Herman van Veen - Leef!
Herman van Veen - Leef!
Herman van Veen - Leef!
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
eef!<br />
No. 69 - aug/sept/okt - GRATIS magazine <strong>van</strong> uw Service Apotheek<br />
Violist en zanger<br />
<strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong><br />
Ga bij je huisarts weg als<br />
z’n planten dood zijn<br />
en...<br />
Puzzel mee<br />
Prof. Paul-Peter Tak, reumatoloog<br />
Feiten en fabels over voeding<br />
Als u het ons vraagt...<br />
Actueel<br />
Op bezoek in een Service Apotheek<br />
En nog meer...<br />
www.serviceapotheek.nl - www.leesleef.nl - gedreven door gezondheid
In de schijnwerpers<br />
en achter de schermen<br />
Elk nummer <strong>van</strong> dit blad <strong>Leef</strong>! wordt door maar liefst twee miljoen Nederlanders gelezen! Wij zijn er best trots op dat het<br />
blad <strong>van</strong> Service Apotheek zo in de schijnwerpers staat. Wij krijgen op elke <strong>Leef</strong>! duizenden reacties, uiteenlopend <strong>van</strong> de<br />
antwoorden op de kruiswoordpuzzels, waardering voor het blad in z’n geheel of een positieve of juist negatieve reactie op<br />
een bepaald artikel. Wij stellen al die reacties zeer op prijs: leef@serviceapotheek.nl.<br />
<strong>Leef</strong>! zou je het visitekaartje of uithangbord kunnen noemen <strong>van</strong> de 300 Service Apotheken. Wat veel minder bekend is, is<br />
dat uw Service Apotheek achter de schermen heel veel doet om ervoor te zorgen dat u veilig geneesmiddelen kunt gebruiken.<br />
In dit blad vertelt Service Apotheker Marcel Kooy er meer over. Als er iets mis zou gaan, kan dat bijvoorbeeld leiden tot<br />
een ziekenhuisopname. Maar als het goed gaat, is onze inspanning grotendeels onzichtbaar voor de patiënt. Zo vertelt Marcel<br />
Kooy over de medicatiebeoordelingsgesprekken. Deze gesprekken worden door steeds meer Service Apothekers gevoerd,<br />
vooral met oudere klanten die meerdere geneesmiddelen gebruiken.<br />
Ik was zelf ontroerd toen ik het verhaal in deze <strong>Leef</strong>! las <strong>van</strong> Fred Kolk. Hij heeft reumatoïde artritis en behoorlijk wat andere<br />
gezondheidsproblemen, maar hij is en blijft een levensgenieter. Deze zomer zit hij voor het 44e jaar samen met zijn vrouw<br />
Paulien in hun huisje op het strand in Egmond aan Zee om te luieren, te lezen en naar de zee te kijken. Toen ik het las, kreeg<br />
ik meteen zin om lekker bij ze te gaan zitten.<br />
In deze <strong>Leef</strong>! staat reuma centraal. U kunt een interview lezen met professor Paul-Peter Tak. Hij is door zijn collega’s<br />
uitgeroepen tot beste reumatoloog <strong>van</strong> Nederland. Wat ik bijzonder vind, is dat hij enerzijds heel erg begaan is met zijn<br />
patiënten. Hij kan goed omgaan met mensen die anderen ervaren als ‘moeilijke patiënt’, bijvoorbeeld omdat ze zich niet aan<br />
het behandeladvies houden. Anderzijds is hij heel erg bezig met spectaculaire vernieuwingen <strong>van</strong> preventie en behandeling<br />
<strong>van</strong> reumatoïde artritis. Dat zijn geen vernieuwingen die morgen bij elke reumatoloog beschikbaar zijn, maar wel ontwikkelingen<br />
die binnen een paar jaar een grote stap vooruit kunnen betekenen. Hoe Paul-Peter Tak omgaat met ‘moeilijke<br />
patiënten’ en wat die spectaculaire vernieuwingen zijn, leest u in deze <strong>Leef</strong>!<br />
Ik ken <strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong> eigenlijk alleen <strong>van</strong> bekende liedjes als ‘Opzij, opzij, opzij’. Als werkende moeder is die tekst over<br />
haast hebben mij soms op het lijf geschreven. In deze <strong>Leef</strong>! vertelt <strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong> dat al die liedjes horen bij vertellingen<br />
in een theatervoorstelling. Hoe vaak hij na een voorstelling niet hoort: ‘Goh, ik had eigenlijk geen idee <strong>van</strong> wat u doet. Wat<br />
bijzonder!’ <strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong> heeft maar liefst vierhonderd keer opgetreden in het legendarische Koninklijk Theater Carré.<br />
Dit najaar is hij vijf weken lang te zien én te horen in deze prachtige zaal. Als lezer <strong>van</strong> <strong>Leef</strong>! krijgt u een mooie korting.<br />
In deze <strong>Leef</strong>! leest u een indrukwekkend vraaggesprek met deze theaterpersoonlijkheid. Hij vertelt onder andere over de<br />
levenswijsheid <strong>van</strong> zijn moeder: ga bij je huisarts weg als z’n planten dood zijn.<br />
Een heel andere theaterervaring biedt yogadocent Johan Noorloos. Eén <strong>van</strong> zijn motto’s is: als je je dromen laat uitkomen inspireer<br />
je anderen. Johan traint als yogadocent onder andere Anita Witzier, Katja Schuurman en Daphne Bunskoek. Hij kreeg<br />
de afgelopen jaren veel belangstelling <strong>van</strong> de media bij de lancering <strong>van</strong> zijn boeken ‘Hoe yoga je leven kan veranderen’ en<br />
‘12 goeroes 13 ongelukken’. Dit najaar geeft hij in zes steden de multimediale voorstelling ‘Het Inzicht’. Als lezer <strong>van</strong> <strong>Leef</strong>!<br />
krijgt u € 7,50 korting.<br />
Kortom: deze <strong>Leef</strong>! zet een aantal bijzondere mensen in de schijnwerpers. Wij hopen natuurlijk dat uw gezondheid zo goed<br />
is dat u zo min mogelijk geneesmiddelen hoeft te gebruiken. Maar als het moet, kunt u erop vertrouwen dat uw Service<br />
Apotheek achter de schermen is voorbereid, zodat u veilig geneesmiddelen kunt gebruiken!<br />
Emma Vogels-Giesen, apotheker<br />
leef! 3
NIEUW<br />
10 uur pijnverlichtende werking<br />
voor spier-, rug-, nek- en schouderpijn!<br />
Meer weten over de<br />
Voltaren Warmtepleister?<br />
Scan hier de QR-code met je telefoon.<br />
(Om dit te kunnen scannen heb je een QR-reader nodig)<br />
Voltaren ® Warmtepleister is een medisch hulpmiddel. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing. KOAG-nr.: 112-1210-1636 PQC: 2010-350<br />
In deze leef!<br />
Violist en zanger <strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong><br />
6 Ga bij je huisarts weg als z’n planten dood zijn<br />
Prof. Paul-Peter Tak, reumatoloog<br />
10 Spectaculaire vernieuwingen <strong>van</strong> preventie en behandeling reumatoïde artritis<br />
Johan Noorloos, yogadocent<br />
14 Als je je dromen laat uitkomen inspireer je anderen<br />
Feiten en fabels over voeding<br />
16 Wat is gezond en wat niet? <strong>Leef</strong>! scheidt feiten <strong>van</strong> fabels<br />
Puzzel<br />
19 Maak kans op mooie prijzen<br />
Als u het ons vraagt...<br />
20 Medische vragen<br />
Actueel<br />
23 Maak kans op gratis boeken<br />
Op bezoek in een Service Apotheek<br />
24 Service Apotheek Koning, Amsterdam<br />
Moe? Stijf? Gewrichtspijn?<br />
26 Reuma. U staat er niet alleen voor<br />
Lezersactie<br />
28 Golfen (toch ook) uw sport?<br />
En dan nog even dit...<br />
30 Nieuwtjes en wetenswaardigheden<br />
Waar vindt u uw Service Apotheek?<br />
31 Apotheken op plaatsnaam<br />
leef! is een gratis magazine <strong>van</strong> Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Uitgever: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Eindredactie: Emma Vogels-Giesen, apotheker.<br />
Redactie-/postadres: <strong>Leef</strong>!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch. E-mail: leef@serviceapotheek.nl. Internet: www.leesleef.nl. Aan dit nummer werkten mee: Marianne<br />
Schepers, Jeroen Mentink, Olga <strong>van</strong> Vemde en Boris <strong>van</strong> Wijk, apothekers. Fred Verdult/Volle Maan, Arwen Kleyngeld en Anita Meulenbroek. Fotografie: Tim De Backer, Maria Heijdendaal,<br />
Harold Pareira, Rudi Gagel, Marjolein Annegarn en FARMAidee. Vormgeving: Chris Brander/FARMAidee. Druk: Groen Offset Hoofddorp B.V. Informatie: In Nederland zijn ruim<br />
300 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., Postbus 19, 7468 ZG Enter. Tel: 088 - 276 84 84. E-mail: info@<br />
serviceapotheek.nl. Internet: www.serviceapotheek.nl. Oplage: 1.030.000. Aan de inhoud <strong>van</strong> <strong>Leef</strong>! wordt de grootst mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten<br />
worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming <strong>van</strong> de uitgever en andere auteursrechthebbenden.<br />
leef! 5<br />
PEFC /07-31-113<br />
PEFC-gecertificeerd<br />
Dit produkt komt<br />
uit duurzaam beheerd<br />
bos en gecontroleerde<br />
bronnen<br />
www.pefc.org
Violist en zanger <strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong><br />
Ga bij je huisarts<br />
weg als z’n planten<br />
dood zijn<br />
Voor veel artiesten is een keer optreden in Koninklijk Theater Carré<br />
het hoogst haalbare. Violist en zanger <strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong> heeft met zijn<br />
karakteristieke stem maar liefst vierhonderd keer in dit legendarische<br />
theater gespeeld; het record voor een soloartiest. Dit najaar is <strong>Herman</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>Veen</strong> vijf weken lang te zien én te horen in deze prachtige zaal. Als<br />
lezer <strong>van</strong> leef! krijgt u € 5,00 korting. ‘Veel mensen kennen mij alleen<br />
<strong>van</strong> mijn bekende liedjes als ‘‘Opzij’’, ‘‘Anne’’ en ‘‘Hilversum drie’’. Al die<br />
liedjes horen bij vertellingen in theatervoorstellingen. Hoe vaak ik niet<br />
hoor: ‘Goh, ik had eigenlijk geen idee <strong>van</strong> wat u doet. Wat bijzonder!’<br />
<strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong> is een indrukwekkende<br />
persoonlijkheid die het publiek enorm<br />
aanspreekt. Ook al zit u op de achterste<br />
rij <strong>van</strong> een grote theaterzaal: u hebt het<br />
idee dat <strong>Herman</strong> u recht aankijkt. Z’n stem<br />
heeft een volume <strong>van</strong> heb ik jou daar. Zelfs<br />
in theater Carré met 1.750 stoelen zingt<br />
hij enkele nummers zonder microfoon.<br />
Mensen komen vaak bijna zwevend de<br />
zaal uit: wat was het prachtig! We hebben<br />
genoten en gelachen! De één vindt<br />
de slapstickachtige stukjes heel grappig.<br />
De ander wordt ontroerd door gevoelige<br />
liedjes, bijvoorbeeld het liedje over een<br />
meisje dat onzeker wordt om voor de klas<br />
te staan, omdat ze dan jongens ziet gluren<br />
‘of het al wat wordt’. Soms wordt u in uw<br />
hart geraakt door een heel serieus verhaal.<br />
In de laatste zin maakt <strong>Herman</strong> dan een<br />
kwinkslag, zodat u heel hard moet lachen.<br />
Een gesprek met deze theaterpersoonlijkheid.<br />
Rechten <strong>van</strong> het kind<br />
Ik vind het belangrijk om me in te zetten<br />
voor wat ze de zwakkeren in de wereld<br />
noemen. De <strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong> Foundation<br />
steunt soms door publiciteit, soms door<br />
geld en soms door mensen met elkaar in<br />
contact te brengen. Er zijn mooie dingen<br />
uit voortgekomen. Zo hebben we de<br />
oprichting gestimuleerd <strong>van</strong> een kliniek in<br />
Elandsdoorn in Zuid-Afrika die vrouwen<br />
met hiv begeleidt, zodat zij gezonde baby’s<br />
zonder hiv krijgen.<br />
De eerste nacht overleden<br />
Jaren geleden kreeg ik een briefje <strong>van</strong><br />
een meisje, Patricia: Mijnheer Van <strong>Veen</strong>,<br />
wilt u niet eens bij mij op bezoek komen?<br />
Ik heb leukemie en ik ben heel erg ziek.<br />
Ik vind u zo lief en ik vind dat u zo mooi<br />
kunt zingen. Om een lang verhaal kort te<br />
maken: dat briefje heeft uiteindelijk geleid<br />
tot de oprichting <strong>van</strong> het Colombinehuis;<br />
een vakantieverblijf in Flevoland voor<br />
gezinnen met kinderen die nauwelijks op<br />
vakantie kunnen, bijvoorbeeld omdat ze<br />
chronisch ziek zijn, in een rolstoel zitten of<br />
onder zware emotionele druk leven. Een<br />
aantal Service Apotheken en andere apotheken<br />
hebben de oprichting <strong>van</strong> dat huis<br />
gesponsord en daar ben ik ze nog steeds<br />
zeer erkentelijk voor. Toen het huis klaar<br />
was, waren Patricia en haar gezin de eerste<br />
gasten. Die eerste nacht in het huis is Patricia<br />
overleden. Dat was heel erg verdrietig,<br />
maar haar overlijden had ook een grote<br />
schoonheid. Ze was veel ouder geworden<br />
dan men voor mogelijk had gehouden.<br />
Vroeger een<br />
tobbergezondheid<br />
Ik ben geboren in het jaar dat de Tweede<br />
Wereldoorlog is afgelopen. Door ondervoeding<br />
ben ik als kind ernstig ziek<br />
geweest. Daardoor heb ik de tweede klas<br />
<strong>van</strong> de lagere school overgeslagen. Ik had<br />
een tobbergezondheid. Ze noemden ons<br />
bleekneusjes.<br />
Theater is topsport<br />
Nu gaat het goed met mijn gezondheid.<br />
Dat koester ik. Mijn vak is toch een vorm<br />
<strong>van</strong> topsport. Ik ben geweldig matig in<br />
alles; ik zal niet snel verschrikkelijk dronken<br />
worden. Ik at jarenlang vaak alleen een<br />
snelle hap in de kleedkamer voor een<br />
voorstelling. Nu ik ouder word, leef ik<br />
zorgvuldiger.<br />
Ga bij je huisarts weg als z’n<br />
planten dood zijn<br />
Een typerende uitspraak <strong>van</strong> mijn moeder<br />
is: ‘<strong>Herman</strong>, ga bij je huisarts weg als z’n<br />
planten dood zijn’. Mijn ouders zijn jaren<br />
geleden overleden, maar ik denk elke dag<br />
aan ze. Of het nou is <strong>van</strong>: zeg ma, hoeveel<br />
zout deed je daar nou op? of: zeg pa, wat<br />
zou jij nou gedaan hebben? Mijn moeder<br />
had haar hele leven een wankele gezondheid.<br />
Ik kan me haar bijna alleen in een<br />
ochtendjas herinneren.<br />
Toch bekommerden mijn ouders zich veel<br />
om het welzijn <strong>van</strong> anderen. Daar komt<br />
mijn betrokkenheid bij zwakkeren <strong>van</strong>daan.<br />
Mijn moeder was de EHBO <strong>van</strong> de straat.<br />
Iedereen wist haar te vinden als er iets aan<br />
de hand was, of het nou ruzie was, door<br />
prostitutie kwam of dat iemand voor het<br />
eerst ongesteld werd. Mensen durfden<br />
haar alles te vragen.<br />
leef! 7
Doe je mond open!<br />
Mijn vader wist <strong>van</strong> aanpakken. Hij toonde<br />
zijn betrokkenheid bij de samenleving door<br />
zich in te zetten voor maatschappelijke en<br />
politieke zaken. Hij was een hele enthousiaste,<br />
pure man die goed kon spreken<br />
in het openbaar. Hij was echt betrokken<br />
en bewogen; hij ging demonstreren en<br />
protesteren. Als hij boos was schreef-ie<br />
soms een brief. Hij zei altijd ‘Doe je mond<br />
open!’ Hij bedoelde: je hebt het recht om<br />
je te laten horen.<br />
Reis langs mensen die me lief<br />
zijn<br />
Voor het slapengaan maak ik een reisje<br />
in gedachten langs mensen die me lief<br />
zijn. Dan denk ik ook aan mensen die zijn<br />
overleden. Heel vaak vraag ik hen dan:<br />
hoe gaat het met mij? Ik denk dan ook<br />
vaak aan mevrouw De Vries. Zij was een<br />
<strong>van</strong> de meest wijze mensen in mijn leven,<br />
ik heb haar leren kennen toen ze al in de<br />
tachtig was en in een park op me af kwam.<br />
Ze vertelde me dat het mijn taak was om<br />
me in te zetten voor de heilige onverschilligheid.<br />
Ik vond dat een heel verwarrende<br />
boodschap. Ik ging regelmatig bij haar<br />
op bezoek. Ze gaf me veel levensraad.<br />
Kort voor ze stierf kreeg ik <strong>van</strong> haar een<br />
Maria-afbeelding met in het Frans de tekst:<br />
‘Ik bescherm u’. Die afbeelding zit in mijn<br />
vioolkoffer. Voor ik het toneel op ga, kus ik<br />
altijd eerst die afbeelding.<br />
Mensen die ik volg<br />
Er zijn behoorlijk wat mensen die mij<br />
volgen en zeker veertig voorstellingen per<br />
jaar bezoeken. Dat is fantastisch. Ik heb<br />
ook mensen die ik volg op Twitter en zo.<br />
De violiste Janine Jansen bijvoorbeeld.<br />
En de Ajax-trainer Frank de Boer. Ik zie<br />
ambachtelijke rust en zekerheid in hem.<br />
Hij heeft voor ogen waar hij met het team<br />
naartoe wil. Hij laat zich niet meeslepen<br />
door de waan <strong>van</strong> de dag. En ik volg<br />
bijvoorbeeld de levenswandel <strong>van</strong> Remco<br />
Campert; of het nu gaat om zijn liefde voor<br />
poezen of voor taal. Ik vind het een mooie<br />
man. Laatst zag ik hem en ik zei: ‘Meneer<br />
Campert, ik heb grote bewondering voor<br />
u’. Hij zei terug: ‘Meneer <strong>van</strong> <strong>Veen</strong>, dat is<br />
wederzijds.’<br />
Koninklijke onderscheiding<br />
Ik heb twee keer een koninklijke onderscheiding<br />
gekregen. De laatste keer in<br />
Carré: ik ben door de koningin benoemd<br />
tot Ridder in de Orde <strong>van</strong> de Nederlandse<br />
Leeuw. Ik vind het een mooie erkenning<br />
<strong>van</strong> de samenleving voor de dingen die ik<br />
doe en die me na aan het hart liggen.<br />
Meer dan vierhonderd keer in<br />
Carré<br />
Het gaat nooit vervelen om mijn ambacht<br />
uit te oefenen, ook al heb ik meer dan<br />
vierhonderd keer in Carré opgetreden. Als<br />
ik ’s avonds een voorstelling heb, begin ik<br />
om vier uur met de voorbereidingen.<br />
Ik kijk dan eerst op het toneel naar allerlei<br />
details: gaat het doek niet te langzaam<br />
open? Staat de airco goed? De kracht <strong>van</strong><br />
de voorstelling zit in de beleving <strong>van</strong> het<br />
moment.<br />
Voor een chirurg of een autocoureur is het<br />
levensgevaarlijk om op routine te werken.<br />
Dat geldt voor theater ook. Er spelen zoveel<br />
aspecten mee: een kuch of de woede<br />
<strong>van</strong> iemand in de zaal; het enthousiasme<br />
<strong>van</strong> het publiek; de akoestiek <strong>van</strong> de zaal;<br />
de maatschappelijke werkelijkheid. Geloof<br />
me, de voorstelling op dinsdag is heel<br />
anders dan op vrijdag.<br />
Bijzondere chemie<br />
Ik speel al zo’n vijftien jaar met violiste en<br />
zangeres Jannemien Cnossen en meer dan<br />
twintig jaar met gitariste en zangeres Edith<br />
Leerkes. Edith en ik komen uit een vergelijkbaar<br />
nest. Onze instrumenten, gitaar en<br />
viool, en onze stemmen vullen elkaar goed<br />
aan. Ze is echt een vriend.<br />
We steunen elkaar onvoorwaardelijk. Het<br />
is geweldig om zo iemand in je leven te<br />
hebben. We schrijven veel muziek samen.<br />
Edith is een goed klankbord voor mij. Als<br />
zij inademt, is dat mijn signaal om in te<br />
zetten. We zijn als twee roeiers in één<br />
boot. Zo’n bijzondere chemie heb ik ook<br />
met pianist Erik <strong>van</strong> der Wurff, met wie ik<br />
al 48 jaar speel. Hij kan aan mijn oren zien<br />
wat ik ga doen. Het is een voorrecht om<br />
met hen te spelen.<br />
Velen kennen alleen de<br />
bekende liedjes<br />
Veel mensen kennen ons alleen <strong>van</strong><br />
bekende liedjes als ‘Opzij’, ‘Anne’ en ‘Hilversum<br />
drie’. Die liedjes zijn natuurlijk heel<br />
toegankelijk, maar het zijn zeker niet mijn<br />
beste liedjes. Er zijn mensen die na een<br />
voorstelling hoogst verbaasd zijn omdat<br />
ze dachten dat ik alleen maar liedjes zong.<br />
Maar ik heb al die liedjes gemaakt voor<br />
een vertelling in een theatervoorstelling.<br />
Als je alleen het liedje hoort, valt de vertelling<br />
weg. Die liedjes vertegenwoordigen de<br />
lichtste kant <strong>van</strong> mijn werk. Het interessante<br />
<strong>van</strong> theater is juist dat ik ons publiek<br />
een authentieke wereld kan tonen.<br />
Die man <strong>van</strong> dat lullige liedje<br />
‘Toveren’<br />
Mijn bekende liedjes drukken een stempel<br />
op me. Toen Edith Leerkes werd benaderd<br />
om met me te spelen, zei ze: ‘<strong>Herman</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>Veen</strong> is toch die man <strong>van</strong> dat lullige liedje<br />
‘‘Toveren’’’? Zij wist niet dat dat liedje<br />
komt uit een vertelling over een joodse<br />
goochelaar die niet in staat was om zichzelf<br />
uit een concentratiekamp te toveren.<br />
Het liedje ‘Opzij’ komt uit een verhaal<br />
waarin ik op de vlucht ga voor bankiers en<br />
projectontwikkelaars die verschrikkelijke<br />
gebouwen gingen neerzetten in natuurgebieden.<br />
Als je het verhaal kent, krijgt zo’n<br />
liedje ineens heel andere lading. Hoe vaak<br />
ik niet hoor: ‘Goh, ik had eigenlijk geen<br />
idee <strong>van</strong> wat u doet. Wat bijzonder!’<br />
tekst: Fred Verdult. foto’s: Tim De Backer, Rudy Gagel.<br />
Met € 5 korting naar<br />
<strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong> in<br />
Carré<br />
<strong>Herman</strong> <strong>van</strong> <strong>Veen</strong> staat <strong>van</strong> 28 oktober tot en met 10 december<br />
2011 met een avondvullend programma in Koninklijk Theater Carré.<br />
Als lezer <strong>van</strong> leef! krijgt u vijf euro korting op eersterangskaarten<br />
op 1, 2, 3, 8, 9 en 10 november. U betaalt dan geen € 48,50,<br />
maar € 43,50 (excl. € 1,00 voor het Carré restauratiefonds).<br />
U kunt reserveren via 0900 25 25 255 (€ 1,30 per gesprek)<br />
o.v.v. <strong>Herman</strong> leef! of gratis via www.theatercarre.nl/herman.<br />
Begint het al te kriebelen?<br />
Prioderm biedt een complete lijn met effectieve producten om hoofdluis<br />
te bestrijden én te voorkomen. Nieuw is Prioderm Preventief, de spray<br />
beschermt jou en je gezin effectief tegen hoofdluis. Prioderm Preventief<br />
is gemaakt op natuurlijke basis en makkelijk in gebruik.<br />
Ga voor meer informatie over Prioderm Preventief of over de vertrouwde<br />
Prioderm producten naar www.prioderm.nl<br />
Prioderm Preventief, Prioderm dimeticon, Priolox Foam en de Prioderm Netenkam zijn medisch hulpmiddelen.<br />
Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing.<br />
* Prioderm Shampoo en Prioderm Lotion zijn geneesmiddelen met malathion als werkzame stof. Lees voor gebruik de bijsluiter.<br />
Prioderm. Sterker dan hoofdluis én neten.<br />
8 leef! 077-05-2011 Prioderm advertentie 2011 + Preventief 186x136,5.indd 1 leef! 08-06-11 914:25<br />
*<br />
*<br />
€6, 25<br />
Vanaf<br />
KOAG/KAG-nr: 30-0611-0770
Prof. Paul-Peter Tak is<br />
reumatoloog in het AMC.<br />
Hij is in 2011 door zijn<br />
collega’s uitgeroepen tot<br />
Toparts Reumatologie.<br />
Spectaculaire vernieuwingen<br />
<strong>van</strong> preventie en behandeling<br />
reumatoïde artritis<br />
Ik heb mijn echtgenote leren kennen toen we allebei internist waren in Leiden. Daarna hebben we samen in<br />
Amerika gewerkt op een laboratorium en nu zijn we allebei reumatoloog in het AMC in Amsterdam. Onze samenwerking<br />
is heel stimulerend. Zij is mijn steun en toeverlaat. Het is prettig om <strong>van</strong> elkaar te begrijpen waar<br />
we mee bezig zijn. Als we samen naar huis rijden, hebben we de afspraak dat we stoppen met praten over ons<br />
werk als we het plaatsnaambord zien. Dat lukt niet altijd, maar vaak wel. We hebben vier kinderen, dus we<br />
hebben ook nog wel wat anders te bespreken. Ik werk zeventig tot tachtig uur in de week. In het weekend reis<br />
ik vaak naar een congres of bespreking in het buitenland, dus we zitten niet bovenop elkaars lip.<br />
Afwisselend<br />
Mijn werk is zeer afwisselend. Ik doe<br />
patiëntenzorg, geef leiding aan zo’n honderd<br />
medewerkers, doe wetenschappelijk<br />
onderzoek, leid artsen op en participeer in<br />
internationale organisaties. Ik denk altijd:<br />
als ik met het ene domein bezig ben, rusten<br />
mijn hersenen uit <strong>van</strong> het andere domein.<br />
Ik moet er niet aan denken om dag in dag<br />
uit met hetzelfde bezig te zijn.<br />
‘Moeilijke patiënten’<br />
Toen ik geneeskunde studeerde, heb ik<br />
erover gedacht om me te specialiseren<br />
in psychiatrie. Uiteindelijk ben ik toch<br />
reumatoloog geworden. Een patiënt is voor<br />
mij meer dan een ziektebeeld. Je gaat echt<br />
een behandelrelatie met elkaar aan. Ik kan<br />
goed omgaan met mensen die anderen<br />
ervaren als ‘moeilijke patiënt’, bijvoorbeeld<br />
omdat ze zich niet aan het behandeladvies<br />
houden. Ik heb er begrip voor dat iemand<br />
bezorgd is over de ingewikkelde ziekte die<br />
hij of zij heeft. Ik zie mezelf als een soort<br />
coach. Ik probeer goed te luisteren en<br />
begrip te tonen. Daarna spreken we een<br />
duidelijk stappenplan af over hoe we de<br />
ziekte behandelen en dat moet in principe<br />
worden nageleefd.<br />
U kunt beter een andere arts<br />
zoeken<br />
Het is ingewikkeld als iemand die afspraken<br />
steeds naast zich neerlegt. Natuurlijk kan<br />
iemand ergens op terugkomen. Maar<br />
als iemand continu zonder overleg <strong>van</strong><br />
alles verandert, kan ik daar als arts geen<br />
verantwoordelijkheid voor dragen. Ik zeg<br />
dan weleens: u kunt misschien beter een<br />
andere arts zoeken met wie u makkelijker<br />
een afspraak kunt maken die u wel kunt<br />
nakomen. In de praktijk heb ik om deze<br />
reden maar een of twee keer afscheid<br />
genomen <strong>van</strong> een patiënt.<br />
De oude Grieken<br />
Reuma is geen medische term. Reuma is<br />
een verzamelnaam voor meer dan honderd<br />
aandoeningen aan het bewegingsapparaat<br />
die niet veroorzaakt worden door een<br />
ongeluk. De term reuma komt <strong>van</strong> de oude<br />
Grieken. Zij hadden de theorie dat sappen<br />
die door je lichaam moeten stromen ergens<br />
blijven steken en dan pijn veroorzaken. Er<br />
zijn drie hoofdgroepen reuma: wekedelenreuma,<br />
artrose en ontstekingsreuma.<br />
Wekedelenreuma is een vergaarbak <strong>van</strong><br />
niet goed omschreven vormen <strong>van</strong> reuma.<br />
Artrose<br />
Bij artrose verdwijnt het kraakbeen in de<br />
gewrichten langzaam. Artrose is een groot<br />
gezondheidsprobleem: ongeveer één op<br />
de tien Nederlanders heeft het. Hoe ouder<br />
je wordt, hoe groter de kans op artrose.<br />
Artrose is minder goed te behandelen dan<br />
reumatoïde artritis. Er vindt veel onderzoek<br />
plaats, dus ik verwacht dat de behandeling<br />
uiteindelijk zal verbeteren. Maar nu<br />
zijn de behandelmogelijkheden bij artrose<br />
beperkt: actieve oefentherapie, pijnstilling,<br />
ergotherapie om te zorgen dat iemand de<br />
gewrichten optimaal gebruikt. En soms een<br />
operatie, bijvoorbeeld om een gewricht te<br />
ver<strong>van</strong>gen.<br />
Ontstekingsreuma: wees er<br />
vroeg bij!<br />
Ontstekingsreuma is de ernstigste vorm<br />
<strong>van</strong> reuma, maar hier is wel het meest<br />
aan te doen. De laatste jaren is er enorme<br />
vooruitgang geboekt. Het is echt belangrijk<br />
om er zo vroeg mogelijk bij te zijn. Dan is<br />
het makkelijker om de ziekte onder controle<br />
te krijgen. Als is vastgesteld dat iemand<br />
reumatoïde artritis heeft, kunnen we voorkomen<br />
dat bot en kraakbeen kapotgaan.<br />
Want kapot is kapot; de schade valt niet<br />
meer te herstellen. Ga naar de huisarts als<br />
u een ontstoken gewricht hebt dat pijnlijk<br />
en gezwollen is en u dat gewricht niet meer<br />
goed kunt gebruiken. U kunt bijvoorbeeld<br />
uw hand niet meer goed bewegen, of uw<br />
knie is dik en u kunt niet meer goed lopen.<br />
De huisarts kan dan vaststellen of het<br />
artritis is.<br />
Binnen twee weken<br />
Het is verstandig om dan contact te hebben<br />
met een reumatoloog. Hij of zij kan<br />
bepalen of uw artritis valt in de categorie<br />
reumatoïde artritis. Om zo vroeg mogelijk<br />
de diagnose te stellen, werken we steeds<br />
intensiever samen met huisartsen. Als<br />
een huisarts een patiënt doorverwijst die<br />
vermoedelijk reumatoïde artritis heeft, dan<br />
zien we deze patiënt binnen twee weken.<br />
In de toekomst te genezen?<br />
En er zijn de laatste jaren veel geneesmiddelen<br />
bijgekomen voor reumatoïde artritis.<br />
Het wordt steeds meer een behandeling op<br />
maat, waarbij we voor een patiënt zoeken<br />
naar de behandeling die het beste voor<br />
hem of haar is. Het streven is dat we de<br />
ziekte rustig maken. Dat lukt met nieuwe<br />
geneesmiddelen steeds beter, maar er is<br />
nog steeds behoefte aan betere behandelingen.<br />
Mensen moeten nu hun leven lang<br />
geneesmiddelen gebruiken. We denken er<br />
nu voorzichtig aan dat het misschien in<br />
de toekomst gaat lukken om de ziekte te<br />
genezen.<br />
Afweersysteem iets onderdrukken<br />
Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte:<br />
uw afweersysteem keert zich tegen<br />
uw eigen lichaam. Om reuma tegen te<br />
gaan, onderdrukt de behandeling het<br />
afweersysteem iets. De prijs die u moet<br />
betalen, is dat u een wat grotere kans loopt<br />
op infecties.<br />
Voorspellen of iemand<br />
reumatoïde artritis krijgt<br />
We kunnen steeds betrouwbaarder<br />
voorspellen of iemand in de toekomst<br />
reumatoïde artritis krijgt. Dat is belangrijk,<br />
omdat we willen proberen de ziekte te<br />
voorkomen. Als iemand familieleden heeft<br />
met reumatoïde artritis, kan het zijn dat<br />
iemand een genetische aanleg heeft om<br />
zelf ook reumatoïde artritis te ontwikkelen.<br />
We kunnen dan door bloedonderzoek<br />
vaststellen of iemand een stof heeft die<br />
zich richt tegen het eigen lichaam. Als dat<br />
zo is, is de kans dat iemand de komende<br />
twee jaar reumatoïde artritis krijgt vier op<br />
de tien; dat is dus heel hoog. We zoeken<br />
nu naar een manier om dat nóg beter te<br />
voorspellen.<br />
Reumatoïde artritis in de familie?<br />
Zelf gewrichtsklachten?<br />
Meld u aan voor een baanbrekend<br />
onderzoek!<br />
Als reumatoïde artritis in uw familie voorkomt<br />
of als u zelf gewrichtsklachten heeft,<br />
kunt u zich aanmelden voor een onderzoek<br />
dat wereldwijd met heel veel belangstelling<br />
wordt gevolgd. Door dit onderzoek kunnen<br />
we vaststellen of we de ontwikkeling <strong>van</strong><br />
reuma misschien kunnen uitstellen of misschien<br />
zelfs voorkomen.<br />
Als u al een zwelling aan een gewricht hebt<br />
gehad, dan bent u <strong>van</strong> harte welkom voor<br />
behandeling in het AMC, maar dan kunt u<br />
niet meer aan dit onderzoek meedoen. U<br />
komt wel voor het onderzoek in aanmerking<br />
als u misschien wat pijn in de gewrichten<br />
hebt gehad. Als u zich aanmeldt, kijken<br />
we of u voor het onderzoek in aanmerking<br />
komt.<br />
We geven u dan natuurlijk goede voorlichting.<br />
De helft <strong>van</strong> de mensen die aan het<br />
onderzoek meedoet krijgt één keer een infuus<br />
met het middel rituximab. Dat middel<br />
gaat de cellen tegen die een belangrijke rol<br />
spelen in de ontwikkeling <strong>van</strong> reumatoïde<br />
artritis. Dit preventief gebruik <strong>van</strong> rituximab<br />
is totaal nieuw, maar er zijn miljoenen<br />
mensen die dit middel al jarenlang<br />
gebruiken voor de behandeling <strong>van</strong> diverse<br />
aandoeningen. De kans op bijwerkingen is<br />
uitermate klein, zeker omdat mensen het<br />
middel maar eenmalig gebruiken in een<br />
lagere dosering. De andere helft <strong>van</strong> de<br />
deelnemers aan het onderzoek krijgt een<br />
infuus met een placebo, een nepmiddel.<br />
Meer info? U aanmelden voor het<br />
onderzoek? Zie pagina 12.<br />
10 leef! leef! 11<br />
tekst: Fred Verdult. foto: Maria Heijdendael.
Meer info? U aanmelden<br />
voor het onderzoek?<br />
Kijk op reuma-onderzoek.nl, mail KIR@amc.uva.nl onder vermelding <strong>van</strong> ‘PRAIRI<br />
studie’ of eventueel telefonisch: 020 566 77 65 of 020 566 91 11 (vraag naar afdeling<br />
reumatologie).<br />
Pijn door schade uit verleden<br />
of door ontstekingen<br />
Krijgt een patiënt de beste behandeling<br />
voor reumatoïde artritis? Die vraag beantwoord<br />
ik na lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek<br />
en soms ook een MRI-scan of<br />
echo. Als een patiënt bijvoorbeeld een<br />
pijnlijke schouder heeft, dan stel ik vast of<br />
die pijn komt door beschadigingen <strong>van</strong> het<br />
bot en kraakbeen uit het verleden. Als dat<br />
zo is, kan door goede pijnstilling de pijn<br />
worden aangepakt en soms een operatie<br />
worden uitgevoerd. Het kan ook zijn dat<br />
er nog ontstekingen zijn. Die kunnen dan<br />
worden aangepakt door geneesmiddelen.<br />
Uw glucose<br />
regelmatig meten?<br />
Nu makkelijk en voordelig met het Glucolab controlesysteem...<br />
Aanbieding<br />
Complete startset* voor:<br />
¤ 25,00<br />
50 extra lancetten<br />
en 50 extra teststrips<br />
voor**:<br />
¤ 12,50<br />
*De Glucolab startset bestaat uit:<br />
• Bloedglucose meter • 25 Lancetten • 25 Bloedglucose teststrips • Prikpen<br />
• Logboekje • Mooi reisetui • 2 Batterijen • Nederlandse handleiding<br />
Spectaculair nieuwe<br />
benadering<br />
Een spectaculaire onderzoeksrichting is dat<br />
we ons steeds meer realiseren dat de mens<br />
één geheel is. Er zijn steeds meer aanwijzingen<br />
dat het zenuwstelsel veel invloed<br />
uitoefent op het immuunsysteem.<br />
Het lijkt erop dat bij mensen met reumatoïde<br />
artritis een specifieke zenuw geremd<br />
is. In het laboratorium konden we artritis<br />
remmen en gewrichtsschade voorkomen<br />
door deze zenuw te stimuleren.<br />
Apparaatje in hals dat zenuw<br />
stimuleert<br />
We zijn nu <strong>van</strong> plan om in een onderzoek<br />
bij ongeveer twintig mensen met<br />
reumatoïde artritis een soort heel kleine<br />
pacemaker in te brengen in de hals. Dat<br />
apparaatje stimuleert die zenuw zo’n<br />
twee minuten per dag met een heel klein<br />
elektrisch signaaltje. Waarschijnlijk voel je<br />
dat vrijwel niet. Het is een kleine ingreep<br />
en je ziet er amper iets <strong>van</strong>.<br />
Het apparaatje wordt al gebruikt voor<br />
bepaalde vormen <strong>van</strong> depressiviteit en<br />
epilepsie. Het zou goed kunnen dat dit ook<br />
werkt bij andere ontstekingsziekten, zoals<br />
de ziekte <strong>van</strong> Crohn. Bij reuma is dit een<br />
totaal nieuwe benadering. Ongelooflijk<br />
hè, om op zo’n vernieuwende manier die<br />
ziekte aan te pakken?<br />
Veilig in en uit bad<br />
badliFten en inStaPbaden<br />
bad-koning<br />
bel gRatiS:<br />
0800-55 55 650<br />
INFORMATIE?<br />
KIjK Op<br />
www.bAd-KONINg.Nl<br />
www.bad-koning.nl<br />
Time to change<br />
Ahava is door de jaren heen het synoniem<br />
geworden voor Dode Zee cosmetica. Het<br />
merk wordt geëxporteerd naar 30 landen<br />
over de hele wereld. Juist nu is het tijd<br />
voor verandering. Ahava wil beter kunnen<br />
aansluiten op de behoeften <strong>van</strong> de consument<br />
en voegt daarom de bestaande series<br />
samen tot één productlijn met eenvoudig<br />
te begrijpen categorieën voor gezichts- en<br />
lichaamsverzorging. Vereenvoudiging<br />
speelt bij de herpositionering de hoofdrol.<br />
De verpakkingen <strong>van</strong> Ahava hebben een<br />
complete restyling ondergaan waarbij nu<br />
een duidelijk verschil tussen gezicht- en<br />
lichaamsproducten is gemaakt. Ahava<br />
houdt zich wel vast aan dezelfde succes<br />
formules, alleen in een nieuw jasje. De<br />
focus ligt hierbij op de kernwaarden:<br />
natuurlijke bron, effectieve verzorging,<br />
mystiek en well-being.<br />
My skin reborn<br />
Ahava beleeft een tweede geboorte; een<br />
hernieuwd gevoel <strong>van</strong> bestaan. Ahava<br />
producten geven ook jou een nieuwe en<br />
frisse start <strong>van</strong> de dag! Volop energie en<br />
met een prachtige, gebalanceerde teint<br />
door de actieve werking <strong>van</strong> Dode Zee<br />
mineralen. Je voelt je als herboren met het<br />
Ahava my skin reborn portfolio: een pure<br />
verwenning voor zowel het gezicht als het<br />
lichaam <strong>van</strong>uit de Dode Zee, de ultieme<br />
spa <strong>van</strong> de Wereld!<br />
advertorial<br />
Ahava is<br />
reborn<br />
Al meer dan 20 jaar heeft Ahava de voordelen <strong>van</strong><br />
huidverzorging op basis <strong>van</strong> de Dode Zee mineralen met<br />
internationaal succes kunnen uitdragen. 2011 is wereldwijd<br />
voor Ahava het jaar <strong>van</strong> de wedergeboorte; met<br />
een complete restyling, herpostionering en toevoeging<br />
<strong>van</strong> een nieuwe verzorgingslijn kan het merk Ahava nog<br />
beter inspelen op de behoeften <strong>van</strong> de consument.<br />
Ook voor de rijpere huid, die om meer<br />
verzorging en actieve ingrediënten vraagt,<br />
is er een nieuwe age control lijn aan het<br />
Ahava assortiment toegevoegd: Time to<br />
Smooth. Dus wat je verzorgingsbehoefte<br />
ook is, Ahava heeft de oplossing. Niet<br />
alleen is ‘Ahava reborn’ ook is ‘your skin<br />
reborn’.<br />
My face care<br />
Het nieuwe verpakkingsthema is geïnspireerd<br />
op de natuur. Het ontwerp weerspiegelt<br />
de kwaliteit en de essentie <strong>van</strong> Ahava.<br />
Ahava’s uitgebreide lijn gezichtsverzorgende<br />
producten is rijk aan dodezeemineralen<br />
die de gezondheid <strong>van</strong> de huid bevorderen.<br />
Ze richten zich op de oplopende behoeften:<br />
<strong>van</strong> reinigen en zuiveren (Time to<br />
clear) via het in balans brengen <strong>van</strong> de<br />
vochthuishouding (Time to hydrate) naar<br />
het voeden <strong>van</strong> de rijpere huid (Time to<br />
smooth).<br />
My body care<br />
Ahava’s uitgebalanceerde lichaamsproducten<br />
huldigen de natuurlijke elementen die<br />
rijkelijk voorkomen in het gebied rond de<br />
Dode Zee. Van de essences uit het unieke<br />
zoute water, algen, modder en planten is<br />
bewezen dat ze de huid vernieuwen en<br />
huidveroudering vertragen.<br />
Het resultaat: een gladdere, zachtere<br />
lichaamshuid en bescherming tegen luchtvervuiling<br />
en vrije radicalen. De producten<br />
zijn onderverdeeld in de categorieën:<br />
Deadsea Water, Deadsea Plants, Deadsea<br />
Salt en Deadsea Mud.<br />
www.ahava.nl<br />
12 leef! leef! 13
Johan Noorloos, yogadocent<br />
Als je je dromen laat<br />
uitkomen inspireer je<br />
anderen<br />
Een groot deel <strong>van</strong> mijn leven was ik<br />
op zoek naar erkenning, bevestiging<br />
en innerlijke rust. Ik was heel vaak<br />
onrustig. Tien jaar geleden werd<br />
bij mij hiv geconstateerd. Dat was<br />
natuurlijk heel heftig. Nu is mijn<br />
levensverwachting bijna normaal,<br />
maar toen dacht ik: misschien heb<br />
ik nog maar tien jaar te leven. Mijn<br />
beste vriendin zei: wat wil je dan met<br />
je leven doen waarvoor je langer dan<br />
die tien jaar nodig hebt? Dat heeft<br />
me met m’n beide voeten op aarde<br />
gezet. Ik heb me met m’n hiv verzoend.<br />
Dat heeft me veel gebracht.<br />
Tien jaar<br />
Ik ben een zoektocht gaan houden naar<br />
mezelf. In de stilte waarin ik terecht kwam,<br />
trof ik niet de leegte aan waar ik bang voor<br />
was, maar de liefde voor de dingen die ik<br />
nu doe. Ik heb een boek geschreven over<br />
mijn zoektocht: ‘12 goeroes 13 ongelukken’.<br />
Ik heb mijn onzekerheden, maar in<br />
dat boek laat ik mezelf zien zoals ik ben. Ik<br />
hoop anderen te inspireren om ook zichzelf<br />
te durven zijn.<br />
Multimediale<br />
ontdekkingstocht<br />
Als ik vertel dat ik yogales geef, hoor ik<br />
nogal eens: <strong>van</strong> mediteren of yoga word<br />
je eventjes rustiger en leniger, maar wat<br />
heb je daar verder aan? Daarom heb ik<br />
een soort theatervoorstelling gemaakt over<br />
wat meditatie en yoga je kunnen bieden.<br />
Ik noem het ook wel een multimediale<br />
ontdekkingstocht: ‘Het Inzicht’. Die voorstelling<br />
inspireert je om je leven voluit te<br />
leven. Mensen zitten bij ‘Het Inzicht’ niet<br />
op een matje, maar gewoon met een spijkerbroek<br />
op een stoel. Het vijf-stappenplan<br />
dat ik heb gemaakt staat centraal bij ‘Het<br />
Inzicht’.<br />
Stilte, accepteren, verlangen<br />
De eerste stap is de stilte opzoeken: stil<br />
willen en durven zijn; even je gedachten<br />
stoppen. Het is al heel wat om dat even te<br />
ervaren. De tweede stap is de vraag: accepteer<br />
je de werkelijkheid zoals die is? Of<br />
vecht je ertegen? Ik vraag het publiek: wat<br />
wil jij echt? Waar verlang je werkelijk naar?<br />
Dat kan iets kleins zijn, zoals een gesprek<br />
met je moeder, maar ook iets groots. Je<br />
kunt het niet bedenken, je kunt het alleen<br />
voelen. En de vraag is ook: wat houdt je tegen?<br />
De derde stap is het visualiseren <strong>van</strong><br />
je authentieke verlangen; hoe ziet het er<br />
dan uit over een jaar, bijvoorbeeld, wat wil<br />
je dan? De vierde stap is het realiseren <strong>van</strong><br />
je verlangen: werken, investeren, moeite<br />
doen, grenzen verleggen. De laatste stap is<br />
inspireren: als je je dromen laat uitkomen,<br />
inspireer je anderen hetzelfde te doen.<br />
Diep geraakt<br />
‘Het Inzicht’ helpt je om je bewust te worden<br />
<strong>van</strong> je authentieke dromen en verlangens.<br />
Ik werk ook met muziek, met teksten<br />
<strong>van</strong> Boeddha, Jezus, Nelson Mandela,<br />
noem maar op. Tussendoor vertel ik een<br />
verhaal dat soms super persoonlijk is. Dit<br />
voorjaar was er een reeks voorstellingen in<br />
samenwerking met het blad ‘Happinez’.<br />
Mensen waren de hele voorstelling<br />
doodstil.<br />
Johan Noorloos traint als yogadocent onder andere Anita<br />
Witzier, Katja Schuurman en Daphne Bunskoek. Noorloos<br />
kreeg de afgelopen jaren veel belangstelling <strong>van</strong> de media<br />
bij de lancering <strong>van</strong> zijn boeken ‘Hoe yoga je leven kan<br />
veranderen’ en ‘12 goeroes 13 ongelukken’. Dit najaar<br />
geeft hij in zes steden de multimediale voorstelling ‘Het<br />
Inzicht’. Als lezer <strong>van</strong> leef! krijgt u € 7,50 korting.<br />
Ik kreeg ongelofelijk enthousiaste reacties.<br />
Mijn persoonlijke verhaal en de muziek<br />
raakt mensen diep. Het komt ook voor dat<br />
iemand er onrustig <strong>van</strong> wordt: wat is dan<br />
mijn authentieke verlangen? Ik zeg dan:<br />
die onrust zegt veel over je. Als je het niet<br />
weet, weet je het niet. Veel mensen gaan<br />
het contact met zichzelf uit de weg. Ik<br />
ben zelf ook expert in het bevredigen <strong>van</strong><br />
behoeftes die buiten mezelf liggen.<br />
‘Een ontdekkingstocht naar je<br />
oorspronkelijke dromen.’<br />
Trouw<br />
‘Het Inzicht helpt je bij het<br />
ontdekken <strong>van</strong> je eigen mogelijkheden,<br />
en het oprechte geloof<br />
daarin. Het is spannend en uniek.’<br />
Hugo Metsers (acteur)<br />
Lezersaanbieding<br />
Multimediale voorstelling Het<br />
Inzicht <strong>van</strong> 19.30 tot 22.30 uur.<br />
In oktober, november en december<br />
2011 in Utrecht, Eindhoven,<br />
Zwolle, Amsterdam, Den Haag,<br />
Harlingen.<br />
Normale toegangsprijs € 35,00<br />
Voor lezers <strong>van</strong> leef! € 27,50<br />
Data, meer info en aanmelden:<br />
johannoorloos.nl.<br />
14 leef! leef! 15<br />
tekst: Fred Verdult. foto: Harold Pareira.
Feiten en fabels over voeding<br />
Door Arwen Kleyngeld<br />
Onze manier <strong>van</strong> eten speelt een belangrijke rol bij<br />
gezondheidsproblemen als overgewicht, hart- en vaatziekten<br />
en het ontstaan <strong>van</strong> kanker. Er is steeds meer<br />
bekend over gezonde en minder gezonde voeding.<br />
Maar er worden ook een heleboel fabels verzonnen.<br />
Wat is gezond en wat niet? <strong>Leef</strong>! scheidt feiten <strong>van</strong><br />
fabels.<br />
• Fabel:<br />
Spinazie maakt<br />
ijzersterk!<br />
Spinazie heeft een goede naam, als<br />
een <strong>van</strong> de groentes waar je sterker<br />
<strong>van</strong> wordt. Het bevat inderdaad veel<br />
vitaminen en vezels. Ook<br />
zou het voor extra ijzer in<br />
het lichaam zorgen, maar<br />
het tegendeel is waar!<br />
Spinazie bevat oxaalzuur,<br />
een natuurlijk stofje dat<br />
metaal bindt. Dit stofje<br />
onttrekt ijzer en ook<br />
calcium aan je lichaam.<br />
Spinazie bevat ook nitraat,<br />
vooral in de winter. Dan<br />
kan je beter diepvriesspinazie<br />
eten.<br />
• Fabel:<br />
Zoetstoffen zijn<br />
kankerverwekkend<br />
Er zijn natuurlijke zoetstoffen, bijvoorbeeld<br />
uit bessen of citrusvruchten,<br />
en synthetische zoetstoffen. Voor<br />
de gezondheid maakt het niet uit of<br />
zoetstoffen natuurlijk of synthetisch<br />
zijn. Ze zijn allebei even veilig.<br />
De zoetstof Aspartaam wordt regelmatig<br />
in verband gebracht met het<br />
ontstaan <strong>van</strong> ernstige aandoeningen<br />
zoals tumoren of hoofdpijn.<br />
Daar is echter nooit iets <strong>van</strong> aangetoond.<br />
Zoetstoffen, bijvoorbeeld in<br />
light producten, zijn een goed middel<br />
voor mensen om wat minder calorieën<br />
binnen te krijgen.<br />
• Fabel:<br />
Melk is goed voor elk<br />
Melk is een belangrijke bron <strong>van</strong> eiwit<br />
en calcium. Maar volle melk bevat<br />
ook veel verzadigde vetzuren, die de<br />
kans op hart- en vaatziekten vergroten.<br />
Daarom is het beter om halfvolle<br />
of magere melk te drinken. Ook zijn<br />
steeds meer mensen lactose-intolerant<br />
waardoor ze melksuikers niet goed<br />
kunnen verteren.<br />
• Fabel:<br />
Eieren verhogen je<br />
cholesterolgehalte<br />
Eieren hebben een slechte naam<br />
omdat er veel cholesterol in zit. Eén<br />
<strong>van</strong> de voedingstoffen aanwezig in ei,<br />
fosfolipide (lecithine), zorgt er echter<br />
voor dat het cholesterol in eieren niet<br />
wordt opgenomen in het lichaam.<br />
Bovendien hebben eieren een hoog<br />
gehalte aan eiwitten, vitaminen en<br />
andere goede voedingsstoffen.<br />
• Feit:<br />
Tomatenketchup is<br />
gezond<br />
In tomaten zitten een heleboel goede<br />
stoffen. Veel mensen denken dat die<br />
goede stoffen verloren gaan als de<br />
tomaten worden bewerkt tot tomatenketchup.<br />
Dit is niet waar! Tomaten<br />
bevatten lycopeen, een antioxidant,<br />
dat helpt om hart- en vaatziekten te<br />
voorkomen. In tomatenketchup zit,<br />
door het indikken <strong>van</strong> de tomaten,<br />
meer lycopeen.<br />
• Feit:<br />
Kies voor kweekvis<br />
Het Voedingscentrum adviseert om één<br />
tot twee keer in de week vis te eten.<br />
Vooral vette vis is gezond want die<br />
bevat de zogenaamde omega 3-vetzuren<br />
die helpen hart- en vaatziekten te<br />
voorkomen.<br />
Het milieu, ook onder water, is echter<br />
vervuild met zware metalen zoals kwik<br />
en cadmium, maar ook met pesticiden<br />
en dioxine. Vissen slaan deze stoffen<br />
op in hun vetweefsel.<br />
Daarom kan vooral vette vis zijn<br />
vervuild en is kweekvis soms beter dan<br />
vis uit zeeën en rivieren.<br />
• Feit:<br />
Groenten uit blik of de<br />
diepvries zijn net zo gezond<br />
als verse groenten<br />
Groenten uit blik en diepvriesgroenten<br />
zijn, in tegenstelling tot wat vaak<br />
wordt gedacht, bijna even gezond als<br />
verse groenten, soms zelfs gezonder!<br />
Dat ligt aan de bereidingswijze.<br />
Diepvriesgroenten worden kort verhit,<br />
daardoor blijven de vitaminen beter<br />
behouden. Verse groenten kunnen ook<br />
het beste kort worden gekookt met zo<br />
min mogelijk kookvocht, bij voorkeur<br />
in de magnetron of stoomoven.<br />
• Feit:<br />
Een hamburger <strong>van</strong> de<br />
McDonalds is net zo<br />
(on)gezond als<br />
een thuis bereidde<br />
hamburger<br />
De meeste mensen associëren<br />
McDonalds en andere fastfoodketens<br />
met ongezonde voeding die te veel vet<br />
en calorieën bevat.<br />
Toch levert een hamburger <strong>van</strong> de<br />
McDonalds dezelfde voedingwaarde,<br />
inclusief vitaminen en ijzer, als een<br />
thuis gemaakte hamburger.<br />
16 leef! leef! 17
Verzorgende<br />
Shampoo &<br />
Conditioner<br />
met multivitamine<br />
Voor elk haartype. Bevat o.a. vitamine A, vitamine<br />
E, vitamine F, vitamine B8 en provitamine B5.<br />
Deze Shampoo & Conditioner kunt u zo vaak<br />
gebruiken als u wilt. Het reinigt uw haar op een<br />
milde wijze.<br />
250 ml<br />
¤ 3,95<br />
Bad- &<br />
Douchegel<br />
Ontspant, verzacht en<br />
verzorgt<br />
Hydraterende Bad- & Douchegel met verzorgende<br />
en ontspannende crème.<br />
Bevat o.a. Aloë vera, Hamamelis, Dexpanthenol,<br />
Kamille, Vitamine A + E en Allantoïne.<br />
250 ml<br />
Keelzuig<br />
zuigtabletten met vlierbes,<br />
vitamine C en zink<br />
¤ 3,95<br />
• Om de keel te verzachten.<br />
• Bevat vitamine C en zink voor meer weerstand.<br />
• Als antioxidant.<br />
Inhoud: 24 tabletten<br />
¤ 4,95<br />
Puzzel mee<br />
Win een PORTABLE DVD-SPELER<br />
Los het Zweedse<br />
raadsel op.<br />
De letters fraai- in<br />
volzin de gekleurde,<br />
genummerde<br />
vakjes vormen<br />
de oplossing. Uw<br />
oplossing kunt u<br />
vóór 24 oktober<br />
2011 doorbellen<br />
via<br />
0909-202 70 77<br />
18 leef! leef! 19<br />
voltallig<br />
letsel<br />
vervoermiddel<br />
in plaats<br />
<strong>van</strong><br />
rivier in<br />
België<br />
wild zwijn<br />
Europeaan<br />
lingerie<br />
Europese<br />
rivier<br />
legervoertuig<br />
plaats in<br />
Gelderland<br />
met betrekking<br />
tot<br />
ten opzichte<br />
<strong>van</strong><br />
transactie<br />
romanfiguur<br />
2<br />
toverkunst<br />
fragment<br />
rondslenteren<br />
Nederlands<br />
overweging<br />
plaats in<br />
Italië<br />
voltallig<br />
letsel<br />
vervoermiddel<br />
in plaats<br />
<strong>van</strong><br />
3<br />
rivier in<br />
België machtsgebied<br />
wild zwijn<br />
Europeaan<br />
met betrekking<br />
tot<br />
ten opzichte<br />
<strong>van</strong><br />
vaarwel<br />
kunstleer streling<br />
ruw geschat<br />
klip 1<br />
snibbig<br />
hondengeluid<br />
5<br />
verzamelboek<br />
transactie<br />
romanfiguur<br />
verminderen<br />
toverkunst<br />
ietsepietsje<br />
fragment<br />
geliefde<br />
3<br />
overweging hemelsblauw<br />
plaats in<br />
Italië 9<br />
schuld<br />
deel <strong>van</strong><br />
een stad<br />
heilwens<br />
kunstleer streling<br />
6<br />
gewas vaarwel<br />
partij ruw geschat in een<br />
rechtsgeding<br />
machtsgebied<br />
klip 1<br />
snibbig<br />
verzamel-<br />
5 Bijbelse boek<br />
profeet<br />
even<br />
(informeel)<br />
beroemd<br />
modehuis<br />
insect<br />
bereide<br />
dierenhuid<br />
lage<br />
inkomens<br />
fraaiklinkende<br />
volzin<br />
groet<br />
grondsoort<br />
tijding vreemd type<br />
tijding vreemd type<br />
deel <strong>van</strong><br />
een stad<br />
heilwens<br />
7<br />
met<br />
genoegen<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9<br />
9<br />
ietsepietsje<br />
geliefde<br />
hemelsblauw<br />
schuld<br />
Bijbelse<br />
profeet<br />
even<br />
(informeel)<br />
lingerie<br />
persbureau<br />
plaats in<br />
Gelderland<br />
2<br />
rondslenteren<br />
Nederlands<br />
persbureau<br />
4<br />
4<br />
Europese<br />
rivier<br />
legervoertuig<br />
Bel 0909-202 70 77<br />
De opbrengst <strong>van</strong> deze puzzel is bestemd<br />
voor de Nederlandse Hartstichting.<br />
Hart- en vaatziekten zijn niet alleen een<br />
mannenziekte. Wist u dat er elk jaar meer<br />
vrouwen dan mannen aan overlijden?<br />
Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak<br />
nummer één bij vrouwen. Met de campagne<br />
We hebben je hart nodig vraagt de<br />
Hartstichting u om een gift, waarmee we<br />
wetenschappelijk onderzoek naar hart- en<br />
vaatziekten financieren bij vrouwen.<br />
Kijk ook op www.wehebbenjehartnodig.nl.<br />
hondengeluid<br />
verminderen<br />
gewas<br />
partij in een<br />
rechtsgeding<br />
beroemd<br />
modehuis<br />
6<br />
insect<br />
bereide<br />
dierenhuid<br />
lage<br />
inkomens<br />
8<br />
klinkende<br />
groet<br />
(80 ct. p.m.) de<br />
met<br />
genoegen<br />
opbrengst is<br />
bestemd voor<br />
de Nederlandse<br />
Hartstichting.<br />
grondsoort<br />
Overal ter wereld, dus ook op de achterbank <strong>van</strong> de auto, genieten<br />
<strong>van</strong> uw favoriete film of muziek. Deze portable dvd-speler <strong>van</strong> Lenco<br />
uit de DVP-936-serie heeft een 180° roteerbaar scherm. Het 22,5 cm<br />
(9”) LCD-display heeft een resolutie <strong>van</strong> 480 bij 234 pixels en biedt<br />
perfecte kwaliteit in beeld en geluid. Zo kunt u optimaal genieten<br />
<strong>van</strong> uw dvd’s. Met USB-slot en SD/MS/MMC-card-lezer en geschikt<br />
voor alle beeld- en geluidsdragers <strong>van</strong> dvd en jpeg tot MP3 en CD-A.<br />
Inclusief afstandsbediening, hoofdtelefoon, auto- en thuislader en<br />
hoofdsteunbevestigings<br />
3x e 149,tas.<br />
Kijk voor meer<br />
informatie op<br />
www.lenco.eu.<br />
7<br />
8
Hoofdluis<br />
Hebt u tips om hoofdluis te voorkomen?<br />
Heeft het bijvoorbeeld<br />
zin om wat vaker het haar te<br />
wassen?<br />
Er zijn helaas weinig mogelijkheden ter<br />
voorkoming <strong>van</strong> hoofdluis. Maar regelmatig<br />
controleren kan veel rompslomp voorkomen.<br />
Hoofdluis zegt niets over slechte<br />
hygiëne. Sterker nog: als u of uw kinderen<br />
hoofdluis hebben, dan kunt u dat als compliment<br />
zien! Luizen voelen zich namelijk<br />
prettig op schoon, pasgewassen haar.<br />
Ik hoor zulke tegenstrijdige<br />
dingen over het bestrijden <strong>van</strong><br />
hoofdluis. Wat is uw advies?<br />
Kammen, kammen en nog eens kammen.<br />
Dat is het beste advies bij hoofdluis.<br />
Gebruik een goede netenkam. Dat is iets<br />
anders dan een luizenkam of een stofkam.<br />
De tanden <strong>van</strong> een netenkam staan dichter<br />
bij elkaar. Smeer uw haar in met crèmespoeling<br />
en kam het daarna. Doe dit twee<br />
weken elke dag.<br />
Ook al dacht men hier vroeger anders<br />
over: het is niet nodig om beddengoed,<br />
knuffels en jassen te wassen. Het is ook<br />
niet nodig om luizencapes te gebruiken en<br />
de auto te stofzuigen. Dat scheelt dus veel<br />
tijd, geld en stress! De nadruk ligt dus nu<br />
op kammen.<br />
Als de hoofdluis na twee weken niet weg<br />
is en u hebt geen antihoofdluismiddel<br />
gebruikt, dan is het aan te raden om de<br />
behandeling te herhalen in combinatie met<br />
een antihoofdluismiddel.<br />
Als u het ons vraagt...<br />
De 535 apothekers en meer dan 3.000 apothekersassistenten <strong>van</strong> de ruim 300<br />
Service Apotheken in Nederland beantwoorden dagelijks vele vragen. Wij staan<br />
altijd voor u klaar om u zo goed mogelijk te ondersteunen bij uw genees- en/<br />
of hulpmiddelengebruik. In deze rubriek beantwoorden wij een aantal vragen<br />
die regelmatig worden gesteld aan onze apothekers en apothekersassistenten.<br />
Hebt u ook een vraag, stel deze dan aan uw eigen apotheek of mail de redactie<br />
<strong>van</strong> leef!: leef@serviceapotheek.nl<br />
Hebt u wel een antihoofdluismiddel gebruikt<br />
en daarna het haar goed gecontroleerd<br />
(ook bij alle huisgenoten), dan is de<br />
hoofdluis waarschijnlijk resistent tegen het<br />
gebruikte middel. Behandel dan opnieuw<br />
met een middel <strong>van</strong> een ander type. Ga<br />
door met het dagelijks doorkammen.<br />
Wij adviseren om een antihoofdluismiddel<br />
met malathion (lotion) of dimeticon<br />
te gebruiken en de aanwijzingen in de<br />
gebruiksaanwijzing goed op te volgen.<br />
Vraag advies in uw Service Apotheek.<br />
Waarom zijn er na de (zomer)<br />
vakantie vaak hoofdluisepidemieën?<br />
Het lijkt alsof er na de vakantie vaak<br />
epidemieën zijn. Dit komt doordat dan<br />
veel schoolkinderen gecontroleerd worden.<br />
Hoofdluis komt dan niet meer voor, maar<br />
wordt simpelweg vaker ontdekt.<br />
Obstipatie<br />
(verstopping)<br />
Wat zijn obstipatieklachten?<br />
Obstipatie of constipatie zijn andere woorden<br />
voor verstopping <strong>van</strong> de darmen. Eén<br />
op de drie Nederlanders heeft weleens last<br />
<strong>van</strong> verstopping. Bij een aantal verschijnselen<br />
is sprake <strong>van</strong> obstipatie:<br />
• minder vaak ontlasting dan u gewend<br />
bent, met of zonder pijn in buik<br />
en/of anus<br />
• harde, droge ontlasting<br />
• ‘niet kunnen,’ al dan niet met<br />
aandrang<br />
• bloed bij de ontlasting<br />
Ons eten wordt in het spijsverteringskanaal<br />
verteerd. Tijdens dit proces wordt veel<br />
vocht aan de voedselbrij onttrokken. Dit<br />
gebeurt vooral in de dikke darm. Als de<br />
voedselbrij te lang in de dikke darm blijft,<br />
wordt teveel vocht onttrokken en wordt<br />
het moeilijker om naar het toilet te gaan.<br />
Wat zijn mogelijke oorzaken <strong>van</strong><br />
obstipatieklachten?<br />
Obstipatie komt meestal door te weinig<br />
vezelrijk voedsel, te weinig lichaamsbeweging,<br />
te weinig drinken, of doordat iemand<br />
die aandrang heeft de ontlasting blijft<br />
ophouden. Ook spanningen kunnen <strong>van</strong><br />
invloed zijn. Obstipatie komt bovendien<br />
vaak voor tijdens vakanties en andere<br />
reizen, door de verandering <strong>van</strong> voedsel en<br />
leefstijl.<br />
Wat is een normaal ontlastingspatroon?<br />
Veel mensen denken dat een dagelijkse<br />
ontlasting nodig is voor een goede gezondheid.<br />
Hoe vaak iemand ontlasting heeft<br />
wisselt <strong>van</strong> persoon tot persoon: de een<br />
gaat drie keer per dag, de ander vier keer<br />
per week en dat is allebei normaal.<br />
Wat kan ik zelf doen bij obstipatie?<br />
Het is belangrijk om voldoende vezels<br />
te eten, voldoende vocht in te nemen<br />
(minimaal anderhalf tot twee liter per dag),<br />
voldoende lichaamsbeweging te krijgen,<br />
als u aandrang hebt niet de ontlasting<br />
te lang op te houden, en rustig de tijd te<br />
nemen om naar het toilet te gaan.<br />
Wat kan de Service Apotheker<br />
betekenen bij obstipatie?<br />
Het advies dat uw Service Apotheker geeft<br />
hangt af <strong>van</strong>:<br />
• Wat voor klachten hebt u precies?<br />
• Hoe lang hebt u al klachten?<br />
• Hebt u zelf wat aan de klachten<br />
gedaan?<br />
• Gebruikt u geneesmiddelen die de<br />
klachten kunnen veroorzaken?<br />
Bij acute obstipatie (een paar dagen geen<br />
ontlasting terwijl u dat wel gewend bent)<br />
adviseert uw Service Apotheker meestal<br />
lactulosestroop, die u bij het ontbijt kunt<br />
innemen. Binnen één tot twee dagen krijgt<br />
u dan weer ontlasting. Bij obstipatie door<br />
pijnlijke ontlasting adviseert uw Service<br />
Apotheker meestal de zetpil bisacodyl of<br />
een Microlax ® klysma. Een klysma is het<br />
uitspoelen <strong>van</strong> de darmen door het rectaal<br />
inspuiten <strong>van</strong> een vloeistof. De zetpil<br />
werkt binnen een kwartier tot een uur<br />
en de klysma na vijf tot twintig minuten.<br />
De zetpil prikkelt de darmen en het<br />
klysma verzacht de ontlasting.<br />
Als voedingsadviezen onvoldoende<br />
helpen kan gekozen worden voor psylliumzaad<br />
(Metamucil ® of Volcolon ® ) of<br />
sterculiagom (Normacol ® ). Deze middelen<br />
mengen zich met de darminhoud<br />
en nemen water op, waardoor de<br />
ontlasting zachter wordt.<br />
Geneesmiddelen die obstipatie kunnen<br />
veroorzaken zijn onder andere opioïden<br />
(bijvoorbeeld morfine, tramadol en<br />
codeïne), tricyclische antidepressiva<br />
(bijvoorbeeld amitriptyline), antipsychotica<br />
(bijvoorbeeld chloorpromazine),<br />
bètablokkers, diuretica en ijzerpreparaten.<br />
Voor vragen over uw geneesmiddelen<br />
kunt u altijd terecht bij uw Service<br />
Apotheek.<br />
Wanneer is het advies om naar<br />
de huisarts te gaan?<br />
Bij kinderen met klachten <strong>van</strong> obstipatie<br />
is het advies om naar de huisarts te<br />
gaan, wanneer ze niet reageren op<br />
voedingsadviezen of laxerende limonadesiroop.<br />
Volwassenen moeten naar de huisarts<br />
wanneer ze:<br />
• een veranderend ontlastingspatroon<br />
hebben bij gelijkblijvende leefstijl;<br />
• hevige buikpijn hebben in combinatie<br />
met overgeven en een opgeblazen<br />
gevoel;<br />
• bloed bij de ontlasting hebben;<br />
• regelmatig een bruine plek in de<br />
onderbroek ontdekken. Deze plek kan<br />
samengaan met kleine hoeveelheden<br />
waterdunne ontlasting;<br />
Uw vragen worden beantwoord door:<br />
Olga <strong>van</strong> Vemde<br />
Apotheek Epe te Epe.<br />
Boris <strong>van</strong> Wijk<br />
Apotheek Nieuw Gastel te<br />
Oud Gastel.<br />
• al enige dagen zonder succes een<br />
laxeermiddel gebruiken;<br />
• een geneesmiddel gebruiken dat de<br />
obstipatie kan veroorzaken;<br />
• de ontlasting ophouden als gevolg<br />
<strong>van</strong> hevige pijn.<br />
Waarom is het niet goed om vaak<br />
laxeertabletten te gebruiken?<br />
Het regelmatig gebruiken <strong>van</strong> laxeertabletten<br />
(hier wordt meestal bisacodyl mee<br />
bedoeld) kan leiden tot waterdunne diarree<br />
met veel verlies <strong>van</strong> water en zouten. Dit<br />
kan onder andere leiden tot duizeligheid,<br />
gewichtsverlies, zich ‘zwak voelen’ en<br />
extra obstipatie. Een ander probleem dat<br />
kan ontstaan door regelmatig gebruik <strong>van</strong><br />
bisacodyl zijn luie darmen. Bisacodyl prikkelt<br />
de darmen, waardoor meer zouten en<br />
vocht in de darmen blijven en de ontlasting<br />
automatisch dunner wordt. Bij het langdurig<br />
prikkelen zullen de darmen minder gaan<br />
werken.<br />
Hoe lang kan ik een laxeermiddel<br />
gebruiken?<br />
Obstipatie die niet wordt veroorzaakt door<br />
andere ziekten, reageert meestal binnen<br />
enkele dagen goed op eenvoudige maatregelen,<br />
zoals vezelrijke voeding, voldoende<br />
drinken en extra lichaamsbeweging. Het<br />
kan echter twee weken duren voor de<br />
obstipatie echt over is. Als het gebruik <strong>van</strong><br />
een laxeermiddel gedurende enkele dagen<br />
niet leidt tot ontlasting, is het aan te raden<br />
om naar uw huisarts te gaan.<br />
Vervolg “Als u het ons vraagt...”<br />
op pagina 22.<br />
Jeroen Mentink<br />
Apotheek Carnisselande<br />
te Barendrecht.<br />
20 leef! leef! 21
Als u het ons vraagt...<br />
Osteoporose<br />
(botontkalking)<br />
Hoe weet ik of ik osteoporose<br />
heb?<br />
Osteoporose wordt ook wel botontkalking<br />
genoemd. Ons skelet bestaat uit<br />
botweefsel. Dat is levend weefsel.<br />
Gedurende uw hele leven<br />
wordt botweefsel afgebroken en<br />
weer aangemaakt. Zo wordt oud<br />
bot ver<strong>van</strong>gen door nieuw bot.<br />
Bij osteoporose is dit proces uit<br />
balans. Het lichaam breekt meer<br />
bot af dan het opbouwt. Hierdoor<br />
wordt het bot dunner en zwakker.<br />
Deze verzwakte botten zijn<br />
kwetsbaar. Iemand met osteoporose<br />
kan daardoor al door een<br />
onbenullig ongelukje een pols<br />
of een heup breken. Een wervel<br />
kan makkelijk inzakken of breken. Meestal<br />
wordt osteoporose pas ontdekt wanneer<br />
iemand iets breekt. Hoe ouder u bent, hoe<br />
groter de kans op osteoporose.<br />
Hoe goed de kwaliteit <strong>van</strong> uw bot is, komt<br />
door uw voeding, uw leefwijze en door<br />
erfelijke factoren. Daarnaast zijn er ook<br />
risicofactoren: het langdurig gebruik <strong>van</strong><br />
corticosteroïden (bijvoorbeeld prednison),<br />
ooit een ruggenwervel en/of iets anders<br />
gebroken na uw vijftigste levensjaar en<br />
een laag lichaamsgewicht. Ook bepaalde<br />
aandoeningen <strong>van</strong> de schildklier en de<br />
bijschildklieren, Cushing syndroom, maagdarmziekten<br />
(zoals de ziekte <strong>van</strong> Crohn) en<br />
reumatoïde artritis kunnen de kans op osteoporose<br />
verhogen. Bespreek het met uw<br />
huisarts als u denkt dat u een verhoogde<br />
kans op osteoporose hebt.<br />
Wat kan ik doen om osteoporose<br />
te voorkomen?<br />
U kunt niet veranderen of u al dan niet<br />
erfelijke aanleg hebt voor osteoporose.<br />
Maar er zijn veel dingen waar u wél iets<br />
aan kunt doen. Osteoporose is vaak te<br />
voorkomen. Voor jonge mensen is het<br />
belangrijk om sterke botten op te bouwen.<br />
Bij ouderen is het zaak de botten stevig te<br />
houden en de botafbraak te beperken.<br />
Lichaamsbeweging is hierbij erg belangrijk.<br />
GRATIS<br />
MICELLAIRE<br />
3-IN-1 REINIGINGS-<br />
LOTION*<br />
Alle lichaamsbeweging waarbij het lichaam<br />
met zijn eigen gewicht wordt belast, is<br />
goed voor de botten: wandelen, joggen,<br />
tuinieren, touwtje springen en (rol)schaatsen.<br />
Niet goed voor de botten: overmatig<br />
alcohol- en koffiegebruik en roken. Roken<br />
kan de hoeveelheid bot met tien procent<br />
verminderen. Zorg voor voeding met voldoende<br />
calcium en vitamine D (levertraan,<br />
margarine en vette vis). Zonlicht is ook erg<br />
belangrijk voor de vorming <strong>van</strong> vitamine D.<br />
Vitamine D zorgt ervoor dat calcium in de<br />
darmen opgenomen wordt. Zonder deze vitamine<br />
zou er dus onvoldoende calcium in<br />
de botten terechtkomen. Ook geneesmiddelen,<br />
met name corticosteroïden, kunnen<br />
de kans op osteoporose verhogen. Helaas<br />
zijn daar soms weinig alternatieven voor.<br />
Als u deze geneesmiddelen meer dan drie<br />
maanden nodig hebt, dan is het belangrijk<br />
dat u in die periode voldoende calcium<br />
inneemt, vitamine D krijgt (via zonlicht of<br />
voeding) en voldoende lichaamsbeweging<br />
krijgt. U kunt dit bespreken met uw Service<br />
Apotheker.<br />
Is osteoporose erfelijk?<br />
Ja, erfelijke factoren spelen een rol bij het<br />
al dan niet ontstaan <strong>van</strong> osteoporose.<br />
Wanneer één <strong>van</strong> beide ouders osteoporose<br />
heeft, is het risico groter dat men het<br />
zelf ook zal krijgen. Dat geldt ook wanneer<br />
een broer of zus osteoporose heeft.<br />
Vult zelfs diepe rimpels op - zonder injecties<br />
Eucerin Hyaluron-Filler is vernieuwd:<br />
• Verhoogde effectiviteit door de verbeterde formule met 5x meer Hyaluronzuur<br />
• Bevat Hoog moleculair en Gefragmenteerd Hyaluronzuur dat beter doordringt tot<br />
in de diepere lagen <strong>van</strong> huid<br />
• Bio-active Saponine om aanmaak <strong>van</strong> huideigen hyaluronzuur te stimuleren<br />
• Uw huid voelt fris en toont minder diepe rimpels.<br />
Vraag uw Service apotheek om advies.<br />
* Bij aankoop <strong>van</strong> 1 product uit de display.<br />
Alleen geldig in oktober.<br />
NIEUW<br />
VERBETERDE<br />
FORMULE<br />
DE WETENSCHAP VOOR EEN MOOIERE HUID<br />
Actueel<br />
DIZZY ME<br />
Gedurende 15 jaar kampte Tania met een<br />
hardnekkige vorm <strong>van</strong> BPPV, een probleem met<br />
het evenwichtsorgaan. Bij deze ziekte komen<br />
kristalletjes los <strong>van</strong> een deel <strong>van</strong> het evenwichtsorgaan,<br />
waarna ze op de dool raken in een<br />
ander deel <strong>van</strong> dat orgaan. Dit geeft typische<br />
klachten <strong>van</strong> kortstondige duizeligheid, vooral<br />
bij rechtop komen, omhoog kijken of gaan<br />
liggen. Het is een <strong>van</strong> de meest voorkomende<br />
evenwichtsklachten en mits een goede aanpak<br />
eenvoudig op te lossen.<br />
Dizzy me verbindt twee ervaringswerelden met<br />
elkaar. Een subjectieve belevingswereld zoals<br />
ervaren door de patiënte met duizeligheid, en<br />
de visie <strong>van</strong> de wetenschap waarbij een stand<br />
<strong>van</strong> zaken <strong>van</strong> de nieuwste wetenschappelijke<br />
inzichten, technieken en behandelingen uiteen<br />
worden gezet. Duizeligheid (of vertigo) is een<br />
heel complexe aandoening waar<strong>van</strong> de kennis<br />
over evenwicht de laatste 20 jaar enorm is<br />
toegenomen. Mede hierdoor kwam dit boek tot<br />
stand. De lezer maakt kennis met het boeiende<br />
en complexe domein <strong>van</strong> evenwicht, waarbij<br />
strikt wetenschappelijke informatie op heel<br />
verteerbare wijze wordt aangeboden, naast<br />
heel herkenbare verhalen opgeschreven door de<br />
patiënten.<br />
Tania Stadsbader is een ex-BPPV-patiënte. Coauteur<br />
prof. dr. Floris Wuyts is hoogleraar fysica<br />
aan de Universiteit Antwerpen en verdiept zich<br />
al 16 jaar lang in het evenwichtsonderzoek.<br />
<strong>Leef</strong>! geeft i.s.m. uitgeverij ASP<br />
10 boeken weg (ter waarde <strong>van</strong><br />
€24,50).<br />
Een hele kunst…<br />
Kunst prikkelt de zintuigen en de geest, maar<br />
wat is nu eigenlijk kunst? Arend <strong>van</strong> Dam heeft<br />
op zijn vertrouwde manier het begrip kunst toegankelijk<br />
gemaakt voor kinderen <strong>van</strong>af zes jaar.<br />
Een hele kunst... is een boek over kunstenaars<br />
die in de Nederlandse geschiedenis een belangrijke<br />
rol spelen of hebben gespeeld: schilders,<br />
vormgevers, architecten, dansers, fotografen,<br />
filmers, schrijvers en muzikanten. Hij heeft<br />
vijftig verhalen geschreven over de tekeningen<br />
<strong>van</strong> Maurits Escher, de composities <strong>van</strong> Jan<br />
Pieterszoon Sweelinck en de dansvoorstellingen<br />
<strong>van</strong> Alexandra Radius. Maar ook de gebouwen<br />
<strong>van</strong> Hendrik Berlage, de ontwerpen <strong>van</strong> Hella<br />
Jongerius en de liedjes <strong>van</strong> Henny Vrienten<br />
komen in deze bundel aan de orde.<br />
Alex de Wolf heeft in zijn illustraties de verschillende<br />
kunstvormen op bijzondere wijze leven<br />
ingeblazen door gebruik te maken <strong>van</strong> diverse<br />
technieken.<br />
Een hele kunst… is een ode aan de creativiteit,<br />
de passie en het plezier <strong>van</strong> de kunstenaars<br />
geworden, en een aanmoediging voor ouders en<br />
leerkrachten om samen met de kinderen aan de<br />
slag te gaan met de diverse kunstvormen.<br />
Een hele kunst... door Arend <strong>van</strong> Dam & Alex<br />
de Wolf, de makers <strong>van</strong> de succesbundels Lang<br />
geleden..., In een land hier ver <strong>van</strong>daan... en<br />
Overal en ergens...<br />
<strong>Leef</strong>! geeft i.s.m. uitgeverij Unieboek<br />
Het Spectrum 10 boeken<br />
weg (ter waarde <strong>van</strong> €15,99).<br />
Mantelzorg door negen<br />
broers en zussen<br />
In Dun ijs vertelt Elly Rijnbeek hoe haar ouders<br />
steeds verder aftakelen. Haar 86-jarige moeder<br />
raakt ernstig in de war en kan de zorg voor haar<br />
dementerende man niet meer aan. Met haar<br />
acht broers en zussen wordt Elly plotseling tot<br />
dagelijkse mantelzorger gebombardeerd. Dun<br />
ijs is het persoonlijke, bij vlagen hilarische, verslag<br />
<strong>van</strong> een kersverse mantelzorger. ‘Alles raakt<br />
zoek: haar bril, haar gehoorapparaat, bankpasje,<br />
portemonnee en sleutels.’<br />
In Nederland bekommeren ruim 1 miljoen<br />
mantelzorgers zich om hun oude ouders. Elly<br />
Rijnbeek laat zien hoe precair die zorg is. Tussen<br />
de kinderen en hun ouders en tussen de kinderen<br />
onderling. Met humor en vaart beschrijft<br />
ze wat er allemaal op hen afkomt: de nieuwe<br />
relatie met hun broze en dementerende ouders;<br />
het circus <strong>van</strong> indicaties en zorg; de stoet verzorgsters<br />
en huishoudelijke hulpen; de verhitte<br />
discussies over het zelfbeschikkingsrecht: wat<br />
beslissen ze mét en wat beslissen ze zónder hun<br />
ouders; de vastgeroeste, maar ook verschuivende<br />
rollen binnen de familie; de taakverdeling<br />
en verschillen tussen de verzorgende kinderen<br />
die in de buurt wonen en de ‘afstandskinderen’;<br />
de soms haperende communicatie; de knopen<br />
die ze met z’n negenen moeten doorhakken; de<br />
gevoelens <strong>van</strong> onmacht, gêne, schuld en verdriet<br />
over de aftakeling <strong>van</strong> hun ouders; maar ook<br />
de hilarische gebeurtenissen die ze met elkaar<br />
meemaken.<br />
<strong>Leef</strong>! geeft i.s.m. uitgeverij Atlas<br />
10 boeken weg (ter waarde <strong>van</strong><br />
€16,95).<br />
Wilt u kans maken op één <strong>van</strong> deze boeken?<br />
Schrijf dan voor 1 november 2011 naar <strong>Leef</strong>!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch, of mail naar<br />
leef@serviceapotheek.nl, onder vermelding <strong>van</strong> de betreffende titel. De winnaars worden na sluitingsdatum<br />
vermeld op www.leesleef.nl.<br />
15470056_Hyaluron_186x86.indd 1 28-06-11 12:33<br />
22 leef! leef! 23
Op bezoek in een Service Apotheek...<br />
Marcel Kooy<br />
Apotheker Service Apotheek Koning, Amsterdam<br />
Achter de schermen doen we<br />
veel aan medicatieveiligheid<br />
Het leuke aan mijn vak is de veelzijdigheid.<br />
Aan de ene kant ben je bezig<br />
met patiënten. Mensen zijn vaak ontzettend<br />
dankbaar voor een duidelijke<br />
uitleg hoe een geneesmiddel werkt of<br />
hoe het moet worden ingenomen, of<br />
voor een advies over het gebruik <strong>van</strong><br />
zelfzorgmiddelen. Het komt voor dat<br />
iemand daar maanden later nog op<br />
terugkomt. Naast de contacten met<br />
patiënten komt er veel meer kijken<br />
bij het runnen <strong>van</strong> een apotheek: o.a.<br />
personeelsbeleid, infrastructuur, contact<br />
met artsen en zorgverzekeraars,<br />
noem maar op.<br />
Niet meteen merkt<br />
Als iemand een pijnstiller gebruikt, merk je<br />
meteen of deze goed werkt of niet. Maar<br />
er zijn ook geneesmiddelen die mensen<br />
langdurig moeten gebruiken, dus waarbij<br />
je het effect niet meteen merkt: antidepressiva<br />
werken bijvoorbeeld vaak pas na twee<br />
tot zes weken, maar je kunt wel meteen<br />
last krijgen <strong>van</strong> bijwerkingen. Als iemand<br />
geneesmiddelen voor het eerst in de apotheek<br />
komt halen geven we voorlichting,<br />
maar dat kan niet altijd: het komt voor<br />
dat iemand dan weinig tijd heeft, of dat<br />
bijvoorbeeld een gezinslid de geneesmiddelen<br />
komt ophalen. En iemand onthoudt<br />
lang niet alles meteen. Een belangrijk<br />
aandachtspunt is ook: hoe kunnen we<br />
stimuleren dat een patiënt er elke dag aan<br />
denkt om zijn of haar geneesmiddelen te<br />
gebruiken?<br />
Patiënten opbellen<br />
Ik doe onderzoek naar de rol <strong>van</strong> apotheken<br />
bij het verbeteren <strong>van</strong> therapietrouw,<br />
begeleid door een hoogleraar farmaceutische<br />
patiëntenzorg. Zo’n dertig Service<br />
Apotheken gaan elk ongeveer honderd<br />
patiënten opbellen, twee weken na de start<br />
met een geneesmiddel: hoe gaat het? Lukt<br />
het om de geneesmiddelen in te nemen?<br />
Is alles duidelijk? Zijn er problemen? Staat<br />
iemand achter het gebruik <strong>van</strong> de geneesmiddelen?<br />
We doen dat telefonisch, omdat<br />
iemand thuis alle privacy heeft. Mensen<br />
waarderen zo’n telefoongesprek enorm.<br />
Onzichtbaar<br />
Achter de schermen doen we veel aan<br />
medicatieveiligheid. We zitten er bovenop<br />
om ervoor te zorgen dat patiënten hun<br />
geneesmiddelen veilig kunnen gebruiken.<br />
Daar lopen we als Service Apotheken echt<br />
in voorop. Als er iets mis zou gaan, kan dat<br />
bijvoorbeeld leiden tot een ziekenhuisopname.<br />
Maar als het goed gaat, is onze inspanning<br />
grotendeels onzichtbaar voor de<br />
patiënt. Wij hebben ons computersysteem<br />
aan laten passen zodat we allerlei extra<br />
controles hebben om te checken of iemand<br />
de juiste geneesmiddelen krijgt.<br />
Controles<br />
Om een paar voorbeelden <strong>van</strong> die controles<br />
te noemen: mensen boven de zeventig die<br />
ontstekingsremmende pijnstillers gebruiken,<br />
moeten daar bijna altijd een middel<br />
bij krijgen voor hun maag. Dit bewaken<br />
wij. Is een combinatie <strong>van</strong> middelen wel<br />
veilig? Wordt de maximale dosering niet<br />
overschreden? Wordt een middel niet<br />
langer gebruikt dan is toegestaan? We<br />
krijgen steeds vaker labwaarden door <strong>van</strong><br />
huisartsen, zodat we ook op basis daar<strong>van</strong><br />
extra controles houden. Als de nieren bijvoorbeeld<br />
minder goed werken, moet soms<br />
de dosering worden aangepast.<br />
Gesprek om geneesmiddelgebruik<br />
te beoordelen<br />
We handelen in de apotheek elk recept<br />
zorgvuldig af. Daarnaast nodigen we vooral<br />
oudere patiënten die meerdere geneesmiddelen<br />
gebruiken uit voor een gesprek om<br />
het hele medicatiegebruik te beoordelen.<br />
Bij zo’n medicatiebeoordeling zijn we dus<br />
niet met één recept bezig, maar beoordelen<br />
we iemands hele geneesmiddelgebruik. Bij<br />
dat gesprek komen innamevoorschriften ter<br />
sprake, maar bijvoorbeeld ook gezondheidsklachten<br />
en of iemand de geneesmiddelen<br />
daadwerkelijk gebruikt.<br />
Waardering<br />
Soms blijkt tijdens het gesprek dat een<br />
klacht, zoals een prikkelhoest, wel eens een<br />
bijwerking kan zijn. Vervolgens beoordelen<br />
we als apotheker het geneesmiddelgebruik.<br />
Zo nodig bespreken we met de<br />
huisarts onze vragen of suggesties: kan een<br />
geneesmiddel worden gestopt, de dosering<br />
worden veranderd of moet juist een middel<br />
worden toegevoegd? Patiënten waarderen<br />
zo’n gesprek enorm.<br />
Contact met huisartsen<br />
We zitten in een gezondheidscentrum met<br />
huisartsen en andere zorgverleners. Omdat<br />
we met die artsen in één gebouw zitten,<br />
heb je intensief contact. Je loopt makkelijk<br />
bij een arts binnen om even te overleggen.<br />
We besteden veel aandacht aan gesprekken<br />
met huisartsen om het geneesmiddelgebruik<br />
<strong>van</strong> patiënten door te nemen.<br />
Taal<br />
In onze wijk wonen veel mensen <strong>van</strong> Turkse<br />
en Marokkaanse afkomst. Vooral oudere allochtonen<br />
spreken nogal eens slecht Nederlands.<br />
Dan is het handig dat je er iemand<br />
bij kunt halen die de taal goed spreekt.<br />
Dan weet je zeker dat de informatie goed<br />
overkomt. Mijn collega Hilda spreekt vloeiend<br />
Turks en we hebben ook assistentes<br />
die Arabisch, Berbers, Turks, Spaans en<br />
Portugees spreken. Kort voor de ramadan<br />
lichten we mensen voor over geneesmiddelgebruik<br />
tijdens deze vastenmaand.<br />
Rapportcijfer acht<br />
We doen mee aan het klanttevredenheidsonderzoek<br />
<strong>van</strong> zorgverzekeraar Agis. Klanten<br />
geven ons het rapportcijfer acht. Heel<br />
mooi dus! Het belangrijkste verbeterpunt is<br />
dat er weinig parkeerplaatsen zijn. Daar is<br />
bij ons in Amsterdam weinig aan te doen.<br />
Er waren ook een aantal punten die we<br />
snel konden verbeteren. Incontinentiemateriaal<br />
geven we nu bijvoorbeeld mee in een<br />
plastic tas die niet doorschijnt.<br />
De tijd nemen<br />
We doen ons best om veel service te<br />
verlenen. Mensen kunnen door de week al<br />
om acht uur ’s ochtends bij ons terecht en<br />
ook op zaterdag zijn we open. Onze apotheek<br />
biedt veel privacy. We hebben een vrij<br />
groot team, waardoor we patiënten vaak<br />
snel kunnen helpen en we de tijd kunnen<br />
nemen voor een patiënt. Eén assistent<br />
verwerkt het hele recept. We hebben een<br />
robot die de geneesmiddelen pakt. Vooral<br />
kinderen vinden het geweldig om die robot<br />
te zien. We gebruiken de tijd die de robot<br />
uitspaart niet om met minder mensen te<br />
werken. We zeggen niet tegen de patiënt:<br />
“Gaat u maar even zitten, ik roep u als het<br />
klaar is” Nee, de tijd die de robot nodig<br />
heeft om de doosjes te pakken, gebruiken<br />
wij voor een gesprek met de patiënt aan<br />
de balie: om uitleg te geven, vragen te<br />
beantwoorden of gewoon even een praatje<br />
te maken. Patiënten vinden dat heel prettig.<br />
Fred Kolk<br />
We zijn de koning te rijk in ons<br />
strandhuisje<br />
We hebben 22 jaar een haringkar gehad.<br />
Onze omzet werd steeds minder,<br />
omdat er steeds meer buitenlanders<br />
in de wijk kwamen wonen. Dat zijn<br />
geen haringeters. De wijk waar we<br />
wonen is ook gemengd geworden.<br />
Op de hoek woont een Marokkaans<br />
gezin; even verder woont een Turkse<br />
familie. Dat gaat prima hoor. Je hoort<br />
weleens muziek, maar dat heb ik liever<br />
dan dat er ruzie gemaakt wordt.<br />
Zeven verschillende<br />
medicijnen<br />
Ik gebruik zeven verschillende medicijnen.<br />
Ik heb een jaar of vijf geleden een<br />
herseninfarct gehad. Daar ben ik goed<br />
uitgekomen, maar ik gebruik sinds die tijd<br />
cholesterolverlagers en medicijnen tegen<br />
de hoge bloeddruk. Ik heb een scheurtje in<br />
m’n middenrif, daar gebruik ik omeprazol<br />
voor. En ik maak een stofje in mijn hoofd<br />
niet aan, waardoor ik als ik werd opgeschrikt<br />
in het verkeer mijn agressie soms<br />
niet kon onderdrukken; daar neem ik een<br />
pilletje voor. En dan heb ik nog een pilletje<br />
voor m’n prostaat.<br />
Reuma<br />
In 1997 bleek ik reumatoïde artritis te<br />
hebben; een vorm <strong>van</strong> reuma. Ik gebruik<br />
methotrexaat: drie tabletjes in de week.<br />
Elke drie maanden wordt m’n bloed nagekeken<br />
en elk half jaar moet ik op controle<br />
komen. Ik heb nu geen last meer <strong>van</strong> m’n<br />
reuma. Soms trekt ’s nachts een pees sterk<br />
aan; dat is wel pijnlijk. Maar na een paar<br />
minuten gaat dat weg. En ik kan niet te<br />
lang op een arm liggen, want dan doet het<br />
zeer. Daarom lig ik altijd te woelen in bed.<br />
Handige rol<br />
Ik was altijd elke veertien dagen al die<br />
pillen aan het sorteren. Mijn schoonmoeder<br />
krijgt haar medicijnen in een medicijnrol.<br />
De medicijnen zijn gesorteerd in een klein<br />
plastic zakje per slikmoment. Ik vroeg in<br />
Apotheek Koning: ‘Kan ik ook zo’n rol<br />
krijgen?’ Dat was geen probleem. Ik ga nu<br />
elke veertien dagen een rol ophalen in de<br />
apotheek. Zo’n rol is heel handig. ’s Avonds<br />
vergeet ik m’n pillen een heel enkele keer;<br />
dan neem ik ze de volgende ochtend in.<br />
Slaapapneu<br />
Ik heb ook slaapapneu: als ik slaap kan<br />
dan m’n adem stilstaan. Ik kreeg daar <strong>van</strong><br />
de longarts eerst een masker voor dat lucht<br />
naar binnen pompt, maar dat ding maakte<br />
zoveel lawaai dat ik niet kon slapen. Nu<br />
heb ik een heel simpel apparaat: een<br />
snurkstopper. Ik bind dat ding ’s nachts om<br />
m’n borst. Als ik op m’n rug ga liggen, gaat<br />
het trillen en brommen. Dan ga je <strong>van</strong>zelf<br />
op je zij liggen en dan heb je geen last <strong>van</strong><br />
je slaapapneu.<br />
Draadje los<br />
Twee jaar geleden kreeg ik ineens helemaal<br />
geen lucht meer, dat was eng. Daarom<br />
heb ik een pacemaker gekregen. Maar de<br />
zomer erop liep ik weer te sukkelen. Het<br />
kwam voor dat ik in de cara<strong>van</strong> aan het<br />
werk was en dat ik wel kon janken: ik kan<br />
niet meer, ik ben kapot. Toen ik na die zomer<br />
op controle ging voor m’n pacemaker,<br />
bleek er een draadje los te zitten. Dat is<br />
gerepareerd en nu voel ik me weer prima.<br />
Strandhuisje<br />
Ik heb dus aardig wat gezondheidsproblemen,<br />
maar ik ben een levensgenieter hoor!<br />
We zijn de koning te rijk. We wonen in<br />
Amsterdam, maar <strong>van</strong> mei tot eind augustus<br />
zitten we in ons huisje op het strand<br />
in Egmond aan Zee. We zijn er deze zomer<br />
voor het 44e jaar. De eerste jaren zaten<br />
we er in een tenthuisje met onze kleine kinderen.<br />
Het kan er verschrikkelijk stormen;<br />
dat is wel een avontuur in zo’n tent. We<br />
hebben heel wat meegemaakt op deze<br />
plek. Alle ruiten zijn een keer stukgewaaid.<br />
Nu zitten we in een stacara<strong>van</strong>. Elk jaar in<br />
mei bouwen we hem op. Het zware werk<br />
doet onze zoon, want hij heeft in Egmond<br />
ook een strandhuisje. Wij doen het lichtere<br />
werk en daar nemen we alle tijd voor.<br />
Zee is elke dag anders<br />
We gaan in ons strandhuisje lekker luieren<br />
en lezen. We hebben een bibliotheekpas,<br />
dus we kunnen in Egmond gewoon naar<br />
de bibliotheek. Ik ga bijna elke dag naar<br />
het dorp om boodschappen te doen. Je<br />
hebt natuurlijk het liefst mooi weer, maar<br />
ook als het slecht weer is vermaken we<br />
ons hoor.<br />
De zee ziet er élke dag anders uit. Als het<br />
koud is, zit ik desnoods met een deken om<br />
me heen naar zee te kijken. En als het geen<br />
strandweer is, is het heerlijk rustig. Dan zijn<br />
er alleen een paar wandelaars. En hoe mooi<br />
het weer ook is: als er voetbal is, zit ik in de<br />
stacara<strong>van</strong> voetbal te kijken.<br />
24 leef! leef! 25<br />
tekst: Fred Verdult. foto’s: Mandy Brander, Marjolein Annegarn
Moe? Stijf?<br />
Gewrichtspijn?<br />
Reuma. U staat er niet alleen voor<br />
Ruim 2,3 miljoen Nederlanders boven<br />
de 20 jaar hebben één of meerdere<br />
vormen <strong>van</strong> reuma. Dat is 1 op de 5<br />
mensen! Bent u één <strong>van</strong> hen? Lees<br />
dan wat Service Apotheek voor u kan<br />
betekenen.<br />
Reuma is een verzamelnaam voor<br />
meer dan 100 verschillende reumatische<br />
aandoeningen <strong>van</strong> de<br />
gewrichten, spieren, pezen en gewrichtsbanden.<br />
Deze ziekte komt op<br />
alle leeftijden voor, maar het begint<br />
meestal tussen de 30 en 60 jaar.<br />
Typische verschijnselen zijn: pijn,<br />
stijve en pijnlijke spieren en gewrichten<br />
en vermoeidheid. In veel<br />
gevallen is er ook sprake <strong>van</strong> een<br />
ontsteking, zoals bij jeugdreuma,<br />
reumatoïde artritis en de ziekte <strong>van</strong><br />
Bechterew. Ook artrose en bursitis<br />
(ontsteking <strong>van</strong> de slijmbeurs, vaak<br />
door overbelasting) vallen onder<br />
reuma. Dit kan allerlei beperkingen<br />
<strong>van</strong> de dagelijkse bezigheden met<br />
zich meebrengen.<br />
Uw Service Apotheek helpt<br />
Bij de behandeling <strong>van</strong> reuma speelt u zelf<br />
een grote rol. Zo is het <strong>van</strong> belang dat u<br />
tijdig toename <strong>van</strong> uw klachten signaleert,<br />
uw geneesmiddelen goed gebruikt en de<br />
juiste leefregels volgt. Uw Service Apotheek<br />
helpt u hier graag bij. Welke soorten<br />
geneesmiddelen zijn er? Hoe werken deze<br />
middelen? Hoe moet ik ze gebruiken? Wat<br />
zijn de bijwerkingen? Mag ik ze combineren<br />
met andere geneesmiddelen?<br />
Met al uw vragen kunt u terecht bij uw<br />
Service Apotheek. Wij zetten voor u vast<br />
een paar tips over geneesmiddelgebruik bij<br />
reuma op een rijtje.<br />
Tips bij<br />
reuma<br />
Tabletten tijdens de maaltijd<br />
Geneesmiddelen die worden voorgeschreven<br />
bij reuma geven nogal eens<br />
maag- en darmproblemen, zoals maagpijn,<br />
misselijkheid en braken. Ook kunnen door<br />
deze middelen maagzweren ontstaan.<br />
Om maagklachten te voorkomen, kunt u<br />
de tabletten het beste tijdens de maaltijd<br />
innemen.<br />
Bescherm uw maag<br />
Soms is innemen tijdens de maaltijd niet<br />
voldoende. In dat geval raden wij u aan<br />
naast de pijnstiller ook een zogeheten<br />
maagbeschermer te gebruiken.<br />
Pijnstillers zelf kopen<br />
Pijnstillers die zonder recept verkrijgbaar<br />
zijn, bevatten soms dezelfde stoffen als de<br />
geneesmiddelen die uw arts voorschrijft.<br />
Dubbel gebruik kan bijwerkingen veroorzaken<br />
en dient daarom vermeden te worden.<br />
Meld daarom altijd bij uw apotheker welke<br />
geneesmiddelen u allemaal slikt.<br />
Meld bijwerkingen<br />
Last <strong>van</strong> bijwerkingen? Meld dit bij uw<br />
Service Apotheek. Misschien is er een<br />
alternatief middel beschikbaar waarbij u<br />
minder of zelfs helemaal geen last hebt<br />
<strong>van</strong> bijwerkingen.<br />
Houd uw medicatieoverzicht<br />
actueel<br />
Zorg ervoor dat u een duidelijk overzicht<br />
hebt <strong>van</strong> alle geneesmiddelen die u<br />
gebruikt. Uw Service Apotheek helpt u hier<br />
graag bij. U kunt gratis een geneesmiddelpaspoort<br />
krijgen bij uw Service Apotheek,<br />
zodat u in een oogopslag kunt zien welke<br />
geneesmiddelen u gebruikt.<br />
Daarnaast kunt u bij Service Apotheek een<br />
geneesmiddeldoos kopen. Deze dozen zijn<br />
er in alle soorten en maten en verkrijgbaar<br />
tegen verschillende prijzen. Zo’n<br />
geneesmiddeldoos maakt een einde aan<br />
dagelijks terugkerende vragen als: hoe laat<br />
moet ik mijn geneesmiddelen ook alweer<br />
innemen? Heb ik ze misschien al gehad<br />
<strong>van</strong>daag? Ben ik ze gisteren niet per<br />
ongeluk vergeten?<br />
Bovendien werken de meeste Service Apotheken<br />
met de medicatierol of weekdozen,<br />
waarmee wij u op maat een geneesmiddeloverzicht<br />
kunnen geven. Het is een<br />
praktische oplossing voor de correcte inname<br />
<strong>van</strong> geneesmiddelen. Op ieder zakje/<br />
vakje staat aangegeven welke geneesmiddelen<br />
het bevat, hoe deze eruitzien en op<br />
1 2 3 4 5<br />
welk tijdstip u deze geneesmiddelen moet<br />
innemen. Op elk innamemoment neemt u<br />
de geneesmiddelen in. Zo weet u zeker dat<br />
u de juiste geneesmiddelen gebruikt, op<br />
het juiste moment en in de juiste dosering.<br />
Bovendien is het tijdbesparend. Wanneer<br />
u een nieuw of ander geneesmiddel krijgt<br />
voorgeschreven, passen wij uw huidige<br />
medicatierol of weekdoos aan of worden<br />
de nieuwe geneesmiddelen tijdelijk bijgeleverd<br />
tot u weer met een nieuwe medicatierol<br />
of weekdoos start. De medicatierol<br />
is een service die uw Service Apotheek u<br />
gratis aanbiedt.<br />
Speciale hulpmiddelen<br />
Voor al uw genees- en hulpmiddelen én<br />
voor informatie hierover kunt u op één<br />
adres terecht.<br />
Uw Service Apotheek informeert u graag<br />
over de diverse, speciale hulpmiddelen<br />
waarmee u het innemen en het gebruik<br />
<strong>van</strong> uw geneesmiddelen kunt vergemakkelijken.<br />
Zoals bijvoorbeeld:<br />
1. Een oogdruppelhulpmiddel: deze<br />
maakt het mogelijk om zonder hulp<br />
<strong>van</strong> anderen uw ogen te druppelen.<br />
2. Een tabletsplitter helpt u om zonder<br />
inspanning een tablet in twee<br />
delen te splijten of om een tablet te<br />
vermalen.<br />
3. Met de tablettendoordrukker voor tabletten<br />
in blister, kunt u op eenvoudige<br />
wijze tabletten uit hun verpakking<br />
drukken. Het ontwerp stelt u in staat<br />
met een geringe krachtsinspanning<br />
tabletten <strong>van</strong> een stevige (blister)<br />
verpakking te ontdoen.<br />
4. Een hulpmiddel om met gemak<br />
verpakkingen, blikjes en flessen te<br />
openen.<br />
5. De tube hulpmiddel helpt u om op<br />
een eenvoudige manier met geringe<br />
krachtsinspanning allerlei tubes leeg<br />
te maken.<br />
Gratis thuisbezorgd<br />
Bent u niet in staat om uw genees- of<br />
hulpmiddelen zelf op te halen?<br />
Dan bezorgen wij deze gratis aan huis.<br />
Vanzelfsprekend wordt uw privacy hierbij<br />
gewaarborgd. Vraag naar de mogelijkheden<br />
in uw Service Apotheek!<br />
Maak het uzelf zo gemakkelijk mogelijk<br />
met behulp <strong>van</strong> de verschillende<br />
services en hulpmiddelen die uw<br />
Service Apotheek u kan bieden.<br />
Service Apotheek...<br />
betrouwbaar, veilig<br />
en dicht bij u in de buurt.<br />
www.serviceapotheek.nl<br />
26 leef! leef! 27
Golfen (toch ook)<br />
uw sport?<br />
Golft u al? Zo niet, dan is het vast het proberen waard! Tenminste als u lekker naar buiten wilt, een beetje sportief bent<br />
en andere mensen wilt ontmoeten. Als u een klein beetje ’balgevoel’ hebt, dan wordt u vast helemaal enthousiast.<br />
Golfen kan bijna iedereen. Het is geen<br />
zwaar lichamelijke sport. Een golfbaan<br />
heeft vaak 18 holes. De kunst is om de<br />
kleine golfbal met zo min mogelijk slagen<br />
in de hole, een gat in de grond, te slaan.<br />
Een 18 holes baan loopt u in ongeveer vier<br />
uur. De afstand bedraagt dan gemiddeld<br />
zes kilometer. Kortom: een halve dag<br />
buiten betekent de andere helft <strong>van</strong> de dag<br />
vaak nog extra energie.<br />
Er zijn trouwens ook genoeg liefhebbers<br />
die ’pas’ in de avonduren een balletje<br />
slaan. En als u minder tijd heeft, dan loopt<br />
u toch gewoon negen holes! Golfen is<br />
ook een sociale sport. Vaak speelt u in een<br />
flight (’groepje’) <strong>van</strong> twee, drie of vier spelers.<br />
En natuurlijk speelt u om te winnen,<br />
maar de gezelligheid speelt ook een grote<br />
rol. Overigens kan door een ingenieus spelsysteem<br />
een geroutineerd golfer verliezen<br />
<strong>van</strong> iemand die pas zijn golfvaardigheidsbewijs<br />
(GVB) heeft behaald. Degene die<br />
minder goed speelt, mag meer slagen<br />
gebruiken om de golfbal in de hole te<br />
slaan. Net als bij iedere andere sport zijn<br />
er wel materialen die aangeschaft moeten<br />
worden. Schoeisel is belangrijk. Softspikes<br />
geven meer houvast op het gras waarop<br />
u loopt. De clubs, of de stokken zoals we<br />
het per ongeluk wel eens noemen, kunt u<br />
huren of in een later stadium aanschaffen.<br />
Inmiddels zijn er in Nederland al ruim 200<br />
golfbanen en duizenden in Europa. Bekende<br />
Nederlandse banen zijn in Zandvoort<br />
en Hilversum waar ook de laatste jaren de<br />
KLM Open gespeeld is. In het buitenland is<br />
o.a. de Spaanse regio Costa Brava, tussen<br />
Barcelona en Girona een golfparadijs. Spelen<br />
op de PGA de Catalunya is een droom<br />
<strong>van</strong> iedere golfer!<br />
Speciaal voor de lezers <strong>van</strong> <strong>Leef</strong>!<br />
hebben we samen met Van der Valk<br />
Hotels een arrangement samengesteld<br />
die het mogelijk maakt om te<br />
spelen op de PGA Catalunya, een<br />
Europese top 10 baan! Maar dat is<br />
nog niet alles. Een dagtrip naar<br />
Barcelona mag natuurlijk niet ontbreken.<br />
Natuurlijk hebben we ook<br />
een mooi aanbod voor de beginnende<br />
golfer. Interesse? Kijk naar de<br />
aanbiedingen hiernaast.<br />
Golfen, fietsen en wandelen in Spanje<br />
Inclusief citytrip barcelona.<br />
Reisnummer: eventfcb01<br />
€ 249,00<br />
De romantische baai, Sant Pol, is op nog geen 30 meter<br />
<strong>van</strong> het hotel gelegen. We nodigen u uit om één <strong>van</strong> de<br />
meest afwisselende en rijkste streken op het gebied <strong>van</strong><br />
natuur, geschiedenis en cultuur <strong>van</strong> het oude Europa<br />
te ontdekken. De omgeving wordt gekenmerkt door<br />
pittoreske (vissers)dorpjes, rotspartijen en schitterende<br />
wandel- en fietsroutes in een bosrijk en heuvelachtig<br />
landschap. In de omgeving <strong>van</strong> Hotel Barcarola vindt u<br />
een aantal “groene paden”.<br />
Deze wandel- en fietsroutes die uitsluitend voor voetgangers-<br />
en fietsverkeer zijn bestemd, met hellingen die over<br />
het algemeen niet steiler zijn dan 3%. Verder beschikt<br />
de Costa Brava tal <strong>van</strong> kust-wandelroutes die de vele<br />
kleine baaitjes met elkaar verbinden. De Costa Brava kent<br />
tientallen golfbanen met veel variatie. Spelen op Golf<br />
d´Aro, Golf Costa Brava en PGA de Catalunya, Europese<br />
top 10 baan, is zonder meer fantastisch!<br />
Barcelona<br />
Tijdens uw verblijf aan de Costa Brava mag een bezoek<br />
aan de hoofdstad <strong>van</strong> Catalonië niet ontbreken. Barcelona<br />
bruist, steelt uw hart! Denk maar eens aan de<br />
Sagrada Familie, Gaudi, de “Ramblas”, het voetbalstadion<br />
<strong>van</strong> FC Barcalona en Plaza de Catalunya, het is<br />
een stad om nooit meer te vergeten. De steden Figueres<br />
(Dali Museum) en Girona mogen zeker niet onopgemerkt<br />
blijven.<br />
Hotel Barcarola ***<br />
Dit gezellige Van der Valk familiehotel, dat garant staat<br />
voor optimale kwaliteit en service, bevindt zich in de<br />
plaats S’Agaró, gelegen aan de mooie kust <strong>van</strong> de Costa<br />
Brava en heeft de volgende faciliteiten:<br />
Exclusief<br />
voor u als<br />
lezer <strong>van</strong><br />
<strong>Leef</strong>!<br />
Inclusief citytrip barcelona<br />
en 3 greenfees. Reisnummer: GOLFCB01<br />
€ 399,00<br />
7 - daagse golf-stedenreis Costa Brava<br />
<strong>Leef</strong>! heeft samen met Van der Valk Hotels een scherp geprijsd arrangement samengesteld voor zowel<br />
golfers als niet-golfers. Het gezellige familiehotel Barcarola is gelegen aan de mooie kust <strong>van</strong> de Costa<br />
Brava. Steden als Barcelona, Girona en Figueres (Dali Museum) liggen binnen ca. 1 uur rijden <strong>van</strong> het hotel.<br />
• receptie (NL gesproken) • lounge • lift • restaurant<br />
• bar • terras aan het buitenzwembad • gratis wifi. De<br />
ruime keurig ingerichte kamers zijn voorzien <strong>van</strong> telefoon,<br />
televisie (NL), koelkastje, airco, kluisje, bureau, vloerverwarming<br />
en een badkamer met bad, aparte douche en<br />
toilet. De kamers hebben een terras of balkon.<br />
Inbegrepen:<br />
• 6 nachten in het <strong>van</strong> der Valk Hotel Barcarola o.b.v.<br />
verblijf in een 2- pers.kamer,<br />
• uitgebreid ontbijtbuffet,<br />
• 3 greenfee’s voor Golf d´Aro, Golf Costa Brava<br />
en PGA de Catalunya een Europese top 10<br />
baan! (bij GOLFCB01),<br />
• een gevulde gratis minibar bij aankomst<br />
• welkomstdrankje,<br />
• welkomstpakket met fiets-, wandel- en autoroutes,<br />
• belastingen,<br />
• Barcelona dagexcursie (bij min. 20 deelnemers<br />
Nederlandse begeleiding),<br />
• gratis informatiemap en reisbescheiden,<br />
• aankomst in weekend 8-9, 15-16 of 22-23 oktober<br />
2011 andere aankomstdagen beperkt mogelijk.<br />
Bij de reissom is niet inbegrepen:<br />
• reserveringskosten € 25,00 per kamer,<br />
• dit arrangement is op basis <strong>van</strong> eigen vervoer,<br />
• toeslag 1 pers.kamer € 120,00 p.p.,<br />
• uitgaven <strong>van</strong> persoonlijke aard,<br />
• entreegelden en facultatieve excursies (zoals o.a.<br />
bezoek aan Girona, Pals, Figueres),<br />
• reis- en ongevallenverzekering en annuleringsverzekering.<br />
Voor meer informatie en boeken, www.eventsxl.nl/reis of bel de lezers-lijn 0548 - 65 65 80<br />
maandag t/m vrijdag: 9 tot 18 uur. Op verzoek sturen wij u het volledige programma graag toe.<br />
Golfcinic<br />
Golf is de snelst groeiende sport in Nederland.<br />
Magazine <strong>Leef</strong>! biedt u daarom de<br />
mogelijkheid in samenwerking met diverse<br />
golfbanen in Nederland, om tijdens een<br />
dagclinic, kennis te maken met alle onderdelen<br />
die bij een ’rondje golf’ horen: afslaan,<br />
chippen en putten.<br />
Dit alles onder leiding <strong>van</strong> een golfprofessional.<br />
Maar dit is nog niet alles: Als<br />
klap op de vuurpijl gaat u na de golfclinic<br />
spelen op de par 3 baan. Hiermee sluit u het<br />
ultieme golfgevoel <strong>van</strong> deze sportieve dag af.<br />
Natuurlijk is een goede lunch inbegrepen!<br />
Voor lezers <strong>van</strong> <strong>Leef</strong>! complete<br />
arrangement <strong>van</strong>af € 79,00<br />
Greenfee aanbieding<br />
Wij hebben voor u banen geselecteerd waar<br />
u samen met uw (golf)vrienden 18 holes<br />
kunt spelen.<br />
U betaalt slechts € 99,00 per<br />
flight.<br />
Bij een deelname <strong>van</strong> 4 personen (maximaal)<br />
per flight dus nog geen 25 euro p.p.<br />
Voor meer informatie en boeken:<br />
www.eventsxl.nl/golf<br />
28 leef! leef! 29
En dan nog even dit...<br />
Houd uw medicatieoverzicht<br />
actueel!<br />
Om veilige zorg te kunnen verlenen is een actueel medicatieoverzicht nodig. Dit kunnen wij niet alleen,<br />
daar hebben wij uw hulp bij nodig! Informeer daarom uw Service Apotheek bij wijzigingen in uw geneesmiddelengebruik,<br />
gebruik <strong>van</strong> vrij verkrijgbare middelen (zoals bijvoorbeeld pijnstillers en vitamines),<br />
zwangerschap, borstvoeding, allergieën en alles wat voor uw<br />
geneesmiddelengebruik <strong>van</strong> belang kan zijn.<br />
Tips voor het actueel houden <strong>van</strong> uw medicatieoverzicht.<br />
• Weet waarom u een geneesmiddel gebruikt.<br />
• Maak gebruik <strong>van</strong> één apotheek.<br />
• Meld bijwerkingen.<br />
• Houd uw apotheker op de hoogte welke genees-, hulp-<br />
en zelfzorgmiddelen u gebruikt.<br />
• Maak gebruik <strong>van</strong> een geneesmiddelenpaspoort<br />
• Neem uw medicatieoverzicht overal mee naar toe. Bijvoorbeeld<br />
bij opname in het ziekenhuis, bezoek aan een<br />
specialist, maar bijvoorbeeld ook op vakantie.<br />
Controleer regelmatig of uw gegevens nog kloppen bij uw<br />
Service Apotheek. Geef wijzigingen in het gebruik <strong>van</strong> uw<br />
geneesmiddelen zo snel mogelijk door aan uw apotheker, zodat<br />
uw medicatieoverzicht actueel is.<br />
Voor meer informatie over het medicatieoverzicht, ga naar uw Service Apotheek.<br />
30 leef!<br />
Ik wil mij inschrijven:<br />
√<br />
De zekerheden <strong>van</strong> uw Service Apotheek...<br />
Waarom de zekerheden <strong>van</strong> de Service Apotheek?<br />
Wij nemen de gezondheid <strong>van</strong> onze cliënten zeer serieus en werken intensief samen met de<br />
(huis)arts of specialist. De Service Apotheker controleert altijd het recept en begeleidt het<br />
geneesmiddelengebruik, persoonlijk, betrokken en deskundig. Een veilig idee!<br />
De zekerheden <strong>van</strong> Service Apotheek:<br />
Service<br />
• U wordt altijd snel geholpen.<br />
• Uw geneesmiddelen altijd voor u op voorraad of binnen<br />
24 uur in huis.<br />
• Gratis thuisbezorging <strong>van</strong> uw genees- en/of<br />
hulpmiddelen.<br />
• Uw herhaalmedicatie 24 uur per dag te bestellen.<br />
• Ideeën of suggesties? Uw mening telt.<br />
Veilig en betrouwbaar<br />
• Intensieve samenwerking met uw huisarts of specialist.<br />
• Uw recept wordt altijd door uw apotheker gecontroleerd.<br />
• Uw geneesmiddelengebruik wordt persoonlijk en<br />
deskundig begeleid.<br />
Altijd de juiste informatie<br />
• Het apotheekteam is altijd bereikbaar voor vragen, ook<br />
onder vier ogen.<br />
• Aanvullende informatie is altijd afgestemd op uw<br />
persoonlijke situatie.<br />
U weet precies waar u aan toe bent!<br />
Enquête<br />
Uw mening telt!<br />
Wij vinden de kwaliteit <strong>van</strong> onze dienstverlening<br />
erg belangrijk. Vandaar dat<br />
wij graag willen weten wat uw mening<br />
daarover is.<br />
Op www.serviceapotheek.nl vindt u een<br />
korte enquête, onder de knop ‘Uw mening<br />
telt!‘. Wij zouden het op prijs stellen als u<br />
deze wilt invullen.<br />
Kijk ook eens op<br />
www.serviceapotheek.nl!<br />
Op onze website vindt u uitgebreide informatie<br />
over bijvoorbeeld veilig op reis, geneesmiddelen,<br />
aandoeningen en zelfzorg.<br />
En u kunt er uw vragen stellen, nieuws<br />
lezen en de Service Apotheek bij u in de<br />
buurt vinden. Dit is natuurlijk nog lang niet<br />
alles, maar kijkt u zelf eens rond op<br />
www.serviceapotheek.nl.<br />
Mijn gegevens*:<br />
Achternaam: ..................................................................................... (M / V)<br />
Voorletters: ................................................................................................<br />
Geboortedatum: ................................................................................................<br />
Straat/huisnummer: ................................................................................................<br />
Postcode: ................................................................................................<br />
Plaats: ................................................................................................<br />
Telefoon: ................................................................................................<br />
E-mail: ................................................................................................<br />
Huisarts: ................................................................................................<br />
Lever de ingevulde bon in bij de door u gekozen Service Apotheek.<br />
*Aanvullend zal de apotheek u vragen naar overige belangrijke gegevens zoals bijvoorbeeld<br />
de huidige medicatie, allergieën of intoleranties, zwangerschap of het geven <strong>van</strong> borstvoeding,<br />
verzekeringsgegevens.<br />
Waar vindt u uw Service Apotheek?<br />
ALMELO Acacia Service Apotheek<br />
ALMELO Service Apotheek Van Goinga<br />
AMERSFOORT Berg Service Apotheek<br />
AMERSFOORT Service Apotheek Keyser<br />
AMERSFOORT Service Apotheek Schuilenburg<br />
AMERSFOORT Service Apotheek Soesterkwartier<br />
AMERSFOORT Berg Service Apotheek<br />
AMSTERDAM De Schinkel Apotheek<br />
AMSTERDAM Service Apotheek Koning B.V.<br />
AMSTERDAM Service Apotheek Mediport<br />
AMSTERDAM Rijn Service Apotheek<br />
AMSTERDAM Service Apotheek Sam <strong>van</strong> Houten<br />
AMSTERDAM Noordam Service Apotheek<br />
AMSTERDAM Schelde Service Apotheek<br />
AMSTERDAM Service Apotheek Staatslieden<br />
AMSTERDAM Z.O. Service Apotheek Holendrecht<br />
APELDOORN Service Apotheek de Taling<br />
ARNHEM Service Apotheek Kisters-Ascherman<br />
ARNHEM Service Apotheek Presikhaaf<br />
ARNHEM Service Apotheek Elderveld<br />
ARNHEM Service Apotheek de Laar<br />
ASSEN Service Apotheek Kloosterveen<br />
ASSEN Service Apotheek Marturia<br />
ASSEN Service Apotheek Themmen<br />
BAARN Service Apotheek Julius<br />
BARENDRECHT Service Apotheek Carnisselande<br />
BARNEVELD Service Apotheek Asklepios<br />
BARNEVELD Service Apotheek De Burgt<br />
BENNEKOM Bennekomse Service Apotheek<br />
BERGEN (LB) Service Apotheek Maasduinen<br />
BERGEN OP ZOOM Service Apotheek De Poort<br />
BERGSCHENHOEK Service Apotheek Parkzoom<br />
BEUNINGEN Service Apotheek Blanckenburgh<br />
BEVERWIJK Service Apotheek Kroonenberg B.V.<br />
BILTHOVEN Noorder Service Apotheek Bilthoven<br />
BLADEL Service Apotheek Bladel<br />
BLARICUM Gooische Service Apotheek Blaricum<br />
BORNE Service Apotheek Stoop<br />
BOSKOOP Boskoopse Service Apotheek<br />
BOXMEER Service Apotheek Boxmeer<br />
BOXMEER Service Apotheek Rochus<br />
BREDA Service Apotheek Haagse Beemden<br />
BREDA Service Apotheek Kroeten<br />
BREDA Service Apotheek <strong>van</strong> den Bergh en <strong>van</strong> den Reek<br />
BREDA Service Apotheek Woltermann<br />
BREDA Service Apotheek Brabantpark<br />
BREDA Service Apotheek Doornbos<br />
BREDA Service Apotheek Heusdenhout<br />
BUITENPOST Service Apotheek It Krúswâld<br />
BUSSUM De Gooise Service Apotheek B.V.<br />
CUIJK Service Apotheek Cuijk<br />
DEN BURG De Texelse Service Apotheek<br />
DEN HAAG Alpha Service Apotheek<br />
DEN HAAG Service Apotheek Bouwlust<br />
DEN HAAG Service Apotheek Brusse<br />
DEN HAAG Service Apotheek Den Heijer<br />
DEN HAAG Service Apotheek Hofstad<br />
DEN HAAG Service Apotheek Jager Bruining<br />
DEN HAAG Regentesse Service Apotheek<br />
DEN HAAG Waldeck Service Apotheek<br />
DEN HAAG Zuiderpark Service Apotheek<br />
DEN HELDER Service Apotheek Zuiderhaaks B.V.<br />
DEURNE Service Apotheek de Schelde<br />
DEURNE Service Apotheek In ‘t Groen<br />
DEVENTER Flora Service Apotheek<br />
DEVENTER Service Apotheek de Vijfhoek<br />
DEVENTER Service Apotheek Keizerslanden<br />
DEVENTER Service Apotheek Meindersma<br />
DEVENTER Service Apotheek Zandweerd<br />
DOETINCHEM Service Apotheek Hof <strong>van</strong> Cambridge<br />
DOKKUM Service Apotheek Dokkum-ziekenhuis<br />
DOKKUM Service Apotheek Dokkum-centrum<br />
DORDRECHT Service Apotheek Crabbehof<br />
DORDRECHT Service Apotheek Galilea-Zuid<br />
DRACHTEN Service Apotheek De Wiken<br />
DRUTEN Service Apotheek Druten<br />
DUIVEN Service Apotheek Duiven<br />
EDE Acacia Service Apotheek<br />
EEMNES Service Apotheek Eemnes<br />
EERSEL Service Apotheek Eersel<br />
EINDHOVEN Service Apotheek Arnouts<br />
EINDHOVEN Service Apotheek De Roosten<br />
EINDHOVEN Service Apotheek Gestel<br />
EINDHOVEN Service Apotheek Haagdijk<br />
EINDHOVEN Service Apotheek Jansen<br />
EINDHOVEN Service Apotheek Lingmont<br />
EINDHOVEN Service Apotheek Ridas<br />
ELIM Service Apotheek Het Dwarsgat<br />
ELST Park Service Apotheek<br />
EMMEN Service Apotheek Emmen<br />
EPE Service Apotheek Epe<br />
EWIJK Service Apotheek Ewijk<br />
FINSTERWOLDE Service Apotheek Reiderland<br />
FRANEKER Service Apotheek Post<br />
FRANEKER Service Apotheek Saxenoord<br />
GELDROP Service Apotheek Coevering<br />
GELEEN Service Apotheek Kluis<br />
GENDRINGEN Service Apotheek Gendringen<br />
GENEMUIDEN Service Apotheek de Muiden<br />
GIETEN Service Apotheek Oostermoer B.V.<br />
GOOR Goorse Service Apotheek<br />
GORINCHEM Service Apotheek Laag Dalem<br />
GORINCHEM Service Apotheek Poels<br />
GOUDA Service Apotheek Driewegplein<br />
GOUDA Service Apotheek Grendel B.V. (D)<br />
GOUDA Service Apotheek Grendel B.V. (H)<br />
GOUDA Service Apotheek Heerkens<br />
GOUDA Service Apotheek Joh. Rond<br />
GRAVE Service Apotheek Grave<br />
s’ GRAVENZANDE Service Apotheek het Oude Land<br />
GRONINGEN Service Apotheek Hoogkerk<br />
GRONINGEN Service Apotheek Hanzeplein<br />
HAARLEM Marnix Service Apotheek<br />
HAARLEM Service Apotheek <strong>van</strong> Gogh<br />
HAARLEM Teyler Service Apotheek B.V.<br />
HASSELT Service Apotheek Hasselt<br />
HEELSUM Service Apotheek Heelsum<br />
HEEMSKERK Service Apotheek Waterrijck BV<br />
HEEMSTEDE Aerdenhout Service Apotheek B.V.<br />
HEERDE Service Apotheek Heerde<br />
HEEZE Service Apotheek Heeze<br />
HELLENDOORN Service Apotheek Schotman<br />
HELMOND Service Apotheek De Bus<br />
HELMOND Service Apotheek de Rijpel<br />
HELMOND Service Apotheek Leliestraat<br />
HELMOND Service Apotheek Leonardus<br />
HENGELO, GLD Service Apotheek Hengelo<br />
HETEREN Service Apotheek De Hoeve<br />
HOEVEN Service Apotheek Hoeven<br />
HOLLANDSCHEVELD Service Apotheek Tjan<br />
HOLTEN Service Apotheek Holten<br />
HONSELERSDIJK Service Apotheek Hofzicht<br />
HOOFDDORP Service Apotheek <strong>Veen</strong><br />
HOOG KEPPEL Service Apotheek Hummelo en Keppel<br />
HOOGEVEEN Service Apotheek Duivenstede<br />
HOOGEZAND Service Apotheek Kranenborg B.V.<br />
IJSSELMUIDEN Service Apotheek IJsselmuiden<br />
IJSSELSTEIN Service Apotheek Zenderpark<br />
KAMPEN Service Apotheek Brun Aqua<br />
KAMPEN Service Apotheek de Wetering<br />
KAMPEN Service Apotheek Ebbingepoort<br />
KERKRADE Service Apotheek MC de Linde<br />
KERKRADE Service Apotheek Terwinselen<br />
KERKRADE-WEST Service Apotheek M.C. West Kerkrade<br />
KOLLUM Service Apotheek It Krúswâld<br />
KRIMPEN A/D IJSSEL Service Apotheek Vrijhof<br />
LANDGRAAF Service Apotheek Landgraaf<br />
LANDGRAAF Service Apotheek M.C. Putstraat<br />
LANDGRAAF Service Apotheek Nieuwenhagen<br />
LAREN Gooische Service Apotheek Laren<br />
LEENDE Service Apotheek Leende<br />
LEERDAM Leerdamse Service Apotheek<br />
LEERDAM Service Apotheek Het Eiland<br />
LEERSUM Service Apotheek De Drie Leliën<br />
LEEUWARDEN Service Apotheek Bilgaard<br />
LEEUWARDEN Service Apotheek Boiten BV<br />
LEKKERKERK Service Apotheek Lekkerkerk<br />
LEUSDEN Service Apotheek Leusden<br />
LIEMPDE Service Apotheek Liempde<br />
MAASBRACHT Service Apotheek Maasbracht<br />
MAASDIJK Service Apotheek Maasdijk<br />
MAASTRICHT Centrum Service Apotheek Schoepp<br />
MAASTRICHT Service Apotheek America<br />
MAASTRICHT Service Apotheek Caberg<br />
MAASTRICHT Service Apotheek Ten Horn<br />
MAASTRICHT Service Apotheek <strong>van</strong> Thoor<br />
MALDEN Service Apotheek Malden<br />
MEPPEL Service Apotheek Rembrandt <strong>van</strong> Rijn<br />
MILL Service Apotheek St. Willibrord<br />
MOERGESTEL Service Apotheek Moergestel<br />
MOLENHOEK Service Apotheek de Vuursteen<br />
MUNTENDAM Service Apotheek Eppinga<br />
MUSSELKANAAL Service Apotheek Musselkanaal<br />
NAALDWIJK Service Apotheek Naaldwijk<br />
NAALDWIJK Service Apotheek de Eenhoorn<br />
NAARDEN Vesting Service Apotheek<br />
NEDERWEERT Service Apotheek Maar<br />
NEEDE Service Apotheek Neede<br />
NIEUWE PEKELA Service Apotheek Nieuwe Pekela<br />
NIEUWLEUSEN Service Apotheek Nieuwleusen<br />
NIJMEGEN Service Apotheek Binnendijk<br />
NIJMEGEN Service Apotheek Dukenburg<br />
NIJMEGEN Service Apotheek Hazenkamp<br />
NIJMEGEN Service Apotheek Malvert<br />
NIJMEGEN Service Apotheek Neerbosch-Oost<br />
NIJMEGEN Service Apotheek Nijmegen-Oost<br />
NIJMEGEN Service Apotheek Van der Ploeg<br />
NIJMEGEN Zuider Service Apotheek<br />
NIJMEGEN Service Apotheek Lindenholt<br />
NIJMEGEN Service Apotheek Onder de Linde<br />
NIJVERDAL Service Apotheek Mijnhardt<br />
NOORDWOLDE Service Apotheek De Wissel<br />
NOOTDORP Service Apotheek Nootdorp<br />
NUENEN Service Apotheek Aan de Berg<br />
NUENEN Service Apotheek Nuenen<br />
OIRSCHOT Service Apotheek Oirschot<br />
OISTERWIJK Service Apotheek Oisterwijk Kliniek<br />
OISTERWIJK Service Apotheek De Voorste Stroom<br />
OMMEN Ommer Apotheek<br />
OOSTERBEEK Oosterbeekse Service Apotheek<br />
OUD GASTEL Service Apotheek Nieuw Gastel<br />
OUDE PEKELA Pekelder Service Apotheek<br />
OUDENBOSCH Service Apotheek Oudenbosch<br />
OUDEWATER Service Apotheek Oudewater<br />
PATERSWOLDE Service Apotheek Eelde-Paterswolde<br />
POORTUGAAL Service Apotheek Poortugaal<br />
RAALTE Raalter Service Apotheek<br />
REEUWIJK Service Apotheek Reeuwijk<br />
RENKUM Service Apotheek Renkum<br />
REUSEL Service Apotheek Reusel<br />
REUVER Service Apotheek Reuver<br />
RHENEN Service Apotheek Deys<br />
RHOON Service Apotheek Portland<br />
RHOON Service Apotheek Rhoon<br />
RIDDERKERK Service Apotheek Bolnes<br />
RIDDERKERK Service Apotheek Plein Oost<br />
RIDDERKERK Service Apotheek Slikkerveer<br />
RIJNSBURG Service Apotheek Rijnsburg<br />
ROTTERDAM De Binnenweg Service Apotheek<br />
ROTTERDAM Dorpsweg Service Apotheek<br />
ROTTERDAM Ramleh Service Apotheek<br />
ROTTERDAM Service Apotheek Pendrecht<br />
ROTTERDAM Service Apotheek Van Waert<br />
ROTTERDAM Service Apotheek Beethoven<br />
SASSENHEIM Service Apotheek Sassenheim<br />
SASSENHEIM Service Apotheek Teylingen<br />
SCHIEDAM Service Apotheek Nieuwland<br />
SILVOLDE Dependance Service Apotheek Benraad<br />
SINT OEDENRODE Markt Service Apotheek<br />
SINT OEDENRODE Service Apotheek Dommelrode<br />
SINT WILLEBRORD Saturnus Service Apotheek<br />
SITTARD Service Apotheek de Baandert<br />
SITTARD Service Apotheek Overhoven-Hoogveld<br />
SNEEK Service Apotheek <strong>van</strong> der Sluis<br />
STEIJL TEGELEN Service Apotheek de Goede<br />
SUSTEREN Service Apotheek Susteren<br />
t HARDE Service Apotheek ‘t Harde<br />
TER AAR Service Apotheek ter Aar<br />
TERBORG Service Apotheek Benraad BV<br />
TILBURG Service Apotheek de Quirijnstok<br />
TILBURG Service Apotheek Klijsen<br />
TILBURG Service Apotheek de Reeshof<br />
TILBURG Service Apotheek Witbrant<br />
TILBURG Service Apotheek Dalem<br />
TILBURG Service Apotheek Heyhoef<br />
ULFT Service Apotheek Ulft<br />
UTRECHT Service Apotheek Koert B.V.<br />
UTRECHT Service Apotheek Medisina<br />
VAASSEN Service Apotheek Vaassen<br />
VEENDAM Service Apotheek Sorghvliet<br />
VEENDAM Service Apotheek <strong>van</strong> Aken<br />
VEGHEL Service Apotheek ‘t Zuid<br />
VEGHEL Service Apotheek Veghel<br />
VENLO Service Apotheek Groenveld<br />
VENLO Service Apotheek Pans<br />
VENLO Service Apotheek Wolters<br />
VIJFHUIZEN Service Apotheek Vijfhuizen<br />
VLISSINGEN Service Apotheek De Singel<br />
VOORBURG Huygens Service Apotheek<br />
VOORBURG Service Apotheek Savalle<br />
VOORSCHOTEN Service Apotheek de Meidoorn<br />
WAALRE Service Apotheek Aalst-Waalre<br />
WAGENINGEN Service Apotheek <strong>van</strong> Weringh<br />
WASPIK Service Apotheek Waesbeeck<br />
WASSENAAR Service Apotheek Langstraat<br />
WASSENAAR Service Apotheek Wassenaar-Zuid<br />
WATERINGEN Service Apotheek De Beemd<br />
WATERINGEN Wateringse Service Apotheek<br />
WEERT Service Apotheek Hupperetz B.V.<br />
WERKENDAM Service Apotheek de Kruijf BV<br />
WIJCHEN Service Apotheek <strong>van</strong> Poppel<br />
WILDERVANK Service Apotheek Wilder<strong>van</strong>k<br />
WINSCHOTEN Service Apotheek Boschplein<br />
WINSCHOTEN Service Apotheek Hommesplein<br />
WOERDEN Service Apotheek Woerden<br />
WOLVEGA Service Apotheek De Griffioen<br />
WOLVEGA Service Apotheek West<br />
ZAANDAM Service Apotheek ‘t Kalf<br />
ZAANDAM Allegra Service Apotheek<br />
ZANDVOORT Service Apotheek Beatrixplantsoen<br />
ZEIST Service Apotheek <strong>van</strong> Zanten<br />
ZETTEN Service Apotheek Midden-Betuwe<br />
ZEVENAAR Anjer Service Apotheek BV<br />
ZEVENHUIZEN (ZH) Service Apotheek Zevenhuizen-Moerkapelle<br />
ZOETERMEER Buytenwegh Service Apotheek<br />
ZOETERMEER Centrum Service Apotheek<br />
ZUIDBROEK Service Apotheek GHC Oosterbroek<br />
ZUIDHORN Service Apotheek Zuidhorn<br />
ZUIDWOLDE Service Apotheek Zuidwolde<br />
ZWOLLE Service Apotheek AA-Landen
Seoul 2011<br />
22nd World Congress of Dermatology<br />
DIAMOND SPONSOR<br />
www.vichy.nl<br />
Vichy ontdekt de kracht <strong>van</strong> Derm Source.<br />
De huid straalt jeugdigheid uit.<br />
KLINISCHE<br />
DOELTREFFENDHEID<br />
ANTI-RIMPEL INNOVATIE<br />
LIFTACTIV<br />
TECHNOLOGIE<br />
DERM SOURCE*<br />
Anti-rimpel Anti-rim impel &ver & verstevigende erstevigende verzorging<br />
VICHY. EEN GEZONDE HUID, EEN MOOIE HUID<br />
+<br />
De huid wordt volledig<br />
getransformeerd na 4 dagen<br />
Gladdere, stralendere en strakkere huid. Zelfevaluatie, 49 vrouwen.<br />
GETEST ONDER<br />
DERMATOLOGISCH<br />
TOEZICHT<br />
-20%<br />
Rimpels<br />
op het<br />
voorhoofd<br />
T0<br />
2 mnd.<br />
VERLEG DE GRENZEN VAN ANTI-HUIDVEROUDERING - 10 JAAR ONDERZOEK<br />
– 7 PATENTEN. Derm Source bevordert het regenereren <strong>van</strong> de gehele huid. Rhamnose 5%,<br />
het effectieve natuurlijke ingrediënt om de activiteit in de Derm Source te stimuleren.<br />
*Rhamnose, in-vitro test.<br />
Langdurig liftend effect<br />
-17%<br />
Fronsrimpels<br />
GETEST OP GEVOELIGE HUID<br />
GA VOOR ADVIES NAAR UW APOTHEEK<br />
-20%<br />
Kraaienpootjes<br />
-15%<br />
Onder<br />
de ogen
Change language