Borstsparende operatie met okselkliertoilet - Zuwe
Borstsparende operatie met okselkliertoilet - Zuwe
Borstsparende operatie met okselkliertoilet - Zuwe
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
15131263<br />
1 Inleiding<br />
Behandelwijzer Mammacare<br />
<strong>Borstsparende</strong> <strong>operatie</strong> <strong>met</strong> <strong>okselkliertoilet</strong><br />
Er is bij u borstkanker vastgesteld. In een korte tijd krijgt u veel informatie. Juist<br />
in een periode van spanning en onzekerheid is het moeilijk om alle informatie<br />
te onthouden. In deze behandelwijzer hebben we voor u belangrijke informatie<br />
vastgelegd. Zo kunt u thuis alles nog eens rustig nalezen.<br />
2 Borstkanker<br />
2.1 Inleiding<br />
Na onderzoek is bij u vastgesteld dat de aandoening in uw borst kwaadaardig is of in een<br />
voorstadium hiervan. Dit nieuws komt vaak onverwacht en geeft veel angst. Wij kunnen niet<br />
alle angst wegnemen. Veel mensen genezen tegenwoordig wel van de ziekte. Daarvoor<br />
is vaak wel een ingrijpende behandeling nodig. Uw behandeld arts en/of verpleegkundig<br />
specialist mammacare zullen de ziekte, de onderzoeken en behandelmogelijkheden goed<br />
<strong>met</strong> u bespreken. In dit hoofdstuk besteden wij aandacht aan de volgende onderwerpen:<br />
• De bouw van de borst<br />
• Het ontstaan van een tumor<br />
• Een kwaadaardige tumor<br />
• Het lymfestelsel<br />
Het is goed u tijdens het lezen van deze informatie te realiseren dat de situatie voor iedereen<br />
weer anders is.<br />
2.2 De bouw van de borst<br />
Onder de huid van uw borst voelt u uw melkklieren in de vorm van kleine hobbeltjes. Deze<br />
zijn over het algemeen zacht en voelen in beide borsten hetzelfde aan. Samen vormen<br />
de melkklieren het borstklierweefsel. In de borst bevinden zich geen spieren. Wanneer u<br />
uw borsten in de spiegel bekijkt, ziet u dat ze niet volkomen gelijk zijn. Dit is bij de meeste<br />
mensen het geval.<br />
a. steunweefsel<br />
b. rib<br />
c. melkklier<br />
d. borstspier<br />
e. melkgang<br />
f. tepel
2.3 Het ontstaan van een tumor<br />
Het weefsel waaruit ons lichaam is opgebouwd, bestaat uit miljarden cellen. Iedere cel heeft<br />
een beperkte levensduur en moet dus steeds worden vervangen. Dit gebeurt door celdeling.<br />
Als er echter meer cellen bijkomen dan afsterven, ontstaat er een wildgroei. De balans wordt<br />
verstoord en de cellen, die teveel zijn, verdringen de normale cellen. Er is dan sprake van<br />
een tumor die goed- of kwaadaardig kan zijn of een voorstadium van kwaadaardigheid.<br />
2.4 Een kwaadaardige tumor<br />
Bij een kwaadaardige (maligne) tumor is er sprake van ongeremde celding, die niet meer<br />
vanzelf stopt. De cellen die ontstaan hebben een afwijkende vorm en functioneren niet meer<br />
zoals het hoort. Zij dringen de omliggende weefsels binnen en tasten deze ook aan. Op deze<br />
manier komen tumorcellen in de lymfe- en bloedbaan terecht en verspreiden zich door het<br />
lichaam. Zo kunnen ook op andere plaatsen tumoren ontstaan. Dit noemen we uitzaaiingen<br />
of <strong>met</strong>astasen. Bij borstkanker gaat het meestal om een zogeheten ductaalcarcinoom. Een<br />
ductaalcarcinoom ontstaat in de melkbuisjes van de borst. Wanneer de oorsprong van de<br />
tumor zich in de melkkliertjes bevindt, spreken we van een lobulair carcinoom. Het lobulair<br />
carcinoom vormt minder vaak één tumor, maar groeit meer verspreid door de borst. Door<br />
deze groeiwijze wordt een lobulaire tumor vaak pas in een later stadium ontdekt.<br />
2.5 Het lymfestelsel<br />
Bij borstkanker speelt het lymfestelsel een grote rol. Als de tumorcellen zich verspreiden<br />
dan gebeurt dat in de regel eerst via het lymfestelsel. Veel mensen zijn niet bekend <strong>met</strong> de<br />
werking hiervan. Daarom geven we u een korte uitleg.<br />
2.5.1 De lymfevaten<br />
Lymfevaten vormen de kanalen van het lymfestelsel. Deze kanalen worden vanuit de<br />
weefsels gevuld <strong>met</strong> een kleurloze vloeistof; de lymfe. In de lymfe worden de afvalstoffen<br />
uit het lichaam opgenomen. Ook bevinden zich in de lymfe witte bloedcellen. Via de steeds<br />
grotere vaten komt dit weefselvocht uiteindelijk in de bloedbaan terecht. Voordat de lymfe in<br />
de bloedbaan komt passeert het tenminste één lymfeklier.<br />
2.5.2 De lymfklieren<br />
Lymfeklieren zijn de zuiveringsstations van het lymfestelsel; daarin worden de<br />
ziekteverwekkers, voornamelijk bacteriën en virussen onschadelijk gemaakt. Ook is het de<br />
plaats waar eventuele tumorcellen zich als eerste kunnen nestelen. De lymfeklieren zijn op<br />
meerdere plaatsen in ons lichaam te vinden, waaronder de oksel.<br />
3 Behandeling<br />
In dit hoofdstuk wordt kort uitgelegd welke behandelmogelijkheden er zijn en uitgebreid<br />
uitleg gegeven over de borstsparende <strong>operatie</strong> <strong>met</strong> <strong>okselkliertoilet</strong>. Uw behandelend chirurg<br />
heeft dit <strong>met</strong> u besproken.<br />
De behandeling kan bestaan uit vijf elementen:<br />
• Operatie<br />
• Radiotherapie<br />
• Chemotherapie<br />
• Hormoontherapie<br />
• Immunotherapie<br />
Welke behandeling(en) u krijgt en in welke volgorde hangt af van een aantal factoren o.a.:<br />
• De grootte van de tumor ten opzichte van de borst<br />
• De groeiwijze van de tumor<br />
• De plaats(en) waar de tumor zich bevindt<br />
• Uw conditie<br />
• Uw eigen voorkeur
De eerste keus voor de behandeling van borstkanker is meestal een <strong>operatie</strong>. In dit<br />
hoofdstuk wordt een borstsparende <strong>operatie</strong> <strong>met</strong> <strong>okselkliertoilet</strong> aan u uitgelegd.<br />
3.1 De borstsparende <strong>operatie</strong><br />
Bij een borstsparende <strong>operatie</strong> wordt de tumor ruim weggenomen, <strong>met</strong> een rand van gezond<br />
borstweefsel hier omheen. De rest van de borst blijft intact. Na een borstsparende <strong>operatie</strong><br />
ziet uw borst er soms nog hetzelfde uit als voorheen. Het kan ook zo zijn dat de borst wat<br />
van vorm veranderd is en wat verkleind is. Het kan stevigheid geven om eventueel dag en<br />
nacht een beha (geen beugel) te dragen. Dit alleen als u zich er prettig bij voelt.<br />
3.2 Okselkliertoilet<br />
Een <strong>okselkliertoilet</strong> is het verwijderen van alle lymfeklieren uit de oksel. Hierbij bestaat een<br />
kleine kans op vorming van lymfoedeem. In hoofdstuk 2 heeft u kunnen lezen wat de functie<br />
van de lymfeklieren en lymfbanen is. Tevens kan het gevoel, <strong>met</strong> name aan de bovenarm,<br />
veranderen. Vaak uit zich dat in een wat doof gevoel. Ter voorkoming van lymfoedeem<br />
geven we u de volgende preventieve adviezen: Wij adviseren om aan de te opereren zijde:<br />
geen bloed af te laten nemen, geen injecties toe te laten dienen en geen infuus te laten<br />
plaatsen.<br />
3.3 Pathologisch onderzoek<br />
Zowel de verwijderde tumor als het <strong>okselkliertoilet</strong> worden door de patholoog onder een<br />
microscoop onderzocht. De patholoog onderzoekt in het weggenomen weefsel of de tumor<br />
in zijn geheel verwijderd is. De oksellymfeklieren worden onderzocht op aanwezigheid van<br />
tumorcellen (uitzaaiingen). Bovendien wordt de grootte, de groeiwijze, delingssnelheid<br />
en de hormoongevoeligheid onderzocht. De pathologie (PA) uitslag is na vijf werkdagen<br />
bekend. Op grond van de uitslag zal de chirurg <strong>met</strong> u het verdere behandelplan bespreken.<br />
Vervolgens worden de PA uitslag en het behandelplan door uw behandelend chirurg in<br />
een multidisciplinaire oncologiebespreking voorgelegd aan een team van zowel interne als<br />
externe oncologie-specialisten. Op grond van de pathologie uitslag wordt bepaald of een<br />
tweede <strong>operatie</strong> nodig is. Een tweede <strong>operatie</strong> kan nodig zijn om het weefsel rond de tumor<br />
ruimer weg te nemen. Bovendien bespreken de specialisten of aanvullende behandeling(en)<br />
voor u nodig is. Dit kan zijn radiotherapie (bestralen), chemotherapie, hormonale therapie of<br />
immunotherapie (Herceptin). De vervolgbehandeling wordt uitgebreid door uw behandelend<br />
chirurg <strong>met</strong> u besproken op de polikliniek. Vaak in aanwezigheid van de verpleegkundig<br />
specialist mammacare. Wij adviseren u samen <strong>met</strong> uw partner of naaste te komen. Twee<br />
mensen horen immers meer dan één. Na deze mondelinge informatie over de vervolg<br />
behandeling(en) wordt de behandelwijzer voor u aangevuld <strong>met</strong> de voor u benodigde<br />
informatie.<br />
4 Algemene voorbereiding op de opname<br />
Voor de opname krijgt u een afspraak mee voor de mammacareverpleegkundige en het<br />
pre<strong>operatie</strong>ve (anesthesist) spreekuur. Informatie over het pre<strong>operatie</strong>ve spreekuur vindt u<br />
in het patiëntenblad Hofpoort Info.<br />
4.1 Verpleegkundig spreekuur mammacare verpleegkundige<br />
De mammacareverpleegkundige is verantwoordelijk voor de specifieke zorg voor patiënten<br />
<strong>met</strong> een aandoening in de borst. Mammacare betekent letterlijk: borstzorg (mamma = borst<br />
en care = zorg). Een mammacareverpleegkundige is een verpleegkundige die zich door<br />
middel van een specifieke opleiding heeft gespecialiseerd in de zorg voor patienten <strong>met</strong><br />
borstkanker of andere borstafwijkingen. Door deze specialisatie is zij in staat voorlichting,<br />
begeleiding en praktische hulp te geven. Patiënten worden doorverwezen door de specialist<br />
of verpleegkundig specialist mammacare. Ook kunt u zelf contact opnemen, bij vragen over<br />
de opname, behandeling, erfelijkheid of reconstructiemogelijkheden. Onze ervaring is dat<br />
thuis allerlei vragen komen die te maken hebben <strong>met</strong> uw ziekte of <strong>operatie</strong>. Het is dan prettig
om de informatie die u tijdens het bezoek aan de chirurg heeft gekregen, <strong>met</strong> iemand door te<br />
kunnen nemen. Om deze reden heeft de mammacareverpleegkundige een spreekuur voor<br />
patiënten die een borst<strong>operatie</strong> zullen of hebben ondergaan.<br />
In het gesprek voorafgaande aan de <strong>operatie</strong> worden, naast het afnemen van een<br />
verpleegkundige vragenlijst (anamnese), de volgende onderwerpen <strong>met</strong> u besproken:<br />
• opnamedag<br />
• <strong>operatie</strong>dag<br />
• voorkomen van lymfoedeem en arm<strong>met</strong>ing<br />
• dag na de <strong>operatie</strong><br />
• eventuele nabehandelingen<br />
• nazorg<br />
• thuiszorg<br />
• patiëntenvereniging<br />
• lotgenotencontact<br />
• bewegen en gezonde voeding tijdens de behandeling<br />
Voor de algemene informatie over een opname in het <strong>Zuwe</strong> Hofpoort Ziekenhuis verwijzen<br />
wij u naar het patiëntenblad Hofpoort Info.<br />
4.2 De opnamedag<br />
U meldt zich op de dag van de <strong>operatie</strong> op de afgesproken tijd en afdeling. De<br />
verpleegkundige zal u vervolgens uw kamer wijzen en u begeleiden naar de<br />
<strong>operatie</strong>afdeling.<br />
4.3 Wond<br />
Na de <strong>operatie</strong> heeft u een wond in de oksel en de borst, een drain in de oksel. Een drain<br />
is een dunne slang die het bloed, wond- en lymfevocht afvoert. De drain in de oksel blijft<br />
gemiddeld vier tot zes dagen zitten. U kunt <strong>met</strong> een drain naar huis. Voor ontslag krijgt u<br />
instructies over de verzorging en een recept mee voor het verbandmateriaal. De eerste 72<br />
uur wordt u drie tot vier keer daags gevraagd op een schaal van 0-10 aan te geven hoeveel<br />
pijn u ervaart. Hier wordt uw pijnmedicatie op afgestemd. De wonden zijn afgeplakt <strong>met</strong><br />
zogenaamde steristrips en een wond(eiland)pleister. De steristrips worden een week na de<br />
<strong>operatie</strong>, als u op de polikliniek komt voor de pathologie uitslag, verwijderd. De eilandpleister<br />
kunt u na een dag verwijderen en aflaten. Douchen is geen probleem, <strong>met</strong> in bad gaan en<br />
zwemmen adviseren wij u dit uit te stellen tot na het polikliniek bezoek.<br />
4.4 Fysiotherapie<br />
De fysiotherapeut geeft u voorlichting en begeleiding bij het uitvoeren van schouder-<br />
en armoefeningen. Dit om ervoor te zorgen dat de schouder soepel blijft en er geen<br />
bewegingsbeperking ontstaat. Tevens helpen de oefeningen om eventueel wondvocht af te<br />
voeren. De fysiotherapeut geeft u de folder: “Borstkanker” mee. Hierin kunt u de oefeningen<br />
nog eens nalezen. Ook ontvangt u de folder: “Lymfoedeem bij kanker”. We raden u aan<br />
deze folder door te lezen. Hierin vindt u aanwijzingen voor een juist gebruik van uw arm<br />
en preventie maatregelen die helpen lymfoedeem te voorkomen. Als u na 4 weken last<br />
houdt van een bewegingsbeperking van de arm, last heeft van lymfoedeem of vragen heeft<br />
hierover, kunt u contact opnemen <strong>met</strong> de afdeling fysiotherapie, T 0348 42 72 50.<br />
Zenuwpijn<br />
Na een borst<strong>operatie</strong> waarbij de klieren in de oksel zijn verwijderd, raakt soms een<br />
gevoelszenuw in de oksel beschadigd. De pijn- en gevoelsstoornissen die hierdoor kunnen<br />
ontstaan, kunnen voorkomen in de oksel, de achterzijde van de bovenarm, de borstkaswand<br />
en de schouder aan de geopereerde zijde. Zenuwpijn kan als brandend, schrijnend,<br />
dof, zeurend of stekend ervaren worden. Is er ook lymfoedeem dan verergert dit deze<br />
gevoelsstoornissen. Het is moeilijk te behandelen maar vaak wordt de zenuwpijn minder als
het lymfoedeem vermindert. Is er geen lymfoedeem aanwezig dan kan een verstoord gevoel<br />
toch het idee geven dat er zwelling is.<br />
4. 5 Ontslag en leefregels<br />
In principe kunt u de dag na de <strong>operatie</strong> weer naar huis. Adviezen ten aanzien van de<br />
leefregels thuis kunt u nalezen in de folder leefregels na een borstsparende <strong>operatie</strong> en in<br />
de folder lymfoedeem.<br />
4.6 Mogelijke complicaties<br />
Bij elke <strong>operatie</strong> bestaat de kans op complicaties, zoals nabloeding, wondinfectie, trombose<br />
of longontsteking. Heeft u na de <strong>operatie</strong> klachten die mogelijk hierop wijzen dan adviseren<br />
wij u om contact op te nemen <strong>met</strong>:<br />
• Van maandag t/m vrijdag 9.00 - 16.00 uur: Polikliniek Chirurgie, T 0348 42 73 41<br />
• Buiten kantooruren: Spoed Eisende Hulp via de receptie, T 0348 42 79 11<br />
5 Vervolg verpleegkundig mammaspreekuur<br />
Na het ontslag uit het ziekenhuis begint vaak de verwerking van wat er allemaal <strong>met</strong><br />
u gebeurd is. Naast de emotionele verwerking krijgt u mogelijk ook te maken <strong>met</strong> een<br />
lichamelijke nasleep van de behandeling. Op het mammaspreekuur wordt daarom terug<br />
gekeken naar wat er gebeurd is of wat u nog te wachten staat. Ook kunt u de problemen<br />
bespreken die u of uw partner als gevolg van uw ziekte ervaren. In deze gesprekken komt<br />
de door u ingevulde last<strong>met</strong>er aan de orde. De last<strong>met</strong>er is een hulpinstrument om mogelijke<br />
lichamelijke, psychische, sociale en spirituele problemen of vragen duidelijk te krijgen.<br />
Gedurende een jaar krijgt u drie vervolggesprekken.<br />
6 Vragen<br />
Heeft u na het lezen van deze informatie nog vragen, belt u dan gerust <strong>met</strong>:<br />
• Verpleegkundig specialist mammacare voor vragen over de <strong>operatie</strong> of behandeling.<br />
T 0348 42 79 11 vraag naar pieper 143<br />
Bereikbaar van maandag tot en <strong>met</strong> donderdag tijdens kantooruren.<br />
E wbode@zuwehofpoort.nl<br />
• Mammacareverpleegkundigen, T 0348 42 73 70,<br />
Bereikbaar op vrijdag van 7.30 - 16.00 uur<br />
E mammacare@zuwehofpoort.nl<br />
• Afdeling Chirurgie voor vragen over uw verblijf in het ziekenhuis, T 0348 42 73 70<br />
7 Bron<br />
Deze folder is afkomstig van Mammacare <strong>Zuwe</strong> Hofpoort Ziekenhuis gebaseerd op<br />
informatie van de Vereniging Integrale Kankercentra (VIKC) en de Patiëntenvereniging<br />
Borstkanker Vereniging Nederland (BVN) Lotgenotentelefoon 030 29 17 220.<br />
8 Interessante websites<br />
Voor meer informatie kijkt u op onze speciale website: www.knobbeltjeinjeborst.nl. Hier vindt<br />
u alles over mammacare binnen het <strong>Zuwe</strong> Hofpoort Ziekenhuis en andere nuttige informatie.<br />
De informatie in deze folder is van algemene aard en is bedoeld om u een beeld te geven<br />
van de zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen andere adviezen<br />
of procedures van toepassing zijn. Deze folder is dan ook slechts een aanvulling op de<br />
specifieke (mondelinge) voorlichting van uw specialist of<br />
behandelaar.<br />
Oktober 2010<br />
<strong>Zuwe</strong> Hofpoort Ziekenhuis<br />
Polanerbaan 2<br />
3447 GN Woerden<br />
T 0348 42 79 11<br />
I www.zuwehofpoort.nl