Digitale uitgave van:

[265]
halt einen hoch, aldieweil es ihm wohl gehet; wo es ihm aber übel gehet, so ist
populus der erste, der auf seine defensores zuschlägt".
Heel wat meer invloed oefende er echter stellig Oranje's stijf-fransgezinde
politiek bij.
Buitengewone sympathie voor onze buren aan de zuidkant is het niet geweest,
die de Prins deze staatkunde heeft ingegeven. Als Lazarus von Schwendi hem
eens tegen hen waarschuwt, omdat zij zo weinig te vertrouwen zijn: —
„lubricques et frauduleus” noemt hij hen — krijgt deze Duitse overste, ter
bestrijding van dit argument, wel een : „zijn de Spanjaarden beter?” te horen,
maar niet de bewering, dat de Fransen de genoemde eigenschappen niet zouden
bezitten. Uitsluitend aan zakelijk-politieke motieven hebben wij deze francofilie
dus toe te schrijven.
Het liefst zou Oranje stellig ook in deze jaren weer hebben gezien, dat de
Nederlanden de steun, die zij in hun strijd zo nodig hadden, bij het Keizerrijk
hadden kunnen vinden! Nog in 1580 ergert het hem dat door de slapheid der
Duitse vorsten in dit opzicht nooit iets te bereiken is geweest.
Op Duitsland volgde naar de maatstaf der sympathie gemeten, die de
omliggende mogendheden hier gaande maakten, ook thans : Engeland. Als de
mislukking der Bredase vredesonderhandelingen van 1575 de sluiting van een
bondgenootschap met één daarvan aan de orde stelt, is het immers dat Engeland
waartoe men in de eerste plaats toevlucht neemt. Een merkwaardig bewijs van
de manier, waarop dat gebeurde, vind ik in een brief van de Engelse agent
Daniel Rogers betreffend hetgeen 11 Juli 1577 tussen de Prins en deze te
Alkmaar is gebeurd. Na van 's morgens elf tot
[Facsimile → http://www.periodata.nl/dataweb/Minuut%20p.%202.jpg Minuut p. 2]
[266]
's avonds negen uur te hebben geconfereerd zit men eindelijk aan tafel. Doch
ook zelfs gedurende de maaltijd blijven Oranje's gedachten met het landsbelang
bezig. En dan: „he wished unto Her Majestie the magnanimity of Edwarde the
Thirde, one of her progenitors, who, as he remembred to have redde in
Froisarde, was not affeared for the mainentenaunce of his tytle to enter into
amity witti Artevill, Castelane of Gaunt 1), and to use his ayde against the French
Kinge, his master”.
Eerst als dat ideaal van met de Duitse vorsten samen te gaan duidelijk niet te
verwerkelijken is gebleken, en men heeft gemerkt, dat ook op Elizabeth van
Engeland niet te rekenen valt, groeit uit de herinnering aan de veldtocht van
1568 en uit de toenadering tot Frankrijk, die deze ten gevolge heeft gehad — die
zelfs zó enge toenadering, dat het in 1572, in een brief van de Prins, niet minder
dan: „menselijkerwijs gesproken had ik al mijn hoop op Franse hulp gevestigd”
heet — eerst dan komt Oranje's politiek van: zie naar het zuiden! voor de dag,
waaraan hij nu voorts vasthoudt tot zijn dood en die hem op een gegeven
moment een Valois zelfs soeverein over de Nederlanden doet maken.
De beschuldiging van Kervijn de Lettenhove, dat zorg voor zijn eigen belang de
drijvende kracht van deze francofilie des Prinsen is geweest, kan na P. L. Mullers
weerlegging daarvan niet meer bona fide worden geuit. Maar uit welke motieven
zal zij dan wel voortgekomen zijn? In de Archives vinden wij een aan