23.09.2013 Views

Concentratiekamp Erika (1941-1946) - Scouting Labelterrein Eerde

Concentratiekamp Erika (1941-1946) - Scouting Labelterrein Eerde

Concentratiekamp Erika (1941-1946) - Scouting Labelterrein Eerde

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Scouting</strong> Kampeerterrein Landgoed <strong>Eerde</strong> te Ommen<br />

100 jaar en springlevend<br />

<strong>Concentratiekamp</strong> <strong>Erika</strong> (<strong>1941</strong>-<strong>1946</strong>)<br />

Een oord van verschrikking<br />

"De gevangenen gingen in groepen van tien of twintig man naar de bosschen om<br />

te werken", schreef G.J. Krijgsman over zijn verblijf in kamp <strong>Erika</strong>. "Er moesten<br />

boomen versjouwd worden, die zóó zwaar waren, dat vijf man er een aardig<br />

vrachtje aan gehad zouden hebben. Wij moesten zoo'n boom echter met twee<br />

man ongeveer twee kilometer ver dragen. Anderen moesten ploegen en eggen<br />

voortrekken. Wij deden dit met vijf mannen. De eggen werden met een blok<br />

verzwaard, waarop een bewaker ging zitten. Het parool was: trekken of dien dag<br />

geen eten. Zoo ging het dag in, dag uit. Toen ik eens erg ziek was, moest ik toch<br />

mee gaan werken en was de wanhoop nabij. Hoeveel slagen en schoppen ik dien<br />

dag gekregen heb, is niet te tellen. Bovendien kreeg ik den heelen dag geen<br />

eten, terwijl ik 's avonds in de Strafkompagnie geplaatst werd. Het is met geen<br />

pen te beschrijven, hoe vreselijk dit is."<br />

<strong>Concentratiekamp</strong><br />

Op het terrein van de voormalige Sterkampen richtten de Duitse bezetters in<br />

<strong>1941</strong> een werkkamp of Arbeitseinsatzlager in. Naar de Duitse naam voor een<br />

heideplantje noemden ze het liefkozend <strong>Erika</strong>. De gevangenen zouden in de<br />

omgeving tewerkgesteld worden. In de praktijk ontaardde <strong>Erika</strong> in een sadistisch<br />

concentratiekamp. Het contrast tussen de vreedzame bedoelingen van tal van<br />

vrije vogels die hier onder leiding van Krishnamurti hadden verbleven en de<br />

wreedheden die gevangenen er enkele jaren later ondergingen kon haast niet<br />

groter zijn.<br />

Stukgeslagen geweren<br />

Aanvankelijk was nog onduidelijk voor welke doelgroep <strong>Erika</strong> bestemd zou<br />

worden. Begin 1942 wees Rijksminister Seyss-Inquart het kamp aan de<br />

Nederlandse justitie toe om veroordeelden vanwege economische delicten te<br />

plaatsen. Door de invoering van het distributiesysteem bloeiden de zwarte<br />

handel en zaken als illegale slachterij volop. De gevangenen in <strong>Erika</strong> werden<br />

door speciaal opgeleide Nederlanders van het Kontroll-Kommando (KK) bewaakt.<br />

Voor een relatief licht vergrijp als vervalsing van distributiebonnen kregen ze in<br />

<strong>Erika</strong> wel een heel strenge behandeling. Ze moesten zware lichamelijke arbeid<br />

verrichten tegen een veel te karig rantsoen onder bijzonder primitieve<br />

leefomstandigheden. De bewakers sloegen de gevangenen voortdurend, lieten<br />

ze eindeloos op appèl staan en gaven de uitgehongerde gevangenen slechts<br />

enkele minuten de tijd om hun soms kokendhete maaltijd naar binnen te<br />

proppen. Het strafregime bestond uit een meerdaagse verblijf in een<br />

aardedonkere bunker zonder enige voorzieningen. De mensonterende<br />

behandeling van bepaalde gevangenen is misselijk makend om te lezen. De<br />

bewakers vroegen via officiële kanalen doodleuk vervanging aan voor hun op<br />

gevangenen stukgeslagen geweren. Zeker 170 gevangenen kwamen in <strong>Erika</strong> om<br />

het leven.<br />

W. http://eerde.scouting.nl<br />

E. eerde@scouting.nl


<strong>Scouting</strong> Kampeerterrein Landgoed <strong>Eerde</strong> te Ommen<br />

100 jaar en springlevend<br />

Alarmerende berichten<br />

Ruim de helft van de drieduizend gevangenen in Ommen werd naar de Duitse<br />

werkkampen doorgestuurd. Eén van deze werkkampen, in Heerte, was zo<br />

mogelijk nog erger dan <strong>Erika</strong>. In deze oorden kwamen nog eens zo'n 150<br />

mensen om het leven. De miserabele behandeling van de gevangenen bleef niet<br />

onopgemerkt bij de buitenwacht. Na alarmerende berichten in het illegale blad<br />

Parool verrichtten Nederlandse rechters een onthutsend onderzoek naar de<br />

situatie in Ommen. De rechterlijke macht weigerde vervolgens om nog mensen<br />

tot "werkstraffen" te veroordelen. Seyss-Inquart besloot daarop <strong>Erika</strong> als<br />

justitiekamp op te heffen.<br />

Beul van Ommen<br />

Spoedig kreeg het kamp een herbestemming als gevangenis voor "asocialen",<br />

volk van allerlei slag uit bijvoorbeeld de tuchtkolonie Veenhuizen, én weigeraars<br />

of gevluchte personen van de verplichte tewerkstelling in Duitsland. De groepen<br />

leefden in <strong>Erika</strong> strikt van elkaar gescheiden. Het regime was iets milder dan<br />

voorheen, maar nog steeds waren mishandelingen aan de orde van de dag. In<br />

1944 kregen de bewakers van Ommen ook de opdracht de zogeheten weigeraars<br />

en contractbrekers, evenals andere illegalen, actief op te sporen. Tot in de verre<br />

omtrek hield de gevreesde knokploeg van <strong>Erika</strong> huiszoekingen en razzia's.<br />

Herbertus Bikker maakte hierbij naam als "de beul van Ommen". Hij schoot<br />

onder meer de Ommer verzetsman Jan Houtman in koelen bloede neer. Na de<br />

oorlog wist Bikker naar Duitsland te ontkomen, waar hij als Duits staatsburger<br />

tot aan zijn dood in 2008 leefde. Kamp <strong>Erika</strong> diende na de oorlog anderhalf jaar<br />

voor de internering van NSB-ers. Door gebrekkige hygiënische omstandigheden<br />

brak een tyfusepidemie uit, die maar liefst 120 gedetineerden het leven kostte.<br />

Het kampterrein is tegenwoordig in gebruik als vakantiepark. Er is een<br />

bescheiden monument opgericht ter nagedachtenis aan deze hel op aarde.<br />

Na de oorlog maakte het Duitse werkkamp <strong>Erika</strong> plaats voor het<br />

"gevangenenkamp Erica".<br />

(Bron: http://www.regiocanons.nl/overijssel/salland/ommen/concentratiekamp-erika)<br />

W. http://eerde.scouting.nl<br />

E. eerde@scouting.nl

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!