leren is leven - Universiteit Antwerpen

2011
leren is leven
www.ua.ac.be
Biologie
masteropleiding

Inhoud
Voorwoord ............................................................................................................................... 2
Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen? ................................................................ 3
Biologie aan de Universiteit Antwerpen ................................................................................. 4
Over Biologie ............................................................................................................................ 5
Doelgroep en toelatingsvoorwaarden ..................................................................................... 6
Vereiste voorkennis ................................................................................................................. 7
Loopbaanperspectieven .......................................................................................................... 7
Studieprogramma ................................................................................................................... 8
Masterproef ........................................................................................................................... 20
Vakbeschrijvingen ................................................................................................................. 22
Studeren in het buitenland .................................................................................................... 34
Onderwijs en examens .......................................................................................................... 35
Studiebegeleiding .................................................................................................................. 37
Nuttige websites.................................................................................................................... 38
Meer info? ..............................................................................................................................40
Colofon
Redactie Departement Communicatie, dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding
en de faculteiten.
Vormgeving Departement Communicatie
Fotografie Jan Crab
Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma’s veranderen echter voortdurend.
Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende
studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie in deze brochure.
1 |

| 2
Voorwoord
Welkom bij de Universiteit Antwerpen. Je hebt de weg naar onze universiteit gevonden en
je wilt meer informatie over onze instelling en onze studierichtingen. Misschien is dit je
eerste kennismaking met de Universiteit Antwerpen. Misschien vond je reeds enkele jaren
geleden de weg naar onze universiteit en heb je hier je bachelor opleiding voltooid.
In elk geval word je masterstudent en wil je informatie over de masteropleidingen die wij
aanbieden. Dit boekje helpt je al een hele stap vooruit in je keuzeproces.
De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met 14 000 studenten. Binnen
de Associatie Hogescholen & Universiteit Antwerpen werkt ze nauw samen met de
Plantijnhogeschool, de Karel de Grote-Hogeschool, de Artesis Hogeschool Antwerpen en
de Hogere Zeevaartschool.
Onze universiteit stelt alles in het werk om je studieperiode zo aangenaam mogelijk te
maken en de kwaliteit van de opleidingen op topniveau te houden. Daarom worden onze
opleidingen geregeld bijgestuurd en aangepast aan de maatschappelijke evolutie.
‘Leren is leven’ is de slogan van de Universiteit Antwerpen. Niet zomaar een leuze, want
wij maken werk van een goed evenwicht tussen leren en leven. Met ‘kennen’ ben je niets
zonder het ‘kunnen’. De link tussen leren en leven is hier voelbaar aanwezig.
Als je naar een van onze informatiedagen komt, zal je merken dat het prettig studeren is aan
de Universiteit Antwerpen. We nodigen je alvast uit op onze infodagen (zaterdag 19 maart en
30 april 2011) of op de infomarkt (woensdag 14 september 2011).
Prof. dr. Alain Verschoren
Rector Universiteit Antwerpen

Waarom studeren aan de Universiteit Antwerpen?
Studentgerichtheid
De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent onder andere dat
je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, wat een vlotte interactie mogelijk maakt.
Dankzij de kleine afstand tussen studenten en docenten kan je bij je profs terecht met
allerlei vragen en problemen.
De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt mee ondersteund
door de digitale leeromgeving Blackboard. Dat biedt nieuwe kansen voor een
interactief onderwijssysteem.
Studenten worden ook uitgenodigd om actief deel te nemen aan het beleid: in verschillende
adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit
Antwerpen bekend voor haar goede studentenbegeleiding en -ondersteuning, waarbij
wordt ingespeeld op de individuele noden van alle studenten.
Innoverende academische opleidingen
De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen aan, waarbij
de opleidingen zowel oog hebben voor theorie als praktijk. De opleidingen zijn stevig
verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook internationale faam geniet.
De ‘ivoren’ academische toren werd echter reeds lang geleden gesloopt: academici hechten
veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds evoluerende samenleving.
Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat niet zozeer het memoriseren van feitenkennis
centraal: je verwerft relevante kennis en vaardigheden die je nodig hebt om
beroeps relevante opdrachten en problemen op te lossen. De BaMa-structuur schept
ruimte voor vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd, keuzemogelijkheden
binnen bestaande opleidingen verruimd.
Infrastructuur
Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest moderne
infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en studielandschappen.
In alle publieke ruimten zijn er hotspots waar je draadloos kan surfen.
De laatste jaren werd ook op grote schaal geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend
aantal studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving te bieden.
De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit met meer dan 14 000 studenten,
verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. De campussen Middelheim,
Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen
Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum Middelheim en
aan het Nachtegalenpark. Studeer je op de campus Drie Eiken dan kan je volop genieten
van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de campus. De Stadscampus,
3 |

| 4
met zijn kern van prachtig gerenoveerde 16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen.
De opleiding Biologie is gesitueerd op campus Groenenborger en campus Drie Eiken.
Vorming
De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook een brede
vorming. Jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met een kritische ingesteldheid,
een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor
pluralisme en verwelkomt diversiteit in haar curricula, en bij personeel en studenten.
Antwerpen
Je kiest natuurlijk ook voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je neus in de
boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een studentenstad. Antwerpen
is niet alleen een universiteitsstad: het is een bruisende metropool met een uniek cultuurhistorisch
aanbod, een wereldhaven, een overvloed aan cafés en restaurants, clubs,
gezellige pleintjes, cultuur, architectuur, mode, sportinfrastructuur... Kort samengevat: een
stad waarin Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken.
Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen schreef
oud-student Pieter Embrechts het lied “U Aan het woord”. In deze brochure vertellen wij
graag over onze universiteit, daarna is het woord aan “A”!
Biologie aan de Universiteit Antwerpen
Biologie is een opleiding binnen de faculteit Wetenschappen. Andere masteropleidingen
binnen deze faculteit zijn Chemie, Oceans and Lakes, Fysica, Informatica,
Milieuwetenschap, Molecular Biology, Wiskunde.
Het departement Biologie is het grootste departement van de faculteit Wetenschappen
en sterk onderzoeksgericht, met ondermeer 24 voltijdse professoren, een 35-tal postdoctorale
onderzoekers en meer dan 120 doctoraatsstudenten. Het onderwijs in de master
Biologie is sterk beïnvloed door de achtergrond van de verschillende gespecialiseerde
onderzoeksgroepen in het departement:
• Ecofysiologie, Biochemie en Toxicologie
• Ecosysteembeheer
• Ethologie
• Evolutionaire Ecologie
• Functionele Morfologie
• Gedragsbiologie
• Planten- en Vegetatie-ecologie
• Moleculaire Plantenfysiologie en Biotechnologie
• Plantengroei en -ontwikkeling
• Polaire Ecologie, Limnologie en Geomorfologie

De professoren en medewerkers in deze groepen doen onderzoek van hoog niveau en
genieten een goede internationale reputatie. Meer informatie over het onderzoek vind je
op: http://www.ua.ac.be/depbio.
Bijkomende expertise wordt ingebracht door samenwerking met andere departementen
en faculteiten binnen de UA en via deeltijdse docenten of gastprofessoren
van instellingen zoals de Nationale Plantentuin, het Koninklijk Belgisch Instituut voor
Natuur wetenschappen, het Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, de ZOO
Antwerpen, e.d.
Over Biologie
Biologie is een fundamenteel wetenschappelijke opleiding waarin de klemtoon ligt op het
formuleren van vraagstellingen en het testen van hypothesen aan de hand van observaties
en experimenten in veld- en laboratoriumomstandigheden. Je wordt dan ook actief
betrokken bij het lopende onderzoek in de verschillende onderzoeksgroepen, welke van de
vier afstudeerrichtingen je ook kiest. Elk van de afstudeerrichtingen steunt op de expertise
van meerdere gespecialiseerde onderzoeksgroepen binnen het departement Biologie.
In de afstudeerrichting Cel- en Systeembiologie bestudeer je hoe dieren en planten functioneren
als geïntegreerde systemen. Deze richting behandelt het oorzakelijk verband
tussen wijzigingen in genexpressie, celmetabolisme en de fysiologische reacties van het
hele organisme. Je krijgt een grondig inzicht in de processen die op moleculair, cellulair
en weefselniveau de ontwikkeling van planten, dieren en mensen sturen. Je verwerft een
gedegen kennis en kunde in de celbiologie, biochemie en fysiologie van organismen.
In de afstudeerrichting Evolutie- en Gedragsbiologie bestudeer je hoe dieren en planten
functioneren in relatie tot hun omgeving en tot hun soortgenoten, en ga je op zoek
naar de evolutionaire verklaring voor de verscheidenheid aan vormen en kenmerken.
Je verdiept je in het gedrag van dieren, de functionele morfologie en fysiologie en leert
hoe populaties georganiseerd zijn. Je komt in contact met toepassingen in bijvoorbeeld
natuurbescherming of beheer van populaties. Alle organismen komen aan bod maar er is
extra aandacht voor (vooral gewervelde) dieren.
In de afstudeerrichting Ecologie en Milieu leer je hoe planten en dieren functioneren in
een ecosysteem. Zowel de interacties tussen organismen en hun abiotische omgeving
(bodem, water, lucht), als tussen organismen onderling, komen aan bod. Centraal staat de
invloed van de mens op het milieu: vervuiling, eutrofiëring, overexploitatie van de natuur,
fragmentatie van habitats, klimaatverandering. Je wordt opgeleid om milieu-problemen te
analyseren en om oplossingen uit te werken in het kader van ecosysteem- en landschapsbeheer.
De afstudeerrichting biedt gelegenheid tot contact met uiteenlopende biomes,
van de polen tot de woestijn.
5 |

| 6
De onderwijstaal van deze drie afstudeerrichtingen is het Nederlands. Een beperkt aantal
opleidingsonderdelen wordt in het Engels ingericht.
Sinds 2010-2011 wordt een nieuwe, vierde afstudeerrichting ingericht: Biodiversity:
Conservation andRrestoration / Biodiversiteit: Behoud en Herstel. Deze afstudeerrichting
wordt georganiseerd in het Engels en in het Nederlands. De klemtoon ligt op de globale biodiversiteitscrisis.
Je maakt er kennis met de oorzaken en gevolgen van het huidig wereldwijd
verlies aan planten- en diersoorten, en met de theorie en de praktijk van het management van
bedreigde soorten en het behoud en herstel van habitats. Je doet een stage bij een externe
organisatie actief op gebied van conservation/restoration. Maatschappelijke aspecten zoals
beleid, wetgeving en internationale verdragen, komen eveneens aan bod.
Deze afstudeerrichting is zowel bedoeld voor nederlandstalige studenten die een internationale
opleiding willen volgen, als voor buitenlandse anderstalige studenten.
Doelgroep en toelatingsvoorwaarden
De masteropleiding Biologie richt zich in de eerste plaats tot bachelors Biologie. Sommige
verwante bachelors (zie hieronder) kunnen ook rechtstreeks instromen in bepaalde afstudeerrichtingen,
mits een aanpassing van hun vakkenpakket om eventuele hiaten in de
biologische kennis aan te vullen. Hierbij wordt rekening gehouden met de reeds in de
bachelor-opleiding verworven kennis. Studenten van andere bachelor opleidingen kunnen
eventueel instromen via een voorbereidingsprogramma, dat dan op maat wordt gemaakt
en ervoor moet zorgen dat ze over een goede biologische basiskennis beschikken bij de
start van de Masteropleiding.
Afstudeerrichting Cel- en Systeembiologie
Rechtstreekse instroom: Bachelor in de Biologie
Rechtstreekse instroom, mits wijziging van bepaalde vakken:
• Bachelor in de Biochemie en Biotechnologie
• Bachelor in de Biomedische Wetenschappen
• Bachelor in de Toegepaste Biologische Wetenschappen, Afstudeerrichting Cel- en
Genbiotechnologie
Afstudeerrichting Evolutie- en Gedragsbiologie
Rechtstreekse instroom: Bachelor in de Biologie

Afstudeerrichting Ecologie en Milieu
Rechtstreekse instroom: Bachelor in de Biologie
Rechtstreekse instroom, mits wijziging van bepaalde vakken:
Bachelor in de Toegepaste Biologische Wetenschappen, Afstudeerrichting Land- en Bosbeheer
en Afstudeerrichting Milieutechnologie.
Afstudeerrichting Biodiversity: Conservation and Restoration /
Biodiversiteit: Behoud en Herstel
Rechtstreekse instroom: Bachelor in de Biologie
Taaltoelatingsvoorwaarden voor de engelstalige variant van deze opleiding (Biodiversity:
Conservation and Restoration): kandidaat-studenten met een diploma uitgereikt door
een Vlaamse universiteit kunnen zich zonder taaltoelatingsvoorwaarden inschrijven.
Kandidaat-studenten met een diploma uitgereikt buiten de Vlaamse gemeenschap dienen
hun Engelse taalbekwaamheid te bewijzen om toegelaten te worden tot Biodiversity:
Conservation and Restoration.
Zie: www.ua.ac.be/main.aspx?c=.OOD2010&n=87488
Vereiste voorkennis
De masteropleiding Biologie aan de Universiteit Antwerpen staat open voor alle Vlaamse
(en andere geaccrediteerde Europese) bachelors Biologie, zonder enige bijkomende voorwaarde
over de tijdens de bacheloropleiding gevolgde vakken of specialisaties. Merk je
dat je bacheloropleiding niet helemaal overeenkomt met die van Antwerpen, dan kan je
eventueel de gemiste opleidingsonderdelen uit het bachelorprogramma opnemen als
keuzevak in de masteropleiding. Dit brengt dus geen bijkomende belasting mee, je hele
masterprogramma blijft 120 studiepunten. We gaan er immers van uit dat je dan aan
andere onderwerpen juist meer aandacht hebt besteed tijdens je bacheloropleiding.
Loopbaanperspectieven
Biologie heeft heel wat raakvlakken met de samenleving, en de tewerkstelling van
biologen is dan ook meer divers dan vaak wordt gedacht. Een eerste belangrijke tewerkstellingssector
(>40% van de afgestudeerden) is het fundamenteel en toegepast
wetenschappelijk onderzoek aan de universiteit of andere instellingen (bijv. natuurwetenschappelijke
instituten, Vlaams Instituut voor Biotechnologie, de Zoo...). Een
onderzoekscarrière start meestal met een doctoraat, waar je aan werkt via een aanstelling
als universitair assistent, doctoraatsbursaal of projectmedewerker. Een volledige academische
loopbaan is weggelegd voor een beperkt aantal excellente onderzoekers.
In de privé-sector zijn er heel wat mogelijkheden in Research & Development (vaak na
7 |

| 8
eerst een doctoraat gemaakt te hebben) en in marketing, o. a. in de medische, farmaceutische
en biotechnologische sectoren en in industriële laboratoria. Er is ook veel vraag naar
biologen bij de overheid (federaal, gewest, provincie, gemeente), bij natuurverenigingen,
in studiecentra en adviesbureaus, in het bijzonder in de milieusector. Ongeveer één vijfde
van de biologen wordt leraar in het secundair en hoger onderwijs.
Om je beter te kunnen voorbereiden op een bepaald beroepsprofiel, kies je tijdens
de opleiding ook voor één van de opties (Onderwijs, Ondernemerschap, Onderzoek),
naast je inhoudelijke afstudeerrichting (uitzondering: de afstudeerrichting Biodiversity:
Conservation and Restoration / Biodiversiteit: Behoud en Herstel, heeft geen opties).
Studieprogramma
Het programma master Biologie is opgevat als een geheel van 120 studiepunten (sp), te
verdelen over twee studiejaren. Je schrijft je per jaar in voor een pakket van 60 studiepunten
(afwijkingen mogelijk tussen de 54 en 66 studiepunten). Bij je inschrijving in
MA1 kies je voor een afstudeerrichting. De afstudeerrichtingen Cel- en Systeembiologie,
Evolutie- en Gedragsbiologie, Ecologie en Milieu worden gecombineerd met een optie:
• De optie “Onderwijs” omvat 30 sp van de initiële lerarenopleiding (theorie en praktijk).
Na het afstuderen moet je dan nog 30 sp behalen, waaronder 21 sp stage, om je
diploma als leraar te behalen. Dit laatste kan ook voor wie al aan de slag is als leraar.
• De optie “Ondernemerschap” omvat het pakket “Beleid, management en ondernemerschap”
(30 sp) dat specifiek voor de Wetenschappen wordt ingericht. Hierin komen
zaken aan bod als bedrijfscommunicatie, financieel management, innovatie, procesmanagement
en kwaliteitszorg.
• De optie “Onderzoek” houdt een individueel onderzoeksproject in (10 sp) dat los staat
van de Masterproef, en een bijkomende ruimte van 20 sp voor specialisatie via keuzevakken.
Het volgen van deze optie is niet noodzakelijk om later een doctoraat aan te
vatten, maar is wel de beste voorbereiding.
Het eerste semester van MA1 bestaat uit een volledig verplicht pakket, afhankelijk van
de gemaakte keuze. In de loop van dat eerste semester beslis je over de invulling van het
tweede semester (keuzevakken, eventueel Individueel Project, eventueel reeds een aantal
studiepunten voor de Masterproef). Het pakket voor het tweede jaar leg je vast bij de
inschrijving voor dat jaar.
De verplichte vakken zijn verdeeld over de verschillende semesters naargelang de
gekozen optie en afstudeerrichting. In functie van een buitenlands verblijf (Erasmus
en/of werk voor de Masterproef) is het mogelijk om verplichte vakken te verschuiven
tussen het eerste en het tweede jaar. Het eerste semester ligt vast, de drie andere
semesters (tweede semester van het eerste jaar, de twee semesters van het tweede jaar)
kan je flexibeler invullen. Het werk voor de Masterproef kan je spreiden over semesters

2, 3 en 4. Als je de optie “Onderzoek” kiest, voer je naast de Masterproef ook nog een
kleiner Individueel Project uit in de loop van één van die semesters. Elke student kiest keuzevakken
voor een totaal van 16 studiepunten (opties Onderwijs of Ondernemerschap) of
36 sp (optie Onderzoek); de timing daarvan hangt af van wanneer de vakken worden aangeboden
en hoe je het werk aan je Masterproef (en eventueel Individueel Project) plant.
In elk van de drie hierboven opgesomde afstudeerrichtingen (Cel- en Systeembiologie,
Evolutie- en Gedragsbiologie, Ecologie en Milieu) wordt een beperkt aantal opleidingsonderdelen
in het Engels ingericht. Uiteraard wordt er enkel in het Engels les gegeven indien
er buitenlandse studenten de lessen volgen die het Nederlands niet machtig zijn. Je kan
ook altijd examen afleggen in het Nederlands.
De vierde afstudeerrichting, Biodiversity: Conservation and Restoration / Biodiversiteit:
Behoud en Herstel, wordt zowel ingericht in het Engels als in het Nederlands, en heeft
geen opties. De engelstalige variant bestaat volledig uit opleidingsonderdelen in het
Engels, terwijl de nederlandstalige variant voor 50% uit engelstalige opleidingsonderdelen
bestaat. Deze laatste zijn gemeenschappelijk en worden gezamenlijk gevolgd
door studenten van beide taalvarianten. De afstudeerrichting omvat een module met fundamentele
vakken en vaardigheden vakken, en een module over het behoud en herstel
van biodiversiteit in de praktijk (samen 66 sp). Alle studenten voeren ook een Masterproef
(30 sp) en een Stage (10 sp) uit, en kiezen 14 sp aan keuzevakken. De timing hiervan is
flexibel en valt grotendeels in het tweede master jaar.
Algemeen schema voor de afstudeerrichtingen Cel- en systeembiologie, Evolutie- en
Gedrags biologie, Ecologie en Milieu:
Het aantal sp per semester is indicatief, kleine afwijkingen zijn mogelijk zowel in het verplicht
als in het keuzepakket.
Onderwijs, Ondernemerschap Onderzoek
Semester 1 (eerste jaar) 19 sp verplicht
12 sp optie
27 sp verplicht
Semester 2 (eerste jaar) 12 sp verplicht
6 sp optie
12 sp vrij in te vullen
(zie hieronder)
Semester 3 (tweede jaar) 13 sp verplicht
12 sp optie
5 sp vrij in te vullen
(zie hieronder)
Semester 4 (tweede jaar) 30 sp vrij in te vullen
(zie hieronder)
Vrij in te vullen in
semesters 2, 3 of 4
30 sp Masterproef
16 sp keuzevakken
12 sp verplicht
18 sp vrij in te vullen
(zie hieronder)
5 sp verplicht
25 sp vrij in te vullen
(zie hieronder)
30 sp vrij in te vullen
(zie hieronder)
30 sp Masterproef
36 sp keuzevakken
10 sp Individueel Project
9 |

Cel- en Systeembiologie: eerste jaar
| 10
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen sp
Biochemie en systeembiologie 3
Plantenbiochemie 3
Celbiologie 3
Animal physiology 6
Genoom- en proteoomstudie 6
Ontwikkelingsbiologie 3
Plant physiology and functional morphology 6
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen indien
de masterproef gestart wordt in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 1 10
Optie Onderwijs sp
Inleiding in de didactiek 3
Didactiek natuuwetenschappen basis 3
Didactiek biologie 3
Oefenlessen 3
Leerlingenbegeleiding 3
Inleefstage 3
Optie Ondernemerschap sp
Strategische bedrijfscommunicatie 6
Management van een organisatie 6
Financieel management en juridische aspecten 6
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen sp
Biochemie en systeembiologie 3
Plantenbiochemie 3
Animal physiology 6
Geïntegreerd practicum 13
Genoom- en proteoomstudie 6
Plant physiology and functional morphology 6
Biostatistics 7
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen naar keuze te volgen in MA1 of MA2 sp
Individueel Project 10
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen indien de masterproef gestart
wordt in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 1 10

Cel- en Systeembiologie: tweede jaar
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen sp
Geïntegreerd practicum 13
Optie Onderwijs sp
Onderwijsorganisatie en -beleid 3
Instapstage 3
Optie Onderwijs: keuze-opleidingsonderdelen (6 sp te kiezen): sp
Klasmanagement 3
Onderwijs aan achtergestelden 3
Ontwerpen van multimediale leeromgevingen 3
Taal en leren 3
Optie Ondernemerschap sp
Innovatie en entrepreneurship 6
Procesmanagament en kwaliteitszorg 6
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen indien
de masterproef gestart werd in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 2 20
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen indien
de masterproef gestart werd in MA2
sp
Masterproef biologie 30
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen sp
Celbiologie 3
Ontwikkelingsbiologie 3
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen naar keuze te volgen in MA1 of MA2 sp
Individueel Project 10
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen indien de masterproef gestart werd
in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 2 20
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen indien de masterproef gestart werd
in MA2
sp
Masterproef biologie 30
11 |

Evolutie- en Gedragsbiologie: eerste jaar
| 12
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen sp
Macro-evolutie 3
Ecology of populations and communities 6
Fylogenie en systematiek 6
Evolutionary and ecological physiology 4
Practicum organismale biologie 4
Biostatistics 7
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen indien
de masterproef gestart wordt in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 1 10
Optie Onderwijs sp
Inleiding in de didactiek 3
Didactiek natuurwetenschappen basis 3
Didactiek biologie 3
Oefenlessen 3
Leerlingenbegeleiding 3
Inleefstage 3
Optie Ondernemerschap sp
Strategische bedrijfscommunicatie 6
Management van een organisatie 6
Financieel management en juridische aspecten 6
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen sp
Fylogenie en systematiek 6
Macro-evolutie 3
Ecology of populations and communities 6
Behavioral ecology 5
Evolutionary and ecological physiology 4
Functionele morfologie vertebraten 4
Practicum organismale biologie 4
Biostatistics 7
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen naar keuze te volgen in MA1 of MA2 sp
Individueel Project 10
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen indien de masterproef gestart
wordt in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 1 10

Evolutie- en Gedragsbiologie: tweede jaar
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen sp
Functionele morfologie vertebraten 4
Behavioral ecology 5
Gedragsfysiologie 5
Optie Onderwijs sp
Onderwijsorganisatie en -beleid 3
Instapstage 3
Optie Onderwijs: keuze-opleidingsonderdelen (6 sp te kiezen): sp
Klasmanagement 3
Onderwijs aan achtergestelden 3
Ontwerpen van multimediale leeromgevingen 3
Taal en leren 3
Optie Ondernemerschap sp
Innovatie en entrepreneurship 6
Procesmanagament en kwaliteitszorg 6
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen indien
de masterproef gestart werd in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 2 20
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen indien
de masterproef gestart werd in MA2
sp
Masterproef biologie 30
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen sp
Gedragsfysiologie 5
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen naar keuze te volgen in MA1 of MA2 sp
Individueel Project 10
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen indien de masterproef gestart werd
in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 2 20
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen indien de masterproef gestart werd
in MA2
sp
Masterproef biologie 30
13 |

Ecologie en Milieu: eerste jaar
| 14
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen sp
Biostatistics 7
Fysische ecologie 4
Landscape ecology 4
Paleo-ecologie 3
Plant ecology 6
Ecology of populations and communities 6
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen indien de
masterproef gestart wordt in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 1 10
Optie Onderwijs sp
Inleiding in de didactiek 3
Didactiek natuurwetenschappen basis 3
Didactiek biologie 3
Oefenlessen 3
Leerlingenbegeleiding 3
Inleefstage 3
Optie Ondernemerschap sp
Strategische Bedrijfscommunicatie 6
Management van een organisatie 6
Financieel management en juridische aspecten 6
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen sp
Biostatistics 7
Ecosystem types 4
Fysische ecologie 4
Landscape ecology 4
Milieustress 4
Paleo-ecologie 3
Plant ecology 6
Ecology of populations and communities 6
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen naar keuze te volgen in MA1 of MA2 sp
Individueel Project 10
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen indien de masterproef gestart wordt
in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 1 10

Ecologie en Milieu: tweede jaar
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen sp
Terreincursus Ecohydrologie 6
Ecosystem types 4
Milieustress 4
Optie Onderwijs sp
Onderwijsorganisatie en -beleid 3
Instapstage 3
Optie Onderwijs: keuze-opleidingsonderdelen (6 sp te kiezen): sp
Klasmanagement 3
Onderwijs aan achtergestelden 3
Ontwerpen van multimediale leeromgevingen 3
Taal en leren 3
Optie Ondernemerschap sp
Innovatie en entrepreneurship 6
Procesmanagament en kwaliteitszorg 6
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen indien de
masterproef gestart werd in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 2 20
Optie Ondernemerschap en optie Onderwijs: verplichte opleidingsonderdelen indien de
masterproef gestart werd in MA2
sp
Masterproef biologie 30
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen sp
Terreincursus Ecohydrologie 6
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen naar keuze te volgen in MA1 of MA2 sp
Individueel Project 10
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen indien de masterproef gestart werd
in MA1
sp
Masterproef biologie: deel 2 20
Optie Onderzoek: verplichte opleidingsonderdelen indien de masterproef gestart werd
in MA2
sp
Masterproef biologie 30
15 |

Biodiversity: Conservation and Restoration / Biodiversiteit: Behoud en Herstel - eerste jaar
| 16
Opleidingsonderdelen sp
Conservation biogeography 4
Plant ecology 6
Habitat conservation 4
Conservation and society 5
Biostatistics 7
Geographic information systems 4
Conservation genetics 6
Ecology of populations and communities 6
Landscape ecology 4
Ecosystem types 4
Conservation internship of Master thesis of Optional courses
Stage of Masterproef of Keuzevakken
10
Biodiversity: Conservation and Restoration / Biodiversiteit: Behoud en Herstel - tweede jaar
Opleidingsonderdelen sp
Ecohydrology field course - Terreincursus ecohydrologie 6
Restoration ecology 4
Species conservation and management 6
Conservation internship of Master thesis of Optional courses
Stage of Masterproef of Keuzevakken
44
Deze vierde afstudeerrichting bestaat in twee taalvarianten (Engels en Nederlands).
Zoals hoger vermeld zijn er geen opties. In deze afstudeerrichting kan dus de Specifieke
Lerarenopleiding of het interfacultair programma “Ondernemerschap” niet worden
gevolgd. In de engelstalige variant worden alle opleidingsonderdelen in het Engels
ingericht. In de nederlandstalige variant wordt 50% van de opleidingsonderdelen in het
Engels ingericht. Dit betreft alle hierboven vermelde opleidingsonderdelen behalve de
Stage (10 sp), de Masterproef (30 sp), Terreincursus ecohydrologie (6 sp) en 14 sp keuzevakken.
In de engelstalige variant wordt gekozen uit de engelstalige Keuzevakken van de
lijst op blz. 18 - 19, in de nederlandstalige variant uit de nederlandstalige keuzevakken van
deze lijst.

Lijst keuze-opleidingsonderdelen eerste jaar Master biologie
Je hebt de keuze tussen een uitgebreide waaier van gespecialiseerde vakken, gebaseerd op
de onderzoeksexpertise van de docenten.
• De keuzevakken zijn niet strikt gebonden aan afstudeerrichtingen, dus je kan uit
alle keuzevakken kiezen (uitzondering: afstudeerrichting Biodiversity: Conservation
and Restoration / Biodiversiteit: Behoud en Herstel, zie verder). De promotor van de
Masterproef kan eventueel wel vakken suggereren die nuttig zijn voor de eindverhandeling.
Je kan ook verplichte vakken van een andere afstudeerrichting kiezen als
keuzevak.
• Keuzevakken bedragen 3 tot 6 studiepunten en zijn een mengeling van hoorcolleges,
seminaries, individueel werk, praktisch werk en (buitenlandse) veldstages.
• Er kan ook gekozen worden uit andere opleidingen en zelfs instellingen, mits toelating
van de Onderwijscommissie, en met een maximum van de helft van de studiepunten
voor keuzevakken
• Sommige keuzevakken vereisen voorkennis van een verplicht vak, en daarom kan je ze
pas in het tweede masterjaar volgen
• Sommige keuzevakken worden tweejaarlijks aangeboden, en in dat geval door studenten
van beide Masterjaren tegelijkertijd gevolgd.
• Een deel van de keuzevakken wordt in het Engels ingericht.
• In de afstudeerrichting Biodiversity: Conservation and Restoration (engelstalige
variant) kan je enkel kiezen uit de engelstalige keuzevakken van de lijst, aangezien de
opleiding volledig engelstalig is. In de nederlandstalige variant Biodiversiteit: Behoud
en Herstel dien je te kiezen uit de nederlandstalige keuzevakken van de lijst.
Lijst keuze-opleidingsonderdelen (te kiezen als aanvulling op de verplichte vakken,
zodat op het einde van de masteropleiding minimum 120 sp verworven zijn)
sp
Advanced biostatistics 6
Applied behavioral biology 3
Aquatic ecology 4
Bioakoestiek 4
Energy from biomass 4
Biogeomorphology 3
Bioinformatica 3
Biomechanica 4
Coastal and estuarine management 4
Conservation genetics 6
De plant als systeem 6
Dierenecofysiologie 4
17 |

| 18
Ecologie van de fungi 4
Ecological modelling 6
Ecomorfologie 3
Ecological modelling 4
Eilandbiologie 6
Entomology 4
Evolutie en classificatie van de landplanten 3
Evolutionaire ecologie 4
Gedrag: seminarie en vaardigheden 4
Gentechnologie 4
Geographic information systems 4
Herpetology 3
Infectious disease ecology 4
Mammalogy 4
Marine biology 4
Menselijk gedrag 4
Meteorologie, klimatologie en global change 4
Methoden in de omgevingsbiologie 3
Moleculaire genetica 3
Ornithology 4
Plantenecofysiologie 6
Plant-microbe interacties 3
Polaire ecologie 4
Primatology 4
Recombinant-eiwit-technologie 4
Remote sensing 4
Restoration ecology 4
Scaling in vorm en functie 3
Seminarie biochemie 4
Species conservation and management 6
Systeemecologie 4
Technieken proteoom- en genoomstudie 3
Wetenschappelijk schrijven in het Engels 6

Masterproef
Met de Masterproef toon je aan dat je voldoende kennis en vaardigheden hebt verworven
om, onder begeleiding, een wetenschappelijk onderzoek uit te voeren waarbij je (i) blijk
geeft van de nodige wetenschappelijke bagage; (ii) in staat bent om primaire literatuur
op een kritische manier te verwerken en (iii) de bevindingen op een correcte en adequate
manier in een bondig document kan verwoorden. De Masterproef kan, in overleg tussen
promotor en student, worden opgenomen in het programma als één opleidingsonderdeel
(30 sp) of twee opleidingsonderdelen (deel 1 en deel 2 van resp. 10 en 20 sp). In het laatste
geval neemt de student deel 1 op in zijn/haar programma van het eerste Masterjaar, en
wordt hij/zij hierover apart geëvalueerd. Deel 2 wordt altijd opgenomen in het tweede
Masterjaar. Je kan dus reeds in jaar 1 starten met het praktisch werk, bijvoorbeeld in het
kader van seizoensgebonden veldwerk of van een verblijf in het buitenland.
Je kiest het onderwerp van je Masterproef, in november in het eerste Masterjaar, uit een
lijst met voorstellen die worden aangeboden door promotoren van het departement
Biologie, andere departementen of zelfs andere instellingen (vb. Vlaamse Instelling
voor Technologisch Onderzoek, Zoo, Instituut voor Tropische Geneeskunde, Universiteit
Hasselt,...). Je kan ook zelf een onderwerp voorstellen, op voorwaarde dat je een
promotor vindt die dat wil begeleiden. Tegelijkertijd met de keuze van je masterproef,
leg je ook je keuzevakken vast en je Individueel Project (in de optie “Onderzoek”) of je
Stage/Conservation Internship (in de afstudeerrichting Biodiversity: Conservation and
Restoration / Biodiversiteit: Behoud en Herstel).
De desgevallende evaluatie van deel 1 is gebaseerd op de vorderingen die je maakt in de
voorbereidingsfase van de Masterproef en tijdens de eerste stadia van het onderzoekswerk.
Hiervoor spreek je vooraf met je promotor expliciete kwantitatieve en kwalitatieve criteria
af. Het werk kan de volgende aspecten (of een combinatie daarvan) inhouden:
• Literatuurstudie, al dan niet reeds resulterend in een geschreven tekst
• Uitwerken van een methodologie of proefopzet
• Aanleren van technische of analytische vaardigheden
• Verzamelen van een dataset (geheel of gedeeltelijk), verwerken van de data in een
database
• Analyse van reeds beschikbare datasets
• Basisversie van een theoretisch model of simulatie
De evaluatie van deel 1 gebeurt minimaal aan de hand van een gesprek tussen student,
promotor (hierin eventueel bijgestaan door copromotoren of begeleiders) en twee
assessoren, waarbij je laat zien in welke mate je de vooropgestelde mijlpalen bereikt hebt.
De evaluatie van deel 2 is gebaseerd op het schriftelijke verslag van de Masterproef en
op een openbare verdediging. Dit is eveneens het geval bij masterproeven die geheel in
het tweede Masterjaar worden uitgevoerd en als één geheel worden geëvalueerd. Het
19 |

| 20
referentiemodel voor de Masterproef is een wetenschappelijk artikel in een vaktijdschrift.
De Masterproef wordt in het Nederlands geschreven. Een uitzondering is mogelijk indien de
Masterproef grotendeels of geheel aan een anderstalige instelling wordt voorbereid of indien
de (co-)promotor niet nederlandstalig is. In de afstudeerrichting Biodiversity: Conservation
and Restoration (engelstalige variant) wordt de Masterproef uiteraard ook in het Engels
geschreven.
Elke Masterproef wordt beoordeeld door de promotor (hierin eventueel bijgestaan door
copromotoren of begeleiders) en twee assessoren. Bij de evaluatie wordt in de eerste
plaats rekening gehouden met de kwaliteit van de voorliggende verhandeling. Er wordt
gekeken naar het gehalte van het wetenschappelijke werk, het niveau van de dataverwerking,
de bespreking en de conclusies die worden getrokken, de bondigheid en de
algemene presentatie en schrijfstijl. De kwaliteit van de verdediging, zowel presentatie
als discussie, is ook belangrijk. Aspecten die expliciet beoordeeld werden in deel 1 worden
niet nog eens beoordeeld voor deel 2, maar de beoordeling kan wel rekening houden met
de wijze waarop is tegemoet gekomen aan de opmerkingen die op deel 1 gemaakt werden.

Opleidingsonderdelen
In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de verplichte
opleidingsonderdelen.
Op www.ua.ac.be/ood vind je meer informatie over de andere opleidingsonderdelen, begin-
en eindtermen, werkvormen, evaluatie, noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal.
Afstudeerrichting Cel- en systeembiologie
Plantenbiochemie
In dit opleidingsonderdeel zal de basiskennis van de plantenbiochemie in belangrijke mate
worden verdiept en uitgebreid. De belangrijkste thema’s die daarbij aan bod zullen komen
zijn de fotosynthese en het secundair metabolisme in planten. Wat betreft de fotosynthese
zal in detail besproken worden hoe de koolstoffixatie in C3, C4 en CAM planten verloopt,
en wat daarvan de consequenties zijn voor het gehele plantenmetabolisme. Op het niveau
van de secundaire metabolieten, worden de biosynthese pathways geïllustreerd en de rol
van secundaire metabolieten voor de plant en de mens.
Biochemie en Systeembiologie
Ook dit opleidingsonderdeel bouwt verder op de basiskennis biochemie uit de bachelor.
Met name zal aandacht besteed worden aan de regulatie van het celmetabolisme en
aan onderwerpen die nog weinig aan bod zijn geweest zoals het N-metabolisme, de
biosynthese van biomoleculen o.a. aminozuurbiosynthese,... Daarnaast zal a.d.h.v.
enkele specifieke onderwerpen de integratie van de biochemische pathways in het hele
organisme geïllustreerd worden. Hierbij wordt eerst aandacht besteed aan het weefselspecifiek
metabolisme van de belangrijkste weefsels (zoals lever, vetweefsel en spier).
Daarna wordt deze kennis geïntegreerd, en geïnterpreteerd onder verschillende metabole
en energetische omstandigheden, om op die manier het globaal energiemetabolisme te
leren begrijpen. In een apart hoofdstuk wordt stilgestaan bij fenomenen die te maken
hebben met energieflux, energietransfer, energierijke verbindingen, oxidatieve en nietoxidatieve
fosforlatie, het elektronentransportsysteem, respiratorische complexen, enz...
Celbiologie
Dit opleidingsonderdeel behandelt grondig enkele onderdelen van het hedendaagse celbiologie-onderzoek
en wijst op toepassingsgebieden van deze wetenschap aan de hand
van casussen uit cel-cel contacten, ontwikkelingsbiologie, stamcelonderzoek, heterologe
expressie...
21 |

Animal physiology
De cursus behandelt belangrijke onderdelen uit de dierenfysiologie (hersenfunctie, zintuigperceptie,
energiemetabolisme, hormoonregulatie, thermoregulatie…) die worden
uitgediept en waarrond een aantal verbandhoudende vragen worden beantwoord.
Genoom- en proteoomstudie
Genoomstudie brengt een dieper inzicht aan van de structuur en de functie van het genoom
tijdens de ontwikkeling van organismen. Er wordt vaak verwezen naar courant gebruikte
technieken. Proteoomstudie behelst de analyse van het geheel aan eiwitten en van hun
toestand aanwezig in een systeem (bv. een cel), van hun interactie en van wijzigingen die
gepaard gaan met ontwikkeling. De discipline berust op de technologie om zowel massaal
eiwitten moleculair te identificeren als de bekomen gegevens te beheren en beheersen.
Bijzondere aandacht zal besteed worden aan het complementaire karakter van genomics
en proteomics alsook aan het gebruik van ‘tools’ die tot de bio-informatica behoren.
Ontwikkelingsbiologie
De cursus behandelt de moleculaire mechanismen die de ontwikkeling van dier en plant
sturen: van controle op genexpressie tot controle van weefselvorming en van embryonale
tot adulte ontwikkeling. Nadruk ligt op het gebruik van modelsystemen.
Plant physiology and functional morphology
Het deel Fysiologie behandelt deelprocessen van de vegetatieve en generatieve ontwikkeling,
zaadfysiologie, senescentie, regeneratie en stress resistentie. Het deel Morfologie
behandelt de moderne kennis over enkele typische plantencelkenmerken (vacuole,
celwand, plasmodesmata,...) en belicht de rol van hun eigenschappen bij het functioneren
van weefsels in de watertransportbaan van zaadplanten.
| 22

Geïntegreerd practicum
Dit practicum heeft tot doel om je op een geïntegreerde wijze kennis te laten maken met
verschillende aspecten van plantenbiochemie, plantenfysiologie, dierenfysiologie en
plantenmorfologie. Hierbij wordt de inhoud van meerdere vakken geïllustreerd en worden
verschillende laboratoriumtechnieken aangeleerd. Een greep hieruit:
• Transformatie, selectiecriteria na tranformatie en effect plantenhormonen in
differentiatie
• Gus-expressie
• Zuivering en analyse van plantenhormonen d.m.v. vaste stof extractie, ELISA, HPLC,
-GC-MS
• Effect van zware metalen op celculturen: detectie van actieve zuurstofspecies
• Bepaling opname ascorbaat (vitamine C) in protoplasten van celculturen
• Effect van licht op planten: Shibata-shift en fytochroom
• Analyse van plantenpigmenten (in vitro, in vivo spectrofotometrie, HPLC-UV-
Vis-detectie)
• Celfractionatie en scheiding membraantypes via sucrosegradiëntcentrifugatie, spectrofotometrische
bepaling van merkerenzymen en scheiding van eiwitten via natieve
gelelectroferese (nPAGE)
• Bepalen multixenobiotische weerstand bij aquatische organismen
• Bepalen osmoregulatie en bioaccumulatie zware metalen bij aquatische organismen
a.d.h.v. Atomic Absorption Spectroscopy (AAS) en Inductive Coupled Plasma – Atomic
Emission Spectroscopy (ICP-AES)
• Bepalen van energieverbruik aquatische organismen door het meten van energie -
reserves (compositional approach) en de bepaling van het groeipotentieel (instant fuel
use approach) (zuurstof-elektrodes, Coulter counter, Spectrofotometrie)
• In vitro cultuur (planten en cellen)
• Opzuivering van recombinante eiwitten via affiniteitschromatografie (EIMAC)
• Practische inleiding tot de bioinformatica
• Rol cytoskelet bij beweging en bij aanmaak van de celwand
• Structuur /functie relaties bij de weefsels die de waterhuishouding van de plant
waarmaken
• Organellen van de plantencel: dynamiek, strcutuur en ultrastructuur.
• Licht-, fluorescentie-, confocale- en electronenmicroscopie, ultradunne coupes
• Analyse van expressiepatroon CDKA in delende en stationaire plantencellen
• Proteïne extractie en zuivering op 1D SDS-PAGE
• Zilverkleuring proteïnegelen
• Western blot en immunodetectie van proteïnen op blot a.h.v. colorimetrische methode
met alkalisch fosfatase geconjugeerde antilichamen
23 |

Biostatistics
Na afloop van deze cursus zijn de studenten in staat om een biologische vraagstelling om
te vormen in een statistische vraagstelling. De correcte analyse methode kan toegepast
worden in het pakket R. De statistische resultaten kunnen voorgesteld worden voor een
breed publiek. De volgende topics zullen aan bod komen: ANOVA, two-way ANOVA, mixed
models, regressie, multiple regressie, ANCOVA, generalized mixed models (binomial and
poisson), experimenteel design (inclusief simulatietechnieken), multivariate statistiek
(PCA, factor analyse, ordinatie, MANOVA, discriminant analyse, canonische correlatie).
Individueel Project
Je neemt, onder begeleiding, deel aan een lopend wetenschappelijk onderzoek in één
van de onderzoeksgroepen van het departement en rapporteert over de resultaten in
een projectverslag. Je moet het Individueel Project uitvoeren in een andere onderzoeksdiscipline
en liefst ook in een andere onderzoeksgroep dan de Masterproef. De keuze van
het onderwerp gebeurt op het einde van de 1e semester in het eerste Masterjaar. Het
Individueel Project wordt geëvalueerd door de promotor (eventueel bijgestaan door copromotor
of projectbegeleiders) en een assessor.
Afstudeerrichting Evolutie- en Gedragsbiologie
Macro-evolutie
Je verdiept je in onderwerpen als speciatie (de verschillende modellen), vermeende trends
binnen evolutielijnen, diversificatiesnelheden, tempo van evolutie, evolutionaire ontwikkelingsbiologie
(evo-devo) en hoe dit mee de evolutie van de grote bouwplannen kan
verklaren.
Fylogenie en systematiek
Dit opleidingsonderdeel bevat een theoretisch gedeelte met inleiding tot de theoretische
systematiek, met onderwerpen als soortconcept, definitie hogere taxa, cladisme, opstellen
van fylogenetische bomen en gebruik ervan in de “comparative method” (inclusief oefeningen
met software). In een seminariegedeelte werk je een case-study uit over de
fylogenie van een taxon, een evolutionaire gebeurtenis, of een discussiepunt binnen de
fylogenetische systematiek
| 24

Ecology of populations and communities
In dit opleidingsonderdeel ga je in op de vraag waarom sommige organismen op de ene
plaats en op het ene moment talrijk zijn, terwijl dat elders of op een ander moment niet
zo is. Je gaat na wat het belang is van demografie voor de dynamiek van een populatie
en hoe je dat onderzoekt. Er wordt veel aandacht besteed aan intra- en interspecifieke
interacties tussen individuen en vooral het effect daarvan op populatieniveau. In dat kader
kijk je naar fenomenen zoals intra- en interspecifieke competitie, herbivorie, plant-insect
relaties, parasitisme, predatie,... Je leert populatiedynamische patronen onderzoeken en
het belang van zowel deterministische mechanismen als stochasticiteit herkennen. Je
raakt vertrouwd met de ecologie als een formele wetenschap die inzichten uitwerkt tot
(mathematische) modellen en je leert dergelijke modellen gebruiken en interpreteren.
Behavioral ecology
Dit opleidingsonderdeel richt zich op de analyse van gedragsvariatie in een evolutionair
kader aan de hand van hoorcolleges en seminariewerk (literatuurstudie en synthese van
verschillende theorieën/benaderingen rond een specifieke gedragsvorm). Onderwerpen
die uitgebreid aan bod komen zijn o.a. seksuele selectie, reproductieve strategieën, communicatie,
conflictgedrag en coöperatie, inleiding tot speltheorie als theoretisch kader
voor het begrijpen van evolutionair stabiele strategieën .
Evolutionary and ecological physiology
Dit opleidingsonderdeel geeft je een overzicht van aspecten van het fysische milieu die van
belang zijn in de biologie van organismen en populaties. Je maakt kennis met methoden
om het fysische milieu te kwantificeren. Je ontdekt hoe organismen reageren op veranderingen
in hun fysische omgeving: gedragsveranderingen, acclimatie en genetische
adaptatie van fysiologische parameters en je leert methoden om die organismale responsen
te meten. Er is speciale aandacht voor een aantal punten van onderzoek: trade-off
specialist/generalist, evolutionaire flexibiliteit van fysiologische variabelen, adaptieve
waarde acclimatie, kosten en baten van fenotypische plasticiteit.
Functionele morfologie vertebraten
Dit opleidingsonderdeel focust op de werking van het bewegingsapparaat (spier-botsysteem)
bij vertebraten. De nadruk ligt daarbij op twee belangrijke ecologische functies
(nl. de locomotie en de voedselopname), die in grote mate mee de fitness van organismen
bepalen. De verschillende specifieke functies (zwemmen, vliegen, terrestrische locomotievormen,
aquatische en terrestrische voeding...) worden gekoppeld aan hun morfologische
specialisaties.
25 |

Practicum Organismale biologie
De praktijk van het onderzoek voorgesteld in de cursussen ‘Evolutionaire en Ecologische
Fysiologie’ en ‘Functionele Morfologie Vertebraten’ wordt toegelicht. Concreet betekent
dit dat je op het niveau van het organisme praktische oefeningen zal uitvoeren die je
moeten toelaten om onderzoekservaring op te doen en inzichten te verwerven in het
domein van de thermische biologie, het energiemetabolisme en de werking van spier-botsystemen.
Je werkt een onderzoekstopic uit in groep (3-4 pers), met eerst een inhoudelijke
verwerking van een aantal onderzoeksartikels. Vervolgens zet je in samenspraak met de
begeleider een experiment op en voert dat uit. Data worden verder geanalyseerd en in
een verslag gepresenteerd en bediscussieerd. De resultaten worden finaal aan de groep
gepresenteerd.
Biostatistics
Na afloop van deze cursus zijn de studenten in staat om een biologische vraagstelling om
te vormen in een statistische vraagstelling. De correcte analyse methode kan toegepast
worden in het pakket R. De statistische resultaten kunnen voorgesteld worden voor een
breed publiek. De volgende topics zullen aan bod komen: ANOVA, two-way ANOVA, mixed
models, regressie, multiple regressie, ANCOVA, generalized mixed models (binomial and
poisson), experimenteel design (inclusief simulatietechnieken), multivariate statistiek
(PCA, factor analyse, ordinatie, MANOVA, discriminant analyse, canonische correlatie).
Behavioral physiology
Dit opleidingsonderdeel beschrijft en analyseert de mechanismen van proximale causaliteit
van gedrag. Onderwerpen die aan bod komen zijn: fysiologische basis van gedrag
met de nadruk op neurofysiologie, relaties tussen gedrag en hormonen, evolutionaire
neurobiologie, cerebrale coördinatie, psychobiologische en biopsychologische topics, cognitieve
en leerprocessen.
Individueel Project
Je neemt, onder begeleiding, deel aan een lopend wetenschappelijk onderzoek in één
van de onderzoeksgroepen van het departement en rapporteert over de resultaten in een
projectverslag. Je moet het Individueel Project uitvoeren in een andere onderzoeksdiscipline
en liefst ook in een andere onderzoeksgroep dan de Masterproef. De keuze van
het onderwerp gebeurt op het einde van de 1e semester in het eerste Masterjaar. Het
Individueel Project wordt geëvalueerd door de promotor (eventueel bijgestaan door copromotor
of projectbegeleiders) en een assessor.
| 26

Afstudeerrichting Ecologie en Milieu
Fysische ecologie
Een aantal ecologische fenomenen zijn fysisch in hun oorzaken en fysiologisch in hun
gevolgen. Dit opleidingsonderdeel maakt je bedreven in het meten en en analyseren van
de interacties tussen organismen en/of gemeenschappen en hun fysisch milieu, meer in
het bijzonder de uitwisselingen van straling (kort- en langgolvig, stralingsbalans), warmte
(convectie, conductie), massa (verdamping, fotosynthese, respiratie, enz.) en momentum.
Aan de hand van vraagstukken pas je de theorie toe op planten, dieren of de mens.
Landscape ecology
Je leert de basisprincipes van opbouw van het landschap en de voornaamste landschapsvormende
factoren. Je onderzoekt de relatie tussen grote landschapseenheden (natuurlijk
zowel als antropogeen) onderling en met het abiotische milieu. Je voert een effectieve
landschapsstudie uit aan de hand van thematische kaarten en geografische literatuur.
Paleo-ecologie
De Paleo-ecologie beoogt de reconstructie van het milieu in het verleden. De kennis van
het paleomilieu is bijvoorbeeld onontbeerlijk gebleken om de gevolgen in te schatten van
de huidige milieu-veranderingen, inclusief deze van het klimaat. De discipline steunt op
de interpretatie van fossiele fauna’s en flora’s in hun stratigrafische en geomorfologische
context. De doelstelling van deze cursus is de student te laten kennis maken met de multidisciplinaire
methodiek die hiervoor nodig is (o.a. ook het palynologisch onderzoek). Je
gaat na hoe hiermee de overgang van het Pleistoceen naar het Holoceen, en het verdere
verloop van het Holoceen, kan gereconstrueerd worden. Een aantal case-studies over
uiteenlopende onderwerpen, zoals bv. de verzuring van de oppervlaktewateren, de reconstructie
van de veranderingen in zeespiegelniveau en ijsbedekking in de arctische oceaan,
de impact van de neolithische mens op het landschap, zal dit illustreren.
Plant ecology
Dit opleidingsonderdeel behandelt de interacties tussen planten en hun omgeving. De
doelstelling is inzicht te bekomen in de invloed van omgevingsfactoren en in de reacties
van de planten op hun milieu. Hierbij komen zowel de directe effecten van veranderingen
in milieufactoren ter sprake als de indirecte effecten via acclimatisatie. Volgende thema’s
komen uitgebreid aan bod: planten en straling/klimaat, fotosynthese, plantengroei,
productiviteit en koolstofbudget, plant-water relaties, stomata en waterbalans, energiebalans,
opname van minerale nutriënten, stikstofhuishouding, planten onder stress
(straling, droogteresistentie), atmosferische pollutie.
27 |

Ecology of populations and communities
In dit opleidingsonderdeel ga je in op de vraag waarom sommige organismen op de ene
plaats en op het ene moment talrijk zijn, terwijl dat elders of op een ander moment niet
zo is. Je gaat na wat het belang is van demografie voor de dynamiek van een populatie
en hoe je dat onderzoekt. Er wordt veel aandacht besteed aan intra- en interspecifieke
interacties tussen individuen en vooral het effect daarvan op populatieniveau. In dat kader
kijk je naar fenomenen zoals intra- en interspecifieke competitie, herbivorie, plant-insect
relaties, parasitisme, predatie,... Je leert populatiedynamische patronen onderzoeken
en het belang van zowel deterministische mechanismen als stochasticiteit herkennen.
Je raakt vertrouwd met de ecologie als een formele wetenschap die inzichten uitwerkt tot
(mathematische) modellen en je leert dergelijke modellen gebruiken en interpreteren.
Ecosystem types
Tijdens een aantal hoorcolleges worden een aantal belangrijke vegetatietypes besproken:
Hoe kunnen we ze herkennen? Waar in het landschap komen ze voor? Waarin verschilt
hun ecologie van die van andere ecosystemen? Tijdens excursies en/of een zelfstandig
groepswerk wordt dit thema dan verder uitgewerkt.
Milieustress
Je krijgt een gedetailleerd overzicht van alle milieuproblemen, m.i.v. hun oorzaken,
fysiologische en ecologische impact, remediëring, en maatschappelijke context:
klimaatverandering (CO2, opwarming van de aarde), pollutie (troposferisch ozon, zware
metalen, ...), UV-B en afbraak van de ozonlaag, eutrofiëring, habitatfragmentatie, enz.
Biostatistics
Na afloop van deze cursus zijn de studenten in staat om een biologische vraagstelling om
te vormen in een statistische vraagstelling. De correcte analyse methode kan toegepast
worden in het pakket R. De statistische resultaten kunnen voorgesteld worden voor een
breed publiek. De volgende topics zullen aan bod komen: ANOVA, two-way ANOVA, mixed
models, regressie, multiple regressie, ANCOVA, generalized mixed models (binomial and
poisson), experimenteel design (inclusief simulatietechnieken), multivariate statistiek
(PCA, factor analyse, ordinatie, MANOVA, discriminant analyse, canonische correlatie).
| 28

Terreincursus ecohydrologie - Ecohydrology field course
Tijdens deze stage krijg je als student (in groepjes van gemiddeld 4) een onderzoeksvraag
voorgeschoteld. Het is de bedoeling dat de groepen eerst brainstormen over de onderzoeksvraag
en zelf een methodologie voorstellen om deze vraag te beantwoorden.
Dit methodologisch ontwerp wordt dan voor het vertrek op stage besproken met de
begeleiders en verfijnd.
De stage zelf vindt plaats in de vallei van de Biebrza-rivier in Oost-Polen, een natuurreservaat
dat slechts beperkt vervuild is en waar traditioneel landgebruik zoals handmatig
maaien nog voorkomt. Het reservaat omvat heel veel moerassen, vandaar dat je voor het
vertrek een aantal lessen ‘moerasecologie’ krijgt.
Tijdens de stage, die 8-9 dagen duurt, voer je het veld- (en labo-) werk uit om de opdracht
tot een goed einde te brengen. Om de prijs te drukken wordt er gekampeerd.
Na de stage analyseren de studenten hun resultaten statistisch, en geven een voordracht
over hun bekomen resultaten.
Individueel Project
Je neemt, onder begeleiding, deel aan een lopend wetenschappelijk onderzoek in één van
de onderzoeksgroepen van het departement en rapporteert over de resultaten in een projectverslag.
Je moet het Individueel Project uitvoeren in een andere onderzoeksdiscipline
en een andere onderzoeksgroep dan de Masterproef. De keuze van het onderwerp gebeurt
op het einde van de 1e semester in het eerste Masterjaar. Het Individueel Project wordt
geëvalueerd door de promotor (eventueel bijgestaan door co-promotor of projectbegeleiders)
en een assessor.
29 |

Afstudeerrichting Biodiversity: Conservation and Restoration /
Biodiversiteit: Behoud en Herstel
De engelstalige variant van deze afstudeerrichting wordt zoals hoger vermeld volledig in het
Engels ingericht. In de nederlandstalige variant zijn de verplichte opleidingsonderdelen eveneens
grotendeels in het Engels.
Landscape ecology
Je leert de basisprincipes van opbouw van het landschap en de voornaamste landschapsvormende
factoren. Je onderzoekt de relatie tussen grote landschapseenheden (natuurlijk
zowel als antropogeen) onderling en met het abiotische milieu. Je voert een effectieve
landschapsstudie uit aan de hand van thematische kaarten en geografische literatuur.
Conservation biogeography
In deze cursus maak je kennis met de fundamentele principes achter de patronen van
biodiversiteit:
• macro-ecologische patronen (soortenrijkdom, endemisme, gemeenschapsstructuur)
en de factoren verantwoordelijk voor deze patronen (productiviteit, seizoenaliteit, …)
• soortspecifieke correlaties tussen distributie en zeldzaamheid (lichaamsgrootte, life
history traits, trofisch niveau, dispersievermogen)
• biogeografische principes en theorieën (paleobiogeografie, eilandbiogeografie, community
assembly)
| 30
Daarnaast leer je de indicatoren en maten van biodiversiteit gebruiken en maak je kennis
met de biogeografische regio’s.
Het tweede deel behandelt de belangrijkste bedreigingen van de biodiversiteit, de biodiversiteitshotspots
in de wereld, en de de indicatorwaarde van soorten. Je leert ook
methoden voor het kiezen van gebieden die prioritair moeten beschermd worden, op basis
van diversiteitsindicatoren (incl. principes van design van reservaten en gap analyse).
Plant ecology
Dit opleidingsonderdeel behandelt de interacties tussen planten en hun omgeving. De
doelstelling is inzicht te bekomen in de invloed van omgevingsfactoren en in de reacties
van de planten op hun milieu. Hierbij komen zowel de directe effecten van veranderingen
in milieufactoren ter sprake als de indirecte effecten via acclimatisatie. Volgende thema’s
komen uitgebreid aan bod: planten en straling/klimaat, fotosynthese, plantengroei,
productiviteit en koolstofbudget, plant-water relaties, stomata en waterbalans, energiebalans,
opname van minerale nutriënten, stikstofhuishouding, planten onder stress
(straling, droogteresistentie), atmosferische pollutie.

Ecology of populations and communities
In dit opleidingsonderdeel ga je in op de vraag waarom sommige organismen op de ene
plaats en op het ene moment talrijk zijn, terwijl dat elders of op een ander moment niet
zo is. Je gaat na wat het belang is van demografie voor de dynamiek van een populatie
en hoe je dat onderzoekt. Er wordt veel aandacht besteed aan intra- en interspecifieke
interacties tussen individuen en vooral het effect daarvan op populatieniveau. In dat kader
kijk je naar fenomenen zoals intra- en interspecifieke competitie, herbivorie, plant-insect
relaties, parasitisme, predatie,... Je leert populatiedynamische patronen onderzoeken en
het belang van zowel deterministische mechanismen als stochasticiteit herkennen.Je
raakt vertrouwd met de ecologie als een formele wetenschap die inzichten uitwerkt tot
(mathematische) modellen en je leert dergelijke modellen gebruiken en interpreteren.
Habitat conservation
Na een aantal inleidende theorieën komen de volgende thema’s aan bod: identificatie
van kwetsbare ecosystemen, bescherming van waardevolle/beschermde gebieden
door connectiviteit, conflicten tussen mens en natuur (bv jacht en andere vormen van
exploitatie), sustainable management van bossen en certificatie-schema’s, biodiversiteit
in landbouwgebieden.
Species conservation and management
Problematiek van kleine en versnipperde populaties; modellen van ruimtelijk gestructureerde
populaties, met bijzondere aandacht voor metapopulaties; toepassing van
individugebaseerde en ruimtelijk expliciete populatiemodellen voor het bepalen van
minimum leefbare populatiegrootte. Concepten en modellen voor het beheer van geëxploiteerde
populaties, strategieën voor optimale oogst en de rol van economische
wetmatigheden in de realisatie daarvan. Eigenschappen van populaties van pestsoorten,
de invloed van omgevingsstochasticiteit op populatie-explosies; voorspellings- en simulatiemodellen;
bio-economische aspecten van plaagdierbestrijding.
Natuurbehoud en maatschappij
Dit opleidingsonderdeel wordt ingericht als een lessenreeks met gastsprekers. Topics:
• duurzaamheid: historiek van het concept, concept “natuurlijk kapitaal”, resiliëntie,
“environmental utilization space”, ecologische voetafdruk
• ethische aspecten: intrinsieke waarde van natuur, anthropocentrisme vs. fysiocentrisme,
rechten van inheemse volkeren, beleidsmakers vs. beneficiaries
• economische waardering van natuur: direct-use vs. non-direct-use values, waarde
van ecosystem services, ecosystem health, handel in emissierechten, theory of public
goods
• conservation targets, hun selectie, en bepaling van het succes van conservation
• beleid: globaal, EU, NW Europa; internationale verdragen; juridische aspecten en
wetgeving
31 |

Biostatistics
Na afloop van deze cursus zijn de studenten in staat om een biologische vraagstelling om
te vormen in een statistische vraagstelling. De correcte analyse methode kan toegepast
worden in het pakket R. De statistische resultaten kunnen voorgesteld worden voor een
breed publiek. De volgende topics zullen aan bod komen: ANOVA, two-way ANOVA, mixed
models, regressie, multiple regressie, ANCOVA, generalized mixed models (binomial and
poisson), experimenteel design (inclusief simulatietechnieken), multivariate statistiek
(PCA, factor analyse, ordinatie, MANOVA, discriminant analyse, canonische correlatie).
Ecosystem types
Tijdens een aantal hoorcolleges wordt een aantal belangrijke vegetatietypes besproken:
Hoe kunnen we ze herkennen? Waar in het landschap komen ze voor? Waarin verschilt
hun ecologie van die van andere ecosystemen? Tijdens excursies en/of een zelfstandig
groepswerk wordt dit thema dan verder uitgewerkt.
Terreincursus ecohydrologie – Ecohydrology field course
Tijdens deze stage krijg je als student (in groepjes van gemiddeld 4) een onderzoeksvraag
voorgeschoteld. Het is de bedoeling dat de groepen eerst brainstormen over de onderzoeksvraag
en zelf een methodologie voorstellen om deze vraag te beantwoorden. Dit
methodologisch ontwerp wordt dan voor het vertrek op stage besproken met de begeleiders
en verfijnd.
| 32
De stage zelf vindt plaats in de vallei van de Biebrza-rivier in Oost-Polen, een natuurreservaat
dat slechts beperkt vervuild is en waar traditioneel landgebruik zoals handmatig
maaien nog voorkomt. Het reservaat omvat heel veel moerassen, vandaar dat je voor het
vertrek een aantal lessen ‘moerasecologie’ krijgt.
Tijdens de stage, die 8-9 dagen duurt, voer je het veld- (en labo-) werk uit om de opdracht
tot een goed einde te brengen. Om de prijs te drukken wordt er gekampeerd.
Na de stage analyseren de studenten hun resultaten statistisch, en geven een voordracht
over hun bekomen resultaten.
Geographic information systems
De bedoeling van dit vak is om inzicht te verwerven in de basisprincipes van GIS
(Geografische Informatie Systemen). Er wordt ruime aandacht besteed aan de ontwikkeling
van praktische GIS vaardigheden en toepassingen.De ruimtelijke presentatie,
analyse en modellering van gegevens in een GIS (Geografisch Informatie Systeem) is
essentieel voor milieu-wetenschappers, zoals biologen en bio-ingenieurs. In een eerste,
theoretische deel van deze cursus worden een aantal basisprincipes van GIS uitgelegd,
zoals de datastructuur in een GIS (vectorieel, raster, attributen), dataverwerving en

-invoer (geo-referentie, kaart-digitalisatie, classificatie van remote sensing beelden,
LIDAR,...), dataconversie, ruimtelijke interpolatie (Kriging, triangulatie), fouten en filtering,
ruimtelijke analyse (o.a. overlay, zonale indeling, nearest distance, analyse van
digitale hoogtemodellen), cartografische presentatie, inleiding tot ruimtelijk-dynamisch
modelleren. In een tweede, praktisch gedeelte wordt ruime aandacht besteed aan een
aantal praktische oefeningen en opdrachten (in Arcview, Idrisi en/of Mapinfo), waarin de
theoretische kennis wordt toegepast, en wordt er kennis gemaakt met GIS-databronnen
op het internet (bv. Agiv, Geocommunity,…).
Conservation genetics
De biologische diversiteit van de planeet neemt in snel tempo af door directe en in directe
gevolgen van menselijke activiteit. De discipline van conservation genetics richt zich op
processen die zich afspelen binnen kleine en gefragmenteerde populaties en over praktische
benaderingen om de schadelijke effecten daarvan te minimaliseren. Met af nemende
populatiegrootte en het verlies van genetische diversiteit vermindert ook het vermogen
van soorten om zich aan te passen aan veranderingen in het milieu, met inteelt en een
verminderde conditie als gevolg. Het doel van deze cursus is om de student te laten kennismaken
met de relatief jonge discipline van de conservation genetics.
Restoration ecology
De cursus bestaat uit een aantal onderdelen. Vooreerst wordt een overzicht gegeven van
de ecologische achtergronden, alsmede van de maatschappelijke inbedding van het vakgebied.
Vervolgens wordt dieper ingegaan op de problemen en mogelijkheden van herstel
in een aantal geselecteerde ecosystemen. Uiteindelijk wordt een reeële case study in
groepjes verder uitgewerkt. Hierbij is het de bedoeling dat een gebiedsontwikkelingsplan
gemaakt wordt. Naast de hoorcolleges en de case study vormen verschillende excursies
een essentieel onderdeel van de cursus. Hierbij worden diverse praktijk voorbeelden
bezocht.
Conservation internship
Deze stage zal georganiseerd worden in samenwerking met externe organisaties die actief
zijn op gebied van conservation/restoration, bv NGO’s zoals Natuurpunt of Greenpeace,
overheidsinstellingen zoals het Agentschap voor Natuur en Bos, enz. Tijdens de stage
worden de studenten getraind in het toepassen van hun inzicht, kennis en vaardigheden
op een praktische conservation/restoration problematiek, bv het selecteren van prioritaire
habitats in conservation/restoration planning, de gevolgen van wetgeving en internationale
verdragen over conservation/restoration, problemen rond ex situ conservation
zoals in dierentuinen, conflicten tussen conservation/restoration doelstellingen en de
samenleving, enz. De student heeft zowel een supervisor binnen de opleiding als een
externe stagebegeleider en maakt een stageverslag. De begeleiding is individueel, hetzij in
het Engels of in het Nederlands, alnaargelang de onderwijstaal van de afstudeerrichting.
33 |

Studeren in het buitenland
| 34
De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma’s
zoals ERASMUS. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep studenten één semester aan
een buitenlandse universiteit.
In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen samenwerkingsakkoorden
gesloten met heel wat universiteiten in West- en Centraal Europa.
Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa. Op bilaterale basis (buiten het
kader van ERASMUS) werden wereldwijd uitwisselingsprogramma’s uitgewerkt. In het
kader van Internationale Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal
maanden in een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse
partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan de Universiteit
Antwerpen.
Meer info op www.ua.ac.be/dis

Onderwijs en examens
Master in BaMa
In heel Europa werd het BaMa-systeem ingevoerd, na het ondertekenen van het
Bologna-akkoord. Alle bestaande opleidingen in het hoger onderwijs werden omgevormd
tot academische en professionele bachelor- en masteropleidingen. Meer informatie over
het BaMa-systeem vind je op www.ua.ac.be.
In Vlaanderen zijn alle masteropleidingen academisch. Elke masteropleiding aan de
Universiteit Antwerpen heeft specifieke toelatingsvoorwaarden. In elk geval heb je een
professioneel of een academisch bachelordiploma behaald, als je inschrijft voor een
masteropleiding. Afhankelijk van het diploma dat je reeds op zak hebt, kan je ofwel
rechtstreeks instromen in een masteropleiding, ofwel eerst een s chakelprogramma (na een
professionele bacheloropleiding) of een voorbereidingsprogramma (na een a cademische
bacheloropleiding) doorlopen. Visueel kunnen we dit als volgt voorstellen:
Academische Bachelor ➞ Academische Master
Academische Bachelor ➞ Voorbereidingsprogramma ➞ Academische Master
Professionele Bachelor ➞ Schakelprogramma ➞ Academische Master
Semestersysteem en examens
Dankzij de nieuwe bachelor- en masterstructuur en het flexibiliserings systeem heb je als
student meer keuzemogelijkheden gekregen om je studieprogramma in te vullen. In elke
faculteit adviseren studietrajectbegeleiders over de samenstelling van je programma en
over de aangeboden keuzemogelijkheden.
Het is echter belangrijk voldoende vooruitgang te boeken in je studietraject en in een
redelijke tijd je diploma te behalen. Daarom heeft de Universiteit Antwerpen een systeem
van studievoortgangbewaking en -begeleiding opgezet; de faculteit zal je studieprestaties
volgen en kan je bindende voorwaarden opleggen wanneer je niet de helft van de studiepunten
van het goedgekeurde studieprogramma van het academiejaar hebt behaald!
Het volledige onderwijs- en examenreglement vind je terug op www.ua.ac.be/OER.
Leerkrediet
Hoe werkt het leerkrediet?
Het leerkrediet werkt eveneens met studiepunten. Elke student krijgt 140 studiepunten
bij zijn eerste inschrijving in het Vlaams hoger onderwijs. Voor elk opleidingsonderdeel
waarvoor je inschrijft wordt het leerkrediet verminderd met de overeenkomstige studiepunten.
Wanneer je slaagt voor dat opleidingsonderdeel, komen die studiepunten er terug
bij. De eerste 60 studiepunten die je verwerft, krijg je dubbel terug.
35 |

Voor wie?
Het leerkrediet is van toepassing op alle studenten die zich inschrijvingen met een diplomacontract
voor een initiële opleiding (de bachelors en de masters) en voor alle inschrijvingen
met een creditcontract.
Opleiding afgewerkt?
Na het behalen van je bachelordiploma, behoud je je leerkrediet. Als je een masterdiploma
behaalt, wordt het startkapitaal van 140 studiepunten van je saldo afgetrokken. Als je studietraject
perfect is verlopen, heb je dan nog 60 studiepunten over.
Onvoldoende leerkrediet
Als je geen of een negatief leerkrediet hebt, mag de instelling voor hoger onderwijs je
inschrijving weigeren.
| 36
Als je onvoldoende studiepunten hebt voor de opleiding of het programma waarvoor je wilt
inschrijven, kan de instelling extra studiegeld vragen voor de studiepunten die je tekort
komt of je inschrijving beperken tot het aantal studiepunten waarover je nog beschikt.
Aan de Universiteit Antwerpen wordt géén verhoogd inschrijvingsgeld gevraagd. Je hebt
wel van de betrokken faculteit de toelating tot inschrijven nodig en deze zal in de meeste
gevallen je studieprogramma beperken.
Het aantal studiepunten dat je opneemt door je inschrijving in opleidingsonderdelen en
het aantal studiepunten waarvoor je credits behaalt via de examens is dus belangrijk!
Het is een maatstaf voor studiesucces en studievoortgang en kan gevolgen hebben voor
jouw recht op verder studeren en jouw sociaal statuut als student! Daarom is het belangrijk
om doordacht te kiezen, je in te zetten voor je studie en ook administratief tijdig met alles
in orde te zijn!
Meer info: www.ua.ac.be/studiepunten.

Studiebegeleiding
Studieadvies en studentenbegeleiding
De Dienst voor Studieadvies en Studentenbegeleiding helpt je vanaf het moment dat je
voor het eerst inschrijft tot aan het moment waarop je je diploma ontvangt. Je kan op elke
campus terecht bij een studentenbegeleider, na afspraak via het Studenten Informatie
Punt (T +32 3 265 48 72). Onze dienst voorziet begeleiding op volgende domeinen:
Informatie en advies over studeren in het hoger onderwijs
Dit kan handelen over studierichtingen binnen en buiten de Universiteit Antwerpen, maar
ook over het leerkrediet, het onderwijs- en examen reglement, enz.
Begeleiding bij het maken van je studiekeuze, twijfels over je studierichting
Weten wat je wilt, is soms makkelijker gezegd dan gedaan. Samen met een studentenbegeleider
kan je aan de hand van gesprekken en oefeningen meer zicht krijgen op je
persoonlijkheid, capaciteiten, interesses en de studierichtingen die daarbij passen, al dan
niet in het kader van heroriëntering.
Begeleiding omtrent studievaardigheden, studieplanning en uitstelgedrag
Een studentenbegeleider kan je studievaardigheden helpen aanscherpen (hoe verwerk je
grote hoeveelheden leerstof, hoe maak je een schema, hoe maak je goede nota’s) en je
helpen bij het maken van realistische planningen en oefeningen om je uitstelgedrag tegen
te gaan.
Psychologische begeleiding en psychotherapie
Wanneer je geconfronteerd wordt met persoonlijke problemen die je studies belemmeren
(faalangst, rouwverwerking, relatieproblemen, …), kan je terecht bij een studentenbegeleider
die samen met jou nagaat welke hulp je het best kan gebruiken. Dit kan gaan
over een kortere begeleiding, het volgen van een training, het volgen van een langdurige
psychotherapie of een gepaste doorverwijzing. Alles gebeurt steeds op vrijwillige basis.
Begeleiding van studenten met een functiebeperking, topsport of kunstbeoefening
Als student met een functiebeperking (fysische handicap of chronische ziekte, leerprobleem,
concentratieprobleem, stoornis binnen het autismespectrum of psychisch
probleem ...), sport- of kunstbeoefening kan je bijzondere faciliteiten aanvragen voor
onderwijs en/of examens. Hiervoor is een attest vereist.
Meer info: www.ua.ac.be/bijzonderefaciliteiten of in de folder ‘Studeren met een functiebeperking,
topsport- of kunstbeoefening’.
37 |

Afstudeerbegeleiding en beroepskeuze
Tot slot kan je bij ons terecht voor hulp bij je zoektocht naar jobs passend bij je persoonlijkheid,
capaciteiten en interesses, voor informatie over verdere studies na het behalen
van een diploma, sollicitatietips, enz.
| 38
Het aanbod groepsgerichte begeleiding en trainingen wordt elk semester bekend
gemaakt via affiches, folders, brochures, op Blackboard en via mail. Kijk ook zeker op
www.ua.ac.be/studentenbegeleiding.
Nuttige websites
masteropleidingen
Op www.ua.ac.be/studiekiezer vind je uitgebreide informatie over alle masteropleidingen
die de Universiteit Antwerpen inricht. Je kan vanuit deze URL ook doorklikken naar de
website van een faculteit.
toekomstige studenten
Infodagen
Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen informatiedagen voor leerlingen van het
secundair onderwijs. Deze hebben plaats in maart en april. Naast een algemene en een
specifiek studiegerichte infosessie kan je aan de infostanden cursussen inkijken en een
aantal brochures verkrijgen. Je krijgt de gelegenheid tot vragen stellen en desgewenst tot
een persoonlijk gesprek. Vooraf inschrijven is niet nodig.
Meer info op www.ua.ac.be/infodagen.
Infomarkt
Twijfel je nog over je studiekeuze? Wil je nog graag een bevestiging van je keuze? Dan kan
je terecht op de infomarkt in september. Bachelor-, schakel, master- en master-na-masterprogramma’s
komen aan bod, alsook “flexibel studeren en avondonderwijs”. Aan de
infostanden kan je cursussen inkijken, brochures verkrijgen en bijkomende vragen stellen
aan de medewerkers van de opleidingen en studentenbegeleiders. Vooraf inschrijven is
niet nodig. Meer info op www.ua.ac.be/infodagen.
Inschrijven
Praktische informatie in verband met inschrijvingen vind je op: www.ua.ac.be/inschrijven.
Studentenportaal
Op het studentenportaal https://blackboard.ua.ac.be vind je algemene informatie die
voor jou als student nuttig kan zijn: de academische kalender, de computer- en netwerkinfrastructuur,
blackboard, beschikbare cursussen, financiering, huisvesting, sociale
voorzieningen, eten en drinken op de campussen, studentenjobs, studentenclubs, sport,
contactpersonen studieloopbaanbegeleiding per faculteit, doctoreren, enz..

Bibliotheek
De Universiteit Antwerpen heeft een uitgebreide collectie boeken ter beschikking voor
studenten en personeel. Op de Stadscampus bevindt zich een gloednieuwe bibiliotheek
voor de humane en sociale wetenschappen. Op de campus Middelheim, Groenenborger
en Drie Eiken zijn de bibliotheken voor de exacte en medische wetenschappen gehuisvest.
Meer info op http://lib.ua.ac.be.
Begin academiejaar
Het academiejaar 2011-2012 start op maandag 26 september 2011.
wegbeschrijving naar de vier campussen
Op www.ua.ac.be/route kan je de wegbeschrijving naar de verschillende campussen
terugvinden. De vier campussen zijn campus Drie Eiken, Stadscampus, campus
Groenenborger en campus Middelheim.
39 |

Meer info?
Faculteit Wetenschappen
Campus Groenenborger, gebouw G
Groenenborgerlaan 171
2020 Antwerpen
| 40
Pascale Claes
T +32 3 265 32 13
pascale.claes@ua.ac.be
Voor inhoudelijke vragen over het curriculum en studiekeuze kan je ook terecht bij:
Prof. dr. Ivan Nijs (voorzitter Onderwijscommissie)
ivan.nijs@ua.ac.be
Prof. dr. Lieven Bervoets (ondervoorzitter Onderwijscommissie)
lieven.bervoets@ua.ac.be
Meer informatie over Biologie, collegeroosters, examens, curriculum, etc vind je via doorklikken
op volgende websites:
www.ua.ac.be –> faculteiten –> wetenschappen –> biologie: info voor studenten
Studenten Informatie Punt (STIP)
Stadscampus, Gebouw E (Agora), 1ste verdieping
Grote Kauwenberg 2
2000 Antwerpen
T +32 3 265 48 72
stip@ua.ac.be

Leon...
De nieuwe
Da Vinci.