samenvatting 1 algemene economie 2007 - Sirius

Samenvatting Macro-Economische Modellen Amy de Jong
Invoer import, goederen en diensten die we uit het buitenland halen, maar ook
uitgaven van Nederlandse toeristen in het buitenland.
Binnenlands de toegevoegde waarde (eindproduct – intermediaire leveringen) = factorkosten
Product + prijsverhogende belastingen – kostprijsverlagende subsidies= marktprijzen
Netto binnenlands product is bruto binnenlands product – afschrijvingen.
binnenlands product
+ uit het buitenland ontvangen primaire inkomens
- aan het buitenland betaalde primaire inkomens
= nationaal inkomen
Primaire beloningen van productiefactoren, voornamelijk lonen, rente en dividenden
Inkomens
Consumptie het verbruik van goederen en diensten voor niet- productieve doeleinden
Investeringen aanschaf van kapitaalgoederen (netto = uitbreiding, bruto= + vervanging)
Voorraden alle middelen die niet worden bestemd voor consumptie, investeringen in vaste
activa of export restpost op de balans
Bedrijven productiehuishoudingen, PHH, dragen bij tot TW aan middelenkant, zijn
vragers van investeringsgoederen aan de bestedingenkant
Gezinnen consumptiehuishoudingen, CHH, aan de middelenkant de geleverde arbeid als
lonen en aan de bestedingenkant de particuliere consumptie
Overheid afspraak: overheid consumeert haar productie zelf. TW van de overheid =
totaal van lonen, salarissen en sociale lasten van het overheidspersoneel
Quote verhoudingsgetal tussen een bepaald iets en het inkomen/ binnenlands product
Betalingsbalans:
Betaalde primaire inkomens Uitvoersaldo (E-M)
Betaalde inkomensoverdrachten Ontvangen primaire inkomens
Saldo lopende rekening betalingsbalans Ontvangen inkomensoverdrachten
Totaal totaal
Uitvoersaldo + ontvangen – betaalde primaire inkomens
+ ontvangen – betaalde inkomensoverdrachten
= saldo lopende rekening betalingsbalans
Evenwicht in het kringloopschema als de lekken gelijk zijn aan de injecties:

S +B+M = I+O+E
Y = C+I+O+E –M
Y = C+S+B
Model voor een gesloten economie zonder overheid:
Y = EV= C+I
C = cY + Cº, waarbij 01 en Cº ≥ 0
Marginale quote (bijv kleine c) geeft de verandering van C weer die het gevolg is van een
verandering in Y met 1 eenheid.
Gemiddelde quote geeft de verhouding weer tussen C en Y. (niveaus van grootheden)
Geïnduceerd: verklaard door/ afhankelijk van een endogene variabele
Autonoom: verklaard door/ afhankelijk van een exogene variabele
Multiplier geeft de invloed van een verandering met 1 eenheid van een exogene variabele op
een endogene variabele aan. (1 / 1-c)
wanneer een van de grootheden op de assen van een grafiek verandert, is er sprake van een
verschuiving langs de curve. In andere gevallen is er sprake van een verschuiving van de
curve.
s = ΔS/ ΔY marginale spaarquote ( is 1 in dit model)
Ye = goederenmarktevenwicht
Yf= goederenmarktevenwicht met full employment
Als Yf > Ye : inkomenstekort Yf – Ye
Bestedingstekort 1/ multiplier (Yf-Ye)
Als Ye > Yf: inkomensoverschot Ye – Yf
bestedingsoverschot 1/ multiplier (Ye-Yf)
een overschot impliceert een overspannen economie, wat leidt tot inflatie.
Het model voor een open economie met overheid:
Y=EV= C+I+O+E-M
C= cYb + Cº (Yb = Y-B)
B= bY- Bº
I= Iº ; O= Oº ; E= Eº
M= mY + Mº
Ye= 1/ 1-c(1-b)+m (cBº + Cº + Iº + Oº + Eº - Mº) = evenwichtsvoorwaarde
In een open economie is er behalve een spaarlek ook nog een belastinglek en een inmportlek.
Hier staat tegenover dat er ook meer injecties zijn, waardoor het aantal mogelijke impulsen
toeneemt.

Inverdieneffect= door de extra overheidsbestedingen stijgt Y, waardoor de
belastingontvangsten weer toenemen. (B-O wordt dus kleiner)
Multiplier van de overheid is altijd kleiner dan die van de consumenten en producenten,
omdat de invloed van de belastingen op de effectieve vraag indirect is.
Haavelmo- effect of balanced-budget-theorema = een gelijke toename van de
overheidsbestedingen en de belastingen, waarbij het financieringssaldo niet verandert, werkt
positief uit op het nationaal inkomen.
Disconteren= het berekenen van de contante waarde
Contante waarde = bedrag V / (1+R)ⁿ op tijdstip n= 0
Discontovoet (i)= rentevoet die men als uitgangspunt neemt bij het disconteren
NCW = netto contante waarde, verschil tussen de toekomstige opbrengsten en het bedrag Iº
dat moet worden geïnvesteerd.
Projecten waarbij de NCW positief is worden gerealiseerd. Hoe hoger i, des te minder
projecten worden gerealiseerd.
I= -aR + Iº (a= rentegevoeligheid van de investeringen)
MEI-curve= curve voor Marginale Efficiency van de Investeringen, R op de verticale as, I op
de horizontale as, de curve geeft aan hoeveel investeringen rendabel zijn.
[ 1-c(1-b)+ m] Y= -aR + cBº +Cº +Iº +Oº +Eº -Mº
Het grafisch uittekenen van deze vergelijking geeft de IS-curve. Deze curve geeft alle
combinaties van de rente R en het nationaal inkomen Y waarbij de goederenmarkt in
evenwicht is. (R op de verticale as, Y op de horizontale as)
Een stijging van R in de IS-curve leidt tot een daling van Y. de hellingshoek is hierdoor
negatief.
Primaire liquiditeitenmassa = giraal + chartaal geld (= M1)
Totale liquiditeitenmassa = primaire + secundaire liquiditeitenmassa (= M3)
M2= totale liquiditeitenmassa - kort spaargeld
Rendement = de verhouding tussen opbrengst (van bv obligatie) en de prijs daarvan
Rentestand is gelijk aan het rendement van obligaties (in Keynesiaans model)
Koers van een obligatie is 100x de prijs, gedeeld door de nominale waarde
Geldmarktevenwicht is een voorraadevenwicht, goederenmarktevenwicht is een
stroomevenwicht.
Transactievraag naar geld = L¹ = wY
W = inkomensomloopperiode van het actieve geld, het aantal malen dat een geldeenheid in de
transactiekassen gedurende een bepaalde periode wordt gebruikt om een betaling te doen.
= L/PT ( P= prijs en T= hoeveelheid)
Maatschappelijke rusttijd = PT/ L

Speculatieve vraag naar geld = L² = -vR +L² º
v = rentegevoeligheid, hoe groter v, hoe meer invloed een verandering van de rente heeft op
de vraag naar geld.
LM-curve = alle combinaties van de rente R en het inkomen Y waarbij de geldmarkt in
evenwicht is.
Wanneer bij gegeven R en Y het aanbod van geld toeneemt of de vraag naar geld afneemt,
verschuift de LM-curve naar rechtsonder. Door afname van La of een toename van Lv, bij
gegeven R of Y, schuift de LM-curve naar linksboven.
Klassieke kwantiteitstheorie = er bestaat alleen een transactievraag
Keynesiaanse liquidity trap = rente is zo laag dat niemand meer bereid is te beleggen in
obligaties, al het geld wat niet nodig is voor transacties verdwijnt in de speculatieve kassen.
Klassieke geldmarkt:
La = Lv ; La = Lº ; Lv = wY
Oplossing: Lº = wY Y= Lº/ w de curve is een verticale lijn
Keynesiaanse geldmarkt:
R= R└ , dit is tevens de vergelijking voor de LM-curve
Zie figuur 3.2 blz 73 Macro- Economische Modellen
De oplossing van het IS/LM- model geeft de waarden van R en Y waarbij zowel de
goederenmarkt als de geldmarkt in evenwicht is.
Zie de figuren van H4 vanaf blz 81 figuren begrijpen en kunnen toelichten
Bestedings- en belastingpolitiek beïnvloeden de goederenmarkt en leiden dus tot
veranderingen van de IS-curve. Monetaire politiek beïnvloedt de geldmarkt en heeft dus
veranderingen van de LM-curve tot gevolg.
Bij stimulerende b& b politiek (verhoging bestedingen of verlaging belastingen) schuift de IScurve
naar rechts, bij remmende politiek naar links.Bij stimulerende monetaire politiek
(toename van de geldhoeveelheid) verschuift de LM-curve naar rechts, bij remmende politiek
naar links.
Crowding out = overheid dringt particuliere sector uit de markt door toename van de
overheidsbestedingen. (want: leidt tot rentestijging en dus daling van de investeringen)
Accomoderend monetair beleid = toename van de bestedingen gaat gepaard met toename van
het aanbod van geld, hierdoor ontstaat een toename van Y, bij een onveranderde rente.
Hierdoor treedt geen crowding out op.
Monetaristen achten het effect van monetaire politiek groot in vergelijking met dat van b&b
politiek. In een situatie van stimulerende monetaire politiek is de vraag naar geld weinig
rentegevoelig en de investeringen sterk rentegevoelig. Volgens de monetaristen moet een
toename van de geldhoeveelheid opgevangen worden door de speculatieve kassen, want Y
wordt niet direct beïnvloedt door het aanbod van geld. De speculatieve vraag is weinig
rentegevoelig, dus moet de rente relatief sterk dalen om de speculatieve kassen evenveel te

laten stijgen als het aanbod van geld. Een rentedaling zal veel invloed hebben op de
investeringen en daarmee op Y. Een gegeven verandering van Lº leidt dus tot een relatief
sterke daling van R, die weer een relatief sterke stijging van I en Y tot gevolg heeft.
Monetaire politiek heeft dus veel effect.
Keynesianen pleiten voor b&b politiek ipv monetaire politiek. Volgens de Keynesianen is de
speculatieve vraag naar geld sterk rentegevoelig, terwijl de I weinig rentegevoelig zijn.
AD-curve = de macro-economische vraagcurve, de relatie tussen P(prijspeil) en Y. geeft alle
combinaties van P en Y waarbij zowel de goederenmarkt als de geldmarkt in evenwicht is.
Prijspeil = een representatief gemiddelde van alle relatieve prijzen in de economie
Is er sprake van een constant prijspeil dan gaat men ervan uit dat P= 1
Waarden: geldbedragen of nominale grootheden
Volumina: hoeveelheden of reële grootheden
Waarde = prijs x hoeveelheid
Impliciete deflator: de verhouding tussen een bepaalde grootheid in lopende prijzen en
diezelfde grootheid in constante prijzen.
De geldhoeveelheid is per definitie een nominale grootheid. Daarom verandert het LM-model
als niet meer wordt uitgegaan van een constant prijspeil P=1
Als het prijspeil stijgt, zal de vraag naar geld toenemen.
Lv= wPY voor R≥Rk
Lv= wPY- vP(R-Rk) voor R└ ≤ R ≤ Rk
Lv = onbeperkt voor R = R└
De LM-curve voor de 3 gebieden:
Lº/ P = wY klassiek gebied, R≥Rk
Lº/ P= wY –v(R-Rk) intermediair gebied, R└ ≤ R ≤ Rk
R= R└ Keynesiaans gebied
Lº/ P = reële waarde van geld
Bij een stijging van P verschuift de LM- curve evenwijdig naar links, bij een daling naar
rechts.
Wanneer P stijgt, neemt de vraag naar geld toe. Men gaat dan obligaties verkopen en dus
dalen de obligatieprijzen, waardoor het obligatierendement, en daarmee de rentestand, stijgt.
Hierdoor daalt de speculatieve vraag naar geld. De rentestijging heeft negatieve invloed op de
investeringen en daarmee ook op Y, waardoor ook de transactievraag naar geld afneemt. Door
de daling van de vraag naar geld wordt het geldmarktevenwicht weer hersteld. Met betrekking
tot de AD-curve is de conclusie dat de stijging van P gepaard gaat met een daling van Y,
zodat het verband tussen P en Y negatief is.
Als de IS- of LM- curve verschuift, verschuift de AD-curve in dezelfde richting, tenzij de
andere curves verschuiven onder invloed van het prijspeil, dat levert slechts een verschuiving
langs de AD-curve op.

In het klassieke gebied is de vergelijking van de AD-curve dezelfde als die van de LM-curve.
(veranderingen van de LM-curve niet het gevolg van verandering van P!!!)
In het standaard IS/LM model is het Keynesiaanse deel van de AD-curve een verticale lijn,
waarvan de ligging wordt bepaald door de waarde van Y op de IS-curve in het punt R= R└
Als het binnenlands prijspeil P stijgt, tov het buitenlandse prijspeil Pb, verslechtert de
concurrentiepositie. Dit heeft negatieve invloed op de export en zorgt voor een toename van
de import. Via de term P/Pb heeft P nu direct invloed op de ligging van de IS-curve.
Pigou-effect: als bij een aanbodoverschot van goederen de prijzen dalen, stijgt de reële
waarde van het vermogen, wat positieve invloed heeft op de consumptie.
Winstmaximalisatie bepaalt de vraag naar arbeid.
De verhouding tussen de input en de output van een bepaalde productiefactor noemt men een
quote. Bijv de arbeidsquote A/Y. Y/A= arbeidsproductiviteit.
De neoklassieke productiefunctie wordt gekenmerkt door:
- een flexibele arbeid/kapitaalverhouding
- als A 0 is, is Y ook 0.
- De eerste afgeleide van Y naar A is positief
- De tweede afgeleide van Y naar A is negatief
dY/dA = marginale opbrengst van arbeid
W/P= marginale kosten van arbeid
Als Y’= W/P dan is er sprake van een optimum
In het neoklassieke model wordt verondersteld dat een toename van het reële loon leidt tot een
stijging van het aanbod van arbeid. Ook komt er altijd evenwicht tot stand op de arbeidsmarkt
door aanpassing van het nominale loon. De hoeveelheid arbeid bepaalt de productie
(evenwicht op de arbeidsmarkt bepaald de hoeveelheid arbeid)
De AS-curve geeft bij iedere waarde van P de omvang van het aanbod van goederen Y.
In het evenwicht van het neoklassieke model is er sprake van volledige werkgelegenheid in
die zin, dat iedereen die bij het gegeven reële loon wil werken, ook een baan heeft. Daarnaast
zijn de kapitaalgoederen dan volledig benut. De productie is maximaal als alle
productiefactoren volledig benut zijn, dit is het geval op de lange termijn. Op korte termijn
zijn niet alle productiefactoren volledig benut, als gevolg van een gebrekkige werking van het
prijsmechanisme.
De neoklassieke AS-curve verschuift naar rechts door:
- een verandering van de productiefunctie, waardoor met een gegeven hoeveelheid
arbeid meer wordt geproduceerd
- een verandering op de arbeidsmarkt, waardoor de hoeveelheid arbeid in het
evenwichtspunt toeneemt.
Uitgangspunt analyse economische politiek:

1. bestedings-of belastingpolitiek heeft betrekking op de IS-curve
2. monetaire politiek heeft betrekking op de LM-curve
3. arbeidsmarktpolitiek en veranderingen in de productiefunctie hebben betrekking op de
aanbodzijde van de economie en dus op de AS-curve
Geïnduceerde verschuivingen:
Een curve verschuift alleen als daar reden voor is. Dit kan een verandering van een autonome
grootheid of een structuurparameter zijn. Daarnaast leidt een verandering van een endogene
variabele die niet op 1 van de assen staat maar wel de betreffende curve beïnvloedt, tot een
verschuiving daarvan.
In het Keynesiaanse gebied heeft alleen een verschuiving van de IS-curve invloed op de ADcurve,
in het neoklassieke gebied heeft alleen een verschuiving van de LM-curve invloed op
de AD-curve.
Het snijpunt van de AS en de AD-curve bepaalt de waarde van Y in het nieuwe evenwicht.
Omdat de AS-curve verticaal is, kan men concluderen dat bestedingspolitiek in het
neoklassieke model niet leidt tot meer productie en werkgelegenheid, maar alleen tot rente en
prijsstijgingen.
Een verandering van de geldhoeveelheid heeft in het neoklassieke model uitsluitend invloed
op nominale, maar niet op reële grootheden.
In het Keynesiaanse model ligt het nominale loon vast, waardoor de AS-curve veranderlijk is.
De aanbodcurve van arbeid is een verticale lijn.
Verschuivingen van de Keynesiaanse AS-curve:
1. als het nominale loon Wº stijgt, gaat de curve naar linksboven en als Wº daalt gaat de
curve naar rechtsonder
2. door een stijging van de producitekosten schuift de curve naar linksboven
volgens het Keynesiaanse model leidt monetaire politiek niet alleen tot een prijsstijging, maar
ook tot een toename van productie en werkgelegenheid. Een prijsstijging leidt niet alleen tot
een afname van de vraag, maar ook tot een toename van het aanbod.
Economie bevindt zich in het klassieke gebied:
Bestedingspolitiek: niet effectief
Monetaire politiek: effectief
Loonpolitiek: effectief
Economie bevindt zich in het intermediaire gebied:
Bestedingspolitiek: effectief
Monetaire politiek: effectief
Loonpolitiek: effectief
Economie bevindt zich in het Keynesiaanse gebied:
Bestedingspolitiek: effectief
Monetaire politiek: niet effectief
Loonpolitiek: niet effectief