Limburg Innovatief - NUTRILAB

MADE IN LIMBURG:
DE INNOVATIEVE KRACHT VAN EEN PROVINCIE
HET NIEUWE TALENT VAN
LIMBURG

een must
INNOVATIE IS
Naast een kostencompetitieve en effi ciëntiegedreven economie
zet Limburg de stap naar een innovatieve, hoogtechnologische
kenniseconomie vol ondernemingscreativiteit. Hierbij
ligt de focus niet alleen op procesinnovatie maar ook op productinnovatie.
Kennis- en talentontwikkeling, de verdere uitbouw
van het onderzoekspotentieel en de versterking van het
innovatieve vermogen van de economie moeten de bouwstenen
worden om deze Limburgse ambitie te realiseren.
Marc Vandeput,
Gedeputeerde van Economie.
Gedeputeerde van Economie Marc Vandeput: “Limburg profi leert
zich meer en meer als een slimme regio, via de uitbouw van de
onderzoeksinstituten en -groepen van de Limburgse hogescholen
en de UHasselt die baanbrekend onderzoek verrichten. Limburg is
ook de thuisbasis van het onlangs opgerichte Vlaams Instituut voor
Mobiliteit en van Flanders’ DRIVE, het meest geavanceerde West-
Europese laboratorium voor de automotive. Ook voor de bouwsector
wordt de oprichting van een kenniscentrum voorbereid.”
“Voor de realisatie van een innovatiegedreven economie is het
ook belangrijk om de bedrijven zelf mee aan boord te krijgen”, aldus
Marc Vandeput. Voor de bedrijven is innovatie echter pas interessant
als ze leidt tot meer omzet of een groter marktaandeel. Bovendien
blijft tot op heden de impact van innovatie op de werkgelegenheid
te beperkt. Investeringen inzake onderzoek en ontwikkeling dienen
immers ook te leiden tot meer spin-offs, tot een snellere en
grotere marktlancering van nieuwe producten, en aldus ook tot
de creatie van nieuwe banen. De onderzoeksresultaten moeten
ook beter worden afgestemd op de noden van de markt. De gemeenschappelijke interfacedienst en het
onlangs opgerichte Limburgs Innovatiecentrum kunnen deze kruisbestuiving mee helpen realiseren.
Innovatie is in de eerste plaats exploitatie van kennis, en die is verbonden met goed opgeleide medewerkers.
Er zal dan ook aandacht dienen te worden besteed aan de creatie van kennis via het Limburgse
onderwijs, opdat de onderzoeksbevindingen beter zouden kunnen doorstromen naar de bedrijven.

DE INSTRUMENTEN
ZIJN AANWEZIG
De basis voor de uitbouw van een innovatiegedreven en creatieve economie is
gelegd door de ontwikkeling van een Limburgs kennispotentieel en de realisatie
van een vlotte kennistransfer naar het bedrijfsleven.
De onderzoeksinstituten van de Universiteit Hasselt en de onderzoeksgroepen
van de Limburgse hogescholen zijn uitgebouwd tot ‘centres of excellence’.
Het Wetenschapspark Diepenbeek en de Research Campus Hasselt hebben
zich ontwikkeld tot innovatieve hotspots. En het Wetenschapspark Waterschei
wordt straks de derde locatie van de Limburgse innovatieve trojka.
Deze inspanningen worden onderbouwd door de oprichting
van het Limburgs Innovatiecentrum, dat een herkenbaar
en laagdrempelig aanspreekpunt moet worden voor bedrijven
die hun innovatietraject willen uittekenen. “Dit centrum wil
zich profi leren als doorgeefl uik van de door de Limburgse
kennisinstellingen aangeboden kennis aan bedrijven die aan
innovatie willen doen”, zegt directeur Bruno Krekels.
“Dat kan via consultancy, begeleiding of zelfs het wegwijs
maken in de subsidiemogelijkheden. De noodzaak tot
innovatie is algemeen bekend: het gros van de producten
die binnen dit en 5 jaar wereldwijd verkocht zullen worden,
bestaat vandaag nog niet. De kunst voor elk bedrijf is hier
tijdig op in te spelen.” Het Limburgs Innovatiecentrum
is gevestigd op de Research Campus in Hasselt.
Ook bedoeld als instrument voor een betere kennisoverdracht
is de gezamenlijke interface van de UHasselt
en de Limburgse hogescholen. “Alle universiteiten in
Vlaanderen hebben zo’n interface opgezet, maar wegens de
kleinschaligheid van de UHasselt hebben we extra middelen
gekregen vanuit de Limburgovereenkomst”, zegt coördinatrice
Ann-Pascale Bijnens. “Om de éénloketfunctie
te realiseren, hebben wij de hogescholen betrokken in de
gezamenlijke interface. Onze taak bestaat uit het aanhalen
van de contacten met de bedrijven met het oog op
kennisoverdracht, de bevordering van het patentbeleid
en het opstarten van spin-offs.”

Nieuw Limburgs Technologiecentrum in de steigers
Een van de meest recente initiatieven die letterlijk in de steigers staan is het Technologiecentrum
van de Katholieke Hogeschool Limburg en de XIOS Hogeschool. Het centrum moet de Limburgse
bedrijven een gepaste gecentraliseerde ondersteuning bieden die de associatie van UHasselt en de
hogescholen overschrijdt. In de KHLim en bij XIOS zijn verschillende onderzoekscellen actief, die
elk aansluiten bij één of meer opleidingen van de academische bachelor en master in de industriële
wetenschappen. De Cel Kunststoffen van de KHLim werd in 1996 opgericht als interface tussen de
groep kunststoffen en het Limburgse bedrijfsleven en heeft zich gespecialiseerd in het uitvoeren van
spuitgietsimulaties. Het verpakkingscentrum van de XIOS Hogeschool heeft zich dan weer ontwikkeld
tot een onafhankelijk onderzoekscentrum waar dienstverlenende activiteiten worden ontplooid,
gericht op de ondersteuning van de verpakkingsproblematiek van diverse industriële sectoren.
Clustering en innovatieversterking voor nieuwe
bedrijfsinvesteringen en werkgelegenheid.
Naast research speelt het contractonderzoek voor de Limburgse bedrijven een belangrijke rol in
de werking van alle onderzoeksgroepen van de KHLim en XIOS. Hierbij richten de hogescholen zich
vooral naar het segment van de kmo’s. En dat is nodig ook, zoals blijkt uit de resultaten van een bevraging
door VKW- en UNIZO-Limburg bij 494 Limburgse kmo’s. Meer dan de helft van de kmo’s stelt
dat het innovatiebeleid te weinig aandacht besteedt aan hun concrete innovatienoden.
Life Sciences en biotech
De pure biotechbedrijven laten jaarlijks
een groei van 30 à 40 procent optekenen
in Vlaanderen. Deze groei zorgt in de eerste
plaats voor duurzame tewerkstelling van hooggeschoolde
arbeidskrachten waardoor kennis
kan worden verankerd. Belangrijk is ook de
afgeleide tewerkstelling: per hooggeschoolde
worden er twee arbeidsplaatsen voor laaggeschoolden
gecreëerd.
Limburg investeert in de ont-
Bovenop de tewerkstellingscreërende effecwikkeling
van de Life Sciences. ten heeft de ontwikkeling van de Life Sciences
ook een grote impact op het innovatievermogen
en bijgevolg op de concurrentiekracht
van andere sectoren zoals gezondheidszorg, voedingsmiddelen, chemie en
landbouw.
Gelet op het enorme potentieel is het logisch dat het Limburgse provinciebestuur
voluit inzet op de verdere uitbouw van de Life Sciences. Door de vorming
van een aantal onderzoeksinstituten voor fundamenteel wetenschappelijk
en toepassingsgericht klinisch onderzoek is al een belangrijke basis voor
een Limburgs gespecialiseerd kennispotentieel gelegd.
De Universiteit Hasselt heeft in totaal vier gespecialiseerde instituten actief
in het domein van de Life Sciences. Dit zijn o.a. BIOMED van de Universiteit
Hasselt en REVAL van de Provinciale Hogeschool Limburg. De specialismen
van beide instituten zijn: ziektemarkers en diagnostiek, medische technologie
en materiaalkunde, ICT in de gezondheidszorg en ouderenzorg.
De directeur van BIOMED, Prof. Dr. Piet Stinissen, situeert de rol van BIO-
MED onder meer in het initiëren en bevorderen van een Life Sciencesindustrie.
“In samenwerking met alle Limburgse actoren is het actieplan voor
de versterking en uitbouw van de Life Sciences in Limburg uitgewerkt.
Het plan is gericht op de realisatie van nieuwe bedrijven in de Life Sciences-
Life Sciences vindt een afzetgebied
in de Limburgse ziekenhuizen.
Logistiek als nieuwe innovatiepool Vorige maand werd in Winterslag het Logistiek Platform Limburg
offi cieel opgericht. Het moet de ontwikkeling van Limburg als logistieke
poort of als ‘extended gateway’ van de Haven van Antwerpen
concretiseren. Extended gateways zijn zones waar logistieke diensten met een hoge toegevoegde waarde, zoals verpakken en herverpakken,
kitting (het samenstellen van bv. promotionele pakketten, het personaliseren van producten naar de eindgebruiker toe), kunnen worden uitgevoerd.
Een studie uitgevoerd door het Vlaams Instituut voor de Logistiek heeft voor Limburg vijf zogenaamde ‘logistieke clusters’ geïdentifi ceerd.
Haven Genk vormt dankzij de trimodale ontsluiting het centrale knooppunt die een noord-zuidas van Lommel tot Tongeren en een oost-westas
van Lanaken tot Ham ondersteunt en faciliteert. Door dit assensysteem genereert de logistieke ontwikkeling op het vlak van bedrijfsinvesteringen
en jobcreatie positieve effecten voor heel Limburg. Verwacht wordt dat ook binnen deze speerpuntsector innovatieve concepten zullen worden
uitgewerkt in samenwerking met het VIL en diverse actoren.

sector en de versterking van bestaande bedrijven door clustervorming en innovatieversterking.
Deze doelstellingen gelden als basis voor nieuwe bedrijfsinvesteringen en nieuwe werkgelegenheid
in de sector.”
De economische motor van dit actieplan is het platform LifeTechLimburg.be, gevormd door
UHasselt, de drie hogescholen, de grote Limburgse ziekenhuizen, de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij
Limburg, VLAO en LRM. Het stimuleren van de creatie van nieuwe bedrijven is de
voornaamste opdracht van dit platform. Voor de concrete uitwerking en opvolging van het economische
luik heeft POM-Limburg een nieuwe manager Life Sciences in dienst genomen.
Voertuigentechnologie en fruit
Het Flanders’ DRIVE-kennisnetwerk werd gelanceerd op 2 oktober 2001 en telt momenteel 161
leden. Het kennisnetwerk ondersteunt de innovatie bij bedrijven die aan product- en/of procesontwikkeling
voor de voertuigindustrie doen. Het gewone lidmaatschap van Flanders’ DRIVE staat
open voor alle bedrijven die toeleveren aan de voertuigindustrie, en dit door een aantal sectoren
heen, zoals metalen & materialen, metaalproducten, kunststoffen, mechanica en mechatronica,
elektronica, rubber, textiel, staal en glas.
De ontwikkelingen in de biotech verankeren
de kennis in de eigen regio.
De goede economische cijfers maken van de fruitteelt een speerpunt in de Limburgse economie.
Het komt erop aan de sector te wapenen voor de toekomst. Daarom dient voluit te worden ingezet
op innovatie, kwaliteit, marketingstrategie en toegevoegde waardecreatie op het product zelf.
Dit impliceert een permanente zoektocht naar nieuwe teelttechnieken en -methoden en naar
nieuwe rassen en producten. Hierin neemt het
toegepast wetenschappelijk en demonstratief
onderzoek van het Proefcentrum Fruitteelt een
vooraanstaande plaats in. Met de steun van
Europa en de Vlaamse overheid, de veilingen en
de beroepsorganisaties, is het Limburgse provinciebestuur
er de voorbije jaren in geslaagd om ‘pcfruit’
uit te bouwen tot een hoogstaand onderzoeks- en
kenniscentrum en tot een Vlaams en internationaal
‘centre of excellence’. Meer dan ooit is het
proefcentrum de uitverkoren onderzoekspartner
van de Vlaamse universiteiten en van binnen- en
buitenlandse onderzoeksinstellingen en creëert
pcfruit een toegevoegde waarde voor alle actoren
in de fruitketen. Een objectieve parameter is het
aandeel van de onderzoeksprojecten van pcfruit in
het totale IWT-budget.
Het Expertisecentrum voor Digitale Media (EDM)
ressorteert eveneens onder UHasselt. Ongeveer
70 ICT-specialisten doen er onderzoek, zowel voor
eigen rekening als in opdracht, naar drie specifi eke
domeinen: Computer Graphics, Interactie tussen
mens en computer en Multimedia & Communicatietechnologie.
Het EDM heeft uiteindelijk al tot zes
spin-offbedrijven geleid: ANDROME (1990), Zeus
Software Engineering (1991), Animante Baleares
(1998) QuESD (1999), Opikanoba (2001) en
Aristoco.
Toponderzoek in Proefcentrum
voor fruitteelt
en Flanders’ DRIVE.
Ook design wordt beschouwd als een sector die ruime
Design heeft een eigen rol in de samenleving
mogelijkheden tot innovatie biedt. Momenteel evalueert het
gespecialiseerde consultancybureau Experientia, gevestigd
in het Italiaanse Turijn, de slaagkansen voor een Limburgs designcentrum. Limburger Mark Vanderbeeken, een van de oprichters van dit
bureau: “Op basis van interviews vormen wij een beeld van de provinciale noden en de belangen van zo’n designcentrum. Wij zien dat echter
ook ruimer, binnen de grotere geografi sche grensoverschrijdende regio. Mogelijk is er ruimte voor wat wij ‘social design’ noemen, vanuit bijvoorbeeld
de vraag wat design kan betekenen voor de gezondheidszorg, de logistiek enz.” Vanderbeeken wordt geacht om eind januari 2008
zijn rapport af te leveren.
Als expat, die het reilen en zeilen binnen zijn geboorteprovincie van een afstand volgt, valt het hem steeds meer op dat er een nieuwe
dynamiek op gang is gekomen in Limburg. “Er gaapt een enorme kloof tussen de perceptie die in de rest van Vlaanderen bestaat over het
‘achtergebleven’ Limburg en de realiteit. Dat is m.i. mede te danken aan de kwaliteit van het bestuur, op alle niveaus.”

innova
LIMBURG ‘BEDRIJFT’
Schuimrubberen designpoef en
TV één-zetel ontworpen door Zoink!
Tagatose is de verbeterde
suikervervanger van Damhert.
De Limburgse ondernemingen hebben zeer goed begrepen
dat innovatie een logisch onderdeel moet zijn van de
bedrijfsvoering. De meest uiteenlopende producten hebben
vanuit onze provincie hun weg gevonden naar alle
windstreken. De selectie die we daarvoor hebben moeten
maken, was willekeurig en daarom onvolledig, want er zit
zeker nog heel wat meer innovatief talent achter de tekentafels
van de Limburgse bedrijven.
Wat hebben Rock Werchter, Art Brussels, de Biënnale van Venetië en VRT-programma’s als
Koppen, De zevende Dag, de Sportpersoonlijkheid van het Jaar en de Verkiezingsshow met
elkaar gemeen? Ze maken alle gebruik van zetels die werden ontworpen door Zoink! in Hasselt.
Zoink! is het geesteskind van geboren Hasselaar Steven Brouns (°1975), die in 1998 als industrieel
ontwerper afstudeerde aan de Katholieke Hogeschool in Genk. Onder de merknaam Zoink!
ontwerpt Brouns zitmeubilair in een speciaal soort schuimrubber, in opdracht van grote merken.
In zijn orderboekje prijken namen als Nike, dat bij
Brouns ging aankloppen voor het ontwerpen van meubilair
voor zijn Europese winkels, het Italiaanse koffi emerk
Illy (hij tekende voor de Illylounge tijdens de Biënnale
van Venetië), de kinderwinkelketen Fred & Ginger en
modeontwerper Walter Van Beirendonck. Brouns beperkt
zich overigens niet tot zitmeubelen. Hij ontwierp ook een
audiovisuele wand waarin een plasmascherm, een elektronisch
berichtenbord, een computerscherm en geluidsboxen
verwerkt kunnen worden. In 2005 ontving Brouns
de Henry Van de Velde-prijs voor jong talent.
De suikertante uit Heusden
Ook in de prijzen viel dit jaar Grete Remen, directeur
van Damhert in Heusden. Deze moeder van vier mocht in
juni jl. de Livia Award van de werkgeversorganisatie Unizo
in ontvangst nemen voor ‘haar combinatie van een succesvol
bedrijf, een druk gezinsleven en een bijzonder sterk
sociaal engagement’. Eerder dit jaar kreeg Damhert ook
al de Trends Gazellen Award 2007 toegekend, als snelst
groeiende Limburgse kmo. Damhert werd 30 jaar geleden
opgericht door de vader van Grete.
Zijzelf stapte 10 jaar geleden na een korte carrière als
advocate in de zaak. Damhert levert biologische voeding,
verse vegetarische producten en een twintigtal voedingssupplementen
aan ketens als Carrefour, Delhaize en Colruyt.
Ook in Noord-Frankrijk, Portugal, Malta en Denemar-

tie
ken is Damhert geen onbekende. Dezer dagen lanceert Damhert het natuurproduct
Tagatose, dat de suikervervanger van de toekomst wordt genoemd. Tagatose heet
een verbeterde versie te zijn van sacharose, gewone suiker dus.
Deze nieuwe zoetmaker heeft geen enkele invloed op de bloedsuikerspiegel en is
dan ook ideaal voor diabetici. De productie wordt verzorgd door de fi rma Delaan uit
Overijse, die door Damhert werd overgenomen en naar Heusden wordt overgebracht.
Verf voor de Golden Gate
Martin Mathys startte de productie van vernissen voor de meubelindustrie in
1845 in een gehuurde loods in Ninove. Al snel verplaatste hij zijn activiteiten naar
zijn geboortedorp Zelem, bij Halen. Hoewel het bedrijf in 1993 werd overgenomen
door de Amerikaanse multinational RPM, marktleider op het gebied van gespecialiseerde
verfsoorten, is het een op en top Limburgse onderneming gebleven.
Vandaag heet het bedrijf Rust-Oleum Mathys. Rust-Oleum werd in 1991 door RPM
overgenomen en is gespecialiseerd in de productie van roestwerende verf. De gecombineerde
ambachtelijke knowhow van de twee zusterbedrijven, leverde Zelem
een onderneming van wereldklasse op. Rust-Oleum Mathys leverde onder meer de
verf die werd gebruikt voor het herschilderen van het Kremlin en van de nog altijd
tot de verbeelding sprekende Golden Gate in San Francisco.
Limburgse verf kleurt de indrukwekkende
Golden Gate
Bridge in San Francisco.
Verkeersveilige Delta blocs van Omnibeton
en waterdoorlatende klinkers van Ebema.
Goed gewapend in beton
Waar men rijdt langs Vlaamse en ook andere wegen,
komt men steevast de zogenaamde ‘Delta blocs’ tegen,
een betonnen versie van de overbekende New Jerseys.
Aan elkaar geschakeld vormen zij een nieuw en buigzaam
afbakeningssysteem bij wegwerkzaamheden. Omnibeton in
Hasselt, een producent van geprefabriceerde betonelementen,
is het enige Belgische bedrijf dat de Delta blocs mag
produceren. Omnibeton produceert uitsluitend op maat.
Limburgers hebben blijkbaar iets met beton. In 2006 was
het precies 60 jaar geleden dat Albert Panis in dienst trad bij
Ebema in Zutendaal. In 1976, inmiddels directeur geworden,
nam Panis via een management buy-out de zaak over. Voluit
heet het bedrijf Edelbeton en Materialen en deze benaming
zegt precies waar het bedrijf zich mee bezighoudt. Wat
Ebema uit beton tevoorschijn tovert, is hoogwaardig bestratingsmateriaal.
Tot de innovatieve hoogstandjes van het
bedrijf behoren waterdoorlatende klinkers, die in staat zijn
om wateroverlast bij hevige regenval op te lossen. Ebema
produceert ook speciale tegels, met fi guren of in speciale
vormen. In 2006 werd 3 miljoen euro geïnvesteerd in een
nieuwe productiehal, waarin plaats is voor een installatie
voor de fabricatie van sierpalissades voor tuinomheiningen.

Limburg werkt aan de
kruisbestuiving van kennen
en ondernemen.
Sexy radiatoren
Radiatoren en convectors mogen dan warmte afgeven, sexy kan je ze bezwaarlijk
noemen. Tenzij je gaat aankloppen bij Jaga in Diepenbeek. Jaga maakt
radiatoren op maat, ontworpen door kunstenaars en indien het moet zelfs van
hout. Elk jaar investeert het bedrijf uit Diepenbeek 5 miljoen euro in onderzoek
en ontwikkeling. Het product slaat aan. De radiatoren van Jaga verwarmen de
residentie van de Russische president Poetin, het hoofdkwartier van telecomgigant
Telfonica in Madrid, de fonkelnieuwe luchthaven van Beijing en het grootste
gebouw van Europa, de Triumph-building in Moskou. Niet slecht geboerd voor
een bedrijf dat in 1962 werd opgericht door de gebroeders Jan en Gaston Kriekels.
Onder leiding van Jan Kriekels jr. groeide het Diepenbeekse bedrijf uit tot
een internationale speler, met fi lialen in Nederland, Groot-Brittannië en Tsjechië.
Een fi etslengte voorsprong
Dankzij het kilometerslange fi etsroutenetwerk is Limburg dé fi etsprovincie bij
uitstek. Geen wonder dat Limburg ook de thuishaven is van een van de meest
toonaangevende en innovatieve bedrijven voor de productie van fi etsen. Race
Productions in Tessenderlo is de producent van de bekende Ridley Bike, die de
best hanteerbare fi ets wil zijn. De Ridley Bike is ontwikkeld om te voldoen aan de
moeilijke fi etscondities in België. Op zijn website defi nieert Ridley Bike zijn aanpak
als een nooit eindigende fusie van materiaal en ontwerp. In 2000 ontwierp
het bedrijf de eerste fi ets die volledig uit carbon was vervaardigd. In 2001 werd
vanuit dit ontwerp een nieuwe lijn van racefi etsen opgestart.
De proefkonijnen van I-City
I-City in Hasselt is het grootste onderzoekslab voor mobiele applicaties ter
wereld. I-City is een vzw met hoofdzetel in Hasselt. In Hasselt en Leuven worden
mobiele toepassingen getest door gewone mensen in dagdagelijkse situaties.
Uit de feedback hoopt I-City te leren of de toepassingen in kwestie uiteindelijk
succes zullen hebben, of ze gebruiksvriendelijk genoeg zijn en of ze al dan niet
beantwoorden aan de noden van de eindgebruiker. Op basis van deze feedback
kunnen de bedrijven hun producten dan nog bijsturen. Iedereen die interesse
heeft in mobiele technologie kan hier zijn concept, applicatie, mock-up aan de
testgebruikers voorleggen. Microsoft, Telenet, Siemens, Concentra en Fujitsu-
Siemens zijn maar enkele groepen die op de diensten van I-City een beroep doen.
Momenteel zijn er 1.100 ‘proefkonijnen’ bij het project betrokken, waarvan er
750 in het bezit zijn van een mobiel toestel. Tegen eind 2008 wil I-City 4.000
testgebruikers hebben.
De nieuwe designradiator
‘heatwave’ van Jaga:
knap staaltje van innovatie.
Windtunneltest en fi etskaders van
Ridley Bike (Race Productions).
Vernieuwde pda-toepassingen
van I-City op Pukkelpop.
Colofon De deputatie van de Provincieraad: Steve Stevaert, gouverneur-voorzitter; Marc Vandeput, Sylvain Sleypen, Gilbert Van Baelen,
Frank Smeets, Hilde Claes, Erika Thijs, gedeputeerden; Marc Martens, provinciegriffi er l Concept & Coördinatie Bruno Bamps, Ben Herremans l
Teksten Bruno Bamps, Marcel Schoeters l Eindredactie Evy Alliet l Vormgeving Hannes Dewulf l Foto’s Robin Reynders, Dominic Verhulst,
Philippe van Gelooven, de vermelde organisaties en bedrijven l Druk Roularta Printing l Oplage 165.000 exemplaren l Realisatie Roularta Custom
Media l Wettelijk Depotnummer D/2007/5857/100 l Verantwoordelijke uitgever M. Martens, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt l
Provincie Limburg Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt www.limburg.be