DOSSIER Armoede - OCMW Halle

©Kubis 

steunpunt sociale planning 

Dossier 

Armoede in Vlaams-Brabant 

2011 

www.vlaamsbrabant.be/socialeplanning 

Filip De Maesschalck, tine De Rijck en Wendy Broos

Voorwoord Voorwoord 

Voorwoord 

Armoede vind je, helaas, overal. Vlaams-Brabant heeft de naam een rijke provincie te zijn en die 

reputatie is terecht. Toch zijn er ook in onze provincie veel mensen in armoede, zowel in de 

steden, als in de rand rond Brussel, als op het platteland. Bovendien kent Vlaams-Brabant een 

grotere inkomensongelijkheid dan andere Vlaamse provincies. 

Armoede is onaanvaardbaar. Tegelijk zien we dat de laatste jaren steeds meer gezinnen 

nauwelijks rondkomen. Er is dus werk aan de winkel. Alle overheden hebben daarin een 

verantwoordelijkheid op te nemen. Zeker lokale besturen kunnen een belangrijke rol spelen. Zij 

staan het dichtst bij de bevolking, zien het best waar er dingen fout lopen en kunnen het snelst 

ingrijpen. 

Vanuit de provincie willen we steden, gemeenten en OCMW's een duwtje in de rug geven. Met 

acties op het terrein, zoals op de internationale dag van verzet tegen armoede, maar ook 

bijvoorbeeld door de ondersteuning van groepswerkingen waar armen zelf hun problemen 

trachten te overwinnen. 

Armoede is erg complex, en raakt je tot in de kern van je bestaan. Daarom kiezen we bij de 

provincie voor een brede aanpak: in alle beleidsdomeinen gaat aandacht naar armoede. Zo staat 

zowel in onze scholen als in het onderwijsflankerend beleid het bevorderen van gelijke kansen 

centraal. Want scholen kunnen de armoedespiraal doorbreken. We zetten ook sterk in op het 

verkleinen van de gezondheidskloof. Ondanks ons sociale zekerheidsstelsel, dat terecht 

wereldwijd benijd wordt, glippen nog velen door de mazen van het net. 

Via deze publicatie willen we de armoede in Vlaams-Brabant beter zichtbaar maken. We geven 

armoedecijfers over de verschillende levensdomeinen. Hiermee willen we beleidsmakers bij 

lokale besturen en welzijnsorganisaties ondersteunen bij het voeren van een onderbouwd 

armoedebeleid. 

Naast nuttige cijfers en boeiende analyses maken we ook plaats voor de ervaringen van de 

mensen in armoede zelf. We bedanken hiervoor de participatieraad armoede van de provincie. 

Organisaties die werken met mensen in armoede, en personen in armoede zelf komen zo veel 

mogelijk samen naar de vergaderingen. We stellen in deze publicatie ook de verschillende 

organisaties aan u voor. 

We hopen van harte dat dit dossier kan bijdragen tot een actief armoedebeleid in onze provincie 

en wensen u veel leesplezier. 

Nathalie Van Biesen Karin Jiroflée 

Persoon in armoede gedeputeerde voor diversiteit en 

Actief in buurtwerk ‘t Lampeke gelijke kansen 

3

Voorwoord............................................................................................................................. 3 

Inleiding ................................................................................................................................. 6 

DEEL I: Armoede-indicatoren............................................................................................... 8 

4 

1 Belastbare inkomens ................................................................................................... 8 

1.1 Een grote inkomensongelijkheid .......................................................................... 8 

1.2 Verschillende inkomensgroepen, verschillende inkomensbronnen ....................... 10 

1.3 Grote verschillen tussen de gemeenten .............................................................. 11 

1.4 Vlaams-Brabant in perspectief............................................................................ 15 

2 Vervangingsinkomens ............................................................................................... 17 

2.1 Werkloosheid .................................................................................................... 18 

2.2 Het leefloon en het recht op maatschappelijke integratie .................................... 25 

2.3 De inkomensgarantie voor ouderen.................................................................... 32 

2.4 Tegemoetkomingen voor personen met een handicap........................................ 34 

2.5 Verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering.......................................... 35 

DEEL II: Verhoogd risico op armoede.................................................................................. 38 

3 Opleiding.................................................................................................................. 38 

4 Demografische factoren ............................................................................................ 40 

4.1 Ouderen ........................................................................................................... 40 

4.2 Eenoudergezinnen............................................................................................. 44 

4.3 Bevolking van niet-Belgische origine................................................................... 45 

5 Gezondheidsproblemen ............................................................................................ 47 

5.1 Algemene gezondheidstoestand ........................................................................ 47 

5.2 Personen met een handicap............................................................................... 48 

6 Woonsituatie ............................................................................................................ 50 

6.1 Hoge woningen huurprijzen ............................................................................ 50 

6.2 Het huisvestingsaanbod..................................................................................... 52 

6.3 Energie en water ............................................................................................... 55 

7 Gezinnen met schuldenlast........................................................................................ 57 

7.1 Het aantal mensen met schuldenlast .................................................................. 57 

7.2 Betalingsproblemen voor elektriciteit en gas....................................................... 57 

DEEL III: Armoede bij gezinnen met kinderen................................................................... 60 

8 Kinderen in gezinnen zonder werk............................................................................. 61 

9 Kinderen met een voorkeursregeling in de ziekteverzekering ...................................... 62 

10 Kinderen geboren in kansarme gezinnen ................................................................... 64 

10.1 Kansarmoedecriteria.......................................................................................... 65 

10.2 Geboorten in kansarme gezinnen ...................................................................... 66 

11 De GOK-indicatoren.................................................................................................. 67 

11.1 Aantal leerlingen met een schooltoelage ............................................................ 68

11.2 Aantal leerlingen waarvan de moeder geen diploma secundair onderwijs heeft ... 69 

11.3 GOK-leerlingen.................................................................................................. 70 

12 Risicoschoolloopbanen .............................................................................................. 72 

13 Gezinssituatie............................................................................................................ 75 

DEEL IV: Beleid om armoede tegen te gaan ..................................................................... 76 

14 Europa 2020............................................................................................................. 76 

15 Het armoedebeleid van de federale overheid.............................................................. 77 

15.1 Tweejaarlijks Verslag over bestaanszekerheid, armoede en sociale uitsluiting en 

ongelijke toegang tot de rechten ................................................................................... 77 

15.2 Het Federaal Plan Armoedebestrijding................................................................ 77 

16 Het armoedebeleid van de Vlaamse overheid ............................................................. 78 

16.1 Pact 2020.......................................................................................................... 78 

16.2 Decreet betreffende armoedebestrijding ............................................................ 79 

16.3 Vlaamse armoedemonitor.................................................................................. 80 

16.4 Vlaams Actieplan Kinderarmoede....................................................................... 81 

16.5 Vorming............................................................................................................ 81 

16.6 Onderzoek ........................................................................................................ 82 

17 Het provinciale armoedebeleid................................................................................... 82 

17.1 Provinciale opdrachten....................................................................................... 82 

17.2 Werkgroepen/netwerken in Vlaams-Brabant....................................................... 84 

17.3 Provinciale acties in het kader van de internationale dag van het verzet tegen 

extreme armoede .......................................................................................................... 85 

17.4 Provinciale subsidies .......................................................................................... 86 

18 Het lokale armoedebeleid.......................................................................................... 86 

18.1 Lokaal Sociaal Beleid.......................................................................................... 86 

18.2 OCMW-werking................................................................................................ 87 

19 Aanbod voor personen in armoede in Vlaams-Brabant ............................................... 89 

19.1 Samenlevingsopbouw........................................................................................ 89 

19.2 Algemeen Welzijnswerk..................................................................................... 89 

19.3 De inloopcentra................................................................................................. 91 

19.4 Verenigingen waar armen het woord nemen...................................................... 92 

19.5 Welzijnsschakels................................................................................................ 92 

19.6 Andere vormen van hulp ................................................................................... 93 

Algemene conclusies............................................................................................................. 94 

Bijlage I: Indicatoren per gemeente........................................................................................ 97 

Bijlage II: Lijst van kaarten, figuren en tabellen in de tekst .....................................................113 

BIJLAGE III: Organisaties in de provinciale advies- en participatieraad armoede.......................116 

Eindnoten............................................................................................................................118 

5

Inleiding 

Inleiding 

Vlaams-Brabant is gemiddeld een rijke provincie, maar dat zegt niet meer dan wat het is: een 

gemiddelde waarde. Armoede is immers ook in onze provincie een werkelijkheid. Bovendien 

kampen armen in Vlaams-Brabant met specifieke problemen, zoals het beperkt aantal sociale 

huurwoningen en hoge huurprijzen. In dit dossier wordt de armoede in Vlaams-Brabant onder 

de loep genomen, waar mogelijk op gemeentelijk niveau. Het is bedoeld om lokale 

beleidsmakers en welzijnsorganisaties te helpen in de strijd tegen armoede, en vormt een 

bijkomend instrument bovenop de bestaande, maar meer algemene publicaties over armoede in 

België. Het jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting, dat zich vooral op Vlaanderen richt, is al 

aan zijn 19de editie toe. 1 

Het Brussels armoederapport verschijnt ook al sinds 1991. 2 

Het eerste 

federale jaarboek Armoede en Sociale uitsluiting werd uitgegeven in 2010. 3 

Wat Wat is is armoede armoede? armoede 

Armoede is in de eerste plaats een materieel 

probleem. Wie niet voldoende 

bestaansmiddelen heeft om algemeen 

aanvaarde leefpatronen te kunnen 

opbouwen, wordt beschouwd als arm. 

Maar het is ook meer dan dat. Iemand die 

zich zowel op het domein van opleiding, 

gezondheid, woonsituatie als gezinssituatie 

in een moeilijke positie bevindt, kan veel 

moeilijker uit de armoede klimmen dan 

iemand die minder problemen cumuleert. 

Ook andere factoren kunnen de situatie 

bemoeilijken. Denken we maar aan 

intergenerationele armoede, of de omvang 

van de armoede. Armoede is met andere 

woorden multidimensioneel, en draait niet 

enkel om een beperkt inkomen. Men 

spreekt in die context vaak over sociale 

uitsluiting: armoede kan worden 

beschouwd als een netwerk van sociale 

uitsluitingen dat zich uitstrekt over 

meerdere gebieden van het individuele en 

collectieve bestaan. Het scheidt de armen 

van de algemeen aanvaarde leefpatronen 

van de samenleving. 4 De oorzaak van die 

armoede kan op verschillende manieren 

worden benaderd: men kan de nadruk 

leggen op verschillende schalen (individueel, 

institutioneel, maatschappelijk), en men kan 

vertrekken van een schuldmodel (interne 

oorzaken) of een ongevalmodel (externe 

oorzaken). 

6 

Ervaring Ervaring uit uit uit een een een Welzijnsschakel 

Welzijnsschakel 

“Een tekort aan geld is één van de zwaarste 

beproevingen die ik moest meedragen in mijn 

leven. Je vervreemdt in de samenleving: 

omdat je steeds het gevoel hebt dat je bekeken 

wordt, 

omdat je er met niemand over durft praten, 

omdat je denkt dat je de enige bent en je 

daardoor onbegrepen voelt, 

omdat de communicatie zoals tv en telefoon je 

veel te duur zijn, 

omdat een auto niet meer in je budget past, 

omdat je, als je de voordeur opentrekt, voor alles 

en nog wat geld nodig hebt en het leven - al 

beweren ze van niet - steeds duurder wordt, 

omdat het sociaal contact voor het grootse deel 

afgebroken wordt, 

omdat je jezelf onwaardig voelt tegenover de 

rest van de gemeenschap, 

omdat je vindt dat je er niet meer bij hoort.”

Het Het Het meten meten meten van van van armoede armoede 

armoede 

DEEL I: Armoede-indicatoren 

Om armoede te meten baseert men zich vaak op enquêtegegevens. Daarbij stelt men een reeks 

vragen aan een deel van de bevolking en doet op basis daarvan schattingen voor de gehele 

bevolking: hoe omvangrijk is de groep die een beschikbaar inkomen heeft onder een bepaalde 

drempel, wat is hun opleidingsgraad, wat is de kwaliteit van hun woning, enz. Omwille van het 

relatief beperkt aantal respondenten, zijn de resultaten van deze enquêtes enkel betrouwbaar 

op het niveau van het gehele Vlaams Gewest, en kunnen ze dus geen beeld geven van de 

situatie in Vlaams-Brabant. Bijgevolg moeten we in dit dossier vertrekken van administratieve 

gegevens. 

Administratieve gegevens worden door de overheid verzameld en hebben het grote voordeel 

dat ze meestal de hele bevolking omvatten. Het nadeel is dat ze maar een deel van de 

werkelijkheid weergeven. 5 

Zo kunnen we bijvoorbeeld nagaan hoeveel mensen een 

voordeeltarief in de ziekteverzekering krijgen omwille van een laag inkomen, maar we weten 

tegelijkertijd dat er mensen zijn die wel recht hebben op dit voordeeltarief maar het niet hebben 

aangevraagd. Een recente studie schat het aantal personen dat recht heeft op het leefloon, 

maar het niet opneemt op 57% tot 67% van het totaal aantal rechthebbenden. 6 

Deze waarden 

zijn vergelijkbaar met de omvang van de niet-opname in het buitenland. Bovendien is het 

relatief belang van deze niet-opname ongetwijfeld ook verschillend van gemeente tot 

gemeente. Ook dat blijkt uit studies in het buitenland. 7 De redenen voor niet-opname zijn divers, 

en gaan van gebrek aan informatie over problemen met de administratieve afhandeling tot 

sociale en psychologische factoren als stigma en schaamtegevoelens. Met deze factoren moet 

rekening gehouden worden bij de interpretatie van de gegevens. 

Overzicht Overzicht dossier 

dossier 

In een eerste eerste deel deel worden een reeks armoede-indicatoren op een rijtje gezet. Het gaat om 

gegevens die wijzen op een beperkte financiële armslag. In een tweede tweede deel deel worden een aantal 

groepen afgebakend die een verhoogd armoederisico kennen, zoals alleenstaande ouders of 

personen met een zwakke gezondheid. Deze cijfers wijzen dus niet op armoede zelf. Zo hebben 

alleenstaande ouders een groter armoederisico, maar dit wil niet zeggen dat alle alleenstaande 

ouders arm zijn. De richting van het verband is ook niet altijd eenduidig: is men arm omdat men 

een slechte gezondheid heeft of heeft men een slechte gezondheid omdat men arm is? Het 

oorzakelijk verband is meestal wederzijds. In een derde derde derde deel wordt ingegaan op het beleid om 

armoede tegen te gaan en op participatie van de armen zelf. 

In dit dossier worden een hele reeks gegevens samengebracht, verwerkt, toegelicht en 

weergegeven in tabellen, tabellen, grafieken grafieken en en kaarten kaarten. kaarten Waar mogelijk worden de gegevens van het 

Brussels Hoofdstedelijk Gewest meegenomen. 8 

Op die manier kan worden nagegaan in 

hoeverre er een ruimtelijke continuïteit bestaat tussen de Vlaams-Brabantse en Brusselse 

gemeenten. Veel ontwikkelingen stoppen immers niet aan de administratieve grenzen, en er 

bestaat een sterke wisselwerking tussen Brussel en de rand. Achteraan in het dossier kan u voor 

alle Vlaams-Brabantse gemeenten de belangrijkste gegevens terugvinden in tabelvorm. Andere 

gegevens die in het dossier worden voorgesteld, kan u steeds opvragen bij het steunpunt sociale 

planning. In dit dossier komen echter niet alleen cijfers aan bod. Ook heel wat getuigenissen getuigenissen van 

mensen in armoede zijn opgenomen, telkens gericht op een specifiek thema. 

7

8 


DEEL DEEL I: I: I: Armoede Armoede-indicatoren 

Armoede indicatoren 

1 Belastbare Belastbare iinkomens 

i nkomens 

De fiscale gegevens geven een beeld van het inkomen dat gezinnen ter beschikking hebben. Het 

gaat natuurlijk alleen om de inkomens die aan de fiscus worden doorgegeven. Zo ontbreken 

meestal de inkomsten uit roerend goed, zoals spaarboekjes en beleggingen. Uit een recente 

studie in Wallonië, waar rekening gehouden werd met alle inkomsten, blijkt dat het werkelijke 

inkomen meestal hoger ligt dan het inkomen dat aangegeven werd. 9 

Dit was echter vooral het 

geval in de grensgemeenten, waar heel wat werknemers in het buitenland werken. 

Specifiek in Vlaams-Brabant, en zeker in de gemeenten ten oosten en ten zuiden van Brussel, 

speelt een gelijkaardig fenomeen. Daar wonen immers een groot aantal werknemers van 

internationale organisaties. Heel wat van deze groepen zijn vrijgesteld van belastingen. Zo zijn 

de beroepsinkomsten die EU-ambtenaren ten laste van de EU verkrijgen bij overeenkomst 

vrijgesteld van belastingen in België. Hierdoor dienen deze inkomsten niet te worden 

aangegeven in de belastingaangifte. Andere inkomsten (bv. uit onroerend goed of andere 

beroepsinkomsten in het fiscale huishouden) moeten wel worden aangegeven, zodat de 

aangegeven inkomsten van deze huishoudens sterk beneden de werkelijke inkomsten liggen. 

In onderstaande cijfers wordt meestal het inkomen per aangifte gebruikt, en niet het inkomen 

per inwoner. Het inkomen per aangifte houdt geen rekening met de grootte van het 

huishouden, maar heeft wel het voordeel dat aangiften zonder fiscale inkomsten niet worden 

meegeteld in de cijfers. Het gaat om niet-belastbare aangiften, bijvoorbeeld omwille van een erg 

laag inkomen, of omdat men ambtenaar is bij de EU. Van de 646.888 aangiften zijn er 48.563 

niet-belastbare aangiften. Dat is 7,5% van de aangiften. Natuurlijk zijn ook de huishoudens die 

geen aangifte hebben gedaan niet inbegrepen. 

In deze statistiek wordt meestal het netto belastbaar inkomen gebruikt. Dat bestaat uit alle 

netto inkomsten verminderd met de aftrekbare uitgaven. Netto inkomsten zijn de inkomsten 

vóór aftrek van belastingen, zoals bedrijfsvoorheffing, maar na aftrek van de solidariteitsbijdrage 

(RSZ). Het gaat niet alleen om inkomsten uit arbeid: aangegeven inkomsten van onroerende 

goederen, inkomsten en opbrengsten van roerende goederen en kapitalen, bedrijfsinkomsten 

en diverse inkomsten zijn inbegrepen. 

1.1 1.1 Een Een grote grote iinkomensongelijkheid 

ii 

nkomensongelijkheid 

Het totale inkomen is erg ongelijk verdeeld, ook nadat belastingen werden geïnd. Figuur 1 geeft 

het totale inkomen weer, na aftrek van belastingen, van een aantal inkomensgroepen. Deze tien 

inkomensgroepen werden bepaald door 10% van de aangiften te nemen met het laagste 

inkomen, vervolgens 10% met het op één na laagste inkomen, enz. Daaruit blijkt dat de helft 

van de Vlaams-Brabantse aangiften meer dan drie kwart van het totale inkomen cumuleert. Een 

tiende van de aangiften totaliseert zelfs meer dan een kwart van het totale inkomen. Deze 

aangiften omvatten een groter inkomen dan de 50% laagste aangiften. 

Bovendien neemt de inkomensongelijkheid toe. Figuur 2 stelt de evolutie van het gemiddeld 

inkomen per aangifte voor van elke inkomensgroep (eveneens na belastingen). Zoals in de 

figuur hierboven werd een onderverdeling gemaakt in 10 inkomensgroepen die net evenveel 

aangiften omvatten. Het inkomen in 1977 van elk van deze groepen werd gelijk gesteld aan de 

waarde 100, en het inkomen in elk van de volgende jaren werd uitgedrukt als een percentage 

van dit bedrag. Deze grafiek is indicatief omdat de fiscale wetgeving continu verandert. De jaren 

waarin de grootste veranderingen plaatsvonden zijn weggelaten op de figuur. 10


Figuur Figuur 1: : Aande Aandeel Aande 

l van van de de verschillende verschillende verschillende inkomensgroepen inkomensgroepen in in het het totale totale inkomen in in Vlaams Vlaams-Brabant Vlaams Brabant (2007) 

(2007) 

29,5% 

16,1% 

0,6% 

12,3% 

Bron data: ADSEI, FOD Economie 

3,7% 

5,4% 

6,4% 

10,0% 

7,4% 

8,5% 

10% laagste inkomens 

10% hoogste inkomens 

Figuur Figuur 2: : : Evolutie Evolutie van van het het gemiddeld gemiddeld inkomen inkomen van van de de verschillende verschillende inkomensgroepen in in Vlaams Vlaams-Brabant 

Vlaams Brabant 

index (1977=100) 

350 

300 

250 

200 

150 

100 

50 

0 

1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 


50% 

laagste 

inkomens 

50% 

hoogste 

inkomens 

10% 

laagste 

inkomens 

10% 

hoogste 

inkomens 

50% 

laagste 

inkomens 

50% 

hoogste 

inkomens 

Tot aan de economische crisis van de jaren 1980 steeg het inkomen van de laagste 

inkomensgroep nog het sterkst en dat van de hoogste inkomensgroep het minst sterk, maar 

sindsdien gebeurt het omgekeerde. De laatste jaren neemt de inkomensongelijkheid nog sterker 

toe. Vooral de daling van het inkomen van de laagste inkomensgroep is opvallend. De figuur 

toont dus duidelijk aan dat de inkomensongelijkheid toeneemt in de tijd: het inkomen van de 

hoogste inkomensgroepen stijgt sterk, dat van de laagste stijgt minder sterk of daalt zelfs. 

9

10 


1.2 1.2 Verschillende Verschillende Verschillende inkomensgroepen, inkomensgroepen, verschillende 

verschillende 

inkomensbronnen 

inkomensbronnen 

Figuur 3 geeft, voor de 10 verschillende inkomensgroepen, het belang van de verschillende 

inkomensbronnen. Zoals rechts op de figuur aangegeven zijn wedden en lonen gemiddeld de 

belangrijkste inkomensbron (64,5%), vervolgens de pensioenen (19,2%), dan de 

bedrijfsinkomens van zelfstandigen (9,7%) en pas helemaal op het einde komen onroerend 

goed (2,7%), ziekte- en invaliditeitsuitkeringen (2,0%) en werkloosheidsuitkeringen (1,8%). 

Andere inkomsten, bijvoorbeeld een leefloon, zijn erg beperkt (0,2%). 

Figuur Figuur 3: : Inkomensbronnen van de verschillende inkomensgroepen in Vlaams Vlaams-Brabant Vlaams 

Brabant Brabant (2007) (2007) 

(2007) 


Er zijn echter grote verschillen tussen de inkomensgroepen. We zien algemeen een stijging van 

het aandeel van wedden en lonen naarmate het inkomen stijgt. Alleen de laagste 

inkomensgroepen vormen hierop een uitzondering. Mogelijk speelt hier de invloed van deeltijds 

werk, bijvoorbeeld van jobstudenten, of van inkomens uit arbeid die gedeeltelijk vrijgesteld zijn 

van belastingen. Het aandeel van ziekte- en invaliditeitsuitkeringen en werkloosheidsuitkeringen 

daalt naargelang het inkomen stijgt. De laagste inkomensgroep vormt hier wel opnieuw een 

uitzondering. Het aandeel van andere inkomsten, zoals leeflonen, kent eveneens een dalende 

trend naarmate het inkomen stijgt. De pensioenen kennen een oververtegenwoordiging in de 

derde laagste inkomensgroep, om vervolgens aan belang in te boeten naarmate het inkomen 

stijgt. De andere inkomensbronnen kennen een minder duidelijk verloop, hoewel 

bedrijfsinkomens van zelfstandigen wel het grootste aandeel kennen bij de hoogste 

inkomensgroepen. 

Algemeen kunnen we dus stellen dat rijke huishoudens hun inkomsten vooral uit wedden en 

lonen en in mindere mate uit bedrijfsinkomens halen, terwijl dat voor arme huishoudens vaak 

leeflonen, ziekte- en invaliditeitsuitkeringen en werkloosheidsuitkeringen zijn. Huishoudens die 

hun inkomen in belangrijke mate uit pensioenen halen, vallen eerder onder de lagere 

inkomensgroepen.


1.3 1.3 Grote Grote verschillen verschillen tussen tussen de de gemeenten 

gemeenten 

Kaart 1 geeft het netto belastbaar inkomen per aangifte weer. Dit is vooral hoog in de 

residentiële rand rond Leuven en de residentiële rand rond Brussel, vooral in het zuidoosten. 

Leuven en Brussel zelf kennen een lager gemiddeld inkomen, wat vooral in Brussel uitgesproken 

is. De laagste inkomens in Vlaams-Brabant vinden we in het industriële gebied van de 

Zennevallei, van Halle tot Vilvoorde, en in de plattelandsgemeenten in het oosten van het 

Hageland. Ook de gemeente Liedekerke kent een opvallend lage waarde. 

Kaart Kaart 1: Gemiddeld Gemiddeld inkomen inkomen per per aangifte aangifte (2008) 

(2008) 

in euro 

35.823 - 40.044 

33.823 - 35.822 

31.823 - 33.822 

29.823 - 31.822 

25.184 - 29.822 

(Brussel: 16739 - 29.822) 

Vlaams-Brabant: 31.823 

Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 

Halle 

Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 

Kapelleop-den- 

Bos 

Drogenbos 

GrimbergenVilvoorde 

Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 

Steenokkerzeel 

Machelen 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 

Oud-Heverlee Bierbeek 

Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 

Scherpenheuvel 

-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 

Kaart: Steunpunt sociale planning 


Grenzen: Voorlopig rb gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product) 

Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Wanneer we kijken naar het aandeel van de lagere aangiften (kleiner of gelijk aan 20.000 euro) 

en naar het aandeel van de hoge aangiften (meer dan 50.000 euro), zien we een gelijkaardig 

beeld. Een groot aandeel lage aangiften vinden we in de Zennevallei, in het oosten van het 

Hageland en in een aantal andere gemeenten als Leuven, Wemmel, Tremelo en Bever (Kaart 2). 

Een groot aandeel hoge aangiften vinden we in de rand rond Leuven, in de zuidoostelijke rand 

rond Brussel en in een aantal andere residentiële gemeenten als Meise, Keerbergen en Zemst 

(Kaart 3). 

11

12 


Kaart Kaart 2: : : Aangiften Aangiften kleiner kleiner of of gelijk gelijk aan aan 20.000 20.000 euro euro (2008) 

% van de aangiften 

45,4 - 49,8 (Brussel: 45,4 - 72,7) 

43,9 - 45,3 

42,4 - 43,8 

40,9 - 42,3 

37,2 - 40,8 

Vlaams-Brabant: 42,4 

Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Aantal 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

Kaart Kaart Kaart 3: : Aangiften Aangiften groter groter dan dan 50.000 50.000 euro euro (2008) 

(2008) 

% van de aangiften 

21,0 - 24,4 

19,0 - 20,9 

17,0 - 18,9 

15,0 - 16,9 

10,1 - 14,9 

(Brussel: 3,4 - 14,9) 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

10.000 

< 10.000 euro 

van 10.001 tot 20.000 euro 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Aantal 

100 

1.000 

Zemst 

Overijse 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

10.000 

Kampenhout 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Linter 

Landen 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Geetbets 

Zoutleeuw


Binnen enkele gemeenten zijn er ook grote verschillen tussen de deelgemeenten. Kaart 4 geeft 

het gemiddeld inkomen per aangifte weer op dit niveau. 11 

Daaruit blijkt dat de verschillen tussen 

deelgemeenten vooral groot zijn in drie groepen gemeenten. De eerste groep omvat enkele 

gemeenten rond Brussel: Asse, Grimbergen, Sint-Pieters-Leeuw, Beersel, Zaventem. De tweede 

groep zijn de steden (Tienen, Diest, Leuven), waar er een groot verschil is tussen het centrum en 

sommige andere deelgemeenten. Daarnaast zijn er enkele gemeenten waarvan minstens een 

deel behoort tot de residentiële rand van Leuven of Brussel (Lubbeek, Boutersem, Hoegaarden, 

Holsbeek, Oud-Heverlee, Kortenberg, Huldenberg, Lennik). In die laatste groep van gemeenten 

is het inkomen in de minst rijke deelgemeente echter nog relatief hoog in vergelijking met 

enkele deelgemeenten rond Brussel en de stadskernen. De grote verschillen worden er vooral 

veroorzaakt door erg hoge inkomens in een aantal deelgemeenten. 

Kaart Kaart 4: Ge Gemiddeld Ge Gemiddeld 

middeld inkomen inkomen per per aangifte aangifte op op het het niveau van deelgemeenten (2008) 

(2008) 

in euro 

35.823 - 44.371 

33.823 - 35.822 

31.823 - 33.822 

29.823 - 31.822 

24.150 - 29.822 

(Brussel: 16.844 -29.822) 

geen gegevens beschikbaar 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Roosdaal 

Gooik 

Affligem 

Ternat 

Lennik 

Pepingen 

Opwijk 

Asse 

Merchtem 


Dilbeek 

Londerzeel 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 


Bos 

Drogenbos 

Zemst 

Grimbergen Vilvoorde 

Linkebeek 

Beersel Sint- 

Genesius- 

Rode 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Kraainem 

Hoeilaart 

Wezembeek- Bertem 

Oppem 

Tervuren 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

Overijse 

Huldenberg 

Keerbergen 

Haacht 

Herent 

Tremelo 

Rotselaar 

Leuven 

Begijnendijk 

Holsbeek 

Bierbeek 

Oud-Heverlee 

Lubbeek 

Aarschot 

Boutersem 

Hoegaarden 

Tielt-Winge 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 




Diest 

Kortenaken Geetbets 

Linter 

Landen 

Zoutleeuw 

13

14 


Hoge Hoge inkomens inkomens trekken trekken trekken naar naar de de rand rand rond rond de de steden steden 

steden 

De hoge inkomens in de rand rond de steden en de lage inkomens in de stadscentra (Brussel, 

Leuven, Halle, Vilvoorde, maar ook Diest, Tienen en Aarschot), zijn het resultaat van 

suburbanisatie. Dit is een proces dat geleidelijk op gang kwam in de periode na de tweede 

wereldoorlog en waarbij steeds meer mensen uit de stad de groene rand opzochten, wat 

mogelijk werd door de stijging van het algemene welvaartspeil en door de veralgemening van 

het autobezit. Een vergelijking van een kaart van het inkomen in 1963 en in 2008 illustreert dit. 

In 1963 waren de hoogste inkomens nog te vinden in de steden zelf en in een aantal 

randgemeenten waar de suburbanisatie vroeg op gang kwam. Het platteland kende algemeen 

lage inkomens. In 2008 zijn de laagste inkomens te vinden in de steden, en zijn de hoogste 

inkomens te vinden in de ruime rand rond die steden. Alleen in de plattelandsgemeenten in het 

uiterste oosten van de provincie blijft het inkomen nog erg laag. 

Gemiddeld Gemiddeld inkomen inkomen inkomen per per per aangifte aangifte (1963) 

(1963) 

in EURO (geïndexeerd) 

15.466 - 31.183 

11.466 - 15.465 

7.709 - 11.465 



Gemiddeld Gemiddeld inkomen inkomen inkomen per per aangifte aangifte (2008) 

(2008) 

in EURO 

34.824 - 44.371 

28.824 - 34.823 

16.844 - 28.823 








Grenzen: Voorlopig rb gemeentegrenzen, toestand 22/05/2003 (AGIV-product)


De bestaande verschillen tussen de gemeenten versterkten zich. Kaart 5 geeft de evolutie van 

het inkomen in de laatste 10 jaar. 12 

In de gemeenten waar het inkomen (in absolute cijfers) het 

sterkst gestegen is, was het inkomen meestal al erg hoog, en omgekeerd. Dit betekent dat 

residentiële gemeenten over het algemeen een sterke inkomensstijging kennen, door verdere 

suburbanisatie of door een inkomensstijging van de bestaande bewoners. Het omgekeerde 

geldt voor de stedelijke gemeenten (inclusief de gemeenten van de Zennevallei). Ook een aantal 

landelijke gemeenten kennen een relatief sterke inkomensstijging. Dit is vooral het geval in het 

Pajottenland. Mogelijk speelt inwijking van hogere inkomensgroepen ook hier een rol. 

Kaart Kaart 5: : Inkomensevolutie Inkomensevolutie 1998 1998-2008 1998 2008 

gemiddeld inkomen per aangifte 2008 - gemiddeld inkomen per aangifte 1998 

6750 - 8128 

5850 - 6749 

4950 - 5849 

4050 - 4949 

3069 - 4049 

(Brussel: -58 - 4049) 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

1.4 1.4 Vlaams Vlaams-Brabant Vlaams Brabant Brabant in in perspectief perspectief 

perspectief 

Keerbergen 

Bertem 

Huldenberg 

Haacht 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Uit bovenstaande kaarten bleek al dat het inkomen in Vlaams-Brabant gemiddeld veel hoger ligt 

dan dat in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ook in vergelijking met Vlaanderen als geheel en 

Wallonië is dit het geval. Het gemiddeld inkomen in het arrondissement Halle-Vilvoorde is nog 

wat hoger dan dat in Leuven. Op Figuur 4 werd het gemiddeld inkomen per aangifte afgebeeld 

voor de verschillende gewesten, voor Vlaams-Brabant en voor de Vlaams-Brabantse 

arrondissementen. Ook het mediaan inkomen per aangifte werd weergegeven (dat is het 

inkomen van de middelste aangifte: er zijn evenveel aangiften met een lager inkomen en 

evenveel aangiften met een hoger inkomen). Die vertoont dezelfde tendens als het gemiddeld 

inkomen per aangifte. 

Vlaams-Brabant kent gemiddeld het hoogste inkomen van alle provincies. Meer dan de helft van 

de 20 rijkste gemeenten van het land bevinden zich in Vlaams-Brabant: Keerbergen, Oud- 

Heverlee, Wezembeek-Oppem, Kraainem, Sint-Genesius-Rode, Tervuren, Overijse, Lubbeek, 

Bierbeek, Herent en Meise. 

15

16 


Figuur Figuur 4: : Gemiddeld Gemiddeld en en mediaaninkomen mediaaninkomen per per per aangifte aangifte aangifte (2008) (2008) 

(2008) 

bedrag (euro) 

35.000 

30.000 

25.000 

20.000 

15.000 

10.000 

5.000 

0 

23.972 

16.959 

Brussels 

Hoofdstedelijk 

Gewest 

25.159 


18.764 

26.722 

20.142 

Waals Gewest België Vlaams Gewest Arrondissement 

Leuven 

28.022 

21.390 

Gemiddeld inkomen per aangifte Mediaan inkomen per aangifte 

31.440 

22.890 

31.823 

22.978 

32.143 

23.050 

Provincie Arrondissement 

Vlaams-Brabant Halle-Vilvoorde 

Figuur Figuur 5: : Relatief Relatief belang belang belang van van de de inkomenscategorieën inkomenscategorieën inkomenscategorieën (link (links (link s - 2008) 2008) en en van de inkomensbronnen (rechts - 2007) 

2007) 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

8,8 

4,9 

9,3 

18,8 

35,5 

22,6 

Brussels 


Gewest 

12,8 

7,0 

11,2 

22,6 

30,4 

17,0 

7,3 

11,6 

21,6 

26,7 

15,9 15,7 

Vlaams Gewest Provincie Vlaams- 

Brabant 

> 50.000 EURO 

40.001 - 50.000 EURO 

30.001 - 40.000 EURO 

20.001 - 30.000 EURO 

10.001 - 20.000 EURO 

=< 10.000 EURO 


100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

11,2 10,0 9,7 

3,4 

20,1 

2,7 

6,5 

56,0 

Brussels 


Gewest 

2,3 2,7 

20,8 

2,5 

2,5 

61,8 

19,2 

64,5 

2,0 

1,8 

Vlaams Gewest Provincie Vlaams- 

Brabant 

Wedde en lonen Werkloosheid 

Ziekte en invaliditeit Pensioenen 

Onroerende goederen Bedrijfsinkomens 

Andere


Op Figuur 5 (links) is te zien dat het aandeel hoge inkomens hoger is en het aandeel lage 

inkomens lager dan in Vlaanderen als geheel. Dat is nog meer het geval in vergelijking met 

Brussel. De provincie Vlaams-Brabant kent ook een veel groter aandeel inkomens uit wedden en 

lonen dan Vlaanderen als geheel (Figuur 5, rechts) Het omgekeerde geldt voor alle andere 

inkomensbronnen, afgezien van de inkomsten uit onroerend goed. Deze verschillen zijn meestal 

nog meer uitgesproken als er vergeleken wordt met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, hoewel 

daar de inkomens uit onroerend goed een wat hoger aandeel hebben. 

Tegelijkertijd is de inkomensongelijkheid in Vlaams-Brabant, en vooral in Halle-Vilvoorde, heel 

wat groter dan in Vlaanderen als geheel, maar lager dan in Brussel. Figuur 6 geeft voor deze 

gebieden de evolutie van de gini-coëfficiënt, die een indicatie geeft van de 

inkomensongelijkheid (na belastingen). Wanneer deze coëfficiënt nul bedraagt, heeft iedereen 

perfect hetzelfde netto inkomen. Wanneer deze coëfficiënt één bedraagt is al het inkomen in 

handen van één huishouden. De inkomensongelijkheid neemt toe voor alle deelgebieden. 

Figuur Figuur 6: Evolutie van de inkomensongelij 

inkomensongelijkheid inkomensongelij 

kheid ( (gini ( 

gini gini-coëfficiënt 

gini coëfficiënt coëfficiënt) coëfficiënt ) 

0,375 

0,35 

0,325 

0,3 

0,275 

0,25 

0,225 

0,2 

1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 

Provincie Vlaams-Brabant Vlaams Gewest 

Arrondissement Halle-Vilvoorde Brussels Hoofdstedelijk Gewest 

Arrondissement Leuven 


2 Vervangingsinkomens 

Vervangingsinkomens 

Om na te gaan of iemand in armoede leeft of een armoederisico kent, wordt vaak gebruik 

gemaakt van de armoedegrens of armoederisicogrens. Deze grens wordt vaak gebruikt in 

internationale vergelijkingen, onder meer door de EU. De waarde hiervan wordt vastgelegd op 

60% van het nationaal mediaan inkomen, gemeten in de door Europa gecoördineerde SILC- 

enquêtes. 13 

Wanneer iemand een inkomen heeft lager dan deze waarde, wordt hij of zij 

beschouwd als arm of blootgesteld aan een armoederisico. In België gold dit in 2008 voor 

14,7% van de bevolking, in Vlaanderen voor 10,1% en in Brussel voor 26,3%. 

Personen met een vervangingsinkomen zijn een bijzondere risicogroep voor armoede. De 

uitkeringen liggen immers vaak onder de armoedegrens. Tabel 1 geeft de sociale uitkeringen in 

België als aandeel van deze grens, zowel voor alleenstaanden als voor een koppel met twee 

kinderen. Ook het minimumloon wordt als referentie aangegeven. Daaruit blijkt dat de situatie 

vooral problematisch is voor koppels met kinderen, en dat vooral het leefloon, de 

17

18 


inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT), de werkloosheidsuitkering en de 

inkomensgarantie voor ouderen (IGO) niet volstaan om iemand uit de armoede te tillen. Op 

deze uitkeringen wordt in dit onderdeel dieper ingegaan. 

Tabel Tabel 1: : Sociale uitkeringen als percentage van de armoederisicogrens 

Alleenstaande 

Koppel met 

twee kinderen* 

Minimumloon 132 90 

Pensioen 107 88 

Invaliditeit 102 84 

IGO 92 82 

Werkloosheid 89 67 

IVT 76 68 

Leefloon 76 66 

Bron: De interfederale armoedebarometer 2010 

*bij de IGO en het pensioen gaat het om een koppel zonder kinderen 

2.1 2.1 Werkloosheid 

Werkloosheid 

Werkloosheid 

De werkloosheidscijfers die hier worden gebruikt zijn jaargemiddelden. 14 

Het gaat om alle niet 

werkende werkzoekenden (NWWZ) ingeschreven bij de VDAB. Dat wil zeggen dat zowel 

uitkeringsgerechtigde als niet uitkeringsgerechtigde werkzoekenden zijn opgenomen. De 

werkloosheidsgraad is de verhouding tussen het aantal NWWZ van 18 tot 64 jaar oud en de 

beroepsbevolking van 18 tot 64 jaar oud. De beroepsbevolking is de som van de niet-werkende 

werkzoekende bevolking en de werkende bevolking. 15 

Dat wil zeggen dat bijvoorbeeld 

huisvrouwen en -mannen niet worden meegerekend. 

2.1.1 2.1.1 2.1.1 Werkloosheidsgraad 

Werkloosheidsgraad 

Werk is een sterke buffer tegen armoede, hoewel ook werkenden onder de armoededrempel 

kunnen vallen. Het gaat in vergelijking met werklozen echter over relatief kleine aantallen. 

Terwijl 4,8% van de werkenden arm is, is dat voor werklozen 34,8% 16 

. 

Figuur 7 geeft de evolutie van de werkloosheidsgraad in de Vlaams-Brabantse 

arrondissementen, in Vlaams-Brabant als geheel en in het Vlaams Gewest. Daaruit blijkt dat de 

werkloosheidscijfers sterk afhankelijk zijn van de economische conjunctuur. Sinds 2005 was er 

een daling van de werkloosheid merkbaar, maar sinds 2009 zijn de werkloosheidscijfers 

opnieuw sterk gestegen. Het arrondissement Halle-Vilvoorde kent nu een hogere 

werkloosheidsgraad dan het arrondissement Leuven, maar ligt nog ruim beneden de waarde 

voor het Vlaams Gewest. De werkloosheidsgraad in Brussel ligt meer dan drie maal hoger dan in 

Vlaams-Brabant, met 17,4%. 17 

Ook de werkloosheidsduur varieert met de economische conjunctuur. Figuur 8 geeft de evolutie 

van het aandeel langdurig werklozen (een jaar of meer werkloos) en het aandeel werklozen dat 

minder dan een jaar werkloos is. Wanneer het economisch goed gaat daalt het aandeel 

langdurig werklozen en omgekeerd. De langdurige werkloosheid is in Vlaams-Brabant minder 

uitgesproken dan in het Vlaams Gewest. In het Brusselse gewest zijn de cijfers nog hoger; daar 

is meer dan de helft van de werkzoekenden langer dan 1 jaar werkloos.

Figuur Figuur 7: : Evolut Evolutie Evolut ie van de werkloosheidsgraad 

% van de beroepsbevolking . 

9 

8 

7 

6 

5 


4 

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 

arr. Halle-Vilvoorde arr. Leuven prov. Vlaams-Brabant Vlaams Gewest 

Bron data: VDAB, via ARVASTAT 

Figuur Figuur 8: : : Aandeel Aandeel van van langdurige langdurige werklozen werklozen onder onder de de werkzoekenden 

werkzoekenden 

% van de NWWZ 

80 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 


=1 jaar arr. Halle-Vilvoorde 

=1 jaar arr. Leuven 

=1 jaar prov. Vlaams-Brabant 

=1 jaar Vlaams Gewest 

19

20 


Kaart 6 geeft de werkloosheidsgraad per gemeente. Daaruit blijkt dat die vooral hoog is rond 

Brussel - zij het in mindere mate ten zuidoosten van de stad -, in Leuven en in het Hageland, 

vooral in de steden (Tienen, Aarschot, Diest, Landen, Zoutleeuw). 

Kaart Kaart 6: : Niet Niet werkende werkende wwerkzoekenden: 

w erkzoekenden: werkloosheidsgraad (2010) 

% van de beroepsbevolking (18-64 jaar) 

7,3 - 10,1 (Brussel: 7,3 - 30,7) 

5,8 - 7,2 

4,8 - 5,7 

3,8 - 4,7 

2,9 - 3,7 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 

Overijse 

Aantal NWWZ 

Kampenhout 

100 

500 

1.000 

Keerbergen 

Bertem 

Haacht 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 


Bron data: VDAB, via ARVASTAT; ACTIRIS 


Er zijn ook hier soms grote verschillen tussen de deelgemeenten. Kaart 7 toont het aantal nietwerkende 

werkzoekenden per deelgemeente, als percentage van het aantal 18-64 jarigen. 18 

Er 

zijn vooral grote verschillen in enkele gemeenten rond Brussel (Sint-Pieters-Leeuw, Asse, 

Vilvoorde, Zaventem, Grimbergen) en in sommige (andere) steden: Tienen, Leuven en Diest. Op 

deze kaart is het industriële gebied van de Zennevallei duidelijk te zien, evenals de algemeen 

hogere waarden in grote delen van het Hageland. 

Kaart Kaart 7: : Niet Niet-werkende Niet werkende werkzoekenden, naar deelgemeente (31/12/2010) 

% van de 18-64 jarigen 

5,1 - 39,0 

4,0 - 5,0 

3,2 - 3,9 

2,7 - 3,1 

0,9 - 2,6 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Roosdaal 

Gooik 

Affligem 

Ternat 

Lennik 

Pepingen 

Opwijk 

Asse 

Merchtem 


Dilbeek 

Londerzeel 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 


Bos 

Drogenbos 

Zemst 


Linkebeek 

Beersel Sint- 

Genesius- 

Rode 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Kraainem 

Hoeilaart 

Wezembeek-Bertem 

Oppem 

Tervuren 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

Overijse 

Herent 

Huldenberg 

Keerbergen 

Haacht 

Tremelo 

Rotselaar 

Leuven 

Begijnendijk 

Holsbeek 

Bierbeek 

Oud-Heverlee 

Lubbeek 

Aarschot 

Boutersem 

Hoegaarden 

Tielt-Winge 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Zoutleeuw 

Landen 

Diest 

Geetbets 


Linter 


Bron data: VDAB; bevolking: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning 


Landen 

Zoutleeuw


2.1.2 2.1.2 Werkloosheidsgraad Werkloosheidsgraad naar naar geslacht geslacht en en leeftijd 

leeftijd 

De werkloosheidsgraad is verschillend bij mannen en bij vrouwen (Figuur 9). De 

werkloosheidsgraad bij vrouwen is telkens groter dan de werkloosheidsgraad bij mannen, maar 

het verschil tussen beiden verkleint wel in de tijd. In het arrondissement Leuven liggen beide 

cijfers nu erg dicht bij elkaar. Mannen blijken gevoeliger te zijn voor de recente economische 

laagconjunctuur. 

Figuur Figuur 9: : Evolutie Evolutie van van de de werkloosheidsgraad werkloosheidsgraad naar naar geslacht 

geslacht 

% van de beroepsbevolking . 

11 

10 

9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 


mannen arr. Halle-Vilvoorde vrouwen arr. Halle-Vilvoorde 

mannen arr. Leuven vrouwen arr. Leuven 

mannen prov. Vlaams-Brabant vrouwen prov. Vlaams-Brabant 

mannen Vlaams Gewest vrouwen Vlaams Gewest 

Er zijn ook sterke verschillen tussen de leeftijdsgroepen. Jongeren kennen een veel hogere 

werkloosheidsgraad en zijn gevoeliger voor de economische omstandigheden (Figuur 10). De 

stijging van de werkloosheid bij ouderen is eveneens opvallend, maar dat is mee te verklaren 

door de optrekking van de leeftijd (in 2002) waarop men vrijstelling van inschrijving als 

werkzoekende kan verkrijgen. 19 

21

22 


Figuur Figuur 10 10: 10 

: Evolutie van van de werkloosheidsgraad werkloosheidsgraad naar leeftijd 

% van de beroepsbevolking , 

18 

16 

14 

12 

10 

8 

6 

4 

2 

1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 

< 25 jaar arr. Halle-Vilvoorde 25-50 jaar arr. Halle-Vilvoorde >= 50 jaar arr. Halle-Vilvoorde 

< 25 jaar arr. Leuven 25-50 jaar arr. Leuven >= 50 jaar arr. Leuven 

< 25 jaar prov. Vlaams-Brabant 25-50 jaar prov. Vlaams-Brabant >= 50 jaar prov. Vlaams-Brabant 

< 25 jaar Vlaams Gewest 25-50 jaar Vlaams Gewest >= 50 jaar Vlaams Gewest 


Er zijn ook ruimtelijke verschillen naar geslacht en leeftijd. Werkloosheid onder vrouwen is iets 

meer uitgesproken in het Hageland dan wat geldt voor de gehele bevolking (Kaart 8). Dit geldt 

ook voor de jongeren (Kaart 9). 

Kaart Kaart 8: : Vrouwelijke Vrouwelijke niet niet-werkende niet werkende werkzoekenden: werkloosheidsgraad (2010) 

% van de vrouwelijke beroepsbevolking 

7,5 - 11,2 (Brussel: 7,5 - 32,7) 

6,0 - 7,4 

5,0 - 5,9 

4,0 - 4,9 

2,7 - 3,9 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Aantal NWWZ 

Overijse 

600 

< 25 jaar 

25-50 jaar 

50+ 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

Keerbergen 

Bertem 

Haacht 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Zoutleeuw 

Landen 

Geetbets


Kaart Kaart 9: : Jonge Jonge niet niet-werkende niet werkende werkzoekenden: werkloosheidsgraad (2010) 

% van de beroepsbevolking (< 25 jaar) 

16,7 - 19,7 (Brussel: 16,7 - 40,9) 

14,5 - 16,6 

12,5 - 14,4 

11,3 - 12,4 

8,2 - 11,2 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Aantal NWWZ 

Overijse 

200 

mannen 

vrouwen 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

Keerbergen 

Bertem 

Haacht 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


2.1.3 2.1.3 2.1.3 Werkloosheid Werkloosheid naar naar naar opleiding opleiding en en en origine origine 

origine 

Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 




Ook laaggeschoolden en personen van niet-Belgische origine, vooral van niet-Europese origine, 

kennen een hogere werkloosheid dan gemiddeld en zijn kwetsbaarder voor de economische 

omstandigheden. Laaggeschoolde werkzoekenden van niet-Belgische origine worden daarbij 

sterker getroffen dan laaggeschoolden van Belgische origine. 20 

Voor deze groepen kunnen we geen werkloosheidsgraden berekenen omdat we de juiste 

grootte van de referentiegroep niet kennen: we weten niet hoe groot de laaggeschoolde 

beroepsbevolking is of hoe groot de beroepsbevolking van niet-Belgische origine is. Wel kunnen 

we het aandeel van de laaggeschoolde werkzoekenden en de werkzoekenden van niet- 

Belgische origine in het totaal aantal NWWZ bekijken (Kaart 10 en Kaart 11). Er is telkens een 

sterke overeenkomst met het totaal aandeel laaggeschoolden en het totaal aandeel personen 

van niet-Belgische origine in de bevolking. Laaggeschoolden zijn sterk vertegenwoordigd in het 

Hageland, het Pajottenland en de Zennevallei. Personen van niet-Belgische origine vinden we 

vooral in de ruime rand rond Brussel, in Leuven en in mindere mate in Diest en Tienen. 

Zoutleeuw 

Landen 

Geetbets 

23

24 


Kaart Kaart 10 10: 10 : Laaggeschoolden Laaggeschoolden niet niet-werkende niet werkende werkende werkzoekenden (2010) (2010) 

% van de niet-werkende werkzoekenden 

48,1 - 55,5 

41,6 - 48,0 

38,6 - 41,5 

32,1 - 38,5 

25,9 - 32,0 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Aantal laaggeschoolde NWWZ 

Boortmeerbeek 

Overijse 

10 

100 

Kampenhout 

1.000 

Keerbergen 

Bertem 

Haacht 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Kaart Kaart 11 11: 11 : Niet Niet-werkende Niet werkende werkzoekenden van van niet niet-Belgische niet 

Belgische origine (2010) 

% van de niet-werkende werkzoekenden 

41,7 - 59,0 

29,7 - 41,6 

19,7 - 29,6 

11,7 - 19,6 

5,9 - 11,6 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 




Aantal NWWZ met een niet-Belgische origine 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Overijse 

10 

100 

Boortmeerbeek 

1.000 

Kampenhout 

Keerbergen 

Bertem 

Haacht 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 




Zoutleeuw 

Landen 

Landen 

Geetbets 

Geetbets 

Zoutleeuw


Voor de groep van niet-Belgische origine kunnen we ook nagaan wat het belang is van de 

werkloosheid binnen de volledige bevolking van niet-Belgische origine van 18-64 jaar (Kaart 

12). 21 

Op deze kaart zien we dat de werkloosheid onder personen van niet-Belgische origine 

vooral hoog is in de ruime rand rond Brussel. 22 

De zuidoostelijke rand vormt een duidelijke 

uitzondering. De waarden zijn vooral hoog ten noordoosten en ten noordwesten van Brussel, 

tot aan de provinciegrens. Ook in het Hageland zijn de cijfers hoog, maar hier gaat het om een 

relatief kleine groep. 

Kaart Kaart 12 12: 12 : Werkloosheid Werkloosheid binnen binnen de de groep groep van van niet niet-Belgische niet Belgische origine origine ( (2010) ( 

2010) 

% van de bevolking met een niet-Belgische origine 

12,0 - 16,6 

10,0 - 11,9 

8,5 - 9,9 

6,5 - 8,4 

3,7 - 6,4 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 

Overijse 

Aantal 

Kampenhout 

300 

Keerbergen 

Bertem 

Haacht 

Huldenberg 

origine van de EU-14 

origine van buiten de EU-15 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 

Zoutleeuw 

Landen 

Geetbets 


Bron data: VDAB, via ARVASTAT; bevolking: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning 


2.2 2.2 Het Het leefloon leefloon en en het het recht recht op op maatschappelijke maatschappelijke integratie 

integratie 

Het leefloon is een minimuminkomen dat kan worden aangevraagd als men niet over 

toereikende bestaansmiddelen beschikt of kan beschikken. Wanneer men niet aan alle 

voorwaarden 23 

voldoet om het leefloon te ontvangen, voornamelijk omwille van de 

nationaliteit, kan men terugvallen op een equivalent leefloon. De gepresenteerde cijfers zijn een 

optelling van de leefloners en equivalent leefloners en omvatten al diegenen die in de loop van 

het jaar minstens één maand het leefloon of het equivalent leefloon hebben ontvangen. 

Het leefloon maakt deel uit van het Recht op Maatschappelijke Integratie (RMI). Het equivalent 

leefloon maakt deel uit van het Recht op Maatschappelijke Hulp (RMH). Het merendeel van de 

personen die beroep doen op deze rechten krijgt een (equivalent) leefloon, maar het kan ook 

een tewerkstelling inhouden en, in het geval van de RMH, medische hulp. Ook hier worden de 

RMI-gerechtigden en de RMH-gerechtigden opgeteld en worden al diegenen beschouwd die in 

de loop van het jaar minstens één maand deze rechten hebben ontvangen. 24 

25

26 


2.2.1 2.2.1 Het Het leefloon leefloon en en het het equivalent equivalent leefloon 

leefloon 

Figuur 11 geeft de evolutie van het aantal personen dat recht heeft op een leefloon of een 

equivalent leefloon vanaf 2003. In oktober 2002 ging de nieuwe leefloonwet van start, 

waardoor de cijfers van voor deze wetswijziging niet helemaal vergelijkbaar zijn. Deze figuur 

toont een daling van het aandeel leefloners (inclusies equivalent leefloners) in Vlaams-Brabant 

tot in 2008, waarna een stijging merkbaar is, zeker in het arrondissement Leuven. Voor 

Vlaanderen is de ontwikkeling gelijkaardig, maar de cijfers liggen hier heel wat hoger. In Brussel 

zijn de cijfers meer dan zes maal hoger dan in Vlaams-Brabant. 6,3 % van de bevolking krijgt er 

een leefloon of equivalent leefloon, en het aandeel stijgt over de gehele periode. 


: : Aantal Aantal leefloners leefloners en equivalent equivalent leefloners leefloners, leefloners 

, evolutie in de tijd 

% van de bevolking (18+) . 

1,8 

1,6 

1,4 

1,2 

1 

0,8 

2003 2005 2007 2009 2011 

arr. Halle-Vilvoorde prov. Vlaams-Brabant 

arr. Leuven Vlaams Gewest 

Bron data: POD Maatschappelijke Integratie; bevolking: ADSEI, FOD Economie 

We zien dus een gelijkaardige evolutie als bij de werkloosheidsgraad, die gelijkloopt met de 

economische conjunctuur. Er zijn echter grote verschillen tussen het leefloon en het equivalent 

leefloon. Het aandeel leefloners kent globaal een stijgende tendens, terwijl het aandeel 

equivalent leefloners daalt tot in 2009 (Figuur 12). In Vlaanderen zien we dezelfde tendensen, 

maar het aandeel leefloners is er veel hoger. In Brussel is de stijging van het aandeel leefloners 

meer uitgesproken, en ook de daling van het aandeel equivalent leefloners is er minder sterk. 

Door de recente stijging is het aandeel equivalent leefloners er nu hoger dan in 2003.



: : Aan Aantal Aan Aantal 

tal leefloners leefloners of of equivalent equivalent leefloners, leefloners, evolutie evolutie in in de de tijd 

tijd 


1 

0,8 

0,6 

0,4 

0,2 

0 

2003 2005 2007 2009 2011 

leefloon arr. Halle-Vilvoorde eq. leefloon arr. Halle-Vilvoorde 

leefloon arr. Leuven eq. leefloon arr. Leuven 

leefloon prov. Vlaams-Brabant eq. leefloon prov. Vlaams-Brabant 

leefloon Vlaams Gewest eq. leefloon Vlaams Gewest 


Equivalent leefloners zijn voornamelijk personen die geen leefloon kunnen ontvangen omdat ze 

geen burger zijn van de EU en niet in het bevolkingsregister zijn ingeschreven. Dat laatste wil 

zeggen dat ze niet het statuut van 'gevestigde vreemdeling' hebben. Het gaat dan ook bijna 

uitsluitend (99%) om niet-Belgen, en meer specifiek niet-EU-nationaliteiten (97%). Ter 

vergelijking: bij het gewone leefloon is het aandeel niet-Belgen 24% en het aandeel niet-EU- 

nationaliteiten 17%. 25 

De dalende tendens van het aandeel equivalent leefloners heeft 

grotendeels te maken met wetswijzigingen. Het aantal asielzoekers dat gebruik kan maken van 

financiële hulp is ingeperkt. In principe komen kandidaat-vluchtelingen nu alleen nog in 

aanmerking voor materiële steun. Er zijn echter een aantal uitzonderingen. Dit geldt 

bijvoorbeeld voor de asielaanvragen die ontvankelijk zijn verklaard voor 1 juni 2007, of voor 

kandidaat-vluchtelingen die door FEDASIL worden doorverwezen naar een OCMW. Dat laatste 

gebeurt wanneer het aantal beschikbare plaatsen in de opvangstructuren ontoereikend blijkt. 

Op dit moment is het aandeel kandidaat-vluchtelingen binnen de equivalent leefloners relatief 

beperkt (27%). In 2008 bestond nog meer dan de helft van de equivalent leefloners uit 

kandidaat-vluchtelingen. De meeste andere equivalent leefloners zijn vreemdelingen die in het 

vreemdelingenregister zijn ingeschreven. 26 

27

28 


Slechts 3,2% van de leefloners en equivalent leefloners is ouder dan 65. Deze groep wordt hier 

niet beschouwd en komt aan bod bij het hoofdstuk over de inkomensgarantie voor ouderen. 

De leefloners (inclusief equivalent leefloners) zijn ongelijk gespreid over de provincie. Kaart 13 

toont de (equivalent) leefloners van 18 tot 64 jaar als aandeel van de bevolking van 18 tot 64 

jaar. 27 

Het aandeel leefloners en equivalent leefloners jonger dan 65 jaar is hoog rond Brussel, 

vooral ten noordoosten en noordwesten van de stad, in Leuven, Tienen, en in mindere mate in 

Halle, Landen en Liedekerke. 

Kaart Kaart 13 13: 13 : Leefloners Leefloners en en equivalent equivalent leefloners leefloners jonger jonger dan dan 65 65 jaar jaar (2010) 

(2010) 

% van de bevolking (18-64 jaar) 

1,66 - 2,98 (Brussel: 1,66 - 15,69) 

1,23 - 1,65 

0,86 - 1,22 

0,61 - 0,85 

0,27 - 0,60 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

400 

leefloon 

equivalent leefloon 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 


Bron data: POD maatschappelijke integratie; bevolking: ADSEI, FOD Economie 


2.2.2 2.2.2 2.2.2 Verschillen Verschillen naar naar geslacht, geslacht, geslacht, leeftijd leeftijd en en gezin gezinsvorm gezin gezinsvorm 

svorm 

Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Mannen en vrouwen, verschillende leeftijdsgroepen en verschillende gezinsvormen zijn niet 

allemaal gelijk vertegenwoordigd bij de leefloners. Figuur 13 (links) toont de evolutie van het 

aandeel vrouwen dat aangewezen is op een leefloon of equivalent leefloon. Dit aandeel ligt in 

stijgende lijn, en bedraagt nu meer dan de helft. Dit heeft vooral te maken met een stijging van 

het aandeel vrouwen bij het equivalent leefloon, van 32% naar 42%. Bij het leefloon is het 

aandeel vrouwen steeds hoger geweest en schommelt rond de 55%. Figuur 13 (rechts) toont 

het aandeel van de verschillende leeftijdsgroepen en de evolutie daarvan in de tijd. Meer dan de 

helft van de (equivalent) leefloners is jonger dan 35 jaar, en het aandeel van de jongste groep 

(jonger dan 25 jaar) stijgt. Ook het aandeel van de hogere leeftijdsgroepen (45+) stijgt. Deze 

stijging is te wijten aan een inhaalbeweging bij het equivalent leefloon, waar de middengroepen 

(25-34 jaar en 35-44 jaar) wel nog steeds veel sterker vertegenwoordigd zijn dan bij de 

leefloners.



: : Aantal Aantal leefloners leefloners en en equivalent equivalent leefloners leefloners in in Vlaams-Brabant Vlaams 

Brabant naar geslacht (links) en leeftijd (rechts) 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Bron data: POD Maatschappelijke Integratie 

Vrouw 

Man 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 

Figuur 14 toont het aandeel van de verschillende gezinsvormen onder (equivalent) leefloners. 

Het aandeel van gezinnen met kinderen stijgt, maar de belangrijkste groep bestaat nog steeds 

uit alleenstaanden. Dit aandeel daalt wel, maar bedraagt nog steeds bijna de helft. Deze daling 

is vooral opvallend bij het equivalent leefloon. De leefloners en equivalent leefloners hebben nu 

een gelijkaardige gezinsstructuur. Een groeiende groep onder de leefloners zijn studenten. Het 

gaat nu om 10% van de leefloners, dubbel zoveel dan in 2003. 


: : Aantal Aantal leefloners leefloners en en equivalent equivalent leefloners leefloners in in Vlaams-Brabant Vlaams 

Brabant naar naar gezinssituatie 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 


Onbekend 

Met kinderen 

Samenwonend 

Alleenstaand 

2.2.3 2.2.3 2.2.3 Recht Recht op op maatschappelij 

maatschappelijke maatschappelij ke integratie integratie en en recht recht op op op maatschappelijke 

maatschappelijke 

hulp 

hulp 

Zoals eerder gesteld zijn het leefloon en het equivalent leefloon een onderdeel van het Recht op 

Maatschappelijke Integratie (RMI), respectievelijk het Recht op Maatschappelijke Hulp (RMH). 

Naast het (equivalent) leefloon kan ook tewerkstelling en medische hulp worden toegekend. De 

overgrote meerderheid van de RMI-gerechtigden in Vlaams-Brabant ontvangen ook een leefloon 

(94%). Dit is minder uitgesproken bij RMH-gerechtigden, waar het om 65% gaat. Dit aandeel 

daalt ook sterk. In 2003 was dat nog meer dan 80%. In Vlaanderen als geheel en in Brussel zijn 

deze cijfers nog lager. In Brussel is het nu zelfs minder dan de helft. 

55+ 

45-54 

35-44 

25-34 

30 


Gezien de meerderheid van de RMI- en RMH-gerechtigden een (equivalent) leefloon ontvangen, 

zien we gelijkaardige evoluties in de tijd dan bij de (equivalent) leefloners, hoewel de cijfers 

natuurlijk wat hoger liggen (Figuur 15 en Figuur 16). Ook de verschillen tussen de gemeenten 

leveren een gelijkaardig beeld op (Kaart 14). RMH-gerechtigen wegen wel wat meer door, net 

omdat een minder groot aandeel van hen financiële steun ontvangt. 


: : Aantal Aantal rechthebbenden rechthebbenden op op een een RMI RMI en en RMH, RMH, evolut evolutie evolut ie in de tijd 


2 

1,8 

1,6 

1,4 

1,2 

1 

2003 2005 2007 2009 2011 





: : Aantal Aantal rechthebbenden rechthebbenden op op een een RMI RMI of of RMH RMH , , evolutie evolutie in in de de tijd 

tijd 


1,2 

1 

0,8 

0,6 

0,4 

0,2 

2003 2005 2007 2009 2011 

RMI arr. Halle-Vilvoorde RMH arr. Halle-Vilvoorde 

RMI arr. Leuven RMH arr. Leuven 

RMI prov. Vlaams-Brabant RMH prov. Vlaams-Brabant 

RMI Vlaams Gewest RMH Vlaams Gewest 

Bron data: POD Maatschappelijke Integratie; bevolking: ADSEI, FOD Economie


Kaart Kaart 14 14: 14 : RMI RMI- RMI en RMH RMH-gerechtigden RMH 

gerechtigden jonger dan 65 jaar jaar (2010) 


1,96 - 3,45 (Brussel: 1,96 - 17,92) 

1,47 - 1,95 

1,06 - 1,46 

0,76 - 1,05 

0,44 - 0,75 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

400 

Recht op Maatschappelijke Integratie 

Recht op Maatschappelijke Hulp 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Ook de cijfers naar geslacht en leeftijd zijn gelijkaardig (Figuur 17) aan die van het (equivalent) 

leefloon, hoewel de mannen hier nog net in de meerderheid zijn en de middelste 

leeftijdsgroepen (25-44 jaar) wat meer aanwezig zijn. RMH-rechthebbenden wegen hier immers 

wat meer door en de mannen en middelste leeftijdsgroepen zijn daar relatief belangrijker dan bij 

de RMI-gerechtigden. 


: : Aantal Aantal RMI RMI- RMI en RMH RMH-gerechtigden RMH 

gerechtigden gerechtigden in in Vlaams Vlaams-Brabant Vlaams 

Brabant naar geslacht (links) en leeftijd leeftijd (rechts) 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 


Vrouw 

Man 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 

55+ 

45-54 

35-44 

25-34 

32 


Een deel van de RMI- en RMH-gerechtigden kan worden tewerkgesteld. Dit aandeel stijgt sterk 

in de tijd, zowel in het arrondissement Leuven, het arrondissement Halle-Vilvoorde als in 

Vlaanderen (Figuur 18). Het bedraagt nu meer dan 10%. Binnen de tewerkgestelden zijn 

mannen licht in de meerderheid en hun aandeel stijgt. Verder is er een oververtegenwoordiging 

van de 35-44 en 45-54 jarigen. Er is een ondervertegenwoordiging van de jongste en oudste 

leeftijdsgroep. Bijna 1 op 4 is een RMH-gerechtigde en dit aandeel stijgt. 


: : Aan Aantal Aan tal RMI RMI- RMI 

en RMH RMH-gerechtigden RMH 

gerechtigden met tewerkstelling 

% van de RMI- en RMH-gerechtigden . 

12 

10 

8 

6 

4 

2003 2005 2007 2009 2011 




2.3 2.3 De De De inkomensgarantie inkomensgarantie voor voor ouderen 

ouderen 

De inkomensgarantie voor ouderen (IGO) is een minimuminkomen voor personen vanaf 65 jaar. 

Het wordt toegekend aan ouderen die niet voldoende pensioenrechten hebben opgebouwd en 

niet over voldoende andere bestaansmiddelen beschikken. Bij wie op de leeftijd van 65 jaar 

reeds een pensioen of een andere tegemoetkoming ontvangt of heeft aangevraagd wordt het 

recht op een IGO sinds 2010 automatisch onderzocht. 28 

De IGO is op 1 juni 2001 ingevoerd ter vervanging van het gewaarborgd inkomen voor 

bejaarden (GIB). Diegenen voor wie het bedrag van het GIB hoger bleek dan het IGO, blijven 

het GIB ontvangen. In 2011 ging het in Vlaams-Brabant nog om 14% van de begunstigden. De 

hier gebruikte cijfers bevatten ook de begunstigden van een GIB. 

Kaart 15 toont het aandeel ouderen dat recht heeft op een inkomensgarantie voor ouderen. Dit 

aandeel is vooral hoog in het Hageland, in Leuven, in een aantal gemeenten rond Brussel (Asse, 

Drogenbos, Sint-Pieters-Leeuw, Vilvoorde) en in een aantal gemeenten in het westen van de 

provincie (Londerzeel, Opwijk, Roosdaal). Ten zuidoosten van Brussel en Leuven zijn er lage 

waarden, met uitzondering van Bertem en Huldenberg. Tenslotte heeft ook Kampenhout een 

bovengemiddelde waarde.


Kaart Kaart 15 15: 15 : Aandeel Aandeel van van de de 65 65-plussers 65 plussers dat dat een IGO ontvangt (01/01/2011) 

% van de bevolking (65+)* 

5,2 - 6,2 (Brussel: 5,2 - 23,7) 

3,4 - 5,1 

2,8 - 3,3 

2,2 - 2,7 

1,5 - 2,1 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

* t.o.v. de bevolking op 01/01/2010 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

aantal 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

10 

100 

1.000 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 


Bron data: Rijksdienst voor pensioenen; bevolking: ADSEI, FOD Economie 


Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

De laatste jaren is er geen sterke stijging van het aandeel 65-plussers dat beroep doet op een 

IGO, maar het gemiddeld uitgekeerd bedrag kent wel een stijging. Niet iedereen ontvangt 

immers hetzelfde bedrag. Het juiste bedrag dat wordt uitgekeerd is afhankelijk van het pensioen 

en de bestaansmiddelen waarover men reeds kan beschikken. De IGO is een individueel recht, 

maar het bedrag is mede afhankelijk van het feit of men al dan niet alleen woont. Kaart 16 

toont het gemiddeld bedrag per begunstigde. Dit aandeel is vooral hoog in stedelijke gebieden: 

het is bovengemiddeld in de ruime rand rond Brussel (behalve in het zuidoosten) en in het 

Leuvense. In het Hageland is het alleen in Scherpenheuvel-Zichem bovengemiddeld. De hogere 

waarden in stedelijke gebieden betekenen niet noodzakelijk dat de armoede er meer ouderen 

treft, maar wel dat de armoede er scherper is. 

Kaart Kaart 16 16: 16 : Gemiddeld Gemiddeld uitgekeerd uitgekeerd bedrag bedrag van van de de IGO IGO (01/01/2011) 

(01/01/2011) 

euro per begunstigde 

358 - 436 (Brussel: 358 - 497) 

318 - 357 

278 - 317 

238 - 277 

157 - 237 

Vlaams-Brabant: 317 

Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

aantal 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

10 

100 

1.000 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 


Bron data: Rijksdienst voor pensioenen 


Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

33

34 


2.4 2.4 Tegemoetkomingen Tegemoetkomingen voor voor personen personen met met een een handicap 

handicap 

Een integratietegemoetkoming (IT) kan worden toegekend aan iemand met een handicap of 

chronische ziekte bij wie een gebrek aan of een vermindering van zelfredzaamheid werd 

vastgesteld en die daardoor bijkomende kosten heeft om zich in het maatschappelijke leven in 

te passen. Een inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) kan worden toegekend aan 

iemand die wegens een handicap of chronische ziekte niet meer dan één derde kan verdienen 

van wat een gezond persoon zou kunnen verdienen. Deze twee tegemoetkomingen kunnen 

gelijktijdig of afzonderlijk worden toegekend. De IT en de IVT kunnen aangevraagd worden 

vanaf de leeftijd van 21 jaar (daarvóór kan verhoogde kinderbijslag worden aangevraagd) en 

tot en met de leeftijd van 64 jaar. Vanaf de 65ste verjaardag kan alleen een tegemoetkoming 

voor hulp aan bejaarden (THAB) worden aangevraagd. Deze tegemoetkoming kan worden 

toegekend bij een verminderde zelfredzaamheid of gebrek aan zelfredzaamheid. Personen 

ouder dan 65 kunnen wel een IT en/of IVT blijven ontvangen, als het bedrag ervan hoger is dan 

het bedrag van de THAB. Genoemde tegemoetkomingen zijn een recht en worden niet 

automatisch toegekend. Er gelden inkomensvoorwaarden, verblijfsvoorwaarden (verblijf in 

België) en nationaliteitsvoorwaarden. 29 

Kaart 17 geeft het aantal personen van 21-64 jaar dat een IT en/of IVT ontvangt, per 1.000 

inwoners. De aanwezigheid van voorzieningen voor personen met een handicap beïnvloeden 

duidelijk de cijfers. Zo zien we de hoogste waarden in Bierbeek, Roosdaal, Tienen en Lennik. 

Algemeen zijn de hoge waarden in het oostelijke Hageland wel opvallend. 

Kaart Kaart 17 17: 17 : Aantal Aantal personen personen van van 21 21-64 21 64 64 jaar dat dat een IT en/of en/of IVT ontvangt (01/04/2011) 

(01/04/2011) 

per 1.000 inwoners (21-64 jaar)* 

18,7 - 47,3 

13,7 - 18,6 

11,2 - 13,6 

8,7 - 11,1 

6,5 - 8,6 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 


Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

400 

enkel IT 

enkel IVT 

IT en IVT 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Kaart 18 toont het aandeel personen van 65 jaar en ouder dat een IT, IVT en/of THAB ontvangt. 

Het aandeel is hier veel hoger dan bij de 21-64 jarigen, en bedraagt in een aantal gemeenten 

bijna 20%. Hoge waarden vinden we vooral in het Hageland en in het Pajottenland. Rond 

Brussel en in het Leuvense zijn de waarden meestal erg laag.


Kaart Kaart 18 18: 18 : Aantal Aantal personen personen van van 65 65 jaar jaar of of meer meer dat dat een een IT, IT, IVT IVT en/of en/of THAB THAB ontvangt ontvangt (01/04/2011) 

(01/04/2011) 

per 1.000 inwoners (65+)* 

119,1 - 192,5 

94,1 - 119,0 

69,1 - 94,0 

44,1 - 69,0 

13,9 - 44,0 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 


Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

400 

IT of IVT 

IT en IVT 

THAB 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




2.5 2.5 Verhoogde Verhoogde tegemoetkoming tegemoetkoming in in de de ziekteverzekering 

ziekteverzekering 

Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

De voorkeursregeling in de ziekteverzekering maakt de gezondheidszorg goedkoper (minder 

remgeld, lager plafondbedrag voor de maximumfactuur ...) voor bepaalde personen en 

gezinnen met een laag inkomen. Alle personen die een leefloon, een inkomensgarantie voor 

ouderen of een tegemoetkoming voor personen met een handicap ontvangen krijgen een 

verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering. In bepaalde gevallen geldt dat ook voor 

de andere leden van hun gezin. De voorkeursregeling geldt echter ook voor een hele reeks 

andere groepen met een laag inkomen. De hier gebruikte cijfers kunnen dus worden 

beschouwd als een veralgemening van bovenstaande cijfers. 

Concreet zijn er drie categorieën van personen die recht hebben op een verhoogde 

tegemoetkoming in de ziekteverzekering: 

Een eerste eerste categorie categorie verkrijgt de voorkeursregeling op basis van hun hoedanigheid 

hoedanigheid. hoedanigheid Het gaat om 

gepensioneerden, weduwen en weduwnaars, wezen en invaliden (het vroegere WIGW-statuut), 

langdurig werklozen van minstens 50 jaar oud, ambtenaren die op vroegtijdig pensioen zijn 

gesteld wegens ziekte of gebrekkigheid, en meer in het algemeen alle personen vanaf 65 jaar 

die in België verblijven, naast een aantal specifieke, numeriek kleine categorieën. Dit recht geldt 

ook voor de echtgeno(o)t(e) of levenspartner van de rechthebbende en eventuele personen ten 

laste. In alle genoemde gevallen is de voorkeursregeling wel aan inkomensvoorwaarden 

gebonden. Ze wordt ook niet automatisch toegekend, maar moet eerst worden aangevraagd. 

Een tweede tweede tweede categorie categorie verkrijgt de voorkeursregeling automatisch omdat zij reeds een sociaa sociaal sociaa l 

voordeel voordeel voordeel ontvangen: het leefloon, OCMW-steun, een gewaarborgd inkomen voor bejaarden of 

inkomensgarantie voor ouderen, een tegemoetkoming aan personen met een handicap of een 

verhoogde kinderbijslag wegens handicap. Dit recht geldt ook voor de echtgeno(o)t(e) van de 

rechthebbende en eventuele personen ten laste. Om dat recht uit te breiden tot de 

levenspartner moet de rechthebbende die partner wel kenbaar maken bij het ziekenfonds. 

35

36 


Een derde categorie wordt gevormd door diegenen met het OMNIO OMNIO-statuut 

OMNIO statuut statuut. statuut Dit statuut, dat 

geldt voor het hele gezin, is afhankelijk van het gezinsinkomen en is in het leven geroepen voor 

gezinnen met een laag inkomen die niet onder de twee genoemde categorieën van verhoogde 

tegemoetkoming vallen. Indien iemand in het gezin reeds recht heeft op verhoogde 

tegemoetkoming maar een ander lid van het gezin niet, kan de laatstgenoemde wel een 

aanvraag in het kader van OMNIO indienen. 

De cijfers die hier worden gebruikt zijn gegevens die verwerkt werden door de Studiedienst van 

de Vlaamse Regering (SVR). Voor Brussel zijn deze gegevens niet beschikbaar. Ze omvatten 

zowel de titularissen als de personen ten laste, en worden hier apart beschouwd voor personen 

jonger dan 65 jaar en 65-plussers. Ze werden uitgedrukt als percentage van de bevolking in de 

betreffende leeftijdsgroep. 

Er is een duidelijk verschil tussen beide leeftijdsgroepen (Kaart 19 en Kaart 20). Bij personen van 

0 tot 64 jaar gaat het in Vlaams-Brabant om 5,4% van de bevolking. De waarden zijn vooral 

hoog in stedelijke gebieden. De hoogste waarden vinden we in Drogenbos, Vilvoorde, 

Machelen, Leuven, Tienen en Diest. Het gebied ten westen en zuidwesten van Brussel (Wemmel, 

Asse, Liedekerke, Sint-Pieters-Leeuw, Halle) en het oostelijk Hageland (Aarschot, 

Scherpenheuvel-Zichem, Geetbets, Zoutleeuw en Landen) vertonen wel algemeen wat hogere 

waarden. De waarden bij de 65-plussers zijn veel hoger (25,2% van het totaal van de 65plussers 

in Vlaams-Brabant) en vooral het platteland vertoont hoge waarden. Dit geldt zowel 

voor het Hageland als voor het Pajottenland. Bovengemiddelde waarden vinden we verder 

alleen in het uiterste noordwesten van de provincie, in Drogenbos, Hoeilaart, Kampenhout, 

Bertem en Huldenberg. 

Kaart Kaart 19 19: 19 : Personen Personen van van 00-64 

0 64 64 jaar jaar met met een een verhoogde verhoogde tegemoetkoming tegemoetkoming in in de de ziekteverzekering ziekteverzekering (01/01/2010) 

(01/01/2010) 


7,4 - 9,6 

5,5 - 7,3 

4,2 - 5,4 

3,5 - 4,1 

2,7 - 3,4 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

1.500 

o.b.v. hoedanigheid 

o.b.v. sociaal voordeel 

OMNIO-statuut 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 


Bron data: KSZ, bewerking SVR; bevolking: ADSEI, FOD Economie 


Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw


Kaart Kaart 20 20: 20 : Personen Personen van van 65 65 jaar jaar of of meer meer met met een een verhoogde verhoogde tegemoetkoming tegemoetkoming in in de de ziekteverzekering ziekteverzekering (01/01/2010) 

(01/01/2010) 

% van de bevolking (65+) 

36,2 - 47,4 

30,2 - 36,1 

25,2 - 30,1 

21,2 - 25,1 

8,9 - 21,1 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

1.500 



OMNIO-statuut 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Er zijn ook verschillen naar geslacht. Het aandeel vrouwen (10,5%) met een voordeeltarief in de 

ziekteverzekering is heel wat hoger dan het aandeel mannen (7,2%). Een van de verklaringen 

hiervoor is de hogere levensverwachting van vrouwen, gecombineerd met het grotere aandeel 

ouderen dat een voorkeursregeling geniet. 30 

Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Vrouwen met een voorkeursregeling zijn, mede 

door het genoemde leeftijdseffect, iets talrijker op het platteland dan in de steden en 

omgekeerd. 

37

38 

DEEL II: Verhoogd risico op armoede 

DEEL DEEL II: II: Verhoogd Verhoogd Verhoogd risico risico risico op op armoede 

armoede 

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op een aantal situaties die kunnen leiden tot een verhoogd 

risico op armoede. Het gaat om de opleiding opleiding, opleiding om demografische demografische demografische factoren factoren, factoren om 

gezondheid 

gezondheidproblemen 

gezondheid 

gezondheidproblemen 

problemen en om de woonsituatie 

woonsituatie. woonsituatie 

Vaak hangen die factoren samen. Zo kan een 

slechte woonsituatie leiden tot een zwakke gezondheid, of kan een alleenstaande ouder minder 

tijd vrij maken voor opleiding. Genoemde factoren kunnen zowel oorzaak als gevolg zijn van 

armoede. Zoals hoger gesteld hebben kinderen die in armoede opgroeien ook meer kans om 

later zelf in armoede terecht te komen. 

Het is belangrijk te benadrukken dat alle tot hier behandelde factoren enkel een verhoogde kans 

op armoede inhouden. Zo is de kans dat iemand met een slechte gezondheid of een lage 

opleiding in de armoede belandt groter dan gemiddeld, maar dat is lang niet altijd het geval. 31 

3 Opleiding 

Opleiding 

Een laag opleidingsniveau leidt, via de 

arbeidsmarkt, tot een hoger armoederisico. 

Er is ook een duidelijke link tussen de 

opleidingsgraad van de ouders en die van 

hun kinderen: gemiddeld genomen zullen 

de kinderen van hoogopgeleide ouders een 

hogere scholing bereiken dan kinderen van 

laagopgeleide ouders. 

Ervaring Ervaring van van een een 17 17-jarige 17 jarige jongen jongen 

jongen 

“Ik moest naar het bijzonder onderwijs omdat ik 

een ‘lastige leerling’ was. Toegegeven, ik had 

nogal een grote mond … maar er waren 

leerkrachten die ik wel echt respecteerde! In het 

bijzonder onderwijs heb ik veel te weinig 

geleerd, dus nu kan ik alleen maar gaan werken 

in een beschutte werkplaats. En ook al wil ik niks 

slecht zeggen over die mensen, ik vind het echt 

niet tof om tussen gehandicapten te werken. Ik 

wil tramchauffeur worden!“ 

Kaart 21 toont het aantal personen van 25 jaar en meer met ten hoogste een diploma lager 

middelbaar 32 

. Er zijn hoge waarden in het Hageland, in de Zennevallei en in mindere mate in het 

Pajottenland (met wel een erg hoge waarde voor Liedekerke) en het noordwesten van de 

provincie. Er zijn relatief weinig laagopgeleiden in het Leuvense, ten zuidoosten van Brussel en 

in andere residentiële gemeenten als Wemmel, Meise en Keerbergen. De kaart van het aandeel 

personen met een diploma hoger onderwijs geeft het omgekeerde beeld. De gelijkenis tussen 

Kaart 21 en Kaart 22, die het aantal leerlingen in het beroepssecundair onderwijs (B-stroom in 

de eerste graad en BSO in de 2de, 3de en 4de graad) weergeeft, is opvallend. Alleen in het 

westen van de provincie is dat minder het geval.


Kaart Kaart 21 21: 21 : Bevolking Bevolking (25+) (25+) met met hoogstens hoogstens een een diploma diploma diploma lager lager middelb middelbaar middelb middelbaar 

aar onderwijs onderwijs (01/10/2001) 

(01/10/2001) 

(01/10/2001) 

% van de bevolking (25+) 

50,0 - 55,8 (Brussel: 50,0 - 59,9) 

46,0 - 49,9 

42,0 - 45,9 

38,0 - 41,9 

26,2 - 37,9 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 

Overijse 

Kampenhout 

Keerbergen 

Bertem 

Haacht 

Huldenberg 

Aantal 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

1.000 

5.000 

10.000 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Kaart Kaart 22 22: 22 : Aantal Aantal leerlingen leerlingen in in de de BB-stroom 

B stroom en het BSO (schooljaar 2009 2009-2010) 

2009 

2010) 2010) 

% van het aantal leerlingen in het gewoon voltijds secundair onderwijs 

22,2 - 29,3 

18,2 - 22,1 

16,2 - 18,1 

14,2 - 16,1 

8,8 - 14,1 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 




Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 

Overijse 

Kampenhout 

Keerbergen 

Bertem 

Haacht 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aantal 

400 

Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

B-stroom 

BSO 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 


Bron data: Vlaamse Overheid, Departement Onderwijs en Vorming 


Zoutleeuw 

Landen 

Landen 

Geetbets 

Geetbets 

Zoutleeuw 

39

4 Demografische Demografische factoren 

factoren 

40 


Het armoederisico is hoger voor bepaalde demografische groepen dan voor anderen. Eerder 

onderzoek toonde al aan dat ouderen het meest kwetsbaar zijn. Voor hen is het armoederisico 

bijna dubbel zo groot dan gemiddeld. Mede daardoor is het armoederisico ook hoger bij 

eenpersoonshuishoudens en tweepersoonshuishoudens waarvan minstens één persoon ouder is 

dan 65. Ook voor vrouwen - die een langere levensverwachting hebben - is het armoederisico 

hoger, hoewel het verschil hier minder uitgesproken is. Het armoederisico bij eenoudergezinnen 

is bijna drie maal zo groot dan gemiddeld. 33 

Daarnaast is ook de bevol bevolking bevol king van van niet niet-Belgische 

niet Belgische 

origine origine bijzonder kwetsbaar en dat geldt vooral voor personen van niet-Europese origine. 

Natuurlijk is het niet zo dat men arm is omdat men ouder is, in een eenoudergezin leeft of een 

niet-Belgische origine heeft. Zoals voor laagopgeleiden verloopt de causaliteit vaak via de 

tewerkstelling. De toegang tot de arbeidsmarkt is moeilijker voor eenoudergezinnen en 

personen van niet-Belgische origine, en dus ligt gemiddeld ook hun inkomen lager. 

4.1 4.1 Ouderen 

Ouderen 

Het aandeel ouderen in de bevolking is vooral hoog in het Hageland en in enkele residentiële 

gemeenten in en rond Brussel. In het Pajottenland zijn er ook vaak bovengemiddelde waarden. 

De oudere leeftijdsstructuur in deze gebieden heeft niet alleen te maken met ruimtelijke 

verschillen in natuurlijke aangroei, maar ook en vooral met migratiepatronen. Zo trekken 

jongeren weg uit landelijke gebieden, maar ook jongeren uit residentiële gemeenten kunnen 

(tijdelijk) wegtrekken, vaak naar de steden. 

Kaart Kaart 23 23: 23 : Aantal Aantal 65 65-pluss 65 pluss plussers pluss ers (01/01/2010) 

(01/01/2010) 

% van de bevolking 

18,8 - 21,1 

17,8 - 18,7 

17,3 - 17,7 

16,8 - 17,2 

14,8 - 16,7 (Brussel: 7,7 - 16,7) 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Overijse 

Aantal 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

100 

1.000 

Keerbergen 

Bertem 

Haacht 

Huldenberg 

10.000 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 




Zoutleeuw 

Landen 

Geetbets

De inkomens van ouderen worden in 

belangrijke mate bepaald door de 

pensioenen. Hieronder brengen we de 

hoogte van die pensioenen 34 

in kaart. Figuur 

19 toont het pensioenbedrag voor 

verschillende gezinsvormen. 

Het ligt voor de hand dat het pensioen van 

een alleenstaande gemiddeld lager is dan 

het totale pensioenbedrag van een koppel. 

Bij koppels waar er, naast 1 pensioen, nog 

een andere inkomensbron is (uit arbeid, van 

een RVA-uitkering, van OCMW-steun of van 

een arbeidsongeschiktheidsuitkering) zijn er 

wat meer hoge pensioenen en wat minder 

lage pensioenen dan bij alleenstaanden. Bij 

koppels met 2 pensioenen zijn er het minst 

pensioenen van minder dan 1.000 euro en 

het meest van meer dan 2.500 euro. 35 



: : Pensioenbedrag Pensioenbedrag voor voor verschillende verschillende gezinsvormen gezinsvormen (31/12/2008) 

(31/12/2008) 

100% 

80% 

60% 

40% 

20% 

0% 

4,4 

8,0 

31,8 

52,2 

alleenstaanden 

Bron data: KSZ 

3,5 

7,0 7,6 

7,9 6,1 

13,3 

28,4 

43,3 

koppels met 1 

pensioen + 

ander inkomen 

23,6 

37,1 

25,6 

koppels met 1 

pensioen 

23,7 

15,7 

28,5 

22,1 

10,0 

koppels met 2 

pensioenen 

Ervaring Ervaring vvan 

v an een 65 65-jarige 65 

jarige jarige man man man uit uit regio regio Tienen 

Tienen 

"Ik ben sinds juli van dit jaar gepensioneerd. 

Voorheen stond ik al lange tijd 'op de 

ziekenkas’. Ze hebben me voor 66% invalide 

verklaard. Wat kan ik nog zeggen? Ik ben 

alleenstaand en heb een klein inkomen. Ik huur 

momenteel een private woning voor 500 € per 

maand. En dat is iets minder dan de helft van 

mijn vervangingsinkomen. Zo kon het voor mij 

niet verder meer. Ik heb een sociale woning 

aangevraagd. Nu is er mij eentje toegewezen, 

maar ik heb bijna 5 jaar op de wachtlijst 

gestaan. En elk jaar maar opnieuw hernieuwen. 

Ik blijf met een grote onzekerheid zitten. Kan ik 

wel met mijn bescheiden pensioentje de eindjes 

aan elkaar knopen? De huisvestingsmaatschappij 

heeft weinig begrip voor onze situatie. Dat is 

toch mijn gedacht." 

17,4 

11,9 

26,6 

28,0 

16,2 

totaal koppels 

met enkel 

pensioen(en) 

5,5 

5,9 

9,9 

29,1 

49,5 

andere 

gezinsvormen 

>=2500 euro 

2000-2499 euro 

1500-1999 euro 

1000-1499 euro 

42 


Kaart 24 en Kaart 25 tonen, respectievelijk voor alleenstaanden en voor koppels, het aantal 

gezinnen met een pensioenbedrag lager dan 1.500 euro. De koppels met nog andere inkomens 

buiten het pensioen worden hier niet beschouwd. 

Bij de alleenstaanden vinden we vooral op het platteland hoge waarden. Opvallend is het 

Hageland, maar ook het Pajottenland, Huldenberg en Hoeilaart. Het omgekeerde zien we in 

stedelijk gebied. Lage waarden vinden we in het Leuvense, Tienen, Landen en Diest, en in heel 

wat gemeenten rond Brussel. Bij de koppels zien we een gelijkaardig beeld. 

Herne 

Kaart Kaart 24 24: 24 : AAlleenstaanden 

A Alleenstaanden 

lleenstaanden met met een een pensioenbedrag pensioenbedrag lager lager dan dan 1.500 1.500 euro euro (31/12/2008) 

(31/12/2008) 

% van de alleenstaanden met een pensioen 

83,0 - 90,9 

77,0 - 82,9 

71,5 - 76,9 

66,5 - 71,4 

56,0 - 66,4 


Bever 

Galmaarden 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

aantal 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

1.000 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

< 1000 euro 

1000 - 1499 euro 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Kaart Kaart 25 25: 25 25: 

: Koppels Koppels met met een een pensioenbedrag pensioenbedrag lager lager dan dan 1.500 1.500 euro euro (31/12/2008) 

(31/12/2008) 

% van de koppels met een of twee pensioenen 

37,3 - 49,9 (Brussel: 37,3 - 56,4) 

31,3 - 37,2 

26,3 - 31,2 

22,3 - 26,2 

17,9 - 22,2 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Overijse 

Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 

Linter 

Landen 




aantal 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

500 

< 1000 euro 

1000 - 1499 euro 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 

Linter 

Landen 




Geetbets 

Zoutleeuw 

Geetbets 

Zoutleeuw


Figuur 20 toont de evolutie van het aandeel pensioenen lager dan 1.500 euro, voor 

alleenstaanden en voor koppels. Ook hier werden koppels met nog een andere inkomensbron 

dan het pensioen niet beschouwd. Zowel voor de alleenstaanden als voor de koppels zien we 

dat het aandeel sterk daalt gedurende de laatste jaren, en zeker in 2008. Deze daling heeft niet 

alleen te maken met nieuwe gepensioneerden, met een hoger pensioen, maar ook met 

indexsprongen. Wanneer we de Vlaams-Brabantse waarden vergelijken met de Vlaamse 

waarden, zien we dat er in Vlaanderen relatief meer gepensioneerden zijn met een pensioen 

lager dan 1.500 euro. In Vlaams-Brabant zelf zijn de waarden het laagst in Halle-Vilvoorde. Tot 

voor kort waren de laagste waarden in Brussel te zien, maar deze voorsprong kalft af. Bij de 

koppels zijn er nu relatief meer pensioenen beneden de 1.500 euro in Brussel dan in Vlaams- 

Brabant. 


: Aandeel Aandeel pensioenen pensioenen lager lager dan dan 1.500 1.500 euro euro voor voor alleenstaanden alleenstaanden alleenstaanden en en koppels 

koppels 

% < 1.500 euro 

90 

80 

70 

60 

50 

40 

30 

20 


2003 2004 2005 2006 2007 2008 

alleenstaanden arr. Halle-Vilvoorde koppels arr. Halle-Vilvoorde 

alleenstaanden arr. Leuven koppels arr. Leuven 

alleenstaanden prov. Vlaams-Brabant koppels prov. Vlaams-Brabant 

alleenstaanden Vlaams Gewest koppels Vlaams Gewest 

alleenstaanden Brussels Gewest koppels Brussels Gewest 

43

4.2 4.2 4.2 Eenoudergezinnen 

Eenoudergezinnen 

Kaart 26 toont het aantal 

eenoudergezinnen als percentage van het 

totaal aantal gezinnen (met of zonder 

kinderen) 36 

44 

. Hoge waarden zijn er rond 

Brussel, in het zuiden van het Hageland en 

in een aantal gemeenten van het 

Pajottenland. In een aantal gevallen worden 

de cijfers wel sterk beïnvloed door de 

gezinsstructuur in de gemeente. Zo is het 

aantal eenoudergezinnen in Leuven erg laag 

als we dat bekijken t.o.v. het totaal aantal 

gezinnen. Wanneer we echter zouden 

kijken naar het aantal eenoudergezinnen als 

percentage van het aantal gezinnen met 

kinderen, krijgen we daar wel een hoge 

waarde. Dit is te verklaren door het grote 

aantal alleenwonenden in Leuven, waarin 

de rol van de universiteit groot is. In Brussel 

is trouwens hetzelfde te zien in de 

omgeving van de ULB en de VUB in Elsene 

en Etterbeek. Omgekeerd zijn de waarden 

in het Pajottenland veel minder hoog als we 

dat zouden bekijken t.o.v. het aantal 

gezinnen met kinderen, omwille van het 

lage aantal alleenwonenden in deze 

gemeenten. 


Ervaring Ervaring van van een een alleenstaande alleenstaande moeder moeder moeder van van 7 

7 

kinderen kinderen kinderen uit uit de de regio regio Vilvoorde 

Vilvoorde 

"Twee van de kinderen gingen met de school op 

zeeklassen. Toen ik de rekening hiervoor moest 

betalen ben ik met het vonnis, zeggende dat de 

vader voor de helft moet tussenkomen in de 

schoolkosten en de ziektekosten, naar de school 

gegaan. Ik heb mijn deel betaald en de naam 

van de schuldbemiddelaar van de vader aan 

school gegeven. De vader van de kinderen heeft 

zijn deel niet betaald, ik moest dan betalen of de 

kinderen mochten niet mee. Als je voor alles 

alleen staat is het niet moeilijk om in de 

armoede te komen. Of er nu een vonnis is of 

niet, de alimentatie wordt maar met 

mondjesmaat betaald of helemaal niet. Veel 

zeggen dan: we zullen loonbeslag leggen. Maar 

dan veranderen ze van werk en je bent terug 

naar af. Het is gewoon een vicieuze cirkel maar 

ondertussen moet je zorgen dat de kinderen 

groot worden.” 

Kaart Kaart 26 26: 26 26: 

: Aantal Aantal eenoudergezinnen eenoudergezinnen als als percentage percentage van van het het totaal totaal aantal aantal gezinnen gezinnen (01/01/2011) 

(01/01/2011) 

% van het totaal aantal gezinnen 

9,8 - 13,5 

8,8 - 9,7 

8,0 - 8,7 

7,4 - 7,9 

6,6 - 7,3 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Overijse 

Aantal 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

1.200 

alleenstaande moeders 

alleenstaande vaders 

Keerbergen 

Bertem 

Haacht 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 


Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning; BISA 


Zoutleeuw 

Landen 

Geetbets


4.3 4.3 Bevolking Bevolking van van niet niet-Belgische niet Belgische origine 

origine 

De bevolking van niet-Belgische origine kent 

een hoog armoederisico. Dit geldt vooral 

voor personen van niet-Europese herkomst, 

en het meest voor personen van 

Maghrebijnse of Turkse herkomst. Voor 

mensen afkomstig van een EU-land is dit 

veel minder het geval, zeker in Vlaams- 

Brabant waar heel wat medewerkers van de 

EU wonen (vooral ten zuidoosten van 

Brussel). Wanneer personen met een Zuid- 

Europese herkomst niet worden 

meegerekend, is de werkloosheid bij 

mensen van EU-herkomst zelfs lager dan bij 

personen van Belgische origine. 37 

Ervaring Ervaring van van een een allochtone allochtone man man uit uit de de regio 

regio 

Tienen Tienen 

Tienen 

"Ik ben in Armenië geboren en sinds 1997 ben 

ik naar België gekomen. Ik heb het statuut van 

politiek vluchteling. In Armenië was ik 

gedurende 20 jaar vrachtwagenchauffeur. Via 

Open School heb ik de 'Vlaamse' taal 

aangeleerd. Naast de VDAB ben ik goed 

geholpen door het OCMW van Tienen. Die 

sociale assistent heeft me heel veel geholpen. Ik 

kon geen vrachtwagenchauffeur meer worden 

omwille van gezondheidsredenen. Ik heb het 

moeilijk gehad omwille van mijn huidskleur en 

leeftijd. Maar nu werk ik in de keuken van de 

Amerant. Het is een contract voor 1 jaar. Ik werk 

hier graag, Ik kom onder de mensen. Voor de 

toekomst wil ik graag in de Kringloopwinkel van 

Tienen werken. Het is een betere job en vooral, 

ik werk dan full-time. Mijn sociaal assistent wil 

me daarbij helpen. De patrons zeggen altijd dat 

ze alleen maar jonge mensen willen. Daar kan ik 

toch niet tegen op. Ik kom uit het Oostblok en 

er is grote concurrentie met de mensen uit 

Polen." 

Kaart 27 geeft aan waar de bevolking van niet-EU-origine woont. Deze bevolkingsgroep is sterk 

vertegenwoordigd rond Brussel, vooral ten noordoosten van de stad, in Leuven en in Diest. De 

gemeenten ten zuidoosten van Brussel herbergen relatief veel personen afkomstig van rijke 

OESO-landen (VS, Canada, Australië, Japan ...). In de andere gemeenten rond Brussel, en vooral 

ten noordoosten van de stad, is de Maghrebijnse herkomst belangrijk. In Diest gaat het vooral 

om mensen van Turkse origine. In de meeste andere gemeenten zijn andere herkomstlanden 

belangrijker. Ten westen van Brussel zijn Afrikaanse herkomstlanden sterk vertegenwoordigd. 

Ten oosten van Brussel, en heel opvallend in Leuven, is de Aziatische herkomst belangrijk. 

Kaart 28 herhaalt deze gegevens op het niveau van deelgemeenten. Daaruit blijkt dat er ook 

binnen gemeenten grote verschillen zijn. Zo komt de kanaalzone rond Brussel veel duidelijker tot 

uiting. Ook is het duidelijk dat de waarden in de stadscentra veel hoger liggen dan in de andere 

deelgemeenten van de steden. 

45

46 


Kaart Kaart 27 27: 27 : De De bevolking bevolking van van niet niet-Europese niet Europese origine (01/01/2011) 


12,1 - 17,2 

6,2 - 12,0 

3,1 - 6,1 

1,6 - 3,0 

0,9 - 1,5 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

3.000 

Maghreb-landen en Turkije 

Noord-Amerika, Oceanië en andere rijke OESO-landen 

andere landen 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Bertem 

Huldenberg 

Haacht 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 


Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning 


Kaart Kaart 28 28: 28 : De De De bevolking bevolking van van niet niet-Europese niet Europese origine op op hhet 

h 

et niveau niveau niveau van van de de deelgemeenten deelgemeenten (01/01/2011) 

(01/01/2011) 


12,1 - 23,1 

6,2 - 12,0 

3,1 - 6,1 

1,6 - 3,0 

0,0 - 1,5 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Gooik 

Affligem 

Roosdaal 

Ternat 

Lennik 

Pepingen 

Opwijk 

Asse 

Merchtem 


Dilbeek 

Londerzeel 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 


Bos 

Drogenbos 

Zemst 


Linkebeek 

aantal 

Beersel Sint- 

Genesius- 

Rode 

2.000 

Maghreb-landen en Turkije 

Noord-Amerika, Oceanië en andere rijke OESO-landen 

andere landen 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Kraainem 

Hoeilaart 

Wezembeek-Bertem 

Oppem 

Tervuren 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

Overijse 

Herent 

Huldenberg 

Keerbergen 

Haacht 

Tremelo 

Rotselaar 

Leuven 

Begijnendijk 

Holsbeek 

Bierbeek 

Oud-Heverlee 

Lubbeek 

Aarschot 

Boutersem 

Hoegaarden 

Tielt-Winge 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Diest 


Linter 


Bron data: VDAB; bevolking: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning 


Landen 

Zoutleeuw

5 Gezondheidsproblemen 

Gezondheidsproblemen 

Personen met een zwakke gezondheid of 

met een handicap kennen een groter 

armoederisico dan gemiddeld. Ook hier 

speelt moeilijke toegang tot de 

arbeidsmarkt vaak een rol. Omgekeerd kan 

armoede ook leiden tot 

gezondheidsproblemen. Men stelt al jaren 

vast dat zowel het aantal gezonde jaren als 

de levensverwachting lager is voor armen 

dan gemiddeld. We kijken eerst naar de 

algemene algemene gezondheidstoestand gezondheidstoestand van de 

bevolking, en vervolgens naar de personen ersonen 

met met een een handicap handicap. handicap 


5.1 5.1 Algemene Algemene gezondheidstoestand 

gezondheidstoestand 

Ervaring Ervaring van van een een gehuwde gehuwde gehuwde vrouw vrouw vrouw met met met drie drie 

drie 

kinderen kinderen kinderen uit uit de de regio regio Vilvoorde 

Vilvoorde 

"Mijn man is ziek gevallen, resultaat: veel 

minder inkomen. Gelukkig hadden we een 

sociale woning. We hadden wel drie studerende 

kinderen, eerst nog lagere school, dan 

middelbaar en dan Universiteit en Hoge School. 

Het inkomen bleef altijd hetzelfde. Kwam er 2% 

bij dan ging de huishuur omhoog en zo kwam er 

nooit iets bij. Dus moest ik gewoon zoveel 

mogelijk alles organiseren en de moed niet laten 

zakken, wat soms moeilijk is. We moeten altijd 

zien dat we geen schulden maken. Geen 

vakantie, niet roken of drinken, alleen het 

nodige kopen. Zorgen dat de kinderen konden 

studeren voor een goed diploma. Ik heb jaren 

mijn verstand op nul gezet en alles uitgespaard 

om de studies en de kleren voor de kinderen te 

kunnen betalen. Ik kan mij ontspannen door 

vrijwilligerswerk te doen en andere mensen in 

armoede te helpen. Ik spreek een troostend 

woord en probeer ze de weg te wijzen hoe ze 

met minder geld kunnen leven. Mijn spreuk is: je 

staat ervoor en je moet erdoor." 

Voor de algemene gezondheidstoestand zijn we aangewezen op de gegevens van de sociaaleconomische 

enquête van 2001, waarbij de gehele bevolking werd bevraagd. 21,7% van de 

bevolking in Vlaams-Brabant vindt zijn of haar algemene gezondheidstoestand niet goed. Van 

4,9% van de bevolking is de gezondheidstoestand slecht of zeer slecht. In Vlaanderen zijn de 

waarden wat lager, in Brussel heel wat hoger. 38 

Deze beoordeling is afhankelijk van de leeftijd 

en het geslacht. Zo rapporteren oudere mensen vanzelfsprekend vaker een minder goede 

gezondheid dan jongeren. Om deze impact van leeftijdsstructuur en geslachtsverdeling weg te 

werken werd een index berekend. 39 

Als deze index hoger is dan 1, wil dit zeggen dat de 

gerapporteerde gezondheid minder goed is in die gemeente dan in Vlaanderen als geheel, los 

van leeftijds- of geslachtseffecten. Als deze index lager is dan 1, is de gerapporteerde 

gezondheid beter dan in Vlaanderen als geheel. Kaart 29 geeft deze index weer. 

47

48 


Kaart Kaart 29 29: 29 29: 

: Subjectieve Subjectieve gezondheidstoestand gezondheidstoestand van van de de bevolking, bevolking, gecorrigeerd gecorrigeerd voor voor leeftijd leeftijd en en geslacht geslacht (01/10/2001) 

(01/10/2001) 

% niet goed (index*) 

1,12 - 1,37 (Brussel: 1,12 - 1,87) 

1,03 - 1,11 

0,97 - 1,02 

0,91 - 0,96 

0,80 - 0,90 

Vlaanderen: 1,0 


* werkt het effect weg 

van een verschillende 

leeftijds- en geslachtsstructuur 

Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

aantal 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

7.500 

redelijk 

slecht 

zeer slecht 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Bertem 

Huldenberg 

Haacht 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

De gezondheidstoestand is duidelijk minder goed in het gehele Hageland, in de Zennevallei en 

in mindere mate in het Pajottenland. Ze is heel goed in de residentiële gemeenten ten 

zuidoosten en in mindere mate ten noordwesten van Brussel. Er is op gemeentelijk niveau dus 

een duidelijke overeenkomst tussen de gezondheidstoestand en het gemiddeld inkomen. 

5.2 5.2 Personen Personen met met een een handicap 

handicap 

Om een tegemoetkoming te ontvangen 

voor personen met een handicap of te 

genieten van bepaalde sociale en fiscale 

voordelen is een attest nodig van de 

Directie-Generaal (DG) Personen met een 

handicap. Kaart 30 toont het aantal 

personen met zulke erkenning. Ook hier zijn 

er lage waarden ten zuidoosten van Brussel 

en zijn er hoge waarden in het Hageland. 

Het Pajottenland vertoont hier ook hoge 

waarden. Zowel bij de 18-64 jarigen als bij 

de 65-plussers zijn deze patronen te zien. Bij 

de 18-64 jarigen zijn de waarden wel 

duidelijk hoger in gemeenten met grote 

voorzieningen voor personen met een 

handicap, zoals in Roosdaal, Bierbeek, 

Tienen en Diest. 40 

Ervaring Ervaring uit uit de de regio regio Tie Tienen Tie nen 

"Het leven lachte me toe. Ik was getrouwd, ik 

had werk en we hadden een huis gekocht. Toen 

sloeg het noodlot toe. Ik werd zwaar ziek. Ik 

kreeg fibromiogie. Dat is een tumor op het 

verdeelcentrum van de hersenen. Ze kwamen 

me halen met de ambulance van het Vlaamse 

Kruis. De toegang tot gezondheidszorg blijft 

beperkt voor arme mensen. De afstand is soms 

figuurlijk, soms letterlijk enorm groot. Ik kan 

geen medicamenten kopen, want mijn zoontje 

heeft schoolboeken nodig."


Kaart Kaart 30 30: 30 : Personen Personen met met een een erkenning erkenning door door de de DG DG Personen Personen met met een een handicap handicap (31/12/2010) 

(31/12/2010) 

% van de bevolking (18+)* 

6,9 - 8,8 

4,9 - 6,8 

4,4 - 4,8 

3,4 - 4,3 

2,1 - 3,3 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 


Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

aantal 

1.500 

18-64 jaar 

65+ 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Bertem 

Huldenberg 

Haacht 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


Bron data: DG Personen met een handicap; bevolking: ADSEI, FOD Economie 



-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 

Natuurlijk hebben niet alle personen met een handicap een erkenning (aangevraagd). We 

kunnen het totaal aantal personen met een handicap begroten door middel van de sociaaleconomische 

enquête 2001. Daarin werd aan iedereen gevraagd of men lijdt aan één of 

meerdere langdurige ziekten of handicap. Dit is het geval voor 19% van de bevolking. 14,9% 

van de bevolking is daardoor (af en toe of voortdurend) belemmerd in de dagelijkse bezigheden. 

5,3% is zelfs (af en toe of voortdurend) bedlegering vanwege deze ziekten. In Vlaanderen zijn 

de waarden wat hoger; in Brussel zijn ze nog hoger. 41 

Kaart 31 toont het aantal personen dat 

regelmatig belemmerd wordt in de dagelijkse bezigheden door een langdurige ziekte of 

handicap, opnieuw voorgesteld door een index. Deze kaart vertoont heel wat overeenkomsten 

met de kaart van het aantal erkenningen. 

Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Kaart Kaart 31 31: 31 : Aantal Aantal personen personen dat dat belemmerd belemmerd belemmerd wordt wordt in in in dde 

d e dagelijkse bezigheden bezigheden door door langdurige langdurige ziekte ziekte of of handicap 

handicap 

(01/10/2001) 

(01/10/2001) 

% regelmatig (index*) 

1,13 - 1,41 (Brussel: 1,12 - 1,47) 

0,97 - 1,12 

0,91 - 0,96 

0,85 - 0,90 

0,75 - 0,84 

Vlaanderen: 1,00 


* werkt het effect weg 

van een verschillende 

leeftijds- en geslachtsstructuur 

Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

aantal 

Overijse 

5.000 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

af en toe 

voortdurend 

Keerbergen 

Bertem 

Huldenberg 

Haacht 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

49

50 


Wel is het zo dat enkele gemeenten, zoals Vilvoorde en Machelen, hier relatief hogere waarden 

hebben. Het lijkt er dus op dat daar heel wat personen geen erkenning hebben (aangevraagd). 

Het omgekeerde is dan weer het geval in het Pajottenland. Informatieverstrekking en 

communicatie rond sociale voordelen en uitkeringen kunnen daarbij een rol spelen. 

Verschillende redenen kunnen ertoe leiden dat de bevolking in bepaalde gemeenten minder 

goed ingelicht is over het bestaan van sociale voordelen en uitkeringen en de manier waarop 

deze moeten worden aangevraagd. In de rand rond Brussel zijn er bijvoorbeeld veel 

anderstaligen en het voorzieningenaanbod is er kleiner, zodat doorverwijzing minder efficiënt 

kan gebeuren. 

6 Woonsituatie 

Woonsituatie 

Gemiddeld genomen heeft een huurder een 

groter risico op armoede dan een eigenaar. 

Dat wil niet zeggen dat woningeigenaars 

geen risico lopen op armoede. Wel is het zo 

dat personen in armoede meestal 

aangewezen zijn op de huurmarkt. De 

huurmarkt wordt meer en meer een 

restcategorie voor huishoudens die geen 

woning meer kunnen verwerven. Het 

gemiddeld inkomen van huurders daalt met 

de jaren. 42 

Ervaring Ervaring uit uit de de regio regio Halle 


"Ik woonde in een klein huisje (eigenlijk een 

krot) aan een drukke steenweg. De huisbaas 

beloofde me vanaf het begin dat ik erin woonde 

om nieuwe ramen te steken en het lekkende dak 

te hermaken. Tien jaar later was er nog steeds 

niets gebeurd. Het regende letterlijk overal 

binnen en de wind waaide er harder dan buiten. 

Resultaat: overal schimmel en geen courage 

meer om te kuisen en op te ruimen. Tot ik 

uiteindelijk in contact kwam met het OCMW. Ze 

lieten het huis onbewoonbaar verklaren en ik 

kon uiteindelijk terecht in een sociale woning. Ik 

leef nu in een kalme wijk. Ik moet het me wel 

terug gewoon maken om mijn huis in orde te 

houden want dat was ik na al die jaren wel 

verleerd, maar ik leef nu tenminste wind- en 

vochtvrij." 

Een specifiek probleem waarmee armen in Vlaams-Brabant kampen zijn de hoge hoge wwoning 

w woning 

oning- oning en 

huurprijzen huurprijzen. huurprijzen Dat wordt in een eerste onderdeel bekeken. Bovendien is het aanbod aan sociale 

woningen lager dan elders in Vlaanderen en België. Het huisvestingsaanbod wordt in een 

tweede onderdeel bekeken. In een derde onderdeel wordt ingegaan op de problematiek van 

energie energie en en water water. water De sterk stijgende prijzen hiervan zijn problematisch voor heel wat gezinnen 

met een laag inkomen. 

6.1 6.1 Hoge Hoge woning woning- woning en en huurprijzen huurprijzen 

huurprijzen 

Op Waals-Brabant na is Vlaams-Brabant de duurste Belgische provincie om te wonen, wanneer 

we ons baseren op de verkoopprijzen van gewone woonhuizen 43 

. Vooral de prijzen in het 

arrondissement Halle-Vilvoorde zijn erg hoog (Kaart 32). Alleen in het Brussels Hoofdstedelijk 

Gewest zijn de prijzen nog hoger. De minst hoge prijzen vinden we in het uiterste oosten van de 

provincie en in mindere mate in het uiterste westen.


Kaart Kaart 32 32: 32 : Gemiddelde Gemiddelde verkoopprijs verkoopprijs gewone gewone woonhuizen woonhuizen (2010) 

(2010) 

in euro 

256.000 - 366.613 (Brussel: 256.000 - 477.145) 

236.000 - 255.999 

211.000 - 235.999 

181.000 - 210.999 

143.425 - 180.999 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

aantal verkopingen 

Overijse 

250 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Bijgevolg zijn ook de huurprijzen, waar mensen in armoede vaak op aangewezen zijn, erg hoog 

in Vlaams-Brabant. De meest recente cijfers over de huurprijzen (2001) 44 

geven aan dat alleen 

Waals-Brabant nog duurder is. Ook bij de huurprijzen zijn de cijfers het hoogst in het 

arrondissement Halle-Vilvoorde (Kaart 33). Deze kaart wordt wel beïnvloed door de ongelijke 

spreiding van verschillende woningtypes: de huurwoningen ten zuidoosten van Brussel zijn heel 

wat groter dan de huurwoningen in Leuven of Vilvoorde, waar het vaak om appartementen 

gaat. Ook de kwaliteit van de woningen is verschillend. 

Kaart Kaart 33 33: 33 : Gemiddelde Gemiddelde huurprijs huurprijs woningen woningen (01/10/2001) 

(01/10/2001) 

in euro 

516 - 709 

476 - 515 

436 - 475 

396 - 435 

334 - 395 

Vlaams-Brabant: 436 

Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

3.000 

< 248 euro 

248 - 496 euro 

> 496 euro 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Linter 

Landen 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Geetbets 

Zoutleeuw 

51

52 


Hoge huurprijzen betekenen een grote hap uit het budget van lage inkomensgroepen. In het 

woononderzoek wordt er meestal een grens gelegd tussen 20% en 30%. Boven deze waarde 

wordt er gesteld dat de woonuitgaven een onredelijk deel van het inkomen in beslag nemen. 45 

Wanneer we een aantal vervangingsinkomens (het leefloon en de inkomensgarantie voor 

ouderen) vergelijken met de huurprijs van een gemiddelde woning, blijkt dat deze grens ruim 

overschreden wordt. Wanneer samenwonenden (met of zonder kinderen) die aangewezen zijn 

op een leefloon een gemiddelde woning huren, ligt het aandeel van de woonkost in hun 

inkomen tussen 52% en 78%. Het eerste cijfer is vermoedelijk een onderschatting en werd 

bepaald door de huurprijzen in 2001 te indexeren naar 2010. Het tweede cijfer is vermoedelijk 

een overschatting en werd bepaald door de huurprijzen in 2001 aan te passen aan de 

woningprijsevolutie tussen 2001 en 2010. Voor samenwonenden (met of zonder kinderen) die 

aangewezen zijn op een inkomensgarantie voor ouderen ligt dit aandeel tussen 42% en 63% 

(Tabel 2). Er zijn natuurlijk grote verschillen tussen de gemeenten. De laagste huurprijzen vinden 

we in Landen, de hoogste huurprijzen in Overijse (Kaart 33). 

Tabel Tabel 2: : Het Het aandeel aandeel van van de de huurprijs huurprijs van van een een gemiddelde gemiddelde woning woning in in het het inkomen inkomen van samen samenwonenden 

samen 

wonenden 

inkomen 

(euro) 

gemiddelde 

huur in 

2001 

(euro) 

gemiddelde 

huur 2010, 

geïndexeerd 

(euro) 

% van 

het 

inkomen 

gemiddelde huur 

2010, aangepast 

aan de woningprijsevolutie 

(euro) 

% van het 

inkomen 

Leefloon eefloon 1.007 436 516 51,2 51,2 51,2 

769 76, 76,3 76, 

IGO IGO 

1.246 436 516 41,4 41,4 

769 61,7 

61,7 

Bron data inkomens: POD Maatschappelijke integratie; Rijksdienst voor pensioenen 

Bron Data huurprijzen: ADSEI, FOD Economie 

6.2 6.2 6.2 Het Het Het huisvestingsaanbod 

huisvestingsaanbod 

De sociale huursector kan een alternatief bieden voor gezinnen met lage inkomens. Het 

inkomen van sociale huurders ligt inderdaad sterk beneden het gemiddelde. Het gemiddelde 

gezinsinkomen van sociale huurders bedraagt 16.957 euro, terwijl het gemiddeld netto 

belastbaar inkomen per aangifte 31.823 euro bedraagt. Dat wil zeggen dat het gemiddeld 

gezinsinkomen van sociale huurders slechts 53% bedraagt van het gemiddeld gezinsinkomen. 46 

Het aantal sociale woningen in Vlaams-Brabant is echter erg beperkt: geen enkele Vlaamse 

provincie kent een lager aandeel sociale huurwoningen dan Vlaams-Brabant. Vlaams-Brabant 

heeft slechts 3,5% sociale huurwoningen, terwijl het in Vlaanderen om 5,5% van de woningen 

gaat (wat ook weer lager is dan de waarden in Wallonië of Brussel 47 

). Deze 

ondervertegenwoordiging geldt zowel voor het arrondissement Leuven (3,4%) als voor het 

arrondissement Halle-Vilvoorde (3,7%). Het aandeel sociale huurwoningen ligt wel gevoelig 

hoger in een aantal steden (Vilvoorde, Leuven, Landen, Halle, Diest). Daarnaast hebben enkel 

Wezembeek-Oppem en Sint-Pieters-Leeuw nog een waarde die boven het Vlaamse gemiddelde 

ligt (Kaart 34). 9 van de 13 gemeenten zonder sociale woningen liggen in Vlaams-Brabant.

Kaart Kaart 34 34: 34 : Aandeel Aandeel sociale sociale huurwoningen huurwoningen huurwoningen (31/12/2009) 

(31/12/2009) 

% van de huishoudens 

5,6 - 10,9 (Brussel: 5,7 - 18,1) 

3,6 - 5,5 

1,6 - 3,5 

0,1 - 1,5 

0,0 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 


Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

750 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

eengezinswoningen 

appartementen 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 


Bron data: VMSW; huishoudens: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning; 

Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel-Hoofdstad 


Bijgevolg staan er heel wat gezinnen op de wachtlijst voor een sociale huurwoning. In Vlaams- 

Brabant waren er op 31 december 2009 9.610 kandidaat-huurders. De gemiddelde leeftijd van 

de aanvragers was 46 jaar, en de meeste aanvragers zijn tussen 30 en 50 jaar. De wachttijd 

(gemeten op het moment van toewijzing van een woning) bedroeg met 842 dagen meer dan 

twee jaar. 48 

Er zijn echter grote verschillen van gemeente tot gemeente (Kaart 35). Het aantal 

kandidaat-huurders is vooral hoog in Leuven, in de industriële as rond Brussel (Vilvoorde, 

Machelen, Zaventem, Sint-Pieters-Leeuw, Asse) en in andere steden (Diest, Tienen, Asse). 

Daarnaast zijn er enkel nog bovengemiddelde waarden in Ternat en Tremelo. Dit wil overigens 

niet zeggen dat deze gezinnen een sociale woning in die gemeente hebben aangevraagd. Wel 

verblijven zij op het moment van hun aanvraag in die gemeente. Deze kaart wordt dus mee 

bepaald door de spreiding van het huisvestingsaanbod in de minder dure segmenten. 

Kaart Kaart 35 35: 35 : Aantal Aantal kandidaat kandidaat-hu 

kandidaat hu huurders urders van van een een sociale sociale woning, woning, naar naar woonplaats woonplaats (13/12/2009) 

(13/12/2009) 

% van de private huishoudens 

4,5 - 9,7 

2,3 - 4,4 

1,2 - 2,2 

0,7 - 1,1 

0,0 - 0,6 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

aantal 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

1 

10 

1.000 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Linter 

Landen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 

Landen 


Bron data: VMSW; huishoudens: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning 


Geetbets 

Zoutleeuw 

Geetbets 

Zoutleeuw 

53

Ervaring Ervaring van van iemand iemand uit uit de de regio regio Halle 


"Ik wacht al negen jaar op een sociale woning. 

De huishuur op de privémarkt was in het begin 

nog net betaalbaar, maar uiteindelijk ben ik 

eraan ten onder gegaan. Mijn aanvraag was 

ingediend, maar ik kreeg geen antwoord. 

Uiteindelijk bleek dat ik die vraag moest 

vernieuwen, maar ik had wel andere zorgen aan 

mijn hoofd. De brief waarin dat stond, moet 

ergens tussen de stapels facturen verloren 

gegaan zijn. Eigenlijk kan het me allemaal niet 

meer schelen. Ik heb toch niets meer dat ze me 

kunnen afpakken." 

Kaart Kaart 36 36: 36 : Aantal Aantal huurwoningen huurwoningen (01/10/2001) 

(01/10/2001) 

% van het aantal woningen 

54 

29,6 - 45,0 (Brussel: 29,6 - 72,9) 

23,6 - 29,5 

17,6 - 23,5 

13,6 - 17,5 

7,1 - 13,5 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 


Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

aantal 

3.000 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Door dit lage aandeel sociale huurwoningen 

zijn de meeste kandidaat-huurders 

aangewezen op de private huurmarkt. Ook 

de private huurmarkt is vooral belangrijk in 

stedelijke gebieden. 

Kaart 36 geeft het aandeel van alle 

huurwoningen in het totaal aantal 

woningen. We zien opnieuw de industriële 

as rond Brussel en de stad Leuven. 

Daarnaast hebben ook Diest, Tienen, 

Aarschot en zowat alle gemeenten rond 

Brussel een bovengemiddelde waarde. 

private woning 

sociale woning 

Keerbergen 

Bertem 

Huldenberg 

Haacht 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

In de goedkopere segmenten van de private huurmarkt laat de kwaliteit van de woningen vaak 

te wensen over, maar ook heel wat eigenaarswoningen bieden een beperkte kwaliteit. Er is 

sinds 2001 echter geen enkele indicator beschikbaar die de woningkwaliteit meet. We kunnen 

wel kijken naar de ouderdom van de woningen, hoewel oude woningen niet noodzakelijk 

samengaan met een slechte kwaliteit. Kaart 37 toont het aantal woonhuizen gebouwd voor 

1946. We zien hier het zuiden van de provincie (vooral zuidelijk Hageland en zuidelijk 

Pajottenland), de stad Leuven en de industriële as rond Brussel.


Kaart Kaart 37 37: 37 : Aantal Aantal woonhuizen woonhuizen gebouwd gebouwd voor voor 1946 1946 (01/01/2010) 

(01/01/2010) 

% van de woonhuizen 

39,7 - 61,7 (Brussel: 39,7 - 98,8) 

29,7 - 39,6 

24,7 - 29,6 

22,2 - 24,6 

11,7 - 22,1 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Ervaring Ervaring van van een een alleenstaande alleenstaande vrouw vrouw zonder zonder 

zonder 

kinderen kinderen uit uit de de regio regio Tienen 

Tienen 

"Ik trek een tegemoetkoming van ‘De Zwarte- 

Lieve-Vrouwestraat’. Ik sta dus op de ziekenkas. 

Noodgedwongen heb ik moeten verhuizen van 

een privé-huurwoning naar een appartement 

van de sociale huisvestingsmaatschappij. Ik 

moest wel, want het was ervoor vies, vuil en 

ongezond. Voor mijn situatie als 'epileptieker' 

deed dat zeker geen goed. De huishuur was wel 

laag, maar wat koop je daar voor? Sommige 

delen van het huis waren niet verzekerd en ik 

droeg er wel de verantwoordelijkheid voor als er 

iets moest gebeuren, brand of zo… Sinds juni 

van dit jaar is me uiteindelijk een appartement 

aangeboden. Een heel opluchting voor mij. Ik zie 

lucht, ik zie licht en ik kom nu meer onder de 

mensen. Nu woon ik gerieflijk en de buren zijn 

vriendelijk" 

6.3 6.3 6.3 Energie Energie Energie en en water 

water 

aantal 

3.000 

voor 1919 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

1919-1945 

Overijse 

Keerbergen 

Bertem 

Huldenberg 

Haacht 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Aan de onderkant van de woningmarkt zijn 

er ook mensen die zich geen huurwoning 

meer kunnen veroorloven. Het is niet 

bekend hoeveel daklozen er in Vlaams- 

Brabant zijn. We weten wel dat in 2010 132 

gezinnen een installatiepremie van het 

OCMW kregen, waarvan 66 in Leuven. De 

installatiepremie is een geldsom die een 

gezin in staat moet stellen een woning te 

betrekken en in te richten. Daarmee kunnen 

meubels worden gekocht of aansluitingen 

betaald. Het doel van de premie is daklozen 

en personen die op een camping verblijven, 

aan te moedigen om zich in een woning te 

vestigen en zo over een officieel adres te 

beschikken. 

Terwijl de woningprijzen de laatste jaren heel sterk stegen (een woning in Vlaams-Brabant 

kostte in 2010 meer dan 30% meer dan in 2005); geldt dit ook voor de andere woonkosten: 

energie en water. Figuur 21 geeft de evolutie weer van de prijzen van elektriciteit, water, gas en 

vloeibare brandstoffen (stookolie) vanaf januari 2006. De waarde op deze datum werd gelijk 

gesteld aan 100 en de waarden in de maanden daarna werden als een percentage van dit getal 

uitgedrukt. We zien een opwaartse beweging van de elektriciteitsprijs en waterprijs, die ruim 

boven de stijging van de algemene levensduurte (gemeten door middel van het algemeen 

indexcijfer) uitkomt. De prijs van gas en zeker van stookolie varieert erg sterk, maar kent de 

laatste maanden ook een zeer sterke prijsstijging. 

55

56 



Algemene Algemene index index en en de de index index van van aardgas, aardgas, aardgas, stookolie, stookolie, elektriciteit elektriciteit en en water. 

water. 

180 

160 

140 

120 

100 

80 

60 

01/2006 01/2007 01/2008 01/2009 01/2010 01/2011 


Er bestaan echter een aantal federale sociale 

maatregelen die via de OCMW's 

tussenkomen in de energiekosten. Het 

sociaal verwarmingsfonds komt gedeeltelijk 

tussenbeide in de betaling van de 

verwarmingsfactuur wanneer men zich in 

een moeilijke financiële situatie bevindt. In 

Vlaams-Brabant deden in 2010 8.359 

gezinnen een beroep op dit fonds 49 

Dat is 

1,9% van het totaal aantal private 

huishoudens. 

Elektriciteit 

Waterverbruik 

Gas 

Vloeibare brandstoffen 

Algemeen indexcijfer 

Ervaring Ervaring uit uit uit de de de regio regio Halle 


"Bij ons in de blokken hebben ze een paar jaar 

geleden de energievoorzieningen 'vernieuwd'. 

Het gevolg is dat nu alle tellers in een proper 

lokaal staan, maar omdat dat lokaal proper zou 

blijven is dat steeds op slot. Wij kunnen dus zelf 

niet eens meer gaan controleren hoeveel we 

verbruiken. Ik volgde een cursus om beter met 

energie om te springen, maar ik kan niet weten 

of ik eigenlijk goed bezig ben. Als we vragen om 

naar de meters te kijken, kan dat niet. Na veel 

aandringen zeggen ze het ons wel, maar je moet 

achter hun veren zitten en dat pakt tijd. We zijn 

dus nog meer afhankelijk en of we nu willen of 

niet, we kunnen niets weten over ons verbruik. 

Mensen met een budgetmeter moeten ook 

gokken wanneer hun kaart zal op zijn." 

Het sociaal verwarmingsfonds komt echter niet tussen wanneer men verwarmt met aardgas via 

het distributienet. Bijgevolg is het aandeel gezinnen dat hiervan gebruik maakt erg klein in 

stedelijke gebieden, waar vooral met aardgas wordt verwarmd. Zij kunnen wel beroep doen op 

het gas- en elektriciteitsfonds. Dit fonds komt niet tussenbeide in de betaling, maar financiert 

wel de OCMW's die daarmee een dienst voor schuldbemiddeling en budgetbegeleiding kunnen 

opzetten. Ze kunnen ook achterstallige rekeningen aanzuiveren en maatregelen nemen voor 

een preventief sociaal energiebeleid. In Vlaams Brabant werd in 2010 voor 7.648 gezinnen 

schuldbemiddeling, budgetbegeleiding of budgetbeheer voorzien. Voor 3.377 gezinnen werd 

een tegemoetkoming gedaan voor de aanzuivering van niet-betaalde rekeningen. Voor 1.494 

gezinnen werden individuele acties preventief sociaal energiebeleid uitgevoerd. 50


7 Gezinnen Gezinnen met met schuldenlast 

schuldenlast 

'Nieuwe armoede' is een term die al enkele decennia gebruikt wordt om armoede aan te duiden 

waarvan de oorzaak ligt in economische recessie. Mensen die voorheen geen armoede kenden, 

worden getroffen door werkloosheid en komen zo in een armoedesituatie terecht. De laatste 

jaren stijgt het aantal gezinnen met schuldenlast heel sterk. Ook dat wordt vaak veroorzaakt 

door economische omstandigheden. Omwille van hun beperkte financiële armslag zijn mensen 

in armoede sterk vertegenwoordigd binnen deze groep van schuldenaren. Zij staan ook sterk 

onder druk van de consumptiemaatschappij, onder meer door het verlangen om via consumptie 

erkend te worden als volwaardig lid van de samenleving. In een eerste onderdeel wordt kort het 

het 

aantal aantal mensen mensen met met schuldenlast schuldenlast begroot. In een tweede onderdeel gaan we dieper in op 

betalingsproblemen betalingsproblemen voor voor elektriciteit elektriciteit en en gas gas. gas De eerder vermelde sterk stijgende prijzen voor 

deze producten werken betalingsproblemen immers in de hand. 

7.1 7.1 Het Het Het aantal aantal mensen mensen met met schuldenlast 

schuldenlast 

Het aantal mensen met schuldenlast loopt op. Begin 2007 waren er in België al 337.852 

kredietnemers (consumentenkredieten en hypothecaire leningen) met minstens één achterstallig 

krediet. Eind 2010 waren er dat al 365.374. Dit is 4,2% van de meerderjarige bevolking. In 

Vlaanderen is deze waarde lager (2,8%), in Wallonië en Brussel hoger (respectievelijk 5,8% en 

5,4%). In Vlaams-Brabant is deze waarde het laagst, met 2,5%. In het arrondissement Leuven 

gaat het zelfs maar om 2,2%. 51 

7.2 7.2 Betalingsproblemen Betalingsproblemen Betalingsproblemen voor voor elektriciteit elektriciteit en en gas 

gas 

Energieleveranciers kunnen het contract beëindigen van huishoudelijke klanten die hun 

energiefactuur niet meer betalen. Wanneer de klant geen nieuwe leverancier vindt, komt hij of 

zij automatisch terecht bij de netbeheerder van de gemeente die dan optreedt als sociale 

leverancier. Betaalt de klant ook hier de facturen niet, dan zal de sociale leverancier een 

budgetmeter plaatsen die vooraf moet worden opgeladen. In het najaar van 2009 werden de 

eerste budgetmeters voor aardgas geplaatst. Voordien waren enkel budgetmeters voor 

elektriciteit in omloop. Wanneer de klant ook de sociale leverancier niet meer betaalt, is er een 

minimumlevering voorzien, die echter ook niet gratis is. In een aantal gevallen zet ook de 

netbeheerder de levering stop. 

Voor het afsluiten van de energielevering moet de netbeheerder wel de toestemming krijgen 

van de gemeentelijke Lokale Adviescommissie (LAC). Hetzelfde geldt overigens voor het afsluiten 

van de watervoorziening. De LAC bestaat uit vertegenwoordigers van het OCMW en van de 

water- en energieleveranciers en zoekt in overleg met de achterstallige betaler naar een 

realistisch afbetalingsplan. Zij beslist dan bij consensus of de vraag van de distributeur terecht is 

en of deze dus mag overgaan tot afsluiting bij de klant. Dit kan enkel in bepaalde gevallen, 

bijvoorbeeld wanneer de klant weigert om een afbetalingsplan te sluiten. Ook zonder een advies 

van de LAC kan er worden afgesloten, maar enkel in welbepaalde situaties (bij onveiligheid, 

fraude, leegstand of levering zonder contract na verhuizing). De LAC komt ook samen bij een 

vraag van een klant voor heraansluiting. 

In Vlaams-Brabant waren er begin 2010 4.502 geplaatste actieve budgetmeters voor 

elektriciteit. Dat is 0,98% van de huishoudelijke elektriciteitsafnemers aangesloten op het 

distributienet. Op het einde van het jaar waren er dat al 4.949 of 1,08%. Het totale aantal 

budgetmeters voor elektriciteit (actief en niet actief) ligt bijna dubbel zo hoog (9.190 of 2,00%). 

57

58 


Het aandeel actieve budgetmeters is vooral hoog in de Zennevallei van Halle tot Vilvoorde, in de 

noordwestelijke rand van Brussel, in Liedekerke en in Tienen (Kaart 38). Ook de gemeenten 

Bever, Aarschot, Diest en Hoegaarden hebben bovengemiddelde waarden. Erg lage waarden 

vinden we vooral in het centrale deel van het Hageland en in het Pajottenland. De cijfers in 

Vlaanderen liggen heel wat hoger. Begin 2010 had 1,41% van de huishoudelijke 

elektriciteitsafnemers er een actieve budgetmeter. Op het einde van het jaar was dat al 1,55%. 

3,01% van de gezinnen heeft er een actieve of niet-actieve budgetmeter. 

Kaart Kaart 38 38: 38 38: 

: Het Het aantal aantal geplaatste geplaatste actieve actieve budgetmeters budgetmeters voor voor elektriciteit elektriciteit per per 1.000 1.000 gezinnen gezinnen (31/12/2010) 

(31/12/2010) 

per 1.000 gezinnen 

17,1 - 25,0 

11,1 - 17,0 

8,1 - 11,0 

5,1 - 8,0 

0,0 - 5,0 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

De Vlaams-Brabantse Lokale 

Adviescommissies (LAC's) behandelden in 

2010 3.602 dossiers. Er werden 214 

huishoudelijke afnemers afgesloten 

(exclusief afsluitingen ingevolge verhuis) na 

een advies van het LAC, voornamelijk 

omwille van weigering of niet-naleving van 

een afbetalingsplan. 189 afsluitingen 

(exclusief afsluitingen ingevolge verhuis) 

gebeurden zonder advies van het LAC, 

voornamelijk omwille van leegstand. Begin 

2010 waren er 250 huishoudelijke afnemers 

afgesloten van elektriciteit. Op het einde 

van het jaar waren er dat 317. Ook hier 

liggen de cijfers heel wat hoger in 

Vlaanderen als geheel. 

aantal 

10 

50 

100 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Bertem 

Huldenberg 

Haacht 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 


Bron data: VREG; gezinnen: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning 


Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Ervaring Ervaring van van een een een alleenstaande alleenstaande vrouw vrouw uit uit de de 

de 

regio regio regio Leuven Leuven 

Leuven 

“Ik ben ooit afgesloten van energie. Op het 

begin durfde ik hier met niemand over praten of 

iemand om hulp vragen. Ik schaamde mij dat het 

mij moest overkomen en dacht dat ik met mijn 

probleem alleen stond. Op het ogenblik van de 

afsluiting woonden mijn kinderen nog thuis. 

Vooral voor hen vond ik het erg. Zij konden er 

immers niets aan doen en ik had schrik dat ze 

van mij weggenomen zouden worden. 

Uiteindelijk heb ik al mijn moed bijeen geraapt 

en ben ik toch hulp gaan zoeken. Alle 

energieproblemen zijn nu van de baan. Intussen 

heb ik ook geleerd dat ik niet de enige ben die 

in de problemen is geraakt.”


In Vlaams-Brabant waren er begin 2010 587 geplaatste actieve budgetmeters voor aardgas. Dat 

is 0,21% van de huishoudelijke afnemers aangesloten op het distributienet. Op het einde van 

het jaar waren er dat al 2.132 of 0,77%. De sterke stijging heeft te maken met het feit dat 

budgetmeters voor aardgas nog maar geplaatst worden sinds het najaar van 2009. Het totale 

aantal budgetmeters voor aardgas (actief en niet actief) ligt dan ook niet zo veel hoger (2.486 of 

0,90%) dan het aantal actieve budgetmeters. Ook hier liggen de cijfers hoger in Vlaanderen. 

De spreiding is gelijkaardig aan die van de budgetmeters voor elektriciteit, alleen hebben de 

gemeenten Aarschot, Diest en Bever hier geen bovengemiddelde waarden. Deze cijfers moeten 

wel met omzichtigheid worden geïnterpreteerd. Zowat alle gezinnen zijn aangesloten op het 

distributienet voor elektriciteit, maar dit geldt niet voor aardgas. Er zijn 457.569 huishoudelijke 

afnemers van elektriciteit via het distributienet, maar voor aardgas is dat slechts 275.741. Het 

aantal afnemers is relatief hoger in de rand rond Brussel, in het Leuvense en in Tienen. 

59

60 

DEEL III: Armoede bij gezinnen met kinderen 

DEEL DEEL III: III: Armoede Armoede bij bij gezinnen gezinnen met met kinderen kinderen 

kinderen 

Kinderarmoede is bijzonder ernstig omdat het niet alleen het welzijn van de kinderen in gevaar 

brengt, maar ook hun toekomst. Kinderen die in armoede leven hebben immers een veel hoger 

risico om later ook in armoede te belanden. Het is alarmerend dat de armoede onder kinderen 

in België hoger is dan de armoede onder de totale bevolking: 16,6% van de 0-17 jarigen leeft 

onder de armoedegrens, terwijl dit voor de totale bevolking 14,7% bedraagt. 52 

Bij de jongste 

leeftijdsgroep, de 0-6 jarigen leeft 16,5% onder de armoedegrens. Voor de 13-17 jarigen is het 

zelfs nog hoger (19,5%). Alleen de 65-plussers kennen nog een groter aandeel armen. Er zijn 

ook grote ruimtelijke verschillen. In Vlaanderen is het risico voor kinderen veel lager (8,3%), in 

Brussel is het veel hoger (31,1%). 

In een eerste deel gaan we na hoeveel kinderen opgroeien in een gezin zonder werk. De 

overgrote meerderheid van kinderen die opgroeien in een gezin zonder werk zijn immers arm 

(82,1%). Daarbij mag echter niet vergeten worden dat nog steeds 60% van de kinderen in 

armoede in een gezin wonen waar wel wordt gewerkt, deeltijds of voltijds, door één of twee 

ouders. In een tweede deel wordt nagegaan hoeveel kinderen een voorkeursregeling in de 

ziekteverzekering hebben omwille van een laag gezinsinkomen. Daar gaat het dus om een 

indicator die breder is dan alleen de werksituatie van de ouders. 53 

In een derde derde deel worden de 

'Gelijke Onderwijskansen'- of 'GOK'-indicatoren van de leerlingen in het basisonderwijs en 

secundair onderwijs geanalyseerd. Een van die indicatoren meet het gezinsinkomen, maar 

bijvoorbeeld ook de opleiding van de ouders wordt bevraagd. Dat laatste houdt wel een 

verhoogd risico op armoede in, maar betekent niet noodzakelijk dat het gezin ook arm is. In een 

vierde vierde deel deel wordt het aantal geboorten in kansarme gezinnen bekeken. Hier speelt het 

samenspel van niet alleen de werksituatie, het inkomen en de opleiding van de ouders, maar 

ook van de huisvestingssituatie, de opvoedingssituatie en de gezondheidssituatie. In de 

volgende twee onderdelen ligt de focus minder op armoede-indicatoren, maar verschuiven we 

de focus naar een aantal risicofactoren voor armoede. In het vijfde deel gaan we in op leerlingen 

met risicoschoolloopbanen, die kunnen leiden tot vroegtijdige schooluitval. In een zesde zesde zesde deel 

deel 

hernemen we één van de demografische risicofactoren, de gezinssituatie, vanuit het perspectief 

van het kind. We kijken niet naar het aantal eenoudergezinnen ten opzichte van het totaal 

aantal gezinnen, maar we kijken naar het aantal kinderen dat opgroeit in een eenoudergezin 

ten opzichte van het totaal aantal kinderen. 

Ervaring Ervaring uit uit de de regio regio Buizingen 

Buizingen 

"Mijn ouders scheidden toen ik vijf jaar was. Vader verdween met de noorderzon. Moeder geraakte in 

een depressie. De alimentatie kwam erg onregelmatig zodat het vaak de eindjes aan elkaar knopen was. 

Al snel leerde ik met heel weinig tevreden zijn: voeding en kleding was een voortdurende zorg, uitstapjes, 

film, vakantie kwam niet aan de orde. Moeder had ook een hele grote fierheid waardoor ze moeilijk om 

hulp kon vragen. Daarbij speelde voortdurend de zorg om moeder, en haar zoektocht om rond te komen, 

haar ziekte,… bezorgden me vele slapeloze nachten. Dankzij begrip vanuit de school, studietoelagen kon 

ik de school afmaken. Ik hou er een dubbel gevoel aan over: enerzijds dankbaarheid voor de steun die we 

kregen en anderzijds spijt om de vele gemiste kansen door gebrek aan vertrouwen en angst om in het 

leven te durven staan."


8 Kinderen Kinderen in in gezinnen gezinnen zonder zonder werk 

werk 

Het aandeel minderjarigen dat opgroeit in een gezin zonder inkomen uit arbeid of pensioen 

bedraagt in Vlaams-Brabant 7,0%, terwijl het in Vlaanderen om 7,5% gaat. Wanneer we naar 

de gezinnen kijken, liggen de waarden iets lager. Het aandeel gezinnen met minderjarige 

kinderen zonder inkomen uit arbeid of pensioen bedraagt in Vlaams-Brabant 6,6% en in 

Vlaanderen 7,0%. 

Deze cijfers daalden met de sterke economische conjunctuur in het midden van de jaren 2000, 

maar gaan sinds eind 2008 terug in stijgende lijn. Vooral eenoudergezinnen met minderjarige 

kinderen hebben geen inkomen uit arbeid of pensioen. Daar gaat het om 20,5%, terwijl het bij 

koppels met minderjarige kinderen slechts om 3,9% gaat. 

De waarden zouden in Vlaams-Brabant nog heel wat lager liggen moesten de gezinnen van 

werknemers van internationale organisaties, die in Vlaams-Brabant relatief talrijk zijn, niet 

worden meegeteld. De hier gebruikte cijfers zijn afkomstig van de Kruispuntbank van de Sociale 

Zekerheid (KSZ), die deze gezinnen registreert als gezinnen zonder inkomen uit arbeid, omdat zij 

niet verbonden zijn met de Belgische sociale zekerheid. Dit is heel duidelijk te zien op Kaart 39, 

waar de hoogste waarden ten zuiden en oosten van Brussel liggen. Daarom werden op deze 

kaart de gemeenten aangeduid waar een belangrijke aanwezigheid is van internationale 

werknemers. 54 

Wanneer we naar de andere gemeenten kijken, waar dit effect niet of minder 

speelt, zien we hoge waarden in de Zennevallei (Drogenbos, Vilvoorde, Machelen) en Leuven. 

Ook Tienen, Asse, Wemmel en Sint-Pieters-Leeuw hebben nog bovengemiddelde waarden. 

Verder zijn er nog iets meer uitgesproken waarden rond Brussel, in de steden in het Hageland 

en in enkele verspreide gemeenten (Liedekerke, Bever, Geetbets). Lage waarden zijn er in het 

Pajottenland, in het noorden van de provincie en ten zuiden en ten oosten van Leuven, tot aan 

de provinciegrens. Het gaat dus vooral om een stedelijk fenomeen. 

Kaart Kaart 39 39: 39 : Gezinnen Gezinnen met met minderjarige minderjarige kinderen kinderen zzonder 

z zonder 

onder inkomen inkomen uit arbeid of pensioen (31/12/2008) 

% van de gezinnen met minderjarige kinderen 

8,1 - 26,0 

6,7 - 8,0 

4,2 - 6,6 

2,8 - 4,1 

1,0 - 2,7 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

(Brussel: 8,5 - 35,0) 

belangrijke aanwezigheid 

internationale werknemers 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

aantal 

300 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

alleenstaande ouders 

koppels 

Overijse 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 

Linter 

Landen 




Geetbets 

Zoutleeuw 

61

62 


9 Kinderen Kinderen met met een een voorkeursregeling voorkeursregeling voorkeursregeling in in de 

de 




Figuur 22 geeft het aandeel van de bevolking dat gebruik maakt van de voorkeursregeling in de 

ziekteverzekering omwille van een laag inkomen (voor een omstandige definitie van de 

voorkeursregeling, zie p. 35) voor de verschillende leeftijdsgroepen. Het is duidelijk dat de 

waarden vooral hoog zijn bij de ouderen. 55 

Voor de leeftijdsgroepen onder de 50 jaar zijn het 

echter vooral de kinderen die terugvallen op de voorkeursregeling. De percentages stijgen 

naarmate de leeftijd vordert, tot een maximum bij de leeftijdsgroep van 15-19 jaar. Ook hier zijn 

de waarden in Vlaanderen beduidend hoger dan in Vlaams-Brabant. In het arrondissement 

Leuven zijn ze wat hoger voor de oudere kinderen. In het arrondissement Halle-Vilvoorde zijn ze 

wat hoger voor de jongere kinderen. 

De evolutie over de laatste drie jaar wijst naar een verjonging van de groep die een 

voorkeursregeling in de ziekteverzekering krijgt. Beneden de 45 jaar zien we een stijging van het 

aandeel. Hoe jonger de leeftijdsgroep, hoe sterker die stijging. Vanaf 45 jaar zien we een daling 

van het aandeel, dat sterker wordt naarmate de leeftijd toeneemt. Zo kennen de 0-4 jarigen een 

stijging van 3,7% naar 4,7%, terwijl de 75-plussers een daling kennen van 37,2% naar 33,6%. 


: Percentage Percentage van van de de bevolking bevolking met met een een voorkeursregeling voorkeursregeling in in de de ziekteverzekering, ziekteverzekering, naar naar leefti leeftijd leefti jd 

% voorkeursregeling 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 + 

leeftijdsgroep 


Vlaams Gewest 

prov. Vlaams-Brabant 

arr. Halle-Vilvoorde 

arr. Leuven 

Het OMNIO-statuut is in het leven geroepen voor gezinnen met een laag inkomen die niet onder 

de twee andere categorieën van verhoogde tegemoetkoming vallen (voor een omstandige 

definitie van de voorkeursregeling, zie p. 35). Het zijn vooral gezinnen met jonge kinderen die 

van dit statuut genieten. Dit is duidelijk te zien op Figuur 23, die het relatief belang van de drie 

genoemde regelingen in beeld brengt voor de verschillende leeftijdsgroepen.



Manieren anieren waarop de voorkeursregeling in in de ziekteverzekering wordt verkregen, naar naar leeftijd 

percentage 

80 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75+ 

Bron data: KSZ, bewerking SVR 

leeftijdsgroep 



OMNIO-statuut 

Kaart 40 en Kaart 41 tonen, voor de twee jongste en voor de twee oudste leeftijdsgroepen, het 

percentage van de kinderen dat geniet van de voorkeursregeling. Bij de 0-9 jarigen zijn de 

waarden vooral hoog in de Zennevallei, in de gemeenten ten noordwesten van Brussel, in 

Leuven, Liedekerke, Diest, Tienen, Zoutleeuw en Landen. De hoogste waarden zijn er in Leuven, 

Vilvoorde, Machelen en Asse. Het gaat dus vooral om een stedelijk fenomeen. Met uitzondering 

van de gemeenten ten zuidoosten van Brussel, vertoont heel de ruime rand rond Brussel 

trouwens waarden die rond of boven het gemiddelde liggen. Dit geldt echter ook voor een 

aantal meer landelijke gemeenten in het Hageland. 

Bij de 10-19 jarigen zien we een gelijkaardig beeld, maar is het Hageland relatief belangrijker, 

en het Pajottenland vertoont daar ook minder lage waarden. 

63

64 


Kaart Kaart 40 40: 40 : Personen Personen van van 00-9 

0 9 jaar jaar met met een een een verhoogde verhoogde tegemoetkoming tegemoetkoming in in in de de ziekteverzekering ziekteverzekering (01/01/2010) 

(01/01/2010) 


8,2 - 11,3 

5,2 - 8,1 

3,2 - 5,1 

2,2 - 3,1 

1,4 - 2,1 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

300 



OMNIO-statuut 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Kaart Kaart 41 41: 41 Personen Personen Personen van van 10 10-19 10 19 19 jaar jaar met met een een verhoogde verhoogde verhoogde tegemoetkoming tegemoetkoming in in de de ziekteverzekering ziekteverzekering (01/01/2010) 

(01/01/2010) 


9,6 - 12,9 

6,6 - 9,5 

4,6 - 6,5 

3,6 - 4,5 

2,3 - 3,5 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

aantal 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

300 



OMNIO-statuut 

Boortmeerbeek 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Keerbergen 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Linter 

Landen 

Diest 

Kortenaken 




10 10 Kinderen Kinderen geboren geboren in in kansarme gezinnen 

Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Kinderen die geboren worden in een kansarm gezin, krijgen niet altijd de kans om zich op een 

gelijkwaardige manier te ontplooien en te ontwikkelen. Ze lopen een verhoogd risico om ook als 

volwassene in een kwetsbare situatie terecht te komen.

10.1 10.1 Kansarmoedecriteria 

Kansarmoedecriteria 

Kansarmoedecriteria 


Aan de hand van zes criteria bepalen de regioteamleden van Kind en Gezin of een gezin 

waarmee zij in contact komen, al dan niet in kansarmoede leeft. In principe spreekt Kind en 

Gezin van een kansarm gezin als het aan minstens drie van de zes criteria voldoet. De 

regioteamleden kunnen echter beslissen om ook wanneer het gezin aan minder criteria voldoet, 

het toch als kansarm te beschouwen. Bovendien dient opgemerkt te worden dat niet voor alle 

criteria er een objectieve en absolute grens is. De zes criteria zijn: 

• Beschikbaar maandinkomen 

• Opleiding van de ouders 

• Arbeidssituatie van de ouders 

• Laag stimulatieniveau 

• Huisvesting 

• Gezondheid 

Onderstaande kaart toont hoeveel gezinnen er per gemeente aan de verschillende criteria 

voldoen. Het gaat hier om het gemiddeld aantal gezinnen in de jaren 2006 en 2007. 

Gemeenten met minder dan zeven geboorten in kansarme gezinnen, worden omwille van de 

leesbaarheid niet opgenomen op de kaart. 

In Leuven, Tienen en Vilvoorde, de gemeenten met het grootste aandeel geboorten in kansarme 

gezinnen bevinden gezinnen zich vooral in een meer kwetsbare situatie door hun lage inkomen, 

hun arbeidssituatie en hun opleidingsniveau. In Zaventem, ook een gemeente met een eerder 

hoog aandeel van geboorten in kansarme gezinnen, zijn er minder gezinnen met een laag 

opleidingsniveau, maar de huisvestingssituatie zorgt er wel vaker voor een verhoogd risico op 

kwetsbaarheid. 

Kaart Kaart 42 42: 42 42: 

: Criteria Criteria van van kansarme kansarme geboorten: geboorten: gemiddeld gemiddeld aantal aantal gezinnen gezinnen per per jaar jaar (2006-2007) 

(2006 

2007) 

gemiddeld aantal 

47 

Bever 

Inkomen 

Arbeidssituatie 

Opleidingsniveau 

Huisvesting 

Stimulatieniveau 

Gezondheid 

Galmaarden 

Liedekerke 

Herne 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Lennik 

Pepingen 

Asse 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Beersel 


Bos 

Wemmel 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 


Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Oppem 

Kraainem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 

Overijse 

Bertem 

Haacht 

Herent 

Leuven 

Tervuren 

Oud- 

Huldenberg Heverlee 

Tremelo 

Begijnendijk 

Rotselaar 

Holsbeek 

Bierbeek 

Lubbeek 

Aarschot 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Tielt- 

Winge Kortenaken 

Geetbets 

Glabbeek 


Bron data: Kind en Gezin 


Linter 

Zoutleeuw 

Landen 

65

66 


10.2 10.2 Geboorten Geboorten in in kansarme kansarme gezinnen 

gezinnen 

Op Kaart 43 kan u terugvinden welk aandeel van de kinderen geboren in 2006 tot 2008, 

geboren werd in een kansarm gezin. We maken hierbij gebruik van een driejarig gemiddelde 

omdat, door het kleine aantal in sommige gemeenten, er soms erg grote schommelingen zijn 

tussen de jaren. Vooral in Leuven en Tienen wordt een groot deel van de kinderen geboren in 

een kansarm gezin. Ook in de regio Vilvoorde-Zaventem, in Asse en in verschillende gemeenten 

in Noord- en Zuid-Hageland worden er meer kinderen dan gemiddeld in Vlaams-Brabant 

geboren in een kansarm gezin. 

Kaart Kaart 43 43: 43 : GGeboorten 

G eboorten in in in kansarme kansarme gezinnen gezinnen (2006 (2006-2008) 

(2006 2008) 

% van totaal aantal geboorten 

Bever 

7,2 - 11,0 

4,2 - 7,1 

3,2 - 4,1 

1,7 - 3,1 

0,0 - 1,6 


Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

gemiddeld aantal per jaar 

Meise 

Wemmel 

Beersel 

60 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Bertem 

Huldenberg 

Haacht 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 


Bron data: SVR, via lokale statistieken 


Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Vervolgens kunnen we ook kijken naar de evolutie van het aantal geboorten in kansarme 

gezinnen. In Figuur 24 is duidelijk te zien dat het aandeel van de geboorten in kansarme 

gezinnen in de twee arrondissementen onder het aandeel in het Vlaamse gewest ligt. Toch zien 

we ook in Vlaams-Brabant een duidelijke stijging en zien we na een groeiende kloof met 

Vlaanderen in de periode 2001-2005 opnieuw een 'inhaalbeweging'. Hoewel vanaf 2005 het 

aantal geboorten in kansarme gezinnen stijgt in heel Vlaanderen, is deze stijging in Vlaams- 

Brabant veel groter.



: : Evolutie Evolutie van van van de de geboorten geboorten in in kansarme kansarme gezinnen 

gezinnen 

% geboorten in een kansarm gezin 

8 

6 

4 

2 

0 

1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 

Bron data: SVR, via lokale statistieken 

11 11 De De GOK GOK-indicatoren 

GOK 

indicatoren indicatoren 


arr. Leuven Vlaams Gew est 

Scholen die erkend zijn door de Vlaamse Gemeenschap verzamelen jaarlijks de 'Gelijke 

Onderwijskansen'- of 'GOK'-indicatoren. Het gaat om vijf indicatoren die de thuissituatie 

weergeven van de leerlingen. Daarbij wordt gepeild naar het gezinsinkomen, naar de opleiding 

van de moeder, naar het al dan niet inwonen bij de ouders, naar het al dan niet behoren tot de 

trekkende bevolking, en naar de taal die in het gezin wordt gesproken. 

Wanneer één of meer van die indicatoren van toepassing is op een leerling gaat het om een 

zogenaamde indicator-leerling. Het aantal indicator-leerlingen is van belang bij de 

voorrangsregeling bij inschrijvingen. Wanneer één of meer van die indicatoren van toepassing is 

op een leerling, zonder rekening te houden met de thuistaal, gaat het om een zogenaamde 

GOK-leerling. Het aantal GOK-leerlingen is van belang voor extra ondersteuning van de scholen. 

Concreet gaat het om de volgende vijf indicatoren: 

• Het gezin ontving in het schooljaar, voorafgaand aan het schooljaar waarop de 

inschrijving van het kind betrekking heeft, minstens één schooltoelage; 

• De moeder is niet in het bezit van een diploma van het secundair onderwijs, een 

studiegetuigschrift van het tweede leerjaar van de derde graad van het 

beroepssecundair onderwijs of van een daarmee gelijkwaardig studiebewijs; 

• De leerling is tijdelijk of permanent buiten het eigen gezinsverband opgenomen 

door een gezin of persoon, een voorziening of een sociale dienst; 

• De ouders behoren tot de trekkende bevolking (binnenschippers, kermis- of 

circusexploitanten, woonwagenbewoners); 

67

68 


• De taal die de leerling in het gezin spreekt - dit is de taal die de leerling spreekt met 

moeder, vader, broers of zussen - is niet het Nederlands. Die taal is niet het 

Nederlands indien de leerling in het gezin met niemand of in een gezin met drie 

gezinsleden (de leerling niet meegerekend) met maximaal één gezinslid het 

Nederlands spreekt. Broers en zussen worden als één gezinslid beschouwd. 

De eerste vier indicatoren worden hieronder in kaart gebracht, zowel voor het basisonderwijs 

(kleuter- en lagere school) als voor het secundair onderwijs. Zij geven een goed beeld van de 

sociaal-economische situatie van de gezinnen met kinderen in Vlaams-Brabant. De indicator die 

de thuistaal meet wordt hier niet gebruikt. Die geeft immers een heel ander beeld en heeft geen 

directe relatie met (kans)armoede. 56 

Deze indicatoren worden gekarteerd volgens de woonplaats van de leerlingen en niet volgens 

de plaats van de school. In het secundair onderwijs zijn de verschillen tussen beiden 

vanzelfsprekend erg groot, gezien 31 van de 65 Vlaams-Brabantse gemeenten geen secundaire 

school hebben. 

11.1 11.1 Aantal Aantal leerlingen leerlingen met met een een schooltoelage 

schooltoelage 

Kaart 44 geeft, voor het basisonderwijs, het aandeel leerlingen dat een schooltoelage krijgt. Het 

krijgen van een schooltoelage is afhankelijk van het gezinsinkomen en is dus rechtstreeks 

verbonden met de armoedeproblematiek. 57 

Gemiddeld krijgt 15% van de leerlingen in het 

basisonderwijs een schooltoelage. De waarden zijn vooral hoog in de (vroegere) industriële as 

langs het kanaal Charleroi - Brussel - Schelde dat de Zenne volgt van Halle tot Vilvoorde. Ook in 

het oostelijk Hageland zijn er een aantal hoge waarden. Verder zijn er nog bovengemiddelde 

waarden in enkele gemeenten ten westen van Brussel (Asse, Affligem en Liedekerke) en in 

Leuven. De laagste waarden worden opgetekend in de residentiële zone ten zuidoosten van 

Brussel en ten zuiden van Leuven, en in een aantal andere residentiële gemeenten als 

Keerbergen en Meise. 

Kaart Kaart 44 44: 44 44: 

: Aantal Aantal leerlingen leerlingen met met een een schooltoelage schooltoelage in in het het basisonderwijs basisonderwijs (01/02/2010) 

(01/02/2010) 

% van de leerlingen in het basisonderwijs 

19,9 - 34,0 (Brussel: 19,9 -53,3) 

14,9 - 19,8 

11,9 - 14,8 

8,9 - 11,8 

4,8 - 8,8 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

aantal 

10 

100 

Overijse 

1.000 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 


Bron data: AgODi, Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 


Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw


Kaart 45 geeft de waarden voor het secundair onderwijs. De cijfers liggen beduidend hoger 

(18,2%) dan bij het basisonderwijs. Mogelijk heeft dit te maken met het groter aantal kinderen 

per gezin (de gezinsvorming is op deze leeftijd vaak ten einde). De inkomensgrenzen die worden 

gebruikt voor het toekennen van de schooltoelage zijn immers mee afhankelijk van het aantal 

kinderen ten laste Ook het groter aantal eenoudergezinnen kan een rol spelen (het aantal 

scheidingen neemt toe met de tijd). In zulke nieuwe eenoudergezinnen valt er immers vaak een 

inkomen weg. 58 

We zien in grote lijnen hetzelfde beeld, maar het Hageland kent relatief hogere 

waarden en ook in het Pajottenland vinden we hier en daar bovengemiddelde waarden. 

Kaart Kaart 45 45: 45 : Aantal Aantal leerlingen leerlingen met met een een schooltoelage schooltoelage in in het het secundair secundair onderwijs onderwijs (01/02/2010) 

(01/02/2010) 

% van de leerlingen in het secundair onderwijs 

23,3 - 33,9 (Brussel: 23,3 - 54,8) 

18,3 - 23,2 

15,3 - 18,2 

12,3 - 15,2 

7,1 - 12,2 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

aantal 

1 

10 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

1.000 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




11.2 11.2 Aantal Aantal leerlingen leerlingen waarvan waarvan dde 

d e moeder moeder geen geen diploma diploma 

diploma 

secundair secundair onderwijs onderwijs heeft heeft 

heeft 

Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Kaart 46 en Kaart 47 geven, respectievelijk voor het basisonderwijs en het secundair onderwijs, 

het aandeel leerlingen waarvan de moeder geen diploma van het secundair onderwijs heeft. 

Gezien het sterke verband tussen opleidingsniveau enerzijds en werkzekerheid en inkomen 

anderzijds, is dit een risicogroep. Voor het basisonderwijs gaat het om 13,6% van de leerlingen. 

De cijfers zijn opnieuw hoog in de Zennevallei (met de hoogste waarden in Sint-Pieters-Leeuw, 

Drogenbos, Vilvoorde, Machelen en Zaventem), ten westen van Brussel en in het oosten van het 

Hageland (met de hoogste waarden in Tienen en Diest). Erg lage waarden vinden we in de 

gemeenten rond Leuven, in de gemeenten ten zuidoosten van Brussel en in Keerbergen. 

We zien in grote lijnen dezelfde patronen bij het secundair onderwijs, hoewel ook hier het 

Hageland relatief wat hoger scoort en enkele gemeenten in het Pajottenland hier een 

bovengemiddelde waarde hebben. De cijfers over het secundair onderwijs zijn ook hier wat 

hoger (16,5% in Vlaams-Brabant) dan die over het basisonderwijs. De gemiddelde 

opleidingsgraad van de bevolking daalt met de leeftijd, zodat ouders van kinderen in het 

secundair onderwijs gemiddeld een wat lagere opleidingsgraad hebben dan ouders van 

kinderen in het basisonderwijs. 59 

69

70 


Kaart Kaart 46 46: 46 : Aantal Aantal leerlingen leerlingen in in het het het basisonderwijs basisonderwijs waarvan waarvan de de moeder moeder geen geen diploma diploma secundair secundair onderwijs onderwijs he heeft he eft 

(01/02/2010) 

(01/02/2010) 


19,7 - 33,0 (Brussel: 19,7 - 52,5) 

13,7 - 19,6 

10,7 - 13,6 

7,7 - 10,6 

4,2 - 7,6 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

aantal 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

10 

100 

1.000 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Kaart Kaart 47 47: 47 : Aantal Aantal leerlingen leerlingen in in het het secundair secundair onderwijs onderwijs waarvan waarvan de de moeder moeder geen geen diploma diploma secundair secundair onderwijs onderwijs heeft 

heeft 

(01/02/2010) 

(01/02/2010) 


22,6 - 36,8 (Brussel: 22,6 - 61,4) 

16,6 - 22,5 

13,6 - 16,5 

10,6 - 13,5 

6,8 - 10,5 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

11.3 11.3 GOK GOK-leerlingen 

GOK leerlingen 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

aantal 

10 

100 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

1.000 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

GOK-leerlingen zijn leerlingen op wie minstens één GOK-indicator van toepassing is, afgezien 

van de thuistaal. Het gaat om leerlingen met een schooltoelage, leerlingen waarvan de moeder 

geen diploma secundair onderwijs heeft, leerlingen die buiten het gezinsverband worden 

opgenomen en de leerlingen die behoren tot de trekkende bevolking. Deze twee


laatstgenoemde indicatoren worden hier niet gekarteerd, omdat het om heel erg kleine 

aantallen gaat. Van alle leerlingen in het basisonderwijs en secundair onderwijs worden er 362 

leerlingen buiten het eigen gezinsverband opgenomen en 143 leerlingen behoren tot de 

trekkende bevolking. Dat is respectievelijk 0,22% en 0,10% van de leerlingen. 

Ervaring Ervaring uit uit een een Wel Welzijnsschakel 

Wel ijnsschakel 

”In de basisschool betaalt de sociale kas de 

sportweek. Het is 15 euro voor drie halve dagen. 

Voor mij is dat veel, want we leven van een 

vervangingsinkomen. Ik moet vaak zelf de stap 

naar de school zetten wat mij een triestig en raar 

gevoel geeft. Daarna houd ik er een goed gevoel 

aan over, want ik doe het voor mijn kinderen.” 

Ervaring Ervaring uit uit uit een een een Welzijnsschakel 


“Mijn dochter moet vanuit de school op 

'smartschool', voor huiswerk, opgaven, 

uurrooster examens, enz. Je bent dus wel 

verplicht om thuis internet te hebben. Je kunt 

niet elke dag naar de bib lopen. Ik heb niet zelf 

een computer moeten kopen, ze heeft de 

computer van haar zus gekregen. Maar ook de 

programma’s kunnen duur zijn, vb. 

tekenprogramma’s. De licenties kosten geld.” 

Kaart 48 toont het aandeel GOK-leerlingen in het basisonderwijs en Kaart 49 het aandeel GOKleerlingen 

in het secundair onderwijs. In het basisonderwijs gaat het om bijna een kwart van de 

leerlingen (23%); in het secundair onderwijs om meer dan een kwart (28%). We zien hier 

opnieuw dezelfde patronen opduiken. Er zijn erg hoge waarden in de Zennevallei: van Halle 

over Sint-Pieters-Leeuw en Drogenbos tot in Vilvoorde, Machelen en Zaventem. 

Bovengemiddelde waarden vinden we in een reeks gemeenten ten westen van Brussel (van 

Grimbergen over Wemmel, Asse en Affligem tot in Liedekerke), in Leuven, en een reeks 

gemeenten in het oosten van het Hageland. De hoogste waarden van het Hageland vinden we 

in Diest, Geetbets en Tienen. Lage waarden zien we in de gemeenten ten zuidoosten van 

Brussel, rond Leuven en in een aantal andere residentiële gemeenten als Keerbergen en Meise. 

In het secundair onderwijs is het beeld gelijkaardig, maar het Hageland kent relatief wat hogere 

waarden en ook in het Pajottenland zijn er enkele gemeenten met bovengemiddelde waarden. 

Kaart Kaart 48 48: 48 : GOK GOK-le GOK le leerlingen le erlingen in het basisonderwijs (01/02/2010) 

(01/02/2010) 


30,1 - 48,2 (Brussel: 30,1 - 71,9) 

23,1 - 30,0 

18,1 - 23,0 

15,1 - 18,0 

9,7 - 15,0 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

aantal 

10 

100 

Overijse 

1.000 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

71

72 


Kaart Kaart 49 49: 49 GOK GOK-leerlingen GOK leerlingen in het secundair secundair onderwijs (01/02/2010) 


35,6 - 50,8 (Brussel: 35,6 - 78,2) 

28,6 - 35,5 

23,6 - 28,5 

20,6 - 23,5 

14,7 - 20,5 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

12 12 Risicoschoolloopbanen 

Risicoschoolloopbanen 

aantal 

10 

100 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

1.000 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Lubbeek 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


-Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 




Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

Leerlingen met minstens twee jaar schoolse vertraging en leerlingen die in het buitengewoon 

onderwijs of deeltijds beroepssecundair onderwijs les volgen hebben een hoger risico op 

vroegtijdige schooluitval (het onderwijs verlaten zonder diploma) en later op werkloosheid. 

Onderstaande kaarten bevatten enkel gegevens over onderwijsinstellingen erkend door de 

Vlaamse Gemeenschap. Vooral in de rand rond Brussel kan dat leiden tot sterke vertekeningen. 

In de meeste gemeenten die aan Brussel grenzen, vooral in het zuidoosten, gaat immers meer 

dan een kwart van de leerlingen niet naar het secundair onderwijs erkend door de Vlaamse 

Gemeenschap. In de faciliteitengemeenten is dat meer dan de helft. In Drogenbos, Kraainem, 

Linkebeek en Wezembeek-Oppem gaat het zelfs om meer dan driekwart. In het lager onderwijs 

zijn de cijfers wat minder uitgesproken, onder meer omwille van de aanwezigheid van 

Franstalige basisscholen in de faciliteitengemeenten. 

Kaart 50 geeft het aantal leerlingen met minstens 2 jaar schoolse vertraging in het lager 

onderwijs. Kaart 51 geeft het aantal leerlingen met minstens 2 jaar schoolse vertraging in het 

secundair onderwijs. 60 

In het lager onderwijs zijn er hoge waarden in de as die loopt van Halle 

tot Vilvoorde en in het gebied ten noordwesten van Brussel, van Wemmel tot Liedekerke. Vooral 

Vilvoorde en Machelen vertonen erg hoge waarden. Daarnaast zijn er nog hogere waarden in 

Leuven en in enkele gemeenten van het Hageland. De schoolse achterstand in het secundair 

onderwijs levert een gelijkaardig beeld op. Hier vallen wel de hoge waarden in Drogenbos en 

Tienen op. Rond Brussel is het beeld ook enigszins verschillend, maar hier is er heel wat 

uitstroom naar het Franstalig of internationaal onderwijs in Brussel.


Kaart Kaart 50 50: 50 : Leerlingen Leerlingen met met minstens minstens 2 2 jjaar 

j aar schoolse schoolse vertraging vertraging in in in het het lager lager onderwijs onderwijs (schooljaar 2009 2009-2010) 

2009 2010) 

% van het aantal leerlingen gewoon lager onderwijs 

1,75 - 4,12 (Brussel: 1,75 - 4,37) 

0,95 - 1,74 

0,55 - 0,94 

0,35 - 0,54 

0,00 - 0,34 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

Overijse 

Kampenhout 

Aantal 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

1 

10 

100 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 




Zoutleeuw 

Kaart Kaart 51 51: 51 : Leerlingen Leerlingen Leerlingen met met met minstens minstens 2 2 jaar jaar schoolse schoolse vertraging vertraging in in het het secundair secundair onderwijs onderwijs (schooljaar (schooljaar (schooljaar 2009 2009-2010) 

2009 2010) 

% van het aantal leerlingen gewoon voltijds secundair onderwijs 

9,4 - 13,2 

5,7 - 9,3 

4,7 - 5,6 

3,7 - 4,6 

2,0 - 3,6 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

(Brussel: 9,4 - 25,5) 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

Overijse 

Kampenhout 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Aantal 

Tremelo 

1 

10 

Begijnendijk 

Holsbeek 


100 

Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 




Landen 

Landen 

Geetbets 

Geetbets 

Zoutleeuw 

73

74 


Kaart 52 geeft het aantal leerlingen in het buitengewoon lager onderwijs. Kaart 53 geeft het 

aantal leerlingen in het Buitengewoon Secundair Onderwijs (BuSO) en het Deeltijds 

Beroepssecundair onderwijs (DBSO). 61 

Hier zijn er opnieuw hoge waarden in de Zennevallei en, 

heel uitgesproken, in het Hageland. Ook Leuven, Liedekerke, Roosdaal en Merchtem hebben 

telkens bovengemiddelde waarden. 

Kaart Kaart 52 52: 52 52: 

: Leerlingen Leerlingen in in het het buitengewoon buitengewoon lager lager onderwijs onderwijs (schooljaar (schooljaar 2009-2010) 

2009 

2010) 2010) 

% van het aantal leerlingen in het lager onderwijs 

7,5 - 12,5 

5,5 - 7,4 

4,5 - 5,4 

3,5 - 4,4 

0,2 - 3,4 (Brussel: 0,0 - 3,4) 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Kortenberg 

Zaventem 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

Overijse 

Kampenhout 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Aantal 

Herent 

Kaart Kaart 53 53: 53 : Leerlingen Leerlingen in in het het BUSO BUSO en en het het DBSO DBSO (schooljaar (schooljaar 2009 2009-2010) 

2009 2010) 

% van het aantal leerlingen in het secundair onderwijs 

4,8 - 6,3 (Brussel: 4,8 - 10,8) 

3,8 - 4,7 

3,1 - 3,7 

2,7 - 3,0 

0,0 - 2,6 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Liedekerke 

Affligem 

Roosdaal 

Gooik 

Opwijk 

Ternat 

Asse 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 

Meise 

Wemmel 

Beersel 


Bos 

Drogenbos 


Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Zemst 

Wezembeek- 

Kraainem 

Oppem 

Tervuren 

1 

10 

100 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 




Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Keerbergen 

Boortmeerbeek 


Machelen 

Overijse 

Kampenhout 

Haacht 

Bertem 

Huldenberg 

Aantal 

Herent 

50 

BuSO 

DBSO 

Rotselaar 

Leuven 

Tremelo 

Begijnendijk 

Holsbeek 


Aarschot 

Tielt-Winge 

Lubbeek 

Glabbeek 

Boutersem 

Hoegaarden 


-Zichem 

Bekkevoort 

Tienen 

Diest 

Kortenaken 

Linter 




Zoutleeuw 

Landen 

Landen 

Geetbets 

Geetbets 

Zoutleeuw

13 13 Gezinssituatie 

Gezinssituatie 


Het armoederisico van kinderen hangt sterk samen met de gezinsvorm. Vooral kinderen die 

leven in een eenoudergezin hebben een verhoogd risico op armoede. Terwijl slechts 6,7% van 

de kinderen in een gezin met 2 volwassen en 2 kinderen onder de armoededrempel leven, is dat 

voor kinderen in eenoudergezinnen 42,3%. Kaart 54 toont het aandeel kinderen (personen 

jonger dan 18 jaar) die opgroeien in een eenoudergezin, als aandeel van de bevolking in die 

leeftijdsgroep. Dit aandeel is vooral hoog rond Brussel. Ook in Leuven, Diest, Aarschot, het 

zuidelijk Hageland (Hoegaarden, Tienen, Landen) en ten westen van Brussel, tot in Liedekerke, 

vinden we nog hoge waarden. 

Kaart Kaart 54 54: 54 : Aantal Aantal kinderen kinderen in in een een eenoudergezin eenoudergezin (01/01/2011) 

(01/01/2011) 

% van de bevolking

76 

DEEL IV: Beleid om armoede tegen te gaan 

DEEL DEEL IV: IV: IV: Beleid Beleid Beleid om om om armoede armoede armoede tegen tegen tegen te te gaan 

gaan 

In dit deel beschrijven we het beleid van de verschillende overheden om armoede tegen te gaan. 

Hierbij komen het Europese, het federale, het Vlaamse, het provinciale en het lokale beleid ter 

sprake. 

Daarnaast zijn er ook welzijnsorganisaties die actief werken aan de bestrijding van armoede, 

hulp bieden of de participatie van de doelgroep bevorderen. 

Een beleid om armoede tegen te gaan kan zich in de eerste plaats richten op maatregelen die 

zorgen voor voldoende bestaansmiddelen, hetzij via tewerkstelling, hetzij via een uitkering of 

tegemoetkoming. Zoals reeds in de inleiding werd gezegd, beperkt armoede zich echter niet tot 

enkel het financiële aspect of een beperkt inkomen, maar strekken de problemen zich vaak uit 

over verschillende levensdomeinen. Voor al deze domeinen zijn er maatregelen, kortingen, 

premies waarvan mensen met een laag inkomen gebruik kunnen maken, en dit vanuit 

verschillende overheidsniveaus of organisaties: 

• huisvesting: sociale woningen, sociale verhuurkantoren, tussenkomst huurwaarborg, 

tegemoetkoming in de huurprijs … 

• energie: sociale maximumprijs voor elektriciteit en gas, budgetmeter, 

stookoliepremie … 

• mobiliteit: reductiekaart NMBS, terugbetaling vervoerskosten leerlingen … 

• onderwijs en opleiding: studietoelagen, gelijke onderwijskansen beleid … 

• gezondheid: voorkeurregeling ziekteverzekering, wijkgezondheidscentra, dringende 

medische hulp … 

• vrije tijd: vrijetijdspas en vrijetijdstoelage, steunpunt vakantieparticipatie … 

• materiële hulp: voedselbedeling, kringloopcentra, sociale restaurants … 

• … 

Het zou ons te ver leiden al deze maatregelen te behandelen in het kader van dit dossier. We 

beperken ons daarom tot de grootste beleidslijnen en een beschrijving van de belangrijkste 

organisaties die in Vlaams-Brabant actief zijn op het vlak van armoedebestrijding of participatie. 

14 14 14 Europa Europa Europa 2020 2020 

2020 

De strategie strategie van van Lissabon Lissabon (ook wel proces, agenda of akkoord van Lissabon) is een actie- en 

ontwikkelingsplan van en voor de Europese Unie (EU), dat in maart 2000 is aangenomen en een 

looptijd van tien jaar had. Ondanks de belofte die in 2000 werd gedaan is deze strategie er niet 

in geslaagd een beslissende impact te hebben op de uitroeiing van armoede. 

De Europa 2020-strategie is de groeistrategie van de Europese Unie voor de periode van 2010 

tot 2020. Deze strategie is de opvolger van de oude Lissabonstrategie (2000-2010). 

Deze strategie bestaat uit 5 grote doelstellingen te bereiken tegen het jaar 2020 : 

1. 1. Werkgelegenheid 

Werkgelegenheid 

• 75% van de bevolking tussen 20 en 64 jaar heeft werk; 

2. 2. Onderzoek, Onderzoek, Onderzoek, ontwikkeling ontwikkeling en en innovatie 

innovatie 

• 3% van het bruto binnenlands product (bbp) van de EU (zowel openbare als 

privésector) gaat naar onderzoek, ontwikkeling en innovatie;

3. 3. Klimaatverandering Klimaatverandering en en energie energie 

energie 


• 20% minder uitstoot van broeikasgassen dan in 1990 (of zelfs 30%, als de 

omstandigheden het toelaten) 

• 20% van de energie uit duurzame energiebronnen halen 

• 20 % meer energie-efficiëntie 

4. 4. 4. Onderwijs 

Onderwijs 

• Minder dan 10% vroegtijdige schoolverlaters 

• Ten minste 40% van de 30 tot 34-jarigen heeft een einddiploma hoger onderwijs 

5. 5. Armoede Armoede en en sociale sociale uitsluiting 

uitsluiting 

• Ten minste 20 miljoen minder mensen die slachtoffer van armoede en sociale 

uitsluiting zijn of dreigen te worden 

Deze doelstellingen worden per EU-land naar nationale doelstellingen vertaald, zodat ieder EUland 

de eigen vooruitgang kan beoordelen. Ze houden geen lastenverdeling in. Het zijn 

gemeenschappelijke doelstellingen die met een combinatie van nationale en EU-maatregelen 

nagestreefd worden. 

15 15 Het Het armoedebeleid armoedebeleid van van de de federale federale overheid 

overheid 

15.1 15.1 Tweejaarlijks Tweejaarlijks Tweejaarlijks Verslag Verslag over over over bestaanszekerheid, armoede en 

en 

sociale sociale uit uitsl uit uitsl 

sluiting sl uiting en en ongelijke ongelijke toegang toegang tot tot de de rechten rechten 

rechten 

In 1994 verscheen het Algemeen Verslag over de Armoede, in opdracht van de toenmalige 

federale regering. Dat verslag was het resultaat van twee jaar werk en het bracht 

hulpverleningsverenigingen samen waarin de armsten het woord nemen, maatschappelijk 

werkers uit de welzijnssector en de bijzondere jeugdbijstand, leerkrachten, artsen, sociale 

partners… 

In het Algemeen Verslag over de Armoede werd gevraagd om een structureel werkinstrument 

op punt te stellen voor de bestrijding van armoede. In 1998 werd er een 

‘Samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat, de Gemeenschappen en Gewesten 

betreffende de bestendiging van het armoedebeleid’ ondertekend, dat in 1999 van kracht ging. 

Dit akkoord voorziet onder meer in de oprichting van het Steunpunt tot bestrijding van 

armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting, dat om de twee jaar instaat voor het 

opstellen van een Verslag over bestaansonzekerheid, armoede, sociale uitsluiting en ongelijke 

toegang tot de rechten. 

Het tweejaarlijks verslag armoedebestrijding heeft als doel een coherent 

armoedebestrijdingsbeleid te stimuleren en richt zich specifiek tot de bevoegde politici op zowel 

federaal, gewestelijk als gemeenschapsniveau. Het verslag vormt het resultaat van het collectieve 

denkwerk dat door verschillende actoren, ook mensen in armoede, binnen thematische 

werkgroepen is gebeurd. 

15.2 15.2 Het Het Federaal Federaal Plan Plan Armoedebestrijding 

Armoedebestrijding 

Op 4 juli 2008 keurde de regering het eerste federaal plan armoedebestrijding goed. Dit plan 

wordt gecoördineerd door de nieuwe Staatsecretaris voor maatschappelijke integratie en 

armoedebestrijding en bevat 59 concrete maatregelen op het gebied van lonen, werk, 

gezondheid, huisvesting, toegang tot energie en overheidsdiensten. 

77

78 


Verder heeft de regering binnen dit plan de oprichting van een permanente armoedebarometer 

in het leven geroepen en een jaarlijkse prijs gelanceerd. 

15.2.1 15.2.1 De De Interfederale Interfederale Armoedebarometer 

Armoedebarometer 

In 2009 werd de Interfederale Armoedebarometer voor het eerst, zoals voorzien in het Federaal 

Plan Armoedebestrijding, gepresenteerd. Het voornaamste doel van dit instrument is om jaarlijks 

te meten hoe de armoede in ons land evolueert. De Armoedebarometer is gebaseerd op vijftien 

indicatoren die de verschillende facetten van armoede en sociale onzekerheid meten: inkomen 

en schulden, gezondheidszorg, werk, onderwijs, huisvesting, deelname aan sportieve, 

recreatieve of artistieke activiteiten en niet-monetaire deprivatie 62 

. 

15.2.2 15.2.2 De De fe federale fe federale 

derale prijs prijs Armoedebestrijding 

Armoedebestrijding 

Heel wat mensen en verenigingen zetten zich elke dag in voor de strijd tegen de armoede. Het 

is net om deze mensen of initiatieven te belonen dat de staatssecretaris de jaarlijkse Federale 

Prijs Armoedebestrijding in het leven riep. De drie laureaten krijgen, naast een trofee en een 

promotiefilmpje waarin ze hun project voorstellen, een financiële tegemoetkoming van 10.000 

EUR. Dit bedrag kunnen ze aanwenden om nieuwe projecten of initiatieven rond 

armoedebestrijding te ontwikkelen of verder uit te bouwen. 

16 16 Het et armoedebeleid van de Vlaamse Vlaamse overheid 

overheid 

Het regeerakkoord 2009-2014, “Een daadkrachtig Vlaanderen in beslissende tijden”, stelt dat 

armoedebestrijding een topprioriteit is van de Vlaamse Regering. 

De Vlaamse regering heeft ervoor gekozen om een coördinerend minister voor 

armoedebestrijding aan te stellen, die tegelijk viceminister-president is. Deze minister heeft als 

opdracht om alle ministers te overtuigen een armoedebestrijdende dimensie in hun beleid te 

voeren. Zo wordt elk beleidsdomein bij armoedebestrijding betrokken, wat mee de visie 

ondersteunt dat armoede een multidimensioneel gegeven is. 

16.1 16.1 Pact Pact 2020 

2020 

De Vlaamse regering en de Vlaamse sociale partners hebben begin 2009 het initiatief genomen 

om de concrete doelstellingen voor Vlaanderen in Actie (VIA) vast te leggen in een nieuw 

toekomstpact voor Vlaanderen: het Pact 2020. 63 

Het Pact 2020 weerspiegelt de gezamenlijke 

langetermijnvisie van de Vlaamse regering en de sociale partners en bevat 20 doelstellingen die 

van Vlaanderen tegen 2020 een van de allerbeste regio's moet maken op economisch, 

ecologisch, sociaal en maatschappelijk vlak. 

Doelstelling 13 focust expliciet op armoede: 

• In 2020 ligt het aandeel inwoners dat leeft in armoede en geconfronteerd wordt 

met sociale uitsluiting laag in vergelijking met de best presterende EU27-landen. 

• Dat houdt in dat in 2020 in Vlaanderen elk gezin ongeacht de samenstelling, 

minstens een inkomen heeft dat de Europese armoederisicodrempel bereikt. 

• In 2020 is er een duidelijk resultaat merkbaar van een intensieve bestrijding van 

armoede en sociale uitsluiting op meerdere gebieden. Het betreft resultaten van 

investeringen in sociale woningen, onderwijs en opleiding van kansengroepen, 

ziektepreventie bij kansengroepen, … 

• Die inspanningen resulteren o.m. in een halvering van het aantal kinderen dat 

geboren wordt in armoede, een beperking van de laaggeletterdheid tot 3%, en op 

het vlak van huisvesting in een substantiële verhoging van de woonkwaliteit in 2020 

door halvering t.a.v. 2006 van het aandeel van de bevolking dat een woning betrekt


met twee of meer structurele gebreken en/of een gebrek aan basiscomfort, o.a. 

door de creatie van minstens 43.000 bijkomende sociale huurwoningen zoals 

bepaald in het decreet Grond- en pandenbeleid. 

16.2 16.2 Decreet Decreet betreffende betreffende armoedebestrijdin 

armoedebestrijding 

armoedebestrijdin 

Het decreet betreffende de armoedebestrijding van 21 maart 2003 bepaalt, samen met het 

uitvoeringsbesluit van 15 mei 2009, de wettelijke basis van het Vlaams Actieplan 

Armoedebestrijding. In dit decreet is vastgelegd hoe de coördinatie en uitvoering van de 

armoedebestrijding in Vlaanderen moeten gebeuren. Daarnaast voorziet dit decreet een 

financiële ondersteuning van organisaties en belangrijke initiatieven. 

16.2.1 16.2.1 Vlaams Vlaams Actieplan Actieplan Armoedebestrijding Armoedebestrijding (VAPA) 

Het decreet stelt dat alle beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid het 

armoedebestrijdingsbeleid binnen hun domein moeten voorbereiden, uitvoeren en evalueren. 

Het armoededecreet verplicht de Vlaamse Regering binnen twaalf maanden na haar aantreden 

een Vlaams Actieplan Armoedebestrijding (VAPA) op te stellen dat over een periode van vijf jaar 

loopt. Dit actieplan komt tot stand in samenwerking met de vertegenwoordigers 

(aandachtsambtenaren) van alle beleidsdomeinen, binnen het permanent armoedeoverleg (PAO) 

van de Vlaamse overheid, met participatie van de doelgroepen in partnerschap met het Vlaams 

Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen en verschillende stakeholders. 

Het verticale PAO wordt per beleidsdomein georganiseerd en heeft als functie de specifieke 

beleidsinitiatieven te toetsen aan de visie en ervaring van de doelgroep en andere relevante 

actoren en voorstellen tot bijsturing te formuleren. 

In juli 2010 keurde de Vlaamse Regering een Vlaams Actieplan Armoedebestrijding goed, met 

194 acties die de armoede in Vlaanderen moeten terugdringen. 

In maart 2011 bleek uit het opvolgingsrapport dat heel wat acties wel zijn opgestart, maar dat 

nog niet veel acties concrete resultaten opleverden, daarom zijn 13 prioriteiten goedgekeurd 

waarop eerst zal gefocust worden. 64 

• Burgers moeten hun rechten automatisch toegekend krijgen in alle levensdomeinen 

(waar dat technisch mogelijk is); 

• Er moeten meer wijkgezondheidscentra komen, die ook meer diensten aanbieden; 

• Het secundair onderwijs moet goedkoper worden; 

• De Vlaamse overheid moet een gericht activeringsbeleid voeren om meer mensen 

aan het werk te krijgen, waarbij ondermeer de werkloosheidsvallen worden 

weggewerkt; 

• Er moet een automatische huursubsidie komen voor mensen die te lang op de 

wachtlijst staan voor een sociale woning, en voor de laagste inkomensgroepen; 

• Mensen met schulden moeten beter begeleid en ondersteund worden 

(schuldhulpverlening); 

• Voor elke nieuwe regelgeving en dienstverlening moet de Vlaamse overheid nagaan 

of die toegankelijk is, gebruiksvriendelijk, verstaanbaar en inclusief, of ze inspraak 

toelaat, of ze beschikt over een vlotte klachtenprocedure en of ze geen nieuwe 

armoede creëert (armoedetoets); 

• De Vlaamse overheid moet mensen in armoede ondersteunen en begeleiden in de 

zoektocht naar een duurzame job waarbij men ook aandacht heeft voor het welzijn 

van de betrokkene; 

79

80 


• Opleidingsverstrekkers moeten meer kennis hebben van armoede, zodat ze er beter 

op kunnen inspelen; 

• De Vlaamse overheid moet de conclusies van het onderzoek over armoede 

toepassen in haar armoedebeleid; 

• Er moet een Vlaamse vrijetijdskaart komen die mensen in armoede de kans geeft 

om tegen een verlaagd tarief deel te nemen aan cultuur-, sport- en 

jeugdactiviteiten; 

• Er moet meer samenwerking komen tussen de verschillende hulpverlenende 

diensten voor mensen in armoede; 

• De Vlaamse overheid moet meer aandacht hebben voor armoede bij mensen van 

allochtone afkomst (gekleurde armoede). 

16.2.2 16.2.2 Financieel Financieel ondersteunde ondersteunde organisaties 

organisaties 

Verenigingen Verenigingen Verenigingen waar waar waar armen armen armen het het het woord woord woord nemen nemen 

nemen 

Participatie staat centraal in het armoededecreet. Om die participatie te bereiken, voorziet het 

decreet betreffende de armoedebestrijding in de erkenning en subsidiëring van 'verenigingen 

waar armen het woord nemen'. Dit zijn vzw's die zes soorten activiteiten organiseren: 

• armen blijven zoeken; 

• armen samenbrengen in groep; 

• armen het woord geven; 

• werken aan de maatschappelijke emancipatie van armen; 

• werken aan maatschappelijke structuren; 

• vormingsactiviteiten en de dialoog organiseren. 

Het Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen (www.vlaams-netwerkarmoede.be) 

ondersteunt de uitwisseling tussen verenigingen en organiseert de dialoog tussen 

beleid en mensen in armoede. 

Erv rv rvaringsdeskundigen rv aringsdeskundigen in in de de armoede 

armoede 

Ervaringsdeskundigen zijn mensen die de armoede aan den lijve hebben ondervonden. Via een 

opleiding hebben zij hun eigen armoede-ervaring verwerkt en verruimd. Zij beschikken over de 

nodige vaardigheden om in een beroepscontext een brugfunctie te vervullen tussen de wereld 

van de armen en de niet-armen. Opgeleide ervaringsdeskundigen werken in allerlei sectoren 

zoals Kind en Gezin, Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW), VDAB, Federale 

overheidsdiensten, armoede-verenigingen, CLB,… 

Vzw De Link (www.de-link.net) is erkend en gesubsidieerd als organisatie voor de opleiding tot 

ervaringsdeskundige in de armoede en sociale uitsluiting. 

16.2.3 16.2.3 Projecten 

Projecten 

Het armoededecreet voorziet ook in de subsidiëring van projecten met een experimenteel, 

aanvullend en/of vernieuwend karakter. De projecten moeten vernieuwend zijn op het vlak van 

doelgroep, processen of methodieken. De resultaten van deze projecten moeten na een 

positieve evaluatie inzake efficiëntie en effectiviteit op termijn toepasbaar worden in andere 

beleidsdomeinen. 

De Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin bepaalt jaarlijks de projecten die in 

het kader van armoedebestrijding worden gesubsidieerd. 65

16.3 16.3 Vlaamse Vlaamse armoedemonitor 

armoedemonitor 


Ter ondersteuning van het Vlaamse armoedebeleid werd op vraag van de minister van 

Armoedebestrijding door de Studiedienst van de Vlaamse Regering de Vlaamse 

Armoedemonitor 66 

ontwikkeld. Bedoeling van de monitor is om op een bevattelijke en 

overzichtelijke manier de armoedesituatie en –evolutie in Vlaanderen in kaart te brengen en op 

te volgen. Het gaat om een omgevingsmonitor. Dat betekent dat niet het armoedebeleid zelf in 

beeld wordt gebracht, maar wel de bestaande armoedesituatie waaraan dat beleid iets wil 

veranderen. 

16.4 16.4 Vlaams Vlaams Actieplan Actieplan Kinderarmoede 

Kinderarmoede 

De Vlaamse regering heeft een specifiek actieplan ter bestrijding van kinderarmoede met focus 

op kinderen van 0 tot 3 jaar goedgekeurd. In dit plan wordt de klemtoon gelegd op de 

negatieve impact van armoede op kinderen tussen 0 en 3 jaar. Recente literatuur en recent 

onderzoek over kinderarmoede tonen aan dat de periode tussen 0 en 3 jaar cruciaal is om de 

intellectuele, emotionele en sociale vaardigheden van jonge kinderen te ontwikkelen en om de 

armoedespiraal te doorbreken. 

Om stappen vooruit te kunnen zetten in de aanpak van armoede bij kinderen is op 24 maart 

2011 een VIA-rondetafel over dit thema georganiseerd. Hier zijn enkele actiethema's besproken, 

nl. kwaliteitsvolle gezinsondersteuning, toegankelijkheid van welzijns- en 

gezondheidsvoorzieningen, inter- en intrasectorale samenwerking, toeleiding naar het 

kleuteronderwijs en tot slot een aangepaste leefomgeving. Op de zitting van deze rondetafel 

werd over deze thema's in dialoog gegaan met mensen in armoede, met het brede middenveld 

en met beleidsmakers op Vlaams en lokaal niveau. Op basis hiervan zijn een aantal acties ter 

bestrijding van kinderarmoede met focus op kinderen van 0 tot 3 jaar geformuleerd. 67 

16.5 16.5 Vorming 

Vorming 

De Vlaamse overheid wil de verzamelde kennis en ervaringsdeskundigheid over armoede en 

sociale uitsluiting in Vlaanderen bij een ruim publiek verspreiden om op die manier te komen tot 

meer respect, solidariteit en sociale insluiting. Verschillende organisaties zorgen voor 

sensibilisering en vorming, naast hun andere taken. In het kader van vorming worden volgende 

initiatieven specifiek ondersteund: 

Bind Bind-Kracht 

Bind Kracht 

Bind-Kracht (www.bindkracht.be) is een initiatief binnen de Karel de Grote-hogeschool. Doel 

van het project is een kwaliteitsverbetering van de hulpverlening aan mensen in armoede. Het 

ontwikkelen van krachtgerichte hulpverleningsrelaties, omgaan met afhankelijkheid in de 

hulpverlening, werken aan duurzame resultaten inzake autonomieverhoging en integratie, 

werken aan inspraak, participatie en empowerment zijn daarbij kernthema’s. 

Armoede Armoede In In-zicht In zicht 

Armoede In-zicht is een gezamenlijk project van het Vlaams Netwerk van Verenigingen waar 

Armen het Woord nemen en Welzijnszorg vzw. Het project wil inzicht bevorderen in 

uitsluitingmechanismen en in hoe mensen in armoede die situatie beleven. Armoede In-zicht wil 

via vorming kortsluitingen tussen armen en niet-armen blootleggen en op die manier werken 

aan een duurzamere dialoog (www.armoede-in-zicht.be). 

Team Team Team Advies Advies Advies Ondersteuning Ondersteuning (TAO) (TAO) 

(TAO) 

Team Advies Ondersteuning (TAO) in het werken met en voor mensen in kansarmoede is 

momenteel een proefproject in Limburg van vzw De Link. TAO biedt inzicht in de 

81

82 


armoedemechanismen van binnenuit, door het inzetten van opgeleide ervaringsdeskundigen 

voor bepaalde opdrachten (vorming, coaching, advies) binnen de hulpverlening, dienstverlening 

en beleid, om meer effectieve acties voor en met mensen in armoede te realiseren. 

16.6 16.6 Onderzoek 

Onderzoek 

Het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting van Onderzoeksgroep Armoede, Sociale uitsluiting 

en de Stad (Universiteit Antwerpen) analyseert, synthetiseert, verwerkt en duidt de statistische 

gegevens over de stand van zaken van de armoede in Vlaanderen. Op basis van de 

onderzoeksgegevens en de analyses formuleren de auteurs van het jaarboek 

beleidsaanbevelingen. 68 

17 17 Het Het provinciale provinciale armoedebeleid 

armoedebeleid 

Om de federale en Vlaamse doelstellingen inzake armoedebestrijding te halen zullen alle 

beleidsniveaus een bijdrage moeten leveren. De provincie zit als streekbestuur in een unieke 

positie om daaraan haar bijdrage te leveren. De provincie treedt niet in de plaats van lokale 

besturen maar werkt wel ondersteunend. 

17.1 17.1 Provinciale Provinciale opdrachten 

opdrachten 

Het provinciaal armoedebeleid steunt op volgende vier principes. 

• De doelgroep binnen een provinciaal armoedebeleid bestaat uit de meest 

maatschappelijk uitgesloten groepen. 

• Armoede is structureel. Maatschappelijke en economische structuren moeten zo 

beheerd worden dat niemand uitgesloten wordt. 

• Armoede is multidimensioneel. Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen en 

moet op alle levensdomeinen aangepakt worden. Dit impliceert een inclusief beleid. 

• Participatie is belangrijk. De dialoog mét en activering van maatschappelijk 

uitgesloten groepen is noodzakelijk. 

Vertrekkend vanuit dit kader en deze missie, hebben de provincies een eigen opdracht. Die 

opdracht is complementair en in harmonie met de federale en Vlaamse doelstellingen inzake 

armoedebestrijding. Sociale uitsluiting voorkomen betekent in essentie meer ruimte maken voor 

groepen die onderaan de sociale ladder hangen. Dat vergt niet alleen een andere manier van 

kijken en denken (mentaliteitsverandering), meer samenwerking en afstemming, maar ook het 

verhogen van de kwaliteit van het openbaar en particulier diensten hulpverleningsaanbod. 

Specifieke provinciale opdrachten kunnen zijn: 

1. Het garanderen van de de sociale grondrechten 

De provincie spant zich in om binnen haar eigen bevoegdheidsdomeinen de sociale 

grondrechten 69 

te realiseren. In essentie gaat het hier om het verruimen van de 

keuzemogelijkheden van maatschappelijk uitgesloten groepen. De provincie kan daarbij 

stimulerend optreden afhankelijk van de regionale situatie en mogelijkheden. 

Voorbeelden in Vlaams-Brabant: 

• Onderwijsflankerend beleid: gratis aanbod voor lagere scholen inzake algemene 

sensibilisering rond armoede, alsook vorming met kapstokken om concreet aan de 

slag te gaan in de klas/school;


• Preventief gezondheidsbeleid: ondersteunen en stimuleren van de logo’s in hun 

opdrachten naar maatschappelijk uitgesloten groepen, ondersteuning opstart 

wijkgezondheidscentra; 

• Energiebesparende maatregelen: ontwikkeling van workshops op maat voor 

kansarmen betreffende energiebesparende maatregelen, dakisolatieproject voor 

kansarmen. 

2. 2. Het Het Het voeren voeren voeren van van van een een een inclusief inclusief inclusief provinciaal provinciaal provinciaal beleid beleid 

beleid 

Het provinciaal beleid moet gestalte krijgen vanuit een aantal universele uitgangspunten. In elk 

beleidsvoorstel en elke actie moet de aandacht voor maatschappelijke uitsluiting prioritair zijn. 

Informatie, toegankelijkheid en actieve participatie zijn daarbij sleutelbegrippen. We pleiten dus 

niet voor een apart beleid naar 'armen' of 'kansarmen' of 'maatschappelijk uitgesloten 

groepen'. 


• Via sensibileringsacties en vormingen worden concrete aandachtspunten binnen de 

verschillende beleidsdomeinen aangebracht; 

• Binnen elk van die domeinen is één medewerker verantwoordelijk voor aandacht 

voor maatschappelijk uitgesloten groepen. 

3. 3. Het Het Het integrere integreren integrere n van van van de de participatie participatie van van van de de doelgroep doelgroep in in in de de beleidsvoering 

beleidsvoering 

Participatie houdt in dat de mensen die dagelijks ondervinden wat het betekent in armoede te 

leven rechtstreeks worden betrokken bij de beleidsvoorbereiding en –uitvoering. Zij zijn immers 

het best geplaatst om aan te duiden waar het misloopt en om voorstellen te formuleren voor 

verbetering. Daarvoor worden de nodige structuren en acties opgezet, zodat armen hun 

burgerschap ten volle kunnen opnemen. Het tempo van de armen en hun verenigingen dient 

hierbij gerespecteerd te worden. Daarom is het belangrijk dat de agenda en de timing van deze 

dialoog in handen blijft van de armen en hun verenigingen zelf. 


• Provinciale participatieraad armoede die het algemeen provinciaal beleid adviseert 

en waarin de kansarmen vertegenwoordigd zijn (zie verder); 

• Ondersteunen en stimuleren van de oprichting van (inter)gemeentelijke 

adviesraden/werkgroepen met als doel de participatie aan het gemeentelijk beleid te 

realiseren (zie verder); 

• Regionale en provinciale kanalen creëren waardoor de lokale besturen en 

particuliere organisaties in contact komen met de doelgroepen (regionale 

welzijnsraden, OCMW-overleg, CAW-overleg …). 

4. 4. 4. Het Het Het verhogen verhogen van van van de de de kwaliteit kwaliteit kwaliteit van van een een een behoeftedekkend behoeftedekkend behoeftedekkend en en en doelma doelmatig doelma doelma tig 

hulpverlenings 

hulpverlenings- hulpverlenings en dienstenaanbod 

Aandacht voor maatschappelijk uitgesloten groepen in de samenleving dient zich te vertalen in 

het verhogen van de kwaliteit van het diensten hulpverleningsaanbod, vertrekkend van de 

noden, behoeften, vragen en voorstellen van de doelgroepen (vraaggestuurd werken). De 

provincie moet terzake ondersteunend, stimulerend, innoverend, sensibiliserend en corrigerend 

werken. 


• Het ontwikkelen van krachtgerichte en vraaggestuurde methodieken zoals bvb. 

‘peerbevraging’ en ‘verbetergroepen’; methodieken die laagdrempelig werken 

beogen zoals bvb. ‘basisschakelmethodiek’. 

83

84 


Het inschakelen van ervaringsdeskundigen in de armoede is belangrijk om de toegankelijkheid 

en de effectiviteit van diensten en voorzieningen te verhogen voor maatschappelijk uitgesloten 

groepen. De provincie moet zich inspannen om de inschakeling van ervaringsdeskundigen in het 

openbare en particuliere aanbod op een verantwoorde manier mogelijk te maken. 


• Ondersteuning van de aanwerving van ervaringsdeskundigen in de armoede 

(subsidies vzw De Link). 

5. 5. Het Het stimuleren stimuleren stimuleren van van de de netwerkvorming 

netwerkvorming 

Geen enkele sector en geen enkele categoriale voorziening heeft voldoende in de 

gereedschapskoffer om de oorzaken en gevolgen van armoede op haar eentje aan te pakken. 

De provincie schept een kader voor onderlinge contacten en informatie-uitwisseling met het oog 

op afstemming en netwerkvorming. 


• Ondersteuningstraject schuldhulpverleners; 

• Intervisiegroep inloopcentra Vlaams-Brabant; 

• Verschillende organisaties nemen deel aan de provinciale participatieraad armoede. 

Uitwisseling van informatie en ervaringen is een van de doelstellingen. 

6. 6. 6. Het Het zichtbaar zichtbaar maken maken van van armoede 

armoede 

Men bereikt een inclusief beleid door achterstelling zichtbaar te maken en in kaart te brengen. 

De cijfers op Vlaams niveau volstaan niet om eventuele regionale ontwikkelingen en trends vast 

te stellen. Zicht houden op sociale uitsluiting binnen de regio is een noodzakelijke voorwaarde 

voor alle opdrachten die hierboven staan. Dat beeld dient zowel kwantitatief als kwalitatief een 

invulling te krijgen. De provincie dient daarvoor een steunpunt sociale planning uit te bouwen 

met aandacht voor de kruisbestuiving tussen wetenschappelijke kennis en ervaringskennis. 


• Provinciaal dossier 'Armoede in Vlaams-Brabant'; 

• Ondersteuning uitbouw verschillende acties i.k.v. 17 oktober in Vlaams-Brabant (zie 

verder). 

17.2 17.2 Werkgroepen/netwerken Werkgroepen/netwerken in Vlaams Vlaams-Brabant 


17.2.1 17.2.1 Provincia Provinciale Provincia le advies advies- advies en participatieraad armoede 

De communicatie tussen mensen die in armoede leven en het beleid is van essentieel belang 

voor een goed armoedebeleid. Personen die dagelijks ondervinden wat het betekent uitgesloten 

te worden zijn het best geplaatst om aan te geven welke maatregelen er dienen genomen te 

worden om deze uitsluitingen weg te werken. 

Om de dialoog tussen mensen in armoede en het beleid te realiseren werd de provinciale advies- 

en participatieraad armoede in het leven geroepen. De belangrijkste personen in de 

participatieraad armoede zijn de mensen die in armoede leven of geleefd hebben. Omdat het 

niet evident is deze mensen naar een adviesorgaan te krijgen, vertrekken we vanuit lokale 

armoedewerkingen bij CAW, OCMW, inloopcentra, welzijnsschakels, buurthuizen, verenigingen 

waar armen het woord nemen ... vanuit de ganse provincie. 

Enkele vaste werkpunten binnen de participatieraad zijn:


• Uitwisseling tussen de verschillende deelnemers: zowel tendensen/noden in de eigen 

regio als de daaraan gekoppelde hulpverlening. Alsook uitwisseling van ervaringen zowel 

op niveau van de mensen in armoede als op niveau van de welzijnsorganisaties; 

• Voorstelling verschillende organisaties met hun specifieke werking aan de hand van 

georganiseerde bezoeken; 

• Advisering en indien nodig/mogelijk ondersteuning van het provinciale armoedebeleid. 

Zo werd heel het ondersteuningstraject van provinciale acties in het kader van 17 

oktober ontwikkeld binnen de participatieraad. 

Daarnaast probeert de participatieraad te onderzoeken hoe de provincie en de lokale besturen 

hun beleid beter kunnen afstemmen op de noden van de kansarmen. 

17.2.2 17.2.2 Regionale Regionale en en lokale lokale werkgroepen werkgroepen armoede 

armoede 

Via dit provinciale netwerk, de provinciale advies- en participatieraad, kunnen bestaande 

regionale en/of lokale netwerken armoede versterkt worden. Indien wenselijk kan er ook 

geholpen worden om in andere regio's dergelijke netwerken op te starten. 

Zo bestaat er ondertussen een werkgroep armoede in Leuven, Halle, Tienen, Landen, alsook een 

intergemeentelijke werkgroep armoede voor de regio Diest-Scherpenheuvel-Zichem. 

Verschillende lokale organisaties en partners zoals Kind en Gezin, LOP-medewerkers, initiatieven 

inzake lokale diensteneconomie, scholen, lokale besturen, buurthuizen… nemen deel aan deze 

werkgroepen. 

Daarnaast zijn er ook lokale werkgroepen armoede opgericht in het kader van het Lokaal Sociaal 

Beleid. Hier heeft de provincie vooral in de opstart van deze werkgroepen een ondersteunende 

rol gespeeld. 

Betere samenwerking en afstemming van het hulpverleningsaanbod in de ruime betekenis van 

het woord, alsook de uitbouw van een adequaat lokaal armoedebeleid zijn de belangrijkste 

doelstellingen van deze werkgroepen. 

17.3 17.3 Provinciale Provinciale acties acties in in het het kader kader van van van de de internationale internationale dag dag van van 

van 

het het het vverzet 

v 

erzet tegen extrem extreme extrem 

e armoede 

Op 22 december 1992 riep de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties '17 oktober' uit 

tot Werelddag van het Verzet tegen Extreme Armoede. Mensen die in armoede leven worden 

opgeroepen om zich op deze dag te verenigen en hun rechten te doen respecteren. 70 

85

86 


In 2003 heeft de provinciale participatieraad armoede 17 oktober voor de eerste keer in onze 

provincie in de kijker gezet. De eerste jaren werd er één provinciale actie georganiseerd door de 

provinciale participatieraad. Door het stimuleren en ondersteunen van regionale en lokale 

netwerken werd er in 2007 op drie plaatsen gelijktijdig een regionale actie opgezet. Deze 

tendens is verder uitgegroeid tot 8 regionale acties in 2008 en 16 acties in 2011. 

Deze verschillende acties worden nog steeds onder de vleugels van de provinciale 

participatieraad armoede gecoördineerd waarbij gemeenschappelijke afspraken gemaakt 

worden, maar voor de concrete uitwerking van de acties ter plaatse subsidieert de provincie 

Vlaams-Brabant sinds 2009 de regionale partners binnen de provinciale participatieraad. 

Een voorbeeld van gemeenschappelijke afspraak, gemaakt in de participatieraad, is de 

campagne van de geknoopte witte lakens. Elke lokale actie neemt deel aan deze campagne en 

probeert in de eigen regio zoveel mogelijk witte geknoopte lakens uit te hangen. 

17.4 17.4 Provinciale Provinciale subsidies 

subsidies 

17.4.1 17.4.1 Inloopcentra Inloopcentra voor voor laagdrempelige laagdrempelige laagdrempelige armoedebestrijding 


De provincie sloot met elk autonoom Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) in Vlaams- 

Brabant een aparte convenant af, om in hun werkingsregio een minimale dienstverlening te 

ondersteunen en verder uit te bouwen. Eén van die doelstellingen is het bestrijden van armoede. 

Om kansarmen beter te bereiken, krijgt elk CAW in Vlaams-Brabant een subsidie voor het 

opzetten van een laagdrempelige werking, meestal in de vorm van een inloopcentrum. 

Het provinciebestuur verwacht dat elk CAW een weloverwogen actieplan opstelt om deze 

laagdrempelige werking uit te bouwen. Algemene aandachtspunten binnen dit actieplan zijn de 

participatie van de doelgroep, regionale uitstraling en het werken volgens de 

basisschakelmethodiek. 

17.4.2 17.4.2 Subsidie Subsidie voor voor startende startende verenigingen verenigingen waar waar armen armen het het woord woord nemen 

nemen 

De subsidiëring van Verenigingen waar Armen het Woord Nemen is door het armoededecreet 

een Vlaamse taak. Binnen het kader van haar impulsbeleid kan een provincie wel, beperkt in de 

tijd, subsidies verlenen aan kandidaat-verenigingen. Aangezien Vlaams-Brabant de minste 

erkende verenigingen heeft worden er binnen het impulsbeleid middelen voorzien om 

verenigingen te stimuleren in regio’s waar er momenteel geen bestaan, gekoppeld aan het 

blindevlekkenbeleid van het Vlaams Netwerk. 

17.4.3 17.4.3 Provinciaal Provinciaal subsidiereglement subsidiereglement ter ter ondersteuning ondersteuning van 

van 

groepswerkingen groepswerkingen inzake inzake armoedebestrijding 



Armoede pak je best samen aan. Daarom geeft de provincie subsidies aan werkingen waar 

mensen in groep hun problemen trachten te overwinnen. Gemeenten, OCMW's en 

welzijnsorganisaties kunnen een aanvraag indienen. 71 

18 18 Het Het lokale lokale armoedebeleid 

armoedebeleid 

18.1 18.1 Lokaal Lokaal Sociaal Sociaal Beleid Beleid 

Beleid 

Het decreet Lokaal Sociaal Beleid (17 maart 2004) heeft als doel te verzekeren dat iedereen een 

gelijke toegang verkrijgt tot het recht op een menswaardig leven. Dit brengt met zich mee dat 

de toegankelijkheid van de sociale diensten hulpverlening moet verbeteren.


Lokaal sociaal beleid is het resultaat van de acties die OCMW, gemeente, andere overheden, 

semi-publieke, private en privé organisaties ondernemen om de sociale grondrechten voor 

iedereen te realiseren. Via de opmaak van een lokaal sociaal beleidsplan worden alle acties 

gebundeld waarbij een integrale, geïntegreerde en inclusieve aanpak het uitgangspunt vormt. 

In het decreet Lokaal Sociaal Beleid wordt een sterkere, coördinerende rol voor de lokale 

besturen voorzien. Het Lokaal Sociaal Beleidsplan is een instrument om dit concreet te 

realiseren. Gemeente en OCMW werken dit plan samen met de lokale actoren uit. 

Drie pijlers zijn belangrijk binnen het lokaal sociaal beleid: samenwerking, sociaal huis en 

participatie. Bij samenwerking wordt zowel de samenwerking tussen OCMW en gemeente als 

de samenwerking van het lokale bestuur met lokale actoren bedoeld. 

Om de maximale toegankelijkheid van de dienstverlening te bekomen realiseren de lokale 

besturen een Sociaal Huis, waar burgers terecht kunnen met vragen rond de sociale 

dienstverlening in hun gemeente, buurt of wijk. Het lokale bestuur bepaalt zelf hoe het de drie 

functies (informatiefunctie, loketfunctie en doorverwijsfunctie) van het Sociaal Huis invult. 

18.2 18.2 OCMW OCMW-werking 

OCMW werking werking 

In België is de maatschappelijke dienstverlening een systeem dat bescherming wil bieden aan 

personen en gezinnen die niet meer beschikken over voldoende middelen om een leven te 

kunnen leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid (bijvoorbeeld door een 

faillissement, een ziekte, een ontslag, familiale problemen, etc.). 

De steun die het OCMW toekent kan verschillende vormen aannemen en is afhankelijk van de 

situatie waarin iemand zich bevindt. Het kan gaan om financiële hulp (leefloon of een equivalent 

aan het leefloon), psychosociale hulp, medische hulp enz. Het OCMW onderzoekt elke 

steunaanvraag en doet voorstellen die het best daarbij aansluiten en die beantwoorden aan de 

behoefte van de persoon in kwestie. 

Naast het toekennen van individuele steun aan personen in moeilijkheden, voorziet de wet 

bovendien dat het OCMW, daar waar het nodig blijkt, instellingen of diensten met een sociaal, 

curatief of preventief karakter kan opstarten en beheren. De diensten die beheerd worden door 

het OCMW zijn zeer verschillend en hangen in grote mate af van de behoeften van de bevolking 

die leeft in de gemeente. Zo heeft OCMW Herent een sociaal restaurant, werkt OCMW 

Kortenaken met een mobiele ambtenaar en bouwt OCMW Vilvoorde wijkcentra uit. 

Wie geen of een te laag inkomen heeft, er niet in slaagt de eindjes aan elkaar te knopen of 

opkijkt tegen een hoge schuldenberg, kan aangepaste hulp krijgen bij het OCMW. 

Leefloon Leefloon en en equivalent equivalent leefloon 

leefloon 

Wanneer een persoon of gezin bestaansmiddelen heeft die ontoereikend zijn en deze persoon 

of dit gezin niet in staat is om zelf die toestand te veranderen, dan kan het OCMW een leefloon 

uitbetalen (zie ook hoofdstuk 2.2) . Voordat het OCMW beslist om het leefloon toe te kennen, 

zal het eerst de financiële situatie van de aanvrager onderzoeken. 

Het equivalente leefloon is een financiële bijstand die het OCMW toekent aan de personen of 

gezinnen die geen recht hebben op het leefloon (omdat ze niet aan alle vereiste voorwaarden 

voldoen), maar die zich in een gelijkaardige noodsituatie bevinden. 

Tussenkomsten 

ussenkomsten 

In sommige gevallen verleent het OCMW aanvullende financiële hulp. Het leefloon en het 

equivalente leefloon worden bepaald door wetten, die voor alle OCMW's in België van 

toepassing zijn. Daarnaast kan elk OCMW zelf beslissen over de aard en het bedrag van 

bijkomende financiële tussenkomsten. 

87

88 


Er is een waaier aan mogelijkheden, maar veelvoorkomende tussenkomsten zijn: 

• dringende steun (spoedsteun), overbruggingssteun ...; 

• tussenkomst in medische kosten (van remgeld medicamenten tot tussenkomst in de 

aankoop van een bril, tandprothese ...); 

• tussenkomst in woonkosten (huurtussenkomst, huurwaarborg ...); 

• tussenkomst in energiekosten; 

• tussenkomst schoolkosten. 

Budgetbegeleiding 



Wanneer een persoon of gezin voldoende inkomsten heeft maar meer en meer schulden 

opstapelt, kan het OCMW helpen om het budget te ordenen en de uitgaven onder controle te 

krijgen. De persoon of het gezin houdt zijn budget volledig zelf in handen. 

Budgetbeheer 

Budgetbeheer 

Budgetbeheer 

Wanneer de situatie zeer ernstig is kan het OCMW het budget een tijdlang overnemen. Het 

OCMW ontvangt dan alle inkomsten en voert in naam van de persoon of het gezin de 

betalingen uit. De persoon of het gezin heeft inspraak en controle op zijn budget. Voor 

schuldeisers betekent een 'budgetbeheer' een extra garantie dat de afbetalingen daadwerkelijk 

uitgevoerd worden, waardoor andere maatregelen minder nodig zijn (vb. aanmaningsbrieven, 

deurwaarders, beslag). 

Schuldbemiddeling 



Wanneer een persoon of gezin een probleem van overmatige schuldenlast heeft kan het OCMW 

overgaan tot schuldbemiddeling. 

Een eerste vorm van schuldbemiddeling is een 'minnelijke aanzuiveringsregeling' waarbij het 

OCMW bemiddelt met de schuldeisers om tot een afbetalingsplan te komen. 

Indien het niet mogelijk is de overmatige 

schuldenlast weg te werken via een 

minnelijke aanzuiveringsregeling, kan de 

persoon of het gezin een verzoek indienen 

voor een collectieve schuldbemiddeling bij 

de arbeidsrechtbank. Als de aanvraag 

volledig is en aan de voorwaarden voldoet, 

stelt de rechter een schuldbemiddelaar aan 

(advocaat, notaris, deurwaarder of erkende 

schuldbemiddelingsdienst). Deze laatste zal 

een plan opstellen voor de afbetaling van de 

schulden, waardoor de financiële toestand 

van de persoon of het gezin dat het verzoek 

heeft ingediend kan worden hersteld, terwijl 

die persoon of dat gezin toch een 

menswaardig leven kan leiden. 

Ervaring rvaring uit de regio Leuven Leuven 

“Tijdens mijn verblijf in Kortenberg had ik een 

assistent van het OCMW omdat ik bij mijn exvrouw 

heel veel schulden had opgebouwd. Ik 

kon hier helemaal niet meer aan uit en mijn 

assistent heeft dit allemaal uitgezocht en er een 

dossier van gemaakt. Hiermee moest ik naar het 

gerecht en sindsdien ben ik in collectieve 

schuldbemiddeling. Voor mij was het op dat 

moment belangrijk dat mijn assistent even alles 

uit handen nam want ik kon dat zelf niet op dat 

moment.”


19 19 Aanbod Aanbod voor voor personen personen in in armoede armoede in in Vlaams Vlaams-Brabant 


19.1 19.1 Samenlevingsopbouw 

Samenlevingsopbouw 

De sector Samenlevingsopbouw organiseert maatschappelijk kwetsbare groepen. Samen met 

hen pakken buurtwerkers en opbouwwerkers gemeenschappelijke problemen aan die te maken 

hebben met grondrechten of met de leefbaarheid in hun buurt, stad, dorp of streek. De focus 

ligt op de verbetering van de kwaliteit van het leven en het samenleven. Samenlevingsopbouw 

werkt aan een beleid dat afgestemd is op de noden en behoeften van maatschappelijk 

kwetsbare groepen. 

Het Regionaal Instituut voor Samenlevingsopbouw (RISO) Vlaams-Brabant is een vzw die op 

verschillende plaatsen in de provincie opbouwwerk en buurtwerk organiseert (www.risovlb.be). 

Zij werken met groepen die zelf niet gemakkelijk opkomen voor hun rechten. Samen met de 

mensen pakken ze problemen aan die te maken hebben met huisvesting, samenleven, 

vereenzaming, onderwijs, arbeid ... Kaart 55 toont de gemeenten waar het RISO aanwezig is 

met een opbouwwerkproject of buurtwerk. 

Kaart Kaart 55 55: 55 : Projecten Projecten van van Riso Riso Vlaams Vlaams-Brabant 


Gemeente met project 

Bever 

Galmaarden 

Herne 

Roosdaal 

Affligem 

Liedekerke 

Gooik 

Ternat 

Lennik 

Pepingen 

Opwijk 

Merchtem 

Asse 

Dilbeek 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 


Londerzeel 

Meise 

Wemmel 

Beersel 

Kapelleopden- 

Bos 

Drogenbos 

Zemst 

Grimbergen 

Vilvoorde 

Linkebeek 

Sint- 

Genesius- 

Rode 

Machelen 

19.2 19.2 Algemeen Algemeen Algemeen Welzijnswerk 

Welzijnswerk 


Zaventem 

Kampenhout 

Kortenberg 

Kraainem 

Bertem 

Wezembeek- 

Oppem 

Tervuren 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 

Overijse 

Huldenberg 

Keerbergen 

Haacht 

Herent 

Begijnendijk 

Tremelo 

Rotselaar 

Leuven 

Oud-Heverlee 

Holsbeek 

Bierbeek 

Lubbeek 

Aarschot 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 

Scherpenheuvel- 

Zichem 

Glabbeek 

Tienen 


Bron: RISO Vlaams-Brabant (www.risovlb.be) 


Het Algemeen Welzijnswerk biedt psychosociale hulp- en dienstverlening aan personen van wie 

de welzijnskansen bedreigd of verminderd worden. Dit kan het gevolg zijn van gebeurtenissen 

in de persoonlijke levenssfeer, problemen ten gevolge van gebeurtenissen in een context van 

criminaliteit of problemen van meervoudige kwetsbaarheid ten gevolge van een proces van 

sociale uitsluiting. Het algemeen welzijnswerk helpt mensen om zich persoonlijk en sociaal te 

ontplooien, hun individuele en sociale rechten uit te oefenen, zodat ze een menswaardig leven 

kunnen leiden. 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 

Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

89

Het algemeen welzijnswerk wil: 

90 


• de toegankelijkheid van de maatschappelijke basisvoorzieningen en de 

gespecialiseerde zorgvoorzieningen bevorderen en hun bereikbaarheid effectief 

helpen realiseren; 

• problemen inzake sociale integratie en bevredigend persoonlijk functioneren 

voorkomen; 

• oplossingen aanbieden voor de problemen van personen. 

Vlaams-Brabant telt momenteel vier autonome Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW) (Kaart 

56): 

• CAW Regio Leuven 

• CAW Hageland 

• CAW Regio Vilvoorde 

• CAW Delta 

Kaart Kaart 56 56: 56 : Centra Centra Algemeen Algemeen Welzijnswerk Welzijnswerk in in Vlaams Vlaams-Brabant 


CAW regio's 

Bever 

regio Leuven 

Hageland 

Hageland en Leuven 

regio Vilvoorde 

Delta 

Haaltert Denderleeuw 

Ninove 

Galmaarden 

Herne 

Roosdaal 

Gooik 

Affligem 

Liedekerke 

Ternat 

Lennik 

Pepingen 

Opwijk 

Asse 

Merchtem 

Dilbeek 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 


Londerzeel 

Meise 

Wemmel 


Bos 

Drogenbos 

Zemst 

Grimbergen 

Vilvoorde 

Linkebeek 

Sint- 

Beersel Genesius- 

Rode 

Machelen 

Kraainem 


Zaventem 

Wezembeek- 

Oppem 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 

Kampenhout 

Kortenberg 

Tervuren 

Overijse 

Bertem 

Huldenberg 

Keerbergen 

Haacht 

Herent 

Begijnendijk 

Tremelo 

Rotselaar 

Leuven 

Oud-Heverlee 

Holsbeek 

Bierbeek 

Lubbeek 

Aarschot 

Boutersem 

Tielt-Winge 

Hoegaarden 


Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 

Linter 

Landen 


Bron: CAW's Vlaams-Brabant 


Geetbets 

Zoutleeuw

In 2009 ontvingen de CAW's van Vlaams- 

Brabant meer dan 13.800 keer iemand aan 

het onthaal. De meest voorkomende 

problemen waren relationele problemen, 

administratieve en juridische problemen, 

psychische en persoonlijke problemen en 

materiële of financiële problemen. 

Tegelijkertijd werden meer dan 3.700 

begeleidingen verzorgd. De meeste 

begeleidingen gebeurden voor relationele 

problemen en psychische en persoonlijke 

problemen, maar heel wat van die cliënten 

hadden ook administratieve en juridische 

problemen en materiële of financiële 

problemen. 72 

19.3 19.3 De De inloopcentra 

inloopcentra 

De inloopcentra zijn deelwerkingen van de 

Centra Algemeen Welzijnswerk. Een 

inloopcentrum is een ontmoetingsplaats 

voor mensen die, omwille van 

omstandigheden, uitgesloten worden op 

verschillende levensdomeinen. Mensen die 

geen sociaal netwerk meer hebben, kunnen 

er terecht. Er worden activiteiten 

georganiseerd en 

ontmoetingsmogelijkheden en 

dienstverlening geboden. Bezoekers worden 

aangemoedigd om als vrijwilliger mee te 

werken aan de uitbouw van het centrum. 

Op die manier wil men de mensen 

versterken in hun eigenwaarde en ervoor 

zorgen dat ze opnieuw aansluiting vinden 

bij anderen, bij diensten en in de 

samenleving. 


Ervaring Ervaring van van een een alleenstaande alleenstaande vrouw vrouw met 

met 

kinderen kinderen uit uit Leuven Leuven 

Leuven 

“De opvang in het vluchthuis is een heel 

positieve ervaring geweest voor mij en mijn 

kinderen. Ze hebben mij vooral gewezen op mijn 

rechten als moeder/vrouw. Dit is heel belangrijk 

voor mij geweest. Tijdens de andere 

hulpverlening en in mijn verder leven, probeer ik 

zoveel mogelijk mijn rechten te benutten. In het 

vluchthuis heb ik respect gekregen en werd ik 

als mens behandeld! Ik heb er geleerd om terug 

voor mezelf op te komen en ben terug ‘iemand’ 

geworden. Hier heb ik ook opnieuw mijn eerste 

stappen naar een nieuw sociaal leven gezet. “ 

Ervaring Ervaring uit uit een een een inloopcentrum 

inloopcentrum 

inloopcentrum 

“Omwille van mijn ziekte is het voor mij altijd 

moeilijk geweest om me te bedwingen in 

stresssituaties. Dat maakt het heel moeilijk voor 

mij om werk te vinden, laat staan om het te 

houden. Ik heb een periode gehad van twaalf 

stielen en dertien ongelukken, maar ik kan mijn 

werkgevers wel begrijpen. Sommigen hadden al 

wat meer geduld met mij dan anderen, maar 

uiteindelijk moet je als werkkracht geld 

opbrengen en er moet een zekere regelmaat in 

je prestaties zitten. Dat is voor mij altijd heel 

moeilijk geweest. 

Nu word ik begeleid om op mijn eigen tempo 

terug mijn draai te vinden op de arbeidsmarkt. 

Enkele dagen in de week ga ik naar het 

inloopcentrum. Daar kiezen we zelf welke 

activiteiten er komen en we organiseren ze mee. 

Ik heb er geleerd dat er nog mensen in een 

gelijkaardige situatie zitten. Ik doe er soms 

vrijwilligerswerk. Op die manier probeer ik wat 

structuur in mijn leven te brengen. Op termijn 

hoop ik nog eens een betaalde job te doen, 

maar ik mag de lat niet ineens te hoog leggen. 

De kans dat ik dan gedemotiveerd raak is groot. 

Dan moet ik veel meer moeite doen om terug te 

geraken waar ik stond. 

Ik ben er me van bewust dat het altijd op en af 

zal gaan met mij, maar ik ben mede dankzij de 

steun van de andere bezoekers aan het leren om 

daar minder destructief mee om te gaan. Om 

zelf verantwoordelijkheid op te nemen als het 

wat moeilijker gaat.” 

91

92 


19.4 19.4 Verenigingen Verenigingen waar waar armen armen het het woord woord woord nemen 

nemen 

Een Vereniging waar armen het woord nemen (VWAWN) heeft als doel armoede en sociale 

uitsluiting weg te werken. Ze doen dit door te wegen op het beleid. Input van mensen in 

armoede staat centraal, een sociale mix wordt als verrijkend ervaren. In Vlaanderen bestaan er 

meer dan 40 erkende verenigingen, waarvan er slechts 4 in Vlaams-Brabant zijn gesitueerd: 2 in 

Leuven, 1 in Halle, en één vereniging in opstart in Tienen. Ze komen samen in verschillende 

themawerkgroepen (tewerkstelling, gezondheid en gezin, cultuur- en sportparticipatie, wonen, 

onderwijs en vorming) 

De verenigingen hebben allemaal een eigen 

werking, die kan verschillen. Sommigen 

hebben een kinderwerking, een sociaal 

restaurant of een sociale kruidenier. 

19.5 19.5 Welzijnsschakels 

Welzijnsschakels 


Vrijwilligers, zowel mensen in armoede als 

niet-armen, verbonden met 

Welzijnsschakels, werken in hun (eigen) 

buurt samen rond armoede en uitsluiting. 

Ze vertalen concrete vormen van solidariteit 

naar maatschappelijke en politieke signalen 

van uitsluiting. Ze organiseren activiteiten 

die mensen samenbrengen en waarin ze 

diverse talenten, vaardigheden en 

interesses, ook culturele, aanspreken. Ze 

zoeken inzicht in mechanismen die armoede 

en uitsluiting in stand houden, en volgen 

hiertoe vorming. Hierin willen ze 

samenwerken met organisaties of mensen 

die hun doel kunnen versterken. 

Ervaring Ervaring uit een vereniging 

“In ’t Lampeke hebben bezoekers en werkers 

altijd een luisterend oor. Je kan er lekker eten, 

we lachen veel en je zit gezellig bij elkaar. We 

doen zowel ontspannende als serieuze 

activiteiten. In vormingen en werkgroepen leren 

we veel bij. We zoeken ook naar oplossingen 

voor problemen die we mee maken. We zien dat 

er soms met de voorstellen die we doen, 

vooruitgang wordt geboekt.” 

Tekst Tekst van van bezoeker bezoeker van een Welzijnschakel 

In de loop van ons leven komen er ogenblikken 

waarop wij klem geraken. 

Wij zien geen uitweg. 

Onze draagkracht is opgebruikt. 

Wij liggen verlamd neer. 

Gelukkige mensen zijn wij dan, wanneer 

medemensen zich over ons ontfermen, ons 

dragen, ons opnieuw tot leven brengen. 

Dan kunnen wij zelf onze taak weer opnemen.

Kaart Kaart 57 57: 57 : Werkingen Werkingen rond rond armoede 

armoede 

Vereniging waar armen het woord nemen 

Inloopcentrum 


Bever 

Galmaarden 

Herne 

Affligem 

Gooik 

Asse 

Liedekerke Ternat 

Roosdaal 

Lennik 

Pepingen 

Dilbeek 


Londerzeel 

Opwijk 

Merchtem 

Sint- 

Pieters- 

Leeuw 


Meise 

Wemmel 

Drogenbos 


Bos 

Zemst 

Grimbergen 

Vilvoorde 

Linkebeek 

Sint- 

Beersel Genesius- 

Rode 

Machelen 

Kampenhout 

Kortenberg 

Zaventem 

Hoeilaart 

Boortmeerbeek 


Kraainem 

Wezembeek- 

Oppem 

Tervuren 

Overijse 

Bertem 

Huldenberg 

Keerbergen 

Haacht 

Herent 

Rotselaar 

Leuven 

Begijnendijk 

Tremelo 

Aarschot 

Holsbeek 

Lubbeek 

Tielt-Winge 

Boutersem 

Bierbeek 

Oud-Heverlee 

Hoegaarden 


Zichem 

Glabbeek 

Tienen 

Bekkevoort 

Diest 

Kortenaken 

Kaart: Steunpunt sociale planing 


Ervaring Ervaring van van een een oudere oudere vrouw vrouw uit uit de de regio regio Leuven 

Leuven 

“Ik ben ooit afgesloten van energie. In het begin durfde ik hier met niemand over praten of iemand om 

hulp vragen. Ik schaamde mij dat het mij moest overkomen en dacht dat ik met mijn probleem alleen 

stond. Op het ogenblik van de afsluiting woonden mijn kinderen nog thuis. Vooral voor hen vond ik het 

erg. Zij konden er immers niets aan doen en ik had schrik dat ze van mij weggenomen zouden worden. 

Uiteindelijk heb ik al mijn moed bijeen geraapt en ben ik toch hulp gaan zoeken. Alle energieproblemen 

zijn nu van de baan. Intussen heb ik ook geleerd dat ik niet de enige ben die in de problemen is geraakt. 

Via een vereniging waar armen het woord nemen en werkgroepen van het Vlaams Netwerk ben ik in 

contact gekomen met andere mensen die in dezelfde situatie zitten. De meeste van deze mensen durfden 

niet zomaar te vertellen wat hen overkomen is. Ik doe dit wel. Misschien zijn er lezers die afgesloten zijn, 

maar die zich hier op dit moment nog te veel over schamen om hulp te zoeken. Het vergt een inspanning 

en het doet soms pijn wanneer ik mijn verhaal vertel, maar het gaat hier om een situatie die onmenselijk is 

en ik vind dat de buitenwereld mag horen dat dit gebeurt en welke invloed dit kan hebben op iemands 

leven. Het zijn over het algemeen mensen die niet weten wat het is om zonder elektriciteit en gas te 

moeten leven die beslissen of mensen afgesloten worden of niet.” 

19.6 19.6 Andere Andere vormen vormen van hulp 

Naast deze armoedewerkingen zijn er ook projecten in het kader van samenlevingsopbouw, 

buurthuizen, tweedehandswinkels, kringwinkels, voedselbedelingen, sociale restaurants, sociale 

kruideniers, sociale tewerkstellingsprojecten, projecten in de cultuursector en onderwijssector 

met armoede als belangrijke invalshoek, enzovoort. In het kader van deze analyse is het niet 

mogelijk al deze verschillende voorzieningen in kaart te brengen. 

Linter 

Landen 

Geetbets 

Zoutleeuw 

93

Algemene Algemene conclusies 

conclusies 

94 

ALGEMENE CONCLUSIES 

Vlaams-Brabant is gemiddeld een rijke provincie provincie, provincie 

maar dat betekent niet dat armoede er niet 

bestaat. Bovendien is het inkomen in Vlaams-Brabant meer ongelijk verdeeld dan in Vlaanderen 

als geheel. De 10% hoogste inkomens bezitten samen een groter inkomen dan de 50% laagste 

inkomens, en de verschillen nemen toe. 

Armoede Armoede-indicatoren 

Armoede indicatoren 

Het gemiddeld inkomen is vooral laag in het oosten van het Hageland, inclusief de Hagelandse 

steden (Tienen, Diest, Aarschot). Daarnaast vallen ook enkele sterk verstedelijkte gemeenten van 

Vlaams-Brabant op. Bij die laatste is het industriële gebied van de Zennevallei, van Halle in het 

zuiden tot Vilvoorde en Machelen en een deel van Zaventem in het noorden. Ook horen er 

enkele aan Brussel grenzende deelgemeenten ten noorden en westen van Brussel bij. Het 

centrum van Leuven heeft eveneens een erg laag gemiddeld inkomen. Dit lage inkomen in 

stedelijk gebied hangt samen met het vertrek van hogere inkomensgroepen naar de groene 

rand rond de steden. We zien dan ook de hoogste gemiddelde inkomens ten zuidoosten van 

Brussel, ten zuiden van Leuven en in andere residentiële gemeenten, zoals Keerbergen. Dit geldt 

daarnaast in enkele deelgemeenten ten noorden en westen van Brussel of rond kleinere steden 

als Tienen. Nog steeds stijgt het inkomen sterk in deze (deel)gemeenten, terwijl het veel minder 

snel stijgt in stedelijke gebieden. In sommige plattelandsgemeenten, vooral in het Pajottenland, 

neemt het inkomen eveneens relatief sterk toe. 

Het al dan niet hebben van werk werk werk speelt een belangrijke rol in de armoedeproblematiek. Werk is 

een sterke buffer tegen armoede, hoewel ook werkenden onder de armoededrempel kunnen 

vallen. De werkloosheid is algemeen sterk afhankelijk van de economische conjunctuur, die na 

2008 in een dal terecht kwam. Hoge werkloosheidscijfers vinden we meestal waar ook het 

gemiddeld inkomen laag is: in de Zennevallei, in enkele andere aan Brussel grenzende 

deelgemeenten in het noorden en het westen (algemeen zijn er wat hogere waarden ten 

westen van Brussel), in het centrum van Leuven en in het oostelijk Hageland, vooral in de 

steden. De werkloosheid in de plattelandsgemeenten van het Hageland heeft een ander 

karakter dan die in de stedelijke gebieden. De werklozen op het platteland zijn vaker van 

Belgische origine. De werkloosheid onder ouderen, en in mindere mate onder jongeren, is op 

het platteland meer uitgesproken. In de steden vinden we meer werklozen uit de tussenliggende 

leeftijdsgroepen. In de plattelandsgemeenten van het Hageland is de scholingsgraad van de 

werklozen erg laag, net als in het noorden van de Zennevallei en Tienen. 

Personen die niet over toereikende bestaansmiddelen beschikken of kunnen beschikken, kunnen 

een beroep doen op een leefloon leefloon leefloon of equivalent leefloon. We zien een stijging van het aantal 

(equivalent) leefloners in de laatste jaren. Het leefloon is bij uitstek een stedelijk fenomeen: 

opvallend zijn Leuven, Tienen en de noordelijke rand rond Brussel. De inkomensgarantie inkomensgarantie voor 

ouderen, die kan worden beschouwd als een leefloon voor ouderen, is eveneens belangrijk in de 

stedelijke gebieden, maar ook in plattelandsgemeenten, vooral in het oostelijk Hageland. Het 

gemiddeld uitgekeerde bedrag is er wel lager. 

Een meer algemene indicator voor armoede is de verhoogde verhoogde tegemoetkoming in de 


ziekteverzekering, ziekteverzekering die kan worden aangevraagd bij een laag inkomen. Meer dan een kwart van 

de 65-plussers maakt gebruik van deze tegemoetkoming. Erg hoge waarden bij ouderen vinden 

we in de plattelandsgemeenten van het Pajottenland en vooral het oostelijk Hageland. Bij de 

andere leeftijdsgroepen gaat het om een goede 5% van de bevolking. Dit is vooral een stedelijk 

fenomeen.

Risicofactoren 

Risicofactoren 


Armoede is in de eerste plaats een materieel probleem. Wie niet voldoende bestaansmiddelen 

heeft om algemeen aanvaarde leefpatronen te kunnen opbouwen, wordt beschouwd als arm. 

Maar het is ook meer dan dat. Iemand die zich op verschillende verschillende domeinen domeinen, domeinen zoals de 

gezinssituatie, opleiding, gezondheid, woonsituatie… in een moeilijke positie bevindt, kan veel 

moeilijker uit de armoede klimmen dan iemand die minder problemen cumuleert. 

Het armoederisico is veel hoger bij eenoudergezinnen eenoudergezinnen (in de praktijk meestal alleenstaande 

moeders), wat een stedelijk fenomeen is, en vooral uitgesproken rond Brussel. Een andere 

risicogroep zijn de personen van niet-Europese origine origine die vooral rond Brussel sterk aanwezig 

zijn, zeker in het noordoosten, maar ook in Leuven, Diest en in mindere mate Tienen. Ook 

ouderen ouderen lopen meer risico om in armoede terecht te komen. Ze zijn sterk vertegenwoordigd in 

het Hageland en in enkele residentiële gemeenten rond Brussel. De pensioenen zijn gemiddeld 

heel wat lager in het Hageland dan rond Brussel. De opleidingsgraad opleidingsgraad is opvallend laag in het 

oostelijk Hageland, in de Zennevallei en in Liedekerke. Het aandeel leerlingen dat nu een 

beroepsopleiding volgt, is ook in die gemeenten het hoogst. Heel opvallend is de slechte 

gezondheidssituatie gezondheidssituatie en het hoge aandeel personen met een langdurige ziekte of handicap in het 

Hageland, veel meer nog dan in de Zennevallei, ook als er gecorrigeerd wordt voor de 

leeftijdsstructuur. Het aantal erkende handicaps en het aantal uitkeringen voor personen met 

een handicap is relatief nog hoger in het Hageland, maar ook in het Pajottenland. 

Wonen Wonen is is is duur duur duur in Vlaams-Brabant. Een gezin dat leeft van een leefloon of een inkomensgarantie 

voor ouderen is er niet in staat een gemiddeld huis te huren, en bovendien zijn er weinig sociale 

woningen. Personen in armoede zijn dus meestal aangewezen op de private huurmarkt in de 

goedkopere en minder kwalitatieve segmenten. Private huurwoningen zijn vooral te vinden in 

stedelijke gebieden. De huurprijzen zijn gemiddeld het minst hoog in Leuven, in de Zennevallei 

en in het oostelijke Hageland, waar er buiten de steden wel weinig huurwoningen zijn. De 

minder hoge huurprijzen in deze gebieden hangen wel samen met het relatief belangrijke 

aanbod aan huurwoningen in de minder kwalitatieve segmenten. De gezinnen die een aanvraag 

indienen voor een sociale woning wonen dan ook vaak in deze gemeenten. Opvallend zijn 

Leuven, de Zennevallei en kleinere steden als Tienen, Diest en Asse. 

Het aantal gezinnen met schuldenlast schuldenlast neemt toe. Onder meer de stijgende energie energie- energie energie en 

en 

waterprijzen waterprijzen zorgen voor betalingsproblemen. Gezinnen met een budgetmeter voor elektriciteit, 

die geplaatst wordt bij betalingsproblemen, vinden we vooral in de stedelijke gebieden: de 

Zennevallei, Tienen, maar ook Asse en Liedekerke. Op het platteland zijn er heel lage waarden. 

Ook op dit vlak zien we dus dat de armoedeproblematiek andere karakteristieken heeft op het 

platteland dan in de steden. 

Armoede Armoede bij bij kinderen 

kinderen 

Het aandeel minderjarigen dat opgroeit in een gezin zonder inkomen uit arbeid of pensioen 

bedraagt in Vlaams-Brabant 7,0% (werknemers van internationale organisaties zijn wel 

inbegrepen). 20,5% van de eenoudergezinnen met minderjarige kinderen hebben geen 

inkomen uit arbeid of pensioen. Er vallen meer kinderen onder de voorkeursregeling in de 

ziekteverzekering dan volwassenen op actieve leeftijd. Het gaat vooral om een stedelijk 

fenomeen. Bij de kinderen op secundaire schoolleeftijd zijn de waarden ook hoog in het 

Hageland, zij het vooral in de steden. Meer en meer kinderen vallen onder de voorkeursregeling. 

Bij het leefloon is er, naast een stijgend aandeel vrouwen, ook een steeds hoger aandeel 

jongeren en gezinnen met kinderen. Dat is een alarmerende evolutie. Kinderarmoede is 

bijzonder belangrijk omdat het niet alleen het welzijn van de kinderen in gevaar brengt, maar 

ook hun toekomst. Kinderen die in armoede leven hebben immers een veel hoger risico om later 

ook in armoede te belanden. 

95

96 


Aan de hand van zes criteria geeft Kind en Gezin aan welke kinderen geboren geboren worden in een 

kansarm kansarm gezin gezin. gezin Vooral in Leuven en Tienen wordt zijn de aandelen hoog. Ook in de regio 

Vilvoorde-Zaventem, in Asse en in verschillende gemeenten in Noord- en Zuid-Hageland worden 

er veel kinderen geboren in een kansarm gezin. Hoewel het cijfer van Vlaams-Brabant nog 

steeds onder het Vlaamse gemiddelde blijft, zien we in Vlaams-Brabant de laatste jaren een 

sterkere stijging van het aandeel kansarme geboorten. 

De leerlingenkenmerken 

leerlingenkenmerken leerlingenkenmerken of zogenaamde gelijke gelijke kansenindicatoren kansenindicatoren (leerlingen met 

schooltoelage, met een lage opleiding van de ouders, die niet thuis wonen of geen vast adres 

hebben) vormen een andere indicator voor armoede bij kinderen. Wanneer we kijken naar het 

aantal leerlingen met een schooltoelage omwille van een laag inkomen, zien we opnieuw de 

bekende patronen: hoge waarden in de Zennevallei, in het oostelijk Hageland (vooral de 

steden), in Leuven en in enkele gemeenten ten westen van Brussel, van Asse tot Liedekerke. 

Lage waarden vinden we ten zuidoosten van Brussel, ten zuiden van Leuven, en in een aantal 

andere residentiële gemeenten als Keerbergen en Meise. In het secundair onderwijs is het 

oostelijk Hageland veel meer uitgesproken. De verspreiding van de leerlingen waarop één of 

meerdere van de gelijke kansenindicatoren van toepassing is, geeft in grote lijnen hetzelfde 

ruimtelijke beeld. Bijna een kwart van de Vlaams-Brabantse kinderen in het basisonderwijs valt 

hieronder. In het secundair onderwijs is dat meer dan een kwart. 

Leerlingen in risicoschoolloopbanen 

isicoschoolloopbanen (leerlingen in het gewoon onderwijs met minstens 2 jaar 

schoolse vertraging of leerlingen in het buitengewoon onderwijs of deeltijds onderwijs) hebben 

een hogere kans op vroegtijdige schooluitval en uiteindelijk ook op werkloosheid. 

Risicoschoolloopbanen zijn vooral belangrijk in een stedelijke context, hoewel het aandeel 

leerlingen in het buitengewoon onderwijs ook opvallend hoog is in de plattelandsgemeenten 

van het Hageland.

BIJLAGEN 

Bijlage Bijlage I: I: Indi Indicatoren Indi catoren per per gemeente 

Indicator 1: Inkomensaangiften (2008, aanslagjaar 2009) ...................................................................98 

Indicator 2: Werkloosheidsgraden, algemeen en naar geslacht (2010).................................................99 

Indicator 3: Werkloosheidsgraden, naar leeftijd (2010) .....................................................................100 

Indicator 4: Niet-werkende werkzoekenden (NWWZ) naar scholing en naar origine (2010) ................101 

Indicator 5: Recht op maatschappelijke integratie (RMI) en recht op maatschappelijke hulp (RMH) (2010)102 

Indicator 6: Inkomensgarantie voor ouderen (IGO) en gewaarborgd inkomen voor bejaarden (GIB) 

(01/01/2011)...................................................................................................................103 

Indicator 7: Tegemoetkomingen voor personen met een handicap (01/04/2011) ...............................104 

Indicator 8: Tegemoetkomingen voor personen met een handicap (01/04/2011) ...............................105 

Indicator 9: Verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering 0-64 jaar (01/01/2010) ..................106 

Indicator 10: Verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering 65-plus (01/01/2010)...................107 

Indicator 11: Gezinnen met minderjarige kinderen zonder inkomen uit arbeid of pensioen (31/12/2008)108 

Indicator 12: Verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering bij kinderen en jongeren 0-9 jaar 

(01/01/2010)...................................................................................................................109 

Indicator 13: Verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering bij kinderen en jongeren 10-19 jaar 

(01/01/2010)...................................................................................................................110 

Indicator 14: GOK-indicatoren basisonderwijs (01/02/2010)..............................................................111 

Indicator 15: GOK-indicatoren secundair onderwijs (01/02/2010)......................................................112 

97

Indicator ndicator 1: : Inkomensaangiften Inkomensaangiften (200 (2008, (200 

8, aanslagjaar aanslagjaar aanslagjaar 2009 2009) 2009 

98 

BIJLAGEN 

aangiften 

aangiften 

gemiddeld gemiddeld inkomen inkomen per 

per 

aangifte aangifte aangifte ( (in ( in euro) 

totaal 

totaal 

aantal 

aantal 

aantal 

aantal 

aantal aantal 

aantal totaal 

totaal 50.000 

>50.000 

aantal 

aantal van van 10.001 

10.001 aantal 

aantal euro: 

euro: aantal 

aantal euro: 

euro: 

Gemeente 

Gemeente 

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 2: Werkloosheidsgraden 

Werkloosheidsgraden, Werkloosheidsgraden , algemeen en naar geslacht (2010 (2010) (2010 

algemeen algemeen algemeen 

naar naar geslacht 

geslacht 

mannen mannen mannen 

vrouwen 

vrouwen 

Gemeente 

Gemeente 

aantal aantal niet niet- niet 

werken werkende werken de 

werk- 

werk 

zoekenden 

zoekenden 

(NWWZ) 

(NWWZ) 

werk werkloos werk oos- 

heidsgraad 

heidsgraad 

aantal 

aantal 

NWWZ 

NWWZ 

werkloos- 

werkloos 

heidsgraad 

heidsgraad 

aantal antal 

NWWZ NWWZ 

NWWZ 

werkloos- 

werkloos 

heidsgraad 

heidsgraad 

Affligem 277 4,5 145 4,6 132 4,5 

Asse 926 6,6 464 6,4 462 6,8 

Beersel 597 5,6 313 5,6 284 5,6 

Bever 56 5,5 27 5,1 29 6,0 

Dilbeek 1.071 6,0 502 5,4 569 6,6 

Drogenbos 216 10,0 98 8,8 118 11,2 

Galmaarden 144 3,5 71 3,2 73 3,7 

Gooik 131 3,0 66 2,7 65 3,2 

Grimbergen 981 6,1 470 5,7 511 6,5 

Halle 1.042 6,1 588 6,6 454 5,7 

Herne 124 4,1 64 4,0 60 4,2 

Hoeilaart 246 5,6 125 5,4 121 5,9 

Kampenhout 247 4,5 127 4,4 120 4,7 

Kapelle-op-den-Bos 161 3,6 78 3,3 83 4,0 

Kraainem 328 7,2 163 6,7 165 7,8 

Lennik 162 3,8 82 3,6 80 4,0 

Liedekerke 328 5,6 169 5,5 159 5,8 

Linkebeek 161 8,0 76 7,4 85 8,7 

Londerzeel 330 3,9 168 3,7 162 4,1 

Machelen 456 7,5 228 7,1 228 7,8 

Meise 440 4,9 212 4,5 228 5,3 

Merchtem 327 4,5 174 4,4 153 4,5 

Opwijk 261 4,1 143 4,2 118 3,9 

Overijse 485 5,0 245 4,8 240 5,3 

Pepingen 73 3,4 39 3,4 34 3,4 

Roosdaal 242 4,6 134 4,7 108 4,4 

Sint-Genesius-Rode 490 6,7 227 5,9 263 7,7 

Sint-Pieters-Leeuw 1.091 7,7 540 7,2 551 8,2 

Steenokkerzeel 237 4,4 101 3,6 136 5,3 

Ternat 320 4,4 164 4,3 156 4,5 

Vilvoorde 1.655 9,4 825 8,8 830 10,1 

Wemmel 569 8,6 275 8,0 294 9,3 

Wezembeek-Oppem 331 6,8 151 5,8 180 7,8 

Zaventem 980 7,8 508 7,7 472 7,9 

Zemst 423 3,9 211 3,7 212 4,2 

Aarschot 828 6,0 436 5,9 392 6,2 

Begijnendijk 225 4,7 112 4,3 113 5,2 

Bekkevoort 141 5,0 67 4,4 74 5,6 

Bertem 174 3,9 97 4,1 77 3,7 

Bierbeek 149 3,5 77 3,4 72 3,6 

Boortmeerbeek 225 4,1 118 3,9 107 4,2 

Boutersem 118 3,2 60 3,0 58 3,4 

Diest 748 6,9 393 6,6 355 7,2 

Geetbets 152 5,5 75 4,9 77 6,2 

Glabbeek 90 3,5 58 4,2 32 2,7 

Haacht 291 4,4 154 4,4 137 4,4 

Herent 393 4,2 198 4,1 195 4,3 

Hoegaarden 145 4,7 84 5,2 61 4,2 

Holsbeek 160 3,5 80 3,3 80 3,8 

Huldenberg 180 4,2 81 3,4 99 5,0 

Keerbergen 278 4,7 126 3,9 152 5,6 

Kortenaken 169 4,7 84 4,2 85 5,2 

Kortenberg 438 5,0 227 4,9 211 5,1 

Landen 478 6,6 239 6,2 239 7,2 

Leuven 3.162 7,0 1.888 7,8 1.274 6,2 

Linter 169 4,9 82 4,4 87 5,6 

Lubbeek 225 3,5 119 3,4 106 3,6 

Oud-Heverlee 201 3,9 104 3,8 97 4,0 

Rotselaar 316 4,3 159 4,0 157 4,6 

Scherpenheuvel-Zichem 591 5,6 282 4,9 309 6,5 

Tervuren 438 5,4 228 5,3 210 5,5 

Tielt-Winge 223 4,3 114 4,1 109 4,6 

Tienen 1.141 7,6 624 7,7 517 7,4 

Tremelo 338 4,9 177 4,7 161 5,2 

Zoutleeuw 243 6,2 116 5,5 127 7,1 

Vlaams Vlaams Gewest Gewest 

208.242 208.242 

7,2 7,2 

108.155 108.155 

6,8 6,8 100.086 100.086 

7,6 

7,6 

Prov. Prov. Vl Vlaams Vl Vlaams 

aams-Brabant 

aams Brabant 28.327 5,7 5,7 

14.634 5,5 13.693 13.693 5,9 

Arr. Arr. Halle Halle-Vilvoorde 

Halle Vilvoorde 15.900 15.900 

5,9 5,9 

7.975 7.975 

5,6 5,6 

7.925 7.925 

6,2 

6,2 

Arr. Arr. Arr. Leuven Leuven 

12.427 12.427 

5,5 5,5 

6.659 6.659 

5,5 5,5 

5.769 5.769 

5,5 

5,5 

Bron: VDAB, via ARVASTAT 

99

Indicator Indicator 3: : : Werkloosheidsgraden, Werkloosheidsgraden, naar naar leeftijd leeftijd (2010 (2010) (2010 

100 

BIJLAGEN 

naar naar leeftijd leeftijd 

leeftijd 

50 jaar 

Gemeente 

Gemeente 

aantal 

aantal 

NWWZ 

NWWZ 

werkloos- 

werkloos 

heidsgraad 

heidsgraad 

aantal 

aantal 

NWWZ 

NWWZ 

werkloos- 

werkloos 

heidsgraad 

heidsgraad 

aantal 

aantal 

NWWZ NWWZ 

NWWZ 

werk werkloos werk oos- 

heidsgraad 

heidsgraad 

Affligem 56 12,0 129 3,2 92 6,0 

Asse 182 15,8 542 5,8 202 5,7 

Beersel 119 13,8 330 4,8 148 5,2 

Bever 8 10,2 36 5,2 12 5,0 

Dilbeek 198 13,8 587 5,1 286 5,9 

Drogenbos 36 18,4 124 8,7 56 10,2 

Galmaarden 33 10,5 77 2,7 34 3,3 

Gooik 31 8,2 64 2,2 36 3,3 

Grimbergen 172 14,0 586 5,5 223 5,4 

Halle 233 14,4 563 5,0 246 6,3 

Herne 23 10,2 67 3,3 34 4,2 

Hoeilaart 36 13,1 135 4,7 75 6,0 

Kampenhout 49 11,3 122 3,4 76 5,4 


Kraainem 42 12,5 193 7,0 93 6,4 

Lennik 34 11,0 77 2,7 51 4,6 

Liedekerke 72 15,5 182 4,6 74 5,4 

Linkebeek 26 19,2 91 7,4 44 6,8 

Londerzeel 81 11,2 147 2,6 102 5,0 

Machelen 95 15,4 270 6,6 91 6,5 

Meise 91 11,9 222 4,0 127 4,8 

Merchtem 78 12,4 184 3,7 65 4,0 

Opwijk 63 12,1 136 3,2 62 4,0 

Overijse 89 14,0 273 4,3 123 4,5 

Pepingen 17 8,2 39 2,8 17 3,0 

Roosdaal 60 12,9 117 3,3 65 4,9 


Sint-Pieters-Leeuw 223 16,6 604 6,6 264 7,3 


Ternat 76 12,3 153 3,2 91 4,9 

Vilvoorde 301 18,0 978 8,1 376 9,9 

Wemmel 101 18,9 327 7,8 141 7,7 


Zaventem 170 17,2 582 7,0 228 7,2 

Zemst 92 11,2 192 2,7 139 5,0 

Aarschot 192 16,5 414 4,5 222 6,9 

Begijnendijk 48 11,4 89 2,8 88 7,5 

Bekkevoort 33 14,3 74 3,9 34 5,1 

Bertem 34 10,5 90 3,0 50 4,4 

Bierbeek 31 11,4 75 2,7 43 3,4 


Boutersem 29 11,3 56 2,3 33 3,4 

Diest 172 16,7 394 5,5 182 6,9 

Geetbets 32 15,8 80 4,2 40 5,9 

Glabbeek 20 11,2 46 2,6 24 3,8 

Haacht 70 13,7 127 2,9 94 5,6 

Herent 80 11,1 200 3,3 113 4,6 

Hoegaarden 35 17,2 73 3,4 37 5,1 

Holsbeek 37 11,4 86 2,8 37 3,4 

Huldenberg 37 11,6 91 3,2 52 4,5 

Keerbergen 49 11,7 119 3,2 110 6,2 

Kortenaken 30 10,8 73 3,0 66 7,4 

Kortenberg 84 11,9 230 4,0 124 5,6 

Landen 109 19,4 233 4,9 136 7,4 

Leuven 627 16,4 1.952 6,2 583 6,1 

Linter 42 15,9 79 3,4 48 5,9 

Lubbeek 59 12,5 98 2,4 68 3,7 

Oud-Heverlee 44 12,9 97 3,0 60 4,0 

Rotselaar 82 15,7 150 3,1 84 4,4 


Tervuren 80 15,0 235 4,5 123 5,4 

Tielt-Winge 54 12,2 108 3,2 61 4,7 

Tienen 254 19,7 602 6,1 285 7,4 

Tremelo 74 12,8 151 3,3 113 7,0 

Zoutleeuw 49 16,3 123 4,7 71 7,5 


45.349 45.349 15,8 15,8 15,8 

110.453 110.453 

5,8 5,8 

52.439 52.439 

7,7 

7,7 

Pr Prov. Pr Prov. 

ov. Vlaams Vlaams-Brabant 

Vlaams Brabant 5.763 5.763 14,4 14,4 

15.345 4,7 7.219 5,8 5,8 


Halle Vilvoorde 3.096 3.096 14,0 14,0 14,0 

8.812 8.812 

5,0 5,0 

3.991 3.991 

5,8 

5,8 


2.667 2.667 14,8 14,8 14,8 

6.533 6.533 

4,3 4,3 

3.228 3.228 

5,8 

5,8 

Bron: VDAB, via ARVASTAT

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 4: Niet Niet-werkende Niet werkende wwerkzoekenden 

w 

erkzoekenden 

erkzoekenden (NWWZ) naar scholing en naar origine origine (2010 (2010) (2010 

naar naar scholing naar naar origine origine 

Gemeente 

Gemeente 

aantal aantal laag- 

geschoolde 

geschoolde 

NWWZ 

NWWZ 

aantal aantal 

aantal 

laag- 

laag 

geschoolde geschoolde 

geschoolde 

NWWZ: 

NWWZ: 

% % van van van de 

de 

NWWZ 

NWWZ 

aantal 

aantal 

NWWZ, 

NWWZ, 

origine 

origine 

niet niet-Belg niet niet Belg 

EU EU-15 EU 15 

aantal 

aantal 

NWWZ, 

NWWZ, 

origine origine 

origine 


buiten 

buiten 

EU EU-15 EU 15 

aantal 

aantal 

NWWZ, 

NWWZ, 

origine origine 

origine 


totaal 

totaal 

aantal aantal 

aantal 

NWWZ, 

NWWZ, 

origine origine origine niet niet- niet 

Belg Belg (totaal): 

(totaal): 

% % van van de de 

de 

NWWZ 

NWWZ 

aantal aantal NWWZ, 

NWWZ, 

origine origine origine niet niet- niet 

Belg Belg Belg (totaal): 

(totaal): 

% % van van de 

de 

18 18-64 18 64 jarigen 

Affligem 128 46,4 17 43 60 21,7 11,9 

Asse 437 47,2 59 366 425 45,9 12,2 

Beersel 239 40,1 77 97 174 29,2 7,7 

Bever 23 41,1 4 2 6 10,9 6,5 

Dilbeek 427 39,8 118 268 386 36,0 9,7 

Drogenbos 108 50,2 35 61 96 44,2 10,1 

Galmaarden 65 45,5 2 9 11 7,6 5,9 

Gooik 64 48,9 4 10 14 10,6 6,7 

Grimbergen 378 38,6 91 324 415 42,4 10,0 

Halle 486 46,6 75 236 311 29,8 10,9 

Herne 56 44,8 5 7 12 9,6 6,1 

Hoeilaart 67 27,3 21 41 62 25,3 4,4 

Kampenhout 90 36,6 15 22 37 15,0 7,7 

Kapelle-op-den-Bos 62 38,3 6 13 19 11,8 7,2 

Kraainem 85 26,0 45 93 138 42,1 4,2 

Lennik 64 39,5 7 28 35 21,7 9,9 

Liedekerke 160 48,8 14 79 93 28,2 12,8 

Linkebeek 46 28,8 23 19 42 26,1 7,4 

Londerzeel 130 39,4 12 35 47 14,3 7,8 

Machelen 236 52,0 44 216 260 57,1 10,3 

Meise 173 39,4 37 79 116 26,4 9,6 

Merchtem 129 39,3 20 64 84 25,7 11,2 

Opwijk 107 41,0 9 40 49 18,7 12,6 

Overijse 132 27,3 75 86 161 33,2 4,2 

Pepingen 25 34,2 3 6 9 12,2 8,8 

Roosdaal 118 48,8 9 29 38 15,8 10,0 

Sint-Genesius-Rode 128 26,2 67 108 175 35,7 6,1 

Sint-Pieters-Leeuw 550 50,3 159 313 472 43,3 9,8 

Steenokkerzeel 91 38,4 22 47 69 29,1 8,7 

Ternat 136 42,5 13 40 53 16,5 9,0 

Vilvoorde 866 52,3 165 811 976 59,0 13,0 

Wemmel 244 43,0 70 181 251 44,1 10,4 

Wezembeek-Oppem 90 27,2 44 70 114 34,4 4,5 

Zaventem 367 37,4 115 390 505 51,5 8,0 

Zemst 157 37,0 25 48 73 17,2 8,6 

Aarschot 397 48,0 18 65 83 10,0 9,7 

Begijnendijk 103 45,6 5 16 21 9,3 9,3 

Bekkevoort 67 47,5 3 11 14 10,0 12,1 

Bertem 52 29,9 8 23 31 17,8 5,1 

Bierbeek 48 32,2 6 8 14 9,3 4,5 

Boortmeerbeek 95 42,2 5 18 23 10,3 5,6 

Boutersem 42 35,3 4 14 18 15,1 8,1 

Diest 346 46,2 20 153 173 23,1 10,2 

Geetbets 77 50,7 3 15 18 11,9 11,7 

Glabbeek 37 41,1 5 5 10 11,1 13,2 

Haacht 128 44,0 11 21 32 11,0 9,1 

Herent 121 30,9 14 65 79 20,2 9,3 

Hoegaarden 57 39,9 5 17 22 15,3 9,8 

Holsbeek 48 29,8 5 12 17 10,7 7,6 

Huldenberg 54 30,0 11 23 34 18,9 5,6 

Keerbergen 87 31,1 15 15 30 10,8 4,1 

Kortenaken 86 50,6 6 5 11 6,5 7,7 

Kortenberg 156 35,5 27 87 114 25,9 7,2 

Landen 245 51,3 11 64 75 15,7 12,3 

Leuven 1.140 36,1 155 1.007 1.162 36,7 7,2 

Linter 78 45,9 6 14 20 11,8 13,2 

Lubbeek 64 28,4 4 16 20 8,9 5,7 

Oud-Heverlee 59 29,2 5 16 21 10,4 4,8 

Rotselaar 118 37,3 11 24 35 11,0 7,8 

Scherpenheuvel-Zichem 282 47,7 17 44 61 10,3 9,9 

Tervuren 119 27,2 67 77 144 32,9 3,7 

Tielt-Winge 81 36,7 4 9 13 5,9 6,4 

Tienen 634 55,6 29 208 237 20,8 14,0 

Tremelo 148 44,0 10 20 30 8,8 6,8 

Zoutleeuw 130 53,5 6 31 37 15,2 16,6 

Vlaams Vlaams Vlaams Gewest Gewest 

105.131 50,5 50,5 

13.810 13.810 50.935 50.935 64.745 64.745 64.745 

31,1 31,1 

- 

Prov. Prov. Prov. Vlaams Vlaams-Brabant 

Vlaams Vlaams Brabant 11 11.763 11 763 763 41,5 41,5 

2.006 2.006 6.376 6.376 8.382 8.382 

29,6 29,6 29,6 

8,5 


Halle Vilvoorde 6.665 665 41,9 41,9 

1.509 1.509 4.277 4.277 5.786 .786 36,4 36,4 

9,0 9,0 

Arr. Arr. Leuven Leuven 

5.098 098 41,0 41,0 

496 496 2.100 2.100 2.596 2.596 

20,9 20,9 20,9 

7,5 

Bron: VDAB, via ARVASTAT; bevolking (01/01/2010): Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning 

101

102 

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 5: Recht Recht op op maa maatschappelijke maa maatschappelijke 

tschappelijke integratie integratie (RMI) en rrecht 

r 

echt op maatschappelijke hulp (RMH) (RMH) (2010 (2010) (2010 

RMI RMI RMI en en en RMH RMH 

waarvan waarvan (equivalent) (equivalent) (equivalent) leefloon 

leefloon 

totaal otaal otaal: otaal : 

totaal: otaal: 


de 

% % van van de de 

de 

Gemeente Gemeente 

RMI RMI RM RMH RM totaal otaal 

18 18-64 18 64 

jarigen jarigen 

leefloon 

leefloon 

equivalent 

equivalent 

leefloon leefloon totaal otaal 

18 18-64 18 64 

jarigen 

jarigen 

Affligem 41 25 66 0,85 38 16 54 0,69 

Asse 254 141 395 2,14 226 121 347 1,88 

Beersel 131 22 153 1,07 127 15 142 0,99 

Bever 6 5 11 0,83 6 5 11 0,83 

Dilbeek 222 131 353 1,48 197 93 290 1,21 

Drogenbos 51 22 73 2,48 42 6 48 1,63 

Galmaarden 25 10 35 0,66 23 4 27 0,51 

Gooik 18 18 36 0,65 16 9 25 0,45 

Grimbergen 230 127 357 1,68 208 99 307 1,44 

Halle 239 124 363 1,65 221 72 293 1,33 

Herne 34 10 44 1,09 34 7 41 1,02 

Hoeilaart 38 29 67 1,08 37 20 57 0,92 

Kampenhout 37 16 53 0,76 33 9 42 0,60 

Kapelle-op-den-Bos 21 19 40 0,70 21 10 31 0,54 

Kraainem 58 32 90 1,10 54 24 78 0,95 

Lennik 38 24 62 1,13 38 17 55 1,00 

Liedekerke 74 39 113 1,47 74 30 104 1,36 

Linkebeek 26 9 35 1,22 23 7 30 1,05 

Londerzeel 54 29 83 0,76 53 19 72 0,66 

Machelen 128 55 183 2,29 120 46 166 2,07 

Meise 55 50 105 0,90 51 25 76 0,65 

Merchtem 142 52 194 2,02 138 42 180 1,88 

Opwijk 79 15 94 1,14 71 10 81 0,98 

Overijse 52 62 114 0,79 45 41 86 0,59 

Pepingen 8 18 26 0,96 7 7 14 0,52 

Roosdaal 21 15 36 0,52 21 13 34 0,49 

Sint-Genesius-Rode 113 62 175 1,62 105 36 141 1,31 

Sint-Pieters-Leeuw 153 93 246 1,28 139 58 197 1,02 

Steenokkerzeel 33 6 39 0,55 32 6 38 0,54 

Ternat 56 25 81 0,87 54 15 69 0,74 

Vilvoorde 348 188 536 2,26 313 110 423 1,78 

Wemmel 109 62 171 1,91 98 28 126 1,40 

Wezembeek-Oppem 81 32 113 1,37 78 18 96 1,17 

Zaventem 245 133 378 2,01 232 96 328 1,75 

Zemst 31 46 77 0,55 28 9 37 0,27 

Aarschot 145 47 192 1,08 139 36 175 0,98 

Begijnendijk 19 15 34 0,54 18 13 31 0,49 

Bekkevoort 12 21 33 0,90 12 13 25 0,68 

Bertem 17 17 34 0,58 14 8 22 0,38 

Bierbeek 30 15 45 0,77 30 14 44 0,76 

Boortmeerbeek 41 13 54 0,75 40 8 48 0,66 

Boutersem 31 13 44 0,93 30 8 38 0,80 

Diest 117 87 204 1,39 108 64 172 1,18 

Geetbets 17 31 48 1,30 12 9 21 0,57 

Glabbeek 7 7 14 0,44 7 4 11 0,34 

Haacht 40 21 61 0,70 39 15 54 0,62 

Herent 51 63 114 0,93 45 29 74 0,60 

Hoegaarden 30 19 49 1,22 27 12 39 0,97 

Holsbeek 18 28 46 0,78 18 12 30 0,51 

Huldenberg 29 12 41 0,72 28 7 35 0,61 

Keerbergen 49 29 78 0,99 48 19 67 0,85 

Kortenaken 17 42 59 1,26 17 9 26 0,55 

Kortenberg 69 61 130 1,11 66 40 106 0,90 

Landen 131 44 175 1,81 126 30 156 1,61 

Leuven 1.451 738 2.189 3,45 1.341 551 1.892 2,98 

Linter 21 11 32 0,73 21 7 28 0,64 

Lubbeek 39 13 52 0,61 38 11 49 0,58 

Oud-Heverlee 35 25 60 0,88 33 9 42 0,61 

Rotselaar 60 17 77 0,79 58 5 63 0,65 

Scherpenheuvel-Zichem 88 44 132 0,93 84 32 116 0,82 

Tervuren 67 38 105 0,84 61 22 83 0,66 

Tielt-Winge 40 15 55 0,83 38 8 46 0,69 

Tienen 310 207 517 2,58 292 113 405 2,02 

Tremelo 29 31 60 0,67 27 13 40 0,44 

Zoutleeuw 13 13 26 0,50 13 9 22 0,42 


49 49.333 49 

333 28 28.937 28 

937 937 78 78.270 78 270 2,01 45 45.719 45 719 719 16 16.260 16 

260 260 61 61.979 61 979 1,59 


Vlaams Vlaams Brabant 6.274 274 3.483 483 9.757 757 1,46 1,46 

5.833 833 2.273 273 8.106 106 1,22 

1,22 


Halle Vilvoorde 3.251 251 1.746 746 746 4.997 997 1,38 3.003 003 1.143 143 4.146 146 1,14 


3.023 023 1.737 737 4.760 760 1,57 1,57 

2.830 830 1.130 130 3.960 960 1,30 

1,30 

Bron: POD Maatschappelijke Integratie; bevolking (01/01/2010): ADSEI, FOD Economie

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 6: IInkom 

I 

nkom nkomensgarantie nkom ensgarantie voor voor ouderen ouderen (IGO) (IGO) en en gewaarborgd ewaarborgd inkomen voor bejaar bejaarden bejaar 

den (GIB) (GIB) ( (01/01/ ( 

01/01/ 01/01/201 01/01/ 201 2011) 201 

IGO IGO of of of GIB: 

GIB: 

gemiddeld 

gemiddeld 

% % % van van de 

de uitgekeerd uitgekeerd bedrag 

bedrag 


IGO of GIB GIB 

65 65-plussers 65 plussers plussers 

(in in euro) 

Affligem 65 3,2 313 

Asse 190 3,6 333 

Beersel 81 1,9 396 

Bever 8 2,5 273 

Dilbeek 223 2,8 332 

Drogenbos 40 4,4 374 

Galmaarden 43 3,1 301 

Gooik 47 2,9 259 

Grimbergen 144 2,1 369 

Halle 203 3,1 337 

Herne 35 2,9 292 

Hoeilaart 52 3,0 285 

Kampenhout 79 4,4 180 

Kapelle-op-den-Bos 35 2,2 221 

Kraainem 37 1,7 344 

Lennik 34 2,1 252 

Liedekerke 75 3,3 256 

Linkebeek 13 1,6 367 

Londerzeel 137 4,3 228 

Machelen 57 2,6 395 

Meise 78 2,6 283 

Merchtem 83 3,1 265 

Opwijk 118 5,2 200 

Overijse 80 1,8 306 

Pepingen 11 1,5 196 

Roosdaal 76 4,0 295 

Sint-Genesius-Rode 50 1,6 337 

Sint-Pieters-Leeuw 219 3,8 402 

Steenokkerzeel 65 3,3 265 

Ternat 75 2,8 340 

Vilvoorde 218 3,5 366 

Wemmel 89 3,0 331 

Wezembeek-Oppem 43 1,9 358 

Zaventem 138 2,8 384 

Zemst 88 2,5 265 

Aarschot 185 3,2 264 

Begijnendijk 68 4,0 205 

Bekkevoort 64 5,7 257 

Bertem 54 3,4 311 

Bierbeek 27 1,6 285 

Boortmeerbeek 69 3,2 312 

Boutersem 35 2,7 243 

Diest 176 4,1 312 

Geetbets 68 6,1 157 

Glabbeek 27 2,8 224 

Haacht 78 3,2 217 

Herent 77 2,3 393 

Hoegaarden 46 4,2 216 

Holsbeek 54 3,4 197 

Huldenberg 70 4,5 301 

Keerbergen 62 2,8 275 

Kortenaken 94 5,8 223 

Kortenberg 79 2,5 274 

Landen 98 3,4 245 

Leuven 851 5,5 436 

Linter 61 4,6 202 

Lubbeek 63 2,5 197 

Oud-Heverlee 33 1,8 373 

Rotselaar 87 3,3 250 

Scherpenheuvel-Zichem 107 2,4 336 

Tervuren 55 1,5 370 

Tielt-Winge 70 4,0 285 

Tienen 253 3,8 311 

Tremelo 126 4,8 294 

Zoutleeuw 96 6,2 235 


56 56.231 56 231 5,0 5,0 

291 

291 


Vlaams Vlaams Brabant 6.262 262 3,3 317 

317 


Halle Vilvoorde 3.029 029 029 2,9 2,9 

319 

319 

Arr. Arr. Leuven Leuven Leuven 

3.233 233 3,8 3,8 

316 

316 

Bron: Rijksdienst voor pensioenen; bevolking (01/01/2010): ADSEI, FOD Economie 

103

104 

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 7: : : Tegemoetkomingen Tegemoetkomingen voor voor personen personen met met met een een handicap handicap 21 21-64 21 

64 jaar jaar (01/04/2011 

(01/04/2011) 

(01/04/2011 

21 21-64 21 64 jaar 

enkel 

enkel 

enkel 

enkel 

inkomens- 

inkomens 

integratie- 

integratie vervangende 

vervangende 

totaal: 

totaal: 

tegemoet- 

tegemoet tegemoet- 

tegemoet 

per per 1.000 

1.000 

Gemeente 

Gemeente 

koming 

koming 

(IT) 

(IT) 

koming koming 

koming 

(IVT) (IVT) (IVT) IT en IVT totaal 

totaal 

inwoners inwoners 

inwoners 

(21 (21-64 (21 64 jaar) 

Affligem 38 7 28 73 9,8 

Asse 105 12 87 204 11,7 

Beersel 51 8 47 106 7,9 

Bever 2 0 8 10 8,0 

Dilbeek 90 26 160 276 12,4 

Drogenbos 20 4 28 52 18,7 

Galmaarden 32 0 46 78 15,5 

Gooik 23 1 25 49 9,3 

Grimbergen 100 27 120 247 12,3 

Halle 180 22 107 309 14,9 

Herne 14 3 18 35 9,3 

Hoeilaart 17 3 27 47 8,1 

Kampenhout 17 3 94 114 17,3 

Kapelle-op-den-Bos 18 2 20 40 7,4 

Kraainem 14 7 34 55 7,2 

Lennik 51 1 103 155 30,3 

Liedekerke 57 9 100 166 22,9 

Linkebeek 10 3 8 21 8,0 

Londerzeel 63 10 40 113 10,9 

Machelen 19 12 68 99 13,2 

Meise 40 4 52 96 8,8 

Merchtem 35 2 32 69 7,7 

Opwijk 33 6 29 68 8,7 

Overijse 71 8 92 171 12,6 

Pepingen 11 1 15 27 10,6 

Roosdaal 63 5 172 240 37,1 

Sint-Genesius-Rode 33 4 41 78 7,8 

Sint-Pieters-Leeuw 83 27 94 204 11,4 

Steenokkerzeel 40 4 30 74 11,1 

Ternat 48 10 42 100 11,5 

Vilvoorde 119 43 120 282 12,7 

Wemmel 35 4 39 78 9,3 

Wezembeek-Oppem 14 9 37 60 7,9 

Zaventem 39 18 58 115 6,5 

Zemst 44 12 50 106 8,1 

Aarschot 157 24 171 352 20,8 

Begijnendijk 38 3 38 79 13,3 

Bekkevoort 23 5 22 50 14,5 

Bertem 26 4 14 44 8,1 

Bierbeek 80 12 167 259 47,3 

Boortmeerbeek 19 2 34 55 8,0 

Boutersem 15 3 13 31 6,9 

Diest 156 28 162 346 24,9 

Geetbets 24 8 22 54 15,5 

Glabbeek 11 3 10 24 7,9 

Haacht 39 3 42 84 10,3 

Herent 48 12 84 144 12,5 

Hoegaarden 21 5 10 36 9,5 

Holsbeek 22 4 22 48 8,6 

Huldenberg 14 5 91 110 20,4 

Keerbergen 23 2 49 74 9,9 

Kortenaken 21 5 39 65 14,5 

Kortenberg 56 11 85 152 13,7 

Landen 60 15 55 130 14,2 

Leuven 347 99 480 926 15,3 

Linter 24 2 22 48 11,5 

Lubbeek 29 3 29 61 7,6 

Oud-Heverlee 23 3 37 63 9,8 

Rotselaar 41 4 40 85 9,4 

Scherpenheuvel-Zichem 117 12 66 195 14,5 

Tervuren 40 12 38 90 7,7 

Tielt-Winge 29 6 16 51 8,1 

Tienen 202 45 395 642 33,7 

Tremelo 61 12 82 155 18,2 

Zoutleeuw 32 4 39 75 15,2 

Vlaams Vlaams Gewest Gewest Gewest 

28 28.60 28 60 600 60 

6.420 420 41 41.120 41 

120 76 76.140 76 140 20,8 


Vlaams Vlaams Brabant 3.427 427 427 673 673 4.445 445 445 8.545 545 545 13,6 

13,6 


Halle Vilvoorde 1.629 629 629 317 317 2.071 071 4.017 017 11,8 

Arr. Arr. Arr. Leuven Leuven Leuven 

1.798 798 798 356 356 356 2.374 374 4.528 528 15,7 15,7 

15,7 

Bron: DG Personen met een handicap; bevolking (01/01/2010): ADSEI, FOD 

Economie

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 8: : : Tegemoetkomingen Tegemoetkomingen voor voor personen personen personen met met een een handicap handicap 65 65-plus 65 

plus (01/04/2011 

(01/04/2011) 

(01/04/2011 

65 65-plus 65 plus plus 

tegemoet- 

tegemoet 

koming koming voor 

voor 

totaal: 

totaal: 

hulp hulp aan 

aan 

per per 1.000 

1.000 


IT IT of of IVT IVT IT en IVT 

bejaarden bejaarden 

bejaarden 

(THAB) (THAB) 

totaal 

totaal 

inwoners 

inwoners 

(65 (65-plus) (65 plus) 

Affligem 18 4 146 168 82,1 

Asse 22 10 307 339 63,6 

Beersel 6 2 153 161 38,4 

Bever 3 1 35 39 123,8 

Dilbeek 34 17 264 315 39,1 

Drogenbos 10 9 70 89 98,2 

Galmaarden 9 3 143 155 111,9 

Gooik 9 3 132 144 89,5 

Grimbergen 16 15 199 230 34,2 


Herne 8 4 91 103 85,8 

Hoeilaart 8 1 71 80 45,7 

Kampenhout 9 10 112 131 72,5 


Kraainem 6 3 22 31 13,9 

Lennik 7 37 74 118 73,1 

Liedekerke 21 7 280 308 135,4 

Linkebeek 0 1 24 25 30,0 

Londerzeel 15 3 295 313 97,7 

Machelen 10 13 57 80 37,1 

Meise 23 6 120 149 49,6 

Merchtem 17 7 153 177 66,5 

Opwijk 10 5 186 201 89,1 

Overijse 23 21 73 117 26,6 

Pepingen 3 1 83 87 117,6 

Roosdaal 15 8 197 220 114,9 




Ternat 15 4 167 186 69,7 

Vilvoorde 23 17 241 281 44,8 

Wemmel 9 4 90 103 34,4 


Zaventem 13 9 122 144 28,8 

Zemst 12 2 134 148 42,7 

Aarschot 45 39 540 624 107,5 

Begijnendijk 10 3 194 207 120,8 

Bekkevoort 7 3 160 170 152,2 

Bertem 9 1 119 129 81,1 

Bierbeek 14 13 60 87 52,9 


Boutersem 15 2 107 124 95,3 

Diest 43 16 366 425 98,2 

Geetbets 9 3 160 172 154,7 

Glabbeek 4 4 94 102 105,4 

Haacht 19 7 149 175 71,2 

Herent 10 6 187 203 60,2 

Hoegaarden 4 4 82 90 81,8 

Holsbeek 9 2 157 168 106,2 

Huldenberg 12 9 95 116 74,1 

Keerbergen 10 5 130 145 65,2 

Kortenaken 14 7 209 230 140,9 

Kortenberg 17 9 126 152 48,7 

Landen 16 9 250 275 96,4 

Leuven 82 49 824 955 61,9 

Linter 10 3 152 165 124,2 

Lubbeek 13 5 141 159 63,4 

Oud-Heverlee 4 0 64 68 37,5 

Rotselaar 18 2 194 214 82,1 


Tervuren 7 0 74 81 22,3 

Tielt-Winge 13 5 185 203 115,9 

Tienen 57 30 451 538 80,3 

Tremelo 54 31 334 419 160,8 

Zoutleeuw 16 7 274 297 192,5 


10 10.433 10 433 5.133 5.133 5.133 100.303 100.303 115 115.869 115 

869 102,1 


Vlaams Vlaams Brabant 1.052 052 052 552 552 11.546 11.546 13 13.150 13 150 69,1 

69,1 


Halle Vilvoorde 463 262 5.014 5.014 

5.739 739 55,0 


589 589 290 290 6.532 6.532 

7.411 411 86,1 86,1 

86,1 

Bron: DG Personen met een handicap; bevolking (01/01/2010): ADSEI, FOD 

Economie 

105

106 

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 9: : : Verhoogde Verhoogde tegemoetkoming tegemoetkoming in in de de ziekteverzekering ziekteverzekering 00-64 

0 64 jaar jaar (01/01/2010 

(01/01/2010) 

(01/01/2010 

0-64 64 jaar 

o.b.v. 

o.b.v. o.b.v. 

o.b.v. 

totaal: totaal: % % % van 

van 

Gemeente 

Gemeente 

hoedanig- 

hoedanig 

heid 

heid 

sociaal 

sociaal 

voordeel voordeel 

voordeel 

OMNIO- 

OMNIO 

statuut statuut totaal 

totaal 

de de be bevolking be bevolking 

volking 

(0 (0-64 (0 64 jaar) 

Affligem 125 211 80 416 3,9 

Asse 350 988 399 1.737 7,1 

Beersel 242 401 183 826 4,3 

Bever 38 29 14 81 4,7 

Dilbeek 323 893 328 1.544 4,8 

Drogenbos 90 196 62 348 8,7 

Galmaarden 64 128 45 237 3,5 

Gooik 98 146 12 256 3,4 

Grimbergen 352 891 267 1.510 5,3 

Halle 472 1.017 268 1.757 6,1 

Herne 71 115 27 213 4,1 

Hoeilaart 88 190 43 321 3,8 

Kampenhout 93 135 39 267 2,8 


Kraainem 63 217 71 351 3,3 

Lennik 75 166 29 270 4,1 

Liedekerke 173 393 94 660 6,6 

Linkebeek 39 64 26 129 3,1 

Londerzeel 196 297 67 560 3,9 

Machelen 195 418 254 867 8,3 

Meise 108 299 116 523 3,4 

Merchtem 156 348 79 583 4,6 

Opwijk 103 256 69 428 4,0 

Overijse 159 356 71 586 2,9 

Pepingen 34 58 18 110 3,2 

Roosdaal 123 222 82 427 4,9 


Sint-Pieters-Leeuw 402 835 450 1.687 6,6 


Ternat 153 240 65 458 3,5 

Vilvoorde 685 1.359 977 3.021 9,2 

Wemmel 125 370 166 661 5,5 


Zaventem 252 696 349 1.297 5,2 

Zemst 169 284 38 491 2,8 

Aarschot 454 734 180 1.368 6,1 

Begijnendijk 104 195 46 345 4,3 

Bekkevoort 92 108 22 222 4,7 

Bertem 69 141 43 253 3,2 

Bierbeek 102 212 24 338 4,4 


Boutersem 53 113 56 222 3,6 

Diest 543 708 170 1.421 7,6 

Geetbets 119 132 31 282 5,9 

Glabbeek 64 77 7 148 3,7 

Haacht 161 242 75 478 4,2 

Herent 136 329 137 602 3,9 

Hoegaarden 41 98 20 159 3,3 

Holsbeek 96 127 32 255 3,2 

Huldenberg 59 134 59 252 3,3 

Keerbergen 116 163 28 307 3,0 

Kortenaken 112 162 28 302 4,8 

Kortenberg 144 296 74 514 3,4 

Landen 302 457 99 858 7,2 

Leuven 1.459 3.935 2.365 7.759 9,6 

Linter 106 107 20 233 4,0 

Lubbeek 120 173 50 343 3,1 

Oud-Heverlee 61 143 76 280 3,4 

Rotselaar 161 261 54 476 3,9 

Scherpenheuvel-Zichem 442 443 158 1.043 6,2 

Tervuren 101 275 87 463 2,7 

Tielt-Winge 144 169 39 352 4,2 

Tienen 573 1.310 241 2.124 8,4 

Tremelo 157 307 87 551 4,7 

Zoutleeuw 159 188 65 412 6,3 


104.712 194.239 85.883 384.834 384.834 

7,6 

7,6 

Prov. Prov. Prov. Vlaams Vlaams-Braba 

Vlaams Vlaams Braba Brabant 

nt 12.309 12.309 12.309 25.041 25.041 25.041 9.444 9.444 9.444 46.794 46.794 46.794 

5,4 5,4 

5,4 


Halle Halle Vilvoorde 5.970 13.108 13.108 13.108 5.032 24.110 5,0 

5,0 


6.339 6.339 11.933 11.933 4.412 4.412 4.412 22.684 22.684 

5,8 5,8 

5,8 

Bron: KSZ, bewerking SVR; bevolking (01/01/2010): ADSEI, FOD Economie

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 10 10: 10 

: Verhoogde Verhoogde tege tegemoetkoming tege 

moetkoming moetkoming in in de de de ziekteverzekering ziekteverzekering 65 65-plus 65 plus (01/01/2010 

(01/01/2010) 

(01/01/2010 

65 65-plus 65 plus plus 

o.b.v. 

o.b.v. 

totaal: totaal: % % van 

van 

hoedanig- 

hoedanig o.b.v. o.b.v. sociaal 

sociaal OMNIO OMNIO- 

OMNIO 

de de bevolking 

bevolking 

Gemeente 

Gemeente 

heid 

heid voordeel 

voordeel statuut statuut totaal 

totaal (65 (65-plus) (65 plus) 

Affligem 357 228 2 587 28,2 

Asse 855 548 10 1.413 25,7 

Beersel 595 253 5 853 19,7 

Bever 71 53 0 124 39,0 

Dilbeek 1.160 531 10 1.701 20,4 

Drogenbos 154 94 2 250 26,9 

Galmaarden 248 200 0 448 31,4 

Gooik 338 182 4 524 33,1 

Grimbergen 889 386 5 1.280 18,7 

Halle 981 638 5 1.624 24,2 

Herne 269 164 0 433 34,6 

Hoeilaart 363 119 1 483 27,0 

Kampenhout 417 195 0 612 32,2 


Kraainem 149 64 1 214 8,9 

Lennik 303 128 0 431 25,4 

Liedekerke 377 355 3 735 32,3 

Linkebeek 69 39 0 108 13,3 

Londerzeel 606 455 1 1.062 32,0 

Machelen 328 123 5 456 20,1 

Meise 464 216 2 682 22,5 

Merchtem 536 267 1 804 29,0 

Opwijk 436 296 6 738 32,9 

Overijse 599 190 0 789 17,4 

Pepingen 187 92 0 279 36,4 

Roosdaal 438 310 2 750 36,9 


Sint-Pieters-Leeuw 931 476 5 1.412 23,8 


Ternat 458 263 1 722 26,5 

Vilvoorde 968 475 11 1.454 22,6 

Wemmel 343 172 1 516 17,1 


Zaventem 603 286 6 895 16,9 

Zemst 482 237 2 721 20,3 

Aarschot 992 774 15 1.781 30,3 

Begijnendijk 293 264 3 560 31,9 

Bekkevoort 284 209 0 493 43,2 

Bertem 317 213 5 535 31,6 

Bierbeek 276 135 4 415 23,5 


Boutersem 240 146 2 388 28,5 

Diest 692 572 5 1.269 28,8 

Geetbets 304 231 3 538 47,4 

Glabbeek 244 125 1 370 37,6 

Haacht 453 251 0 704 28,2 

Herent 528 249 8 785 22,8 

Hoegaarden 207 153 0 360 31,6 

Holsbeek 293 191 5 489 30,0 

Huldenberg 383 155 2 540 33,1 

Keerbergen 316 192 3 511 22,1 

Kortenaken 433 297 1 731 44,7 

Kortenberg 547 236 5 788 24,6 

Landen 479 339 0 818 27,8 

Leuven 2.160 1.574 39 3.773 23,9 

Linter 289 200 2 491 36,2 

Lubbeek 441 219 3 663 25,1 

Oud-Heverlee 237 119 7 363 19,6 

Rotselaar 464 302 9 775 29,4 

Scherpenheuvel-Zichem 625 722 9 1.356 29,5 

Tervuren 432 158 1 591 15,7 

Tielt-Winge 384 280 3 667 36,0 

Tienen 971 726 7 1.704 24,9 

Tremelo 523 462 1 986 37,2 

Zoutleeuw 319 347 3 669 43,9 


210.584 154.237 2.304 2.304 367.125 31,9 


Vlaams Vlaams Brabant 30.503 30.503 30.503 18.541 18.541 18.541 

244 244 49.288 49.288 

25,2 

25,2 


Halle Vilvoorde 15.993 8.539 95 95 24.627 24.627 

23,0 


14.510 14.510 10.002 10.002 10.002 

149 149 24.661 24.661 

28,0 28,0 

28,0 

Bron: KSZ, bewerking SVR; bevolking (01/01/2010): ADSEI, FOD Economie 

107

108 

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 11 11: 11 : Gezinnen met minderjarige minderjarige kinderen zonder zonder inkomen inkomen uit uit arbeid arbeid arbeid of of pensioen pensioen (31/12/2008 

(31/12/2008) 

(31/12/2008 

gezinnen gezinnen met met minde minderjarige minde minderjarige 

rjarige kinderen 

totaal 

totaal 

zonder zonder zonder inkomen inkomen inkomen uit uit arbeid arbeid of of pensioen 

pensioen gezinnen gezinnen met met minderjarige minderjarige kinderen kinderen 

kinderen 

Gemeente 

Gemeente 

alleenstaande 

alleenstaande 

alleenstaande 

ouders ouders koppels koppels koppels totaal 

alleenstaande 

alleenstaande 

ouders ouders koppels koppels koppels totaal 

totaal 

gezinnen gezinnen met 

met 

minderjarige minderjarige kinderen 

kinderen 

zonder zonder inkomen inkomen uit 

uit 

arbeid arbeid of of pensioen 

pensioen 

(%) 

(%) 

Affligem 23 17 40 169 1.274 1.443 2,8 

Asse 189 87 276 685 2.766 3.451 8,0 

Beersel 100 64 164 495 2.369 2.864 5,7 

Bever 10 4 14 40 232 272 5,1 

Dilbeek 186 90 276 886 3.617 4.503 6,1 

Drogenbos 46 26 72 160 427 587 12,3 

Galmaarden 12 5 17 104 855 959 1,8 

Gooik 8 10 18 115 896 1.011 1,8 

Grimbergen 158 105 263 771 3.243 4.014 6,6 

Halle 128 78 206 754 3.394 4.148 5,0 

Herne 17 4 21 119 637 756 2,8 

Hoeilaart 45 109 154 219 1.046 1.265 12,2* 

Kampenhout 34 17 51 194 1.137 1.331 3,8 

Kapelle-op-den-Bos 8 6 14 122 864 986 1,4 

Kraainem 89 316 405 266 1.291 1.557 26,0* 

Lennik 13 7 20 128 832 960 2,1 

Liedekerke 34 21 55 224 1.116 1.340 4,1 

Linkebeek 32 31 63 145 461 606 10,4* 

Londerzeel 26 16 42 241 1.732 1.973 2,1 

Machelen 84 62 146 304 1.365 1.669 8,7 

Meise 63 38 101 348 1.733 2.081 4,9 

Merchtem 42 22 64 300 1.432 1.732 3,7 

Opwijk 33 13 46 212 1.286 1.498 3,1 

Overijse 103 291 394 421 2.541 2.962 13,3* 

Pepingen 4 1 5 44 437 481 1,0 

Roosdaal 32 16 48 168 1.141 1.309 3,7 

Sint-Genesius-Rode 108 165 273 428 1.792 2.220 12,3* 

Sint-Pieters-Leeuw 170 95 265 653 3.029 3.682 7,2 

Steenokkerzeel 30 28 58 171 1.151 1.322 4,4 

Ternat 37 15 52 263 1.462 1.725 3,0 

Vilvoorde 237 190 427 935 3.946 4.881 8,7 

Wemmel 96 43 139 397 1.357 1.754 7,9 

Wezembeek-Oppem 103 205 308 290 1.371 1.661 18,5* 

Zaventem 231 332 563 725 2.861 3.586 15,7* 

Zemst 31 25 56 295 2.271 2.566 2,2 

Aarschot 74 38 112 460 2.332 2.792 4,0 

Begijnendijk 12 6 18 119 925 1.044 1,7 

Bekkevoort 9 4 13 68 556 624 2,1 

Bertem 26 31 57 149 983 1.132 5,0 

Bierbeek 11 10 21 107 890 997 2,1 

Boortmeerbeek 20 15 35 171 1.126 1.297 2,7 

Boutersem 12 6 18 94 788 882 2,0 

Diest 99 45 144 372 1.928 2.300 6,3 

Geetbets 15 12 27 75 557 632 4,3 

Glabbeek 8 8 16 60 523 583 2,7 

Haacht 25 17 42 215 1.385 1.600 2,6 

Herent 54 22 76 335 1.944 2.279 3,3 

Hoegaarden 11 6 17 121 646 767 2,2 

Holsbeek 19 10 29 123 988 1.111 2,6 

Huldenberg 27 24 51 142 996 1.138 4,5 

Keerbergen 28 24 52 192 1.225 1.417 3,7 

Kortenaken 7 10 17 69 706 775 2,2 

Kortenberg 75 100 175 366 1.903 2.269 7,7* 

Landen 50 40 90 260 1.343 1.603 5,6 

Leuven 376 358 734 1.602 7.103 8.705 8,4 

Linter 16 10 26 95 677 772 3,4 

Lubbeek 19 11 30 157 1.296 1.453 2,1 

Oud-Heverlee 10 13 23 158 1.094 1.252 1,8 

Rotselaar 36 18 54 238 1.546 1.784 3,0 

Scherpenheuvel-Zichem 67 35 102 324 1.974 2.298 4,4 

Tervuren 112 362 474 418 2.264 2.682 17,7* 

Tielt-Winge 21 8 29 145 963 1.108 2,6 

Tienen 132 83 215 612 2.588 3.200 6,7 

Tremelo 30 18 48 229 1.398 1.627 3,0 

Zoutleeuw 19 13 32 112 739 851 3,8 


24.494 22.765 47.259 107.499 569.323 676.822 7,0 

Prov. Prov. Vlaams Vlaams-Brabant 

Vlaams Vlaams Brabant 3.982 3.911 7.893 19.379 100.750 120.129 6,6 

Arr. Arr. HHalle 

H Halle 

alle-Vilvoorde 

alle Vilvoorde 2.562 2.554 5.116 11.791 57.364 69.155 7,4 


1.420 1.357 2.777 7.588 43.386 50.974 5,4 

*belangrijke aanwezigheid internationale werknemers Bron: KSZ

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 12 12: 12 : Verhoogde Verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering bij kinderen en en jongeren 0-9 9 jaar jaar (01/01/2010 

(01/01/2010) 

(01/01/2010 

0-9 9 jaar 

o.b.v. 

o.b.v. o.b.v. 

o.b.v. 

totaal: totaal: % % van van 

van 

Gemeente 

Gemeente 

hoedanig- 

hoedanig 

heid 

heid 

sociaal 

sociaal 

voordeel voordeel 

voordeel 

OMNIO- 

OMNIO 


totaal 

de de de bevolking 

bevolking 

(0 (0-9 (0 9 jaar) 

Affligem 5 17 20 42 3,0 

Asse 32 202 114 348 9,7 

Beersel 17 55 42 114 4,0 

Bever 2 2 1 5 1,7 

Dilbeek 19 104 92 215 5,2 

Drogenbos 7 20 15 42 7,0 

Galmaarden 2 3 10 15 1,6 

Gooik 6 9 1 16 1,7 

Grimbergen 39 142 75 256 6,4 


Herne 2 6 4 12 1,6 

Hoeilaart 18 25 9 52 3,9 

Kampenhout 10 12 6 28 2,2 


Kraainem 7 34 9 50 3,2 

Lennik 8 10 7 25 2,9 

Liedekerke 13 59 23 95 7,2 

Linkebeek 1 6 1 8 1,6 

Londerzeel 13 27 16 56 3,0 

Machelen 27 80 78 185 10,7 

Meise 12 45 20 77 4,2 

Merchtem 4 57 21 82 5,0 

Opwijk 8 29 14 51 3,2 

Overijse 12 31 9 52 1,8 

Pepingen 3 8 4 15 2,9 

Roosdaal 6 27 24 57 4,5 




Ternat 9 21 17 47 2,9 

Vilvoorde 98 209 303 610 11,3 

Wemmel 12 52 34 98 5,7 


Zaventem 21 80 96 197 5,4 

Zemst 13 25 5 43 1,8 

Aarschot 13 51 35 99 3,9 


Bekkevoort 5 7 3 15 2,4 

Bertem 5 16 13 34 2,8 

Bierbeek 1 11 6 18 1,6 


Boutersem 4 10 12 26 2,8 

Diest 35 65 40 140 6,4 

Geetbets 5 6 4 15 2,5 

Glabbeek 2 7 1 10 1,7 

Haacht 12 21 16 49 3,1 

Herent 11 49 37 97 4,0 

Hoegaarden 1 15 0 16 2,0 

Holsbeek 7 18 7 32 2,8 

Huldenberg 1 18 8 27 2,3 

Keerbergen 6 6 6 18 1,4 

Kortenaken 8 16 7 31 3,9 

Kortenberg 5 24 11 40 1,8 

Landen 34 50 18 102 6,3 

Leuven 112 468 500 1.080 10,9 

Linter 5 10 3 18 2,5 

Lubbeek 5 16 5 26 1,9 

Oud-Heverlee 0 16 11 27 2,2 

Rotselaar 11 27 9 47 2,8 


Tervuren 9 34 17 60 2,2 

Tielt-Winge 12 22 3 37 3,3 

Tienen 41 155 51 247 7,4 

Tremelo 2 17 9 28 1,9 

Zoutleeuw 13 12 18 43 5,3 


8.677 677 20 20.881 20 881 20 20.410 20 410 49 49.968 49 968 7,5 

7,5 


Vlaams Vlaams Brabant 919 919 2.979 979 2.178 178 6.076 076 5,1 5,1 

5,1 


Halle Vilvoorde 520 1.751 751 1.297 297 3.568 568 5,2 5,2 

5,2 


399 399 1.22 22 228 22 

881 881 2.508 508 4,9 

4,9 

Bron: KSZ, bewerking SVR; bevolking (01/01/2010): ADSEI, FOD Economie 

109

110 

BIJLAGEN 


: : Verhoogde Verhoogde tegemoetkoming tegemoetkoming in in de de ziekteverzekering ziekteverzekering bij bij kinderen kinderen en en jongeren jongeren 10-19 10 

19 jaar jaar (01/01/2010 

(01/01/2010) 

(01/01/2010 

10 10-19 10 19 jaar 

o.b.v. 

o.b.v. o.b.v. 

o.b.v. 

totaal: totaal: % % van 

van 

Gemeente 

Gemeente 

hoedanig- 

hoedanig 

heid 

heid 

sociaal 

sociaal 

voordeel 

voordeel 

OMNIO- 

OMNIO 


totaal 

de de bevolking 

bevolking 

(10 (10-19 (10 19 jaar) 

Affligem 12 24 18 54 3,9 

Asse 50 150 96 296 8,4 

Beersel 48 74 51 173 5,5 

Bever 10 4 7 21 8,0 

Dilbeek 49 163 83 295 5,9 

Drogenbos 27 31 13 71 11,5 

Galmaarden 9 25 19 53 5,7 

Gooik 12 28 5 45 4,0 

Grimbergen 49 142 65 256 6,4 


Herne 15 25 9 49 6,1 

Hoeilaart 11 32 9 52 4,1 

Kampenhout 19 15 13 47 3,4 


Kraainem 8 34 11 53 2,9 

Lennik 11 13 8 32 2,9 

Liedekerke 23 64 20 107 7,7 

Linkebeek 12 7 8 27 3,8 

Londerzeel 27 41 20 88 4,3 

Machelen 54 109 68 231 12,9 

Meise 19 50 41 110 4,6 

Merchtem 23 63 21 107 5,8 

Opwijk 16 45 17 78 5,5 

Overijse 24 30 18 72 2,3 

Pepingen 7 4 2 13 2,4 

Roosdaal 17 42 26 85 6,1 




Ternat 27 34 16 77 4,2 

Vilvoorde 162 251 249 662 12,8 

Wemmel 28 66 41 135 7,3 


Zaventem 52 146 92 290 7,6 

Zemst 36 42 12 90 3,3 

Aarschot 60 96 38 194 6,7 


Bekkevoort 11 14 6 31 4,4 

Bertem 11 21 9 41 3,5 

Bierbeek 11 25 2 38 3,5 


Boutersem 11 20 18 49 5,4 

Diest 97 91 41 229 9,6 

Geetbets 19 15 10 44 6,8 

Glabbeek 10 25 1 36 6,0 

Haacht 32 36 20 88 5,0 

Herent 21 57 39 117 4,7 

Hoegaarden 9 19 5 33 4,2 

Holsbeek 20 14 7 41 3,3 

Huldenberg 12 24 16 52 4,4 

Keerbergen 20 25 5 50 3,2 

Kortenaken 14 23 4 41 5,3 

Kortenberg 27 47 21 95 4,2 

Landen 60 102 28 190 12,0 

Leuven 186 514 355 1.055 12,5 

Linter 19 19 4 42 5,3 

Lubbeek 15 34 12 61 3,5 

Oud-Heverlee 6 37 33 76 5,4 

Rotselaar 35 49 15 99 5,1 


Tervuren 23 37 28 88 3,1 

Tielt-Winge 24 15 12 51 4,5 

Tienen 76 183 64 323 10,2 

Tremelo 15 30 34 79 4,8 

Zoutleeuw 20 28 15 63 7,5 


19 19.021 19 021 27 27.925 27 925 21 21.202 21 202 68 68.148 68 148 9,6 

9,6 


Vlaams Vlaams Brabant Brabant 2.036 036 3.987 987 987 2.229 229 229 8.252 252 252 6,5 6,5 

6,5 


Halle Vilvoorde 1.085 085 2.290 290 290 1.318 318 4.693 693 6,4 6,4 

6,4 


951 951 1.697 697 697 911 911 3.559 559 559 6,8 

6,8 

Bron: KSZ, bewerking SVR; bevolking (01/01/2010): ADSEI, FOD Economie

BIJLAGEN 


: GOK GOK-indicatoren GOK 

indicatoren basisonderwijs (01/02/2010) 

basisonderwijs 

basisonderwijs 

schooltoelage schooltoelage 

opleiding opleiding moeder moeder moeder 

GOK GOK-leerling 

GOK 

leerling 

Gemeente 

Gemeente 

aantal 

aantal 

leerlingen 

leerlingen 


de 

leer leerlin leer leerlin 

lingen lingen 

gen 

aantal 

aantal 

leer leerlingen leer lingen 

% % % van van de 

de 

leerl leerlingen leerl ingen 

aantal 

aantal 



de 

leer leerlingen leer lingen 

Affligem 199 14,9 176 13,2 309 23,2 

Asse 532 18,2 516 17,7 860 29,4 

Beersel 314 14,9 310 14,7 507 24,0 

Bever 22 9,9 17 7,7 34 15,3 

Dilbeek 351 11,1 431 13,6 675 21,3 

Drogenbos 22 17,7 33 26,6 43 34,7 

Galmaarden 74 8,4 80 9,1 136 15,4 

Gooik 99 11,0 80 8,9 152 16,9 

Grimbergen 422 14,3 440 14,9 700 23,7 

Halle 722 20,3 647 18,2 1.109 31,2 

Herne 62 10,5 66 11,2 114 19,4 

Hoeilaart 77 8,2 99 10,5 158 16,8 

Kampenhout 109 9,0 108 9,0 194 16,1 


Kraainem 31 8,4 19 5,2 45 12,2 

Lennik 89 11,2 82 10,3 147 18,4 

Liedekerke 236 19,7 226 18,9 381 31,8 

Linkebeek 6 4,8 6 4,8 12 9,7 

Londerzeel 176 10,3 163 9,5 287 16,7 

Machelen 349 26,7 418 32,0 578 44,3 

Meise 133 8,1 139 8,4 232 14,1 

Merchtem 182 12,4 191 13,1 313 21,4 

Opwijk 146 10,4 168 12,0 262 18,7 

Overijse 148 7,2 162 7,9 277 13,5 

Pepingen 43 8,9 33 6,8 65 13,5 

Roosdaal 144 12,8 118 10,5 215 19,0 




Ternat 143 9,8 185 12,7 291 19,9 

Vilvoorde 1.431 34,0 1.386 33,0 2.026 48,2 

Wemmel 86 11,5 122 16,3 179 23,9 


Zaventem 399 18,6 504 23,4 697 32,4 

Zemst 170 7,5 198 8,8 318 14,1 

Aarschot 347 14,9 260 11,2 513 22,1 

Begijnendijk 120 13,0 102 11,1 184 20,0 

Bekkevoort 93 14,8 82 13,0 151 24,0 

Bertem 121 11,3 66 6,2 167 15,6 

Bierbeek 93 8,5 61 5,6 134 12,2 


Boutersem 95 10,6 59 6,6 130 14,4 

Diest 471 22,7 455 21,9 711 34,3 

Geetbets 123 23,0 92 17,2 175 32,8 

Glabbeek 53 9,2 50 8,7 88 15,2 

Haacht 173 11,6 123 8,2 260 17,4 

Herent 292 13,1 164 7,3 383 17,1 

Hoegaarden 84 11,8 61 8,6 134 18,9 

Holsbeek 108 9,7 52 4,7 145 13,1 

Huldenberg 76 7,6 51 5,1 109 10,9 

Keerbergen 97 7,6 76 6,0 155 12,2 

Kortenaken 99 13,9 88 12,4 161 22,7 

Kortenberg 169 8,8 152 7,9 285 14,8 

Landen 259 18,9 222 16,2 379 27,7 

Leuven 1.612 19,4 1.128 13,6 2.109 25,4 

Linter 103 15,5 65 9,8 151 22,7 

Lubbeek 139 9,8 86 6,0 201 14,1 

Oud-Heverlee 87 7,5 49 4,2 123 10,6 

Rotselaar 207 13,2 98 6,3 266 17,0 


Tervuren 131 7,6 96 5,5 192 11,1 

Tielt-Winge 137 13,4 92 9,0 197 19,3 

Tienen 658 22,7 702 24,2 1.043 36,0 

Tremelo 144 10,6 120 8,9 227 16,8 

Zoutleeuw 144 19,1 112 14,8 212 28,1 


- - - - - - 


Vlaams Vlaams Brabant 14.352 14,8 14,8 13.158 13,6 22.327 22.327 23,0 


Halle Vilvoorde 7.692 7.692 15,1 15,1 

8.043 8.043 15,7 15,7 

12.691 12.691 24,8 

24,8 


6.660 6.660 14,5 14,5 

5.115 5.115 11,1 11,1 

9.636 9.636 21,0 

21,0 

Bron: AgODi, Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming 

111

112 

BIJLAGEN 

Indicator Indicator 15 15: 15 : GOK GOK-indicatoren 

GOK 

indicatoren secundair onderwijs (01/02/2010) 

(01/02/2010) 

secundair secundair onderwijs 

onderwijs 

schooltoelage schooltoelage 

opleiding opleiding moeder moeder moeder 

GOK GOK-leerling 

GOK 

leerling 

Gemeente 

Gemeente 

aantal 

aantal 

leerlingen 

leerlingen 


de 

leer leerlingen leer leer lingen 

aanta aantal aanta l 



de 

leerlingen 

leerlingen 

aantal 

aantal 

leerlingen eerlingen 


de 

leerlingen 

leerlingen 

Affligem 113 13,6 116 14,0 195 23,6 

Asse 299 17,0 337 19,1 531 30,1 

Beersel 186 14,5 205 15,9 325 25,3 

Bever 25 19,8 21 16,7 42 33,3 

Dilbeek 300 13,2 296 13,0 525 23,0 

Drogenbos 25 29,1 26 30,2 39 45,3 

Galmaarden 91 16,8 107 19,7 165 30,4 

Gooik 89 12,7 87 12,4 156 22,3 

Grimbergen 268 14,5 292 15,8 470 25,4 

Halle 514 22,8 517 22,9 831 36,9 

Herne 84 20,6 51 12,5 109 26,8 

Hoeilaart 71 14,1 79 15,7 127 25,2 

Kampenhout 100 11,6 112 13,0 183 21,2 


Kraainem 12 7,1 14 8,2 25 14,7 

Lennik 82 12,9 75 11,8 143 22,4 

Liedekerke 149 19,2 200 25,7 287 36,9 

Linkebeek 5 7,5 9 13,4 11 16,4 

Londerzeel 176 13,9 164 13,0 304 24,1 

Machelen 182 24,5 247 33,3 334 45,0 

Meise 192 15,0 144 11,2 286 22,3 

Merchtem 171 16,2 143 13,6 256 24,3 

Opwijk 148 17,1 147 17,0 249 28,8 

Overijse 112 9,4 117 9,8 206 17,3 

Pepingen 44 13,8 36 11,3 65 20,4 

Roosdaal 139 17,0 128 15,7 217 26,6 




Ternat 176 16,3 170 15,8 283 26,3 

Vilvoorde 789 33,9 857 36,8 1.184 50,8 

Wemmel 60 14,3 64 15,3 104 24,8 


Zaventem 254 19,6 309 23,8 449 34,6 

Zemst 220 13,2 212 12,7 376 22,6 

Aarschot 383 21,2 309 17,1 573 31,8 

Begijnendijk 123 18,5 92 13,8 179 26,9 

Bekkevoort 106 23,5 81 18,0 159 35,3 

Bertem 102 15,4 74 11,2 152 22,9 

Bierbeek 98 15,0 51 7,8 136 20,9 


Boutersem 91 16,9 69 12,8 136 25,2 

Diest 436 28,7 354 23,3 609 40,0 

Geetbets 93 23,0 87 21,5 150 37,1 

Glabbeek 63 17,0 39 10,5 93 25,1 

Haacht 179 16,2 127 11,5 260 23,5 

Herent 239 15,4 142 9,1 325 20,9 

Hoegaarden 85 17,2 64 13,0 127 25,7 

Holsbeek 97 12,8 54 7,1 137 18,1 

Huldenberg 75 12,0 73 11,6 127 20,3 

Keerbergen 101 10,3 94 9,5 179 18,2 

Kortenaken 91 17,8 92 18,0 156 30,5 

Kortenberg 176 14,0 159 12,6 297 23,6 

Landen 206 23,4 192 21,8 325 37,0 

Leuven 1.161 22,6 829 16,1 1.550 30,2 

Linter 104 21,1 93 18,9 163 33,1 

Lubbeek 115 10,8 78 7,3 171 16,0 

Oud-Heverlee 132 14,8 61 6,8 170 19,1 

Rotselaar 235 18,5 137 10,8 314 24,8 


Tervuren 136 14,3 93 9,8 198 20,8 

Tielt-Winge 166 23,3 85 11,9 210 29,5 

Tienen 539 28,6 482 25,6 802 42,5 

Tremelo 200 18,6 158 14,7 309 28,7 

Zoutleeuw 125 24,7 110 21,7 192 37,9 

Vlaams Vlaams Gewe Gewest Gewe Gewest 

st - - - - - - 


Vlaams Vlaams Brabant 11.755 18,2 18,2 

10.667 16,5 18.464 18.464 28,5 


Halle Vilvoorde 5.649 5.649 

17,0 17,0 

6.012 6.012 18,1 18,1 

9.567 9.567 28,9 

28,9 


6.106 6.106 

19,4 19,4 

4.655 4.655 14,8 14,8 

8.897 8.897 28,2 

28,2 

Bron: AgODi, Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming

BIJLAGEN 

Bijlage Bijlage II: II: Lijst van van kaarten, kaarten, figuren figuren en en tabellen tabellen in in de de tekst 

tekst 

Kaarten Kaarten 

Kaarten 

Kaart 1: Gemiddeld inkomen per aangifte (2008)...............................................................................11 

Kaart 2: Aangiften kleiner of gelijk aan 20.000 euro (2008)................................................................12 

Kaart 3: Aangiften groter dan 50.000 euro (2008) .............................................................................12 

Kaart 4: Gemiddeld inkomen per aangifte op het niveau van deelgemeenten (2008)...........................13 

Kaart 5: Inkomensevolutie 1998-2008 ...............................................................................................15 

Kaart 6: Niet werkende werkzoekenden: werkloosheidsgraad (2010)..................................................20 

Kaart 7: Niet-werkende werkzoekenden, naar deelgemeente (31/12/2010).........................................20 

Kaart 8: Vrouwelijke niet-werkende werkzoekenden: werkloosheidsgraad (2010)................................22 

Kaart 9: Jonge niet-werkende werkzoekenden: werkloosheidsgraad (2010) ........................................23 

Kaart 10: Laaggeschoolden niet-werkende werkzoekenden (2010) .....................................................24 

Kaart 11: Niet-werkende werkzoekenden van niet-Belgische origine (2010) ........................................24 

Kaart 12: Werkloosheid binnen de groep van niet-Belgische origine (2010).........................................25 

Kaart 13: Leefloners en equivalent leefloners jonger dan 65 jaar (2010) ..............................................28 

Kaart 14: RMI- en RMH-gerechtigden jonger dan 65 jaar (2010).........................................................31 

Kaart 15: Aandeel van de 65-plussers dat een IGO ontvangt (01/01/2011) ..........................................33 

Kaart 16: Gemiddeld uitgekeerd bedrag van de IGO (01/01/2011)......................................................33 

Kaart 17: Aantal personen van 21-64 jaar dat een IT en/of IVT ontvangt (01/04/2011).........................34 

Kaart 18: Aantal personen van 65 jaar of meer dat een IT, IVT en/of THAB ontvangt (01/04/2011).......35 

Kaart 19: Personen van 0-64 jaar met een verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering 

(01/01/2010).....................................................................................................................36 

Kaart 20: Personen van 65 jaar of meer met een verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering 

(01/01/2010).....................................................................................................................37 

Kaart 21: Bevolking (25+) met hoogstens een diploma lager middelbaar onderwijs (01/10/2001).........39 

Kaart 22: Aantal leerlingen in de B-stroom en het BSO (schooljaar 2009-2010) ...................................39 

Kaart 23: Aantal 65-plussers (01/01/2010) .........................................................................................40 

Kaart 24: Alleenstaanden met een pensioenbedrag lager dan 1.500 euro (31/12/2008).......................42 

Kaart 25: Koppels met een pensioenbedrag lager dan 1.500 euro (31/12/2008)..................................42 

Kaart 26: Aantal eenoudergezinnen als percentage van het totaal aantal gezinnen (01/01/2011).........44 

Kaart 27: De bevolking van niet-Europese origine (01/01/2011) ..........................................................46 

Kaart 28: De bevolking van niet-Europese origine op het niveau van de deelgemeenten (01/01/2011) .46 

Kaart 29: Subjectieve gezondheidstoestand van de bevolking, gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht 

(01/10/2001).....................................................................................................................48 

Kaart 30: Personen met een erkenning door de DG Personen met een handicap (31/12/2010).............49 

Kaart 31: Aantal personen dat belemmerd wordt in de dagelijkse bezigheden door langdurige ziekte of 

handicap (01/10/2001) ......................................................................................................49 

113

114 

BIJLAGEN 

Kaart 32: Gemiddelde verkoopprijs gewone woonhuizen (2010).........................................................51 

Kaart 33: Gemiddelde huurprijs woningen (01/10/2001).....................................................................51 

Kaart 34: Aandeel sociale huurwoningen (31/12/2009) ......................................................................53 

Kaart 35: Aantal kandidaat-huurders van een sociale woning, naar woonplaats (13/12/2009)..............53 

Kaart 36: Aantal huurwoningen (01/10/2001)....................................................................................54 

Kaart 37: Aantal woonhuizen gebouwd voor 1946 (01/01/2010)........................................................55 

Kaart 38: Het aantal geplaatste actieve budgetmeters voor elektriciteit per 1.000 gezinnen (31/12/2010)58 

Kaart 39: Gezinnen met minderjarige kinderen zonder inkomen uit arbeid of pensioen (31/12/2008)...61 


(01/01/2010).....................................................................................................................64 


(01/01/2010).....................................................................................................................64 

Kaart 42: Criteria van kansarme geboorten: gemiddeld aantal gezinnen per jaar (2006-2007) .............65 

Kaart 43: Geboorten in kansarme gezinnen (2006-2008)....................................................................66 

Kaart 42: Aantal leerlingen met een schooltoelage in het basisonderwijs (01/02/2010) ........................68 

Kaart 43: Aantal leerlingen met een schooltoelage in het secundair onderwijs (01/02/2010) ................69 

Kaart 46: Aantal leerlingen in het basisonderwijs waarvan de moeder geen diploma secundair onderwijs 

heeft (01/02/2010) ............................................................................................................70 

Kaart 47: Aantal leerlingen in het secundair onderwijs waarvan de moeder geen diploma secundair 

onderwijs heeft (01/02/2010).............................................................................................70 

Kaart 48: GOK-leerlingen in het basisonderwijs (01/02/2010)..............................................................71 

Kaart 49: GOK-leerlingen in het secundair onderwijs (01/02/2010) .....................................................72 

Kaart 50: Leerlingen met minstens 2 jaar schoolse vertraging in het lager onderwijs (schooljaar 2009- 

2010)................................................................................................................................73 

Kaart 51: Leerlingen met minstens 2 jaar schoolse vertraging in het secundair onderwijs (schooljaar 

2009-2010).......................................................................................................................73 

Kaart 52: Leerlingen in het buitengewoon lager onderwijs (schooljaar 2009-2010)..............................74 

Kaart 53: Leerlingen in het BUSO en het DBSO (schooljaar 2009-2010)...............................................74 

Kaart 54: Aantal kinderen in een eenoudergezin (01/01/2011)............................................................75 

Kaart 55: Projecten van Riso Vlaams-Brabant......................................................................................89 

Kaart 56: Centra Algemeen Welzijnswerk in Vlaams-Brabant..............................................................90 

Kaart 57: Werkingen rond armoede...................................................................................................93 

Figuren 

Figuren 

Figuur 1: Aandeel van de verschillende inkomensgroepen in het totale inkomen in Vlaams-Brabant 

(2007).................................................................................................................................9 

Figuur 2: Evolutie van het gemiddeld inkomen van de verschillende inkomensgroepen in Vlaams-Brabant9 

Figuur 3: Inkomensbronnen van de verschillende inkomensgroepen in Vlaams-Brabant (2007).............10 

Figuur 4: Gemiddeld en mediaaninkomen per aangifte (2008)............................................................16 

Figuur 5: Relatief belang van de inkomenscategorieën (links - 2008) en van de inkomensbronnen (rechts 

- 2007)..............................................................................................................................16

BIJLAGEN 

Figuur 6: Evolutie van de inkomensongelijkheid (gini-coëfficiënt) ........................................................17 

Figuur 7: Evolutie van de werkloosheidsgraad ....................................................................................19 

Figuur 8: Aandeel van langdurige werklozen onder de werkzoekenden...............................................19 

Figuur 9: Evolutie van de werkloosheidsgraad naar geslacht ...............................................................21 

Figuur 10: Evolutie van de werkloosheidsgraad naar leeftijd................................................................22 

Figuur 11: Aantal leefloners en equivalent leefloners, evolutie in de tijd ..............................................26 

Figuur 12: Aantal leefloners of equivalent leefloners, evolutie in de tijd...............................................27 

Figuur 13: Aantal leefloners en equivalent leefloners in Vlaams-Brabant naar geslacht (links) en leeftijd 

(rechts)..............................................................................................................................29 

Figuur 14: Aantal leefloners en equivalent leefloners in Vlaams-Brabant naar gezinssituatie .................29 

Figuur 15: Aantal rechthebbenden op een RMI en RMH, evolutie in de tijd .........................................30 

Figuur 16: Aantal rechthebbenden op een RMI of RMH , evolutie in de tijd .........................................30 

Figuur 17: Aantal RMI- en RMH-gerechtigden in Vlaams-Brabant naar geslacht (links) en leeftijd (rechts)31 

Figuur 18: Aantal RMI- en RMH-gerechtigden met tewerkstelling .......................................................32 

Figuur 19: Pensioenbedrag voor verschillende gezinsvormen (31/12/2008) ..........................................41 

Figuur 20: Aandeel pensioenen lager dan 1.500 euro voor alleenstaanden en koppels ........................43 

Figuur 21: Algemene index en de index van aardgas, stookolie, elektriciteit en water. .........................56 

Figuur 22: Percentage van de bevolking met een voorkeursregeling in de ziekteverzekering, naar leeftijd62 

Figuur 23: Manieren waarop de voorkeursregeling in de ziekteverzekering wordt verkregen, naar leeftijd63 

Figuur 24: Evolutie van de geboorten in kansarme gezinnen...............................................................67 

Tabellen 

Tabellen 

Tabel 1: Sociale uitkeringen als percentage van de armoederisicogrens ...............................................18 

Tabel 2: Het aandeel van de huurprijs van een gemiddelde woning in het inkomen van samenwonenden52 

115

BIJLAGE BIJLAGE III: III: Organisaties Organisaties in in de de pprovinciale 

p rovinciale advies advies- advies 

en 

en 

participatieraad participatieraad armoede 

armoede 

1. 1. 1. Verenigingen Verenigingen Verenigingen waar waar waar armen armen armen het het het woord woord woord neme nemen neme neme 

Buurtwerk Buurtwerk 't 't Lampeke Lampeke vzw 

vzw 

Ridderstraat 147 

3000 Leuven 

016/23 80 19 

info@lampeke.be 

Erm Erm 'n 'n 'n Erm 

Erm 

RISO Vlaams-Brabant 

Grote Bergstraat 21 

3300 Tienen 

016/78 14 10 

Open Open Armen 

Armen 

August Demaeghtlaan 305 

1500 Halle 

0479/41 28 63 

2. 2. 2. Inloopcentra 

Inloopcentra- Inloopcentra deelwerking van de Centra Algemeen Welzijnswerk 

De De Meander Meander 

Meander 

Redingenstraat 6 

3000 Leuven 

016/58 38 53 

meander@cawleuven.be 

De De Zonnebloem 

Zonnebloem 

Michel Theysstraat 7 

3290 Diest 

013/33 52 47 

onthaal@cawhageland.be 

Amerant 

Amerant 

Oude Vestenstraat 6 

3300 Tienen 

016/82 70 27 

inloopcentrum@cawhageland.be 

Den Den 33 

33 

J.B. Nowélei 33 

1800 Vilvoorde 

02/252 09 39 

't 't Klavertje Klavertje 4 

4 

A. Demaeghtlaan 305 

1500 Halle 

0479/41 28 63 

info@cawdelta.be 

116

Inloopcentrum Inloopcentrum Asse Asse 

Asse 

Frans Timmermansstraat 1 

1731 Asse-Zellik 

0470/23 51 91 

info@cawdelta.be 

3. 3. Welzijnsschakels 


Buurthuis Buurthuis Om Ommekaar Om mekaar vzw 

Hoogveld 1 

1501 Buizingen 

02/361 22 93 

Bezorgd Bezorgd Om Om Mensen Mensen vzw 

vzw 

Aarschotsesteenweg 3/2 

3300 Tienen 

016/81 03 51 

Welzijnsschakel Welzijnsschakel Leuven 

Leuven 

Parkstraat 64 

3000 Leuven 

016/30 16 24 

wzsleuven@gmail.com 

4. 4. 4. Welzijn Welzijnszorg 

Welzijn szorg 

Welzijnszorg Welzijnszorg Vlaams Vlaams-Brabant, Vlaams 

Brabant, Brabant, Mechelen, en Brussel 

015/29 84 58 

mechelen@bdwzz.be 

5. 5. OCMW 

OCMW 

Sociaal Sociaal Sociaal Huis Huis Dilbeek 

OCMW - Sociale Bijstand 

Itterbeeksebaan 210 

1701 Itterbeek 

02/568 05 00 

socialebijstand@ocmw-dilbeek.be 

Sociaal Sociaal Sociaal Huis Huis Herent 

Herent 

Groepswerking Marant 

Huis Marant 

Mechelsesteenweg 485 

3020 Herent 

016/298 832 

117

Eindnoten 

Eindnoten 

1 Het meest recente jaarboek is dat van 2010: VRANKEN J., DE BLUST S., DIERCKX D. & VAN HAARLEM A. 

(red.), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2010, Leuven: Acco. 

2 Het meest recente armoederapport is dat van 2010: Observatorium voor Gezondheid en Welzijn Brussel 

(2010), Brussels armoederapport 2010. http://www.observatbru.be/documents/publications.xml?lang=nl 

3 DIERCKX D., Van HERCK N. & VRANKEN J. (red.), Armoede in België, Leuven: Acco. 

4 Zie VRANKEN J. (2010), Inleiding, in DE BLUST S., DIERCKX D. & VAN HAARLEM A. (red.), Armoede en 

sociale uitsluiting. Jaarboek 2010, Leuven: Acco, pp. 35-53. 

5 

Zie Observatorium voor Gezondheid en Welzijn Brussel (2010), Brussels armoederapport 2010. 

6 

Zie BOUCKAERT N. & SCHOKKAERT E. (2001), A first computation of non-take up behaviour in the 

'leefloon', FLEMOSI Discussion Paper, 6. 

7 

Voor een overzicht, zie HERNANZ V., MALHERBET F. & PELLIZZARI M. (2004), Take-up of welfare benefits 

in OECD countries: a review of the evidence, OECD Social, Employment & Migration Working Paper 17. 

8 

Wanneer de gegevens beschikbaar zijn, worden de gemeenten van het Brussels Gewest mee ingekleurd 

op de kaarten. Omwille van de leesbaarheid worden de absolute aantallen, in de vorm van cirkels, niet 

weergegeven op de kaarten. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft immers meer inwoners dan 

Vlaams-Brabant, en dit op een relatief kleine oppervlakte. 

9 Zie MAY X. (2009), Estimation, origine et composition des revenus des habitants dans les communes 

wallonnes, Belgeo, 2009/2, pp. 137-152. 

10 

De cijfers van het jaar waarin een aanpassing gebeurde werden op het niveau van het voorgaande jaar 

geplaatst, en voor de jaren erna geldt deze waarde als de nieuwe referentiewaarde. 

11 

De gegevens werden berekend op basis van het aantal aangiften en het totale inkomen op het niveau 

van de statistische sectoren. Van statistische sectoren met minder dan 200 aangiften waren geen 

inkomensgegevens beschikbaar en deze zijn dus niet meegenomen in de analyse. Het gaat om 7,0% van 

de aangiften. Wanneer Brussel niet wordt meegerekend gaat het om 11,8% van de aangiften. Van 

sommige deelgemeenten zijn er geen gegevens omdat ze alleen statistische sectoren tellen met minder 

dan 200 aangiften. 

12 Bepaalde categorieën van lage inkomens worden pas sinds 2004 opgenomen in de cijfers (inkomens 

tussen 4.000 en 11.000 euro, jobstudenten, ontvangers van belastingkredieten). De evolutie over de 

laatste drie jaar is echter gelijkaardig. Alleen spelen toevalsfactoren hier een wat grotere rol. 

13 Meer bepaald wordt het equivalent inkomen gebruikt. Bij de berekening van het equivalent inkomen 

worden de verschillen in huishoudgrootte in rekening gebracht. Daarbij wordt aan de eerste volwassene 

in een huishouden het equivalent 1 toegekend, de tweede en volgende volwassene(n) het equivalent 0,5 

en alle kinderen (jonger dan 14 jaar) het equivalent 0,3. Aan elk individu van het betreffende huishouden 

wordt dan een inkomen toebedeeld door het totaal beschikbare huishoudinkomen te delen door de som 

van de equivalenten. 

14 Concreet gaat het om het gemiddelde van het aantal niet werkende werkzoekenden (NWWZ) op het 

einde van elke maand. Een aantal groepen zijn niet opgenomen in de cijfers, zoals werkzoekenden die 

een opleiding volgen of die tewerkgesteld zijn in het Derde Arbeidscircuit. 

15 

De werkende bevolking wordt bepaald aan de hand van de gegevens van de Belgische instellingen van 

de sociale zekerheid. Dit betekent dat bijvoorbeeld EU-ambtenaren niet zijn opgenomen. 

16 

Zie VAN HAARLEM A. & CAMPAERT G. (2010), Armoede en sociale uitsluiting in Europa en België, in 

DIERCKX D., Van HERCK N. & VRANKEN J. (red.), Armoede in België, Leuven: Acco, pp. 37-60. 

17 De werkloosheidsgraden in Brussel zijn afkomstig van ACTIRIS en omvatten de bevolking van 15-64 jaar. 

118

18 Het gaat hier dus niet om de werkloosheidsgraad. Dit betekent dat bijvoorbeeld huismannen en - 

vrouwen worden meegeteld in de noemer. De werkloosheidsgraad kan hier niet berekend worden omdat 

de beroepsbevolking niet gekend is per deelgemeente. 

In de statistieken van de VDAB werden een aantal deelgemeenten samengevoegd, en die hebben 

bijgevolg op deze kaart dezelfde waarde gekregen: Pamel, Strijtem en Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek in 

Roosdaal, Boutersem en Vertrijk in Boutersem, Willebringen en Neervelp in Boutersem, Waasmont, 

Wezeren, Walsbets en Walshoutem in Landen, en Haasrode en Korbeek-Lo in Leuven. 

19 

zie Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening, Jaarverslag 2010. 

www.rva.be/D_stat/Jaarverslag/Jaarverslag_volledig/2010/RA2010_NL.pdf 

20 

Zie VDAB Studiedienst (2009), Kansengroepen in Kaart: Allochtonen op de Vlaamse arbeidsmarkt. 

http://vdab.be/trends/kik/doc/KiK_Allochtonen200903.pdf 

21 

Opgelet: het gaat hier niet om de werkloosheidsgraad. Huisvrouwen en -mannen zitten immers mee in 

de referentiegroep. Het gaat om de bevolking van niet-Belgische origine van 18-64 jaar op 01/01/2010. 

22 

Landen die behoren tot de EU-15 waren al lid van de Europese Unie in 1995. De EU-14 wordt gevormd 

door dezelfde landen, met uitzondering van België. De werkloosheidscijfers werden beschouwd t.o.v. de 

bevolking op 1 januari 2010. 

23 Naast een aantal inkomensvoorwaarden, gelden de volgende voorwaarden: de meerderjarigheid (tenzij 

men getrouwd is, kinderen ten laste heeft of zwanger is), het verblijf in België, en een 

nationaliteitsvoorwaarde. De volgende nationaliteiten komen in aanmerking: Belgen, EU-onderdanen met 

een verblijfsrecht van meer dan 3 maanden, vreemdelingen opgenomen in het bevolkingsregister 

(gevestigde vreemdelingen), erkende vluchtelingen en staatlozen. 

24 

De gegevens in dit hoofdstuk werden telkens beschouwd t.o.v. de bevolking op 1 januari van het 

desbetreffende jaar. 

25 

Het aandeel niet-Belgen en niet-EU-nationaliteiten bij de leefloners is wat hoger in het arrondissement 

Halle-Vilvoorde dan in het arrondissement Leuven. In Vlaanderen liggen deze cijfers nog hoger en in 

Brussel zijn ze heel wat hoger. Bij het equivalent leefloon zien we de omgekeerde tendens, maar de cijfers 

blijven boven de 90%. 

26 

In Vlaanderen bedroeg het aandeel vreemdelingen ingeschreven in het vreemdelingenregister ook al 

meer dan de helft in 2008 (62%), en zeker in Brussel was dat al het geval (90%). Ook nu liggen de cijfers 

daar hoger (respectievelijk 81% en 92%). In het arrondissement Halle-Vilvoorde zijn er verhoudingsgewijs 

meer asielzoekers dan in het arrondissement Leuven. 

27 

Het aantal (equivalent) leefloners van 18-64 jaar werd bepaald door van het totaal aantal (equivalent) 

leefloners de groep van 65-69 jarigen en de groep van 70-plussers af te trekken. Het gaat hier om een 

lichte onderschatting, gezien er binnen die groep van ouderen een aantal dubbeltellingen zijn: diegenen 

die in de loop van het jaar 70 zijn geworden kunnen zowel bij de 65-69-jarigen als bij de 70-plussers 

voorkomen. 

28 

Voor het verkrijgen van een IGO gelden ook verblijfs- en nationaliteitsvoorwaarden. Men moet 

daadwerkelijk en bestendig in België verblijven en onderdaan zijn van een EU-land, Ijsland, Liechtenstein, 

Noorwegen of Zwitserland, of een erkende vluchteling of staatloze zijn. Wanneer men een andere 

nationaliteit bezit, kan men een IGO verkrijgen als men in België pensioenrechten heeft opgebouwd. 

29 

De volgende nationaliteiten komen in aanmerking: Belgen, EU-onderdanen, vreemdelingen opgenomen 

in het bevolkingsregister (gevestigde vreemdelingen), erkende vluchtelingen en staatlozen, onderdanen 

van Noorwegen, Ijsland, Liechtenstein, Zwitserland, Marokko, Algerije en Tunesië en een aantal heel 

specifieke categorieën van vreemdelingen. De grootte van de tegemoetkoming is niet alleen afhankelijk 

van het inkomen, maar ook van de ernst van de handicap. 

30 Dit is echter slechts een deel van de verklaring. Bij de ouderen is het OMNIO-statuut bijna onbestaande, 

en wordt de voorkeursregeling vooral toegekend o.b.v. hoedanigheid. In vergelijking met mannen 

genieten ook vrouwen meer van de voorkeursregeling o.b.v. hoedanigheid en minder via het OMNIOstatuut. 

Dit wijst op een leeftijdseffect. Het verschil is echter kleiner dan de verhouding mannen/vrouwen 

aangeeft, wat erop wijst dat ook zonder het leeftijdseffect er meer vrouwen onder de voorkeursregeling 

zouden vallen. 

119

31 In de jaarboeken armoede en sociale uitsluiting kan men algemene informatie terugvinden over de 

armoedeproblematiek van deze groepen. Zie bv. DE BLUST S. (2010), 'Talent komt niet vanzelf 

bovendrijven' over onderwijs en opleiding, DE BLUST S. & VAN HAARLEM A. (2010), 'Hoe beter het leven, 

hoe langer het duurt' over gezondheid en DE BLUST S. (2010) 'Wachten op wonen' over wonen. 

Toegespitst op Vlaams-Brabant kan men meer informatie vinden over deze groepen in de dossiers van het 

Steunpunt Sociale Planning: over kinderen en jongeren, minderheden, ouderen en personen met een 

handicap. 

32 

De meest recente gegevens over de opleidingsgraad van de bevolking dateren van 2001. Gezien het 

hoofdzakelijk om afgestudeerden gaat (bevolking van 25 jaar en ouder), veranderen deze gegevens niet 

zo gauw (weinig mensen behalen nog een diploma eens ze 25 zijn geworden). Omdat de cijfers 10 jaar 

oud zijn, zijn diegenen die nu jonger zijn dan 35, wel niet inbegrepen. 

33 

Voor de concrete cijfers, zie VAN HAARLEM A. (2010), Armoede en sociale uitsluiting ontcijferd, in 

VRANKEN J., DE BLUST S., DIERCKX D. & VAN HAARLEM A. (red.), Armoede en sociale uitsluiting. 

Jaarboek 2010, Leuven: Acco, pp. 392-450. 

34 

Dit is natuurlijk maar een indicatie. Inkomsten uit vermogens zijn bijvoorbeeld niet inbegrepen. 

Eenmalige kapitalen (vooral bij tweedepijlerpensioenen) zijn eveneens niet inbegrepen. Het gaat om het 

pensioen in de maand december. 

35 Alleenstaanden zijn hier personen die alleen wonen. Alleenstaande ouders zijn bijvoorbeeld niet 

inbegrepen. Deze werden bij 'andere gezinsvormen' gevoegd. Ook bij koppels zijn er hier geen andere 

inwonende gezinsleden. Koppels met andere inwonende gezinsleden werden eveneens bij 'andere 

gezinsvormen' gevoegd. 

36 

120 

De cijfers voor Brussel zijn van 2006 en de bron is het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse (BISA). 

37 

Meer gedetailleerde informatie is te vinden in het dossier 'Minderheden in Vlaams-Brabant' 

www.vlaamsbrabant.be/dossierminderheden 

38 

In Vlaanderen gaat het om 22,2% en 4,8%. In Brussel gaat het om 27,6% en 7,4%. 

39 

Eerst werd per gemeente de proportie personen bepaald die zich in minder goede gezondheid voelen 

indien de gezondheid naar leeftijd en geslacht in de gemeente zou overeenstemmen met de algemene 

gezondheidstoestand van het Vlaams gewest. Vervolgens werd de werkelijk geobserveerde proportie 

personen die zich in minder goede gezondheid voelen gedeeld door deze waarde. 

40 

41 

Zie ook Dossier 'Handicap in Vlaams-Brabant' 2010 www.vlaamsbrabant.be/dossierhandicap 

In Vlaanderen gaat het om 19,7%, 15,5% en 5,3%. In Brussel gaat het om 22,2%, 17,3% en 7,0%. 

42 

Zie DE DECKER P. & GEURTS V. (2005), Residualiseert de huursector?, in DE DECKER P., GOOSSENS L. & 

PANNECOUCKE I. (red.), Wonen aan de Onderkant, Antwerpen: Garant, pp. 83-92. 

43 

De categorie van gewone woonhuizen omvat volgens de definitie van de FOD Economie arbeiders-, 

bedienden-, renteniers- en burgerhuizen, alsook landelijke huizen waarvan de oppervlakte minder dan 5 

are bedraagt. 

44 Deze cijfers zijn afkomstig van de socio-economische enquête 2001. Er werd niet gevraagd naar de 

exacte huurprijs. Wel werd gevraagd de huurprijs in één van vijf prijscategorieën te plaatsen. De 

gemiddelde prijs werd hier berekend door telkens de gemiddelde waarde van die categorieën te 

gebruiken. 

45 

Zie HEYLEN K. & HAFFNER M. (2010), Hoe meten we de betaalbaarheid van het wonen?, in WINTERS S. 

(red.), Is wonen in Vlaanderen betaalbaar?, Antwerpen: Garant, pp. 49-70. 

46 

Dit cijfer is een benadering, omdat het gezinsinkomen van sociale huurders en het inkomen per fiscale 

aangifte niet helemaal overeenkomen. Het gezinsinkomen van sociale huurders is het inkomen dat als 

berekeningsbasis gebruikt wordt voor de huurprijs. Dit bedrag ligt vaak hoger dan enkel de fiscale 

inkomsten. Zo worden niet-belastbare vervangingsinkomsten en een deel van de inkomsten van 

((over)groot)ouders hier wel meegerekend. Er zijn ook grote verschillen tussen de gemeenten. 

47 De cijfers van Brussel zijn afkomstig van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn van Brussel- 

Hoofdstad en geven de situatie in 2007.

48 Nochtans is de behoefte - bepaald op basis van het aantal kandidaat-huurders - in Vlaams-Brabant laag 

in vergelijking met de andere provincies. Ook de wachttijd is lager dan in Vlaanderen als geheel. Daarbij 

moet wel rekening gehouden worden met het feit dat het aanbod ook de vraag beïnvloedt. 

49 Het gaat om het aantal dossiers waarvoor de OCMW's een bijdrage hebben gevraagd bij de federale 

overheid. Bron data: POD Maatschappelijk Integratie 

50 

Ook bij deze cijfers gaat het om dossiers die de OCMW's doorstuurden naar de federale overheid. 

51 Bron: Nationale Bank van België (2011), Statistieken Centrale voor kredieten aan particulieren - 2010. 

www.nbb.be/DOC/CR/CCP/Publications/BRO_CKPSTAT2010N_31122010.pdf 

De percentages ten opzichte van het aantal kredietnemers zijn uiteraard hoger. In 2010 had in Vlaanderen 

5,2% van de kredietnemers een betalingsachterstand, in Wallonië 9,5% en in Brussel 10,6%. Ook hier 

heeft Vlaams-Brabant de laagste waarde, en op arrondissementeel niveau het arrondissement Halle- 

Vilvoorde. Hier gaat het wel om de gegevens van 2005 (Bron: DE DONCKER H. (2006), Kredieten aan 

particulieren – Analyse van de in de Centrale voor Kredieten aan Particulieren geregistreerde gegevens, 

Working Paper document 78. www.nbb.be/doc/ts/publications/wp/wp78Nl.pdf) 

52 

De cijfers over de bevolking onder de armoededrempel in dit hoofdstuk zijn afkomstig van VRANKEN J. 

(2010), Kinderarmoede, in DIERCKX D., Van HERCK N. & VRANKEN J. (red.), Armoede in België, Leuven: 

Acco, pp. 183-198. 

53 

Het aantal kinderen dat recht heeft op verhoogde kinderbijslag zou ook kunnen worden gebruikt om 

inkomensarmoede te meten. Het is echter moeilijk om deze cijfers samen te stellen, zeker op 

gemeenteniveau, omdat er verschillende stelsels zijn voor werknemers, zelfstandigen en ambtenaren. 

54 

Het gaat om alle gemeenten waar het aantal EU-ambtenaren en geprivilegieerde vreemdelingen (bv. 

NAVO-medewerkers) boven de 1,5% ligt. Deze groepen worden in het rijksregister afzonderlijk 

geregistreerd. Ook in Brussel, zeker in het zuidoosten, speelt dit effect. De cijfers liggen daar echter heel 

veel hoger. 28% van de gezinnen met minderjarige kinderen hebben er geen inkomen uit arbeid of 

pensioen. 

55 

Voor personen van 75 jaar of meer gaat het in Vlaanderen zelfs om 42%, in het arrondissement Leuven 

om 37%, in het arrondissement Halle-Vilvoorde om 31% en in de provincie Vlaams-Brabant om 34%. 

56 

Er zijn bovengemiddelde waarden in de faciliteitengemeenten en meer algemeen in de rand rond 

Brussel. Voor het basisonderwijs geldt nog een bovengemiddelde waarde in Liedekerke, voor het 

secundair onderwijs in Leuven. In het noorden van het Hageland zijn er algemeen lage waarden. In geheel 

Vlaams-Brabant gaat het om 17% van de leerlingen in het basisonderwijs en 10% in het secundair 

onderwijs. De lagere waarde voor het secundair onderwijs gaat samen met de uitstroom naar het 

Franstalig en internationaal onderwijs. 

57 

Naast inkomensgrenzen gelden een aantal nationaliteitsvoorwaarden (de leerling heeft, behoudens een 

aantal uitzonderingen, een permanente verblijfsvergunning nodig) en het kadastraal inkomen van 

onroerende goederen mag niet te hoog zijn (onroerende goederen bestemd voor eigen beroepsgebruik of 

de eigen woning worden daarbij niet meegerekend). 

58 

Vooral rond Brussel is er ook een uitstroom naar het Franstalig en internationaal onderwijs, mogelijk van 

hogere inkomensgroepen. In het basisonderwijs is het aandeel leerlingen dat niet naar een school gaat die 

erkend wordt door het Vlaams Gewest relatief beperkt, met minder dan 5%. In het secundair onderwijs is 

dat al meer dan 10%. 

59 

Ook hier kan de uitstroom naar Franstalige en internationale scholen een rol spelen. 

60 

Leerlingen in een specifieke pedagogische methode zijn niet inbegrepen in deze kaarten. Hetzelfde 

geldt, voor het basisonderwijs, voor de leerlingen in de Franstalige scholen in de faciliteitengemeenten. 

61 De gegevens voor Brussel zijn telkens van het schooljaar 2008-2009. 

62 Niet-monetaire deprivatie: het niet kunnen beschikken over een aantal goederen en diensten of het niet 

kunnen deelnemen aan bepaalde activiteiten die als noodzakelijk worden beschouwd (bijvoorbeeld 

vakantie nemen, vlees eten, beschikken over een televisietoestel, wasmachine of telefoon). 

63 

Zie ook: http://vlaandereninactie.be/actie/pact-2020 

121

64 Zie ook: http://www4wvg.vlaanderen.be/wvg/armoede/vlaamsactieplan/Paginas/inhoud.aspx 

65 Zie ook: http://wvg.vlaanderen.be/juriwel/armoede/regelgeving/decr210303-1.htm 

66 Zie ook: http://www4.vlaanderen.be/dar/svr/Pages/2011-03-23-armoedemonitor.aspx 

67 

Zie ook: 

http://www4wvg.vlaanderen.be/wvg/armoede/publicaties/Documents/Vlaams_actieprogramma_kinderarm 

oede.pdf 

68 

122 

Zie ook: www.oases.be 

69 Sinds 1994 bevat de Belgische Grondwet het artikel 23 waarin een menswaardig leven wordt 

gegarandeerd via volgende sociale grondrechten: recht op arbeid en vrije beroepskeuze, recht op sociale 

zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en juridische bijstand, het recht op 

een behoorlijke huisvesting, recht op bescherming van een gezond leefmilieu en recht op culturele en 

maatschappelijke ontplooiing. Sociale grondrechten zijn eigenlijk intenties die niet kunnen afgedwongen 

worden. De overheid moet de sociale grondrechten bevorderen met beleid. 

70 

Zie ook: www.17oktober.be 

71 Het subsidiereglement is beschikbaar op www.vlaamsbrabant.be/subsidies 

72 Voor een overzicht voor Vlaanderen, zie Steunpunt Algemeen Welzijnswerk (2010), CAW in beeld: 

cijfers 2009. www.steunpunt.be/_steunpunt/Documents/Dossiers/caw-in-beeld-cijfers2009-def.pdf

steunpunt sociale planning 

Dienst Welzijn en gezondheid 

provincie Vlaams-Brabant 

socialeplanning@vlaamsbrabant.be 

www.vlaamsbrabant.be/socialeplanning 

Filip De Maesschalck: 016-26 77 75 

armoedebeleid 

Dienst diversiteit en gelijke kansen 

provincie Vlaams-Brabant 

wendy.broos@vlaamsbrabant.be 

www.vlaamsbrabant.be/armoede 

Wendy Broos: 016- 26 73 88 

Meer cijfers 

www.vlaamsbrabant.be/cijfers 

Voorzieningen 

www.desocialekaart.be 

D/2011/8495/16 

Dossier 

Armoede in Vlaams-Brabant 

2011 

www.vlaamsbrabant.be/socialeplanning

DOSSIER Armoede - OCMW Halle

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?