Digitale uitgave van:

een paar woorden tot het — klaarblijkelijk nog jonge meisje richt en dit een
welkomstkus geeft. Het blijkt hier echter allerminst gediend van. In Frankrijk
mag dit zede zijn, in Duitsland is het dat niet, zegt het 1); klaarblijkelijk zó
parmantig, dat de
1)Gelijk had ze; cf. H., Kruse, Wilhelm von Oranien und Anna von Sachsen (1934) S. 37.
[15]
Prins in een gulle lach schiet en... de nog maar nauwelijks gesloten ader opnieuw
openspringt 1). De juistheid van dit verhaal zou ik niet graag verdedigen. Het
lijkt mij vrij apocrief. Maar dat het ten opzichte van de Prins in omloop kon
komen is, dunkt mij, ter kenschetsing van zijn aard als monter en goedlachs,
toch zeker niet zonder betekenis.
Is het deze houding van te verbergen wat er in hem omging misschien
geweest, die de Prins die reputatie van zekere nonchalance bezorgde, die hij bij
een enkele schrijver blijkt te hebben? Inderdaad maakt hij in de eerste periode
van zijn volwassen mannelijke leeftijd nu en dan de indruk zich van de dingen
niet veel aan te trekken en om zijn goede naam niet veel te geven. Ik denk hier
aan hetgeen hij in 1558 te Frankfort a. d. Main tegenover de keurvorst van
Saksen en de hertog van Wurtemberg verklaard heeft : dat het huwelijk slechts
bestaansrecht had opdat er geen twijfel zou kunnen rijzen in zake de vraag wie
iemands wettige erfgenamen zijn, maar dat overigens in een concubinaat geen
zonde stak. En aan die andere uitspraak, waarmee hij in 1561 de keurvorstin van
Saksen zo diep gegriefd heeft, toen hij deze, op haar verzoek om in zijn straks te
sluiten tweede huwelijk zijn jonge vrouw, overeenkomstig de opvoeding, die
deze had gekregen, toch in Godsvrucht voor te gaan, ten antwoord gaf : met
zulke melancholieke dingen zal ik mij niet ophouden; liever dan de Bijbel geef ik
haar de Amadis de Gaules en andere dergelijke boeken, die de geheimen der
liefde bespreken, in handen. Maar waren deze lichtzinnige opmerkingen werkelijk
wel meer dan
1) Zeitschrift des Vereins für hessische Geschichte und Landeskunde Bnd. XXXIII (1898) S. 292.
[16]
„renommistische Prahlereien”, zoals Rachfahl ze noemt; voor zover de eerste
betreft dan — naar hij veronderstelt — bovendien nog slechts „in der Weinlaune”
geuit? Ik wil er graag rekenschap van geven, waarom mij voor deze opvatting
ervan inderdaad wel wat te zeggen schijnt. Wat die uitspraak over het huwelijk
betreft grondt zich dit gevoelen vooral op de overweging, dat de bronnen ons wel
van verscheiden onwettige verhoudingen van de Prins vertellen, — de namen Eva
Eliver, Barbara van Lier, Mademoiselle de Maudripont en de aanduidingen „die
jungfrau im weissen rock” en in 't algemeen „les maykens de Bruxelles” komen
in zulk verband bijvoorbeeld voor, zoals ook die van zijn bekende bastaard,
Justinus 1) — maar dat die, voorzover is na te gaan, toch alleen maar voor zijn
gekomen in enige perioden, waarin Oranje òf in het geheel niet òf louter formeel
als een getrouwd man te beschouwen was : gedurende zijn weduwnaarschap
tussen de dood van Anna van Buren en zijn huwelijk met Anna van Saksen en in
de jaren, dat dit laatste volkomen doodgelopen was. En voor wat aangaat die
opmerking omtrent de Amadis de Gaules : hadden wij hierbij werkelijk met
lichtzinnigheid van imborst te doen, dan had toch slecht voor kunnen komen, dat