'Het tuigpaard als menpaard' (IdS 10, 2008) - Tuigpaarden.net

tuigpaarden
Het tuigpaard als
menpaard
In de jaren ’80 en ’90 was Paledo één van de succesfactoren in het vierspan van de inmiddels drievoudig
wereldkampioen vierspannen, IJsbrand Chardon. De Iregon-zoon was een imposante tuiger met een voorkomen
waar iedereen naar keek. Stoer en onverschrokken nam hij als voorpaard vaak het voortouw in de marathon en was
een ‘eye-catcher’ in de dressuur met een natuurlijke houding en uitstraling waarop menig dressuurpaard jaloers
kan zijn. Na Paledo hebben maar weinig tuigpaarden het in de samengestelde mensport écht gemaakt. Tot voor
kort. Op het WK vierspannen begin september zijn de tuigpaarden meer dan ooit vertegenwoordigd in de top.
Er wordt veel gesproken over de toekomst
van de tuigpaarden. In de samengestelde
mensport rukt het tuigpaard sinds een aantal
jaren weer op. Vooral in het buitenland
met de Australiër Boyd Exell, de Zwitser
Daniël Würgler en de Amerikaan Chester
Weber als toppers in de vierspansport. Ook
in Nederland worden inmiddels hoge ogen
gescoord met Neerlands product, waarbij
tweespanrijdster Mieke van Tergouw en de
vierspanrijders Koos de Ronde en Herman
ter Harmsel uitstekende voorbeelden zijn.
Talos
Oud-wereldkampioene tweespannen
Mieke van Tergouw komt uit een echt tuigpaarden-nest.
Vader Bertus en zus Marian
maakten in de jaren ’70 en ’80 furore in de
tuigpaardsport met onvergetelijke paarden
als Prins, Jonkheer, Jonkman en Regent.
Toch heeft Mieke tot voor kort nooit met
tuigpaarden gereden. Na een imposante
sportcarrière bij de ponyvierspannen,
maakte de menster in 1987 de overstap
naar de vierspannen paarden en in 1990
tekst: CHARLOTTE DEKKER
foto’s: MARIE DE RONDE
Mieke van Tergouw ziet toekomst voor tuigpaarden
naar de tweespannen – met rijpaarden.
Mieke: “Ik heb eigenlijk nooit echt naar
tuigpaarden gekeken voor deze tak van de
hippische sport. Mijn beeld van vroeger
van het tuigpaard was dat het een paard
was dat met show en veel bravoure door
de baan werd gereden, wat grovere, lompere
paarden. Ik was nog jong toen mijn
vader en zus met tuigpaarden reden, maar
ik weet wel dat Jonkheer toen al een modern
tuigpaard was, luxer dan zijn meeste
concurrenten en hij had zeker gepast in de
hedendaagse mensport.”
Het zou bijna 20 jaar - na de overstap met
paarden - duren voordat een tuigpaard
intrede deed in het span van de tweespandiva,
maar dat paard was niet de eerste de
beste. Sinds 2006 rijdt Mieke met Talos,
de in 2003 als beste van zijn jaargang
Mieke van Tergouw: “Met de juiste training kunnen tuigpaarden echte toppers in de mensport worden.” Mieke van Tergouw met Manno-zoon Talos op weg
naar de dressuurzege in Beekbergen vorig jaar.
38 IDS10 • 23 mei 2008
IDS10_Mennen.indd 38 16-05-2008 10:42:24

Koos de Ronde
Al jaren maakt Majoor (Proloog x Cambridge
Cole, fokker B.J.A. Nijhuis) deel uit van het
steeds beter presterende vierspan van Koos
de Ronde. Sinds begin dit jaar heeft de menner
uit Zwartewaal naast Majoor nog eens
vier ervaren tuigpaarden tot zijn beschikking:
Mauritz (Renovo x Proloog – volle broer van
Fabricius, fokker H.J. Visscher), Bilbo (Harmonie
x Waarborg, fokker C. van Etten), Mr.
P (Fabricius x Zilverster, fokker H. Ridder) en
Baron (Wouter x Batello, fokker onbekend).
Deze paarden kocht De Ronde in Spanje en
waren van de Australiër Boyd Exell. “Een lot
uit de loterij. Ze passen naadloos bij mijn
bestaande vierspan en versterken meer
dan de basis. Goede bewegingen, front en
karakter, maar bovenal gezonde, sterke
paarden. Ik heb geen voorkeur voor een
bepaald type paard, maar tuigpaarden zijn
meer dan bruikbaar in onze sport en nog
relatief goed betaalbaar.” Eind april won De
Ronde met zijn span tuigpaarden de Horse
Driving Twente, een driedaagse internationale
wedstrijd.
goedgekeurde dekhengst. Talos (Manno x
Wilhelmus x Waarborg) is na zijn komst bij
de menster in Beekbergen gecastreerd en
vormt inmiddels samen met Lord (v.Lord
Sinclair) de spil van de successen van
Mieke. Zo werd zij op het WK in Polen
in 2007 tweede in de dressuur en droeg
daarmee haar steentje bij voor teambrons.
Talos-fokker Piet Lelieveld is blij met de
verrichtingen van zijn fokproduct in de
mensport. “Een goede zaak, als we alleen
nog maar voor een handjevol concourspaarden
moeten zorgen, dan raken we
snel uitgefokt. Tuigpaarden zijn schitterende
paarden en draaien goed mee in deze
sport en het is heerlijk te zien dat Talos het
goed doet.”
Visie
Inmiddels is in Huize van Tergouw het
tuigpaard helemaal ‘herontdekt’. Bertus
van Tergouw is altijd al een man geweest
met visie in het zaken doen. Een florerend
paardensportcentrum in Beekbergen en
een prachtig bungalowpark in het Gelderse
Oosterhout zijn daar onder andere het
bewijs van. Sinds een jaar of vier, vijf koopt
Mieke’s vader ook jonge tuigpaarden. “Hij
zag de laatste jaren op wedstrijden steeds
meer goede spannen lopen met tuigpaar-
Het winnende span van Horse Driving Twente: de vier tuigpaarden van Koos de Ronde.
den en besloot veulens te kopen als hobby.
Tuigpaarden zitten nu eenmaal in zijn bloed,
maar ook omdat hij zag dat er markt voor
deze paarden is. In het begin was ik sceptisch
over mijn vaders idee, maar inmiddels
ben ik net zo enthousiast en heb zelf ook
deze stap gemaakt om jonge tuigpaarden
te kopen, al vind ik persoonlijk het risico te
groot om veulens te kopen. Liever koop ik
paarden van anderhalf, zelfs tweeëneenhalf
jaar oud, die geen enkele concourstraining
hebben gehad maar waar je al wel aan kan
zien of ze wellicht kunnen passen in onze
sport. De afval bij veulens is te groot. Ik
loop hengstenkeuringen af en probeer daar
paarden te kopen, ze moeten wel jong zijn
en geen concourstraining hebben gehad.
Tuigpaarden zijn absoluut geschikt voor de
mensport, maar moeten een hele andere
training hebben. Paarden die het niet in de
tuigpaardsport halen, zijn niet meer geschikt
voor ons. Ze winden zich op de verkeerde
manier op als ze publiek en muziek horen.
Wij willen een paard dat van nature rond en
nageeflijk is, terwijl op concoursen paarden
die veel showen en hoofd en hals eruit
drukken, in trek zijn.”
“Vroeger was het zo dat als een dressuurpaard
niet geschikt was voor het
zware werk, dat hij nog wel in de men-
Boyd Exell
De Australiër Boyd Exell is één van de
eersten die met een volledig tuigpaardenvierspan
de absolute top bereikte. Hij
won de prestigieuze wedstrijd in Aken in
2004 – met een aantal van de paarden
die inmiddels in het bezit zijn van Koos
de Ronde – en heeft inmiddels weer een
nieuw span, wederom met tuigpaardvossen.
Absolute blikvanger daarin is de
voormalige dekhengst Selleen (Fabricius
x Exponent, fokker G. Selm) en daarnaast
vormen Lordminster (Fabricius x Indiaan,
fokker Erven N. Schaap) en Tabor (Fabricius
x Harald, fokker Gebroeders Dolder)
de vaste selectie. Lordminster is door Ben
Schaap als concourspaard uitgebracht en
verwant aan zijn huidige ereklassepaard
Prinsminster (v.Fabricius). Tabor is een
volle broer van de hengst Sander van de
familie Schilder.
De in Engeland woonachtige Australiër
doet veel zaken met Kees en Mieke van
der Maat uit Houten en daar zijn dan ook
de meeste paarden van afkomstig. “Ik
koop regelmatig tuigpaarden in Nederland,
niet alleen voor mijn vierspan, maar vooral
ook voor de handel.”
IDS10 • 23 mei 2008 39
IDS10_Mennen.indd 39 16-05-2008 10:42:28

sport een toekomst had. Maar dat gaat
niet meer op, afgezien dat deze paarden
gewoon onbetaalbaar zijn. Een goed
tuigpaard met dito voorbeen imponeert
en is, in tegenstelling tot een goed dressuurpaard
met een mooi voorbeen, nog
wel te betalen. Afgezien van het feit dat
tuigpaarden zich van nature presenteren
en gezonder, harder zijn.”
Toch heeft Mieke met de aankoop van
Talos afgeweken van haar mening dat
paarden mét concourservaring niet
geschikt zouden zijn voor de mensport.
“Om goede vijf- en zesjarige tuigpaarden
te vinden die geschikt zijn voor de
mensport, is inderdaad een toevalstreffer.
Talos is dan ook een uitzondering op die
regel en is ook in onze sport super bruikbaar.
Hij heeft ook minder wedstrijden
in de benen als dekhengst dan de
meeste tuigpaarden.”
Markt
Met de aankoop van deze jonge tuigpaarden
heeft Mieke van Tergouw inmiddels
een gat in de menpaardenmarkt gevonden.
“Menners hebben vijf tot acht
paarden nodig om bij de top te komen en
te blijven. Zijn dat alleen rijpaarden, dan
is dat maar voor een paar mensen in deze
wereld weggelegd. Zolang de tuigpaarden
betaalbaar blijven, is er markt voor. Het
is dan ook interessant om met fokkers te
praten of er in de fokkerij nog winst te behalen
is om het ultieme tuigpaard voor de
mensport te creëren. Vooral in de stap en
galop is er gezamenlijk winst te behalen.”
De door Mieke van Tergouw opgeleide
Daniël Würgler &
Jozsef Dobrovitz
De Zwitser Daniël Würgler heeft jarenlang met
Kladrubers gereden, maar sinds een aantal
jaren zijn daar langzaam maar zeker zwarte
tuigpaarden bijgekomen. “Ze passen goed
bij elkaar en hebben hetzelfde karakter.” De
Heineke-zonen Tom (fokker J. Rietman) en
Bismarck zijn samen met afstammelingen van
Nando, Elegant en Fortissimo de tuigpaarden op
stal Würgler. Ook Jozsef Dobrovitz uit Hongarije
heeft inmiddels voldoende tuigpaarden op stal
staan voor een compleet vierspan, waarvan
Sagel (Manno x Royaal, fokkes B.J. en O.W.
Pander) de meest imponerende van het stel is.
tuig-/menpaarden vinden inmiddels gretig
aftrek in binnen- en buitenland. Met zo’n
50 paarden, van veulen tot drie jaar en
ongeveer 15 vier- en vijfjarigen heeft de
familie Van Tergouw het groots aangepakt.
“Ik denk dat het uniek is wat wij
doen. Tuigpaarden klaarmaken voor de
mensport, dat doet niemand en dat vind
ik mooi. Een idee van mijn vader dat ik
verder heb uitgewerkt. De aanschaf is niet
moeilijk, maar het managen van veulen tot
verkoop is een uitdaging. De paarden die
ik koop, worden voor hun derde opnieuw
beoordeeld voordat het echte trainingswerk
gaan beginnen en dat is een strenge
selectie. Het plaatje moet kloppen, van
een mooi hoofd tot een mooi voorbeen.
Mijn stalmenner Claudio Fumagalli – zelf
ook zeer succesvol met tuigpaarden in
de nationale en internationale mensport
– beleert en traint de jonge paarden,
consequent en goed. Daar gaat veel tijd
in zitten. Al komt Claudio uit Italië, hij is
inmiddels een echte tuigpaardenman.”
“Ook de hoefsmid vormt een stukje van
het sleutel tot ons succes met tuigpaarden.
Zo is naast Cor Verhoeff, hoefsmid
van de handelspaarden, Rob Renirie sinds
vorig jaar de hoefsmid voor mijn wedstrijdpaarden.
In overleg heeft hij bijvoorbeeld
Talos’ ijzers aangepast. Met lichtere
ijzers werd zijn draf iets minder verheven,
maar paste daarmee wel super bij die van
Lord. Ik zie ook wel eens paarden die met
12 mm-ijzers onder lopen en daar kan
ik inmiddels doorheen kijken. Wij willen
meer beweging naar voren en niet naar
boven en dan doen 8 mm-ijzers al wonderen
bij deze paarden.”
Ultieme menpaard
“Voor mij is een ultiem menpaard een
paard met een goede stap, een super
karakter met uitstraling. Paarden met de
bloedlijnen in zich van Manno, Torino en
Nando zijn voor mij over het algemeen
toppers. Torino ziet er uit als een op en
top menpaard en ik heb dan ook onlangs
twee jonge Torino-zonen naar de Amerikaanse
vierspanrijder Chester Weber
verkocht – wereldpaarden!”
“Met de juiste training kunnen tuigpaarden
echte toppers in de mensport
worden. Wij beginnen van jongs af aan
met tien tot 15 minuten stappen. Een
goede stap is belangrijk in onze sport
en dat is dan ook vaak het zwakste punt
Chester Weber
De Amerikaan Chester Weber zal tijdens het
WK Vierspannen in Beesd begin september
zeker met een flink aantal Nederlands gefokte
paarden aan de start verschijnen. “Nederlandse
tuigpaarden hebben iets van nature
– houding, hardheid en karakter – waar geen
dressuurpaard tegenop kan”, is zijn devies.
Tijdens Wereldruiterspelen in Aken in 2006
won de Amerikaan de dressuur met de crack
Rolex (Larix x Wilhelmus, fokker M. de Boer)
linksvoor en daarnaast Jamaica (Cambridge
Cole x Noran, fokker A.J. Kwast) en Senate
(Balmoral x Ureterp, fokker J.A. Haas) als
ultieme tuigpaard-vertegenwoordigers.
Daarnaast heeft hij Boy (Manno x Wilhelmus)
en Parra (Harmonie x Wilhelmus) in zijn WKselectie
meedraaien én inmiddels twee vierjarige
Torino-zonen op stal die in de toekomst
een plekje in zijn vierspan zullen krijgen.
Tijdens Wereldruiterspelen in Aken in 2006 won
Chester Weber de dressuur met de Larix-zoon
Rolex linksvoor.
van een tuigpaard, als je van een minder
punt mag spreken, want er zijn natuurlijk
ook slecht stappende rijpaarden. Veel is
in de training aan te leren. In de galop is
ook nog veel winst te halen. Ik denk dat
je over het algemeen toch een marathonpaard
in de rijpaarden moet zoeken. Een
tuigpaard heeft over het algemeen te veel
opwaartse beweging om veel snelheid te
maken, al moet ik zeggen dat vorig jaar
de Duitser Sebastian Warneck op het
WK tweespannen in Polen het tegendeel
bewees. Hij won de dressuur met wat
ouderwets ogende tuigpaarden, maar
ik verschoot ervan hoe snel hij in de
marathon was.” Warneck liep uiteindelijk
tegen teveel fouten op in de vaardigheid,
maar veroverde toch invidueel WK-zilver
met zijn paarden Condor (v.Cambridge
Cole) en de Allegro-zoon Wallegro.
IDS10 • 23 mei 2008 41
IDS10_Mennen.indd 41 16-05-2008 10:42:30