Lach met de duivel - Pauw & Witteman

Yehya Kaddouri
Autobiografie van een ‘rotte appel’-Marokkaan
vangennep
amsterdam
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 3 7-9-2011 13:53:53

De namen van de personen in dit boek zijn grotendeels gefingeerd;
slechts bij mensen die reeds publiekelijke bekendheid genieten, is de
echte naam gehandhaafd.
Eerste druk september 2011
© 2011 Yehya Kaddouri / Uitgeverij Van Gennep
Nieuwezijds Voorburgwal 330
1012 rw Amsterdam
Ontwerp omslag Erik Prinsen
Drukwerk Bariet, Ruinen
isbn 978 94 6164 039 0
nur 402
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 4 7-9-2011 13:53:53

Als je iets wilt, spant de hele wereld
samen om je daarbij te helpen.
Paulo Coelho
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 5 7-9-2011 13:53:53

Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 6 7-9-2011 13:53:53

Ben ik de duivel? Of zit de duivel in mijn bloed? Ik haat de mensen,
ik haat de wereld, in mijn wereld bestaat geen goed of kwaad.
Maakt mij dat tot een duivel?
Ik ben verrot vanbinnen en denk alleen aan mezelf. Soms vraag
ik me af wat ik doe op deze klotewereld. Ik haat alles lijkt het soms,
behalve mezelf. Hoe is het zover gekomen, hoe ben ik de duivel
geworden die ik ben?
Ik hou geen rekening met de mensen om me heen, het enige wat
heilig is in mijn wereld is eigenbelang. Ik ben de duivel in mijn
zelfgeschapen hel. En tegelijk is dit mijn paradijsje. Medelijden ken
ik niet en haat is mijn eten.
Het enige wat ik doe is overleven.
Mijn naam is Yehya, ik ben een in Nederland geboren Marokkaanse
jongen. Ik schrijf dit boek voor iedereen die het lezen wil,
Nederlanders, jong en oud, moslims, Joden en christenen, Marokkanen
en ‘rotte appel’-Marokkanen. Ik begon eraan omdat ik mijn
verhaal met jullie wilde delen. Je leest veel over Marokkaanse
rotjongens in de criminaliteit, lees de kranten en je zegt vast dat
Marokkanen erg vaak in aanraking komen met politie en justitie.
Kijk om je heen en je zegt hetzelfde. We eten vaak van de misdaad,
en terrorisme hebben we nu ook al geleerd. De aanslagen in
Madrid waarbij een groot aantal Marokkaanse daders betrokken
was, Belgische terreurverdachten van Marokkaanse afkomst. Ook
[ 7 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 7 7-9-2011 13:53:53

de terreurverdachten en -veroordeelden in Nederland zijn bijna
allemaal Marokkanen. Er wordt heel veel over ‘ons’ geschreven en
gesproken, maar niets door ons. Ik ben daarom mijn verhaal voor
jullie gaan schrijven.
Het is niet dat het Marokkaanse bloed dat door mijn aderen
stroomt terroristische of criminele genen draagt. Al zou je dat
misschien wel geloven, want mijn verhaal gaat over hoe ik als
in Nederland geboren Marokkaanse jongen radicaliseerde en in
de jeugdgevangenis terechtkwam met veel van mijn mede-‘rotte
appel’-Marokkanen. Hoe ik als tiener veranderde in een gevaar voor
de Nederlandse samenleving. En hoe mijn plan om mensen op te
blazen werd verijdeld. Hoe in mijn leven criminaliteit en terrorisme
elkaar kruisten. En hoe ik na lange jaren in de jeugdgevangenis
opnieuw kwam vast te zitten.
Ik hoop dat de mensen wat leren van mijn verhaal. Al ben ik
misschien wel de laatste van wie je kunt leren hoe je moet leven
in deze wereld, waar ik zo weinig van begrijp.
[ 8 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 8 7-9-2011 13:53:53

Het is koud. Een klein dekentje bedekt mijn koude lichaam voor de helft.
Het is donker. Via een smalle opening in de muur zie ik de maan en de
sterren. In de verte hoor ik de voetstappen van de bewaarder die door de
gangen loopt, geluid van voetstappen die steeds verder weg lijken. Sleutels
die in sloten gaan, het geluid van ijzer op ijzer. Ik lig op de grond, een oud
matras en verder slechts leegte die mij omringt. Leegte in een klein hok. Ik
weet niet zo goed wat ik moet denken, ik lig hier al een paar dagen. Naast
me staat een bord rijst. De stilte dringt door tot diep in mijn ziel, waar het
nog veel kouder en stiller is. Geen wind die hier zal waaien, slechts de stilte
en donkere tijden die voor mij liggen. Voor hoelang weet ik niet. Wat moet
ik denken, zelfs de duivel kan hier geen kant op. De stilte is mij opgelegd.
Diep vanbinnen in mijn hart is er een strijd gaande, een strijd tussen het
goede en kwade. Tussen de duivel en mijn laatste beetje goedheid. Een strijd
die de duivel lijkt te winnen. Hoe heeft hij zo sterk kunnen worden daar
diep vanbinnen in mijn ziel? Wie heeft hem de ruimte gegeven om zo groot
te worden, om zo sterk te worden? Om alles wat ik ooit ben geweest opzij
te zetten? Het was zijn plan om me achter de tralies te krijgen. Hij heeft
het allemaal bekokstoofd. Of ben ik het zelf die dit allemaal doet? Ik heb
het koud, laat ik maar gaan slapen. Ik heb rust nodig, en mijn gedachten
willen wegzweven. Naar een tijd, heel ver weg, heel lang geleden, toen het
nog allemaal anders was. Ooit was ik anders, dat weet ik zeker.
[ 9 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 9 7-9-2011 13:53:54

Op 18 oktober 1986 kwam ik ter wereld. In een gezin van Marokkaanse
immigranten. Ik groeide op in een dorp in Zeeuws-Vlaanderen. Ik
herinner me niet veel van mijn eerste levensjaren tot aan mijn
zevende jaar.
Een van mijn eerste herinneringen is aan mijn besnijding. Het
gebeurde in Marokko, ik was een jaar of vier, vijf. Ik heb in gedachten
een oud vervallen klein ziekenhuis met binnenin blauwe
muren. Ik moest samen met mijn neefje Yousef, die een jaar jonger
is. Ik wist niet wat er zou gaan gebeuren. Mijn neefje en ik droegen
een witte djellaba en zo’n kleine rode fez. De dokter zei iets waardoor
mijn aandacht even weg was, volgens mij vroeg hij me naar
het vogeltje te kijken boven het bed, en opeens was het voorhuidje
geknipt. Mijn neefje heeft heel lang zitten huilen, en daar valt de
herinnering weer weg.
Een andere herinnering uit die jongste jaren van mijn leven is
een simpel beeld van Algerije, waar ik volgens mij alleen die ene
keer in mijn leven ben geweest. Als Marokkaan kom je Algerije niet
binnen, de grenzen zijn al jarenlang volledig dicht. Ik heb daar
familie, die ik nooit zie, terwijl wij in het noorden van Marokko als
we naar het strand gaan de Algerijnse vlaggen en huizen aan de andere
kant van de grens kunnen zien. Als kleine jongen was ik daar
in een tijd dat de grenzen een tijdje open waren gezet. Ik herinner
me een klein armoedig huisje dat veel leek op de ouderwetse huizen
in Marokko. Met een andere jongen, een neefje waarschijnlijk, zat
ik op de grond. We deden een spel met steentjes. Een spel voor arme
kinderen zonder speelgoed. Ik moest een steentje opgooien en het
met de buitenkant van mijn hand opvangen.
Niet lang daarna gingen de grenzen weer dicht en brak er een
burgeroorlog in Algerije uit, een burgeroorlog waarin meer dan
honderdduizend mensen zijn omgekomen. Islamitische rebellen
vielen ’s nachts dorpen binnen en vermoordden onschuldige burgers,
waaronder mijn neefje van zestien jaar, dat niet veel fout
gedaan kan hebben. Niet zo veel dat hij het met de dood moest
bekopen.
Toen ik nog maar zeven of acht jaar oud was, had ik voor het
[ 10 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 10 7-9-2011 13:53:54

eerst een ervaring met discriminatie, een voorval dat kennelijk
diepe sporen in me heeft achtergelaten, want ik herinner het
me na al die jaren nóg. Het was tijdens het wk voetbal van 1994.
Marokko-Brazilië werd een 0-3-nederlaag en Marokko lag er al in de
eerste ronde uit. De volgende dag na school liep ik met mijn zusje
terug naar huis. Onderweg kwamen een paar oudere Nederlandse
jongens om mij en mijn zusje heen staan. Ze duwden ons omver
en zeiden steeds dat Marokko lekker verloren had. ‘Marokko heeft
lekker verloren, rot nu maar weer op naar jullie eigen land met
het vliegtuig.’ Als kind snapte ik dat niet, want Nederland was ook
mijn land, maar blijkbaar niet. Tegen mijn ouders zei ik niets. Ik
was bang dat ze zouden schrikken.
Wat me verder is bijgebleven uit mijn jeugdjaren is dat we elk
jaar naar Marokko gingen. De heenreis was een avontuur. Met de
hele familie in de auto, rijdend door België, Frankrijk en Spanje.
Wanneer mijn vader stopte voor het gebed maakte mijn moeder
op een klein gaspitje het eten klaar en zette Marokkaanse thee
voor ons. Meestal zaten de parkeerplaatsen waar we stopten
vol andere Marokkanen die ook op weg waren naar Marokko.
Onderweg zag je ze overal: van die oude witte Mercedesbusjes en
blauwe Ford Transits met een bagagerek op het dak. Ik staarde
uit het raam en zag het landschap veranderen. Het boeide me
enorm en vaak wilde ik wakker blijven totdat mijn vader ook
ging slapen, maar ik hield het nooit zo lang vol. Ik sliep al lang
voor we bij een parkeerplaats stopten voor de nacht. Achter in
ons busje maakte mijn vader een slaapplek boven op een plank
die steunde op onze bagage: kleding, wasmachines en alles dat
meeging voor de familie in Marokko.
In het Spaanse Melilla pakten we de boot naar Marokko. Een
reis van acht uur varen, met het hele gezin in een gehuurde cabine
met twee of drie stapelbedden. In slaap vallen onder het schommelen
van de boot, dolfijnen die opspringen uit de Middellandse
Zee, de zon die reflecteert op het water en de rotsen die in de verte
opdoemen als de boot de Marokkaanse kust nadert. Dat is voor mij
het gevoel van thuiskomen.
[ 11 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 11 7-9-2011 13:53:54

We hadden een huis in de stad, maar ik vond het vaak leuker
op het platteland, het land van mijn grootouders. Ik was blij om
daar mijn oma te zien die als enige van mijn opa’s en oma’s nog
leefde. Ik speelde met mijn broer tussen de cactussen, klom in
bomen en speelde met insecten die er heel anders uitzagen dan ik
in Nederland gewend was. Mieren met enorm grote koppen, lieveheersbeestjes
met een meer oranjekleurig schild. Ik zwom in de
kleine meertjes van de hoge bergen rondom de stad Berkane. Tussen
de visjes en de kikkers. ’s Avonds kon ik urenlang naar de heldere
hemel staren – van jongs af aan had ik de gewoonte om ’s avonds
naar het dak te gaan, het open platte dak dat Marokkaanse huizen
doorgaans hebben. En de volgende ochtend gewekt worden door
het gezoem van vliegjes om je oren en het scherpe zonlicht, dat je
dwingt wakker te worden voor een nieuwe warme dag.
Aan het eind van de vakantie verliet ik Marokko met pijn in het
hart. Ik wilde mijn familie niet hoeven missen, het mooie landschap
met zijn cactussen en fruitbomen, het hele andere leven van
daar. De reis terug was dan ook een reis van heimwee en verdriet.
Vooral vanaf mijn achtste of negende vond ik het steeds moeilijker
om afscheid te nemen van mijn geliefde Marokko. Vaak regende
het al wanneer we België binnenreden, een regen die in Nederland
niet ophield. Hier ben ik dan weer, dacht ik soms. Het duurde wel
even voor ik weer zin had om mijn klasgenootjes te zien en een
nieuw schooljaar te beginnen.
De leraren vonden het niet leuk dat ik in de kleuterklas nog geen
Nederlands sprak. Mijn neef, die al in groep 3 of 4 zat, moest er
vaak bij gehaald worden om te vertalen wat ik wilde zeggen. Ik
kende geen Nederlands omdat mijn ouders thuis alleen Marokkaans
met mij spraken. Die taalachterstand was geen probleem, want ik
bleek geen domme jongen. Ik hoorde tot degenen die het snelste
de tafels uit hun hoofd kenden.
Mijn vader en moeder probeerden mij te motiveren door te zeggen
dat ik boven hun sociaal-economische positie kon uitstijgen
door het goed te doen op school.
[ 12 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 12 7-9-2011 13:53:54

‘Met school kan je later dokter of ingenieur worden. Dan hoef
je geen vuil en zwaar werk te doen zoals ik,’ zei mijn vader bijna
dagelijks.
Voor mijn moeder was het veel minder belangrijk wat ik op
school presteerde. Als ik maar leuk vond wat ik deed en een fijne
tijd had met mijn vriendjes en vriendinnetjes.
Vanaf groep 6 ging het me goed af op school. Wat niet wegnam
dat ik vooral in de laatste jaren van de basisschooltijd vaak vervelend
kon zijn.
Zo herinner ik me die keer in Marokko dat met mijn buurjongen
Mohammed door de straten slenterde. Het was een warme dag tijdens
de zomervakantie en iedereen liep dorstig rond of zocht verkoeling
in zijn huis. Langs de weg hadden mensen uit liefdadigheid
tonnen met water neergezet, zodat dorstige voorbijgangers even een
glas water konden drinken. Ik liep daar met mijn colaflesje rond,
dorst zouden wij niet zo snel krijgen. Dus voor ons plezier liepen
we de straten af en trapten alle watertonnen die we tegenkwamen
ondersteboven.
Omdat ik in mijn jeugd al vaak vervelend was, zeiden ze in mijn
familie dat ik net zo zou eindigen als een paar van mijn neven,
die in de gevangenis zaten. Een paar in Nederland en een paar in
Frankrijk. Ik haatte het als ze dat zeiden, want ik in de gevangenis,
dat zag ik van mijn leven niet gebeuren. Ik was dan wel lastig, maar
ik was ook slim, dat bleek wel op school. En slimme mensen komen
niet in de gevangenis, dacht ik. Ik wilde zelfs dokter of architect
worden. Dat vond ik altijd zo mooi klinken.
In groep 5 of 6 had ik een tijdlang nachtmerries over mijn leraar
aardrijkskunde. Hij was twee meter lang en het gerucht ging dat hij
homo was. De nachtmerries gingen erover dat hij me straf gaf, ik
moest in mijn droom in de hoek staan of kreeg een schop met zijn
schoen maat 45. Daarmee dreigde hij altijd als ik of een ander de
topografie niet goed geleerd had. Mijn moeder maakte een praatje
met de leraar en stelde me gerust. Niks om bang voor te zijn, hij
zou me heus niet slaan als ik slechte cijfers haalde. Het was niet
[ 13 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 13 7-9-2011 13:53:54

zoals op de Koranschool, al had mijn vader dat wel gewild. ‘Je mag
hem best een tik geven,’ zei mijn vader tegen de leraar op een ouderavond,
‘gewoon een tik als hij weer niet luistert.’
Ergens in die jaren, toen mijn moeder na een miskraam een tijd
in het ziekenhuis lag, kregen we thuis een oppas wanneer mijn
vader op zijn werk was. De eerste had ik met mijn broer en zus al
snel weggepest, omdat we haar niet leuk vonden. Haar opvolgster
was van de harde hand. We wilden niet luisteren, omdat ze ons
totaal andere regels oplegde dan onze ouders deden. We mochten
van haar niet tot laat buiten spelen, ik kreeg geen eten dat ik lekker
vond, terwijl mijn moeder wel iets apart voor mij klaarmaakte als
ik niet met de rest wilde mee-eten. Ik herinner het me nog goed met
die heks. Toen ik een keer geen spruitjes wilde eten en boos werd
omdat het toch moest, sloot ze me op in de kelder. Mijn broer en
zus lieten dat niet ongestraft gebeuren, ze begonnen te schreeuwen
en aan haar te trekken en duwen, tot ze me er wel uit moest laten.
Misschien was dat haar manier om een kind naar zijn kamer te
sturen, maar wij werden thuis nooit naar onze kamer gestuurd en
huisarrest bestond ook niet. Tegen mijn vader ontkende ze dat het
gebeurd was. We mochten van haar ook geen films zoals Rambo of
The Terminator kijken, maar dat deden we toch, want mijn broer en
ik waren een groot fan van actie- en oorlogsfilms. Ik was blij toen
mijn moeder weer terug was.
Mijn ouders legden ons uit dat Nederlanders nou eenmaal een
andere opvoeding kennen, omdat zij toch wat andere normen en
waarden hebben. Ik besef dat ik als Marokkaans jongetje anders
opgroeide dan de meeste Nederlandse kinderen. Wij werden binnen
de Marokkaanse cultuur opgevoed. Cultuur gaat verder dan alleen
de taal. Het is ook de religie, de islam waar ik mee opgroeide en het
totaalpakket van normen en waarden en gewoontes. Ik kreeg mee
dat het goed was om mee te doen in Nederland, maar dat er een
verschil is tussen moslims en christenen. Om het makkelijk te houden
leerde ik dat de Nederlanders christenen zijn, of soms werd het
Arabische woord voor ‘ongelovigen’ gebruikt. Ik heb altijd gedacht
dat de andere kinderen pech hadden dat ze christen waren of niet
[ 14 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 14 7-9-2011 13:53:54

in God geloofden, want God hield van moslimkinderen, die gingen
naar de hemel, en al die andere gingen naar de hel. Ik vond dat niet
eerlijk, maar wat moest ik ertegen doen? Ik werd gewaarschuwd
voor het eten van boterhamworst of knakworstjes, omdat dat vies
en haram zou zijn. En als iemand mij ooit vroeg een kruis te slaan
of te bidden op een andere manier dan we thuis deden, mocht ik
niet meedoen omdat wij moslims zijn. Wanneer ik dat aan Nederlandse
kinderen uitlegde, begrepen ze het niet altijd. Varkensvlees
was toch lekker? Waarom mocht je dat niet eten van jullie Allah?
Behalve naar de lagere school moest ik als klein kind samen met
mijn oudere broer en zus naar de Koranschool. Het was een rottijd.
Hoewel ik een aardige leraar had die met hart en ziel lesgaf aan
de – vrijwel alleen Marokkaanse – kinderen, haatte ik het daar.
De lessen waren saai en het was op mijn vrije zondag. Terwijl
de andere kinderen op zomerse dagen al lang in het zwembad te
vinden waren, zat ik in een heet klaslokaal in de moskee zonder
airconditioning. Vaak was er niet eens een raampje dat open kon.
Ik wilde spelen, niet leren. Ik was niet goed in Arabisch en had
geen zin om het te leren lezen en schrijven. Ik vond het al goed
genoeg dat ik Nederlands kon lezen en schrijven.
Na het middaggebed in de moskee liep ik met de andere kinderen
naar boven, waar het klaslokaal was: een benauwde ruimte met tegen
de muren een paar houten planken met Arabische Koranteksten.
Dat is de manier waarop men vroeger de Koran doceerde en zoals het
in Marokko eigenlijk nog steeds gebeurt als je lessen in de moskee
volgt. Een houten plankje waarop je met zwarte inkt Koranteksten
moet schrijven. Wij gebruikten gewoon een schriftje van de Hema.
Achterin was een klein raampje; vooral als de zon scheen haatte ik
het om daar te moeten zitten, ik wilde gewoon spelen, lekker buiten.
Voor in de klas hing een groot schoolbord tegen de muur. Daarop
schreef de imam de letters van het Arabische alfabet.
Het is een van mijn eerste lessen hier, ik ben een jaar of zeven
oud. Abdellah, een nog jonge imam met een kort baardje, lacht en
lijkt blij om zijn klasje weer te zien.
[ 15 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 15 7-9-2011 13:53:54

‘Jongens en meisjes, ik ga jullie vandaag weer heel waardevolle
dingen leren voor het leven, voor je leven nu, voor het grotemensenleven
dat jullie te wachten staat en voor de ultieme test die
het leven is.’
Het leven is een test, dat zei mijn vader ook altijd. Aan de ene
kant is alles wat er gebeurt Gods wil en gebeurt er niks buiten Gods
wil om, aan de andere kant wil hij je testen en heb je de keuze om
te kiezen tussen goed en kwaad. Het goede leidt je naar de poorten
van de hemel en het kwade heeft alleen de hel als eindbestemming,
een plek vol ellende waarin je eeuwig moet branden voor
je fouten hier op aarde. Een enge gedachte. Als kind had ik een
helder beeld bij de enge bestraffingen waarover mijn vader en de
imam me vertelden.
Ik wil de jonge imam uithoren, dat vind ik veel leuker dan
al die mysterieuze letters die hij daar op het bord begint neer te
kalken. Wat is het nut van het raadsel dat die hele Arabische taal
voor mij is? Ik wil de verhalen horen, dat is het enige wat ik leuk
vind van de Koranschool: tientallen vragen op de imam afvuren
en luisteren naar de verhalen over het leven van de profeten, van
Ibrahiem tot Isa (die dezelfde zou moeten zijn als de Jezus van mijn
basisschoolvriendjes), en naar beschrijvingen van hemel en hel en
het ware doel van ons mensen op aarde.
‘Moehaliem, moehaliem, u zegt dat mensen die niet in God geloven
naar de hel gaan, maar ik wil niet dat de kinderen bij mij op school
naar de hel gaan, vindt Allah hen dan echt zoveel slechter dan mij
omdat ze niet in hem willen geloven?’
Die vraag zal ik nog wel een paar jaar blijven stellen, want het
antwoord dat ik krijg is dat God, of laat ik maar het Arabische
woord gebruiken, dat Allah al weet welk pad het kind later in zal
slaan, of het alleen maar slechte dingen zal doen en een leven vol
ongeloof zal leiden of dat het tot de waarheid zal komen. En het
pad van de islam was de enige waarheid. De absolute waarheid, net
zoals ieder ander geloof eigenlijk ook zijn eigen waarheid boven
andere waarheden claimt.
Zulke onbevredigende antwoorden bleef ik nog lange tijd met me
[ 16 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 16 7-9-2011 13:53:54

meesleuren, en mijn nieuwsgierigheid en honger naar antwoorden
werden niet altijd gewaardeerd. Ik stelde te veel vragen, misschien
moest ik dat ook niet doen. De jonge imam stelde ze in ieder geval
niet op prijs en zei het tegen mijn vader.
‘Wat is er met jou aan de hand, Yehya?’ vroeg mijn vader daarop.
‘Waarom stel je vragen over het lot en durf je soms zo lang door
te vragen dat het lijkt alsof je kfart bi lah?’ (Dat betekent zoiets als
van het pad raken, niet meer in God geloven.)
‘Papa, ik stel alleen maar vragen omdat ik sommige dingen
moeilijk kan begrijpen, hoe graag ik ze ook wil geloven. Ik vind het
niet leuk dat al die mensen om mij heen, mijn vriendjes op school
en die andere Nederlanders, naar de hel gaan.’
Misschien moest ik gewoon niet te veel nadenken en had hij wel
gelijk, het waren de influisteringen van de boze Sjaitan die je deze
vragen deden stellen, het kwaad dat alom aanwezig was in deze
wereld en zelfs in het individu. Het kwaad dat er alles voor over
zou hebben om de mensen van Gods pad af te krijgen.
Jaren later stelde ik me de vraag of het wel mogelijk was om op
basis van gelijkwaardigheid om te gaan met mijn medemensen, als
ik vanuit de religie leerde dat de anderen moreel slecht waren, of
in ieder geval minder waard zouden moeten zijn. Blijkbaar kunnen
sommigen het wel, anders was het allang oorlog geweest in
Nederland met al die botsende waarheden.
Mijn basisschooljaren naderden hun einde, ik had de Cito-toets
gemaakt en vol spanning wachtte ik op het resultaat. Ik had een
score van 545. De hoogste van de klas. Die score betekende dat ik
naar het vwo kon. Wel moest ik op mijn gedrag letten, want het
zou toch zonde zijn als ik het daarmee verpestte. Ik was blij, het
zat erop. Ik was niet zenuwachtig voor de middelbare school. Het
trok me wel, iets nieuws, ik zou wel kijken wat het me zou brengen.
[ 17 ]
Lach met de duivel 1SEP2011 - 135x210 mm.indd 17 7-9-2011 13:53:54