>, zoals <strong>e<strong>en</strong></strong> visumformulier.<br />
- korte <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige aantek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> of boodschapp<strong>en</strong> noter<strong>en</strong> gerelateerd aan<br />
zak<strong>en</strong> van onmiddellijke noodzaak schrijv<strong>en</strong>, ev<strong>en</strong>tueel in het pinyin.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: aandachtspunt<strong>en</strong>, handige zinn<strong>en</strong> <strong>en</strong> trefwoord<strong>en</strong> noter<strong>en</strong> als<br />
geheug<strong>en</strong>steun bij <strong>e<strong>en</strong></strong> telefoongesprek; <strong>e<strong>en</strong></strong> afspraak vastlegg<strong>en</strong>; <strong>e<strong>en</strong></strong> briefje <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
prikbord om te vrag<strong>en</strong> of iemand iets gevond<strong>en</strong> heeft of om partners te zoek<strong>en</strong> <strong>voor</strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> activiteit; <strong>e<strong>en</strong></strong> telefonisch doorgegev<strong>en</strong> boodschap noter<strong>en</strong>.<br />
⏐ 54
3. Vrij schrijv<strong>en</strong><br />
De kandidaat kan:<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige frases <strong>en</strong> zinn<strong>en</strong> over familie, leefomstandighed<strong>en</strong>,<br />
educatieve achtergrond, huidige of meest rec<strong>en</strong>te baan schrijv<strong>en</strong>.<br />
bij<strong>voor</strong>beeld: eig<strong>en</strong> stad, huis, gezin beschrijv<strong>en</strong>; <strong>e<strong>en</strong></strong> hobby of dagelijkse<br />
werkzaamhed<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong>; de dagelijkse weg naar <strong>school</strong> beschrijv<strong>en</strong>; het uiterlijk<br />
beschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> de biografische gegev<strong>en</strong>s gev<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> filmster, <strong>e<strong>en</strong></strong> idool, <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
familielid, <strong>e<strong>en</strong></strong> vri<strong>en</strong>d of van zichzelf; <strong>e<strong>en</strong></strong> excursie, <strong>e<strong>en</strong></strong> vakantie of <strong>e<strong>en</strong></strong> bijzondere<br />
gebeurt<strong>en</strong>is beschrijv<strong>en</strong>.<br />
⏐ 55
9. Domein E: <strong>Chinese</strong> cultuur<br />
Het <strong>school</strong>vak <strong>Chinees</strong> l<strong>e<strong>en</strong></strong>t zich bij uitstek <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> interculturele b<strong>en</strong>adering.<br />
Zoals in hoofdstuk 4 al werd aangegev<strong>en</strong>, stell<strong>en</strong> we <strong>voor</strong> om <strong>voor</strong> het <strong>school</strong>vak<br />
<strong>Chinees</strong> de b<strong>en</strong>aming '<strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur' te kiez<strong>en</strong>. Bij domein E will<strong>en</strong> we om<br />
die red<strong>en</strong> afwijk<strong>en</strong> van de omschrijving <strong>voor</strong> domein E zoals die geldt <strong>voor</strong> 'mvt <strong>taal</strong> <strong>en</strong><br />
literatuur'. In ons <strong><strong>voor</strong>stel</strong> nem<strong>en</strong> we de domeinomschrijving <strong>voor</strong> Friese Taal <strong>en</strong><br />
Cultuur <strong>en</strong> Papiam<strong>en</strong>tu Taal <strong>en</strong> Cultuur (Nederlandse Antill<strong>en</strong>) als uitgangspunt.<br />
Domein E: <strong>Chinese</strong> cultuur<br />
Onderstaande globale eindterm is <strong>voor</strong> de vakk<strong>en</strong> Friese <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur <strong>en</strong><br />
Papiam<strong>en</strong>tu <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur (Nederlandse Antill<strong>en</strong>) in de vernieuwde tweede fase<br />
havo/vwo geformuleerd. Voor het <strong>Chinees</strong> zou de eindterm er als volgt uit kom<strong>en</strong> te<br />
zi<strong>en</strong>:<br />
Eindterm 7:<br />
De kandidaat kan:<br />
– (door middel van <strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong>) <strong>e<strong>en</strong></strong> overzicht gev<strong>en</strong> van uit<strong>e<strong>en</strong></strong>l<strong>op</strong><strong>en</strong>de <strong>Chinese</strong><br />
cultuuruiting<strong>en</strong>;<br />
– beargum<strong>en</strong>teerd verslag uitbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van zijn ervaring<strong>en</strong> met <strong>en</strong>kele <strong>Chinese</strong><br />
cultuuruiting<strong>en</strong>.<br />
Beginpunt is de bewustwording van herk<strong>en</strong>bare elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit het <strong>Chinese</strong><br />
cultuurgebied zoals die zich manifester<strong>en</strong> in onze directe omgeving, in Nederland <strong>en</strong><br />
in Eur<strong>op</strong>a, <strong>en</strong> zoals die zich ontwikkel<strong>en</strong> in China zelf. Uiting<strong>en</strong> als de <strong>Chinese</strong><br />
lettertek<strong>en</strong>s, de <strong>Chinese</strong> restaurants, de g<strong>en</strong>eeskunde, acupunctuur, uitvinding<strong>en</strong><br />
zoals het papier <strong>en</strong> het bedrukk<strong>en</strong> ervan kunn<strong>en</strong> als inleiding di<strong>en</strong><strong>en</strong>, ev<strong>en</strong>tueel in<br />
sam<strong>en</strong>werking met andere vakk<strong>en</strong>.<br />
Als onderzoek naar deze onderwerp<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> te groot appèl doet <strong>op</strong> de lexicale k<strong>en</strong>nis<br />
van de beginn<strong>en</strong>de leerders, kan ook gebruik word<strong>en</strong> gemaakt van bronn<strong>en</strong> in het<br />
Nederlands of in andere tal<strong>en</strong> zoals het Engels.<br />
Domein E kan <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> in verschill<strong>en</strong>de categorieën word<strong>en</strong> uitgewerkt.<br />
Bij<strong>voor</strong>beeld:<br />
a. <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong><br />
Hierbij kan m<strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> aan:<br />
• <strong>Chinese</strong> karakters, hoe ze zijn ontstaan <strong>en</strong> <strong>op</strong>gebouwd;<br />
• <strong>Chinese</strong> kalligrafie als kunstvorm;<br />
• verschill<strong>en</strong>de tal<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> China <strong>en</strong> de leid<strong>en</strong>de rol van het Mandarijn;<br />
• ...<br />
⏐ 57
. K<strong>en</strong>nis van land <strong>en</strong> volk<br />
Hierbij kan m<strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> aan:<br />
• kaart van China (provincies, sted<strong>en</strong>, gebied<strong>en</strong>);<br />
• etnische verscheid<strong>en</strong>heid, demografische ontwikkeling<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld trek naar<br />
de sted<strong>en</strong>, emigratie;<br />
• vorm<strong>en</strong> van lev<strong>en</strong>sbeschouwing zoals confucianisme, taoïsme, boeddhisme, Yin<br />
Yang;<br />
• <strong>Chinese</strong> kal<strong>en</strong>der (maankal<strong>en</strong>der), feestdag<strong>en</strong>, rol van astrologie <strong>en</strong> astronomie;<br />
• gezondheidsleer <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eeskunde, bij<strong>voor</strong>beeld acupunctuur, g<strong>en</strong>eeskruid<strong>en</strong>;<br />
• <strong>Chinese</strong> bewegingsleer (Taichi, Qigong);<br />
• gastronomie, bij<strong>voor</strong>beeld diverse regionale keuk<strong>en</strong>s, hel<strong>en</strong>d voedsel;<br />
• beeld<strong>en</strong>de <strong>en</strong> decoratieve kunst<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld schilderkunst, porselein, jade <strong>en</strong><br />
brons, zijd<strong>en</strong> kleding;<br />
• bouwkunst, bij<strong>voor</strong>beeld architectuur <strong>en</strong> symboliek, tuin<strong>en</strong>;<br />
• uitvoer<strong>en</strong>de kunst<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld theater <strong>en</strong> circus, klassieke muziek, Peking<br />
<strong>op</strong>era, moderne p<strong>op</strong>muziek, danskunst;<br />
• technologie <strong>en</strong> wet<strong>en</strong>schap, bij<strong>voor</strong>beeld landbouw, transport, communicatie,<br />
mechanica;<br />
• ...<br />
c. K<strong>en</strong>nis van de geschied<strong>en</strong>is<br />
Hierbij kan m<strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> aan:<br />
• ontwikkeling van de <strong>Chinese</strong> geschied<strong>en</strong>is, continuïteit <strong>en</strong> verandering, de rol van<br />
de staat (staatsvorm<strong>en</strong>, dynastieën, machtsstructuur);<br />
• de rol van familie <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>leving;<br />
• contact <strong>en</strong> invloed van China in het west<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld uitvinding<strong>en</strong> zoals het<br />
kompas, buskruit, papier, drukkunst;<br />
• contact <strong>en</strong> invloed van het west<strong>en</strong> in China (kerst<strong>en</strong>ing, kolonialisme, handel);<br />
• ontwikkeling van China als politieke / economische grootmacht;<br />
• ...<br />
d. <strong>Chinese</strong> literatuur<br />
Hierbij kan m<strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> aan:<br />
• leeservaring<strong>en</strong> <strong>op</strong>do<strong>en</strong> met <strong>Chinese</strong> literaire werk<strong>en</strong> in vertaling;<br />
• hoofdlijn<strong>en</strong> van de literatuurgeschied<strong>en</strong>is <strong>en</strong> de plaats van de gelez<strong>en</strong> literaire<br />
werk<strong>en</strong> in dit historisch perspectief;<br />
• g<strong>en</strong>res, poëzie;<br />
• ...<br />
De wijze waar<strong>op</strong> dit domein getoetst wordt is aan de <strong>school</strong>. Hierbij kan gedacht<br />
word<strong>en</strong> aan <strong>e<strong>en</strong></strong> toets, maar ook aan praktische <strong>op</strong>dracht<strong>en</strong> in verschill<strong>en</strong>de vorm<strong>en</strong>,<br />
zoals:<br />
• <strong>e<strong>en</strong></strong> schriftelijk verslag;<br />
• <strong>e<strong>en</strong></strong> mondelinge pres<strong>en</strong>tatie, ev<strong>en</strong>tueel ondersteund met PowerPoint;<br />
• <strong>e<strong>en</strong></strong> dia- of vide<strong>op</strong>res<strong>en</strong>tatie met toelichting;<br />
• <strong>e<strong>en</strong></strong> t<strong>en</strong>toonstelling;<br />
• ...<br />
Vrijwel alle onderwerp<strong>en</strong> l<strong>en</strong><strong>en</strong> zich goed om interdisciplair behandeld te word<strong>en</strong>,<br />
bij<strong>voor</strong>beeld sam<strong>en</strong> met geschied<strong>en</strong>is, aardrijkskunde, economie, muziek <strong>en</strong> CKV.<br />
⏐ 58
10. <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> <strong>school</strong>: aanpak<br />
in de les<br />
In dit hoofdstuk besprek<strong>en</strong> we <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal factor<strong>en</strong> die in belangrijke mate de aanpak in de<br />
les bepal<strong>en</strong>. Achter<strong>e<strong>en</strong></strong>volg<strong>en</strong>s zijn dat:<br />
• de <strong>taal</strong>vaardighed<strong>en</strong>, waar te beginn<strong>en</strong>?<br />
• werk<strong>en</strong> vanuit tak<strong>en</strong> - hoe deze theorie om te zett<strong>en</strong> naar de praktijk <strong>voor</strong>:<br />
– gespreksvaardigheid<br />
– uitspraak<br />
– kijk-/luistervaardigheid<br />
– spreekvaardigheid<br />
– leesvaardigheid<br />
– schrijfvaardigheid in combinatie met ICT vaardigheid<br />
• motivatie van de leerling: hoe houd je de leerling <strong>en</strong>thousiast?<br />
• toets<strong>en</strong><br />
• doel<strong>taal</strong> - voer<strong>taal</strong><br />
De <strong>taal</strong>vaardighed<strong>en</strong>: waar te beginn<strong>en</strong>?<br />
Van de vijf vaardighed<strong>en</strong>, leesvaardigheid, kijk-/luistervaardigheid, gespreksvaardigheid,<br />
spreekvaardigheid <strong>en</strong> schrijfvaardigheid, lijk<strong>en</strong> gespreks- <strong>en</strong> luistervaardigheid het meest<br />
<strong>voor</strong> de hand ligg<strong>en</strong>d om mee te beginn<strong>en</strong>. K<strong>en</strong>nismakingscursuss<strong>en</strong>, less<strong>en</strong>series gericht<br />
<strong>op</strong> ouders <strong>en</strong> collega's of cursuss<strong>en</strong> <strong>voor</strong> reizigers gericht <strong>op</strong> toeristisch gebruik van de <strong>taal</strong><br />
in China legg<strong>en</strong> het acc<strong>en</strong>t <strong>voor</strong>al <strong>op</strong> het oef<strong>en</strong><strong>en</strong> van gesprekk<strong>en</strong> die praktisch toepasbaar<br />
zijn.<br />
Ook <strong>voor</strong> de <strong>school</strong><strong>taal</strong> <strong>Chinees</strong> is met name in de onderbouw gespreksvaardigheid het<br />
aantrekkelijkste uitgangspunt. Echter, als het vak tot exam<strong>en</strong>vak moet word<strong>en</strong> uitgebouwd,<br />
moet<strong>en</strong> alle vaardighed<strong>en</strong> <strong>op</strong> termijn wel aan bod kom<strong>en</strong>. Daarbij is het zaak onderscheid te<br />
mak<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> die het vak in de onderbouw al kunn<strong>en</strong> kiez<strong>en</strong>, <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> die<br />
pas in de bov<strong>en</strong>bouw beginn<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> wat speelsere b<strong>en</strong>adering in de onderbouw zal zeker<br />
motiver<strong>en</strong>der werk<strong>en</strong>, maar leerling<strong>en</strong> in de bov<strong>en</strong>bouw kunn<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> grotere uitdaging aan.<br />
Wanneer <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong> beslot<strong>en</strong> heeft <strong>Chinees</strong> als keuzevak aan te bied<strong>en</strong>, zal er ook <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
keuze gemaakt word<strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> lesmethode. Werk<strong>en</strong> vanuit <strong>e<strong>en</strong></strong> lesboek heeft <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal<br />
duidelijke <strong>voor</strong>del<strong>en</strong>:<br />
• logische <strong>op</strong>bouw van <strong>taal</strong>aanbod;<br />
• vast refer<strong>en</strong>tiekader - leerling<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> wat waar staat in het boek;<br />
• ver<strong>e<strong>en</strong></strong>voudigt het inpass<strong>en</strong> van toets<strong>en</strong> naar aanleiding van het geleerde in bij<strong>voor</strong>beeld<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> PTA (Programma van Toetsing <strong>en</strong> Afsluiting).<br />
Om 'transfer' van het geleerde naar de praktijk te versterk<strong>en</strong> is de laatste jar<strong>en</strong> het<br />
zog<strong>en</strong>aamde task-based, <strong>op</strong> tak<strong>en</strong> gebaseerd, mvt onderwijs steeds meer <strong>op</strong> de <strong>voor</strong>grond<br />
kom<strong>en</strong> te staan. Het gebruik<strong>en</strong> van (<strong>taal</strong>)tak<strong>en</strong> naast <strong>e<strong>en</strong></strong> methode wordt hieronder<br />
toegelicht.<br />
Werk<strong>en</strong> vanuit tak<strong>en</strong><br />
Communicatie <strong>en</strong> ler<strong>en</strong> daarvan gaan volg<strong>en</strong>s het ERK gepaard met de uitvoering van<br />
tak<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> taak is 'elke doelgerichte actie die door <strong>e<strong>en</strong></strong> individu als noodzakelijk wordt<br />
⏐ 59
eschouwd om <strong>e<strong>en</strong></strong> bepaald resultaat te verwez<strong>en</strong>lijk<strong>en</strong> in het kader van <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>op</strong> te loss<strong>en</strong><br />
probleem, <strong>e<strong>en</strong></strong> te vervull<strong>en</strong> plicht of <strong>e<strong>en</strong></strong> te bereik<strong>en</strong> doel' 41 .<br />
E<strong>en</strong> taak heeft <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>op</strong><strong>en</strong> karakter, biedt mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de leerling om (eig<strong>en</strong>) keuzes te<br />
mak<strong>en</strong>, k<strong>en</strong>t duidelijke doel<strong>en</strong> <strong>en</strong> criteria. Tak<strong>en</strong> di<strong>en</strong><strong>en</strong> goed uitgebalanceerd te zijn,<br />
uitdag<strong>en</strong>d maar haalbaar.<br />
Hoe deze theorie om te zett<strong>en</strong> naar de praktijk van <strong>Chinees</strong> in de klas<br />
Gespreksvaardigheid<br />
Leerling<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> vanaf de allereerste les al oef<strong>en</strong><strong>en</strong> met de meest gangbare zinnetjes, in<br />
de vorm van vaste chunks - het is verrass<strong>en</strong>d hoe snel met name jonge leerling<strong>en</strong> hun<br />
eerste standaard dialoogjes ler<strong>en</strong> reproducer<strong>en</strong>. Met<strong>e<strong>en</strong></strong> iets kunn<strong>en</strong> met het geleerde is<br />
sterk motiver<strong>en</strong>d. Naast de gebruikte methode is het aan te rad<strong>en</strong> van begin af aan ook te<br />
werk<strong>en</strong> met <strong>taal</strong>tak<strong>en</strong>. Hieronder <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal <strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong> ter inspiratie - ze zijn makkelijk aan<br />
te vull<strong>en</strong> met soortgelijke <strong>op</strong>dracht<strong>en</strong>.<br />
Uitwerking van <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong>taak gespreksvaardigheid met als thema 'familie':<br />
⏐ 60<br />
A1 ik-kan stelling: kan <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige informatie over vertrouwde, concrete<br />
onderwerp<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> of gev<strong>en</strong> 42<br />
Stap 1 Verzamel foto's van familieled<strong>en</strong><br />
Stap 2 Bed<strong>en</strong>k bij elke foto <strong>e<strong>en</strong></strong> kort <strong>Chinees</strong> zinnetje<br />
Stap 3 Werk met <strong>e<strong>en</strong></strong> partner die ook foto's van zijn familie bij zich heeft: start <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
gesprekje<br />
Stap 4 laat je foto's zi<strong>en</strong> <strong>en</strong> geef informatie<br />
Stap 5 Vraag je partner dan wie er <strong>op</strong> zijn foto's te zi<strong>en</strong> zijn. Bedank <strong>en</strong> groet.<br />
Stap 6 Bespreek met je gesprekspartner hoe het ging - wat ging goed? wat wil je<br />
nog <strong>e<strong>en</strong></strong> keer oef<strong>en</strong><strong>en</strong>?<br />
Stap 7 Wanneer je tevred<strong>en</strong> b<strong>en</strong>t met het eindresultaat, maak je <strong>e<strong>en</strong></strong> digitale<br />
<strong>op</strong>name van het gesprek, bij<strong>voor</strong>beeld met je mobiele telefoon <strong>en</strong> bewaar<br />
je die in je digitale <strong>taal</strong>portfolio als bewijsmateriaal.<br />
Uitwerking van <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong>taak gespreksvaardigheid met als thema 'cijfers'<br />
A1 ik-kan stelling: kan <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal getall<strong>en</strong> uitsprek<strong>en</strong> <strong>en</strong> verstaan<br />
Stap 1 Twee leerling<strong>en</strong> organiser<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> klasse-bingo <strong>Chinees</strong><br />
Stap 2 Vraag wie van de klas <strong>e<strong>en</strong></strong> bingospel heeft of maak zelf speelkaart<strong>en</strong><br />
41 De geciteerde tekst komt uit de Nederlandse vertaling van het Common Eur<strong>op</strong>ean Framework, p. 13<br />
42 De 'ik kan'-stelling<strong>en</strong> zijn ontl<strong>e<strong>en</strong></strong>d aan Taalprofiel<strong>en</strong>, E. Liemberg <strong>en</strong> D. Meijer, Enschede (2004)
Stap 3 Bepaal wie van de twee de getall<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong> omroept <strong>en</strong> wie de<br />
⏐ 61<br />
controlekaart bijhoudt<br />
Stap 4 Speel het spel - uiteraard in het <strong>Chinees</strong><br />
Stap 5 Deel de prijz<strong>en</strong> uit aan de winnaars<br />
Stap 6 Bespreek met de klas hoe het ging - wat ging goed? wat will<strong>en</strong> ze nog <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
keer oef<strong>en</strong><strong>en</strong>?<br />
UItwerking van <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong>taak gespreksvaardigheid met als thema 'interview'<br />
A2 ik-kan stelling: kan informatie van persoonlijke aard vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> gev<strong>en</strong><br />
Stap 1 Je gaat <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinese</strong> native speaker Mandarijn interview<strong>en</strong>;<br />
Stap 2 Bed<strong>en</strong>k sam<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> partner ca. 10 vrag<strong>en</strong>; bed<strong>en</strong>k waar jullie in je<br />
omgeving <strong>e<strong>en</strong></strong> native speaker kunn<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>;<br />
Stap 3 Maak <strong>e<strong>en</strong></strong> afspraak <strong>voor</strong> het interview - bij <strong>voor</strong>keur in het <strong>Chinees</strong>!<br />
Stap 4 Neem het interview af - stel om beurt<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> vraag. D<strong>en</strong>k aan de<br />
beleefdheidsvorm<strong>en</strong>!<br />
Stap 5 Controleer of je de antwoord<strong>en</strong> goed hebt begrep<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>op</strong>geschrev<strong>en</strong><br />
Stap 6 Bespreek met de native speaker hoe het ging<br />
Stap 7 Rapporteer terug naar de klas<br />
Uitspraak<br />
De uitspraak van het <strong>Chinees</strong> is <strong>voor</strong> Nederlandse leerling<strong>en</strong> bijzonder lastig omdat zij<br />
moet<strong>en</strong> w<strong>en</strong>n<strong>en</strong> aan het f<strong>en</strong>om<strong>e<strong>en</strong></strong> toon<strong>taal</strong>. De uitspraak van de ton<strong>en</strong> kan <strong>op</strong> verschill<strong>en</strong>de<br />
manier<strong>en</strong> extra word<strong>en</strong> geoef<strong>en</strong>d <strong>en</strong> ondersteund:<br />
• door leerling<strong>en</strong> met de og<strong>en</strong> dicht te lat<strong>en</strong> luister<strong>en</strong> naar de doc<strong>en</strong>t <strong>en</strong> dan te lat<strong>en</strong><br />
meld<strong>en</strong> welke toon hij/ zij heeft gebruikt;<br />
• door fysieke ondersteuning van de uit te sprek<strong>en</strong> toon: met de hand de toon (1, 2, 3 of<br />
4) 'meeslaan' of met het hoofd 'meeknikk<strong>en</strong> of meebeweg<strong>en</strong>';<br />
• door te oef<strong>en</strong><strong>en</strong> met het luistermateriaal uit de gebruikte methode <strong>en</strong> deze <strong>op</strong> de eig<strong>en</strong><br />
mp3, mp4 of IPod <strong>op</strong> te slaan - al fiets<strong>en</strong>d de 4 ton<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong> intrain<strong>en</strong>;<br />
• door extra te oef<strong>en</strong><strong>en</strong> met bij<strong>voor</strong>beeld de website<br />
http://www.pinyinpractice.com/tones.htm<br />
Kijk- luistervaardigheid<br />
E<strong>en</strong> <strong>taal</strong> ler<strong>en</strong> sprek<strong>en</strong> is nauw gerelateerd aan het ler<strong>en</strong> luister<strong>en</strong> (<strong>en</strong> kijk<strong>en</strong>) naar<br />
<strong>taal</strong>uiting<strong>en</strong>. Bij de nieuwste methodes <strong>Chinees</strong> wordt dan ook uitgebreid luistermateriaal<br />
meegeleverd <strong>en</strong> via internet <strong>voor</strong> leerling<strong>en</strong> beschikbaar gemaakt. Leerling<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> dit<br />
luistermateriaal ook in hun mp3, mp4 of IPod lad<strong>en</strong> <strong>en</strong> er buit<strong>en</strong> de les om mee oef<strong>en</strong><strong>en</strong>.
Er is echter ook veel ander materiaal beschikbaar. Met behulp van <strong>e<strong>en</strong></strong> beamer <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
lapt<strong>op</strong> kan de doc<strong>en</strong>t <strong>Chinees</strong> de videofilmpjes lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> van bij<strong>voor</strong>beeld.<br />
http://www.bbc.co.uk/languages/chinese/real_chinese/ die <strong>e<strong>en</strong></strong> twaalftal gesprekssituaties<br />
ton<strong>en</strong>, ondersteund door (<strong>e<strong>en</strong></strong>voudig) Engels dat tweedeklassers vo g<strong>e<strong>en</strong></strong> problem<strong>en</strong> zal<br />
gev<strong>en</strong>. In Nederland verzorgt Teleac veel materiaal online:<br />
http://www.teleac.nl/chinees/index.jsp<br />
Er zijn <strong>e<strong>en</strong></strong> groot aantal sites waar gratis video podcasts <strong>en</strong> andere material<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> gedownload zoals bv <strong>op</strong> http://www.digi<strong>school</strong>.nl/ch <strong>en</strong> http://www.ezychinese.com/<br />
Leerling<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> zelf <strong>op</strong> www.youtube.com naar interessante fragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zoek<strong>en</strong> met<br />
zoektitels als 'chinese lessons' , 'chinese news fragm<strong>en</strong>t (or segm<strong>en</strong>t)' <strong>en</strong> aardige vondst<strong>en</strong><br />
in de klas pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>.<br />
Taaltak<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de kijk-/luistervaardigheid kunn<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de vorm aannem<strong>en</strong>:<br />
⏐ 62<br />
A1 ik-kan stelling: kan korte, duidelijke instructies begrijp<strong>en</strong><br />
Stap 1 De doc<strong>en</strong>t verst<strong>op</strong>t in de klas <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>voor</strong>werp - twee leerling<strong>en</strong> staan <strong>op</strong> de<br />
gang.<br />
Stap 2 Zij kom<strong>en</strong> binn<strong>en</strong>: doc<strong>en</strong>t <strong>en</strong> de andere leerling<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aanwijzing<strong>en</strong>. Naar<br />
links, naar rechts, correct/goed, niet correct, <strong>en</strong>zo<strong>voor</strong>t.<br />
Stap 3 Wanneer het <strong>voor</strong>werp gevond<strong>en</strong> is, gaan twee andere leerling<strong>en</strong> de gang<br />
<strong>op</strong>.<br />
Stap 4 De doc<strong>en</strong>t introduceert ev<strong>en</strong>tueel nieuwe woord<strong>en</strong>: kijk naar bov<strong>en</strong>, naar<br />
b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>, <strong>en</strong>zo<strong>voor</strong>t.<br />
Stap 5 De leerling<strong>en</strong> verst<strong>op</strong>p<strong>en</strong> iets <strong>voor</strong> de doc<strong>en</strong>t terwijl hij <strong>op</strong> de gang is - zij<br />
gev<strong>en</strong> hem instructie.<br />
Stap 6 Reflectie: hoe is het gegaan? Wat vond je moeilijk? Maak aantek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> in je<br />
<strong>taal</strong>portfolio.<br />
A2 ik-kan stelling: ik kan het onderwerp bepal<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> langzaam <strong>en</strong><br />
duidelijk gesprok<strong>en</strong> gesprek<br />
Stap 1 De doc<strong>en</strong>t neemt <strong>e<strong>en</strong></strong> eig<strong>en</strong> familielid/<strong>Chinese</strong> k<strong>en</strong>nis/ vri<strong>en</strong>d mee naar de<br />
klas.<br />
Stap 2 De leerling<strong>en</strong> voer<strong>en</strong> met hem <strong>e<strong>en</strong></strong> 'live' gesprek.<br />
Stap 3 De leerling<strong>en</strong> prober<strong>en</strong> in tweetall<strong>en</strong> de onderwerp<strong>en</strong> van het gesprek te<br />
bepal<strong>en</strong>.<br />
Stap 4 Zij besprek<strong>en</strong> de resultat<strong>en</strong> met de doc<strong>en</strong>t.<br />
Stap 5 Reflectie: hoe is het gegaan? Wat vond je moeilijk? Maak aantek<strong>en</strong>ing in je<br />
<strong>taal</strong>portfolio.
⏐ 63<br />
A2 ik-kan stelling: kan herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> wat de hoofdpunt<strong>en</strong> zijn van nieuwsbericht<strong>en</strong> <strong>op</strong><br />
tv als er <strong>e<strong>en</strong></strong> duidelijke visuele ondersteuning is.<br />
Stap 1 Zoek <strong>op</strong> YouTube naar <strong>e<strong>en</strong></strong> filmfragm<strong>en</strong>t in het <strong>Chinees</strong>. Gebruik ev<strong>en</strong>tueel <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
Engelse zoekterm zoals '<strong>Chinese</strong> news'.<br />
Stap 2 K<strong>op</strong>ieer dit <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> Usb-stick.<br />
Stap 3 Maak bij elke minuut <strong>op</strong>name <strong>e<strong>en</strong></strong> vraag.<br />
Stap 4 Pres<strong>en</strong>teer het fragm<strong>en</strong>t <strong>en</strong> de vrag<strong>en</strong> aan je klasg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> met behulp van beamer<br />
<strong>en</strong> lapt<strong>op</strong>.<br />
Stap 5 Bespreek sam<strong>en</strong> met je doc<strong>en</strong>t <strong>en</strong> je klasg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> de mogelijke antwoord<strong>en</strong>.<br />
Stap 6 Reflectie: hoe is het gegaan? Maak aantek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> in je <strong>taal</strong>portfolio.<br />
Spreekvaardigheid<br />
Bij het invoer<strong>en</strong> van het ERK is de gespreksvaardigheid onderverdeeld in gesprekk<strong>en</strong><br />
voer<strong>en</strong> (dialoog) <strong>en</strong> sprek<strong>en</strong> (monoloog). Leerling<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> al in <strong>e<strong>en</strong></strong> vroeg stadium<br />
gevraagd word<strong>en</strong> korte spreekbeurt<strong>en</strong> <strong>voor</strong> te bereid<strong>en</strong>. Vanzelfsprek<strong>en</strong>d moet<strong>en</strong> deze over<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige onderwerp<strong>en</strong> gaan, <strong>en</strong> zull<strong>en</strong> ze slechts kort dur<strong>en</strong>. Aangezi<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
spreek<strong>op</strong>dracht van te vor<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> uitwerk<strong>en</strong> <strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong>, l<strong>e<strong>en</strong></strong>t dit type <strong>taal</strong>taak zich goed<br />
<strong>voor</strong> het consolider<strong>en</strong> van <strong>op</strong>gedane k<strong>en</strong>nis.<br />
Voorbeeld van <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong>taak spreekvaardigheid:<br />
A2 ik-kan stelling: kan in <strong>e<strong>en</strong></strong> korte serie zinn<strong>en</strong> informatie gev<strong>en</strong> over<br />
zichzelf <strong>en</strong> ander<strong>en</strong><br />
Stap 1 Je gaat <strong>e<strong>en</strong></strong> video <strong>op</strong>name mak<strong>en</strong> van jezelf om <strong>op</strong> te stur<strong>en</strong> naar <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
partner<strong>school</strong> in China.<br />
Stap 2 Bed<strong>en</strong>k welke informatie <strong>voor</strong> de ander interessant is.<br />
Stap 3 Maak <strong>e<strong>en</strong></strong> korte lijst met steekwoord<strong>en</strong>.<br />
Stap 4 Regel <strong>e<strong>en</strong></strong> (digitale) video recorder <strong>en</strong> vraag <strong>e<strong>en</strong></strong> klasg<strong>en</strong>oot je <strong>op</strong> te nem<strong>en</strong>.<br />
Stap 5 Bekijk het resultaat <strong>en</strong> doe de <strong>op</strong>name, indi<strong>en</strong> nodig, nog <strong>e<strong>en</strong></strong> keer.<br />
Stap 6 Zet de <strong>op</strong>names <strong>op</strong> cd-rom of dvd <strong>en</strong> stuur ze naar de partner<strong>school</strong>, of<br />
communiceer via het web.<br />
Stap 7 Reflectie: hoe is het gegaan?<br />
Leesvaardigheid<br />
Leesvaardigheid neemt binn<strong>en</strong> het mvt onderwijs <strong>e<strong>en</strong></strong> c<strong>en</strong>trale plaats in, mede door het<br />
C<strong>en</strong>traal Schriftelijk Eindexam<strong>en</strong> van het CITO, dat <strong>voor</strong> 50% van het eindcijfer meetelt.
Het is echter de vraag hoe leesvaardigheid <strong>Chinees</strong> zich kan lat<strong>en</strong> vergelijk<strong>en</strong> met<br />
bij<strong>voor</strong>beeld de leesvaardigheid <strong>voor</strong> andere mvt, zelfs <strong>voor</strong> tal<strong>en</strong> als Arabisch <strong>en</strong> (klassiek)<br />
Grieks. Immers, de leerling die het Arabische of Griekse alfabet heeft ler<strong>en</strong> hanter<strong>en</strong>, kan<br />
vervolg<strong>en</strong>s veelal na het eerste half jaar dit nieuwe alfabet wel toepass<strong>en</strong> <strong>en</strong> k<strong>en</strong>nismak<strong>en</strong><br />
met <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal verschill<strong>en</strong>de tekstsoort<strong>en</strong> <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s verschill<strong>en</strong>de manier<strong>en</strong> van lez<strong>en</strong> -<br />
int<strong>en</strong>sief, ext<strong>en</strong>sief, skimm<strong>en</strong>, scann<strong>en</strong> - gaan oef<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
Voor de leesvaardigheid <strong>Chinees</strong> gaat dit (vanzelfsprek<strong>en</strong>d) niet <strong>op</strong> omdat <strong>e<strong>en</strong></strong> passieve<br />
beheersing van minimaal zo'n 2500 karakters nodig is <strong>voor</strong> het kunn<strong>en</strong> lez<strong>en</strong> van stukk<strong>en</strong> in<br />
de krant. Als we kijk<strong>en</strong> naar de hoeveelheid karakters die passief beheerst wordt na 3 of<br />
meer jaar <strong>Chinees</strong> in het vo met 2 à 3 lesuur per week, lijkt <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal van 700 karakters<br />
haalbaar.<br />
Dit betek<strong>en</strong>t dat <strong>e<strong>en</strong></strong> leestekst gedidactiseerd zal moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, dat wil zegg<strong>en</strong> de<br />
karakters waarvan verondersteld kan word<strong>en</strong> dat ze niet bek<strong>en</strong>d zijn, zull<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong>zi<strong>en</strong> van 'hulp', bij<strong>voor</strong>beeld <strong>e<strong>en</strong></strong> rechtstreekse vertaling naar het Nederlands, of<br />
<strong>voor</strong>zi<strong>en</strong> word<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> weergave in pinyin. Er moet <strong>e<strong>en</strong></strong> zeer zorgvuldige afweging<br />
word<strong>en</strong> gemaakt welke karakters uit de tekst in het woord<strong>en</strong>boek kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> <strong>op</strong>gezocht<br />
met behulp van k<strong>en</strong>nis van de radical<strong>en</strong> - hoeveel <strong>en</strong> welke karakters dat moet<strong>en</strong> zijn, zal<br />
<strong>voor</strong>l<strong>op</strong>ig slechts t<strong>en</strong>tatief kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> <strong>voor</strong>geschrev<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> taakgerichte b<strong>en</strong>adering bij het lez<strong>en</strong> zou bij<strong>voor</strong>beeld de volg<strong>en</strong>de vorm(<strong>en</strong>) kunn<strong>en</strong><br />
aannem<strong>en</strong>:<br />
• zoek in tweetall<strong>en</strong> <strong>op</strong> internet naar tekst<strong>en</strong> over het weer in Beijing - vertel aan je doc<strong>en</strong>t<br />
wat <strong>voor</strong> weer het er morg<strong>en</strong> wordt;<br />
• vergelijk de gebruiksaanwijzing/instructies <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> product met de vertaling in het<br />
Nederlands: lijkt het te kl<strong>op</strong>p<strong>en</strong>?<br />
• zoek tekst<strong>en</strong> over <strong>e<strong>en</strong></strong> onderwerp dat je interesseert, bij<strong>voor</strong>beeld <strong>e<strong>en</strong></strong> bek<strong>en</strong>de<br />
p<strong>op</strong>artiest, <strong>e<strong>en</strong></strong> sportbericht, de <strong>Chinese</strong> Muur. Wissel de informatie uit met de klas.<br />
Voor alle mvt geldt dat ernaar wordt gestreefd de leerling<strong>en</strong> ervaring <strong>op</strong> te lat<strong>en</strong> do<strong>en</strong> met<br />
veel lez<strong>en</strong> van niet te moeilijke leestekst<strong>en</strong>, ev<strong>en</strong>tueel met behulp van woord<strong>en</strong>lijst<strong>en</strong>.<br />
Van vwo-leerling<strong>en</strong> wordt bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> verwacht dat ze de kern van de gelez<strong>en</strong> tekst kunn<strong>en</strong><br />
aangev<strong>en</strong>; ook di<strong>en</strong><strong>en</strong> deze leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong>ige ervaring te hebb<strong>en</strong> in het zoek<strong>en</strong> van<br />
informatie <strong>op</strong> internet.<br />
Schrijfvaardigheid<br />
Schrijfvaardigheid in het <strong>Chinees</strong> begint natuurlijk met het ler<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong> van de karakters.<br />
Dit kan teg<strong>en</strong>woordig digi<strong>taal</strong>, <strong>op</strong> de computer - de verschill<strong>en</strong>de nieuwe lesmethodes<br />
<strong>Chinees</strong> bevatt<strong>en</strong> all<strong>en</strong> aanwijzing<strong>en</strong> hoe pinyin om te zett<strong>en</strong> naar karakters.<br />
Het met de hand ler<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong> vergt veel oef<strong>en</strong>ing. Het kalligrafer<strong>en</strong> van de <strong>Chinese</strong><br />
karakters is, hoewel moeilijk, <strong>voor</strong> veel leerling<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> ook erg leuk om te do<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> veel gevolgde b<strong>en</strong>adering is de volg<strong>en</strong>de:<br />
• pres<strong>en</strong>teer het nieuw te ler<strong>en</strong> karakter streep <strong>voor</strong> streep <strong>op</strong> het bord met krijt. Dit kan<br />
ook met behulp van <strong>e<strong>en</strong></strong> beamer <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> lapt<strong>op</strong> <strong>op</strong> bij<strong>voor</strong>beeld <strong>e<strong>en</strong></strong> smartboard. E<strong>en</strong><br />
handige website waar<strong>op</strong> de karakters mooi visueel in beeld word<strong>en</strong> gebracht is<br />
http://www.yellowbridge.com/chinese/character-strokeorder.php?search<strong>Chinese</strong>=1&zi=%E5%9C%8B;<br />
• laat de leerling<strong>en</strong> de og<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong> <strong>en</strong> in gedacht<strong>en</strong> het karakter '<strong>op</strong>bouw<strong>en</strong>' - visualiser<strong>en</strong>;<br />
• vervolg<strong>en</strong>s schrijv<strong>en</strong> ze het karakter in de <strong>voor</strong>geschrev<strong>en</strong> streepvolgorde waarbij het<br />
aan te rad<strong>en</strong> is leerling<strong>en</strong> fluister<strong>en</strong>d het aantal strep<strong>en</strong> te lat<strong>en</strong> meetell<strong>en</strong>;<br />
• tot slot wordt het karakter <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> los kaartje geschrev<strong>en</strong>. Op de <strong>voor</strong>kant het karakter,<br />
<strong>op</strong> de achterkant van het kaartje de betek<strong>en</strong>is;<br />
⏐ 64
• de kaartjes word<strong>en</strong> bewaard in <strong>e<strong>en</strong></strong> doosje: de karakters die goed gek<strong>en</strong>d word<strong>en</strong>,<br />
mog<strong>en</strong> onder<strong>op</strong>;<br />
• de doc<strong>en</strong>t laat in <strong>e<strong>en</strong></strong> ruitjesschrift geregeld eerder geleerde karakters <strong>op</strong>nieuw<br />
<strong>op</strong>schrijv<strong>en</strong> - wissel schriftjes uit met je buurman/buurvrouw <strong>en</strong> controleer elkaar. Wat<br />
ging goed, wat moet nog geoef<strong>en</strong>d word<strong>en</strong>? De doc<strong>en</strong>t kan steekproefsgewijs schriftjes<br />
mee controler<strong>en</strong>.<br />
Het is <strong>voor</strong> leerling<strong>en</strong> interessant om ook korte sms-bericht<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> hun mobiel<br />
te ler<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong> - de verschill<strong>en</strong>de methodes bied<strong>en</strong> ook hier<strong>voor</strong> aardige oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>.<br />
<strong>Chinees</strong> moet wel als <strong>taal</strong> ingesteld zijn in de mobiele telefoon. E<strong>en</strong> e-mail uitwisseling met<br />
leerling<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong> in China kan <strong>e<strong>en</strong></strong> goed vervolg bied<strong>en</strong> <strong>voor</strong> schrijv<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
auth<strong>en</strong>tieke context. Zoals al eerder gezegd, kunn<strong>en</strong> dan de <strong>Chinese</strong> leerling<strong>en</strong> wellicht in<br />
het Engels schrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> de Nederlandse leerling<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong>: zo valt er <strong>voor</strong> beide<br />
partij<strong>en</strong> schrijfvaardigheid te winn<strong>en</strong>.<br />
Welke karakters er actief beheerst moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, <strong>en</strong> hoeveel, kan slechts t<strong>en</strong>tatief word<strong>en</strong><br />
aangegev<strong>en</strong>. Zie <strong>voor</strong> de <strong>voor</strong>geschrev<strong>en</strong> karakters in Frankrijk bijlage 3, <strong>voor</strong> Duitsland<br />
bijlage 4.<br />
Motivatie van de leerling: hoe houd je de leerling <strong>en</strong>thousiast?<br />
Uit de gesprekk<strong>en</strong> met leerling<strong>en</strong> die <strong>Chinees</strong> hebb<strong>en</strong> gekoz<strong>en</strong> (zie bijlage 2) wordt met<strong>e<strong>en</strong></strong><br />
duidelijk dat <strong>Chinees</strong> het imago heeft moeilijk te zijn; dat lijkt echter in eerste instantie erg<br />
mee te vall<strong>en</strong>. De grammatica is minder ingewikkeld dan gedacht, <strong>en</strong> ook blijkt al snel dat je<br />
met <strong>e<strong>en</strong></strong> goed gehoor heel wat stukjes zin, zog<strong>en</strong>aamde chunks, snel te ler<strong>en</strong> zijn. Je moet<br />
de ton<strong>en</strong> wel goed kunn<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>voor</strong>al durv<strong>en</strong> 'nazing<strong>en</strong>' <strong>en</strong> je or<strong>en</strong> steeds weer train<strong>en</strong>. Voor<br />
het oef<strong>en</strong><strong>en</strong> met de ton<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> de lesmethodes om zijn er goede websites beschikbaar <strong>en</strong><br />
zelfs <strong>e<strong>en</strong></strong> programma met 'raps'. Voor het ler<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> lez<strong>en</strong> van de karakters is echter<br />
veel taaie inzet nodig. Ook het <strong>op</strong> langere termijn onthoud<strong>en</strong> welke toon bij welk woord hoort<br />
vraagt <strong>e<strong>en</strong></strong> groot doorzettings-vermog<strong>en</strong>.<br />
Om de leerling <strong>en</strong>thousiast te houd<strong>en</strong> is het van groot belang dat de doc<strong>en</strong>t <strong>Chinees</strong><br />
<strong>voor</strong>tdur<strong>en</strong>d zorgt <strong>voor</strong> succeservaring<strong>en</strong>. Hieronder <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal tips:<br />
• geef bij proefwerk<strong>en</strong> punt<strong>en</strong> <strong>voor</strong> goede antwoord<strong>en</strong> in plaats van strafpunt<strong>en</strong> <strong>voor</strong><br />
fout<strong>en</strong>;<br />
• varieer zoveel mogelijk in de werkvorm<strong>en</strong> - houdt de 'taaie' oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> met bij<strong>voor</strong>beeld<br />
uitsprek<strong>en</strong> van de ton<strong>en</strong> kort, maar laat ze wel frequ<strong>en</strong>t terugkom<strong>en</strong>;<br />
• vraag leerling<strong>en</strong> om feedback: wat vind<strong>en</strong> zij prettige oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>?<br />
• nodig (jonge!) native speakers <strong>Chinees</strong> uit in de klas - bereid van te vor<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
vrag<strong>en</strong> <strong>voor</strong>;<br />
• stuur leerling<strong>en</strong> zelf <strong>op</strong> pad - laat h<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> (heel) <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig gesprekje met <strong>e<strong>en</strong></strong> native<br />
speaker <strong>Chinees</strong> digi<strong>taal</strong> <strong>op</strong>nem<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld <strong>op</strong> hun mobiele telefoon;<br />
• laat leerling<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong> organiser<strong>en</strong> waarin hun <strong>op</strong>gedane k<strong>en</strong>nis van het <strong>Chinees</strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> rol kan spel<strong>en</strong>;<br />
• organiseer (e-mail) contact<strong>en</strong> met schol<strong>en</strong> in China - de <strong>Chinese</strong> leerling<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
bij<strong>voor</strong>beeld in het Engels schrijv<strong>en</strong> (<strong>voor</strong> h<strong>en</strong> lastig) terwijl de Nederlandse leerling<strong>en</strong><br />
het in het <strong>Chinees</strong> prober<strong>en</strong>. Met deze constructie valt er <strong>voor</strong> beide partij<strong>en</strong> veel te<br />
ler<strong>en</strong>;<br />
• organiseer sam<strong>en</strong> met leerling<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> reis naar China;<br />
• betrek zo veel mogelijk ouders <strong>en</strong> collega's door h<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> proefcursus <strong>Chinees</strong> te gev<strong>en</strong> -<br />
leerling<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> het leuk met ander<strong>en</strong> ervaring<strong>en</strong> te del<strong>en</strong>, <strong>voor</strong>al als zij <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>voor</strong>sprong<br />
in k<strong>en</strong>nis blijk<strong>en</strong> te hebb<strong>en</strong>;<br />
• gebruik videomateriaal dat is aangepast aan het niveau, bij<strong>voor</strong>beeld de BBC website<br />
http://www.bbc.co.uk/languages/chinese/real_chinese/;<br />
⏐ 65
• activeer leerling<strong>en</strong> - maak h<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>aar van het probleem '<strong>Chinese</strong> karakters ler<strong>en</strong>' door<br />
bij<strong>voor</strong>beeld de <strong>op</strong>dracht te gev<strong>en</strong> interessante websites te zoek<strong>en</strong> waar de<br />
schrijfvolgorde van karakters getoond <strong>en</strong> geoef<strong>en</strong>d wordt;<br />
• wees zelf het goede <strong>voor</strong>beeld: er is niets zo motiver<strong>en</strong>d als <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong>thousiaste leerkracht<br />
<strong>voor</strong> de klas.<br />
Productieve woord<strong>en</strong>schat<br />
De productieve woord<strong>en</strong>schat van <strong>e<strong>en</strong></strong> leerling omvat meer dan de karakters die hij actief<br />
heeft ler<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong>; immers de in het pinyin verworv<strong>en</strong> woord<strong>en</strong>schat kan groter zijn. Het<br />
verdi<strong>en</strong>t aanbeveling de leerling te stimuler<strong>en</strong> zijn woord<strong>en</strong>k<strong>en</strong>nis <strong>voor</strong>tdur<strong>en</strong>d te lat<strong>en</strong><br />
uitbreid<strong>en</strong>: het is nu <strong>e<strong>en</strong></strong>maal de onmisbare bouwst<strong>e<strong>en</strong></strong> in de communicatie. De doc<strong>en</strong>t kan<br />
bij<strong>voor</strong>beeld iedere week <strong>e<strong>en</strong></strong> leerling vrag<strong>en</strong> twee of drie nieuwe, zelf via internet geleerde<br />
woord<strong>en</strong> aan de klas te lat<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>. Vervolg<strong>en</strong>s kan er gestemd word<strong>en</strong> over het<br />
meest interessante woord. Dat kan word<strong>en</strong> toegevoegd aan de klass<strong>en</strong>woord<strong>en</strong>lijst <strong>en</strong> mag<br />
dan ook in <strong>e<strong>en</strong></strong> woordjesoverhoring terugkom<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> effectieve manier om leerling<strong>en</strong> zichzelf te lat<strong>en</strong> overhor<strong>en</strong> is h<strong>en</strong> met zog<strong>en</strong>aamde<br />
digitale flashcards te lat<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>. Deze zijn te vind<strong>en</strong> <strong>op</strong> www.yellowbridge.com<br />
Toets<strong>en</strong><br />
In Nederland bestaan er nog g<strong>e<strong>en</strong></strong> officiële Cito exam<strong>en</strong>toets<strong>en</strong> leesvaardigheid <strong>Chinees</strong>.<br />
Ook <strong>voor</strong> de andere vaardighed<strong>en</strong> zijn er (nog) g<strong>e<strong>en</strong></strong> Cito-toets<strong>en</strong> beschikbaar. Vooralsnog<br />
zijn all<strong>e<strong>en</strong></strong> toets<strong>en</strong> beschikbaar van het Staatsexam<strong>en</strong> <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> <strong>voor</strong> buit<strong>en</strong>landers:<br />
Hànyǔ Shuǐpíng Kǎoshì (HSK).<br />
Schol<strong>en</strong> zijn vrij in het inricht<strong>en</strong> van het <strong>school</strong>exam<strong>en</strong>: doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> moet<strong>en</strong> bij de<br />
inspectie kunn<strong>en</strong> verantwoord<strong>en</strong> hoe zij het eindniveau van hun leerling<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> getest.<br />
Doel<strong>taal</strong> voer<strong>taal</strong>?<br />
Op het belang van het gebruik van de doel<strong>taal</strong> in de klas door de doc<strong>en</strong>t kan niet g<strong>en</strong>oeg<br />
word<strong>en</strong> gewez<strong>en</strong>. Natuurlijk zal bij <strong>Chinees</strong> het gebruik aanvankelijk beperkt blijv<strong>en</strong> tot zeer<br />
simpele uiting<strong>en</strong>, uiterst korte instructies <strong>en</strong> dergelijke. Toch zal het consequ<strong>en</strong>te gebruik<br />
van de doel<strong>taal</strong> door de doc<strong>en</strong>t in meerdere <strong>op</strong>zicht<strong>en</strong> zod<strong>en</strong> aan de dijk zett<strong>en</strong>. Het levert<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> frequ<strong>en</strong>te confrontatie met de <strong>taal</strong>, de leerling wordt <strong>op</strong> zijn eig<strong>en</strong> niveau aangesprok<strong>en</strong>,<br />
<strong>en</strong> hij krijgt <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> volstrekt natuurlijke manier corriger<strong>en</strong>de feedback. Door het herhal<strong>en</strong> van<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> door de leerling gegev<strong>en</strong> antwoord in de juiste vorm krijgt de leerling <strong>voor</strong>tdur<strong>en</strong>d de<br />
mogelijkheid de eig<strong>en</strong> uiting<strong>en</strong> te vergelijk<strong>en</strong> met het goede <strong>voor</strong>beeld. Hij wordt zich zo al<br />
do<strong>en</strong>de bewust van de vorm waarin iets gezegd moet word<strong>en</strong>.<br />
Leerling<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> er snel aan w<strong>en</strong>n<strong>en</strong> het <strong>Chinees</strong> waar mogelijk te gebruik<strong>en</strong> <strong>en</strong> het binn<strong>en</strong><br />
korte tijd volstrekt normaal gaan vind<strong>en</strong> als de doc<strong>en</strong>t h<strong>en</strong> zo veel mogelijk met de <strong>taal</strong><br />
confronteert.<br />
De <strong>school</strong> of de doc<strong>en</strong>t kan verder de blootstelling aan de doel<strong>taal</strong> stimuler<strong>en</strong> door project<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong> te zett<strong>en</strong> zoals uitwisseling<strong>en</strong> of correspond<strong>en</strong>tieproject<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> buit<strong>en</strong>landse <strong>school</strong>,<br />
buit<strong>en</strong>landse reiz<strong>en</strong> <strong>en</strong> dergelijke, maar ook door het organiser<strong>en</strong> van bij<strong>voor</strong>beeld <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
filmavond <strong>op</strong> <strong>school</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinese</strong> speelfilm, het organiser<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinese</strong><br />
theeceremonie met <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinese</strong> gastvrouw of <strong>e<strong>en</strong></strong> proefles Tai Chi onder leiding van <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
<strong>Chinese</strong> leraar. Zie ook de mogelijkhed<strong>en</strong> gebod<strong>en</strong> door de zog<strong>en</strong>aamde Chinamand van<br />
Kunstburo, http://www.leskoffers.nl/chinamand.htm.<br />
⏐ 66
11. Checklist invoering<br />
<strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> <strong>school</strong><br />
Waar moet <strong>e<strong>en</strong></strong> doc<strong>en</strong>t <strong>en</strong>/of <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong>leider <strong>op</strong> lett<strong>en</strong> als hij/zij het <strong>school</strong>vak<br />
<strong>Chinees</strong> in het <strong>voor</strong>tgezet onderwijs wil invoer<strong>en</strong>? In dit hoofdstuk will<strong>en</strong> we alvast<br />
<strong>en</strong>kele praktische tips gev<strong>en</strong>. Ze zijn gebaseerd zowel <strong>op</strong> de ervaring<strong>en</strong> met andere<br />
nieuwe <strong>school</strong>tal<strong>en</strong> als <strong>op</strong> de bezoek<strong>en</strong> aan Nederlandse schol<strong>en</strong> die al <strong>Chinees</strong><br />
bied<strong>en</strong>. De volg<strong>en</strong>de lijst kan uiteraard nog verder aangevuld word<strong>en</strong>.<br />
1. Als <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong> invoering van <strong>Chinees</strong> overweegt, is <strong>e<strong>en</strong></strong> peiling van de<br />
belangstelling onder leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> ouders belangrijk. Om leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> ouders in<br />
staat te stell<strong>en</strong> zo'n keuze te mak<strong>en</strong> is <strong>e<strong>en</strong></strong> goede informatie<strong>voor</strong>zi<strong>en</strong>ing nodig:<br />
over de plaats van het vak in het <strong>school</strong>aanbod, de wijze van ler<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
project<strong>en</strong>, het eindexam<strong>en</strong>, de ev<strong>en</strong>tuele kost<strong>en</strong>. Hierbij kan ook gedacht word<strong>en</strong><br />
aan <strong>e<strong>en</strong></strong> proefles met <strong>en</strong>kele prikkel<strong>en</strong>de <strong>taal</strong>activiteit<strong>en</strong>.<br />
2. Maak de keuze <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> zichtbaar binn<strong>en</strong> de visie van de <strong>school</strong>.<br />
3. Zoek contact <strong>op</strong> met schol<strong>en</strong> die al <strong>Chinees</strong> bied<strong>en</strong> <strong>en</strong> maak gebruik van hun<br />
ervaring<strong>en</strong>; aansluiting bij het netwerk <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> School <strong>en</strong> bij de vaksectie<br />
<strong>Chinees</strong> van Lev<strong>en</strong>de Tal<strong>en</strong> is sterk aan te rad<strong>en</strong>.<br />
4. Zet <strong>e<strong>en</strong></strong> plan uit met betrekking tot:<br />
• <strong>voor</strong>lichting <strong>en</strong> promotie<br />
• peiling belangstelling<br />
• planning invoeringstraject.<br />
5. Creëer zoveel mogelijk draagvlak in het doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>team van de <strong>school</strong>; de invoering<br />
van <strong>e<strong>en</strong></strong> nieuwe <strong>taal</strong> kan vaak als <strong>e<strong>en</strong></strong> bedreiging <strong>voor</strong> de werkgeleg<strong>en</strong>heid van de<br />
andere tal<strong>en</strong>doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong>.<br />
6. Wees als doc<strong>en</strong>t goed <strong>op</strong> de hoogte van het beschikbare lesmateriaal <strong>op</strong> de<br />
Nederlandse markt.<br />
7. Zorg als <strong>school</strong>leider <strong>voor</strong> goede rand<strong>voor</strong>waard<strong>en</strong>, als:<br />
• voldo<strong>en</strong>de budget <strong>voor</strong> de aanschaf van leermiddel<strong>en</strong><br />
• ev<strong>en</strong>tuele begeleiding /ondersteuning van de doc<strong>en</strong>t<br />
• <strong>e<strong>en</strong></strong> vaklokaal <strong>en</strong> de inrichting daarvan<br />
• <strong>e<strong>en</strong></strong> gelijkwaardige plaats <strong>op</strong> het rooster.<br />
8. Zorg na de invoering regelmatig <strong>voor</strong> goede informatie <strong>voor</strong> de andere doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>,<br />
ouders <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> over de ontwikkeling<strong>en</strong> rondom het vak <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> <strong>school</strong>.<br />
9. Wees, als doc<strong>en</strong>t <strong>en</strong> als <strong>school</strong>leider, goed <strong>op</strong> de hoogte van de mogelijkhed<strong>en</strong><br />
van het vak met betrekking tot positie in het curriculum <strong>en</strong> in het eindexam<strong>en</strong>.<br />
⏐ 67
10. De doc<strong>en</strong>t <strong>Chinees</strong> zal vaak all<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong> moet<strong>en</strong> <strong>op</strong>erer<strong>en</strong>, hoewel - waar<br />
mogelijk - het aan te rad<strong>en</strong> is om <strong>e<strong>en</strong></strong> vaksectie <strong>Chinees</strong> met meer dan één doc<strong>en</strong>t<br />
<strong>op</strong> te richt<strong>en</strong>. Het is erg belangrijk dat de doc<strong>en</strong>t, indi<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> native speaker, de<br />
Nederlandse <strong>taal</strong> voldo<strong>en</strong>de beheerst om mee te kunn<strong>en</strong> do<strong>en</strong> aan het<br />
<strong>school</strong>lev<strong>en</strong>, <strong>en</strong> dat de doc<strong>en</strong>t het Nederlandse onderwijssysteem goed g<strong>en</strong>oeg<br />
k<strong>en</strong>t. Dit maakt het contact met de collega doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> makkelijker.<br />
11. Niet all<strong>e<strong>en</strong></strong> de professionaliteit, ook de sociale vaardighed<strong>en</strong> van de doc<strong>en</strong>t<br />
<strong>Chinees</strong> zijn heel belangrijk <strong>voor</strong> de integratie binn<strong>en</strong> de <strong>school</strong> <strong>en</strong> <strong>voor</strong> de<br />
uitstraling van het vak.<br />
12. Leg zo snel mogelijk <strong>e<strong>en</strong></strong> relatie met <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong> in China.<br />
⏐ 68
12. Literatuur<strong>op</strong>gave<br />
• CILT, the National C<strong>en</strong>tre for Languages, Mandarin Language Learning, Research<br />
Study, London 2007<br />
• Council of Eur<strong>op</strong>e, Common Eur<strong>op</strong>ean Framework of Refer<strong>en</strong>ce for Languages:<br />
Learning, teaching, assessm<strong>en</strong>t, Cambridge University Press, Cambridge 2001<br />
• Deutsches Fachverband Chinesisch,<br />
http://www.fachverbandchinesisch.de/chinesischindeutschland/curricula/index.html<br />
• Eur<strong>op</strong>ees Taalportfolio, www.eur<strong>op</strong>ees<strong>taal</strong>portfolio.nl<br />
• G<strong>e<strong>en</strong></strong>se, P. <strong>en</strong> T. C. Tsui, <strong>Chinees</strong>, in: G. Extra <strong>en</strong> J. de Ruijter (red.) Bulaag,<br />
Babylon aan de Noordzee, hoofdstuk 3, Amsterdam 2002<br />
• Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>schappelijk Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader <strong>voor</strong> Moderne Vreemde Tal<strong>en</strong>:<br />
Ler<strong>en</strong>, Onderwijz<strong>en</strong>, Beoordel<strong>en</strong>, Vertaling: Nederlandse Taalunie, D<strong>en</strong> Haag<br />
2008<br />
• Liemberg, E. <strong>en</strong> D. Meijer, (red), Taalprofiel<strong>en</strong>. Leerlijn<strong>en</strong> <strong>voor</strong> compet<strong>en</strong>tiegericht<br />
vreemdetal<strong>en</strong>onderwijs, NaB-MVT, Enschede 2004<br />
• Ministère de l'Éducation nationale, de l'Enseignem<strong>en</strong>t supérieur et de la<br />
Recherche, Direction générale de l'<strong>en</strong>seignem<strong>en</strong>t scolaire, Chinois - Palier 1,<br />
C<strong>en</strong>tre national de docum<strong>en</strong>tation pédagogique, édition juin 2006<br />
• Ministère de l'Éducation nationale, de l'Enseignem<strong>en</strong>t supérieur et de la<br />
Recherche, Direction générale de l'<strong>en</strong>seignem<strong>en</strong>t scolaire, Docum<strong>en</strong>ts<br />
d’accompagnem<strong>en</strong>t des Programmes, édition juin 2006<br />
• SLO, Handreiking<strong>en</strong> <strong>school</strong>exam<strong>en</strong> moderne vreemde tal<strong>en</strong> havo/vwo, Enschede<br />
2007<br />
• Tschirner, E., Das ACTFL OPI und der Eur<strong>op</strong>äische Refer<strong>en</strong>zrahm<strong>en</strong>, in:<br />
Babylonia 2/05, blz. 50-55, Contone (CH) 2005<br />
• Tweede Fase Adviespunt, Vernieuwde Tweede Fase, de start in cijfers, D<strong>en</strong><br />
Haag, 2007<br />
In Nederland versch<strong>en</strong><strong>en</strong> lesmethodes<br />
• v. Broekhuiz<strong>en</strong>-de Rooij, A., Kretzchmar, I. Sam-Sam, F., van Crevel, M. (red.),<br />
<strong>Chinees</strong> in 10 verdieping<strong>en</strong>, Leid<strong>en</strong> University Press, Leid<strong>en</strong> 2008<br />
⏐ 69
• v. Dijk, U., Tsui, T.C., Chan, S.W., Xing, T., Yuw<strong>en</strong>tong, <strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong> sprekers in<br />
het VO, ABC, Amsterdam 2000-2004<br />
• Go IQ - <strong>Chinese</strong>, Malmberg, D<strong>en</strong> Bosch 2008-2009<br />
• Tsui, T.C., <strong>Chinees</strong>? 'n Makkie! Coutinho, Bussum 2006-2008<br />
Material<strong>en</strong> beschikbaar <strong>op</strong> de Nederlandse markt<br />
• Du, N., Groot <strong>Chinees</strong>-Nederlands Woord<strong>en</strong>boek, Spectrum, Hout<strong>en</strong> 2006<br />
• Guo, M. Nederlands-<strong>Chinees</strong> Woord<strong>en</strong>boek , Sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>de Uitgevers, Utrecht<br />
2004<br />
• Hill, L., Innes, C., Rowe, B., Oxford Beeldwoord<strong>en</strong>boek Nederlands - <strong>Chinees</strong>,<br />
Ming Ya Books Co., Amsterdam 1991<br />
• Hongyuan, W., The origins of <strong>Chinese</strong> characters, Sinolingua, Beijing 2004<br />
• Hu<strong>op</strong>ing, C., Het verhaal achter <strong>Chinese</strong> karakters, Ming Ya Books Co.,<br />
Amsterdam 2005<br />
• Kisling, H., China-Y: <strong>Chinese</strong> characters for everybody, Franeker 2006<br />
• Kong, Q., Hed<strong>en</strong>daags Nederlands-<strong>Chinees</strong> woord<strong>en</strong>boek, Ming Ya Books Co.,<br />
Amsterdam 2003<br />
• Pocketwoord<strong>en</strong>boek Nederlands - <strong>Chinees</strong>, Ming Ya Books Co., Amsterdam 2003<br />
• Tan, H.G., Overlev<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong>, Ming Ya Books Co., Amsterdam 2003<br />
• Thematische woord<strong>en</strong>lijst Nederlands - <strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong> beginners, Ming Ya Books<br />
Co., Amsterdam 2000<br />
• Wied<strong>en</strong>hof, J., De uitspraak van het Mandarijn in 101 oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, Bulaaq,<br />
Amsterdam 2006<br />
• Wied<strong>en</strong>hof, J., Grammatica van het Mandarijn, Bulaaq, Amsterdam 2006<br />
Handige websites<br />
http://www.bbc.co.uk/languages/chinese/real_chinese/<br />
http://chinees.wikispaces.com<br />
http://www.digi<strong>school</strong>.nl/ch<br />
http://www.ezychinese.com<br />
http://www.geledraak.nl<br />
http://ibs-hanze.pbwiki.com/<br />
http://www.leskoffers.nl/chinamand.htm<br />
http://www.teleac.nl/chinees/index.jsp<br />
http://www.yellowbridge.com<br />
http://www.mingyabooks.com<br />
http://www.zaiton.nl/websh<strong>op</strong><br />
⏐ 70
Bijlage 1: Voorstel<br />
exam<strong>en</strong>programma <strong>Chinese</strong><br />
<strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur vwo<br />
Het eindexam<strong>en</strong><br />
Het eindexam<strong>en</strong> bestaat uit het <strong>school</strong>exam<strong>en</strong>.<br />
Het exam<strong>en</strong>programma bestaat uit de volg<strong>en</strong>de domein<strong>en</strong>:<br />
Domein A Leesvaardigheid<br />
Domein B Kijk- <strong>en</strong> luistervaardigheid<br />
Domein C Gespreksvaardigheid<br />
Domein D Schrijfvaardigheid<br />
Domein E <strong>Chinese</strong> cultuur<br />
Het <strong>school</strong>exam<strong>en</strong><br />
Het <strong>school</strong>exam<strong>en</strong> heeft betrekking <strong>op</strong> alle domein<strong>en</strong> <strong>en</strong> subdomein<strong>en</strong> van het<br />
eindexam<strong>en</strong>.<br />
Indi<strong>en</strong> het bevoegd gezag daar<strong>voor</strong> kiest, kan het <strong>school</strong>exam<strong>en</strong> ook betrekking<br />
hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> andere vakonderdel<strong>en</strong>, die per kandidaat kunn<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>.<br />
De exam<strong>en</strong>stof<br />
Domein A: Leesvaardigheid<br />
1. De kandidaat kan:<br />
- aangev<strong>en</strong> welke informatie relevant is, gegev<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> vaststaande behoefte;<br />
- de hoofdgedachte van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst(gedeelte) aangev<strong>en</strong>;<br />
- de betek<strong>en</strong>is van belangrijke elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aangev<strong>en</strong>;<br />
- relaties tuss<strong>en</strong> del<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aangev<strong>en</strong>;<br />
- conclusies trekk<strong>en</strong> met betrekking tot int<strong>en</strong>ties, <strong>op</strong>vatting<strong>en</strong> <strong>en</strong> gevoel<strong>en</strong>s van de<br />
auteur.<br />
Domein B: Kijk- <strong>en</strong> luistervaardigheid<br />
2. De kandidaat kan:<br />
- aangev<strong>en</strong> welke informatie relevant is, gegev<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> vaststaande behoefte;<br />
- de hoofdgedachte van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aangev<strong>en</strong>;<br />
- de betek<strong>en</strong>is van belangrijke elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aangev<strong>en</strong>;<br />
- conclusies trekk<strong>en</strong> met betrekking tot int<strong>en</strong>ties, <strong>op</strong>vatting<strong>en</strong> <strong>en</strong> gevoel<strong>en</strong>s van de<br />
spreker(s);<br />
- anticiper<strong>en</strong> <strong>op</strong> het meest waarschijnlijke vervolg van <strong>e<strong>en</strong></strong> gesprek;<br />
- aantek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> als strategie om <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst aan te pakk<strong>en</strong>.<br />
Domein C: Gespreksvaardigheid<br />
Subdomein C1: Gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong><br />
3. De kandidaat kan:<br />
- adequaat reager<strong>en</strong> in sociale contact<strong>en</strong> met doel<strong>taal</strong>gebruikers;<br />
⏐ 71
- informatie vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> verstrekk<strong>en</strong>;<br />
- uitdrukking gev<strong>en</strong> aan gevoel<strong>en</strong>s;<br />
- zak<strong>en</strong> of person<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> standpunt<strong>en</strong> <strong>en</strong> argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> verwoord<strong>en</strong>;<br />
- strategieën toepass<strong>en</strong> om <strong>e<strong>en</strong></strong> gesprek <strong>voor</strong>tgang te do<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>.<br />
Subdomein C2: Sprek<strong>en</strong><br />
4. De kandidaat kan verworv<strong>en</strong> informatie adequaat pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> met het oog <strong>op</strong> doel<br />
<strong>en</strong> publiek, <strong>en</strong> daarbij zak<strong>en</strong> of person<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> standpunt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> verwoord<strong>en</strong>.<br />
Domein D: Schrijfvaardigheid<br />
Subdomein D1: Taalvaardighed<strong>en</strong><br />
5. De kandidaat kan:<br />
- adequaat reager<strong>en</strong> in schriftelijke contact<strong>en</strong> met doel<strong>taal</strong>gebruikers;<br />
- informatie vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> verstrekk<strong>en</strong>;<br />
- verworv<strong>en</strong> informatie adequaat pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> met het oog <strong>op</strong> doel <strong>en</strong> publiek, <strong>en</strong><br />
daarbij zak<strong>en</strong> of person<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitdrukking gev<strong>en</strong> aan gevoel<strong>en</strong>s <strong>en</strong><br />
standpunt<strong>en</strong> verwoord<strong>en</strong>.<br />
Subdomein D2: Strategische vaardighed<strong>en</strong><br />
6. De kandidaat kan met behulp van:<br />
- <strong>e<strong>en</strong></strong> tekstverwerkingsprogramma <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst schrijv<strong>en</strong>;<br />
- (elektronisch) naslagmateriaal tekst<strong>en</strong> <strong>op</strong>stell<strong>en</strong>.<br />
Domein E: <strong>Chinese</strong> cultuur<br />
7. De kandidaat kan:<br />
- (door middel van <strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong>) <strong>e<strong>en</strong></strong> overzicht gev<strong>en</strong> van uit<strong>e<strong>en</strong></strong>l<strong>op</strong><strong>en</strong>de <strong>Chinese</strong><br />
cultuuruiting<strong>en</strong>;<br />
- beargum<strong>en</strong>teerd verslag uitbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van zijn ervaring<strong>en</strong> met <strong>en</strong>kele <strong>Chinese</strong><br />
cultuuruiting<strong>en</strong>.<br />
⏐ 72
Bijlage 2: Interviews<br />
Alle interviews zijn afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> februari <strong>en</strong> april 2008.<br />
a. Interviews met leerling<strong>en</strong> die <strong>Chinees</strong> volg<strong>en</strong><br />
Liceo Pigafetta, Vic<strong>en</strong>za, Italië<br />
Daniela Fasoglio heeft bijna drie kwartier met de leerling<strong>en</strong> van de vierde klas <strong>Chinees</strong><br />
gesprok<strong>en</strong>. Het is <strong>e<strong>en</strong></strong> lev<strong>en</strong>dige discussie, de leerling<strong>en</strong> do<strong>en</strong> graag <strong>en</strong> actief mee <strong>en</strong><br />
stral<strong>en</strong> hun <strong>en</strong>thousiasme <strong>voor</strong> het vak uit.<br />
Waarom heb je beslot<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> te gaan ler<strong>en</strong>?<br />
• Ik vond Spaans te makkelijk, ik wilde <strong>e<strong>en</strong></strong> nieuwe uitdaging die mij meer motivatie<br />
gaf.<br />
• De <strong>Chinese</strong> cultuur fascineerde me.<br />
• K<strong>en</strong>nis van het <strong>Chinees</strong> is <strong>e<strong>en</strong></strong> pre bij het zoek<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> baan.<br />
E<strong>en</strong> leerling geeft tot hilariteit van de rest toe dat hij gedwong<strong>en</strong> werd door zijn moeder<br />
om <strong>Chinees</strong> te volg<strong>en</strong>, maar ook dat hij er daarna nooit spijt van gehad heeft.<br />
Wat war<strong>en</strong> je verwachting<strong>en</strong>?<br />
• Dat wij <strong>Chinees</strong> zoud<strong>en</strong> gaan kok<strong>en</strong>, dat hebb<strong>en</strong> we echter helaas nooit gedaan!<br />
(NB dit ook om bureaucratische red<strong>en</strong><strong>en</strong>: de <strong>school</strong> voldoet niet aan de vereiste<br />
veiligheidsstandaards om kookless<strong>en</strong> te verzorg<strong>en</strong>).<br />
• Dat wij naar veel meer films zoud<strong>en</strong> kijk<strong>en</strong>, terwijl wij in anderhalf jaar slechts twee<br />
films hebb<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong>, <strong>en</strong> die war<strong>en</strong> ook niet zo leuk.<br />
• Dat ik me dood zou vervel<strong>en</strong>, het teg<strong>en</strong>overgestelde bleek echter het geval.<br />
• Dat ik er niets van zou bakk<strong>en</strong>, maar het bleek wel mogelijk om deze <strong>taal</strong> te ler<strong>en</strong>!<br />
• Ik wist to<strong>taal</strong> niet wat ik kon verwacht<strong>en</strong>, <strong>Chinees</strong> is zo anders dan anders.<br />
Was het makkelijker of moeilijker dan je dacht?<br />
Het unanieme antwoord is dat het wel meevalt: makkelijk is het zeker niet, maar wel te<br />
do<strong>en</strong>, zeker meer dan ze dacht<strong>en</strong>.<br />
Wat vind je van het lesmateriaal?<br />
• Is ok, <strong>voor</strong>al omdat er goed les wordt gegev<strong>en</strong>. Wij hebb<strong>en</strong> de leukste doc<strong>en</strong>te<br />
<strong>Chinees</strong> <strong>en</strong> Nederland mag haar niet van ons afpikk<strong>en</strong> :-)<br />
Bezoek je wel <strong>e<strong>en</strong></strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinese</strong> website, kijk je naar <strong>Chinese</strong> video's?<br />
Één leerling heeft <strong>e<strong>en</strong></strong> keer uit nieuwsgierigheid informatie <strong>op</strong> de Wikipedia in het<br />
<strong>Chinees</strong> gezocht. De meerderheid gebruikt internet all<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>voor</strong> het online<br />
woord<strong>en</strong>boek, al beschikk<strong>en</strong> ze ook over <strong>e<strong>en</strong></strong> papier<strong>en</strong> woord<strong>en</strong>boek Engels-<strong>Chinees</strong>.<br />
Heb je contact<strong>en</strong> met <strong>Chinese</strong> jonger<strong>en</strong>?<br />
Één leerling heeft <strong>e<strong>en</strong></strong> vri<strong>en</strong>din uit Taiwan met wie zij <strong>op</strong> msn af <strong>en</strong> toe in het <strong>Chinees</strong><br />
communiceert.<br />
⏐ 73
E<strong>en</strong> andere leerling merkt <strong>op</strong> dat er ook andere mogelijkhed<strong>en</strong> zijn om met Chinez<strong>en</strong><br />
in aanraking te kom<strong>en</strong>: ga <strong>e<strong>en</strong></strong>s naar <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinese</strong> winkel of <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinees</strong> restaurant <strong>en</strong><br />
probeer je bestelling<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong> te do<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld. Het personeel werkt<br />
graag mee als ze merk<strong>en</strong> dat je <strong>e<strong>en</strong></strong> beetje <strong>Chinees</strong> kunt. Ook <strong>op</strong> de markt zijn er<br />
kram<strong>en</strong> die door Chinez<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bemand. De meeste leerling<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan minst<strong>en</strong>s<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> keer <strong>op</strong> deze manier - <strong>en</strong> met succes! - met Chinez<strong>en</strong> te hebb<strong>en</strong><br />
gecommuniceerd.<br />
Je b<strong>en</strong>t volg<strong>en</strong>d jaar klaar met de middelbare <strong>school</strong>. Wat dan met <strong>Chinees</strong>?<br />
Meer dan de helft van de leerling<strong>en</strong> is van plan om <strong>Chinees</strong> bij de V<strong>en</strong>etiaanse<br />
Universiteit Ca' Foscari te gaan studer<strong>en</strong>, als extra vak bij de Faculteit Economie of<br />
binn<strong>en</strong> Oriën<strong>taal</strong>se Studies. E<strong>en</strong> leerling zou zich graag in <strong>Chinese</strong> g<strong>en</strong>eeskunde<br />
will<strong>en</strong> verdiep<strong>en</strong>. Andere leerling<strong>en</strong> zijn van plan om avondcursuss<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> te<br />
volg<strong>en</strong> om de <strong>taal</strong> bij te houd<strong>en</strong>. De overige leerling<strong>en</strong> gaan waarschijnlijk niet door<br />
met <strong>Chinees</strong>, maar beschouw<strong>en</strong> de <strong>op</strong>gedane ervaring toch als <strong>e<strong>en</strong></strong> waardevolle<br />
verrijking: je maakt k<strong>en</strong>nis met <strong>e<strong>en</strong></strong> andere manier van lev<strong>en</strong>, <strong>e<strong>en</strong></strong> m<strong>en</strong>taliteit die to<strong>taal</strong><br />
anders is dan de Eur<strong>op</strong>ese, <strong>e<strong>en</strong></strong> andere manier van ler<strong>en</strong>, van vertal<strong>en</strong> uit <strong>e<strong>en</strong></strong> andere<br />
<strong>taal</strong>. Je leert de andere helft van de wereld k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, die je aan het begin zo vreemd<br />
vond <strong>en</strong> nu veel dichterbij komt.<br />
B<strong>en</strong> je wel <strong>e<strong>en</strong></strong>s in China geweest?<br />
Één leerling is twee keer in Hong Kong geweest om zijn vader in zijn werk <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
beurs te help<strong>en</strong>, maar heeft bijna altijd Engels gesprok<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> andere leerling is<br />
slechts <strong>e<strong>en</strong></strong> paar dag<strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> korte st<strong>op</strong> in China geweest.<br />
Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>telijk Gymnasium, Hilversum<br />
Daniela Fasoglio interviewt twee leerling<strong>en</strong> uit de derde klas <strong>en</strong> zes leerling<strong>en</strong> uit de<br />
vierde klas.<br />
Waarom heb je <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> gekoz<strong>en</strong>?<br />
• Ik heb <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinese</strong> vri<strong>en</strong>din, ik was b<strong>en</strong>ieuwd naar haar <strong>taal</strong> <strong>en</strong> cultuur.<br />
• <strong>Chinees</strong> is <strong>e<strong>en</strong></strong> wereld<strong>taal</strong>.<br />
• Het is iets bijzonders dat niet ieder<strong>e<strong>en</strong></strong> doet.<br />
• <strong>Chinees</strong> is de <strong>taal</strong> van de toekomst.<br />
• Ik was <strong>voor</strong>al gefascineerd door de <strong>Chinese</strong> karakters.<br />
Was het makkelijker of moeilijker dan je dacht?<br />
Ieder<strong>e<strong>en</strong></strong> vond het, <strong>voor</strong>al aan het begin, veel makkelijker dan gedacht. De grammatica<br />
werd ook makkelijker gevond<strong>en</strong> dan die van de andere tal<strong>en</strong>.<br />
In de vierde klas wordt het wel pittiger, <strong>voor</strong>al de les <strong>op</strong> de maandag middag in het<br />
<strong>Chinees</strong>.<br />
Wat war<strong>en</strong> je verwachting<strong>en</strong>?<br />
• Dat het <strong>e<strong>en</strong></strong>zelfde soort les zou zijn als bij de andere tal<strong>en</strong>, maar <strong>Chinees</strong> ler<strong>en</strong> is<br />
anders. Er is ook veel meer cultuur, meer dan bij de andere tal<strong>en</strong>, <strong>en</strong> veel minder<br />
grammatica.<br />
• Ik had g<strong>e<strong>en</strong></strong> idee van wat ik moest verwacht<strong>en</strong>.<br />
• Ik dacht dat ik er niets van zou snapp<strong>en</strong>, maar het viel reuze mee!<br />
⏐ 74
Wat vind je van het lesmateriaal?<br />
Ieder<strong>e<strong>en</strong></strong> vindt de leergang erg leuk. Nog belangrijker dan de leergang vind<strong>en</strong> de<br />
leerling<strong>en</strong> het feit dat er goed les wordt gegev<strong>en</strong>.<br />
Bezoek je wel <strong>e<strong>en</strong></strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinese</strong> website, kijk je naar <strong>Chinese</strong> video's?<br />
Over het algem<strong>e<strong>en</strong></strong> wordt dit all<strong>e<strong>en</strong></strong> gedaan als het <strong>voor</strong> het huiswerk moet. Twee<br />
leerling<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat ze af <strong>en</strong> toe prober<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> advert<strong>en</strong>tie in het <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong><br />
internet te ontcijfer<strong>en</strong>.<br />
Heb je contact<strong>en</strong> met <strong>Chinese</strong> jonger<strong>en</strong>?<br />
Sommige leerling<strong>en</strong> uit de IV klas houd<strong>en</strong> contact met leerling<strong>en</strong> die ze in november<br />
hebb<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. Dit beperkt zich tot bij<strong>voor</strong>beeld <strong>e<strong>en</strong></strong> verjaardagskaart of <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
nieuwjaarskaart via e-mail.<br />
Je b<strong>en</strong>t klaar met <strong>school</strong>. Wat nu met <strong>Chinees</strong>?<br />
Drie leerling<strong>en</strong> will<strong>en</strong> graag <strong>e<strong>en</strong></strong> jaar in China doorbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> daar ev<strong>en</strong>tueel ook<br />
werk<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> leerling weet nog niet of zij na de middelbare <strong>school</strong> iets met <strong>Chinees</strong> zal<br />
do<strong>en</strong>, maar ze vindt dat ze er toch iets aan heeft.<br />
E<strong>en</strong> leerling st<strong>op</strong>t met <strong>Chinees</strong> na de vierde klas omdat het niet in haar vakk<strong>en</strong>pakket<br />
past; maar ze geeft aan g<strong>e<strong>en</strong></strong> seconde spijt gehad te hebb<strong>en</strong> dat zij het vak gevolgd<br />
heeft.<br />
De meeste leerling<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> Duits vall<strong>en</strong> t<strong>en</strong> gunste van <strong>Chinees</strong>; <strong>voor</strong> de meerderheid<br />
is het <strong>e<strong>en</strong></strong> profielvak, twee leerling<strong>en</strong> kiez<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> in het vrije deel.<br />
Stanislas College Delft<br />
Anne Beeker voert <strong>e<strong>en</strong></strong> gesprek met Nina, Vicky <strong>en</strong> Loan. Deze leerling<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> nu<br />
allemaal 1 1/2 jaar <strong>Chinees</strong> geleerd.<br />
Waarom heb je <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> gekoz<strong>en</strong>?<br />
• Het is weer <strong>e<strong>en</strong></strong>s iets anders dan wat ieder<strong>e<strong>en</strong></strong> doet. Duits, Frans, <strong>en</strong>zo kun je<br />
later ook nog wel <strong>e<strong>en</strong></strong>s do<strong>en</strong>.<br />
• Je krijgt het aangebod<strong>en</strong>.<br />
• China is best wel in <strong>op</strong>komst als wereldmacht als economie, het bedrijfslev<strong>en</strong> is<br />
belangrijk.<br />
Was het moeilijker of makkelijker dan je had gedacht?<br />
Makkelijker!!! Maar met de karakters doe je wel snel iets fout <strong>en</strong> ook met de acc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
Wat vind je van het lesmateriaal dat je leraar gebruikt?<br />
Digi<strong>school</strong> is wel handig! Daar kun je alles vind<strong>en</strong>, wist u dat? Laatst ging<strong>en</strong> we via<br />
YouTube achtergrond informatie bekijk<strong>en</strong>, dat was wel leuk. Verder <strong>e<strong>en</strong></strong> leuk boek!<br />
Hebb<strong>en</strong> jullie wel <strong>e<strong>en</strong></strong>s gebruik gemaakt van <strong>Chinese</strong> websites?<br />
• Tijd<strong>en</strong>s de les hebb<strong>en</strong> we wel <strong>Chinese</strong> websites bezocht via het Smartboard, maar<br />
dat doe je niet uit jezelf.<br />
• En ook hadd<strong>en</strong> we <strong>Chinese</strong> muziek, vorig jaar <strong>op</strong> CD.<br />
• We schrijv<strong>en</strong> wel briev<strong>en</strong> (handgeschrev<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong>!). Leerling<strong>en</strong> in China<br />
schrijv<strong>en</strong> terug in het Engels (<strong>e<strong>en</strong></strong> oud-leraar van het Stanislas College is <strong>op</strong><br />
wereldreis, hij geeft nu Engels <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong> in China <strong>en</strong> hij heeft het contact tot<br />
stand gebracht).<br />
⏐ 75
Hebb<strong>en</strong> jullie wel <strong>e<strong>en</strong></strong>s aan <strong>e<strong>en</strong></strong> uitwisseling met <strong>Chinese</strong> leerling<strong>en</strong> deelg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>?<br />
Nee, nog nooit.<br />
Will<strong>en</strong> jullie doorgaan met <strong>Chinees</strong>?<br />
Twee van de drie leerling<strong>en</strong> will<strong>en</strong> doorgaan met <strong>Chinees</strong> als vak in de vrije ruimte.<br />
Zijn er ook ding<strong>en</strong> die zijn teg<strong>en</strong>gevall<strong>en</strong>?<br />
Mevrouw Fan is soms moeilijk te verstaan. Maar ze doet ook veel met ons, <strong>en</strong> leert ons<br />
ook over de <strong>Chinese</strong> cultuur. We gaan volg<strong>en</strong>de week ler<strong>en</strong> thee drink<strong>en</strong>. En dat moet<br />
dan met thee met jonge blaadjes. Mevrouw Fan vindt theezakjes helemaal niks!<br />
Wat de leerling<strong>en</strong> ook minder goed bevalt: ze hebb<strong>en</strong> nu <strong>e<strong>en</strong></strong> blokuur maar het valt<br />
sam<strong>en</strong> met Latijn; vorig jaar viel het sam<strong>en</strong> met Engels <strong>en</strong> dat was beter. De heer<br />
V<strong>e<strong>en</strong></strong>man zegt met<strong>e<strong>en</strong></strong> toe dat hij zal bekijk<strong>en</strong> of het rooster gewijzigd kan word<strong>en</strong>.<br />
Gymnasium Haganum<br />
Anne Beeker spreekt met Barbara <strong>en</strong> Yiling, die in december 2007 met <strong>Chinees</strong> zijn<br />
begonn<strong>en</strong>. Ze hebb<strong>en</strong> per week 2 x 1 uur les van 50 minut<strong>en</strong>. <strong>Chinees</strong> k<strong>en</strong>t g<strong>e<strong>en</strong></strong> apart<br />
rapportcijfer.<br />
Waarom hebb<strong>en</strong> jullie <strong>Chinees</strong> gekoz<strong>en</strong>?<br />
Barbara heeft <strong>Chinees</strong> gekoz<strong>en</strong> omdat het <strong>e<strong>en</strong></strong> wereld<strong>taal</strong> zou word<strong>en</strong>: het is al<br />
langere tijd 'iets dat rondzoemt'. Yiling heeft het gekoz<strong>en</strong> vanwege haar <strong>Chinese</strong><br />
familieachtergrond.<br />
Was het makkelijker of moeilijker dan je gedacht had?<br />
Makkelijker dan gedacht! Barbara stelt dat ze niet zo goed is in rijtjes ler<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat heb<br />
je bij <strong>Chinees</strong> niet nodig. Het ligt allemaal <strong>voor</strong> de hand hoe je de ding<strong>en</strong> moet zegg<strong>en</strong>.<br />
Ze had verwacht dat het langer zou dur<strong>en</strong> <strong>voor</strong>dat je er wat mee kon. De acc<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
ligg<strong>en</strong> <strong>voor</strong>al <strong>op</strong> de uitspraak.<br />
Wat viel teg<strong>en</strong>?<br />
De klank<strong>en</strong> zijn best moeilijk. Beid<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> het af <strong>en</strong> toe ook wel <strong>e<strong>en</strong></strong> beetje saai.<br />
Meestal gaan ze in de les oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> besprek<strong>en</strong>: soms lez<strong>en</strong> ze <strong>e<strong>en</strong></strong> tekstje <strong>voor</strong>.<br />
Bezoek<strong>en</strong> jullie wel <strong>e<strong>en</strong></strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>Chinese</strong> website?<br />
Nee, dat hebb<strong>en</strong> ze nog niet gedaan. Wel heeft Barbara bij oriëntatie <strong>op</strong> het vak<br />
<strong>Chinees</strong> gezocht naar websites met informatie over <strong>Chinees</strong>.<br />
Wat vind je van het lesmateriaal?<br />
Ze werk<strong>en</strong> nog met st<strong>en</strong>cils 'Flat in Peking' (<strong>voor</strong>l<strong>op</strong>er van <strong>Chinees</strong> in 10 verdieping<strong>en</strong>)<br />
<strong>en</strong> het boekje De uitspraak van het Mandarijn in 101 oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>. Het materiaal is ok.<br />
Hebb<strong>en</strong> jullie contact met <strong>Chinese</strong> leerling<strong>en</strong>?<br />
Ze hebb<strong>en</strong> nog niet deelg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> aan <strong>e<strong>en</strong></strong> uitwisseling met <strong>Chinese</strong> leerling<strong>en</strong>. Daar<br />
bestaan ook g<strong>e<strong>en</strong></strong> plann<strong>en</strong> <strong>voor</strong>.<br />
Gaan jullie door met <strong>Chinees</strong>?<br />
Beid<strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> wel door te zull<strong>en</strong> gaan met <strong>Chinees</strong> maar ze miss<strong>en</strong> nu allebei <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
uur Frans <strong>en</strong> Engels omdat die vakk<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>geroosterd zijn met <strong>Chinees</strong>.<br />
⏐ 76
Voor Engels lukt het dan nog wel maar <strong>voor</strong> Frans kunn<strong>en</strong> ze die tijd eig<strong>en</strong>lijk niet<br />
miss<strong>en</strong>. Het hangt dus ook <strong>en</strong>igszins af van de inroostering hoe ze zull<strong>en</strong> kiez<strong>en</strong>.<br />
b. Interviews met doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong><br />
Prof. Giorgio Corà, rector, <strong>en</strong> prof. Chiara Simonato, coördinator innovatieve<br />
project<strong>en</strong>, Liceo Pigafetta, Vic<strong>en</strong>za, Italië<br />
Wat is de aanleiding geweest <strong>voor</strong> de invoering van het vak <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> deze <strong>school</strong>?<br />
Het Liceo Pigafetta is <strong>e<strong>en</strong></strong> vwo <strong>school</strong> die <strong>e<strong>en</strong></strong> experim<strong>en</strong>teel mvt profiel k<strong>en</strong>t met <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
jar<strong>en</strong>lange traditie. De Regione V<strong>en</strong>eto is <strong>e<strong>en</strong></strong> gebied in Italië dat van oudsher nauwe<br />
relaties met het buit<strong>en</strong>land heeft: d<strong>en</strong>k aan Mitteleur<strong>op</strong>a, aan de contact<strong>en</strong> met Oost-<br />
Eur<strong>op</strong>a, <strong>en</strong> nog veel eerder aan de traditie van V<strong>en</strong>etië als Eur<strong>op</strong>ees poort naar het<br />
verre Oost<strong>en</strong>. Deze geschied<strong>en</strong>is, sam<strong>en</strong> met het to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de belang van China als<br />
economische macht in de wereld, heeft ertoe geleid om <strong>Chinees</strong> bij wijze van<br />
experim<strong>en</strong>t als extracurriculair vak in de bov<strong>en</strong>bouw in 2006 in te voer<strong>en</strong>.<br />
In de wereld van vandaag <strong>en</strong> van morg<strong>en</strong> is het noodzakelijk geword<strong>en</strong> nieuwe vorm<strong>en</strong><br />
van verrijking aan te bied<strong>en</strong>. We gaan niet meer uitsluit<strong>en</strong>d uit van de uniformiteit van<br />
de westerse manier van d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, we moet<strong>en</strong> ons <strong>op</strong><strong>en</strong> stell<strong>en</strong> aan andere vorm<strong>en</strong> van<br />
k<strong>en</strong>nis. Het sociale <strong>en</strong> historische context van de Regione V<strong>en</strong>eto, ontmoetingspunt<br />
van verschill<strong>en</strong>de cultur<strong>en</strong>, biedt in dit <strong>op</strong>zicht <strong>e<strong>en</strong></strong> geschikt sc<strong>en</strong>ario om hieraan te<br />
bouw<strong>en</strong>.<br />
Wat is nu de plaats van <strong>Chinees</strong> in het curriculum van de <strong>school</strong> <strong>en</strong> hoeveel leerling<strong>en</strong><br />
volg<strong>en</strong> dit vak?<br />
<strong>Chinees</strong> kan als derde moderne vreemde <strong>taal</strong> in de bov<strong>en</strong>bouw (In Italië: derde, vierde<br />
<strong>en</strong> vijfde klas) word<strong>en</strong> gevolgd. In het <strong>school</strong>jaar 2005/2006 is <strong>Chinees</strong> eerst als<br />
extracurriculair vak ingevoerd onder andere om de belangstelling onder de leerling<strong>en</strong><br />
te pols<strong>en</strong>, om het vak vervolg<strong>en</strong>s binn<strong>en</strong> het curriculum te bied<strong>en</strong>.<br />
Eerst is <strong>e<strong>en</strong></strong> korte cursus over <strong>Chinese</strong> karakters aangebod<strong>en</strong> om de nieuwsgierigheid<br />
van de leerling<strong>en</strong> te prikkel<strong>en</strong>. Circa 50 leerling<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> zich <strong>voor</strong> de cursus<br />
ingeschrev<strong>en</strong>. Daarna is de leerling<strong>en</strong> <strong>voor</strong>gesteld om <strong>Chinees</strong> te ler<strong>en</strong>. De derde klas<br />
krijgt wekelijks 5 uur les van 50' minut<strong>en</strong>, de vierde krijgt 6 lesur<strong>en</strong>, de vijfde 5 lesur<strong>en</strong>.<br />
Het <strong>school</strong>jaar bestaat in Italië uit 36 wek<strong>en</strong>.<br />
(NB: in het <strong>school</strong>jaar 2008/09 telt de vijfde klas 13 leerling<strong>en</strong>, waarvan 1 <strong>e<strong>en</strong></strong> jaar in<br />
China heeft doorgebracht in het kader van <strong>e<strong>en</strong></strong> uitwisselingsproject; zowel in de vierde<br />
als in de derde klas zijn er 17 leerling<strong>en</strong>. Wederom verblijft <strong>e<strong>en</strong></strong> leerling van de vierde<br />
klas <strong>e<strong>en</strong></strong> jaar in China. Het is duidelijk dat deze <strong>taal</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> plek <strong>op</strong> de <strong>school</strong> aan het<br />
verover<strong>en</strong> is).<br />
Hoe hebb<strong>en</strong> jullie <strong>e<strong>en</strong></strong> geschikte doc<strong>en</strong>t <strong>Chinees</strong> gevond<strong>en</strong>?<br />
Voor de werving van doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is de Faculteit Oriëntale Studies aan de Universiteit van<br />
V<strong>en</strong>etië Ca' Foscari geraadpleegd. Deze heeft <strong>e<strong>en</strong></strong> eig<strong>en</strong> lijst afgestudeerd<strong>en</strong> in<br />
<strong>Chinese</strong> Taal <strong>en</strong> Literatuur sam<strong>en</strong>gesteld <strong>en</strong> gerangschikt <strong>op</strong> basis van<br />
studieresultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> ervaring in het onderwijs (aan volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>). Het Liceo Pigafetta<br />
heeft <strong>voor</strong> de werving van <strong>e<strong>en</strong></strong> doc<strong>en</strong>t <strong>Chinees</strong> uit deze lijst kunn<strong>en</strong> selecter<strong>en</strong>, ev<strong>en</strong>als<br />
de andere lycea in de Regione V<strong>en</strong>eto die <strong>e<strong>en</strong></strong> korte cursus <strong>Chinees</strong> als<br />
extracurriculair vak aanbied<strong>en</strong>. Inmiddels is in september 2007 door Ca' Foscari <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
traject <strong>op</strong>gestart <strong>voor</strong> aspirant-doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> binn<strong>en</strong> de lerar<strong>en</strong><strong>op</strong>leiding (SSIS)<br />
van de Regione V<strong>en</strong>eto. Dit initiatief van het Ministerie van de Universiteit zou het<br />
Ministerie van Onderwijs ertoe moet<strong>en</strong> leid<strong>en</strong> om de officiële b<strong>en</strong>oeming van doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
⏐ 77
<strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> Italiaanse middelbare schol<strong>en</strong> mogelijk te mak<strong>en</strong>. Ter verduidelijking:<br />
doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in Italië niet door de schol<strong>en</strong> zelf, maar door de overheid b<strong>en</strong>oemd,<br />
<strong>op</strong> basis van <strong>e<strong>en</strong></strong> 'concours'. Dit geldt all<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>voor</strong> de vakk<strong>en</strong> die de status van officieel<br />
<strong>school</strong>vak hebb<strong>en</strong>. Omdat <strong>Chinees</strong> nog niet deze status heeft, mag het Liceo Pigafetta<br />
g<strong>e<strong>en</strong></strong> doc<strong>en</strong>t <strong>Chinees</strong> in vaste di<strong>en</strong>st nem<strong>en</strong>, maar all<strong>e<strong>en</strong></strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> tijdelijk contract<br />
inhur<strong>en</strong>. Deze bureaucratische kwestie vormt <strong>e<strong>en</strong></strong> van de grootste problem<strong>en</strong> bij de<br />
invoering van <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong> deze <strong>school</strong>.<br />
Naast de doc<strong>en</strong>t heeft de <strong>school</strong> vanaf dit jaar ook <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong>assist<strong>en</strong>t (native).<br />
De doc<strong>en</strong>t <strong>Chinees</strong> <strong>op</strong>ereert niet in <strong>e<strong>en</strong></strong> geïsoleerde positie, maar krijgt de steun van<br />
de andere mvt collega's, <strong>voor</strong>al van de doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> Engels, dit om er<strong>voor</strong> te zorg<strong>en</strong> dat<br />
de ontwikkeling van <strong>e<strong>en</strong></strong> programma <strong>Chinees</strong> zoveel mogelijk aansluit <strong>op</strong> dat van de<br />
andere tal<strong>en</strong>.<br />
Hoe zit het met de financiering?<br />
Om het vak te kunn<strong>en</strong> invoer<strong>en</strong> heeft het Liceo financiering gekreg<strong>en</strong> van de<br />
ver<strong>en</strong>iging van bedrijv<strong>en</strong> van de Regione V<strong>en</strong>eto <strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> lokale bank. De<br />
financiering is noodzakelijk om het vak te kunn<strong>en</strong> bekostig<strong>en</strong> zolang het niet de status<br />
van officieel <strong>school</strong>vak heeft <strong>en</strong> daardoor niet door de overheid wordt gesubsidieerd.<br />
Zijn er eindterm<strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>Chinees</strong> ontwikkeld, wie zorgt <strong>voor</strong> de eindtoets<strong>en</strong>?<br />
Het strev<strong>en</strong> van de doc<strong>en</strong>t <strong>Chinees</strong> is dat de leerling<strong>en</strong> van de vijfde klas het HSK<br />
basic behal<strong>en</strong>. Voor <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong>keling zal misschi<strong>en</strong> ook het intermediate haalbaar zijn.<br />
Zolang <strong>Chinees</strong> g<strong>e<strong>en</strong></strong> status van officiële <strong>school</strong><strong>taal</strong> heeft, is er g<strong>e<strong>en</strong></strong> officieel<br />
exam<strong>en</strong>programma <strong>en</strong> ook g<strong>e<strong>en</strong></strong> C<strong>en</strong>traal Exam<strong>en</strong>.<br />
Welk lesmateriaal wordt gebruikt?<br />
Er bestaat g<strong>e<strong>en</strong></strong> leergang <strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong> Italiaanse scholier<strong>en</strong>. De doc<strong>en</strong>t maakt gebruik<br />
van het materiaal uit haar eig<strong>en</strong> studietijd, uiteraard aangepast <strong>op</strong> de doelgroep <strong>en</strong><br />
ver<strong>e<strong>en</strong></strong>voudigd. Daarnaast gebruikt ze videomateriaal <strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> boek over de<br />
geschied<strong>en</strong>is van China (in het Italiaans).<br />
De doc<strong>en</strong>t probeert zoveel mogelijk <strong>Chinees</strong> in de klas te prat<strong>en</strong>. Ook stimuleert ze de<br />
leerling<strong>en</strong> waar mogelijk <strong>Chinees</strong> met elkaar te prat<strong>en</strong>. De leerling<strong>en</strong> zijn heel<br />
gemotiveerd <strong>en</strong> do<strong>en</strong> hun best om dit ook te do<strong>en</strong>, al vind<strong>en</strong> ze het vaak heel moeilijk.<br />
Zijn er plann<strong>en</strong> <strong>voor</strong> uitwisseling<strong>en</strong> met China?<br />
In het <strong>voor</strong>jaar 2009 staat <strong>e<strong>en</strong></strong> studiereis naar China <strong>voor</strong> de vijfde klas <strong>en</strong> <strong>voor</strong> <strong>en</strong>kele<br />
leerling<strong>en</strong> van de vierde klas gepland.<br />
Mevrouw Nhi Vuong, Wolfert van Borsel<strong>en</strong> International Secondary School te<br />
Rotterdam<br />
Wat zijn de positieve kant<strong>en</strong> <strong>en</strong> wat de knelpunt<strong>en</strong> <strong>voor</strong> u geweest met betrekking tot<br />
de motivatie van de leerling<strong>en</strong>?<br />
De leerling<strong>en</strong> zijn erg gemotiveerd. Dat zie ik ook aan de leerling<strong>en</strong>blaadjes met de<br />
ingeleverde oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> om de karakters te ler<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong>. In de onderbouwklas zijn er<br />
nu pas 2 afvallers <strong>en</strong> in de bov<strong>en</strong>bouw ook nog maar 2. Aangezi<strong>en</strong> het om kleine<br />
groepjes gaat, is orde houd<strong>en</strong> g<strong>e<strong>en</strong></strong> probleem.<br />
Wat knelpunt<strong>en</strong> betreft: de moeilijkheidsgraad van het <strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong> Nederlandse<br />
leerling<strong>en</strong> ligt <strong>voor</strong>al in de langere tijd die sommige leerling<strong>en</strong> nodig hebb<strong>en</strong> om te<br />
⏐ 78
w<strong>en</strong>n<strong>en</strong> aan pinyin <strong>en</strong> de toon<strong>taal</strong>. Het schrijv<strong>en</strong> van karakters - 3 à 5 per week als<br />
huiswerk - vergt veel tijd. De afdeling waar ik werk, het ISS, is tweetalig. Dit geeft<br />
eig<strong>en</strong>lijk <strong>e<strong>en</strong></strong> dubbel probleem <strong>voor</strong> de mvt verwerving.<br />
Hoe is de positie van het <strong>Chinees</strong> in het curriculum <strong>en</strong> hoe is het in het rooster<br />
<strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>?<br />
<strong>Chinees</strong> valt in het curriculum buit<strong>en</strong> het rooster, van 14:30 tot 16:00 <strong>e<strong>en</strong></strong> blokuur, één<br />
keer per week. De bov<strong>en</strong>bouw klas staat zelfs nog later in het rooster waardoor er veel<br />
ongew<strong>en</strong>ste uitval <strong>op</strong>treedt.<br />
Als er teg<strong>en</strong>vallers zijn geweest, hoe heeft u die dan kunn<strong>en</strong> <strong>op</strong>loss<strong>en</strong>?<br />
Officieel zijn er nog g<strong>e<strong>en</strong></strong> bevoegde doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> - <strong>en</strong> heb ik dus nog g<strong>e<strong>en</strong></strong><br />
lesbevoegdheid ondanks mijn studie Sinologie. Dit probleem kan ik niet (all<strong>e<strong>en</strong></strong>)<br />
<strong>op</strong>loss<strong>en</strong>. De studie Sinologie k<strong>en</strong>t immers <strong>op</strong> dit mom<strong>en</strong>t nog g<strong>e<strong>en</strong></strong> lerar<strong>en</strong><strong>op</strong>leiding.<br />
Gebruikt u naast de leergang ook ander materiaal? Zo ja, welk?<br />
Ik maak ook nog gebruik van de volg<strong>en</strong>de material<strong>en</strong>:<br />
• Exercise book for writing characters<br />
• Fun with <strong>Chinese</strong> characters<br />
• Nederlands – <strong>Chinees</strong> beeldwoord<strong>en</strong>boek<br />
• Flashcards<br />
• DVD's met <strong>Chinese</strong> filmfragm<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Voor welke didactische aanpak kiest u in uw less<strong>en</strong>? Wat is uw goud<strong>en</strong> tip <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
geslaagde les <strong>Chinees</strong>?<br />
Ik kies <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> eclectische b<strong>en</strong>adering, te wet<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> combinatie van:<br />
1. Grammatica-ver<strong>taal</strong>methode, want dat vind ik belangrijk in het klassieke<br />
<strong>taal</strong>onderwijs, met nadruk <strong>op</strong> schrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> lez<strong>en</strong>, wat ook belangrijk is <strong>voor</strong> het<br />
schrijv<strong>en</strong> van de <strong>Chinese</strong> karakters. Bezwaar daarbij is wel: de <strong>e<strong>en</strong></strong>zijdige nadruk<br />
<strong>op</strong> schriftelijk <strong>taal</strong>gebruik, het niet of gebrekkig functioner<strong>en</strong> van de grammatica <strong>en</strong><br />
te weinig woordk<strong>en</strong>nis <strong>voor</strong> reële <strong>taal</strong>gebruiksituaties.<br />
2. Direct approach, dus veel conversatie waardoor de leerling<strong>en</strong> de <strong>taal</strong> <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
natuurlijke wijze ler<strong>en</strong>. Bezwaar hierbij is: leerling<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> niet toe aan<br />
moeilijkere grammatica <strong>en</strong> uitgebreidere woordk<strong>en</strong>nis; wij prober<strong>en</strong> dit <strong>op</strong> te<br />
vang<strong>en</strong> door pattern drills <strong>en</strong> flashcards.<br />
3. Thematische b<strong>en</strong>adering: leerling<strong>en</strong> zijn communicatief compet<strong>en</strong>t als ze bereid<br />
<strong>en</strong> in staat zijn om de vreemde <strong>taal</strong> in alledaagse situaties te gebruik<strong>en</strong> waarin zij<br />
met <strong>Chinese</strong> sprekers in contact kom<strong>en</strong>.<br />
Mijn goud<strong>en</strong> tip <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> goede les: <strong>e<strong>en</strong></strong> strak gestructureerde les waar alle<br />
vaardighed<strong>en</strong> aan bod kom<strong>en</strong>, rek<strong>en</strong>ing houd<strong>en</strong>d met de ERK-niveaus.<br />
Mevrouw Fan, Stanislas College in Delft<br />
Wat zijn de positieve kant<strong>en</strong> <strong>en</strong> wat de knelpunt<strong>en</strong> <strong>voor</strong> u geweest met betrekking tot<br />
de motivatie van de leerling<strong>en</strong>?<br />
De leerling<strong>en</strong> war<strong>en</strong> vanaf het begin <strong>en</strong>thousiast: t<strong>en</strong> eerste vind<strong>en</strong> ze het <strong>Chinees</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
bijzondere <strong>taal</strong>, t<strong>en</strong> tweede, China is <strong>e<strong>en</strong></strong> land met <strong>e<strong>en</strong></strong> fasciner<strong>en</strong>de cultuur.<br />
De orde in de klas is niet altijd goed, het tijdstip is niet gunstig want het is altijd het<br />
eerste of laatste uur. Vaak zijn de leerling<strong>en</strong> heel moe <strong>en</strong> minder geconc<strong>en</strong>treerd.<br />
Tachtig proc<strong>en</strong>t van de leerling<strong>en</strong> vindt het <strong>Chinees</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> moeilijke <strong>taal</strong> omdat het niet<br />
⏐ 79
vergelijkbaar is met andere Eur<strong>op</strong>ese tal<strong>en</strong>. Verder is het schrijv<strong>en</strong> van <strong>Chinese</strong><br />
karakters anders dat letters.<br />
Wat vindt u, als <strong>Chinese</strong>, van de Nederlandse <strong>taal</strong> <strong>en</strong> het Nederlandse<br />
<strong>school</strong>systeem?<br />
De Nederlandse <strong>taal</strong> verschilt erg met de <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong>, <strong>voor</strong>al <strong>op</strong> het gebied van<br />
grammatica <strong>en</strong> regelgeving. Het <strong>school</strong>systeem van Nederland is erg gericht <strong>op</strong> het<br />
snapp<strong>en</strong> <strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> van de stof, maar <strong>voor</strong> de <strong>Chinese</strong> <strong>taal</strong> is het ook belangrijk om<br />
ding<strong>en</strong> uit het hoofd te ler<strong>en</strong>. Dit gebeurt nog te weinig waardoor sommige cijfers<br />
teg<strong>en</strong>vall<strong>en</strong>.<br />
Hoe is de positie van het <strong>Chinees</strong> in het curriculum <strong>en</strong> hoe is het in het rooster<br />
<strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>?<br />
Doordat het <strong>Chinees</strong> onderdeel is van het plusprogramma wordt er minder aandacht<br />
aan geschonk<strong>en</strong>. En doordat <strong>Chinees</strong> vaak <strong>op</strong> het vroegste of laatst mogelijke tijdstip<br />
wordt ingeroosterd zijn de leerling<strong>en</strong> minder geconc<strong>en</strong>treerd. Als er teg<strong>en</strong>vallers zijn<br />
geweest kan ik het met hulp van de <strong>school</strong> <strong>op</strong>loss<strong>en</strong>."<br />
Welke leergang gebruikt u? Gebruikt u naast de leergang ook ander materiaal? Zo ja,<br />
welk?<br />
We gebruik<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong>? 'n Makkie' daarnaast gebruik ik ook www.hanyuwang.cn <strong>en</strong><br />
video’s over de <strong>Chinese</strong> cultuur.<br />
Voor welke didactische aanpak kiest u in uw less<strong>en</strong>? En wat is uw goud<strong>en</strong> tip <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
geslaagde les <strong>Chinees</strong>?<br />
De meeste fout<strong>en</strong> die leerling<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong> mak<strong>en</strong>, hebb<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong> met het<br />
verkeerd toepass<strong>en</strong> van de ton<strong>en</strong>. Specifieke problem<strong>en</strong> bij het ler<strong>en</strong> van de <strong>Chinese</strong><br />
<strong>taal</strong> zijn het schrijv<strong>en</strong> van karakters <strong>en</strong> de uitspraak van de klank<strong>en</strong> <strong>en</strong> ton<strong>en</strong>. Daarom<br />
is het bij <strong>Chinees</strong> belangrijk om heel veel te oef<strong>en</strong><strong>en</strong> zodat er <strong>e<strong>en</strong></strong> gevoel wordt<br />
ontwikkeld <strong>en</strong> er <strong>e<strong>en</strong></strong> handigheid ontstaat in het toepass<strong>en</strong> van de k<strong>en</strong>nis.<br />
Dus goud<strong>en</strong> tip <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> geslaagde les <strong>Chinees</strong> is: veel <strong>Chinees</strong> sprek<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de<br />
les.<br />
Mw. Inez Kretzschmar, Gymnasium Haganum<br />
Wat zijn de positieve ding<strong>en</strong> <strong>en</strong> wat de knelpunt<strong>en</strong> <strong>voor</strong> u geweest met betrekking tot<br />
de motivatie van de leerling<strong>en</strong>?<br />
Omdat het behoorlijk vrijblijv<strong>en</strong>d is, is het moeilijk om de leerling<strong>en</strong> huiswerk te lat<strong>en</strong><br />
mak<strong>en</strong>, maar als er niet goed <strong>voor</strong>bereid wordt gaat het erg langzaam <strong>en</strong> wordt het<br />
saai. Problem<strong>en</strong> met orde houd<strong>en</strong> zijn er niet geweest. De moeilijkheidsgraad van het<br />
<strong>Chinees</strong> <strong>voor</strong> Nederlandse leerling<strong>en</strong> valt wel mee omdat dit gymnasiumleerling<strong>en</strong> zijn<br />
die het niveau makkelijk aankunn<strong>en</strong>.<br />
Hoe is de positie van het <strong>Chinees</strong> in het curriculum <strong>en</strong> hoe is het in het rooster<br />
<strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>?<br />
Er wordt heel veel extra aangebod<strong>en</strong> <strong>op</strong> het Haganum zodat de leerling<strong>en</strong> naast het<br />
<strong>Chinees</strong> nog talloze andere leuke ding<strong>en</strong> do<strong>en</strong>. Omdat er g<strong>e<strong>en</strong></strong> eig<strong>en</strong> ur<strong>en</strong> <strong>voor</strong><br />
ingeroosterd zijn, werkt dat niet heel prettig omdat je regelmatig leerling<strong>en</strong> mist die <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
toets of <strong>school</strong>onderzoek<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> do<strong>en</strong>, of domweg <strong>e<strong>en</strong></strong> ander vak niet kunn<strong>en</strong><br />
miss<strong>en</strong> waardoor de doc<strong>en</strong>t g<strong>e<strong>en</strong></strong> toestemming geeft aan de leerling om de <strong>Chinese</strong><br />
les bij te won<strong>en</strong>.<br />
⏐ 80
Welke leergang gebruikt u? Gebruikt u naast de leergang ook ander materiaal? Zo ja,<br />
welk?<br />
Ik gebruik <strong>Chinees</strong> in 10 verdieping<strong>en</strong> (in de tijd van het interview nog niet in<br />
boekvorm) <strong>en</strong> De uitspraak van het Mandarijn in 101 oef<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>. Daarnaast werk ik<br />
ook met <strong>Chinese</strong> Pod Com.<br />
Voor welke didactische aanpak kiest u in uw less<strong>en</strong>?<br />
Ik doe veel klassikaal omdat de uitspraak <strong>en</strong> het schrijv<strong>en</strong> van karakters veel<br />
begeleiding behoev<strong>en</strong>.<br />
Wat is uw goud<strong>en</strong> tip <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> geslaagde les <strong>Chinees</strong>?<br />
Veel terugk<strong>op</strong>pel<strong>en</strong> naar het lev<strong>en</strong> hier <strong>en</strong> de over<strong>e<strong>en</strong></strong>komst<strong>en</strong> <strong>en</strong> verschill<strong>en</strong> duid<strong>en</strong>.<br />
Krant<strong>en</strong>bericht<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> m<strong>e<strong>en</strong></strong>em<strong>en</strong> door leerling<strong>en</strong> om te lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> hoe groot de<br />
belangstelling <strong>voor</strong> China is <strong>en</strong> wat er allemaal <strong>voor</strong>bij komt.<br />
⏐ 81
Bijlage 3: Het exam<strong>en</strong>programma<br />
<strong>Chinees</strong> in<br />
Frankrijk<br />
De vijf vaardighed<strong>en</strong><br />
Op de volg<strong>en</strong>de bladzijd<strong>en</strong> staan in schemavorm de 5 <strong>taal</strong>vaardighed<strong>en</strong> zoals in het<br />
Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader onderscheid<strong>en</strong>. Aan het hoofd van iedere vaardigheid staat<br />
de globale descriptor <strong>voor</strong> het verwachte eindniveau. Voor de meeste vaardighed<strong>en</strong><br />
wordt gestreefd naar A2. Voor leesvaardigheid zal dat niveau niet gehaald kunn<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> omdat de leerling nog niet voldo<strong>en</strong>de karakters beheerst, zelfs passief niet.<br />
Voor schrijfvaardigheid kan dat wel als m<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> speciaal programma pinyin omzet<br />
naar karakters.<br />
Ieder schema bestaat uit <strong>e<strong>en</strong></strong> aantal kolomm<strong>en</strong>.<br />
• De eerste kolom geeft <strong>taal</strong>gebruiksituaties weer <strong>op</strong> dit streefniveau. De lijst is<br />
niet limitatief <strong>en</strong> legt g<strong>e<strong>en</strong></strong> verwervingsvolgorde <strong>op</strong>. Deze <strong>taal</strong>gebruiksituaties<br />
vorm<strong>en</strong> de basis <strong>voor</strong> het ontwerp<strong>en</strong> van <strong>taal</strong>tak<strong>en</strong>.<br />
• De tweede kolom geeft <strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong> van deze<br />
<strong>taal</strong>gebruiksituaties. Het zijn slechts <strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong>, g<strong>e<strong>en</strong></strong> uitputt<strong>en</strong>de lijst, maar wel<br />
van wat de leerling aan het einde van de cursus moet beheers<strong>en</strong>, uiteraard binn<strong>en</strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> context. N.B.: de dikgedrukte <strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong> zijn in Frankrijk al behandeld vóór<br />
het collège.<br />
• De derde <strong>en</strong> de vierde kolomm<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aanduiding<strong>en</strong> welke linguïstische<br />
k<strong>en</strong>nis (lexicaal <strong>en</strong> grammaticaal) daarbij vereist is <strong>en</strong> welke (socio)culturele.<br />
Deze k<strong>en</strong>nis is g<strong>e<strong>en</strong></strong> doel <strong>op</strong> zich maar staat t<strong>en</strong> di<strong>en</strong>ste van de communicatieve<br />
vaardighed<strong>en</strong>. Vaak is er g<strong>e<strong>en</strong></strong> duidelijke scheidslijn tuss<strong>en</strong> lexicale <strong>en</strong><br />
grammaticale elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> de red<strong>en</strong> dat culturele <strong>en</strong> lexicale elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in<br />
dezelfde kolom staan is dat woord<strong>en</strong> verwijz<strong>en</strong> naar plaats<strong>en</strong>, gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong>,<br />
tradities, de manier van lev<strong>en</strong>, <strong>en</strong>zo<strong>voor</strong>t in China <strong>en</strong> vaak <strong>e<strong>en</strong></strong> (socio)culturele<br />
connotatie hebb<strong>en</strong>.<br />
⏐ 83
⏐ 84<br />
Luistervaardigheid<br />
Kan zinn<strong>en</strong> <strong>en</strong> de meest frequ<strong>en</strong>te woord<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> die betrekking hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> gebied<strong>en</strong> die direct van persoonlijk belang<br />
zijn. Kan de belangrijkste punt<strong>en</strong> in korte , duidelijke, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige boodschapp<strong>en</strong> volg<strong>en</strong><br />
<strong>taal</strong>handeling<strong>en</strong><br />
Instructies <strong>en</strong><br />
aanwijzing<strong>en</strong> in<br />
de klas<br />
Vertrouwde uitdrukking<strong>en</strong><br />
uit<br />
het dagelijks<br />
lev<strong>en</strong><br />
- elkaar groet<strong>en</strong><br />
- afscheid nem<strong>en</strong><br />
- bedank<strong>en</strong><br />
- excuser<strong>en</strong> /<br />
lat<strong>en</strong> wacht<strong>en</strong><br />
- w<strong>en</strong>s uit<strong>en</strong><br />
- gelukw<strong>en</strong>s<strong>en</strong>,<br />
- waardering<br />
uit<strong>en</strong><br />
- gevoel<strong>en</strong>s uit<strong>en</strong><br />
- over het weer<br />
formulering<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong> culturele <strong>en</strong> lexicale<br />
vaardighed<strong>en</strong><br />
Beleefdheidsuitdrukking<strong>en</strong> in<br />
de <strong>Chinese</strong> cultuur:<br />
Gebruik van .<br />
De datum in China:<br />
Maankal<strong>en</strong>der <strong>en</strong><br />
zonkal<strong>en</strong>der.<br />
begroeting<strong>en</strong><br />
complim<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
uiting<strong>en</strong> van bescheid<strong>en</strong>heid<br />
waardering<br />
uitdrukk<strong>en</strong><br />
grammatica<br />
persoonlijk<br />
<strong>voor</strong>naamwoord<br />
gebied<strong>en</strong>de wijs<br />
<strong>voor</strong>zetsel van tijd<br />
<strong>voor</strong>zetsel<br />
bijwoord<strong>en</strong><br />
werkwoord<strong>en</strong><br />
will<strong>en</strong>,<br />
d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> te + inf
Voorstell<strong>en</strong>:<br />
- id<strong>en</strong>titeit<br />
- id<strong>en</strong>titeit <strong>en</strong> de<br />
familie van<br />
iemand<br />
- iemands<br />
smaak<br />
- iemands<br />
behoeft<strong>en</strong><br />
- iemands<br />
algem<strong>en</strong>e<br />
situatie<br />
Aanwijzing<strong>en</strong><br />
met cijfers:<br />
- telwoord<strong>en</strong><br />
- datum<br />
- tijd<br />
- leeftijd<br />
- prijz<strong>en</strong><br />
verhaaltjes,<br />
spreekwoord<strong>en</strong>,<br />
liedjes,<br />
gedichtjes <strong>en</strong><br />
rijmpjes<br />
⏐ 85<br />
Nam<strong>en</strong> van land<strong>en</strong>.<br />
De transcriptie van<br />
buit<strong>en</strong>landse eig<strong>en</strong>nam<strong>en</strong> (via<br />
chinese nam<strong>en</strong> <strong>voor</strong> iedere<br />
leerling).<br />
De led<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong> chinees<br />
gezin: kleine broertje, grote<br />
zus …<br />
vrije tijd<br />
welbevind<strong>en</strong><br />
cijfers aangev<strong>en</strong> met de<br />
vingers<br />
de klok<br />
verjaardag<br />
<strong>Chinees</strong> geld<br />
in het <strong>Chinees</strong> <strong><strong>voor</strong>stel</strong>l<strong>en</strong> van<br />
beroemdhed<strong>en</strong> uit<br />
geschied<strong>en</strong>is <strong>en</strong> folklore<br />
vraagwoord<strong>en</strong><br />
(bijvoeglijk <strong>en</strong><br />
bijwoordelijk)<br />
bijwoord<strong>en</strong> van<br />
plaats<br />
constructie<br />
werkwoord<strong>en</strong><br />
honger hebb<strong>en</strong>, het<br />
warm hebb<strong>en</strong>,zich<br />
prettig voel<strong>en</strong><br />
cijfers <strong>en</strong><br />
telwoord<strong>en</strong> van<br />
1 tot 10.000<br />
Het geld
⏐ 86<br />
Sprek<strong>en</strong> (monoloog)<br />
Kan <strong>e<strong>en</strong></strong> reeks <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige uitdrukking<strong>en</strong> <strong>en</strong> zinn<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> om in <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige bewoording<strong>en</strong> familie <strong>en</strong> andere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>,<br />
leefomstandighed<strong>en</strong>, <strong>op</strong>leiding of meest rec<strong>en</strong>te baan te beschrijv<strong>en</strong><br />
<strong>taal</strong>-<br />
uiting<strong>en</strong><br />
zichzelf <strong>en</strong> zijn<br />
familie<br />
<strong><strong>voor</strong>stel</strong>l<strong>en</strong><br />
smaak<br />
vrije tijd<br />
<strong>school</strong><br />
dagelijks lev<strong>en</strong><br />
formulering<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong> culturele <strong>en</strong> lexicale<br />
vaardighed<strong>en</strong><br />
familieled<strong>en</strong><br />
beroep<strong>en</strong><br />
huisdier<strong>en</strong><br />
sport<br />
eetgewoont<strong>en</strong><br />
<strong>Chinese</strong> keuk<strong>en</strong><br />
drank<strong>en</strong> (warm <strong>en</strong> koud)<br />
vrije tijd<br />
de klas <strong>en</strong> <strong>school</strong><br />
grammatica<br />
pers. vnw.<br />
werkwoord<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong>somming<strong>en</strong><br />
hulpwerkwoord<br />
nev<strong>en</strong>sch.<br />
voegwoord<br />
(<strong>en</strong>)<br />
<strong>voor</strong>zetsels<br />
bepaling van tijd
eschrijving van<br />
werkelijk<br />
bestaande<br />
person<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong>werp<strong>en</strong><br />
beschrijving van<br />
fictieve person<strong>en</strong><br />
(bijv. <strong>e<strong>en</strong></strong> nieuwe<br />
leraar, <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
persoon uit <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
leg<strong>en</strong>de)<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
beschrijving van<br />
de kaart van<br />
China<br />
⏐ 87<br />
kleur<strong>en</strong><br />
persoonsbeschrijving<br />
lichaamsdel<strong>en</strong><br />
geografie van China<br />
belangrijkste punt<strong>en</strong> <strong>en</strong> hun<br />
symbolische betek<strong>en</strong>is<br />
<strong>voor</strong>zetsel<br />
plaatsbepaling
⏐ 88<br />
Gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong><br />
Kan communicer<strong>en</strong> over <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige <strong>en</strong> alledaagse tak<strong>en</strong> die <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige <strong>en</strong> directe uitwisseling van informatie over<br />
vertrouwde onderwerp<strong>en</strong> <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong>. Kan zeer korte sociale gesprekk<strong>en</strong> aan, alhoewel hij/zij gewoonlijk niet<br />
voldo<strong>en</strong>de begrijpt om het gesprek zelfstandig gaande te houd<strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong>beeld<strong>en</strong> van<br />
gesprekk<strong>en</strong><br />
spreker 1 spreker 2 cultureel <strong>en</strong><br />
lexicaal<br />
begroet<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de<br />
manier<strong>en</strong> om te<br />
groet<strong>en</strong><br />
beleefdheidsvorm<strong>en</strong> bij<br />
gesprekk<strong>en</strong><br />
informatie uitwissel<strong>en</strong><br />
chinese nam<strong>en</strong><br />
leeftijd<br />
familie<br />
<strong>school</strong><br />
grammatica<br />
vraagwoord<br />
uitgang<br />
constructie<br />
plaatsbepaling<strong>en</strong><br />
bestemming<br />
aanduiding
- iets plaats<strong>en</strong><br />
- iets vrag<strong>en</strong>, behoefte<br />
uitdrukk<strong>en</strong><br />
- iets weiger<strong>en</strong>,<br />
zich verontschuldig<strong>en</strong>,<br />
geduld vrag<strong>en</strong><br />
- w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>voor</strong>keur<strong>en</strong><br />
uitdrukk<strong>en</strong><br />
vrije tijd<br />
⏐ 89<br />
zich verplaats<strong>en</strong><br />
et<strong>en</strong> <strong>en</strong> drink<strong>en</strong><br />
vrije tijd<br />
beleefdheids<br />
formule<br />
ontk<strong>en</strong>ning<strong>en</strong><br />
bijwoord<strong>en</strong><br />
alternatieve vraag
⏐ 90<br />
Leesvaardigheid<br />
Kan korte <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige tekst<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>. Auth<strong>en</strong>tieke tekst<strong>en</strong> all<strong>e<strong>en</strong></strong> als het begrip wordt ondersteund (bijv. <strong>e<strong>en</strong></strong> titel, <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
uithangbord, <strong>e<strong>en</strong></strong> tekstballon in <strong>e<strong>en</strong></strong> strip e.d.)<br />
<strong>taal</strong>-<br />
handeling<strong>en</strong><br />
de datum<br />
k<strong>op</strong>jes van<br />
hoofdstukk<strong>en</strong> in<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong>boek<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
dialog<strong>en</strong> of<br />
tekst<strong>en</strong> rond:<br />
- id<strong>en</strong>titeit<br />
- familie<br />
- <strong>school</strong><br />
dagelijkse<br />
handeling<strong>en</strong>:<br />
- <strong>op</strong>staan<br />
- et<strong>en</strong><br />
- vervoer<br />
- studer<strong>en</strong><br />
- vrije tijd<br />
formulering<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong> culturele <strong>en</strong> lexicale<br />
vaardighed<strong>en</strong><br />
telwoord<strong>en</strong><br />
<strong>school</strong>boekvocabulaire<br />
nam<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong><br />
familie <strong>en</strong> gezin<br />
<strong>school</strong>, klas<br />
grammatica<br />
telwoord<strong>en</strong><br />
hoofdtelwoord<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong>somwoord<strong>en</strong><br />
werkwoord<strong>en</strong> die<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> eig<strong>en</strong>schap<br />
uitdrukk<strong>en</strong><br />
bepaling<strong>en</strong> (tijd,<br />
duur, middel) met<br />
hun <strong>voor</strong>zetsels<br />
werkwoord-uitgang
iev<strong>en</strong>,<br />
verhaaltjes<br />
zeer <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
informatie over<br />
China: over<br />
plaatsnam<strong>en</strong>,<br />
bevolking <strong>en</strong><br />
eetgewoont<strong>en</strong><br />
⏐ 91<br />
reiz<strong>en</strong><br />
geografie van China<br />
<strong>en</strong>kele elem<strong>en</strong>taire begripp<strong>en</strong><br />
omtr<strong>en</strong>t het lev<strong>en</strong> in China<br />
bepaling van<br />
bestemming<br />
werkwoordsuitgang<br />
zinn<strong>en</strong> <strong>op</strong><br />
werkwoord<strong>en</strong> die<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> eig<strong>en</strong>schap<br />
uitdrukk<strong>en</strong>
⏐ 92<br />
Schrijfvaardigheid<br />
Kan met 98 karakters of in pinyin met behulp van tekstverwerker korte, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige notities <strong>en</strong> boodschapp<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong>schrijv<strong>en</strong>. Kan <strong>e<strong>en</strong></strong> zeer <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige persoonlijke brief schrijv<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld om iemand te bedank<strong>en</strong>.<br />
<strong>taal</strong>handeling<strong>en</strong><br />
correspond<strong>en</strong>tie:<br />
• <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
ansichtkaart<br />
• <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig e-mail<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige notitie betr.<br />
onmiddellijke behoeft<strong>en</strong><br />
(bijv. post it, geeltje)<br />
inlichting<strong>en</strong>:<br />
formulier invull<strong>en</strong> met<br />
cijfers <strong>en</strong> datum,<br />
naam, nationaliteit,<br />
geboortedatum<br />
formulering<strong>en</strong> in het <strong>Chinees</strong> culturele <strong>en</strong> lexicale<br />
vaardighed<strong>en</strong><br />
correspond<strong>en</strong>tie in<br />
het <strong>Chinees</strong>: vrag<strong>en</strong><br />
hoe het met iemand<br />
gaat<br />
grammatica<br />
bepaling van<br />
omstandigheid,<br />
lijd<strong>en</strong>d <strong>voor</strong>werp,<br />
bepaling van<br />
bestemming<br />
<strong>op</strong><strong>e<strong>en</strong></strong>volging van<br />
handeling<strong>en</strong>
eschrijving (jezelf of<br />
ander<strong>en</strong>):<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige uitdrukking<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> losse zinn<strong>en</strong> over<br />
jezelf, je<br />
leefomstandighed<strong>en</strong>,<br />
omgeving (<strong>school</strong>), over<br />
ander<strong>en</strong> (vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong>,<br />
familie) <strong>en</strong> over fictieve<br />
person<strong>en</strong><br />
verhal<strong>en</strong> over echte of<br />
verzonn<strong>en</strong> ervaring<strong>en</strong>:<br />
• reisverhaal<br />
• ballonn<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudig<br />
stripverhaal<br />
bekn<strong>op</strong>te beschrijving van<br />
landschap of <strong>voor</strong>werp<strong>en</strong>:<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige uitdrukking<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> losse zinn<strong>en</strong> om de<br />
k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> van <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
landschap, <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>voor</strong>werp,<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> afbeelding, <strong>en</strong>zo<strong>voor</strong>t<br />
te gev<strong>en</strong><br />
⏐ 93<br />
<strong>Chinese</strong><br />
plaatsnam<strong>en</strong><br />
onderwijssysteem in<br />
China<br />
beroep<strong>en</strong><br />
reiz<strong>en</strong><br />
landschapp<strong>en</strong><br />
de <strong>voor</strong>zetsels<br />
werkwoord<br />
werkwoord<strong>en</strong> van<br />
eig<strong>en</strong>schap<br />
achtervoegsels<br />
<strong>en</strong><br />
constructie<br />
plaatsbepaling<strong>en</strong><br />
beschrijving van<br />
<strong>voor</strong>werp<strong>en</strong> in hun<br />
ruimte:
Klankleer<br />
Studie van de klank<strong>en</strong> van het standaard <strong>Chinees</strong> vereist beheersing van het<br />
ton<strong>en</strong>systeem <strong>en</strong> van de fonetische transcriptie pinyin. Het onderscheid<strong>en</strong> van de 4<br />
ton<strong>en</strong> is <strong>e<strong>en</strong></strong> eerste noodzakelijke stap bij het ler<strong>en</strong> van de <strong>taal</strong>.<br />
Beheersing van de officiële transcriptie pinyin is nodig om gebruik te kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong><br />
van tekstverwerkersoftware die <strong>voor</strong> de leerling <strong>e<strong>en</strong></strong> tekst in pinyin omzet in karakters;<br />
maar ook om woord<strong>en</strong> <strong>op</strong> te zoek<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> woord<strong>en</strong>boek.<br />
Karakters<br />
De lijst<strong>en</strong> met karakters hieronder kom<strong>en</strong> <strong>voor</strong>t uit de thema’s zoals vermeld in de<br />
niveaubeschrijving<strong>en</strong> van het ERK.<br />
De eerste lijst bevat 202 karakters die actief beheerst moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, <strong>voor</strong>al nodig<br />
<strong>voor</strong> de eis<strong>en</strong> <strong>voor</strong> schrijfvaardigheid.<br />
De tweede lijst bevat 98 karakters die passief beheerst moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, dus <strong>voor</strong><br />
leesvaardigheid. Deze laatste, ev<strong>en</strong>als alle andere nieuwe woord<strong>en</strong>, mog<strong>en</strong> in pinyin<br />
gebruikt word<strong>en</strong> bij schrijfvaardigheid.<br />
Lijst van de 202 actief te k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> karakters<br />
Lijst van de 98 passief te beheers<strong>en</strong> karakters<br />
⏐ 94
Bijlage 4: Karakters<br />
eindexam<strong>en</strong> <strong>Chinees</strong> in<br />
Duitsland<br />
Op de volg<strong>en</strong>de bladzijde zijn de karakters <strong>op</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> die de eindexam<strong>en</strong>kandidaat<br />
<strong>Chinees</strong> in <strong>en</strong>kele Duitse Bundesländer actief moet beheers<strong>en</strong>, door het Fachverband<br />
Chinesisch geselecteerd.<br />
⏐ 95
Empfehlung<strong>en</strong> des Fachverbands Chinesisch zum Anforderungsniveau für Abiturprüfung<strong>en</strong> im Fach Chinesisch als spät beginn<strong>en</strong>de Fremdsprache in der<br />
gymnasial<strong>en</strong> Oberstufe Grundkurs n (= neu einsetz<strong>en</strong>de Fremdsprache) unter Mitwirkung von Fachverbandsvertretern aus d<strong>en</strong> Bundesländern Bad<strong>en</strong>-Württemberg,<br />
Berlin, Brem<strong>en</strong>, Hess<strong>en</strong>, Niedersachs<strong>en</strong>, Nordrhein-Westfal<strong>en</strong> und Thüring<strong>en</strong>.<br />
Die nachfolg<strong>en</strong>d<strong>en</strong> Kompet<strong>en</strong>z<strong>en</strong> <strong>en</strong>tsprech<strong>en</strong> d<strong>en</strong> am Ende der Qualifikationsphase zu erreich<strong>en</strong>d<strong>en</strong> Standards. Sie ori<strong>en</strong>tier<strong>en</strong> sich an der Niveaustufe A 2 des<br />
Gemeinsam<strong>en</strong> Eur<strong>op</strong>äisch<strong>en</strong> Refer<strong>en</strong>zrahm<strong>en</strong>s (GeR). Die abschlussori<strong>en</strong>tiert<strong>en</strong> Standards sind Grundlage für die Entwicklung geeigneter Aufgab<strong>en</strong> im Rahm<strong>en</strong> der<br />
verbindlich<strong>en</strong> Them<strong>en</strong>felder und gleichzeitig Anhaltspunkt für die Leistungsfeststellung und Leistungsbewertung.<br />
Elem<strong>en</strong>tarwortschatz 390 chinesischer Schriftzeich<strong>en</strong><br />
⏐ 96<br />
a b c d e f g h j k l m n p q r s t w x y z<br />
爱 八 车 的 二 夫 个 号 九 刻 六 马 年 朋 七 日 三 他 五 学 一 住<br />
北 吃 大 儿 饭 国 海 今 课 两 妈 男 票 去 人 四 天 文 习 有 中<br />
不 菜 德 耳 法 哥 和 京 看 老 没 女 盘 期 热 十 她 我 校 月 在<br />
爸 从 弟 父 工 很 家 口 来 妹 您 跑 钱 然 生 太 午 小 元 只<br />
本 常 都 分 贵 好 姐 可 了 忙 能 漂 请 如 是 铁 晚 姓 语 作<br />
半 茶 点 房 给 会 旧 客 林 每 哪 汽 岁 它 问 写 也 早<br />
报 长 到 发 高 汉 进 开 乐 母 那 前 上 特 外 下 友 走<br />
百 唱 多 放 够 孩 几 快 里 吗 你 起 师 听 完 西 用 字<br />
别 出 东 方 公 还 见 力 买 念 气 说 同 玩 新 以 子
⏐ 97<br />
a b c d e f g h j k l m n p q r s t w x y z<br />
边 春 对 飞 共 画 叫 路 木 牛 千 书 头 往 谢 要 坐<br />
吧 次 定 风 歌 回 教 辆 们 奶 亲 什 田 忘 写 英 再<br />
比 草 地 非 跟 喝 近 蓝 明 脑 情 少 汤 为 信 言 昨<br />
冰 参 打 份 馆 后 间 冷 么 闹 秋 谁 糖 碗 先 乐 这<br />
病 查 但 服 过 行 记 礼 美 球 时 疼 网 星 样 早<br />
贝 场 道 副 该 候 加 丽 面 裙 事 提 物 现 意 自<br />
白 晨 得 干 花 街 练 民 思 体 喂 想 医 怎<br />
包 穿 店 糕 换 节 凉 门 所 腿 务 些 因 站<br />
部 床 等 狗 火 久 亮 目 伞 踢 行 音 着
Bijlage 5: Glossarium<br />
Nederlands <strong>voor</strong>tgezet<br />
onderwijs<br />
bov<strong>en</strong>bouw vanaf het 4e leerjaar (havo/vwo) tot het<br />
eindexam<strong>en</strong><br />
CE C<strong>en</strong>traal Eindexam<strong>en</strong><br />
CEVO C<strong>en</strong>trale Exam<strong>en</strong>commissie <strong>voor</strong> Vaststelling<br />
eindexam<strong>en</strong><strong>op</strong>gav<strong>en</strong><br />
CITO C<strong>en</strong>traal Instituut <strong>voor</strong> Toetsontwikkeling<br />
CKV <strong>school</strong>vak Culturele <strong>en</strong> Kunstzinnige Vorming<br />
domein onderdeel van het eindexam<strong>en</strong>programma<br />
eindterm door de overheid vastgestelde eis<strong>en</strong> waaraan de<br />
eindexam<strong>en</strong>kandidaat moet voldo<strong>en</strong><br />
ERK Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader <strong>voor</strong> de tal<strong>en</strong><br />
gem<strong>e<strong>en</strong></strong>schappelijk deel de verplichte vakk<strong>en</strong> in de bov<strong>en</strong>bouw<br />
(onafhankelijk van het gekoz<strong>en</strong> profiel)<br />
GLO <strong>school</strong>vak Gem<strong>e<strong>en</strong></strong>schappelijk Literatuur<br />
Onderwijs waarbij de literatuur <strong>voor</strong> de mvt als<br />
gem<strong>e<strong>en</strong></strong>schappelijk vak wordt gegev<strong>en</strong><br />
havo (5 jarig) Hoger Algem<strong>e<strong>en</strong></strong> Vorm<strong>en</strong>d Onderwijs<br />
mbo Middelbaar Beroepsonderwijs<br />
mvt Moderne Vreemde Tal<strong>en</strong><br />
onderbouw de eerste 3 leerjar<strong>en</strong> van het <strong>voor</strong>tgezet onderwijs<br />
profiel het to<strong>taal</strong> aan vakk<strong>en</strong> in de gekoz<strong>en</strong> richting<br />
bov<strong>en</strong>bouw havo/vwo; er zijn vier profiel<strong>en</strong>:<br />
C&M (cultuur <strong>en</strong> maatschappij)<br />
E&M (economie <strong>en</strong> maatschappij)<br />
N&G (natuur <strong>en</strong> gezondheid)<br />
N&T (natuur <strong>en</strong> techniek).<br />
(verplicht) profielvak (verplicht) vak <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> profiel<br />
PTA Programma van Toetsing <strong>en</strong> Afsluiting<br />
SE Schoolexam<strong>en</strong><br />
SLU studielastuur (to<strong>taal</strong> van less<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
zelfwerkzaamheid)<br />
⏐ 99
variant elem<strong>en</strong>tair<br />
⏐ 100<br />
curriculum <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>taal</strong> in de bov<strong>en</strong>bouw, met<br />
dezelfde eindterm<strong>en</strong> maar <strong>e<strong>en</strong></strong> lager<br />
eindcompet<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>iveau; het vak wordt afgeslot<strong>en</strong><br />
met <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>school</strong>exam<strong>en</strong><br />
vmbo (4 jarig) <strong>voor</strong>bereid<strong>en</strong>d middelbaar<br />
beroepsonderwijs<br />
vrij deel (of vrije ruimte) Het vrije deel bestaat uit twee onderdel<strong>en</strong>:<br />
• Verplicht vrije deel: dit gedeelte di<strong>en</strong>t gevuld<br />
te word<strong>en</strong> met vakk<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> landelijk<br />
exam<strong>en</strong>programma. Havo leerling<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
in het vrije deel ook <strong>e<strong>en</strong></strong> (deel)vak kiez<strong>en</strong> <strong>op</strong><br />
vwo-niveau, <strong>voor</strong> zover dat inhoudelijk niet<br />
over<strong>e<strong>en</strong></strong>komt met <strong>e<strong>en</strong></strong> van de andere vakk<strong>en</strong><br />
die het profiel omvat.<br />
• Geheel vrije deel: dit gedeelte kan gevuld<br />
word<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> programma waarmee de<br />
<strong>school</strong> zich wil profiler<strong>en</strong> of met activiteit<strong>en</strong> die<br />
los staan van de vakk<strong>en</strong>, <strong>en</strong> met extra<br />
exam<strong>en</strong>vakk<strong>en</strong>.<br />
vwo (6 jarig) Voorbereid<strong>en</strong>d Wet<strong>en</strong>schappelijk<br />
Onderwijs
Bijlage 6: De niveaubeschrijving<strong>en</strong><br />
van het<br />
Eur<strong>op</strong>ees Refer<strong>en</strong>tiekader<br />
De schema's in de volg<strong>en</strong>de bladzijd<strong>en</strong> zijn afkomstig van de Nederlandse vertaling<br />
van het Common Eur<strong>op</strong>ean Framework of Refer<strong>en</strong>ce.<br />
⏐ 101<br />
EUROPEES REFERENTIEKADER: GLOBALE SCHALEN<br />
Vaardig gebruiker<br />
C2<br />
C1<br />
Kan vrijwel alles wat hij hoort of leest gemakkelijk begrijp<strong>en</strong>. Kan informatie<br />
die afkomstig is van verschill<strong>en</strong>de gesprok<strong>en</strong> <strong>en</strong> geschrev<strong>en</strong> bronn<strong>en</strong><br />
sam<strong>en</strong>vatt<strong>en</strong>, argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> reconstruer<strong>en</strong> <strong>en</strong> hiervan sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>d verslag<br />
do<strong>en</strong>. Kan zichzelf spontaan, vloei<strong>en</strong>d <strong>en</strong> precies uitdrukk<strong>en</strong> <strong>en</strong> kan hierbij<br />
fijne nuances in betek<strong>en</strong>is, zelfs in complexere situaties, onderscheid<strong>en</strong>.<br />
Kan <strong>e<strong>en</strong></strong> uitgebreid scala van veeleis<strong>en</strong>de, lange tekst<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />
impliciete betek<strong>en</strong>is herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. Kan zichzelf vloei<strong>en</strong>d <strong>en</strong> spontaan uitdrukk<strong>en</strong><br />
zonder daar<strong>voor</strong> aantoonbaar naar uitdrukking<strong>en</strong> te moet<strong>en</strong> zoek<strong>en</strong>. Kan<br />
flexibel <strong>en</strong> effectief met <strong>taal</strong> omgaan t<strong>en</strong> behoeve van sociale, academische<br />
<strong>en</strong> beroepsmatige doeleind<strong>en</strong>. Kan <strong>e<strong>en</strong></strong> duidelijke, goed gestructureerde<br />
<strong>en</strong> gedetailleerde tekst over complexe onderwerp<strong>en</strong> producer<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarbij<br />
gebruikmak<strong>en</strong> van organisatorische structur<strong>en</strong> <strong>en</strong> verbindingswoord<strong>en</strong>.<br />
Onafhankelijk gebruiker<br />
B2<br />
B1<br />
Kan de hoofdgedachte van <strong>e<strong>en</strong></strong> ingewikkelde tekst begrijp<strong>en</strong>, zowel over<br />
concrete als over abstracte onderwerp<strong>en</strong>, met inbegrip van technische<br />
bespreking<strong>en</strong> in het eig<strong>en</strong> vakgebied. Kan zo vloei<strong>en</strong>d <strong>en</strong> spontaan reager<strong>en</strong><br />
dat <strong>e<strong>en</strong></strong> normale uitwisseling met moeder<strong>taal</strong>sprekers mogelijk is zonder dat<br />
dit <strong>voor</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> van de partij<strong>en</strong> inspanning met zich meebr<strong>en</strong>gt. Kan<br />
duidelijke, gedetailleerde tekst producer<strong>en</strong> over <strong>e<strong>en</strong></strong> breed scala van<br />
onderwerp<strong>en</strong>; kan <strong>e<strong>en</strong></strong> standpunt over <strong>e<strong>en</strong></strong> actuele kwestie uit<strong>e<strong>en</strong></strong>zett<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
daarbij ingaan <strong>op</strong> de <strong>voor</strong>- <strong>en</strong> nadel<strong>en</strong> van diverse <strong>op</strong>ties.<br />
Kan de belangrijkste punt<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> uit duidelijke standaardtekst<strong>en</strong> over<br />
vertrouwde zak<strong>en</strong> die regelmatig <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong> <strong>op</strong> het werk, <strong>op</strong> <strong>school</strong> <strong>en</strong> in de<br />
vrije tijd. Kan zich redd<strong>en</strong> in de meeste situaties die kunn<strong>en</strong> <strong>op</strong>tred<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s<br />
het reiz<strong>en</strong> in gebied<strong>en</strong> waar de betreff<strong>en</strong>de <strong>taal</strong> wordt gesprok<strong>en</strong>. Kan <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige l<strong>op</strong><strong>en</strong>de tekst producer<strong>en</strong> over onderwerp<strong>en</strong> die vertrouwd of die<br />
van persoonlijk belang zijn. Kan <strong>e<strong>en</strong></strong> beschrijving gev<strong>en</strong> van ervaring<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong>, drom<strong>en</strong>, verwachting<strong>en</strong> <strong>en</strong> ambities <strong>en</strong> kan kort red<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
verklaring<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> <strong>voor</strong> m<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> plann<strong>en</strong>.
Basisgebruiker<br />
A2<br />
A1<br />
⏐ 102<br />
Kan zinn<strong>en</strong> <strong>en</strong> regelmatig <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong>de uitdrukking<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> die verband<br />
hebb<strong>en</strong> met zak<strong>en</strong> van direct belang (bij<strong>voor</strong>beeld persoonsgegev<strong>en</strong>s, familie,<br />
winkel<strong>en</strong>, plaatselijke geografie, werk). Kan communicer<strong>en</strong> in simpele <strong>en</strong><br />
alledaagse tak<strong>en</strong> die <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige <strong>en</strong> directe uitwisseling over vertrouwde<br />
<strong>en</strong> alledaagse kwesties vereis<strong>en</strong>. Kan in <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige bewoording<strong>en</strong> aspect<strong>en</strong><br />
van de eig<strong>en</strong> achtergrond, de onmiddellijke omgeving <strong>en</strong> kwesties <strong>op</strong> het<br />
gebied van diverse behoeft<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong>.<br />
Kan vertrouwde dagelijkse uitdrukking<strong>en</strong> <strong>en</strong> basiszinn<strong>en</strong> gericht <strong>op</strong> de<br />
bevrediging van concrete behoeft<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong>. Kan zichzelf aan<br />
ander<strong>en</strong> <strong><strong>voor</strong>stel</strong>l<strong>en</strong> <strong>en</strong> kan vrag<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> <strong>en</strong> beantwoord<strong>en</strong> over persoonlijke<br />
gegev<strong>en</strong>s zoals waar hij/zij woont, m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die hij/zij k<strong>en</strong>t <strong>en</strong> ding<strong>en</strong> die hij/zij<br />
bezit. Kan <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> simpele wijze reager<strong>en</strong>, aang<strong>en</strong>om<strong>en</strong> dat de andere<br />
persoon langzaam <strong>en</strong> duidelijk praat <strong>en</strong> bereid is om te help<strong>en</strong>.
C2<br />
C1<br />
B2<br />
B1<br />
A2<br />
A1<br />
⏐ 103<br />
Luister<strong>en</strong><br />
Ik kan moeiteloos gesprok<strong>en</strong> <strong>taal</strong> begrijp<strong>en</strong>, in welke vorm dan ook, hetzij in<br />
direct contact, hetzij via radio of tv, zelfs wanneer in <strong>e<strong>en</strong></strong> snel<br />
moeder<strong>taal</strong>tempo gesprok<strong>en</strong> wordt als ik t<strong>en</strong>minste <strong>en</strong>ige tijd heb om<br />
vertrouwd te rak<strong>en</strong> met het acc<strong>en</strong>t.<br />
Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong> langer betoog begrijp<strong>en</strong>, zelfs wanneer dit niet duidelijk<br />
gestructureerd is <strong>en</strong> wanneer relaties slechts impliciet zijn <strong>en</strong> niet expliciet<br />
word<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong>. Ik kan zonder al te veel inspanning tv-programma’s<br />
<strong>en</strong> films begrijp<strong>en</strong>.<br />
Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong> langer betoog <strong>en</strong> lezing<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> <strong>en</strong> zelfs complexe<br />
red<strong>en</strong>ering<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>, wanneer het onderwerp redelijk vertrouwd is. Ik kan<br />
de meeste nieuws- <strong>en</strong> actualiteit<strong>en</strong>programma’s <strong>op</strong> de tv begrijp<strong>en</strong>. Ik kan<br />
het grootste deel van films in standaarddialect begrijp<strong>en</strong>.<br />
Ik kan de hoofdpunt<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> wanneer in duidelijk uitgesprok<strong>en</strong><br />
standaarddialect wordt gesprok<strong>en</strong> over vertrouwde zak<strong>en</strong> die ik regelmatig<br />
teg<strong>en</strong>kom <strong>op</strong> mijn werk, <strong>school</strong>, vrije tijd, <strong>en</strong>zo<strong>voor</strong>t. Ik kan de hoofdpunt<strong>en</strong><br />
van veel radio- of tv-programma’s over actuele zak<strong>en</strong> of over onderwerp<strong>en</strong><br />
van persoonlijk of beroepsmatig belang begrijp<strong>en</strong>, wanneer er betrekkelijk<br />
langzaam <strong>en</strong> duidelijk gesprok<strong>en</strong> wordt.<br />
Ik kan zinn<strong>en</strong> <strong>en</strong> de meest frequ<strong>en</strong>te woord<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> die betrekking<br />
hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> gebied<strong>en</strong> die van direct persoonlijk belang zijn (bij<strong>voor</strong>beeld<br />
basisinformatie over mezelf <strong>en</strong> mijn familie, winkel<strong>en</strong>, plaatselijke<br />
omgeving, werk). Ik kan de belangrijkste punt<strong>en</strong> in korte, duidelijke<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige boodschapp<strong>en</strong> <strong>en</strong> aankondiging<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>.<br />
Ik kan vertrouwde woord<strong>en</strong> <strong>en</strong> basiszinn<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> die mezelf, mijn<br />
familie <strong>en</strong> directe concrete omgeving betreff<strong>en</strong>, wanneer de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
langzaam <strong>en</strong> duidelijk sprek<strong>en</strong>.
C2<br />
C1<br />
B2<br />
B1<br />
A2<br />
A1<br />
⏐ 104<br />
Lez<strong>en</strong><br />
Ik kan moeiteloos vrijwel alle vorm<strong>en</strong> van de geschrev<strong>en</strong> <strong>taal</strong> lez<strong>en</strong>, inclusief<br />
abstracte, structureel of linguïstisch complexe tekst<strong>en</strong>, zoals handleiding<strong>en</strong>,<br />
specialistische artikel<strong>en</strong> <strong>en</strong> literaire werk<strong>en</strong>.<br />
Ik kan lange <strong>en</strong> complexe feitelijke <strong>en</strong> literaire tekst<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>, <strong>en</strong> het<br />
gebruik van verschill<strong>en</strong>de stijl<strong>en</strong> waarder<strong>en</strong>. Ik kan gespecialiseerde artikel<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> lange technische instructies begrijp<strong>en</strong>, zelfs wanneer deze g<strong>e<strong>en</strong></strong><br />
betrekking hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> mijn terrein.<br />
Ik kan artikel<strong>en</strong> <strong>en</strong> verslag<strong>en</strong> lez<strong>en</strong> die betrekking hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> eig<strong>en</strong>tijdse<br />
problem<strong>en</strong>, waarbij de schrijvers <strong>e<strong>en</strong></strong> bepaalde houding of standpunt<br />
innem<strong>en</strong>. Ik kan eig<strong>en</strong>tijds literair proza begrijp<strong>en</strong>.<br />
Ik kan tekst<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong> die hoofdzakelijk bestaan uit hoogfrequ<strong>en</strong>te,<br />
alledaagse of aan mijn werk gerelateerde <strong>taal</strong>. Ik kan de beschrijving van<br />
gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong>, gevoel<strong>en</strong>s <strong>en</strong> w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> in persoonlijke briev<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>.<br />
Ik kan zeer korte <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige tekst<strong>en</strong> lez<strong>en</strong>. Ik kan specifieke <strong>voor</strong>spelbare<br />
informatie vind<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige, alledaagse tekst<strong>en</strong> zoals advert<strong>en</strong>ties,<br />
folders, m<strong>en</strong>u's <strong>en</strong> di<strong>en</strong>stregeling<strong>en</strong> <strong>en</strong> ik kan korte, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige, persoonlijke<br />
briev<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>.<br />
Ik kan vertrouwde nam<strong>en</strong>, woord<strong>en</strong> <strong>en</strong> zeer <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige zinn<strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld<br />
in mededeling<strong>en</strong>, <strong>op</strong> posters <strong>en</strong> in catalogi.
C2<br />
C1<br />
B2<br />
B1<br />
A2<br />
A1<br />
⏐ 105<br />
Gesprekk<strong>en</strong> voer<strong>en</strong><br />
Ik kan zonder moeite deelnem<strong>en</strong> aan welk gesprek of discussie dan ook <strong>en</strong><br />
b<strong>en</strong> zeer vertrouwd met idiomatische uitdrukking<strong>en</strong> <strong>en</strong> spreek<strong>taal</strong>. Ik kan<br />
mezelf vloei<strong>en</strong>d uitdrukk<strong>en</strong> <strong>en</strong> de fijnere betek<strong>en</strong>isnuances precies<br />
weergev<strong>en</strong>. Als ik <strong>e<strong>en</strong></strong> probleem teg<strong>en</strong>kom, kan ik mezelf hernem<strong>en</strong> <strong>en</strong> mijn<br />
betoog zo herstructurer<strong>en</strong> dat andere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> het nauwelijks merk<strong>en</strong>.<br />
Ik kan mezelf vloei<strong>en</strong>d <strong>en</strong> spontaan uitdrukk<strong>en</strong> zonder merkbaar naar<br />
uitdrukking<strong>en</strong> te hoev<strong>en</strong> zoek<strong>en</strong>. Ik kan de <strong>taal</strong> flexibel <strong>en</strong> effectief gebruik<strong>en</strong><br />
<strong>voor</strong> sociale <strong>en</strong> professionele doeleind<strong>en</strong>. Ik kan ideeën <strong>en</strong> m<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> met<br />
precisie formuler<strong>en</strong> <strong>en</strong> mijn bijdrage vaardig aan die van andere sprekers<br />
relater<strong>en</strong>.<br />
Ik kan zodanig deelnem<strong>en</strong> aan <strong>e<strong>en</strong></strong> vloei<strong>en</strong>d <strong>en</strong> spontaan gesprek, dat<br />
normale uitwisseling met moeder<strong>taal</strong>sprekers redelijk mogelijk is. Ik kan<br />
binn<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> vertrouwde context actief deelnem<strong>en</strong> aan <strong>e<strong>en</strong></strong> discussie <strong>en</strong> hierin<br />
mijn standpunt<strong>en</strong> uitlegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> ondersteun<strong>en</strong>.<br />
Ik kan de meeste situaties aan die zich kunn<strong>en</strong> <strong>voor</strong>do<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s <strong>e<strong>en</strong></strong> reis in<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> gebied waar de betreff<strong>en</strong>de <strong>taal</strong> wordt gesprok<strong>en</strong>. Ik kan on<strong>voor</strong>bereid<br />
deelnem<strong>en</strong> aan <strong>e<strong>en</strong></strong> gesprek over onderwerp<strong>en</strong> die vertrouwd zijn, of mijn<br />
persoonlijke belangstelling hebb<strong>en</strong> of die betrekking hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> het dagelijks<br />
lev<strong>en</strong> (bij<strong>voor</strong>beeld familie, hobby's, werk, reiz<strong>en</strong> <strong>en</strong> actuele gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong>).<br />
Ik kan communicer<strong>en</strong> over <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige <strong>en</strong> alledaagse tak<strong>en</strong> die <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
<strong>e<strong>en</strong></strong>voudige <strong>en</strong> directe uitwisseling van informatie over vertrouwde<br />
onderwerp<strong>en</strong> <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong>. Ik kan zeer korte sociale gesprekk<strong>en</strong><br />
aan, alhoewel ik gewoonlijk niet voldo<strong>en</strong>de begrijp om het gesprek zelfstandig<br />
gaande te houd<strong>en</strong>.<br />
Ik kan deelnem<strong>en</strong> aan <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>e<strong>en</strong></strong>voudig gesprek, wanneer de gesprekspartner<br />
bereid is om zak<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> langzamer spreektempo te herhal<strong>en</strong> of <strong>op</strong>nieuw te<br />
formuler<strong>en</strong> <strong>en</strong> mij helpt bij het formuler<strong>en</strong> van wat ik probeer te zegg<strong>en</strong>. Ik<br />
kan <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige vrag<strong>en</strong> stell<strong>en</strong> <strong>en</strong> beantwoord<strong>en</strong> die <strong>e<strong>en</strong></strong> directe behoefte of<br />
zeer vertrouwde onderwerp<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong>.
C2<br />
C1<br />
B2<br />
B1<br />
A2<br />
A1<br />
⏐ 106<br />
Sprek<strong>en</strong><br />
Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong> duidelijke, goedl<strong>op</strong><strong>en</strong>de beschrijving of red<strong>en</strong>ering pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> in<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> stijl die past bij de context <strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> doeltreff<strong>en</strong>de logische structuur,<br />
zodat de toehoorder in staat is de belangrijke punt<strong>en</strong> <strong>op</strong> te merk<strong>en</strong> <strong>en</strong> te<br />
onthoud<strong>en</strong>.<br />
Ik kan duidelijke, gedetailleerde beschrijving<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> over complexe<br />
onderwerp<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarbij subthema's integrer<strong>en</strong>, specifieke standpunt<strong>en</strong><br />
ontwikkel<strong>en</strong> <strong>en</strong> het geheel afrond<strong>en</strong> met <strong>e<strong>en</strong></strong> pass<strong>en</strong>de conclusie.<br />
Ik kan duidelijke, gedetailleerde beschrijving<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> over <strong>e<strong>en</strong></strong> breed<br />
scala van onderwerp<strong>en</strong> die betrekking hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> mijn interessegebied. Ik<br />
kan <strong>e<strong>en</strong></strong> standpunt over <strong>e<strong>en</strong></strong> actueel onderwerp verklar<strong>en</strong> <strong>en</strong> de <strong>voor</strong>del<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
nadel<strong>en</strong> van diverse <strong>op</strong>ties uit<strong>e<strong>en</strong></strong>zett<strong>en</strong>.<br />
Ik kan uiting<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> simpele manier aan elkaar verbind<strong>en</strong>, zodat ik<br />
ervaring<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong>, mijn drom<strong>en</strong>, verwachting<strong>en</strong> <strong>en</strong> ambities kan<br />
beschrijv<strong>en</strong>. Ik kan in het kort red<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> verklaring<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> <strong>voor</strong> mijn<br />
m<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> plann<strong>en</strong>. Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong> verhaal vertell<strong>en</strong>, of de plot van <strong>e<strong>en</strong></strong> boek<br />
of film weergev<strong>en</strong> <strong>en</strong> mijn reacties beschrijv<strong>en</strong>.<br />
Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong> reeks uitdrukking<strong>en</strong> <strong>en</strong> zinn<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> om in <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige<br />
bewoording<strong>en</strong> mijn familie <strong>en</strong> andere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong>, leefomstandighed<strong>en</strong>, mijn<br />
<strong>op</strong>leiding <strong>en</strong> mijn huidige of meest rec<strong>en</strong>te baan te beschrijv<strong>en</strong>.<br />
Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige uitdrukking<strong>en</strong> <strong>en</strong> zinn<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong> om mijn woonomgeving<br />
<strong>en</strong> de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die ik k<strong>en</strong>, te beschrijv<strong>en</strong>.
C2<br />
C1<br />
B2<br />
B1<br />
A2<br />
A1<br />
⏐ 107<br />
Schrijv<strong>en</strong><br />
Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong> duidelijke <strong>en</strong> vloei<strong>en</strong>d l<strong>op</strong><strong>en</strong>de tekst in <strong>e<strong>en</strong></strong> gepaste stijl schrijv<strong>en</strong>.<br />
Ik kan complexe briev<strong>en</strong>, verslag<strong>en</strong> of artikel<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong> waarin ik <strong>e<strong>en</strong></strong> zaak<br />
weergeef in <strong>e<strong>en</strong></strong> doeltreff<strong>en</strong>de, logische structuur, zodat de lezer de<br />
belangrijke punt<strong>en</strong> kan <strong>op</strong>merk<strong>en</strong> <strong>en</strong> onthoud<strong>en</strong>. Ik kan sam<strong>en</strong>vatting<strong>en</strong> van<br />
<strong>en</strong> kritiek<strong>en</strong> <strong>op</strong> professionele of literaire werk<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong>.<br />
Ik kan me in duidelijke, goed gestructureerde tekst uitdrukk<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarbij<br />
redelijk uitgebreid standpunt<strong>en</strong> uit<strong>e<strong>en</strong></strong>zett<strong>en</strong>. Ik kan in <strong>e<strong>en</strong></strong> brief, <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>op</strong>stel of<br />
<strong>e<strong>en</strong></strong> verslag schrijv<strong>en</strong> over complexe onderwerp<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarbij de <strong>voor</strong> mij<br />
belangrijke punt<strong>en</strong> b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong>. Ik kan schrijv<strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong> stijl die is aangepast<br />
aan de lezer die ik in gedacht<strong>en</strong> heb.<br />
Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong> duidelijke, gedetailleerde tekst schrijv<strong>en</strong> over <strong>e<strong>en</strong></strong> breed scala van<br />
onderwerp<strong>en</strong> die betrekking hebb<strong>en</strong> <strong>op</strong> mijn interesses. Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong> <strong>op</strong>stel of<br />
verslag schrijv<strong>en</strong>, informatie doorgev<strong>en</strong> of red<strong>en</strong><strong>en</strong> aanvoer<strong>en</strong> ter<br />
ondersteuning vóór of tég<strong>en</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> specifiek standpunt. Ik kan briev<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong><br />
waarin ik het persoonlijk belang van gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong> <strong>en</strong> ervaring<strong>en</strong> aangeef.<br />
Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>de tekst schrijv<strong>en</strong> over onderwerp<strong>en</strong> die<br />
vertrouwd of van persoonlijk belang zijn. Ik kan persoonlijke briev<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong><br />
waarin ik mijn ervaring<strong>en</strong> <strong>en</strong> indrukk<strong>en</strong> beschrijf.<br />
Ik kan korte, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige notities <strong>en</strong> boodschapp<strong>en</strong> <strong>op</strong>schrijv<strong>en</strong>. Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
zeer <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige persoonlijke brief schrijv<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld om iemand <strong>voor</strong><br />
iets te bedank<strong>en</strong>.<br />
Ik kan <strong>e<strong>en</strong></strong> korte, <strong>e<strong>en</strong></strong>voudige ansichtkaart schrijv<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld <strong>voor</strong> het<br />
z<strong>en</strong>d<strong>en</strong> van vakantiegroet<strong>en</strong>. Ik kan <strong>op</strong> formulier<strong>en</strong> persoonlijke details<br />
invull<strong>en</strong>, bij<strong>voor</strong>beeld mijn naam, nationaliteit <strong>en</strong> adres noter<strong>en</strong> <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong> hotelinschrijvingsformulier.
SLO is het nationaal expertisec<strong>en</strong>trum <strong>voor</strong> <strong>leerplan</strong>ontwikkeling.<br />
Al 30 jaar gev<strong>en</strong> wij inhoud aan ler<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
innovatie in de driehoek tuss<strong>en</strong> overheid, wet<strong>en</strong>schap<br />
<strong>en</strong> onderwijspraktijk. Onze expertise bevindt zich <strong>op</strong> het<br />
terrein van doel<strong>en</strong>, inhoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> organisatie van ler<strong>en</strong>.<br />
Zowel in Nederland als daarbuit<strong>en</strong>.<br />
Door die jar<strong>en</strong>lange expertise wet<strong>en</strong> wij wat er speelt<br />
<strong>en</strong> zijn wij als g<strong>e<strong>en</strong></strong> ander in staat tr<strong>en</strong>ds, ontwikkeling<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> maatschappelijke vraagstukk<strong>en</strong> te duid<strong>en</strong> <strong>en</strong> in <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
breder onderwijskader te plaats<strong>en</strong>. Dat do<strong>en</strong> we <strong>op</strong> <strong>e<strong>en</strong></strong><br />
<strong>op</strong><strong>en</strong>, innovatieve <strong>en</strong> professionele wijze sam<strong>en</strong> met<br />
beleidsmakers, schol<strong>en</strong>, universiteit<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
verteg<strong>en</strong>woordigers uit het bedrijfslev<strong>en</strong>.<br />
SLO<br />
Piet Heinstraat 12<br />
7511 JE Enschede<br />
Postbus 2041<br />
7500 CA Enschede<br />
T 053 484 08 40<br />
F 053 430 76 92<br />
E info@slo.nl<br />
www.slo.nl