Supporter 40 - Sport en Ontwikkelingslanden

SImON KUPER.(1969).is.
een.Brits.journalist.en.auteur.
op.het.gebied.van.sport.en.
geschiedenis..Hij.schrijft.voor.
onder.andere.de.Financial
Times, Hard Gras.en.Vrij
Nederland..
WAARDE
Het klinkt zo mooi: ‘Sport ontwikkelt’. Het is een
mantra van de ontwikkelingsindustrie geworden.
En daarom dansen ontwikkelingswerkers verkleed
als condooms voor Afrikaanse voetbalwedstrijden,
of worden Palestijnse en Israelische kinderen
opgetrommeld om samen te gaan basketballen.
Van sport leer je toch regels, respect en samenwerking?
Dat zie je aan, eh, Diego Maradona,
Mike Tyson, en al die Amerikaanse college-atleten
die vrouwelijke medestudentes lastig vallen.
‘Sport voor ontwikkeling en vrede is inmiddels
breed erkend als effectief middel’, concludeerde
dan ook de conferentie More than Child’s Play van
het Institute for Social Studies in Den Haag vorig
jaar. De VN wil zelfs dat sport bijdraagt aan het
halen van de millenniumdoelstellingen. Ook ik vind
sport leuk, en ben erg voor sportwoordgrappen
als ‘Kick AIDS Out’, maar toch wil ik in de
tegenaanval.
Ten eerste wéten we simpelweg niet of sport
ontwikkelt. De sport-voor-ontwikkelingsindustrie
wordt vooral door gelovigen bevolkt, want pas als
je zegt dat sport ontwikkeling stimuleert, krijg je
geld voor je sportontwikkelingsproject. Helaas
ontbreekt het bewijs.
Dergelijke projecten worden
zoals bekend amper door
onafhankelijke buitenstaanders
beoordeeld.
Daarom geeft zelfs het
eindrapport over More than
Child’s Play toe: ‘Empirisch
bewijs voor effectieve
strategieën en methodes
ontbreekt nog altijd.’ Dat vindt
ook de Noorse Centre for
Health and Social
Development, in zijn beoordeling
van een Noors voetbal-tegen-AIDS-project in
Zambia in 2006: ‘Systematisch onderzoek naar
de samenhang tussen sport en ontwikkeling is
zwak… Het sterke geloof lijkt gebaseerd te zijn op
intuïtieve zekerheid en ervaring dat er een positief
verband bestaat tussen sport en ontwikkeling.’
Bovendien zijn er goede redenen te twijfelen aan
// DE wISSEl
het grote idee dat sport vrede kan stichten. Adolf
Ogi, destijds sportadviseur bij de VN, vertelde me
in 2005 dat de Indiase en Pakistaanse cricketploegen
vrede tussen de twee landen naderbij
hadden gebracht. Even dacht ik dat hij een grap
maakte. Net als zoveel gelovigen in deze sector
lijkt Ogi niet te willen weten waarom conflicten
ontstaan. Het gebeurt zelden omdat gewone
mensen een hekel hebben aan het naburige volk.
Het initiatief tot conflict komt bijna nooit van
gewone mensen, maar van leiders – regeringen of
guerillaleiders. Daarom is er nooit een oorlog
tussen twee democratieën geweest. Leiders die
conflicten ontketenen geven doorgaans weinig
om de stem des volks. Ze vechten voor belangen:
macht, olie, territorium.
Ogi toonde mij een krantenknipsel over de (nooit
verwezenlijkte) plannen van de twee Korea’s om
samen één Olympische ploeg naar de Spelen van
2008 te sturen. ‘Hier heeft sport wezenlijk
bijgedragen’, vertelde hij. Maar als de Noord-
Koreaanse leider Kim Jong-il echt het type was
geweest dat uit liefde voor de sport een kernoorlog
afzweert, dan was het Koreaanse conflict
inmiddels wel opgelost. Of neem de Joegoslaven:
decennialang speelden ze in verenigde sportploegen,
en vervolgens slachtte men elkaar af. Je kunt
kinderen in oorlogsgebieden best een bal geven;
verwacht er alleen geen vrede van.
En toch heeft die bal nut. Mensen worden er
namelijk gelukkiger van. In 1996 bezocht ik met
de Nederlandse ontwikkelingsorganisatie SCORE
de Zuid-Afrikaanse township Khayelitsha.
Ongeveer tweehonderd kinderen hadden zich in
een weide verzameld. Daar kregen ze van Adidas
98 voetballen. De kinderen wierpen zich met z’n
allen tegelijk op de mandjes met ballen, dribbelden
door de weide, werden helemaal gek. Een
voetbal (wellicht door een kind in Pakistan
genaaid) kost zo’n 5 euro. Het kan tientallen
kinderen wekenlang gelukkig maken voordat het
kapot gaat. Wereldvrede is het niet, maar geluk is
ook iets waard.
7
Supporter 10 Jaar 7