Het Brabant Mysterie - Schatten van Brabant

Voertuigen en voerlieden
Verhalen zijn de voertuigen van het geheugen. In de zomer van 2007 reed ik
mijn samen met vrouw en drie zoons met de auto naar Collioure in het uiterste
zuiden van Frankrijk, daar waar de Pyreneeën de Middellandse Zee kussen. Meer
dan zeventien uur rijden over de Franse snelwegen. Hoe houd je dat uit zonder
al te veel ergernissen in de paar vierkante meter die je al die tijd met elkaar
deelt? Dan toch maar zwichten voor die portable dvd-speler met schermpjes
aan de achterkant van de stoelen? Daar zijn ze wel even zoet mee. Nee, wij kozen
voor een luister-cd: het tijdloze kinderboek Brief voor de koning van Tonke
Dragt, voorgelezen door Willem Nijholt. Veertien cd’s lang luisterden we ademloos
naar de spannende avonturen van Tiuri op weg naar het Rijk van Unauwen.
Ondertussen gleed het Franse landschap aan ons voorbij. De meespelende en
afwisselende stem van de verteller zorgde ervoor dat beelden en woorden in
elkaar opgingen. Dat werkte zo sterk, dat toen we het boek na thuiskomst nog
een keer gingen lezen, we weer allemaal het landschap van onze reis voor ons
zagen en Willem Nijholt opnieuw hoorden vertellen.
De kracht van het verhaal is groot. Herodotus, de vader van alle geschiedschrijvers,
wist dat als geen ander. Zijn Historiën worden algemeen gezien als de eerste
serieuze poging om aan objectieve geschiedschrijving te doen. Toch verpakt hij
de vele historische feiten die hij opdist geregeld in de vorm van een verhaal of
anekdote. Het is dat narratieve element van geschiedenis dat de laatste jaren weer
hoog scoort. Weg met de saaie rijtjes jaartallen, terug naar de verhalen over de tijd
van toen. Verhalen prikkelen onze verbeeldingskracht, waardoor we ons in kunnen
leven in de gebeurtenissen van vroeger. Je voelt je betrokken en deelgenoot.
Alsof je er zelf bij bent! Beleving, daar draait het in eerste instantie om. En de
‘belering’, die komt zo vanzelf wel.
Het is daarom te prijzen dat het Brabants Bureau voor Toerisme (BBT) het initiatief
heeft genomen voor het project ‘Religieuze ontdekkingstocht door Brabant’. De
vele mooie verhalen die dit project heeft opgeleverd laten allemaal zien dat feit en
fictie goed kunnen samengaan. Dat het verhalende element een goed vehikel kan
zijn voor droge historische feiten. Het geschreven woord kan echter nog krachtiger
zijn als het ook daadwerkelijk wordt uitgesproken. Zou het niet mooi zijn als
de verhalen uit deze bundel eens een keer op locatie worden voorgedragen door
ervaren vertelkunstenaars van het kaliber Nijholt? Want als verhalen de voertuigen
van het geheugen zijn, dan zijn vertellers de voerlieden ervan.
Patrick Timmermans, historicus
Verhalenland
De schatkamer van ons Brabants Erfgoed is rijk gevuld met volksverhalen. Eigenlijk
zijn het vertelsels van velerlei soort die soms teruggaan tot in de schemering
van een grijs verleden. Al lang voordat de ganzenpen werd uitgevonden werden
ze verteld van vader op zoon, van moeder op dochter. Elke nieuwe generatie heeft
er op haar beurt nieuwe glans aan toegevoegd. Ze waren als de kapstok van ons
geheugen met een schat aan kleurrijke herinneringen.
Dat de onuitputtelijke bron van onze rijke fantasie geen grenzen kent is bewezen
nu ook gebeurtenissen in ons computertijdperk gevangen worden in sprankelende
verhalen. Deze bonte bundeling mag daarvan een sprekend voorbeeld zijn.
De mengeling van al dan niet ware historische en hedendaagse gebeurtenissen
kreeg een verrassend nieuw jasje.
Wie de verhalen leest zou wellicht gaan geloven dat ze echt gebeurd zijn. Ja, met
het feilloze gevoel er zelf bij geweest te zijn. En zeker in Brabant geloven we graag
alles, als het maar verteld wordt. Brabantse verhalen mogen wat mij betreft voldoen
aan minstens drie dingen. Ze mogen best wat sterk of overdreven zijn, moeten
zeker een glimlach opwekken op lezers voorgevel… En zeker niet in de laatste
plaats… graag ook wel wat gepeperd met een scheutje ondeugende onnozelheid.
6 7
Met deze Brabantsbonte bundel in de hand wens ik alle wandelende, fietsende,
bussende, treinende of vierwielende lezers een onvergetelijke ontdekkingsreis
door ons avontuurlijke Brabantse verhalenland.
Johan Biemans,
Brabantse schrijver