ZE-no4 DEC 2005 Q5B.qxd - Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland

Kaartfragment uit de
‘Atlas van de provincie
Zeeland’ uit 1877.
Met de horizontale
arcering worden delen van
Zuid-Beveland aangeduid
die regelmatig onder
(binnen)water staan
(bron: Zeeuws Archief,
KZGW, Zel. Ill. I,
inv. nr. 157-4).
Het zou goed zijn om bij alle aspecten van het thema
water, het binnen- of landwater niet te vergeten.
Dat zou namelijk geen recht doen aan de geschiedenis
van onze provincie en aan alle erfgoed dat deze
geschiedenis opleverde. Zo zou bijvoorbeeld niet vergeten
mogen worden dat de eerste waterschappen, al in de
twaalfde eeuw, ontstonden om in gezamenlijkheid het
binnenwater te reguleren en nog niet zozeer om het
buitenwater te keren. Laten we dus ook niet vergeten dat
de meeste Zeeuwse watergangen allesbehalve oernatuur
zijn, maar moeizaam met de hand werden gegraven om
het overtollige binnenwater af te voeren. Vandaag zijn
ze dus óók erfgoed, zoals ook oude duikers en gemalen
en uitwateringssluizen dat zijn.
Mocht dit aspect van onze geschiedenis tot voor kort al
zijn verwaarloosd, de recente geschiedenis en toekomstvoorspellingen
plaatsten het inmiddels hoger dan ooit op
de agenda. Klimaatveranderingen maken het binnenwater
vandaag weer actueel. Het KNMI constateerde onlangs op
Eind 2011 namen tien gemotiveerde cursisten deel aan de
cursus ‘Grepen uit de groene geschiedenis van Walcheren’.
Het was een vervolg op de cursus van een jaar tevoren.
En ook nu was het weer een geslaagde vorm van samenwerking
tussen de Zeeuwse Volksuniversiteit, Staatsbosbeheer
en de SCEZ. Tijdens drie cursusavonden in
SCEZ-locatie De Burg werden onderwerpen op het
grensgebied van geschiedenis en ecologie behandeld.
Wilbert Weber en Peter Maas belichtten ieder een aspect
van Fort Rammekens; Robert Wielemaker nam
de boerenerven en hun beplanting voor zijn rekening;
en Aad de Klerk beschreef de historische omgang met
het Walcherse binnenwater. In aansluiting op deze avond
volgde een boeiende excursie onder leiding van
Wouter Quist, aquatisch ecoloog bij het waterschap
Scheldestromen. Helaas moest Chiel Jacobusse verstek
laten gaan. In zijn plaats bood Peter Blom op het
Zeeuws Archief inzicht in de rijke en gevarieerde bronnen
die zich lenen voor nader onderzoek van deze en vele
andere thema’s uit de groene geschiedenis, want te
onderzoeken valt er nog genoeg!
Zeeuws Erfgoed 8 maart 2012/01 • CULTUURHISTORIE
basis van alle dagelijkse neerslagwaarnemingen sinds 1850
dat de hoeveelheid neerslag in ons land met 10 tot 35% is
toegenomen. En dat in de laatste vijftig jaar de (zomerse)
toename vooral merkbaar was in de kustregio’s. Twee
recente voorbeelden: op 21 december van het vorig jaar
tapte Biervliet de meeste regen af van heel Nederland;
het betekende overuren voor het gemaal Othene bij
Terneuzen. In Friesland moest op 2 januari zelfs
werelderfgoed worden ingezet om de wateroverlast dáár
te beteugelen: het Ir. D.F. Wouda(stoom)gemaal bij
Lemmer was even weer onmisbaar. Meer waterberging
is dus noodzakelijk. Met het oog daarop werden en
worden tal van Zeeuwse waterlopen verbreed en van
natuurvriendelijke oevers voorzien. In plaats van
oernatuur zou je ze vandaag dus beter als levend erfgoed
kunnen betitelen. Zeeland en het water: dat moet een
verhaal opleveren met meer dan één rode draad en met
een open einde.
Aad de Klerk, adviseur cultuurhistorie en landschap
Geslaagde cursus over groene geschiedenis afgerond
Deskundige uitleg bij een watergang met milieuvriendelijke
oever in het hart van Walcheren.