ADHD en slaap - PsyQ

Bij het Delftse onderzoek werd o.a. gebruikgemaakt van actometers Foto: Balans Publicaties
Onderzoek van de slaap bij ADHD in Delft
In eigen onderzoek werden acht volwassen
patiënten met ADHD (van wie er drie een bijkomende
stoornis hadden) vergeleken met acht
personen zonder psychiatrische stoornissen
(normale controles), wat betreft de beweeglijkheid
overdag en ’s nachts. Dit gebeurde met
behulp van actometers gedurende zeven
etmalen. Actometers zijn kleine chips die om de
pols worden gedragen en die elke beweging
continu registreren. Bij de ADHD-patiënten werd
in twee periodes gemeten. Eerst voorafgaand aan
het gebruik van Ritalin of dextro-amfetamine, en
na drie weken medicatie nog eens. Verder hielden
alle deelnemers een slaapdagboek bij.
Zeven van de acht deelnemende patiënten gebruikten
gemiddeld 51 mg (spreiding 15-90 mg)
Ritalin per dag, in drie doses (om 8.00, 12.00 en
16.00 uur). Eén patiënt werd behandeld met 30
mg dextro-amfetamine per dag. Alle patiënten
reageerden positief op de medicatie.
Voorafgaand aan het medicatiegebruik waren er
geen verschillen gevonden in totale tijd in bed,
in duur van het inslapen en in aantal keren
wakker worden tussen beide groepen. ADHDpatiënten
sliepen wel slechter (zoals gemeten
met het slaapdagboek), maar dit kon ook worden
verklaard door de bijkomende stoornissen.
Met de actometer bleek echter dat de ADHDpatiënten
’s nachts beweeglijker waren dan normaal,
en dat dit onafhankelijk was van de bijkomende
stoornissen. Na drie weken gebruik
van de medicatie verbeterde de slaapkwaliteit
en nam de nachtelijke beweeglijkheid af. Dit was
onafhankelijk van bijkomende stoornissen of
gebruikte dosering. Er was geen verschil tussen
totale tijd in bed, duur van inslapen of aantal
keren wakker worden vóór de medicatie en na
drie weken gebruik.
Uit deze kleine studie zonder placebogebruik
kunnen natuurlijk slechts beperkt conclusies
worden getrokken. De bevindingen passen
echter wel bij de eerdere onderzoeksresultaten
bij kinderen, waarin met name de nachtelijke
onrust was opgevallen bij ADHD. Ritalin en
dextro-amfetamine blijken in dit onderzoek de
slaapkwaliteit en nachtelijke onrust te verbeteren,
al is niet duidelijk op welk mechanisme dit berust.
Is het zo dat méér rust overdag leidt tot
beter en minder beweeglijk slapen, of hebben
stimulantia ook nadat ze zijn uitgewerkt nog
effect op de biologische klok in het brein?
Deze vragen kunnen alleen worden beantwoord
in toekomstig onderzoek, waarbij een grotere
patiëntengroep, objectieve meetmethoden (zoals
slaapregistratie), placebogebruik en verschillende
doseringsniveaus betrokken moeten
worden 5) .
Wat betekent dit nu voor de praktijk?
Omdat de bijkomende stoornissen bij ADHD
(depressie, angst, verslaving) ook voor slaapproblemen
kunnen zorgen, lijkt het aangewezen
deze eerst te behandelen en de slaap daarna te
evalueren. Dan kan met Ritalin voor de ADHD
impulsief oktober 2002 13