Met kennis van - Averbode

REFPLUS_02_09.indd 3 20-08-2009 16:00:16
REFPLUS_02_09.indd 3 20-08-2009 16:00:16
PLUS
doelgericht en zonder omwegen
ROND HET TIJDSCHRIFT
• 4 zwart-witpagina’s met werkbladen
OP DE WEBSITE
www.averbode.be/reflectorplus
• 6 werkbladen en correctiesleutels
• didactische suggesties en achtergrondinformatie
• links naar interessante websites
• eventuele updates van artikels
• onlinebladerfunctie
uitgebreid digitaal archief
U ontvangt alle rubrieken (6) van de
voorbije 3 jaargangen! U kunt de artikels en
werkbladen downloaden én Reflector in een
elektronische leeromgeving gebruiken.
Vergroot van A5 naar A4: kopieer op 141 %.
Blanco en ingevulde werkbladen downloadbaar op www.averbode.com/blikopener
Vergroot van A5 naar A4: kopieer op 141 %.
Blanco en ingevulde werkbladen downloadbaar op www.averbode.com/blikopener
Vergroot van A5 naar A4: kopieer op 141 %.
Blanco en ingevulde werkbladen downloadbaar op www.averbode.com/blikopener
Vergroot van A5 naar A4: kopieer op 141 %.
Blanco en ingevulde werkbladen downloadbaar op www.averbode.com/blikopener
Afgiftekantoor Aarschot 1 oktober_2009
P109095 verschijnt in augustus_oktober_november_januari_maart_mei
Leveringsdatum Reflector 2: 24-29 september 2009
REFLECTOR, POSTBUS 54, 3271 AVERBODE • REFLECTOR@VERBODE.BE • + 32 (0) 13 78 01 77
U vindt uw unieke inlogcode
op de achterkant van deze PLUS!
Registreer u en ontdek
het didactisch materiaal.
Een beter inzicht in de
Een beter inzicht in de
Een beter inzicht in de
economische indicatoren
economische indicatoren
economische indicatoren
2de seminarie van de Nationale Bank
voor leraars economische
2de seminarie
2de seminarie
wetenschappen van de Nationale
van de Nationale
uit het Bank
voor
Bank
voor
secundair leraars economische
leraars economische
onderwijs
wetenschappen uit het
2de seminarie wetenschappen
secundair van de onderwijs Nationale uit het Bank
voor secundair leraars economische
onderwijs
wetenschappen uit het
secundair onderwijs
Met de steun van de onderwijsinspectie economie en
de pedagogische begeleiding, en in samenwerking
Met met de de VLEW. steun van de onderwijsinspectie economie en
Met de pedagogische de steun van de begeleiding, onderwijsinspectie en in samenwerking
economie en
de met pedagogische de VLEW. begeleiding, en in samenwerking
met de VLEW.
Met de steun van de onderwijsinspectie economie en
de pedagogische begeleiding, en in samenwerking
met de VLEW.
Tijdens het seminarie zullen de belangrijkste
begrippen van de nationale boekhouding worden
Tijdens toegelicht, het waarbij seminarie er naast zullen een de belangrijkste
theoretische
Tijdens begrippen omschrijving
het van seminarie
ook de nationale heel wat
zullen boekhouding praktijkvoorbeelden
de belangrijkste worden
begrippen toegelicht, worden aangereikt.
van waarbij de nationale er naast boekhouding een theoretische worden
Tijdens toegelicht, omschrijving het waarbij seminarie ook heel er wat naast zullen praktijkvoorbeelden
een de belangrijkste
theoretische
begrippen omschrijving worden Deze uiteenzetting aangereikt. van ook de nationale heel wordt wat boekhouding praktijkvoorbeelden
gevolgd door worden een
toegelicht, worden interactieve aangereikt. workshop. waarbij er naast een theoretische
omschrijving Deze uiteenzetting ook heel wordt wat praktijkvoorbeelden
gevolgd door een
worden
Deze interactieve uiteenzetting
aangereikt. workshop. wordt gevolgd door een
interactieve workshop.
Deze uiteenzetting wordt gevolgd door een
interactieve workshop.
Iedere deelnemer ontvangt een pedagogisch dossier.
Iedere deelnemer ontvangt een pedagogisch dossier.
Iedere deelnemer ontvangt een pedagogisch dossier.
Waar ? Auditorium van de Nationale
Bank, op 5 min. van het station Brussel-
Waar
Waar
Centraal. ? Auditorium van de Nationale
Bank,
?
op
Auditorium
5 min. van het
van
station
de Nationale
Brussel-
Bank,
Centraal. Wanneer op 5 ? min. Woensdag van het station 21 oktober Brussel-
Waar Centraal. 2009, ? van Auditorium 13.20 tot van 17.00 de uur. Nationale
Bank, Wanneer
Wanneer Gratis
op
online
5 ? min. Woensdag
Woensdag inschrijven
van het station 21 oktober
21 via oktober
Brusselde
site
Centraal. 2009, van 13.20 tot 17.00 uur.
2009, van het van Museum 13.20 van tot de 17.00 Nationale uur. Bank
Wanneer Gratis
Gratis
www.nbbmuseum.be online inschrijven
online
? Woensdag
inschrijven
> Lerarenkamer.
21 via de site
van het Museum van de Nationale
via
oktober
de
Bank
site
2009,
van
www.nbbmuseum.be
het
van
Museum
13.20
van
tot
de
17.00
>
Nationale
uur.
Lerarenkamer.
Bank
Gratis www.nbbmuseum.be online inschrijven > Lerarenkamer. via de site
van het Museum van de Nationale Bank
www.nbbmuseum.be > Lerarenkamer.
Iedere deelnemer ontvangt een pedagogisch dossier.
Treinkosten worden terugbetaald.
Treinkosten worden terugbetaald.
Treinkosten worden terugbetaald.
Treinkosten worden terugbetaald.
Meer details vindt u op de website
www.averbode.be.
Een beter inzicht in de
economische indicatoren
R e f l e c t o r P L U S 1 1 . 2 1
Annonce 2009.indd 1 17/07/09 11:06
PLUS 02
Annonce REFPLUS_02_09.indd 2009.indd 1 1 17/07/09 11:06
20-08-2009 16:00:14
Annonce 2009.indd 1 17/07/09 11:06
Annonce 2009.indd 1 17/07/09 11:06
www.averbode.be/
reflectorplus
Boekvoorstelling
Uitgeverij Averbode
op de Boekenbeurs
Antwerp Expo
31 oktober - 11 november 2009
hal 1, stand 120
U kunt ons uitgebreid assortiment ontdekken op de
Boekenbeurs. Als leerkracht van het secundair onderwijs kunt u
zeker ook inspiratie opdoen tijdens de Dag van de Leerkracht
op donderdag 5 november 2009. Wij stellen u dan graag onze
nieuwste uitgaven voor, en u geniet een extra korting.
DAMIAAN. ZIJN WONDER GAAT VERDER.
Zondag 8 november 2009
Pater Damiaan wordt heilig verklaard.
De Damiaanactie, in samenwerking met
Uitgeverij Averbode, brengt hulde aan
haar grote inspirator door deze publicatie.
Rik Van Puymbroeck interviewde vier
bekende Vlamingen. Eddy Merckx,
Herman Verbruggen, Brahim en Jef
Vermassen getuigen over Damiaan en de Damiaanactie. Het is
een vlot leesbaar boek dat u onderdompelt in de waarden van de
‘grootste Belg’ en de organisatie.
Bij deze uitgave is er didactische ondersteuning op de
website www.averbode.be/damiaan.
Uitgeverij Averbode schenkt 10 procent van de
opbrengst aan de Damiaanactie!
Uitvoering: paperback met flappen ; 14 x 21 cm / ISBN: 978-90-317-2618-9 / Prijs: € 14,90
Meer info op www.boekenbeurs.be of op www.averbode.be
Bestellen kan bij:
Uitgeverij Averbode Bestelservice • Postbus 54, 3271 Averbode
Tel.: 013 78 01 16 - Fax: 013 78 03 83 • www.averbode.be
Aanbod enkel geldig in België, tijdens het schooljaar 2009-2010, onder voorbehoud van drukfouten
en periodieke prijsaanpassingen. Forfaitaire deelname in de administratie- en verzendkosten: € 4,95
(gratis vanaf € 250).
Vernieuwd
PLUSabonnement!
• Bij Reflector 1 is de didactische onlineondersteuning
volledig gratis.
• Vanaf Reflector 2 is het digitaal archief en de
ondersteuning enkel toegankelijk voor abonnees.
U dient zich te registreren via Knooppunt.
Op Reflector 2 PLUS vindt u een unieke inlogcode
en de nodige info voor de registratie.
Onze tarieven
schooljaar
2010-2011
Prijzen voor het schooljaar 2010-2011:
tarieven voor schoolabonnementen en enkel geldig in België
Voor de leerling
• Jaarabonnement Reflector €17,00
(6 tijdschriften)
Voor de leerkracht
Vanaf 15 leerlingenabonnementen op Reflector:
Reflector PLUS volledig gratis
• Jaarabonnement Reflector PLUS € 40,00
- 6 tijdschriften
- didactische suggesties online en op papier bij Reflector
- digitaal archief
Meer informatie?
Contacteer onze pedagogisch afgevaardigden:
Oost- en West-Vlaanderen
Postcodes 1500 t.e.m. 1790
Steven Vlieghe • Tel.: 0499 51 02 77
steven.vlieghe@verbode.be
Limburg, Vlaams-Brabant
(m.u.v. postcodes 1500 t.e.m. 1790),
Antwerpen, Brussel
Martine Vanzurpele • Tel.: 0478 27 51 12
martine.vanzurpele@verbode.be
www.averbode.be/reflector
Afgiftekantoor Aarschot 1 september_2010
P109095 01
BLOEI VAN DE ANIMATIEFILM
1960: HET JAAR VAN AFRIKA
JONGEREN OVER LÉONARD
Meer info over het gebruik van Reflector
in de lessen Nederlands in Franstalige
scholen? Contacteer:
Arrondissement de Bruxelles et contact librairies
Donatella Brédas • Tél. : 0474 46 51 50
donatella.bredas@editionserasme.be
Provinces de Hainaut, Namur (sauf arr. de Dinant)
et Brabant wallon
Anne-Sophie Rondeaux • Tél. : 0475 96 07 64
anne-sophie.rondeaux@editionserasme.be
Provinces de Liège et Luxembourg, arrondissement
de Dinant et le Grand-Duché de Luxembourg
Chantal Collin • Tél. : 0474 84 04 22
chantal.collin@editionserasme.be
Postbus 54, 3271 Averbode
Tel. 013 78 01 16 - Fax 013 78 03 83 - www.averbode.be
Met kennis van
2010-2011
VOETen
BIJLAGE BIJ REFLECTOR 1 - 03/09/2010 - P109280 AFGIFTEKANTOOR 3200 AARSCHOT 1
Afgiftekantoor Aarschot 1 september_2010
P109095 verschijnt in augustus_oktober_november_januari_maart_mei 01
BLOEI VAN DE ANIMATIEFILM
1960: HET JAAR VAN AFRIKA
JONGEREN OVER LÉONARD
Tijdschrift voor
de 3e graad aso
3556/81419
Vernieuwd
PLUS-abonnement!
Ontdek alle archiefrubrieken
van de voorbije
3 jaargangen.

C1 : lichamelijke gezondheid en veiligheid •
C2 : mentale gezondheid •
C3 : sociorelationele ontwikkeling •
C4 : omgeving en duurzame ontwikkeling •
C5 : politiek-juridische samenleving •
C6 : socio-economische samenleving •
C7 : socioculturele samenleving •
• bruikbaar voor de vakken Nederlands,
geschiedenis, godsdienst/moraal,
economie, humane wetenschappen en
esthetica
• perfect op de hoogte van de samenleving
van gisteren, vandaag en morgen
• de ideale voorbereiding op het hoger
onderwijs (infoverwerking en -verwerving)
• de beste academici en journalisten
schrijven voor uw leerlingen
6.
REFLECTIE
Reflector 11.4
7.
REFLECTIE
Reflector 11.4
< f o t o : ? ? ? / C o r b i s
Holebi’s zijn abnormaal, abortus is een aanslag op het leven en
de godsdienstlessen moeten weer over godsdienst gaan. Het
zijn maar enkele uitspraken van André-Joseph Léonard, de man
die in februari – tot ieders verbazing – de nieuwe Belgische
aartsbisschop werd. Vanwege zijn standpunten kreeg meteen de
wind van voren, niet het minst bij de jeugd. Maar Léonard blijkt
onder de jongeren ook echte fans te hebben.
André-Joseph
Léonard:
verguisd en
bewonderd
De sceptici / De tegenstanders
Meer dan duizend leden heeft de Facebookpagina ‘men-
sen die het schandalig vinden dat Léonard aartsbisschop ge-
worden is’ intussen al. De pagina werd aangemaakt meteen
na de aanstelling van Léonard – niet door een groepje onge-
lovigen, wel door een lid van de kerk zelf, en een overtuigd
lid nog wel: de jonge priester Pieter Delanoy (25).
‘Ik acht het mijn plicht om te reageren tegen zo’n flagrant
foute keuze’, zei Delanoy daarover in de krant De Standaard.
‘Een priester is nu eenmaal een klankbord van wat bij veel
christenen leeft. Bovendien is Facebook bij uitstek het medi-
um voor en van jongeren.’ Volgens Delanoy is zijn actie niet
tegen de persoon van Léonard gericht, wel tegen zijn opvattin-
gen. ‘Die liggen helemaal in de lijn van Rome, maar ze zetten
een hele groep mensen aan de kant’, vindt de jonge priester.
Homoseksualiteit
Delanoy verwijst onder meer naar de uitspraken van Léo-
nard over homoseksualiteit. ‘Homoseksuelen hebben een
probleem in hun normale psychologische ontwikkeling en
dat maakt hen abnormaal’, had Léonard al in 2007 in het
tv-blad Télémoustique verklaard. Later zou hij zeggen dat
hij verkeerd was geciteerd en dat niet homoseksuelen zelf
maar het verschijnsel homoseksualiteit abnormaal is. Kort
na zijn benoeming tot aartsbisschop vergeleek hij homosek-
sualiteit met anorexia. ‘Anorexia is een ontwikkeling die
niet te rijmen valt met eetlust, maar ik zou nooit zeggen dat
anorexiapatiënten abnormaal zijn’, verklaarde hij in het tv-
programma Controverse op RTL-TVI.
‘Wij hebben in onze vereniging tal van gelovige jonge-
ren, en voor hen zijn zulke uitspraken vaak erg pijnlijk’, zegt
Seppe Geerts, de woordvoerder van Wel jong niet hetero, een
organisatie die de belangen van holebi-jongeren verdedigt.
‘Ook al staat de kerk misschien niet meer zo sterk, de aarts-
bisschop is nog altijd een gezagsfiguur, die invloed heeft. En
hij mag zijn standpunten dan al iets zachter formuleren sinds
hij aan de slag is gegaan, Léonard heeft nog nooit gezegd: ho-
lebi’s zijn oké en ze zijn welkom in de kerk. We hebben hem
bij zijn aanstelling een infobrochure cadeau gedaan, met al-
lerlei uitleg over homoseksualiteit, maar daar heeft hij nooit
op gereageerd.’
Universiteit
Zijn uitspraken over homoseksualiteit zijn niet de enige
waarvoor Léonard onder vuur ligt. De aartsbisschop heeft
zich de voorbije jaren heel uitdrukkelijk gekant tegen eu-
thanasie, abortus, in-vitrofertilisatie en stamcelonderzoek–
onderzoek waarvoor de cellen van prille embryo’s worden
gebruikt – en ook dat wordt hem niet in dank afgenomen.
Onder meer aan de Katholieke Universiteit Leuven zijn som-
migen ongerust, want als aartsbisschop is Léonard ook hoofd
van de inrichtende macht van de unief. En dat zou wel eens
gevolgen kunnen hebben voor het onderzoek aan de KU Leu-
ven, vrezen onder anderen de leden van de Facebookgroep
‘Tegen Léonard als grootkanselier van de KU Leuven’. Hun
stelling is duidelijk: ‘Een aartsconservatieve bisschop hoort
de inrichtende overheid van een kritisch denkende universi-
teit als de KU Leuven niet te leiden.’
Tien kleine negertjes
Aartsconservatief: het is ook wat Bart Pieters van de
nieuwe aartsbisschop denkt. Jong is Pieters met zijn 42 jaar
zelf niet meer – ‘hoewel, als ik tijdens de zondagsmis rond
mij kijk, ben ik veruit de jongste in het publiek’ – maar als
parochieassistent en organisator van vormingsdagen weet hij
goed wat bij jongeren leeft. ‘Ik heb weinig jongeren gehoord
die positief waren over de aanstelling van Léonard’, zegt Pie-
ters. ‘De komst van Léonard is een terugkeer naar de oude
kerk. Ik ben bang – en veel jongeren met mij – dat de kerk
opnieuw een clubje van “zuiveren” wordt, waarin voor veel
mensen geen plaats meer is.’
Bio André-Joseph Léonard
• werd geboren op 6 mei 1940 in Jambes, als André Léo-
nard
• was de jongste van vier zonen die allemaal priester wer-
den
• zijn vader sneuvelde toen Léonard tien dagen oud was,
tijdens schermutselingen na de Duitse inval in België
• deed zijn middelbare school in het jezuïetencollege in
Namen
• studeerde filosofie en theologie
• werd op 19 juli 1964 in Namen tot priester gewijd
• behaalde in 1974 een doctoraatsdiploma in de filosofie en
werd in 1976 professor aan de Université Catholique de
Louvain
• werd op 14 april 1991 tot bisschop van Namen gewijd
• voegde in 1989 de naam ‘Mutien’ toe aan zijn voornaam
André na de heiligverklaring van broeder Mutien-Marie
Wiaux
• werd op 27 februari 2010 officieel tot nieuwe aartsbis-
schop aangesteld, in opvolging van kardinaal Danneels
• veranderde zijn naam André-Mutien kort na zijn benoe-
ming in André-Joseph, omdat Sint-Jozef de patroonheilige
van België is en Léonard zijn band met de hele Belgische
kerk wilde benadrukken, ook met de Vlamingen
• woont in Mechelen, de hoofdplaats van het aartsbisdom
Mechelen-Brussel, maar gaat vanaf eind dit jaar ook twee
dagen per week in Brussel wonen, in de multiculturele
wijk Kuregem
< f o t o : ? ? ? ? ? ?
28.
CULTUUR
Reflector 11.4
Tot de wondere wereld van de animatiefilm behoren zo-
wel Sneeuwwitje, Shrek, Wallace & Gromit als Kabouter
Wesley. Animatiefilms worden tegenwoordig zowel ge-
maakt door computerfreaks als door kleikunstenaars en
tekenaars met engelengeduld. Je zou je voor minder als
Alice in Wonderland wanen. Een kleine ontdekkings-
tocht.
Wist je dat we de animatiefilm te danken hebben aan een
Belg? De Gentse hoogleraar Joseph Plateau was de uitvinder
van de phenakistiscoop: een draaischijf met een gaatje in het
midden en tekeningen aan de rand die de verschillende hou-
dingen van bijvoorbeeld een galopperend paard of een sprin-
gende ballerina voorstelden. Als je de schijf voor een spiegel
houdt, door het gaatje tuurt en het ding doet draaien, lijkt het
alsof de paarden galopperen en de danseressen door de lucht
vliegen. Door het fenomeen van de gezichtstraagheid – het
fysische verschijnsel waarbij een beeld gedurende een zeer
korte tijd op het netvlies van het oog blijft hangen – ontstaat
een overlapping van de figuurtjes en een illusie van bewe-
ging. Meer is animatie niet: de illusie van beweging creëren
door stilstaande beelden snel na elkaar af te spelen.
Om de illusie van een natuurlijke beweging op te roepen,
zijn vierentwintig beelden per seconde nodig. Die stilstaan-
de beelden kunnen tekeningen zijn of opnames van poppen,
kleifiguren en andere voorwerpen. De mogelijkheden van die
techniek prikkelden de verbeelding van de filmpioniers vrij-
wel meteen. In het beroemde Le voyage dans la lune (1902)
liet de Franse filmmaker Georges Méliès een raket landen in
het oog van de maan. In de jaren twintig werd Felix the Cat
de eerste tekenfilmster. Dat hoofdpersonage van de eerste
Amerikaanse tekenfilmserie ging andere tekenfilmfiguurtjes
zoals Mickey Mouse, Donald Duck, Popeye, Tom and Jerry
en Bugs Bunny vooraf. De Duitse Lotte Reiniger liet in 1926
uitgeknipte silhouetten bewegen tegen een gekleurde achter-
grond. Zij maakte daarmee de eerste lange animatiefilm in
Europa.
Het imperium van Walt Disney
Snow White and the Seven Dwarfs van Walt Disney was
in 1937 dus niet de eerste lange animatiefilm die werd uitge-
bracht, maar het was wel een mijlpaal in de filmgeschiedenis.
Disney bewees ermee dat animatie een universele filmtaal
en een kunstvorm kon zijn. De onvergetelijke personages, de
< f o t o : ? ? ? ? ? ?
< f o t o : ? ? ? ? ? ?
Vanaf 1 september 2010 zijn er nieuwe,
geactualiseerde vakoverschrijdende
eindtermen (VOET) voor het secundair
onderwijs. Reflector is het ideale
leermiddel om de VOET te integreren
in de lessen!
We hebben uiteraard ook oog voor
financiële opvoeding.
Op het jaarprogramma staat steeds
aangegeven tot welke context van
de VOET het artikel behoort.
PASSAGES
Geschiedenis 5
DOSSIER
Geschiedenis 6
CULTUUR
Esthetica
LETTERGETETTER
+ TAAL
Nederlands
ECONOMIE SAMENLEVING
Humane wetenschappen
REFLECTIE
Godsdienst/Moraal
DISCUSSIE
eind
augustus
1
Belgische
kolonisatie-
pogingen
Dekolonisatie in
Afrika
50 jaar onafhankelijk
Animatiefilms
Van Sneeuwwitje tot
Alice in Wonderland
Soorten Nederlands
Standaardtaal,
omgangstaal, regiolect
en dialect
+ kort verhaal
50 jaar OPEC
Onderzoekstechnieken
Informatie verwerven en
verwerken
Kerk in crisis?
Jongeren over
kardinaal Léonard
(Te weinig?) buitenlands nieuws
Media-aandacht voor
het buitenland
16 - 21
september
2
Eerste feministische
golf
Europa na het
Verdrag van Lissabon
(België EU-voorzitter)
Stationsarchitectuur
Van Antwerpen-
Centraal naar Luik-
Guillemins
Ghostwriters
Boeken schrijven voor
een ander
Geld op de bank
Spaar- en zichtrekening
Openbare omroep in crisis?
CIM-cijfers, belastinggeld
en reclame-inkomsten
Mindfulness voor de jeugd
Zweven of (over)leven?
Te gezond?
Van vitaminekuren tot het
madonnasyndroom
14 - 19
oktober
3
Vakantie
(op school & werk)
Spionage en
inlichtingendiensten
Tijdens en na
de Koude Oorlog
John Lennon
Popidool en pacifist
Humor
Experimenteel onderzoek
in de taalkunde (en
psychologie)
+ kort verhaal
Einde van de
Belgische industrie?
Teloorgang van de
secundaire sector
Coma
Op zoek naar de grenzen
van het bewustzijn
Tijdbeleving in de
godsdienst
Eindtijdverwachtingen en
religieuze kalenders
Seksueel meerderjarig
Leeftijds- en andere grenzen
aan intimiteit
20 - 25
januari
4 Victor Horta
Golfoorlog
20 jaar na
Desert Storm
Outsider art
Krankzinnige kunst Poëzie
Verzekeringen
Soorten en verplichtingen
Gender gap
Venus en Mars, van in de
crèche tot op de werkvloer
Rouwbegeleiding
Farmalobby:
pillen of praten?
17 - 22
maart
5
Amerikaanse
burgeroorlog
Ecologisme
Op- en neergang van
de groene ideologie
Roofkunst
Meegenomen
cultuurschatten
Tom Lanoye
Portret van een literaire
duizendpoot
+ kort verhaal
Pensioen
Sparen voor later
Conformisme
Moeten we zijn zoals de
anderen?
De 4e pijler
Nieuwe vormen van
ontwikkelings samenwerking
Online reageren
Privacy en pudeur op
Facebook, Twitter en co
28 april -
3 mei
6
Winston
Churchill
Natiedenken en
communautaire ruzie
Oorlogsfotografie
vroeger en nu
Verfransing van Brussel
Naar de beurs?
Aandelen en obligaties
Wetten maken
Het rookverbod in de horeca
Man en vrouw in kerk,
moskee, synagoge …
Identiteit in de godsdienst
Politiek engagement
Jongeren in de politiek
“de beste academici en journalisten
schrijven voor uw leerlingen”
Rubriek DOSSIER
Meer meer minder - 150 jaar eetcultuur
• -
Yves Seghers (K.U.Leuven) en Femke Paulussen
(Centrum Agrarische Geschiedenis)
Van Kunta Kinte tot Obama - Zwarten in
•
Amerika - Evita Neefs (De Standaard)
Opkomst en val van de wereldmachten
• -
Rik Coolsaet (UGent)
Rubriek REFLECTIE
Martelaars? Nee, dank u
• - Gie Goris
(MO* Magazine)
De seksfactor - Jongeren, media en
•
seksualiteit - Alexander Witpas (seksuoloog)
Hoe groen is de kerk?
• - Dominique Minten
(De Standaard)
Rubriek ECONOMIE
Ruben Mooijman (De Standaard):
Namaak verboden - Octrooien en patenten
•
De bedenkers - Creatieve economie
•
Bom onder de banken
•
Rubriek SAMENLEVING
Alternatieve maatregelen -
•
Minder jongeren achter tralies -
An Nuytiens (VUB)
Media in beweging
• -
Iris Musschoot (Erasmushogeschool Brussel)
en Werner Koninckx (Navius)
Populisten in de politiek
• -
Patrick Stouthuysen (VUB)
Rubrieken TAAL en LETTERGETETTER
Speech! - Welsprekendheid van de oudheid
•
tot nu - Danny Praet, Koen De Temmerman,
Kristoffel Demoen (UGent)
Schilderen met woorden - Experimentele
•
poëzie in de jaren vijftig - Dirk De Geest
(K.U.Leuven)
Zijn er nog vragen? - Kritisch reageren
•
voor beginners - Koen Duerinck
(Karel de Grote-Hogeschool)
12.
DOSSIER
Reflector 11.5
< f o t o : C h a d H u n t / C o r b i s
MEER
MEER
MINDER
Fastfood of slowfood? Geen enkele keuken
heeft nog geheimen voor de moderne Vlaming.
Wie vandaag een supermarkt binnenstapt,
heeft een overvloed aan keuzes. Er lijken
zelfs geen seizoenen meer te bestaan. Maar
waren onze eetgewoonten altijd al zo gevarieerd?
Aten onze grootouders ook al spaghetti
bolognese? En waar is de worst met stoemp
gebleven?
D De industrialisatie die op gang kwam in de ne-
gentiende eeuw en de grote maatschappelijke veranderingen
die daarmee gepaard gingen, hebben de eetgewoonten van de
Vlamingen radicaal veranderd. Tot omstreeks 1880 werkte het
overgrote deel van de bevolking nog in de landbouw. Het dage-
lijkse menu van de gewone man was sober. De landbouwers en
de arbeiders aten vooral roggebrood en heel veel aardappelen,
aangevuld met boter en melk, wat groenten en wat fruit. Vlees
kwam zelden op tafel. Uiteraard aten de rijke burgerij en de adel
veel beter. Zij konden zich gevogelte en wild veroorloven. Ze
aten Franse kazen; ze gaven veel geld uit aan dure groenten, zoals
asperges, en aan verfijnd fruit, zoals druiven en aardbeien.
Dankzij de voortschrijdende industrialisatie ging de eetcul-
tuur in Vlaanderen er aan het einde van de negentiende eeuw
flink op vooruit. Door de massale invoer van goedkoop brood-
graan, vooral uit de Verenigde Staten, werd voedsel fors goed-
koper. Tussen 1800 en 1895 daalde de prijs van brood met de
helft. Voor de consument was dat een goede zaak. De Belgische
landbouwers hadden het veel moeilijker met die buitenlandse
concurrentie. Een deel van hen schakelde over naar activiteiten
150 jaar eetcultuur
REF05_09.indd 12 04-02-2010 16:10:08
3.
ECONOMIE
Reflector 11.4
< f o t o : C o r b i s
CreAtieve
economie
Als creatieve mensen hun ding kunnen doen,
bloeit de economie. Verbeeldingskracht moet
daarom ruim baan krijgen, vinden steeds meer
onderzoekers en beleidsmakers.
Vraagje: wat hebben Dirk Bikkembergs, Tom Barman en Peter
Goossens met elkaar gemeen? Antwoord: het zijn drie Belgen die be-
kendstaan om hun creativiteit. Bikkembergs met zijn mode, Barman
met zijn muziek en Goossens met zijn kooktalent. Ze zorgen ervoor
dat België bekendheid krijgt als een creatief landje. Belgen kunnen niet
alleen bier brouwen, chocolade maken en diamant verhandelen, ze
kunnen ook mooie of lekkere nieuwe dingen bedenken.
Economen raken er steeds meer van overtuigd dat creativiteit
belangrijk is voor de economische groei. Gewoon doen wat we
altijd al hebben gedaan, volstaat niet meer om onze welvaart te
behouden of te vergroten. Want dat kan iedereen. Wat niet ie-
dereen kan, is iets nieuws bedenken. Daarmee kun je je onder-
scheiden. Want als je iets maakt wat mooier, beter, lekkerder
of handiger is dan wat al bestaat, dan wil iedereen dat heb-
ben. Je kunt je product dan uitvoeren naar het buitenland
en op die manier geld verdienen. Dat kan bijvoorbeeld een
heel knap gemaakte cd zijn, een goed geschreven boek of
een nieuwe kledingstijl. Maar het kan ook gaan om mooi
ontworpen meubels, of zelfs om een auto die net even
anders is dan die er al bestaan. Als er maar creatief
over is nagedacht.
Vandaar dat economen en politici tegenwoordig
proberen onze traditionele economie om te vormen
tot een zogenoemde creatieve economie. Die draait
niet langer om traditionele dingen zoals grondstoffen,
arbeid en transport. Bij de creatieve economie gaat
het om een omgeving die het bedenken van nieuwe
dingen stimuleert, en om opleidingen die studenten
trainen om buiten de lijntjes te kleuren.
Florida
Het denken over de creatieve economie is in een
stroomversnelling gekomen nadat daarover in 2002 een
< f o t o : C o r b i s
De bedenkers
Een modeshow tijdens de Antwerp Fashion
Week, een voorbeeld van creatieve economie
< f o t o : G e t t y I m a g e s
REF04_09.indd 3 07-12-2009 11:44:50
17.
REFLECTIE
Reflector 11.4
Hoe
groen
De aarde warmt op, dieren en planten sterven uit en
wouden worden op grote schaal gekapt. Hoewel de mili-
eubewegingen ons er al tientallen jaren proberen toe aan
te zetten om milieubewuster te leven, gaat het nog altijd
niet zo goed met onze planeet. Maar hoe zit het met de
katholieke kerk? Met haar 1 miljard gelovigen is ze een van
de invloedrijkste bewegingen in de wereld. Zet de kerk
haar gelovigen aan tot milieubewuster gedrag? Dat lijkt
behoorlijk mee te vallen.
Laten we beginnen met een kleine quiz: wat zijn de zeven hoofdzonden? Juist:
hoogmoed, hebzucht, onkuisheid, afgunst, gulzigheid, woede en traagheid. Dat
lijstje slechte eigenschappen werd in de zesde eeuw opgesteld door paus Grego-
rius I. Ze werden de zeven hoofdzonden genoemd, omdat ze aan de basis zouden
liggen van veel andere zonden.
Maar niets is eeuwig. Twee jaar geleden vond het Vaticaan dat het tijd werd
om die lijst op te frissen. Daarom formuleerde kardinaal Gianfranco Girotti, het
hoofd van het Vaticaanse instituut dat toezicht houdt op de biecht en de boete-
doening, een nieuwe lijst van slechte gewoonten. Milieuvervuiling is er daar één
van. Je beledigt God niet alleen als je steelt, vloekt of als je je beter voelt dan een
ander, maar ook als je het milieu vervuilt.
‘In feite heeft het Vaticaan niets anders gedaan dan aan die oude hoofdzonden
een nieuwe invulling te geven’, zegt Hans Geybels, de woordvoerder van kardi-
naal Danneels. ‘Milieuvervuiling is in feite een moderne vorm van gulzigheid. We
willen steeds meer en houden er nauwelijks rekening mee dat we daardoor het
milieu zwaar belasten. Zo zwaar dat het weleens onomkeerbare gevolgen zou
kunnen hebben. Denk maar aan de opwarming van de aarde.’
Clean and green
Wordt de kerk dan steeds groener? Het lijkt in elk geval de goede kant op
te gaan. Nog een voorbeeld. In 2008 hield aartsbisschop Celestino Migliori bij
is de kerk?
< f o t o : J o s é F u s t e R a g a / C o r b i s
REF04_09.indd 17 07-12-2009 11:46:27
17.
saMEnLEVInG
Reflector 11.5
Alternatieve
MAATREGELEN
< f o t o : M a r c e l V a n d e n B e r g h / H o l l a n d s e H o o g t e
MINDER JONGEREN ACHTER TRALIES
In de media verschijnen geregeld berichten over de gesloten jeugdinstellingen waarin jonge crimine-
len worden ondergebracht. Maar lang niet alle minderjarigen die een strafbaar feit hebben gepleegd,
belanden in een instelling. De jeugdrechter kan jonge daders ook een aantal alternatieve maatregelen
opleggen.
Wanneer de politie een minderjarige oppakt om hem te ver-
horen, wordt die niet automatisch opgesloten in een gesloten
jeugdinstelling. Wel wordt er een proces-verbaal opgesteld, dat
wordt doorgestuurd naar het parket. Dat beslist of de jongere
voor de jeugdrechter moet verschijnen of niet. Doorgaans ko-
men jonge daders enkel voor de jeugdrechter als de gepleegde
feiten voldoende ernstig zijn, of als ze al herhaaldelijk criminele
feiten hebben gepleegd (recidiveren).
De jeugdrechter kan op verschillende manieren optreden.
Sinds de wet op de jeugdbescherming van 1965 kan hij geen straf-
fen opleggen aan jeugdige daders die jonger zijn dan achttien jaar;
hij kan enkel zogenoemde jeugdbeschermingsmaatregelen opleg-
gen. Die maatregelen zijn bijvoorbeeld de berisping – de jongere
komt er dan met een waarschuwing vanaf – of de ondertoezicht-
stelling. In dat laatste geval mag de jongere thuis blijven wonen,
maar hij wordt onder toezicht van de sociale dienst van de jeugd-
Bij een gemeenschapsdienst werken jonge daders enkele uren gratis
in een nuttige sector, zoals in een verzorgingstehuis.
REF05_09.indd 17 03-02-2010 11:26:58
EEN GREEP UIT DE TITELS VAN ONS DIGITAAL ARCHIEF:
(schooljaar 2009-2010)
20.
TAAL
Reflector 11.1
Welsprekendheid van de oudheid tot nu
Dankzij Barack Obama is welsprekendheid weer hip. Maar de retoriek, de
kunst van het spreken voor een publiek, is eeuwenoud. De oude Grieken en
Romeinen waren er al van overtuigd: spreken voor een publiek kun je leren.
De Amerikaanse president Barack Obama is een begenadig-
de redenaar. Tijdens de verkiezingscampagne maakten zijn toe-
spraken een diepe indruk op heel wat groepen kiezers. Dat hij
de Amerikaanse presidentsverkiezingen als jonge en onervaren
politicus kon winnen, dankt hij voor een belangrijk deel aan zijn
sprekerstalent. Door de verkiezingszege van Obama is de reto-
riek, de kunst van het spreken in het publiek, opnieuw wereld-
wijd in de belangstelling gekomen. De Britse publieke omroep
BBC zond begin april in primetime een lange reportage uit over
retoriek met de titel Yes, We Can! The Lost Art of Oratory. Obama
werd erin vergeleken met grote redenaars uit het verleden: de
Britse eerste minister Winston Churchill, de Amerikaanse pre-
sident John F. Kennedy en de Amerikaanse burgerrechtenacti-
vist Martin Luther King.
Kranten en tijdschriften wijdden uitgebreide artikels aan
de speechschrijver van Obama, de zevenentwintigjarige Jon Fa-
vreau. Journalisten gingen ook op zoek naar de ghostwriters van
Belgische politici. Op de Britse openbare omroep BBC startte
The Speaker, waarin jongeren van veertien tot achttien streden
voor de titel van ‘beste jonge spreker van het Verenigd Konink-
rijk’. In België organiseerde de internetprovider Telenet voor
de tweede keer de BBC Public Speaking Awards. De Belgische
scholieren die eraan deelnemen, houden toespraken – in het
Engels – en kunnen een plaatsje veroveren in de internationale
finale van de wedstrijd in Londen.
Voordracht, inhoud en vorm
Is de gave van het woord echt een gave? Aangeboren ta-
lent speelt zeker een grote rol. Maar volgens de oude Grieken,
de grondleggers van de retoriek, kun je ook oefenen om een
betere redenaar te worden. De Grieken wilden een antwoord
vinden op de vraag waarom de ene spreker zijn toehoorders
in geestdrift kan brengen en de andere niet. Demosthenes, de
beroemdste Griekse redenaar, noemde de voordracht – de ma-
nier waarop je een toespraak voor een publiek uitspreekt – de
belangrijkste factor voor het succes van een speech.
Maar al is de voordracht belangrijk, een toespraak zonder in-
houd houdt geen enkel publiek in de ban. Bovendien moet de
tekst een meeslepende voordracht mogelijk maken, en dus is het
zaak om eerst een tekst te schrijven waarvan de zinnen nauwge-
zet op elkaar aansluiten. De voordracht, de inhoud en de vorm
van een toespraak zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Een goede speech wordt gecomponeerd, zoals een muziek-
stuk. Barack Obama improviseert nooit wanneer hij een publiek
toespreekt. Winston Churchill liet zijn speeches regel per regel
uittikken, zoals verzen. Hij schreef en sprak in korte zinnetjes
die toelieten om de inhoud, het ritme en de toon van zijn speech
perfect te doseren.
Een man luistert naar de overwinningsspeech
van Barack Obama op Times Square, New York.
< f o t o : D a v i d B r a b y n / C o r b i s
REF01_09.indd 20 01-07-2009 13:00:45
Bij uw PLUS-abonnement
heeft u toegang tot de
teksten en werkbladen van
alle archiefrubrieken
van de voorbije
3 jaargangen!
3.
ECONOMIE
Reflector 11.4
< f o t o : C o r b i s
Draaien
aan de
oliekraan
50 jaar OPEC
In september 2010 bestaat de OPEC vijftig
jaar. Ooit had het clubje olielanden de hele
westerse wereld in zijn greep. Maar de orga-
nisatie heeft haar macht de afgelopen jaren
geleidelijk aan zien afbrokkelen. Of ze ooit
haar eeuwfeest kan vieren, is zeer de vraag.
Voor wie het heeft meegemaakt, was het een gebeurte-
nis om nooit te vergeten. Geen autoverkeer, zelfs niet op
de snelwegen. Fietsers en voetgangers die het rijk voor
zich alleen hadden. Geen verkeerslawaai, geen vervui-
ling, geen aanrijdingen. Op de autoloze zondagen in 1973
en 1974 werd geschiedenis geschreven. De aanleiding om
het autoverkeer te bannen had echter niets met verkeers-
veiligheid of het milieu te maken. De regering wilde zui-
nig omspringen met benzine, omdat de olielanden een
boycot tegen het Westen hadden afgekondigd. Israël was
korte tijd daarvoor aangevallen door zijn Arabische buur-
landen. Omdat de westerse landen in het conflict de kant
van Israël hadden gekozen, besliste de Arabische wereld
de oliekraan dicht te draaien.
Olie en oorlog
De wereld werd in 1973 voor het eerst geconfronteerd
met de macht van de olielanden. Die hadden zich der-
tien jaar eerder, in 1960, verenigd in de OPEC. De afkor-
ting staat voor ‘Oil Producing and Exporting Countries’
(olieproducerende en -exporterende landen). De landen
waren erachter gekomen dat ze gezamenlijk meer dan de
helft van de olie oppompten die de wereld verbruikte.
Die machtspositie wilden ze gebruiken door met elkaar
samen te werken. Op die manier konden ze het laken
naar zich toe trekken, dachten ze. De manier waarop ze
dat wilden doen, was eenvoudig. Door meer of minder
olie op te pompen, wilden ze de prijs in een bepaalde
richting dwingen. Als ze de kraan dichtdraaiden, zou er
een schaarste ontstaan. De westerse landen zouden meer
geld overhebben om het kleine beetje olie te bemachtigen
dat er nog was. De prijs zou stijgen.
De grootste olieproducenten
(aantal vaten per dag)
1. Saoedi-Arabië 10,8 miljoen
2. Rusland 9,9 miljoen
3. Verenigde Staten 6,7 miljoen
4. Iran 4,3 miljoen
5. China 3,8 miljoen
6. Canada 3,2 miljoen
7. Mexico 3,2 miljoen
8. Verenigde Arabische Emiraten 3 miljoen
9. Koeweit 2,8 miljoen
10. Venezuela 2,6 miljoen
OPEC-leden staan in vetjes
FINANCIëLE OPVOEDING
12.
DOSSIER
Reflector 11.4
13.
DOSSIER
Reflector 11.4
< f o t o : C h a d H u n t / C o r b i s
1960,
het jaar
van afrika
1960was een cruciaal jaar voor de
dekolonisatie van Afrika. Niet alleen kreeg Congo op 30 juni
van België de onafhankelijkheid in zijn schoot geworpen,
nog zestien andere Afrikaanse staten sloten dat jaar het ko-
loniale tijdvak af. Veertien onder hen – Benin, Burkina Faso,
de Centraal-Afrikaanse Republiek, Congo-
Brazzaville, Gabon, Ivoorkust, Kameroen,
Madagaskar, Mali, Mauritanië, Niger, Togo,
Tsjaad en Senegal – waren Franse kolonies
geweest. Het Verenigd Koninkrijk verleen-
de Nigeria zijn onafhankelijkheid en door
de samensmelting van Brits en Italiaans
Somaliland kwam Somalië tot stand.
Het startsein voor de dekolonisatie was
al enkele jaren daarvoor gegeven, toen Ghana in 1957 en Gui-
nee in 1958 zich zelfstandig hadden verklaard. Toch bleven
er na 1960 verscheidene Afrikaanse kolonies over die afhan-
kelijk bleven van hun moederland. De twee Belgische man-
daatgebieden Rwanda en Burundi zetten die stap pas op 1
juli 1962. Voor een reeks landen – de Portugese kolonies, Eri-
trea, Namibië en Zimbabwe – duurde het nog enkele decen-
nia voordat het zover was. Eén land staat
ook vandaag nog niet helemaal op eigen be-
nen: de Westelijke Sahara. Het geschil over
die voormalige Spaanse kolonie die door
Marokko wordt bezet, is nog altijd niet de-
finitief beslecht. Marokko claimt ook twee
Spaanse steden op de noordwestelijke punt
van het Afrikaanse continent, Ceuta en Me-
lilla, maar de Verenigde Naties treden die
eis niet bij.
Mayotte, een eilandengroep in de Indische Oce-
aan die oorspronkelijk behoorde tot de Comoren,
bevindt zich in een speciale positie. Toen de Como-
ren in 1975 onafhankelijkheid werden, weekte May-
otte zich los. Het koos ervoor om Frans te blijven.
Frankrijk maakte die afscheiding nooit ongedaan,
ondanks het aandringen van de Verenigde Naties. In
2011 krijgt Mayotte het statuut van Frans departe-
ment, naast de honderd overige departementen.
een moeilijke overgang
In sommige gevallen was de stap naar de onaf-
hankelijkheid een lastig proces. Algerije verwierf ze
in september 1962, na een lange, vuile oorlog die
van november 1954 tot begin dat jaar had geduurd.
Na de Tweede Wereldoorlog maakten
de Afrikaanse kolonies gebruik van de
verzwakking van de Europese moederlanden
door steeds nadrukkelijker aan te sturen op
onafhankelijkheid. In een tiental jaar tijd
verwierven de meeste Afrikaanse kolonies
hun zelfstandigheid. Vooral 1960 was een
scharniermoment. Zeventien landen, waaronder
Congo, werden dat jaar onafhankelijk.
1 juli 1960: Congolezen vieren de onafhankelijkheid
in Leopoldstad, het huidige Kinshasa. De leiders
vele afrikaanse leiders die aan het bewind
kwamen na de onafhankelijkheid van hun land,
waren intellectuelen die hun strepen hadden
verdiend in het onderwijs of bij de vakbond.
Belgisch-Congo heeft geen vooraanstaande
intellectuelen voortgebracht.
Onder de eerste generatie Afrikaanse leiders waren er heel wat
die in het begin van hun loopbaan in het onderwijs hadden gestaan.
De Tanzanianen noemden hun eerste president, Julius Nyerere,
mwalimu (meester). Modibo Keita, de eerste president van Mali,
was een onderwijzer, net zoals Kenneth Kaunda van Zambia. Jomo
Kenyatta, die Kenia naar de onafhankelijkheid leidde, was een tijdlang
schooldirecteur. Voordat hij president van Senegal werd, doceerde
Léopold Senghor linguïstiek in Dakar. Kwame Nkrumah, die in Ghana
na de onafhankelijkheid eerste minister werd, had een Amerikaans
diploma van Master of Science in Education op zak.
Andere leiders van het eerste uur hadden als vakbondsman hun stre-
pen verdiend. Sékou Touré van Guinee verzeilde zo in de politiek,
Félix Houphouet-Boigny deed in Ivoorkust een tijdlang vakbonds-
werk met boeren en Joshua Nkomo, de Zimbabwaanse guerrilla-
leider die na de onafhankelijkheid minister van Binnenlandse Zaken
werd, leidde een vakbond van spoorwegarbeiders.
Maar de eerste Afrikaanse leiders waren meer dan dat. Senghor was
een vooraanstaand dichter, lid van de Académie Française en twee
Franse regeringen. Houphouet-Boigny was jarenlang actief in het
Franse parlement en hij was lid van zeven kabinetten, waarin hij on-
der meer de portefeuille van Volksgezondheid beheerde. Keita was
in twee Franse regeringen staatssecretaris en ondervoorzitter van
de Assemblée, het Franse parlement. Kenyatta organiseerde de Mau
Mau-opstand tegen de Britten. Nkrumah doceerde politieke weten-
schappen in de Verenigde Staten.
De inspiratie voor hun nationalistische ideeën vonden ze in Azië, bij
de beweging van niet-gebonden landen en bij henzelf. Senghor lan-
ceerde het concept van de négritude, waarmee hij het zelfbewustzijn
van de zwarte Afrikanen gestalte gaf. Er ontstond een pan-Afrikaans
nationalisme dat de grenzen van de kolonies overschreed en aan-
leiding gaf tot een breed gedragen solidariteit en een onderlinge
bevruchting met elkaars gedachtegoed. Zo kwam er eind 1958 in
Ghana, onder impuls van Nkrumah, een pan-Afrikaanse conferentie
van Afrikaanse leiders bijeen. Daaraan namen Nyerere, Kaunda en
Nkomo en ook drie Congolezen deel. Een van hen heette Patrice
Lumumba. Enkele maanden later bezocht hij Guinee, dat toen pas
onafhankelijk was geworden.
Zo proefde de latere premier van Congo van de ideeën die in Afrika
opgeld maakten. Dat was nodig, want Lumumba was een autodidact.
Hij werkte eerst als bediende op de posterijen, liep een gevangenis-
straf voor oplichting op en ging daarna aan de slag als commercieel
directeur bij een brouwerij. Het Belgische onderwijssysteem in Con-
go heeft geen vooraanstaande intellectuelen voortgebracht.
1960 was een
cruciaal jaar voor de
dekolonisatie van
Afrika. Zeventien
Afrikaanse staten
sloten dat jaar het
koloniale tijdvak af.
? ? ? ? / C o r b i s
10.
DISCUSSIE
Reflector 11.4
OBAMA OF
BHV?
< i l l u s t r a t i e : A A a R G h . . . De Vlaamse media besteden steeds minder
aandacht aan buitenlands nieuws, hoor je
weleens zeggen. Is dat eigenlijk wel waar? En
zou dat dan een slechte zaak zijn?
Laten we beginnen met een opdracht. Neem een we-
reldkaart, kleur de oppervlakte die België daarop inneemt
in het rood, hang de afbeelding op aan een muur en ga op
een tweetal meter afstand staan. Wat je ziet, vatte de Gentse
hoogleraar Rik Coolsaet ooit samen als: ‘Klein land, veel bui-
tenland.’ De harde realiteit is dat ons land er in de context
van de grote wereld eigenlijk niet toe doet, al proberen de
Belgische politici wanhopig te doen alsof het tegendeel waar
is. Wie denkt dat België – of Vlaanderen, want voor veel Vla-
mingen begint het buitenland aan de taalgrens – de wereld
beïnvloedt, dwaalt. Het omgekeerde is het geval.
Als België veel asielzoekers uit Rusland over de vloer
krijgt, dan komt dat doordat de toestand in de Kaukasus – en
meer bepaald in republieken zoals Tsjetsjenië en Dagestan –
tragisch is voor de bevolking daar. Als er een oorlog uitbreekt
in het Midden-Oosten, nemen in onze steden de spanningen
tussen moslims en Joden toe. En het grootste deel van de
Belgische wetgeving vloeit voort uit besluiten die worden
genomen door de Europese Unie.
Minder buitenland?
Hoe zit het dan met de berichtgeving over het buitenland
in de Vlaamse media? Daar valt moeilijk iets over te zeggen,
bij gebrek aan onderzoek. Vaak wordt in dat verband verwe-
zen naar de studie ‘Een venster op de wereld’ van de Uni-
versiteit Antwerpen uit 2009, omdat het ongeveer het enige
recente onderzoek is. De belangrijkste conclusie ervan was
dat het aandeel van het buitenlandse nieuws in Het Journaal
op de VRT en Het Nieuws op de VTM tussen 2003 en 2008
voor de twee zenders samen met een vijfde was gedaald: van
28 procent van de gemiddelde nieuwsuitzending in 2003 tot
23 procent in 2008.
Dat lijkt dramatisch. Maar de onderzoekers merkten zelf
op dat het buitenlandse nieuws in 2003 erg hoog scoorde
door de Irakoorlog. De nieuwsdienst van de VRT wijdde in
die periode net geen derde van haar berichtgeving aan bui-
tenlands nieuws. De studie wees ook uit dat de openbare
omroep relatief veel buitenlandse berichtgeving brengt ten
opzichte van zenders in andere landen. Het argument dat het
elders beter is, klopt dus niet. Wel blijkt de VTM systema-
tisch minder buitenlands nieuws te brengen dan de VRT.
Over de buitenlandberichtgeving in de Vlaamse kranten
bestaan geen degelijke, recente studies. En als zo’n onder-
zoek zou bestaan, bestaat het risico dat ze niet verder zou
gaan dan het meten van vierkante centimeters in de krant. Ik
vermoed dat ook daaruit zou blijken dat de (kwaliteits)kran-
ten verhoudingsgewijs minder buitenlands nieuws geven
dan vroeger. Maar ik maak me sterk dat dat zou komen door-
dat de kranten dikker zijn geworden. Als er alleen rekening
wordt gehouden met het absolute aantal pagina’s die zijn ge-
wijd aan buitenlands nieuws, zou er een toename zijn.
De hoeveelheid pagina’s tellen is
één ding, de kwaliteit meten een ander.
Een artikel dat uitlegt waarom dingen
gebeuren zoals ze gebeuren, vergt meer
kennis van de journalist dan een gewo-
ne opsomming van de feiten. Weegt een
politiek stuk zwaarder dan een bericht
over een fait divers? Maar ook berichten
over rampen en ongelukken verschillen
van elkaar. Een busongeval met toeris-
ten in Frankrijk is iets anders dan een
vulkaan in IJsland die het hele vliegver-
keer in de war stuurt.
De kwaliteit van nieuws valt dus
heel wat moeilijker in kaart te brengen.
Het enige wat we bij gebrek aan onder-
zoek kunnen zeggen, is dat er nog drie
Vlaamse kranten zijn die het buitenland
ernstig nemen: De Morgen, De Stan-
daard en De Tijd. De populaire kranten
hebben het opgegeven: er zijn geen ge-
6 nummers
32 kleurenpagina’s
Ontdek onze onderwerpen
ook op de website
www.averbode.be/reflector
en de nieuwe VakOverschrijdende EindTermen